📜
(๒๑) ๑. กรชกายวคฺโค
๒๑๑. ปฺจมสฺส ¶ ปมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว.
๖. สํสปฺปนียสุตฺตวณฺณนา
๒๑๖. ฉฏฺเ สํสปฺปนียปริยายํ โว, ภิกฺขเว, ธมฺมปริยายนฺติ สํสปฺปนสฺส การณํ เทสนาสงฺขาตํ ธมฺมเทสนํ. สํสปฺปตีติ ตํ กมฺมํ กโรนฺโต อาสปฺปติ ปริสปฺปติ วิปฺผนฺทติ. ชิมฺหา ¶ คตีติ เตน กมฺเมน ยํ คตึ คมิสฺสติ, สา ชิมฺหา โหติ. ชิมฺหุปปตฺตีติ ตสฺส ยํ ¶ คตึ อุปปชฺชิสฺสติ, สาปิ ชิมฺหาว โหติ. สํสปฺปชาติกาติ สํสปฺปนสภาวา. ภูตา ภูตสฺส อุปปตฺติ โหตีติ ภูตสฺมา สภาวโต วิชฺชมานกมฺมา สตฺตสฺส นิพฺพตฺติ โหติ. ผสฺสา ผุสนฺตีติ วิปากผสฺสา ผุสนฺติ.
๗-๘. สฺเจตนิกสุตฺตทฺวยวณฺณนา
๒๑๗-๒๑๘. สตฺตเม สฺเจตนิกานนฺติ เจเตตฺวา ปกปฺเปตฺวา กตานํ. อุปจิตานนฺติ จิตานํ วฑฺฒิตานํ. อปฺปฏิสํเวทิตฺวาติ เตสํ กมฺมานํ วิปากํ อเวทิยิตฺวา. พฺยนฺตีภาวนฺติ วิคตนฺตภาวํ เตสํ กมฺมานํ ปริจฺเฉทปริวฏุมตากรณํ. ตฺจ โข ทิฏฺเว ธมฺเมติ ตฺจ โข วิปากํ ทิฏฺธมฺมเวทนียํ ทิฏฺเว ธมฺเม. อุปปชฺชนฺติ อุปปชฺชเวทนียํ อนนฺตเร อตฺตภาเว. อปเร วา ปริยาเยติ อปรปริยายเวทนียํ ปน สํสารปฺปวตฺเต สติ สหสฺสิเมปิ อตฺตภาเวติ. อิมินา อิทํ ทสฺเสติ ‘‘สํสารปฺปวตฺเต ปฏิลทฺธวิปาการหกมฺเม น วิชฺชติ โส ชคติปฺปเทโส, ยตฺถ ิโต มุจฺเจยฺย ปาปกมฺมา’’ติ. ติวิธาติ ¶ ติปฺปการา. กายกมฺมนฺตสนฺโทสพฺยาปตฺตีติ กายกมฺมนฺตสงฺขาตา วิปตฺติ. อิมินา นเยน สพฺพปทานิ เวทิตพฺพานิ. อฏฺเม อปณฺณโก มณีติ สมนฺตโต จตุรสฺโส ปาสโก.
๙. กรชกายสุตฺตวณฺณนา
๒๑๙. นวเม ทุกฺขสฺสาติ วิปากทุกฺขสฺส, วฏฺฏทุกฺขสฺเสว วา. อิมสฺมึ สุตฺเต มณิโอปมฺมํ นตฺถิ. เอวํ วิคตาภิชฺโฌติ เอวนฺติ นิปาตมตฺตํ. ยถา วา เมตฺตํ ¶ ภาเวนฺตา วิคตาภิชฺฌา ภวนฺติ, เอวํ วิคตาภิชฺโฌ. เอวมสฺส วิคตาภิชฺฌตาทีหิ นีวรณวิกฺขมฺภนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อกุสลนิสฺสรณานิ กเถนฺโต เมตฺตาสหคเตนาติอาทิมาห. อปฺปมาณนฺติ อปฺปมาณสตฺตารมฺมณตาย จิณฺณวสิตาย วา อปฺปมาณํ. ปมาณกตํ กมฺมํ นาม กามาวจรกมฺมํ. น ตํ ตตฺราวติฏฺตีติ ตํ มโหโฆ ปริตฺตํ อุทกํ วิย อตฺตโน โอกาสํ คเหตฺวา าตุํ น สกฺโกติ, อถ โข นํ โอเฆ ปริตฺตํ อุทกํ วิย อิทเมว อปฺปมาณํ กมฺมํ อชฺโฌตฺถริตฺวา อตฺตโน วิปากํ นิพฺพตฺเตติ. ทหรตคฺเคติ ทหรกาลโต ปฏฺาย.
นายํ กาโย อาทายคมนิโยติ อิมํ กายํ คเหตฺวา ปรโลกํ คนฺตุํ นาม น สกฺกาติ อตฺโถ ¶ . จิตฺตนฺตโรติ จิตฺตการโณ, อถ วา จิตฺเตเนว อนฺตริโก. เอกสฺเสว หิ จุติจิตฺตสฺส อนนฺตรา ทุติเย ปฏิสนฺธิจิตฺเต เทโว นาม โหติ, เนรยิโก นาม ¶ โหติ, ติรจฺฉานคโต นาม โหติ. ปุริมนเยปิ จิตฺเตน การณภูเตน เทโว เนรยิโก วา โหตีติ อตฺโถ. สพฺพํ ตํ อิธ เวทนียนฺติ ทิฏฺธมฺมเวทนียโกฏฺาสวเนตํ วุตฺตํ. น ตํ อนุคํ ภวิสฺสตีติ เมตฺตาย อุปปชฺชเวทนียภาวสฺส อุปจฺฉินฺนตฺตา อุปปชฺชเวทนียวเสน น อนุคตํ ภวิสฺสติ. อิทํ โสตาปนฺนสกทาคามิอริยปุคฺคลานํ ปจฺจเวกฺขณํ เวทิตพฺพํ. อนาคามิตายาติ ฌานานาคามิตาย. อิธปฺสฺสาติ อิมสฺมึ สาสเน ปฺา อิธปฺา นาม, สาสนจริตาย อริยปฺาย ิตสฺส อริยสาวกสฺสาติ อตฺโถ. อุตฺตริวิมุตฺตินฺติ อรหตฺตํ. ทสมํ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
กรชกายวคฺโค ปโม.