📜
(๖) ๑. ปฺุาภิสนฺทวคฺโค
๑. ปมปฺุาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา
๕๑. ทุติยสฺส ¶ ¶ ปเม ปฺุาภิสนฺทาติ วา ปฺุนทิโย. อวิจฺเฉเทน นิจฺจํ ปวตฺติยมานานิ หิ ปฺุานิ อภิสนฺทนฏฺเน ‘‘ปฺุาภิสนฺทา’’ติ วุตฺตา. อปริมิตนฺติ อาฬฺหกคณนาย อปริมิตํ, โยชนวเสน ปนสฺส ปริมาณํ อตฺถิ. ตถา หิ เหฏฺา มหาปถวิยา อุปริ อากาเสน ปรโต จกฺกวาฬปพฺพเตน มชฺเฌ ตตฺถ ตตฺถ ิเตหิ ทีปปพฺพตปริยนฺเตหิ ปริจฺฉินฺนตฺตา โยชนโต สกฺกา ปมาณํ กาตุํ. เภรวารมฺมเณหีติ สวิฺาณกาวิฺาณเกหิ เภรวารมฺมเณหิ. ตถา หิ ตํ มหาสรีรมจฺฉกุมฺภีลยกฺขรกฺขสมหานาคทานวาทีนํ สวิฺาณกานํ วฬวามุขปาตาลาทีนํ อวิฺาณกานฺจ เภรวารมฺมณานํ วเสน ‘‘พหุเภรว’’นฺติ วุจฺจติ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว.
ปมปฺุาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. ทุติยปฺุาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา
๕๒. ทุติเย โสตาปนฺนสฺส สทฺธา อธิปฺเปตาติ โสตาปนฺนสฺส มคฺเคนาคตา สทฺธา อธิปฺเปตา.
ทุติยปฺุาภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๓-๔. ปมสํวาสสุตฺตาทิวณฺณนา
๕๓-๕๔. ตติเย ยถากมฺมํ ตา ตา คติโย อรนฺติ อุปคจฺฉนฺตีติ อริยา, สตฺตา. อิเม ปน กุจฺฉิตา อริยาติ กทริยา. ถทฺธมจฺฉริโน, ถทฺเธน มจฺฉเรน สมนฺนาคตาติ อตฺโถ. ถทฺธมจฺฉริยสทิสฺหิ ¶ กุจฺฉิตํ ¶ สพฺพทา นิหีนํ นตฺถิ สพฺพคุณานํ อาทิภูตสฺส โภคสมฺปตฺติอาทิสพฺพสมฺปตฺตีนํ มูลภูตสฺส ทานสฺส นิเสธนโต. เตนาห ‘‘กทริยาติ ถทฺธมจฺฉริโน’’ติ. เอกจฺโจ หิ อตฺตโน วสนฏฺาเน ภิกฺขู หตฺถํ ปสาเรตฺวาปิ น วนฺทติ. อฺตฺถ คโต วิหารํ ปวิสิตฺวา สกฺกจฺจํ วนฺทิตฺวา มธุรปฺปฏิสนฺถารํ กโรติ ‘‘กึ, ภนฺเต, อมฺหากํ วสนฏฺานํ นาคจฺฉถ, สมฺปนฺโน ปเทโส, ปฏิพลาหํ อยฺยานํ ยาคุภตฺตาทีหิ อุปฏฺานํ กาตุ’’นฺติ. ภิกฺขุ ‘‘สทฺโธ อยํ อุปาสโก’’ติ ยาคุภตฺตาทีหิ สงฺคณฺหาติ.
อเถโก เถโร ตสฺส คามํ คนฺตฺวา ปิณฺฑาย จรติ. โส ตํ ทิสฺวา อฺเน วา คจฺฉติ, ฆรํ วา ปวิสติ. สเจปิ สมฺมุขีภาวํ อาคจฺฉติ, หตฺเถน วนฺทิตฺวา ‘‘อยฺยสฺส ภิกฺขํ เทถ, อหํ เอเกน กมฺเมน คจฺฉามี’’ติ ปกฺกมติ. เถโร สกลคามํ จริตฺวา ตุจฺฉปตฺโตว นิกฺขมติ. อิทํ ตาว มุทุมจฺฉริยํ นาม. เยน อทายโกปิ ทายโก วิย ปฺายติ. อิธ ปน ถทฺธมจฺฉริยํ อธิปฺเปตํ. เยน สมนฺนาคโต ภิกฺขูสุ ปิณฺฑาย ปวิฏฺเสุ ‘‘เถรา ิตา’’ติ วุตฺเต ‘‘กึ มยฺหํ ปาทา รุชฺชนฺตี’’ติอาทีนิ วตฺวา สิลาถมฺโภ วิย ขาณุโก วิย จ ถทฺโธ หุตฺวา ติฏฺติ, สามีจิมฺปิ น กโรติ, กุโต ทานํ. อยมิธ อธิปฺเปโต. เตน วุตฺตํ ‘‘ถทฺธมจฺฉริโนติ ถทฺเธน มจฺฉเรน สมนฺนาคตาติ อตฺโถ’’ติ. มจฺฉรํ มจฺเฉรํ มจฺฉริยนฺติ อตฺถโต เอกํ.
ปริภาสกาติ ภิกฺขู ฆรทฺวาเร ิเต ทิสฺวา ‘‘กึ ตุมฺเห กสิตฺวา อาคตา วปิตฺวา ลายิตฺวา, มยํ อตฺตโนปิ น ลภาม, กุโต ตุมฺหากํ, สีฆํ นิกฺขมถา’’ติอาทีหิ สนฺตชฺชกา. ยาจกานํ วจนสฺส อตฺถํ ชานนฺตีติ เอตฺถ กิฺจาปิ ภิกฺขู ฆรทฺวาเร ิตา ตุณฺหี โหนฺติ, อตฺถโต ปน ‘‘ภิกฺขํ เทถา’’ติ วทนฺติ นาม อริยาย ยาจนาย. วุตฺตฺเหตํ ‘‘อุทฺทิสฺส อริยา ติฏฺนฺติ, เอสา อริยาน ยาจนา’’ติ (มิ. ป. ๔.๕.๙). ตตฺร เย ‘‘มยํ ปจาม, อิเม น ปจนฺติ, ปจมาเน ปตฺวา อลภนฺตา กุหึ ลภิสฺสตี’’ติ เทยฺยธมฺมํ สํวิภชนฺติ, เต วทฺู ยาจกานํ วจนสฺส อตฺถํ ชานนฺติ นาม ตฺวา กตฺตพฺพกรณโต. จตุตฺถํ อุตฺตานเมว.
ปมสํวาสสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๕-๖. สมชีวีสุตฺตาทิวณฺณนา
๕๕-๕๖. ปฺจเม ¶ ¶ อนุคฺคณฺหนตฺถนฺติ นกุลมาตา นกุลปิตาติ อิเมสํ ทฺวินฺนํ สงฺคหตฺถาย. นกุลสฺส ทารกสฺส ปิตา นกุลปิตา. นกุลมาตาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโย. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. ฉฏฺเ นตฺถิ วตฺตพฺพํ.
สมชีวีสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๗-๑๐. สุปฺปวาสาสุตฺตาทิวณฺณนา
๕๗-๖๐. สตฺตเม อายุภาคปฏิลาภินี โหตีติ อายุโกฏฺาสสฺส ปฏิลาภินี โหติ. ติวิธโลกนฺติ สตฺตสงฺขารภาชนสงฺขาตํ ติวิธํ โลกํ. วิทิตํ กตฺวาติ วิภูตํ กตฺวา. โลกวิทูนนฺติ กรณตฺเถ สามิวจนนฺติ อาห ‘‘พุทฺเธหิ ปสตฺถา’’ติ. อฏฺมนวมทสมานิ อุตฺตานตฺถาเนว.
สุปฺปวาสาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
ปฺุาภิสนฺทวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.