มูล > สุตฺตปิฏก > ขุทฺทกนิกาย > เถรคาถาปาฬิ

MMR Vol 0
VRI Vol 0
PTS Vol 0
THA Vol 0

Misc. Paragraph

๒. ทุกนิปาโต

๑. ปมวคฺโค

๑. อุตฺตรตฺเถรคาถา

๒. ปิณฺโฑลภารทฺวาชตฺเถรคาถา

๓. วลฺลิยตฺเถรคาถา

๔. คงฺคาตีริยตฺเถรคาถา

๓. เหรฺกานิตฺเถรคาถา

๔. โสมมิตฺตตฺเถรคาถา

๕. สพฺพมิตฺตตฺเถรคาถา

๑๐. กณฺหทินฺนตฺเถรคาถา

๔. อิสิทินฺนตฺเถรคาถา

๕. สมฺพุลกจฺจานตฺเถรคาถา

๖. นิตกตฺเถรคาถา

๗. โสณโปฏิริยตฺเถรคาถา

๘. นิสภตฺเถรคาถา

๙. อุสภตฺเถรคาถา

๑๐. กปฺปฏกุรตฺเถรคาถา

๕. ปฺจมวคฺโค

๑. กุมารกสฺสปตฺเถรคาถา

๒. ธมฺมปาลตฺเถรคาถา

๓. พฺรหฺมาลิตฺเถรคาถา

๔. โมฆราชตฺเถรคาถา

๕. วิสาขปฺจาลปุตฺตตฺเถรคาถา

‘‘นตฺถิ ¶ ¶ ¶ โกจิ ภโว นิจฺโจ, สงฺขารา วาปิ สสฺสตา;

อุปฺปชฺชนฺติ จ เต ขนฺธา, จวนฺติ อปราปรํ.

‘‘เอตมาทีนํ ตฺวา, ภเวนมฺหิ อนตฺถิโก;

นิสฺสโฏ สพฺพกาเมหิ, ปตฺโต เม อาสวกฺขโย’’ติ.

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุตฺตโร เถโร คาถาโย อภาสิตฺถาติ.

‘‘นยิทํ ¶ อนเยน ชีวิตํ, นาหาโร หทยสฺส สนฺติโก;

อาหารฏฺิติโก สมุสฺสโย, อิติ ทิสฺวาน จรามิ เอสนํ.

‘‘ปงฺโกติ หิ นํ ปเวทยุํ, ยายํ วนฺทนปูชนา กุเลสุ;

สุขุมํ สลฺลํ ทุรุพฺพหํ, สกฺกาโร กาปุริเสน ทุชฺชโห’’ติ.

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปิณฺโฑลภารทฺวาโช เถโร คาถาโย อภาสิตฺถาติ.

‘‘มกฺกโฏ ปฺจทฺวารายํ, กุฏิกายํ ปสกฺกิย;

ทฺวาเรน อนุปริเยติ, ฆฏฺฏยนฺโต มุหุํ มุหุํ.

‘‘ติฏฺ มกฺกฏ มา ธาวิ, น หิ เต ตํ ยถา ปุเร;

นิคฺคหีโตสิ ปฺาย, เนว ทูรํ คมิสฺสตี’’ติ.

‘‘ติณฺณํ ¶ ¶ เม ตาลปตฺตานํ, คงฺคาตีเร กุฏี กตา;

ฉวสิตฺโตว เม ปตฺโต, ปํสุกูลฺจ จีวรํ.

‘‘ทฺวินฺนํ อนฺตรวสฺสานํ, เอกา วาจา เม ภาสิตา;

ตติเย อนฺตรวสฺสมฺหิ, ตโมขนฺโธ [ตโมกฺขนฺโธ (สี. สฺยา.)] ปทาลิโต’’ติ.

‘‘อปิ เจ โหติ เตวิชฺโช, มจฺจุหายี อนาสโว;

อปฺปฺาโตติ นํ พาลา, อวชานนฺติ อชานตา.

‘‘โย ¶ จ โข อนฺนปานสฺส, ลาภี โหตีธ ปุคฺคโล;

ปาปธมฺโมปิ เจ โหติ, โส เนสํ โหติ สกฺกโต’’ติ.

‘‘ยทาหํ ¶ ธมฺมมสฺโสสึ, ภาสมานสฺส สตฺถุโน;

น กงฺขมภิชานามิ, สพฺพฺูอปราชิเต.

‘‘สตฺถวาเห มหาวีเร, สารถีนํ วรุตฺตเม;

มคฺเค ปฏิปทายํ วา, กงฺขา มยฺหํ น วิชฺชตี’’ติ.

[ธ. ป. ๑๓ ธมฺมปเท] ‘‘ยถา อคารํ ทุจฺฉนฺนํ, วุฏฺี สมติวิชฺฌติ;

เอวํ อภาวิตํ จิตฺตํ, ราโค สมติวิชฺฌติ.

[ธ. ป. ๑๔ ธมฺมปเท] ‘‘ยถา อคารํ สุจฺฉนฺนํ, วุฑฺฒี น สมติวิชฺฌติ;

เอวํ สุภาวิตํ จิตฺตํ, ราโค น สมติวิชฺฌตี’’ติ.

‘‘ขีณา ¶ ¶ หิ มยฺหํ ชาติ, วุสิตํ ชินสาสนํ;

ปหีโน ชาลสงฺขาโต, ภวเนตฺติ สมูหตา.

‘‘ยสฺสตฺถาย ปพฺพชิโต, อคารสฺมานคาริยํ;

โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, สพฺพสํโยชนกฺขโย’’ติ.

‘‘สุขํ สุปนฺติ มุนโย, เย อิตฺถีสุ น พชฺฌเร;

สทา เว รกฺขิตพฺพาสุ, ยาสุ สจฺจํ สุทุลฺลภํ.

‘‘วธํ จริมฺห เต กาม, อนณา ทานิ เต มยํ;

คจฺฉาม ทานิ นิพฺพานํ, ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจตี’’ติ.

‘‘ปุพฺเพ ¶ หนติ อตฺตานํ, ปจฺฉา หนติ โส ปเร;

สุหตํ หนฺติ อตฺตานํ, วีตํเสเนว ปกฺขิมา.

‘‘น พฺราหฺมโณ พหิวณฺโณ, อนฺโต วณฺโณ หิ พฺราหฺมโณ;

ยสฺมึ ปาปานิ กมฺมานิ, ส เว กณฺโห สุชมฺปตี’’ติ.

อุตฺตโร เจว ปิณฺโฑโล, วลฺลิโย ตีริโย อิสิ;

อชิโน จ เมฬชิโน, ราโธ สุราโธ โคตโม;

วสเภน อิเม โหนฺติ, ทส เถรา มหิทฺธิกาติ.

‘‘สุสฺสูสา ¶ ¶ ¶ สุตวทฺธนี, สุตํ ปฺาย วทฺธนํ;

ปฺาย อตฺถํ ชานาติ, าโต อตฺโถ สุขาวโห.

‘‘เสเวถ ปนฺตานิ เสนาสนานิ, จเรยฺย สํโยชนวิปฺปโมกฺขํ;

สเจ รตึ นาธิคจฺเฉยฺย ตตฺถ, สงฺเฆ วเส รกฺขิตตฺโต สติมา’’ติ.

‘‘เย โข เต เวมิสฺเสน [เวฆมิสฺเสน (สี. สฺยา.), เว คมิสฺเสน, เวขมิสฺเสน (ก.)], นานตฺเตน จ กมฺมุนา;

มนุสฺเส อุปรุนฺธนฺติ, ผรุสูปกฺกมา ชนา;

เตปิ ¶ ตตฺเถว กีรนฺติ, น หิ กมฺมํ ปนสฺสติ.

‘‘ยํ กโรติ นโร กมฺมํ, กลฺยาณํ ยทิ ปาปกํ;

ตสฺส ตสฺเสว ทายาโท, ยํ ยํ กมฺมํ ปกุพฺพตี’’ติ.

‘‘อจฺจยนฺติ อโหรตฺตา, ชีวิตํ อุปรุชฺฌติ;

อายุ ขียติ มจฺจานํ, กุนฺนทีนํว โอทกํ.

‘‘อถ ปาปานิ กมฺมานิ, กรํ พาโล น พุชฺฌติ;

ปจฺฉาสฺส กฏุกํ โหติ, วิปาโก หิสฺส ปาปโก’’ติ.

‘‘ปริตฺตํ ทารุมารุยฺห, ยถา สีเท มหณฺณเว;

เอวํ กุสีตมาคมฺม, สาธุชีวีปิ สีทติ;

ตสฺมา ตํ ปริวชฺเชยฺย, กุสีตํ หีนวีริยํ.

‘‘ปวิวิตฺเตหิ ¶ ¶ อริเยหิ, ปหิตตฺเตหิ ฌายิภิ;

นิจฺจํ อารทฺธวีริเยหิ, ปณฺฑิเตหิ สหาวเส’’ติ.

‘‘ชโน ชนมฺหิ สมฺพทฺโธ [สมฺพทฺโธ (สฺยา. ก.)], ชนเมวสฺสิโต ชโน;

ชโน ชเนน เหียติ, เหเติ จ [โพธิยติ, พาเธติ จ (ก.)] ชโน ชนํ.

‘‘โก ¶ หิ ตสฺส ชเนนตฺโถ, ชเนน ชนิเตน วา;

ชนํ โอหาย คจฺฉํ ตํ, เหยิตฺวา [พาธยิตฺวา (ก.)] พหุํ ชน’’นฺติ.

‘‘กาฬี ¶ อิตฺถี พฺรหตี ธงฺกรูปา, สตฺถิฺจ เภตฺวา อปรฺจ สตฺถึ;

พาหฺจ เภตฺวา อปรฺจ พาหํ, สีสฺจ เภตฺวา ทธิถาลกํว;

‘‘โย เว อวิทฺวา อุปธึ กโรติ, ปุนปฺปุนํ ทุกฺขมุเปติ มนฺโท;

ตสฺมา ปชานํ อุปธึ น กยิรา, มาหํ ปุน ภินฺนสิโร สยิสฺส’’นฺติ [ปสฺสิสฺสนฺติ (ก.)].

‘‘พหู สปตฺเต ลภติ, มุณฺโฑ สงฺฆาฏิปารุโต;

ลาภี อนฺนสฺส ปานสฺส, วตฺถสฺส สยนสฺส จ.

‘‘เอตมาทีนวํ ตฺวา, สกฺกาเรสุ มหพฺภยํ;

อปฺปลาโภ อนวสฺสุโต, สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเช’’ติ.

‘‘ปาจีนวํสทายมฺหิ ¶ , สกฺยปุตฺตา สหายกา;

ปหายานปฺปเก โภเค, อุฺฉาปตฺตาคเต รตา.

‘‘อารทฺธวีริยา ¶ ปหิตตฺตา, นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกมา;

รมนฺติ ธมฺมรติยา, หิตฺวาน โลกิยํ รติ’’นฺติ.

… กิมิโล [กิมฺพิโล (สี. สฺยา. ปี.)] เถโร….

‘‘อโยนิโส ¶ มนสิการา, มณฺฑนํ อนุยุฺชิสํ;

อุทฺธโต จปโล จาสึ, กามราเคน อฏฺฏิโต.

‘‘อุปายกุสเลนาหํ, พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนา;

โยนิโส ปฏิปชฺชิตฺวา, ภเว จิตฺตํ อุทพฺพหิ’’นฺติ.

‘‘ปเร จ นํ ปสํสนฺติ, อตฺตา เจ อสมาหิโต;

โมฆํ ปเร ปสํสนฺติ, อตฺตา หิ อสมาหิโต.

‘‘ปเร จ นํ ครหนฺติ, อตฺตา เจ สุสมาหิโต;

โมฆํ ปเร ครหนฺติ, อตฺตา หิ สุสมาหิโต’’ติ.

จุนฺโท ¶ จ โชติทาโส จ, เถโร เหรฺกานิ จ;

โสมมิตฺโต สพฺพมิตฺโต, กาโล ติสฺโส จ กิมิโล [กิมฺพิโล (สี. สฺยา. ปี.), ฉนฺทลกฺขณานุโลมํ];

นนฺโท จ สิริมา เจว, ทส เถรา มหิทฺธิกาติ.

‘‘ขนฺธา ¶ ¶ มยา ปริฺาตา, ตณฺหา เม สุสมูหตา;

ภาวิตา มม โพชฺฌงฺคา, ปตฺโต เม อาสวกฺขโย.

‘‘โสหํ ¶ ขนฺเธ ปริฺาย, อพฺพหิตฺวาน [อพฺพุหิตฺวาน (ก.)] ชาลินึ;

ภาวยิตฺวาน โพชฺฌงฺเค, นิพฺพายิสฺสํ อนาสโว’’ติ.

‘‘ปนาโท นาม โส ราชา, ยสฺส ยูโป สุวณฺณโย;

ติริยํ โสฬสุพฺเพโธ [โสฬสปพฺเพโธ (สี. อฏฺ.), โสฬสพฺพาโณ (?)], อุพฺภมาหุ [อุทฺธมาหุ (สี.), อุจฺจมาหุ (สฺยา.)] สหสฺสธา.

‘‘สหสฺสกณฺโฑ สตเคณฺฑุ, ธชาลุ หริตามโย;

อนจฺจุํ ตตฺถ คนฺธพฺพา, ฉสหสฺสานิ สตฺตธา’’ติ.

‘‘สติมา ปฺวา ภิกฺขุ, อารทฺธพลวีริโย;

ปฺจ กปฺปสตานาหํ, เอกรตฺตึ อนุสฺสรึ.

‘‘จตฺตาโร สติปฏฺาเน, สตฺต อฏฺ จ ภาวยํ;

ปฺจ กปฺปสตานาหํ, เอกรตฺตึ อนุสฺสริ’’นฺติ.

‘‘ยํ กิจฺจํ ทฬฺหวีริเยน, ยํ กิจฺจํ โพทฺธุมิจฺฉตา;

กริสฺสํ นาวรชฺฌิสฺสํ [นาวรุชฺฌิสฺสํ (ก. สี. ก.)], ปสฺส วีริยํ ปรกฺกม.

‘‘ตฺวฺจ เม มคฺคมกฺขาหิ, อฺชสํ อมโตคธํ;

อหํ โมเนน โมนิสฺสํ, คงฺคาโสโตว สาคร’’นฺติ.

‘‘เกเส ¶ ¶ เม โอลิขิสฺสนฺติ, กปฺปโก อุปสงฺกมิ;

ตโต ¶ อาทาสมาทาย, สรีรํ ปจฺจเวกฺขิสํ.

‘‘ตุจฺโฉ ¶ กาโย อทิสฺสิตฺถ, อนฺธกาโร ตโม พฺยคา;

สพฺเพ โจฬา สมุจฺฉินฺนา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ.

‘‘ปฺจ นีวรเณ หิตฺวา, โยคกฺเขมสฺส ปตฺติยา;

ธมฺมาทาสํ คเหตฺวาน, าณทสฺสนมตฺตโน.

‘‘ปจฺจเวกฺขึ อิมํ กายํ, สพฺพํ สนฺตรพาหิรํ;

อชฺฌตฺตฺจ พหิทฺธา จ, ตุจฺโฉ กาโย อทิสฺสถา’’ติ.

‘‘ยถาปิ ภทฺโท อาชฺโ, ขลิตฺวา ปติติฏฺติ;

ภิยฺโย ลทฺทาน สํเวคํ, อทีโน วหเต ธุรํ.

‘‘เอวํ ทสฺสนสมฺปนฺนํ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาวกํ;

อาชานียํ มํ ธาเรถ, ปุตฺตํ พุทฺธสฺส โอรส’’นฺติ.

‘‘เอหิ นนฺทก คจฺฉาม, อุปชฺฌายสฺส สนฺติกํ;

สีหนาทํ นทิสฺสาม, พุทฺธเสฏฺสฺส สมฺมุขา.

‘‘ยาย โน อนุกมฺปาย, อมฺเห ปพฺพาชยี มุนิ;

โส โน อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, สพฺพสํโยชนกฺขโย’’ติ.

‘‘นทนฺติ ¶ ¶ ¶ เอวํ สปฺปฺา, สีหาว คิริคพฺภเร;

วีรา วิชิตสงฺคามา, เชตฺวา มารํ สวาหนึ [สวาหนํ (พหูสุ)].

‘‘สตฺถา จ ปริจิณฺโณ เม, ธมฺโม สงฺโฆ จ ปูชิโต;

อหฺจ วิตฺโต สุมโน, ปุตฺตํ ทิสฺวา อนาสว’’นฺติ.

‘‘อุปาสิตา สปฺปุริสา, สุตา ธมฺมา อภิณฺหโส;

สุตฺวาน ปฏิปชฺชิสฺสํ, อฺชสํ อมโตคธํ.

‘‘ภวราคหตสฺส เม สโต, ภวราโค ปุน เม น วิชฺชติ;

น จาหุ น จ เม ภวิสฺสติ, น จ เม เอตรหิ วิชฺชตี’’ติ.

อุตฺตโร ภทฺทชิตฺเถโร, โสภิโต วลฺลิโย อิสิ;

วีตโสโก จ โย เถโร, ปุณฺณมาโส จ นนฺทโก;

ภรโต ภารทฺวาโช จ, กณฺหทินฺโน มหามุนีติ.

‘‘ยโต ¶ อหํ ปพฺพชิโต, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน;

วิมุจฺจมาโน อุคฺคจฺฉึ, กามธาตุํ อุปจฺจคํ.

‘‘พฺรหฺมุโน ¶ ¶ เปกฺขมานสฺส, ตโต จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม;

อกุปฺปา เม วิมุตฺตีติ, สพฺพสํโยชนกฺขยา’’ติ.

‘‘อนิจฺจานิ ¶ คหกานิ, ตตฺถ ตตฺถ ปุนปฺปุนํ;

คหการํ [คหการกํ (สี. ปี.)] คเวสนฺโต, ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนํ.

‘‘คหการก ทิฏฺโสิ, ปุน เคหํ น กาหสิ;

สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคา, ถูณิกา [ถูณิรา (ปี. ก.), ธุณิรา (สฺยา.)] จ วิทาลิตา [ปทาลิตา (สี. สฺยา.)];

วิมริยาทิกตํ จิตฺตํ, อิเธว วิธมิสฺสตี’’ติ.

‘‘อรหํ สุคโต โลเก, วาเตหาพาธิโต [… พาธิโต (ก.)] มุนิ;

สเจ อุณฺโหทกํ อตฺถิ, มุนิโน เทหิ พฺราหฺมณ.

‘‘ปูชิโต ปูชเนยฺยานํ [ปูชนียานํ (สี.)], สกฺกเรยฺยาน สกฺกโต;

อปจิโตปเจยฺยานํ [อปจนียานํ (สี.), อปจิเนยฺยานํ (สฺยา.)], ตสฺส อิจฺฉามิ หาตเว’’ติ.

‘‘ทิฏฺา มยา ธมฺมธรา อุปาสกา, กามา อนิจฺจา อิติ ภาสมานา;

สารตฺตรตฺตา มณิกุณฺฑเลสุ, ปุตฺเตสุ ทาเรสุ จ เต อเปกฺขา.

‘‘อทฺธา น ชานนฺติ ยโตธ ธมฺมํ, กามา ¶ อนิจฺจา อิติ จาปิ อาหุ;

ราคฺจ เตสํ น พลตฺถิ เฉตฺตุํ, ตสฺมา สิตา ปุตฺตทารํ ธนฺจา’’ติ.

‘‘เทโว ¶ จ วสฺสติ เทโว จ คฬคฬายติ,

เอกโก จาหํ เภรเว พิเล วิหรามิ;

ตสฺส มยฺหํ เอกกสฺส เภรเว พิเล วิหรโต,

นตฺถิ ภยํ วา ฉมฺภิตตฺตํ วา โลมหํโส วา.

‘‘ธมฺมตา ¶ มมสา ยสฺส เม, เอกกสฺส เภรเว พิเล;

วิหรโต นตฺถิ ภยํ วา, ฉมฺภิตตฺตํ วา โลมหํโส วา’’ติ.

… สมฺพุลกจฺจาโน [สมฺพหุลกจฺจาโน (ก.)] เถโร….

[อุทา. ๓๔ อุทาเนปิ] ‘‘กสฺส ¶ เสลูปมํ จิตฺตํ, ิตํ นานุปกมฺปติ;

วิรตฺตํ รชนีเยสุ, กุปฺปนีเย น กุปฺปติ;

ยสฺเสวํ ภาวิตํ จิตฺตํ, กุโต ตํ ทุกฺขเมสฺสติ.

‘‘มม เสลูปมํ จิตฺตํ, ิตํ นานุปกมฺปติ;

วิรตฺตํ รชนีเยสุ, กุปฺปนีเย น กุปฺปติ;

มเมวํ ภาวิตํ จิตฺตํ, กุโต มํ ทุกฺขเมสฺสตี’’ติ.

‘‘น ตาว สุปิตุํ โหติ, รตฺติ นกฺขตฺตมาลินี;

ปฏิชคฺคิตุเมเวสา, รตฺติ โหติ วิชานตา.

‘‘หตฺถิกฺขนฺธาวปติตํ ¶ , กุฺชโร เจ อนุกฺกเม;

สงฺคาเม เม มตํ เสยฺโย, ยฺเจ ชีเว ปราชิโต’’ติ.

… โสโณ โปฏิริโย [เสลิสฺสริโย (สี.), โปฏฺฏิริยปุตฺโต (สฺยา.)] เถโร ….

‘‘ปฺจ ¶ กามคุเณ หิตฺวา, ปิยรูเป มโนรเม;

สทฺธาย ฆรา นิกฺขมฺม, ทุกฺขสฺสนฺตกโร ภเว.

‘‘นาภินนฺทามิ มรณํ, นาภินนฺทามิ ชีวิตํ;

กาลฺจ ปฏิกงฺขามิ, สมฺปชาโน ปติสฺสโต’’ติ.

‘‘อมฺพปลฺลวสงฺกาสํ, อํเส กตฺวาน จีวรํ;

นิสินฺโน หตฺถิคีวายํ, คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสึ.

‘‘หตฺถิกฺขนฺธโต ¶ โอรุยฺห, สํเวคํ อลภึ ตทา;

โสหํ ทิตฺโต ตทา สนฺโต, ปตฺโต เม อาสวกฺขโย’’ติ.

‘‘อยมิติ กปฺปโฏ กปฺปฏกุโร, อจฺฉาย อติภริตาย [อติภริยาย (สี. ก.), อจฺจํ ภราย (สฺยา.)];

อมตฆฏิกายํ ธมฺมกฏมตฺโต [ธมฺมกฏปตฺโต (สฺยา. ก. อฏฺ.), ธมฺมกฏมคฺโค (สี. อฏฺ.)], กตปทํ ฌานานิ โอเจตุํ.

‘‘มา ¶ โข ตฺวํ กปฺปฏ ปจาเลสิ, มา ตฺวํ อุปกณฺณมฺหิ ตาเฬสฺสํ;

น ¶ หิ [น วา (ก.)] ตฺวํ กปฺปฏ มตฺตมฺาสิ, สงฺฆมชฺฌมฺหิ ปจลายมาโนติ.

มิคสิโร ¶ สิวโก จ, อุปวาโน จ ปณฺฑิโต;

อิสิทินฺโน จ กจฺจาโน, นิตโก จ มหาวสี;

โปฏิริยปุตฺโต นิสโภ, อุสโภ กปฺปฏกุโรติ.

‘‘อโห พุทฺธา อโห ธมฺมา, อโห โน สตฺถุ สมฺปทา;

ยตฺถ เอตาทิสํ ธมฺมํ, สาวโก สจฺฉิกาหิ’’ติ.

‘‘อสงฺเขยฺเยสุ กปฺเปสุ, สกฺกายาธิคตา อหู;

เตสมยํ ปจฺฉิมโก, จริโมยํ สมุสฺสโย;

ชาติมรณสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ.

‘‘โย ¶ หเว ทหโร ภิกฺขุ, ยุฺชติ พุทฺธสาสเน;

ชาคโร ส หิ สุตฺเตสุ [ปติสุตฺเตสุ (สี. ก.)], อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ.

‘‘ตสฺมา ¶ สทฺธฺจ สีลฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;

อนุยุฺเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธาน สาสน’’นฺติ.

‘‘กสฺสินฺทฺริยานิ สมถงฺคตานิ, อสฺสา ยถา สารถินา สุทนฺตา;

ปหีนมานสฺส อนาสวสฺส, เทวาปิ กสฺส [ตสฺส (พหูสุ)] ปิหยนฺติ ตาทิโน’’ติ.

[ธ. ป. ๙๔ ธมฺมปเทปิ] ‘‘มยฺหินฺทฺริยานิ ¶ สมถงฺคตานิ, อสฺสา ยถา สารถินา สุทนฺตา;

ปหีนมานสฺส อนาสวสฺส, เทวาปิ มยฺหํ ปิหยนฺติ ตาทิโน’’ติ.

‘‘ฉวิปาปก ¶ จิตฺตภทฺทก, โมฆราช สตตํ สมาหิโต;

เหมนฺติกสีตกาลรตฺติโย [เหมนฺติกกาลรตฺติโย (ก.)], ภิกฺขุ ตฺวํสิ กถํ กริสฺสสิ’’.

‘‘สมฺปนฺนสสฺสา มคธา, เกวลา อิติ เม สุตํ;

ปลาลจฺฉนฺนโก เสยฺยํ, ยถฺเ สุขชีวิโน’’ติ.

๕. วิสาขปฺจาลปุตฺตตฺเถรคาถา

‘‘น อุกฺขิเป โน จ ปริกฺขิเป ปเร, โอกฺขิเป ปารคตํ น เอรเย;

น ¶ จตฺตวณฺณํ ปริสาสุ พฺยาหเร, อนุทฺธโต สมฺมิตภาณิ สุพฺพโต.

‘‘สุสุขุมนิปุณตฺถทสฺสินา, มติกุสเลน นิวาตวุตฺตินา;

สํเสวิตวุทฺธสีลินา, นิพฺพานํ น หิ เตน ทุลฺลภ’’นฺติ.

‘‘นทนฺติ ¶ โมรา สุสิขา สุเปขุณา, สุนีลคีวา สุมุขา สุคชฺชิโน;

สุสทฺทลา จาปิ มหามหี อยํ, สุพฺยาปิตมฺพุ สุวลาหกํ นภํ.

‘‘สุกลฺลรูโป ¶ สุมนสฺส ฌายตํ [ฌายิตํ (สฺยา. ก.)], สุนิกฺกโม สาธุ สุพุทฺธสาสเน;

สุสุกฺกสุกฺกํ นิปุณํ สุทุทฺทสํ, ผุสาหิ ตํ อุตฺตมมจฺจุตํ ปท’’นฺติ.

‘‘นนฺทมานาคตํ จิตฺตํ, สูลมาโรปมานกํ;

เตน เตเนว วชสิ, เยน สูลํ กลิงฺครํ.

‘‘ตาหํ จิตฺตกลึ พฺรูมิ, ตํ พฺรูมิ จิตฺตทุพฺภกํ;

สตฺถา เต ทุลฺลโภ ลทฺโธ, มานตฺเถ มํ นิโยชยี’’ติ.

‘‘สํสรํ ¶ ทีฆมทฺธานํ, คตีสุ ปริวตฺติสํ;

อปสฺสํ อริยสจฺจานิ, อนฺธภูโต [อนฺธีภูโต (ก.)] ปุถุชฺชโน.

‘‘ตสฺส ¶ เม อปฺปมตฺตสฺส, สํสารา วินฬีกตา;

สพฺพา คตี สมุจฺฉินฺนา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ.

‘‘อสฺสตฺเถ หริโตภาเส, สํวิรูฬฺหมฺหิ ปาทเป;

เอกํ พุทฺธคตํ สฺํ, อลภิตฺถํ [อลภึ หํ (ก.)] ปติสฺสโต.

‘‘เอกตึเส อิโต กปฺเป, ยํ สฺมลภึ ตทา;

ตสฺสา สฺาย วาหสา, ปตฺโต เม อาสวกฺขโย’’ติ.

กุมารกสฺสโป ¶ เถโร, ธมฺมปาโล จ พฺรหฺมาลิ;

โมฆราชา วิสาโข จ, จูฬโก จ อนูปโม;

วชฺชิโต สนฺธิโต เถโร, กิเลสรชวาหโนติ.

คาถาทุกนิปาตมฺหิ, นวุติ เจว อฏฺ จ;

เถรา เอกูนปฺาสํ, ภาสิตา นยโกวิทาติ.