📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
องฺคุตฺตรนิกาโย
สตฺตกนิปาตปาฬิ
ปมปณฺณาสกํ
๑. ธนวคฺโค
๑. ปมปิยสุตฺตํ
๑. เอวํ ¶ ¶ ¶ ¶ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติ. ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ. ภควา เอตทโวจ –
‘‘สตฺตหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ อปฺปิโย จ โหติ อมนาโป จ อครุ จ อภาวนีโย จ. กตเมหิ สตฺตหิ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ลาภกาโม ¶ จ โหติ, สกฺการกาโม จ โหติ, อนวฺตฺติกาโม จ โหติ, อหิริโก จ โหติ, อโนตฺตปฺปี จ, ปาปิจฺโฉ จ, มิจฺฉาทิฏฺิ จ. อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ อปฺปิโย จ โหติ อมนาโป จ อครุ จ อภาวนีโย จ.
‘‘สตฺตหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย จ โหติ, มนาโป จ ¶ ครุ จ ภาวนีโย จ. กตเมหิ สตฺตหิ? อิธ ¶ , ภิกฺขเว, ภิกฺขุ น ลาภกาโม จ โหติ, น สกฺการกาโม จ โหติ, น อนวฺตฺติกาโม จ โหติ, หิริมา จ โหติ, โอตฺตปฺปี จ, อปฺปิจฺโฉ ¶ จ, สมฺมาทิฏฺิ จ. อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย จ โหติ มนาโป จ ครุ จ ภาวนีโย จา’’ติ. ปมํ.
๒. ทุติยปิยสุตฺตํ
๒. ‘‘สตฺตหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ อปฺปิโย จ โหติ อมนาโป จ อครุ จ อภาวนีโย จ. กตเมหิ สตฺตหิ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ลาภกาโม จ โหติ, สกฺการกาโม จ โหติ, อนวฺตฺติกาโม จ โหติ, อหิริโก จ โหติ, อโนตฺตปฺปี จ, อิสฺสุกี จ, มจฺฉรี จ. อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ อปฺปิโย จ โหติ อมนาโป จ อครุ จ อภาวนีโย จ.
‘‘สตฺตหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ+? สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย จ โหติ มนาโป จ ครุ จ ภาวนีโย จ. กตเมหิ สตฺตหิ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ น ลาภกาโม จ โหติ, น สกฺการกาโม จ โหติ, น อนวฺตฺติกาโม จ โหติ, หิริมา จ โหติ, โอตฺตปฺปี จ, อนิสฺสุกี จ, อมจฺฉรี จ. อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย จ โหติ มนาโป จ ครุ จ ภาวนีโย จา’’ติ. ทุติยํ.
๓. สํขิตฺตพลสุตฺตํ
๓. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม…เป… สตฺติมานิ ¶ , ภิกฺขเว, พลานิ. กตมานิ สตฺต? สทฺธาพลํ, วีริยพลํ, หิรีพลํ ¶ , โอตฺตปฺปพลํ, สติพลํ, สมาธิพลํ, ปฺาพลํ. อิมานิ โข, ภิกฺขเว, สตฺต พลานีติ.
‘‘สทฺธาพลํ ¶ วีริยฺจ, หิรี [หิริ (สี. ปี. ก.)] โอตฺตปฺปิยํ พลํ;
สติพลํ สมาธิ จ, ปฺา เว สตฺตมํ พลํ;
เอเตหิ พลวา ภิกฺขุ, สุขํ ชีวติ ปณฺฑิโต;
‘‘โยนิโส ¶ วิจิเน ธมฺมํ, ปฺายตฺถํ วิปสฺสติ;
ปชฺโชตสฺเสว นิพฺพานํ, วิโมกฺโข โหติ เจตโส’’ติ. ตติยํ;
๔. วิตฺถตพลสุตฺตํ
๔. ‘‘สตฺติมานิ, ภิกฺขเว, พลานิ. กตมานิ สตฺต? สทฺธาพล, วีริยพลํ, หิรีพลํ, โอตฺตปฺปพลํ, สติพลํ, สมาธิพลํ, ปฺาพลํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, สทฺธาพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก สทฺโธ โหติ, สทฺทหติ ตถาคตสฺส โพธึ – ‘อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ…เป… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควา’ติ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สทฺธาพลํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, วีริยพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อารทฺธวีริโย วิหรติ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย, กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทาย, ถามวา ทฬฺหปรกฺกโม อนิกฺขิตฺตธุโร กุสเลสุ ธมฺเมสุ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, วีริยพลํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, หิรีพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก หิริมา โหติ, หิรียติ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน, หิรียติ ปาปกานํ ¶ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, หิรีพลํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, โอตฺตปฺปพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก โอตฺตปฺปี โหติ, โอตฺตปฺปติ ¶ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน, โอตฺตปฺปติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, โอตฺตปฺปพลํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, สติพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ¶ สติมา โหติ ปรเมน สติเนปกฺเกน สมนฺนาคโต จิรกตมฺปิ จิรภาสิตมฺปิ สริตา อนุสฺสริตา. อิทํ, วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สติพลํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, สมาธิพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สมาธิพลํ.
‘‘กตมฺจ ¶ , ภิกฺขเว, ปฺาพลํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ปฺวา โหติ อุทยตฺถคามินิยา ปฺาย สมนฺนาคโต อริยาย นิพฺเพธิกาย สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามินิยา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปฺาพลํ. อิมานิ โข, ภิกฺขเว, สตฺต พลานีติ.
‘‘สทฺธาพลํ วีริยฺจ, หิรี โอตฺตปฺปิยํ พลํ;
สติพลํ สมาธิ จ, ปฺา เว สตฺตมํ พลํ;
เอเตหิ พลวา ภิกฺขุ, สุขํ ชีวติ ปณฺฑิโต.
‘‘โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ, ปฺายตฺถํ วิปสฺสติ;
ปชฺโชตสฺเสว นิพฺพานํ, วิโมกฺโข โหติ เจตโส’’ติ. จตุตฺถํ;
๕. สํขิตฺตธนสุตฺตํ
๕. ‘‘สตฺติมานิ, ภิกฺขเว, ธนานิ. กตมานิ สตฺต? สทฺธาธนํ, สีลธนํ, หิรีธนํ, โอตฺตปฺปธนํ, สุตธนํ, จาคธนํ, ปฺาธนํ. อิมานิ ¶ โข, ภิกฺขเว, สตฺต ธนานีติ.
‘‘สทฺธาธนํ ¶ สีลธนํ, หิรี โอตฺตปฺปิยํ ธนํ;
สุตธนฺจ จาโค จ, ปฺา เว สตฺตมํ ธนํ.
‘‘ยสฺส เอเต ธนา อตฺถิ, อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา;
อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ.
‘‘ตสฺมา ¶ สทฺธฺจ สีลฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;
อนุยฺุเชถ เมธาวี, สรํ [วรํ (ก.)] พุทฺธาน สาสน’’นฺติ. ปฺจมํ;
๖. วิตฺถตธนสุตฺตํ
๖. ‘‘สตฺติมานิ, ภิกฺขเว, ธนานิ. กตมานิ สตฺต? สทฺธาธนํ, สีลธนํ, หิรีธนํ, โอตฺตปฺปธนํ, สุตธนํ, จาคธนํ, ปฺาธนํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, สทฺธาธนํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก สทฺโธ โหติ, สทฺทหติ ตถาคตสฺส โพธึ – ‘อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ…เป… พุทฺโธ ภควา’ติ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สทฺธาธนํ.
‘‘กตมฺจ ¶ , ภิกฺขเว, สีลธนํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต โหติ…เป… สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺานา ปฏิวิรโต โหติ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สีลธนํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, หิรีธนํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก หิรีมา โหติ, หิรียติ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน, หิรียติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, หิรีธนํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, โอตฺตปฺปธนํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก โอตฺตปฺปี โหติ, โอตฺตปฺปติ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน, โอตฺตปฺปติ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, โอตฺตปฺปธนํ.
‘‘กตมฺจ ¶ , ภิกฺขเว, สุตธนํ? อิธ ¶ , ภิกฺขเว, อริยสาวโก พหุสฺสุโต โหติ สุตธโร สุตสนฺนิจโย. เย เต ธมฺมา อาทิกลฺยาณา มชฺเฌกลฺยาณา ปริโยสานกลฺยาณา สาตฺถํ สพฺยฺชนํ, เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ อภิวทนฺติ. ตถารูปาสฺส ธมฺมา พหุสฺสุตา โหนฺติ ธาตา วจสา ปริจิตา มนสานุเปกฺขิตา ทิฏฺิยา ¶ สุปฺปฏิวิทฺธา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สุตธนํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, จาคธนํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก วิคตมลมจฺเฉเรน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ มุตฺตจาโค ปยตปาณิ โวสฺสคฺครโต ยาจโยโค ทานสํวิภาครโต. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, จาคธนํ.
‘‘กตมฺจ, ภิกฺขเว, ปฺาธนํ? อิธ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ปฺวา โหติ…เป… สมฺมา ทุกฺขกฺขยคามินิยา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปฺาธนํ. อิมานิ โข, ภิกฺขเว, สตฺตธนานีติ.
‘‘สทฺธาธนํ สีลธนํ, หิรี โอตฺตปฺปิยํ ธนํ;
สุตธนฺจ จาโค จ, ปฺา เว สตฺตมํ ธนํ.
‘‘ยสฺส เอเต ธนา อตฺถิ, อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา;
อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ.
‘‘ตสฺมา สทฺธฺจ สีลฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;
อนุยฺุเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธาน สาสน’’นฺติ. ฉฏฺํ;
๗. อุคฺคสุตฺตํ
๗. อถ ¶ โข อุคฺโค ราชมหามตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อุคฺโค ราชมหามตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ –
‘‘อจฺฉริยํ ¶ , ภนฺเต, อพฺภุตํ, ภนฺเต! ยาว อฑฺโฒ จายํ, ภนฺเต, มิคาโร โรหเณยฺโย ยาว มหทฺธโน ยาว มหาโภโค’’ติ. ‘‘กีว อฑฺโฒ ¶ ปนุคฺค, มิคาโร โรหเณยฺโย, กีว มหทฺธโน, กีว มหาโภโค’’ติ? ‘‘สตํ, ภนฺเต, สตสหสฺสานํ [สหสฺสานํ (สี.), สหสฺสานิ (สฺยา.), สตสหสฺสานิ (?)] หิรฺสฺส, โก ปน วาโท รูปิยสฺสา’’ติ! ‘‘อตฺถิ โข เอตํ, อุคฺค, ธนํ เนตํ ‘นตฺถี’ติ วทามีติ ¶ . ตฺจ โข เอตํ, อุคฺค, ธนํ สาธารณํ อคฺคินา อุทเกน ราชูหิ โจเรหิ อปฺปิเยหิ ทายาเทหิ. สตฺต โข อิมานิ, อุคฺค, ธนานิ อสาธารณานิ อคฺคินา อุทเกน ราชูหิ โจเรหิ อปฺปิเยหิ ทายาเทหิ. กตมานิ สตฺต? สทฺธาธนํ, สีลธนํ, หิรีธนํ, โอตฺตปฺปธนํ, สุตธนํ, จาคธนํ, ปฺาธนํ. อิมานิ โข, อุคฺค, สตฺต ธนานิ อสาธารณานิ อคฺคินา อุทเกน ราชูหิ โจเรหิ อปฺปิเยหิ ทายาเทหีติ.
‘‘สทฺธาธนํ สีลธนํ, หิรี โอตฺตปฺปิยํ ธนํ;
สุตธนฺจ จาโค จ, ปฺา เว สตฺตมํ ธนํ.
‘‘ยสฺส เอเต ธนา อตฺถิ, อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา;
ส เว มหทฺธโน โลเก, อเชยฺโย เทวมานุเส.
‘‘ตสฺมา สทฺธฺจ สีลฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;
อนุยฺุเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธาน สาสน’’นฺติ. สตฺตมํ;
๘. สํโยชนสุตฺตํ
๘. ‘‘สตฺติมานิ, ภิกฺขเว, สํโยชนานิ. กตมานิ สตฺต? อนุนยสํโยชนํ, ปฏิฆสํโยชนํ, ทิฏฺิสํโยชนํ, วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ, มานสํโยชนํ, ภวราคสํโยชนํ, อวิชฺชาสํโยชนํ. อิมานิ โข, ภิกฺขเว, สตฺต สํโยชนานี’’ติ. อฏฺมํ.
๙. ปหานสุตฺตํ
๙. ‘‘สตฺตนฺนํ ¶ , ภิกฺขเว, สํโยชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ. กตเมสํ ¶ สตฺตนฺนํ? อนุนยสํโยชนสฺส ¶ ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ, ปฏิฆสํโยชนสฺส…เป… ทิฏฺิสํโยชนสฺส… วิจิกิจฺฉาสํโยชนสฺส… มานสํโยชนสฺส… ภวราคสํโยชนสฺส ¶ … อวิชฺชาสํโยชนสฺส ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ. อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, สตฺตนฺนํ สํโยชนานํ ปหานาย สมุจฺเฉทาย พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ. ยโต จ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อนุนยสํโยชนํ ปหีนํ โหติ อุจฺฉินฺนมูลํ ตาลาวตฺถุกตํ อนภาวํ กตํ อายตึ อนุปฺปาทธมฺมํ. ปฏิฆสํโยชนํ…เป… ทิฏฺิสํโยชนํ… วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ… มานสํโยชนํ… ภวราคสํโยชนํ… อวิชฺชาสํโยชนํ ปหีนํ โหติ อุจฺฉินฺนมูลํ ตาลาวตฺถุกตํ อนภาวํ กตํ อายตึ อนุปฺปาทธมฺมํ. อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหํ, วิวตฺตยิ สํโยชนํ, สมฺมา มานาภิสมยา อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสา’’ติ. นวมํ.
๑๐. มจฺฉริยสุตฺตํ
๑๐. ‘‘สตฺติมานิ, ภิกฺขเว, สํโยชนานิ. กตมานิ สตฺต? อนุนยสํโยชนํ, ปฏิฆสํโยชนํ, ทิฏฺิสํโยชนํ, วิจิกิจฺฉาสํโยชนํ, มานสํโยชนํ, อิสฺสาสํโยชนํ, มจฺฉริยสํโยชนํ. อิมานิ โข, ภิกฺขเว, สตฺต สํโยชนานี’’ติ. ทสมํ.
ธนวคฺโค ปโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
ทฺเว ¶ ปิยานิ พลํ ธนํ, สํขิตฺตฺเจว วิตฺถตํ;
อุคฺคํ สํโยชนฺเจว, ปหานํ มจฺฉริเยน จาติ.