📜
(๑๑) ๑. วลาหกวคฺโค
๑-๒. วลาหกสุตฺตทฺวยวณฺณนา
๑๐๑-๒. ตติยปณฺณาสกสฺส ¶ ¶ ปเม คชฺชิตาติ ถนิตา. ตตฺถ คชฺชิตฺวา โนวสฺสนภาโว นาม ปาปโก. มนุสฺสา หิ ยทา เทโว คชฺชติ, ตทา ‘‘สุวุฏฺิตา ภวิสฺสตี’’ติ พีชานิ นีหริตฺวา วปนฺติ. อถ เทเว อวสฺสนฺเต เขตฺเต พีชานิ เขตฺเตเยว นสฺสนฺติ, เคเห พีชานิ เคเหเยว นสฺสนฺตีติ ทุพฺภิกฺขํ โหติ. โนคชฺชิตฺวา วสฺสนภาโวปิ ปาปโก. มนุสฺสา หิ อิมสฺมึ กาเล ‘‘ทุพฺพุฏฺิกา ภวิสฺสตี’’ติ นินฺนฏฺาเนสุเยว วปฺปํ กโรนฺติ. อถ เทโว วสฺสิตฺวา สพฺพพีชานิ มหาสมุทฺทํ ปาเปติ, ทุพฺภิกฺขเมว โหติ. คชฺชิตฺวา วสฺสนภาโว ปน ภทฺทโก. ตทา หิ สุภิกฺขํ โหติ. โนคชฺชิตฺวา โนวสฺสนภาโว เอกนฺตปาปโกว. ภาสิตา โหติ โน กตฺตาติ ‘‘อิทานิ คนฺถธุรํ ปูเรสฺสามิ, วาสธุรํ ปูเรสฺสามี’’ติ กเถติเยว, น อุทฺเทสํ คณฺหาติ, น กมฺมฏฺานํ ภาเวติ.
กตฺตา โหติ โน ภาสิตาติ ‘‘คนฺถธุรํ ปูเรสฺสามิ, วาสธุรํ วา’’ติ น ภาสติ, สมฺปตฺเต ปน กาเล สมตฺตํ สมฺปาเทติ. อิมินา นเยน อิตเรปิ เวทิตพฺพา. อถ วา สพฺพํ ปเนตํ ปจฺจยทายเกเหว กถิตํ. เอโก หิ ‘‘อสุกทิวเส นาม ทานํ ทสฺสามี’’ติ สงฺฆํ นิมนฺเตติ, สมฺปตฺเต กาเล โน กโรติ. อยํ ปุคฺคโล ปฺุเน ปริหายติ, ภิกฺขุสงฺโฆ ปน ลาเภน ปริหายติ. อปโร สงฺฆํ อนิมนฺเตตฺวา สกฺการํ กตฺวา ‘‘ภิกฺขู อาเนสฺสามี’’ติ น ลภิ, สพฺเพ อฺตฺถ นิมนฺติตา โหนฺติ. อยมฺปิ ปฺุเน ปริหายติ, สงฺโฆปิ ลาเภน ปริหายติ. อปโร ปมํ สงฺฆํ นิมนฺเตตฺวา ปจฺฉา สกฺการํ กตฺวา ทานํ เทติ, อยํ กิจฺจการี โหติ. อปโร เนว สงฺฆํ นิมนฺเตติ, น ทานํ เทติ, อยํ ปาปปุคฺคโลติ เวทิตพฺโพ. ทุติยํ อุตฺตานเมว.
วลาหกสุตฺตทฺวยวณฺณนา นิฏฺิตา.
๓. กุมฺภสุตฺตวณฺณนา
๑๐๓. ตติเย ¶ ¶ ริตฺตโกติ อนฺโต ริตฺโต. ปิหิตมุโขติ ปิทหิตฺวา ปิโต. อปารุตมุโขติ วิวริตฺวา ปิโต, อุปมิตปุคฺคเลสุ ปเนตฺถ อนฺโตคุณสารวิรหิโต จ ตุจฺโฉ, พาหิรโสภนตาย ปิหิโต ปุคฺคโลติ เวทิตพฺโพ. เสเสสุปิ เอเสว นโย.
กุมฺภสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๔. อุทกรหทสุตฺตวณฺณนา
๑๐๔. จตุตฺเถ อุทกรหโท ชณฺณุกมตฺเตปิ อุทเก สติ ปณฺณรสสมฺภินฺนวณฺณตฺตา วา พหลตฺตา วา อุทกสฺส อปฺายมานตโล อุตฺตาโน คมฺภีโรภาโส นาม โหตีติ อาห ‘‘ปุราณปณฺณรส…เป… คมฺภีโรภาโส นามา’’ติ. ติโปริสจตุโปริเส ปน อุทเก สติ อจฺฉตฺตา อุทกสฺส ปฺายมานตโล คมฺภีโร อุตฺตาโนภาโส นาม โหตีติ อาห ‘‘อจฺฉวิปฺปสนฺนมณิวณฺณอุทโก อุตฺตาโนภาโส นามา’’ติ. อุภยการณสมฺภวโต ปน อิตเร ทฺเว เวทิตพฺพา. ปุคฺคเลปิ กิเลสุสฺสทภาวโต คุณคมฺภีรตาย จ อภาวโต คุณคมฺภีรานํ สทิเสหิ อภิกฺกมนาทีหิ ยุตฺโต อุตฺตาโน คมฺภีโรภาโส นาม. อิมินา นเยน เสสา เวทิตพฺพา.
อุทกรหทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๕-๖. อมฺพสุตฺตาทิวณฺณนา
๑๐๕-๖. ปฺจเม อามกํ หุตฺวาติ อนฺโต อามํ หุตฺวา. ปกฺกํ อามวณฺณีติ อนฺโต ปกฺกํ พหิ อามสทิสํ. ตตฺถ ยถา อมฺเพ อปกฺกภาโว อามตา โหติ, เอวํ ปุคฺคเลปิ ปุถุชฺชนตา. ยถา จ ตตฺถ ปกฺกสทิสตา ปกฺกวณฺณิตา, เอวํ ปุคฺคเลปิ อริยานํ อภิกฺกมนาทิสทิสตา ปกฺกวณฺณิตาติ อิมินา นเยน เสสา เวทิตพฺพา. ฉฏฺํ อุตฺตานเมว.
อมฺพสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๗. มูสิกสุตฺตวณฺณนา
๑๐๗. สตฺตเม ¶ ¶ อาวาฏํ ขนตีติ อตฺตโน อาสยํ พิลกูปํ ขนติ. น จ ตตฺถ วสตีติ ตตฺถ อวสิตฺวา กิสฺมิฺจิเทว าเน วสติ, เอวํ พิฬาราทิอมิตฺตวสํ คจฺฉติ. วสิตา โน คาธํ กตฺตาติ สยํ น ขนติ, ปเรน กเต พิเล วสติ, เอวํ ชีวิตํ รกฺขติ. ตติยา ทฺเวปิ กโรนฺตี ชีวิตํ รกฺขติ. จตุตฺถี ทฺเวปิ อกโรนฺตี อมิตฺตวสํ คจฺฉติ. อิมาย ปน อุปมาย อุปมิเตสุ ปุคฺคเลสุ ปโม ยถา สา มูสิกา คาธํ ขนติ, เอวํ นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ อุคฺคณฺหาติ. ยถา ปน สา ตตฺถ น วสติ, กิสฺมิฺจิเทว าเน วสนฺตี อมิตฺตวสํ คจฺฉติ, ตถา อยมฺปิ ปริยตฺติวเสน าณํ เปเสตฺวา จตุสจฺจธมฺมํ น ปฏิวิชฺฌติ, โลกามิสฏฺาเนสุ วิจรนฺโต มจฺจุมารกิเลสมารเทวปุตฺตมารสงฺขาตานํ วสํ คจฺฉติ. ทุติโย ยถา มูสิกา คาธํ น ขนติ, เอวํ นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ น อุคฺคณฺหาติ. ยถา ปน ปเรน ขนิเต พิเล วสนฺตี ชีวิตํ รกฺขติ, เอวํ ปรสฺส กถํ สุตฺวา จตุสจฺจธมฺมํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา ติณฺณํ มารานํ วสํ อติกฺกมติ. อิมินา นเยน ตติยจตุตฺเถสุปิ โอปมฺมสํสนฺทนํ เวทิตพฺพํ.
มูสิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๘. พลีพทฺทสุตฺตวณฺณนา
๑๐๘. อฏฺเม พลีพทฺโท ตาว โย อตฺตโน โคคณํ ฆฏฺเฏติ อุพฺเพเชติ, ปรโคเณ ปน สูรโต สุขสีโล โหติ, อยํ สควจณฺโฑ โน ปรควจณฺโฑ นาม. ปุคฺคโลปิ อตฺตโน ปริสํ ฆฏฺเฏนฺโต วิชฺฌนฺโต ผรุเส สมุทาจรนฺโต, ปรปริสาย ปน โสรจฺจํ นิวาตวุตฺติตํ อาปชฺชนฺโต สควจณฺโฑ นามาติ อิมินา นเยน เสสาปิ เวทิตพฺพา.
พลีพทฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๙. รุกฺขสุตฺตวณฺณนา
๑๐๙. นวเม รุกฺโข ตาว เผคฺคุ สารปริวาโรติ วนเชฏฺกรุกฺโข สยํ เผคฺคุ โหติ, ปริวารรุกฺขา ¶ ปนสฺส สารา โหนฺติ. อิมินา นเยน ¶ เสสา เวทิตพฺพา. ปุคฺคเลสุ ปน สีลสารวิรหิตโต เผคฺคุตา, สีลาจารสมนฺนาคเมน จ สารตา เวทิตพฺพา.
รุกฺขสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๑๐. อาสีวิสสุตฺตวณฺณนา
๑๑๐. ทสเม ยสฺส วิสํ ปชฺชลิตติณุกฺกาย อคฺคิ วิย สีฆํ อภิรุหิตฺวา อกฺขีนิ คเหตฺวา ขนฺธํ คเหตฺวา สีสํ คเหตฺวา ิตนฺติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ มณิสปฺปาทีนํ วิสํ วิย, มนฺตํ ปน ปริวตฺเตตฺวา กณฺณวาตํ ทตฺวา ทณฺฑเกน ปหฏมตฺเต โอตริตฺวา ทฏฺฏฺาเนเยว ติฏฺติ, อยํ อาคตวิโส น โฆรวิโส นาม. ยสฺส ปน วิสํ สณิกํ อภิรุหติ, อารุฬฺหารุฬฺหฏฺาเน ปน อาสิตฺตอุทกํ วิย โหติ อุทกสปฺปาทีนํ วิย, ทฺวาทสวสฺสจฺจเยนปิ กณฺณวิทฺธขนฺธปิฏฺิกาทีสุ ปฺายติ, มนฺตปริวตฺตนาทีสุ จ กริยมาเนสุ สีฆํ น โอตรติ, อยํ โฆรวิโส น อาคตวิโส นาม. ยสฺส ปน วิสํ สีฆํ อภิรุหติ, น สีฆํ โอตรติ อเนฬกสปฺปาทีนํ วิสํ วิย, อยํ อาคตวิโส จ โฆรวิโส จ. อเนฬกสปฺโป นาม มหาอาสีวิโส. ยสฺส วิสํ มนฺทํ โหติ, โอหาริยมานมฺปิ สุเขเนว โอตรติ นีลสปฺปธมนิสปฺปาทีนํ วิสํ วิย, อยํ เนว อาคตวิโส น โฆรวิโส. นีลสปฺโป นาม สาขวณฺโณ รุกฺขคฺคาทีสุ วิจรณสปฺโป.
อาสีวิสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
วลาหกวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.