📜
๒. พลวคฺโค
๑. อนนุสฺสุตสุตฺตวณฺณนา
๑๑. ทุติยสฺส ปเม อภิชานิตฺวาติ อภิวิสิฏฺเน าเณน ชานิตฺวา. อฏฺหิ การเณหิ ตถาคตสฺสาติ ‘‘ตถา อาคโตติ ตถาคโต. ตถา คโตติ ตถาคโต. ตถลกฺขณํ อาคโตติ ตถาคโต. ตถธมฺเม ยาถาวโต อภิสมฺพุทฺโธติ ตถาคโต. ตถทสฺสิตาย ตถาคโต. ตถาวาทิตาย ตถาคโต. ตถาการิตาย ตถาคโต. อภิภวนฏฺเน ตถาคโต’’ติ เอวํ วุตฺเตหิ อฏฺหิ การเณหิ. อุสภสฺส อิทนฺติ อาสภํ, เสฏฺฏฺานํ. เตนาห ‘‘อาสภํ านนฺติ เสฏฺฏฺาน’’นฺติ. ปรโต ทสฺสิตพลโยเคน ‘‘ทสพโลห’’นฺติ อภีตนาทํ นทติ. พฺรหฺมจกฺกนฺติ เอตฺถ เสฏฺปริยาโย. พฺรหฺมสทฺโทติ อาห ‘‘เสฏฺจกฺก’’นฺติ. จกฺกฺเจตํ ธมฺมจกฺกํ อธิปฺเปตํ.
อนนุสฺสุตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๓. สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา
๑๓. ตติเย กามํ สมฺปยุตฺตธมฺเมสุ ถิรภาโวปิ พลฏฺโ เอว, ปฏิปกฺเขหิ ปน อกมฺปนียตฺตํ สาติสยํ พลฏฺโติ วุตฺตํ ‘‘มุฏฺสฺสจฺเจ น กมฺปตี’’ติ.
สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๔. วิตฺถตสุตฺตวณฺณนา
๑๔. จตุตฺเถ ¶ ¶ สติเนปกฺเกนาติ สติยา เนปกฺเกน, ติกฺขวิสทสูรภาเวนาติ อตฺโถ. อฏฺกถายํ ปน เนปกฺกํ นาม ปฺาติ อธิปฺปาเยน ‘‘เนปกฺกํ วุจฺจติ ปฺา’’ติ วุตฺตํ. เอวํ สติ อฺโ นิทฺทิฏฺโ นาม โหติ. สติมาติ จ อิมินา สวิเสสา สติ คหิตาติ ปรโตปิ ‘‘จิรกตมฺปิ จิรภาสิตมฺปิ สริตา อนุสฺสริตา’’ติ สติกิจฺจเมว นิทฺทิฏฺํ, น ปฺากิจฺจํ, ตสฺมา สติเนปกฺเกนาติ สติยา เนปกฺกภาเวนาติ สกฺกา วิฺาตุํ ลพฺภเตว. ปจฺจยวิเสสวเสน อฺธมฺมนิรเปกฺโข สติยา พลวภาโว. ตถา หิ าณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตนปิ สชฺฌายนสมฺมสนานิ สมฺภวนฺติ.
จิรกตมฺปีติ อตฺตนา วา ปเรน วา กาเยน จิรกตํ เจติยงฺคณวตฺตาทิมหาวตฺตปฺปฏิปตฺติปูรณํ. จิรภาสิตมฺปีติ อตฺตนา วา ปเรน วา วาจาย จิรภาสิตํ สกฺกจฺจํ อุทฺทิสนอุทฺทิสาปนธมฺมาสารณธมฺมเทสนาอุปนิสินฺนกปริกถาอนุโมทนียาทิวเสน ปวตฺติตํ วจีกมฺมํ. สริตา อนุสฺสริตาติ ตสฺมึ กาเยน จิรกเต กาโย นาม กายวิฺตฺติ, จิรภาสิเต วาจา นาม วจีวิฺตฺติ, ตทุภยมฺปิ รูปํ, ตํสมุฏฺาปกา จิตฺตเจตสิกา อรูปํ. อิติ อิเม รูปารูปธมฺมา เอวํ อุปฺปชฺชิตฺวา เอวํ นิรุทฺธาติ สรติ เจว อนุสฺสรติ จ, สติสมฺโพชฺฌงฺคํ สมุฏฺาเปตีติ อตฺโถ. โพชฺฌงฺคสมุฏฺาปิกา หิ สติ อิธ อธิปฺเปตา. ตาย สติยา เอส สกึ สรเณน สริตา, ปุนปฺปุนํ สรเณน อนุสฺสริตาติ เวทิตพฺพา.
วิตฺถตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๕-๑๐. ทฏฺพฺพสุตฺตาทิวณฺณนา
๑๕-๒๐. ปฺจเม สวิสยสฺมึเยวาติ อตฺตโน อตฺตโน วิสเย เอว. โลกิยโลกุตฺตรธมฺเม กเถตุนฺติ โลกิยธมฺเม โลกุตฺตรธมฺเม จ เตน เตน ปวตฺติวิเสเสน กเถตุํ. จตูสุ โสตาปตฺติยงฺเคสูติ สปฺปุริสสํเสโว สทฺธมฺมสฺสวนํ โยนิโสมนสิกาโร ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปตฺตีติ อิเมสุ จตูสุ โสตาปตฺติมคฺคการเณสุ. กามฺจ เตสุ สติอาทโยปิ ธมฺมา อิจฺฉิตพฺพาว เตหิ วินา เตสํ อสมฺภวโต ¶ , ตถาปิ เจตฺถ สทฺธา วิเสสโต กิจฺจการีติ เวทิตพฺพา. สทฺโธ เอว หิ สปฺปุริเส ปยิรุปาสติ, สทฺธมฺมํ สุณาติ, โยนิโส จ อนิจฺจาทิโต มนสิ กโรติ, อริยมคฺคสฺส ¶ จ อนุธมฺมํ ปฏิปชฺชติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘เอตฺถ สทฺธาพลํ ทฏฺพฺพ’’นฺติ. อิมินา นเยน เสสพเลสุปิ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ.
จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสูติ จตุพฺพิธสมฺมปฺปธานภาวนาย. จตูสุ สติปฏฺาเนสูติอาทีสุปิ เอเสว นโย. เอตฺถ จ โสตาปตฺติองฺเคสุ สทฺธา วิย, สมฺมปฺปธานภาวนาย วีริยํ วิย จ สติปฏฺานภาวนาย ยสฺมา ‘‘วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺส’’นฺติ (ที. นิ. ๒.๓๗๓; ม. นิ. ๑.๑๐๖) วจนโต ปุพฺพภาเค กิจฺจโต สติ อธิกา อิจฺฉิตพฺพา, เอวํ สมาธิกมฺมิกสฺส สมาธิ, ‘‘อริยสจฺจภาวนา ปฺาภาวนา’’ติ กตฺวา ตตฺถ ปฺา ปุพฺพภาเค อธิกา อิจฺฉิตพฺพาติ ปากโฏยมตฺโถ. อธิคมกฺขเณ ปน สมาธิปฺานํ วิย สพฺเพสมฺปิ พลานํ สทฺธาทีนํ สมตาว อิจฺฉิตพฺพา. ตถา หิ ‘‘เอตฺถ สทฺธาพล’’นฺติอาทินา ตตฺถ ตตฺถ เอตฺถคฺคหณํ กตํ.
อิทานิ สทฺธาทีนํ ตตฺถ ตตฺถ อติเรกกิจฺจตํ อุปมาย วิภาเวตุํ ‘‘ยถา หี’’ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺริทํ อุปมา สํสนฺทนํ – ราชปฺจมสหายา วิย วิมุตฺติปริปาจกานิ ปฺจ พลานิ. เนสํ กีฬนตฺถํ เอกชฺฌํ วีถิโอตรณํ วิย พลานํ เอกชฺฌํ วิปสฺสนาวีถิโอตรณํ, สหาเยสุ ปมาทีนํ ยถาสกํ เคเหว วิจารณา วิย สทฺธาทีนํ โสตาปตฺติองฺคาทีนิ ปตฺวา ปุพฺพงฺคมตา. สหาเยสุ อิตเรสํ ตตฺถ ตตฺถ ตุณฺหีภาโว วิย เสสพลานํ ตตฺถ ตตฺถ ตทนฺวยตา, ตสฺส ปุพฺพงฺคมสฺส พลสฺส กิจฺจานุคตา. น หิ ตทา เตสํ สสมฺภารปถวีอาทีสุ อาปาทีนํ วิย กิจฺจํ ปากฏํ โหติ, สทฺธาทีนํเยว ปน กิจฺจํ วิภูตํ หุตฺวา ติฏฺติ ปุเรตรํ ตถาปจฺจเยหิ จิตฺตสนฺตานสฺส อภิสงฺขตตฺตา. เอตฺถ จ วิปสฺสนากมฺมิกสฺส ภาวนา วิเสสโต ปฺุตฺตราติ ทสฺสนตฺถํ ราชานํ นิทสฺสนํ กตฺวา ปฺินฺทฺริยํ วุตฺตํ. ฉฏฺาทีนิ สุวิฺเยฺยานิ.
ทฏฺพฺพสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
พลวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.