📜
(๒๒) ๒. อกฺโกสกวคฺโค
๑. อกฺโกสกสุตฺตวณฺณนา
๒๑๑. ทุติยสฺส ¶ ¶ ปเม อกฺโกสกปริภาสโกติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสโก, ภยทสฺสเนน ปริภาสโก. ฉินฺนปริปนฺโถติ โลกุตฺตรปริปนฺถสฺส ฉินฺนตฺตา ฉินฺนปริปนฺโถ. โรคาตงฺกนฺติ โรโคเยว กิจฺฉชีวิกายาวหนโต โรคาตงฺโก นาม.
๒. ภณฺฑนการกสุตฺตวณฺณนา
๒๑๒. ทุติเย อธิกรณการโกติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อฺตรสฺส การโก. อนธิคตนฺติ ปุพฺเพ อปฺปตฺตวิเสสํ.
๓. สีลสุตฺตวณฺณนา
๒๑๓. ตติเย ทุสฺสีโลติ อสีโล นิสฺสีโล. สีลวิปนฺโนติ วิปนฺนสีโล ภินฺนสํวโร. ปมาทาธิกรณนฺติ ปมาทการณา. อิทฺจ สุตฺตํ คหฏฺานํ วเสน อาคตํ, ปพฺพชิตานมฺปิ ปน ลพฺภเตว ¶ . คหฏฺโ หิ เยน เยน สิปฺปฏฺาเนน ชีวิกํ กปฺเปติ, ยทิ กสิยา, ยทิ วณิชฺชาย, ปาณาติปาตาทิวเสน ปมตฺโต ตํ ตํ ยถากาลํ สมฺปาเทตุํ น สกฺโกติ, อถสฺส มูลํ วินสฺสติ. มาฆาตกาเลปิ ปาณาติปาตํ อทินฺนาทานาทีนิ จ กโรนฺโต ทณฺฑวเสน มหตึ โภคชานึ นิคจฺฉติ. ปพฺพชิโต ทุสฺสีโล ปมาทการณา สีลโต พุทฺธวจนโต ฌานโต สตฺตอริยธนโต จ ชานึ นิคจฺฉติ. คหฏฺสฺส ‘‘อสุโก อสุกกุเล ชาโต ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม ปริจฺจตฺตอิธโลกปรโลโก สลากภตฺตมตฺตมฺปิ น เทตี’’ติ จตุปริสมชฺเฌ ปาปโก กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉติ. ปพฺพชิตสฺส ‘‘อสุโก นาสกฺขิ สีลํ รกฺขิตุํ พุทฺธวจนํ ¶ คเหตุํ, เวชฺชกมฺมาทีหิ ชีวติ, ฉหิ อคารเวหิ สมนฺนาคโต’’ติ เอวํ อพฺภุคฺคจฺฉติ.
อวิสารโทติ คหฏฺโ ตาว ‘‘อวสฺสํ พหูนํ สนฺนิปาตฏฺาเน โกจิ มม กมฺมํ ชานิสฺสติ, อถ มํ นิคฺคณฺหิสฺสนฺติ วา, ราชกุลสฺส วา ทสฺสนฺตี’’ติ สภโย อุปสงฺกมติ. มงฺกุภูโต จ ปติตกฺขนฺโธ อโธมุโข ¶ องฺคุฏฺเกน ภูมึ กสนฺโต นิสีทติ, วิสารโท หุตฺวา กเถตุํ น สกฺโกติ. ปพฺพชิโตปิ ‘‘พหู ภิกฺขู สนฺนิปติตา, อวสฺสํ โกจิ มม กมฺมํ ชานิสฺสติ, อถ เม อุโปสถมฺปิ ปวารณมฺปิ เปตฺวา สามฺา จาเวตฺวา นิกฺกฑฺฒิสฺสนฺตี’’ติ สภโย อุปสงฺกมติ, วิสารโท หุตฺวา กเถตุํ น สกฺโกติ. เอกจฺโจ ปน ทุสฺสีโลปิ ทปฺปิโต วิย จรติ, โสปิ อชฺฌาสเยน มงฺกุ โหติเยว.
สมฺมูฬฺโห กาลํ กโรตีติ ตสฺส หิ มรณมฺเจ นิปนฺนสฺส ทุสฺสีลกมฺมํ สมาทาย วตฺติตฏฺานํ อาปาถํ อาคจฺฉติ. โส อุมฺมีเลตฺวา อิธโลกํ ปสฺสติ, นิมฺมีเลตฺวา ปรโลกํ. ตสฺส จตฺตาโร อปายา อุปฏฺหนฺติ, สตฺติสเตน สีเส ปหริยมาโน วิย โหติ. โส ‘‘วาเรถ วาเรถา’’ติ วิรวนฺโต มรติ. เตน วุตฺตํ – ‘‘สมฺมูฬฺโห กาลํ กโรตี’’ติ. ปฺจมปทํ อุตฺตานเมว. อานิสํสกถา วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺพา.
๔. พหุภาณิสุตฺตวณฺณนา
๒๑๔. จตุตฺเถ พหุภาณิสฺมินฺติ ปฺาย อปริจฺฉินฺทิตฺวา พหุํ ภณนฺเต. มนฺตภาณิสฺมินฺติ ¶ มนฺตา วุจฺจติ ปฺา, ตาย ปริจฺฉินฺทิตฺวา ภณนฺเต.
๕. ปมอกฺขนฺติสุตฺตวณฺณนา
๒๑๕. ปฺจเม ¶ เวรพหุโลติ ปุคฺคลเวเรนปิ อกุสลเวเรนปิ พหุเวโร. วชฺชพหุโลติ โทสพหุโล.
๖. ทุติยอกฺขนฺติสุตฺตวณฺณนา
๒๑๖. ฉฏฺเ ลุทฺโทติ ทารุโณ กกฺขโฬ. วิปฺปฏิสารีติ มงฺกุภาเวน สมนฺนาคโต.
๗.ปมอปาสาทิกสุตฺตวณฺณนา
๒๑๗. สตฺตเม อปาสาทิเกติ อปาสาทิเกหิ กายกมฺมาทีหิ สมนฺนาคเต. ปาสาทิเกติ ปสาทาวเห ปริสุทฺธสมาจาเร. อฏฺมนวมานิ อุตฺตานตฺถาเนว.
๑๐. มธุราสุตฺตวณฺณนา
๒๒๐. ทสเม ¶ ปฺจิเม, ภิกฺขเว, อาทีนวา มธุรายนฺติ เอกํ สมยํ ภควา ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต จาริกํ จรมาโน มธุรานครํ สมฺปาปุณิตฺวา อนฺโตนครํ ปวิสิตุํ อารภิ. อเถกา มิจฺฉาทิฏฺิกา ยกฺขินี อเจลา หุตฺวา ทฺเว หตฺเถ ปสาเรตฺวา ชิวฺหํ นิลฺลาเลตฺวา ทสพลสฺส ปุรโต อฏฺาสิ. สตฺถา อนฺโตนครํ อปฺปวิสิตฺวา ตโตว นิกฺขมิตฺวา วิหารํ อคมาสิ. มหาชโน ขาทนียโภชนียฺเจว สกฺการสมฺมานฺจ อาทาย วิหารํ คนฺตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ อทาสิ. สตฺถา ตสฺส นครสฺส นิคฺคณฺหนตฺถาย อิมํ สุตฺตํ อารภิ. ตตฺถ วิสมาติ น สมตลา. พหุรชาติ วาตปหรณกาเล อุทฺธเตน รชกฺขนฺเธน ปริโยนทฺธา วิย โหติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
อกฺโกสกวคฺโค ทุติโย.