📜
(๑๗) ๒. อาฆาตวคฺโค
๑-๕. ปมอาฆาตปฏิวินยสุตฺตาทิวณฺณนา
๑๖๑-๑๖๕. ทุติยสฺส ¶ ปเม นตฺถิ วตฺตพฺพํ. ทุติเย อาฆาโต ปฏิวินยติ เอตฺถ, เอเตหีติ วา อาฆาตปฏิวินยา. เตนาห ‘‘อาฆาโต เอเตหิ ปฏิวิเนตพฺโพ’’ติอาทิ.
นนฺตกนฺติ อนนฺตกํ, อนฺตวิรหิตํ วตฺถขณฺฑํ. ยทิ หิ ตสฺส อนฺโต ภเวยฺย, ‘‘ปิโลติกา’’ติ สงฺขํ น คจฺเฉยฺย.
เสวาเลนาติ พีชกณฺณิกเกสราทิเภเทน เสวาเลน. อุทกปปฺปฏเกนาติ นีลมณฺฑูกปิฏฺิวณฺเณน อุทกปิฏฺึ ฉาเทตฺวา นิพฺพตฺเตน อุทกปิฏฺิเกน. ฆมฺเมน อนุคโตติ ฆมฺเมน ผุฏฺโ อภิภูโต. จิตฺตุปฺปาทนฺติ ปฏิฆสมฺปยุตฺตจิตฺตุปฺปาทํ.
วิสภาคเวทนุปฺปตฺติยา กกเจเนว อิริยาปถปวตฺตินิวารเณน ฉินฺทนฺโต อาพาธติ ปีเฬตีติ อาพาโธ, โส อสฺส อตฺถีติ อาพาธิโก. ตํสมุฏฺาเนน ทุกฺขิโต สฺชาตทุกฺโข. พาฬฺหคิลาโนติ อธิมตฺตคิลาโน. คามนฺตนายกสฺสาติ คามนฺตสมฺปาปกสฺส.
ปสนฺนภาเวน ¶ อุทกสฺส อจฺฉภาโว เวทิตพฺโพติ อาห ‘‘อจฺโฉทกาติ ปสนฺโนทกา’’ติ. สาทุรสตาย สาตตาติ อาห ‘‘มธุโรทกา’’ติ. ตนุกเมว สลิลํ วิเสสโต สีตลํ, น พหลาติ อาห ‘‘ตนุสีตสลิลา’’ติ. เสตกาติ นิกฺกทฺทมา. สจิกฺขลฺลาทิวเสน หิ อุทกสฺส วิวณฺณตา. สภาวโต ปน ตํ เสตวณฺณเมว. ตติยาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว.
ปมอาฆาตปฏิวินยสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๖. นิโรธสุตฺตวณฺณนา
๑๖๖. ฉฏฺเ ¶ อมริสนตฺเถติ อสหนตฺเถ. อนาคตวจนํ กตนฺติ อนาคตสทฺทปฺปโยโค กโต, อตฺโถ ปน วตฺตมานกาลิโกว. อกฺขรจินฺตกา (ปาณินิ. ๓.๓.๑๔๕-๑๔๖) หิ อีทิเสสุ าเนสุ อโนกปฺปนามริสนตฺถวเสน อตฺถิสทฺเท อุปปเท วตฺตมานกาเลปิ อนาคตวจนํ กโรนฺติ.
นิโรธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
๗-๙. โจทนาสุตฺตาทิวณฺณนา
๑๖๗-๙. สตฺตเม วตฺถุสนฺทสฺสนาติ ยสฺมึ วตฺถุสฺมึ อาปตฺติ, ตสฺส สรูปโต ทสฺสนํ. อาปตฺติสนฺทสฺสนาติ ยํ อาปตฺตึ โส อาปนฺโน, ตสฺสา ทสฺสนํ. สํวาสปฺปฏิกฺเขโปติ อุโปสถปฺปวารณาทิสํวาสสฺส ปฏิกฺขิปนํ อกรณํ. สามีจิปฺปฏิกฺเขโปติ อภิวาทนาทิสามีจิกิริยาย อกรณํ. โจทยมาเนนาติ โจเทนฺเตน. จุทิตกสฺส กาโลติ จุทิตกสฺส โจเทตพฺพกาโล. ปุคฺคลนฺติ โจเทตพฺพปุคฺคลํ. อุปปริกฺขิตฺวาติ ‘‘อยํ จุทิตกลกฺขเณ ติฏฺติ, น ติฏฺตี’’ติ วีมํสิตฺวา. อยสํ อาโรเปตีติ ‘‘อิเม มํ อภูเตน อพฺภาจิกฺขนฺตา อยสํ พฺยสนํ อุปฺปาเทนฺตี’’ติ ภิกฺขูนํ อยสํ อุปฺปาเทติ. อฏฺมนวมานิ อุตฺตานตฺถาเนว.
โจทนาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺิตา.
๑๐. ภทฺทชิสุตฺตวณฺณนา
๑๗๐. ทสเม ¶ อภิภวิตฺวา ิโต อิเม สตฺเตติ อธิปฺปาโย. ยสฺมา ปน โส ‘‘ปาสํสภาเวน อุตฺตมภาเวน จ เต สตฺเต อภิภวิตฺวา ิโต’’ติ อตฺตานํ มฺติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘เชฏฺโก’’ติ. อฺทตฺถุ ทโสติ ทสฺสเน อนฺตรายาภาววจเนน เยฺยวิเสสปริคฺคาหิกภาเวน ¶ จ อนาวรณทสฺสาวิตํ ปฏิชานาตีติ อาห ‘‘สพฺพํ ปสฺสตีติ อธิปฺปาโย’’ติ.
ภทฺทชิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
อาฆาตวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.