📜

(๑๖) ๖. อเจลกวคฺโค

๑๕๗-๑๖๓. ‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปฏิปทา. กตมา ติสฺโส? อาคาฬฺหา ปฏิปทา, นิชฺฌามา ปฏิปทา, มชฺฌิมา ปฏิปทา. กตมา จ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺิ – ‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’ติ. โส กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชติ. อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทา.

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อเจลโก โหติ มุตฺตาจาโร, หตฺถาปเลขโน [หตฺถาวเลขโน (สฺยา. กํ.) ที. นิ. ๑.๓๙๔; ม. นิ. ๑.๑๕๕ ปสฺสิตพฺพํ], น เอหิภทนฺติโก, น ติฏฺภทนฺติโก, นาภิหฏํ น อุทฺทิสฺสกตํ น นิมนฺตนํ สาทิยติ. โส น กุมฺภิมุขา ปฏิคฺคณฺหาติ, น กโฬปิมุขา [ขโฬปิมุขา (สี. สฺยา. กํ.)] ปฏิคฺคณฺหาติ น เอฬกมนฺตรํ น ทณฺฑมนฺตรํ น มุสลมนฺตรํ น ทฺวินฺนํ ภุฺชมานานํ น คพฺภินิยา น ปายมานาย น ปุริสนฺตรคตาย น สงฺกิตฺตีสุ น ยตฺถ สา อุปฏฺิโต โหติ น ยตฺถ มกฺขิกา สณฺฑสณฺฑจารินี น มจฺฉํ น มํสํ น สุรํ น เมรยํ, น ถุโสทกํ ปิวติ. โส เอกาคาริโก วา โหติ เอกาโลปิโก, ทฺวาคาริโก วา โหติ ทฺวาโลปิโก… สตฺตาคาริโก วา โหติ สตฺตาโลปิโก; เอกิสฺสาปิ ทตฺติยา ยาเปติ, ทฺวีหิปิ ทตฺตีหิ ยาเปติ… สตฺตหิปิ ทตฺตีหิ ยาเปติ; เอกาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรติ, ทฺวาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรติ… สตฺตาหิกมฺปิ อาหารํ อาหาเรติ – อิติ เอวรูปํ อทฺธมาสิกมฺปิ ปริยายภตฺตโภชนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติ.

โส สากภกฺโขปิ โหติ, สามากภกฺโขปิ โหติ, นีวารภกฺโขปิ โหติ, ททฺทุลภกฺโขปิ โหติ, หฏภกฺโขปิ โหติ , กณฺหภกฺโขปิ โหติ, อาจามภกฺโขปิ โหติ, ปิฺากภกฺโขปิ โหติ, ติณภกฺโขปิ โหติ, โคมยภกฺโขปิ โหติ, วนมูลผลาหาโร ยาเปติ ปวตฺตผลโภชี.

โส สาณานิปิ ธาเรติ, มสาณานิปิ ธาเรติ, ฉวทุสฺสานิปิ ธาเรติ, ปํสุกูลานิปิ ธาเรติ, ติรีฏานิปิ ธาเรติ, อชินมฺปิ ธาเรติ, อชินกฺขิปมฺปิ ธาเรติ, กุสจีรมฺปิ ธาเรติ , วากจีรมฺปิ ธาเรติ, ผลกจีรมฺปิ ธาเรติ, เกสกมฺพลมฺปิ ธาเรติ, วาฬกมฺพลมฺปิ ธาเรติ, อุลูกปกฺขิกมฺปิ ธาเรติ, เกสมสฺสุโลจโกปิ โหติ เกสมสฺสุโลจนานุโยคมนุยุตฺโต, อุพฺภฏฺโกปิ โหติ อาสนปฏิกฺขิตฺโต, อุกฺกุฏิโกปิ โหติ อุกฺกุฏิกปฺปธานมนุยุตฺโต, กณฺฏกาปสฺสยิโกปิ โหติ กณฺฏกาปสฺสเย เสยฺยํ กปฺเปติ, สายตติยกมฺปิ อุทโกโรหนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติ – อิติ เอวรูปํ อเนกวิหิตํ กายสฺส อาตาปนปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติ. อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทา.

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ…เป… จิตฺเต…เป… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ. อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทา. อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ปฏิปทา’’ติ.

‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปฏิปทา. กตมา ติสฺโส? อาคาฬฺหา ปฏิปทา, นิชฺฌามา ปฏิปทา, มชฺฌิมา ปฏิปทา. กตมา จ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทา…เป… อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อาคาฬฺหา ปฏิปทา.

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทา…เป… อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, นิชฺฌามา ปฏิปทา.

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ิติยา อสมฺโมสาย ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ….

‘‘ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ วีริยสมาธิ…เป… จิตฺตสมาธิ…เป… วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ…เป….

‘‘สทฺธินฺทฺริยํ ภาเวติ… วีริยินฺทฺริยํ ภาเวติ… สตินฺทฺริยํ ภาเวติ… สมาธินฺทฺริยํ ภาเวติ… ปฺินฺทฺริยํ ภาเวติ….

‘‘สทฺธาพลํ ภาเวติ… วีริยพลํ ภาเวติ… สติพลํ ภาเวติ… สมาธิพลํ ภาเวติ… ปฺาพลํ ภาเวติ….

‘‘สติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… วีริยสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ… อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ….

‘‘สมฺมาทิฏฺึ ภาเวติ… สมฺมาสงฺกปฺปํ ภาเวติ… สมฺมาวาจํ ภาเวติ… สมฺมากมฺมนฺตํ ภาเวติ … สมฺมาอาชีวํ ภาเวติ… สมฺมาวายามํ ภาเวติ… สมฺมาสตึ ภาเวติ… สมฺมาสมาธึ ภาเวติ…. อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, มชฺฌิมา ปฏิปทา. อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ปฏิปทา’’ติ.

อเจลกวคฺโค ฉฏฺโ.

ตสฺสุทฺทานํ –

สติปฏฺานํ สมฺมปฺปธานํ, อิทฺธิปาทินฺทฺริเยน จ;

พลํ โพชฺฌงฺโค มคฺโค จ, ปฏิปทาย โยชเยติ.