📜
๑๕. โสฬสกนิปาโต
๑. อฺาสิโกณฺฑฺตฺเถรคาถา
‘‘เอส ¶ ¶ ¶ ภิยฺโย ปสีทามิ, สุตฺวา ธมฺมํ มหารสํ;
วิราโค เทสิโต ธมฺโม, อนุปาทาย สพฺพโส.
‘‘พหูนิ โลเก จิตฺรานิ, อสฺมึ ปถวิมณฺฑเล;
มเถนฺติ ¶ มฺเ สงฺกปฺปํ, สุภํ ราคูปสํหิตํ.
‘‘รชมุหตฺจ วาเตน, ยถา เมโฆปสมฺมเย;
เอวํ สมฺมนฺติ สงฺกปฺปา, ยทา ปฺาย ปสฺสติ.
[ธ. ป. ๒๗๗ ธมฺมปเท] ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ, ยทา ปฺาย ปสฺสติ;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา.
[ธ. ป. ๒๗๘ ธมฺมปเท] ‘‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาติ, ยทา ปฺาย ปสฺสติ
อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา.
[ธ. ป. ๒๗๙ ธมฺมปเท] ‘‘สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาติ, ยทา ปฺาย ปสฺสติ;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา.
‘‘พุทฺธานุพุทฺโธ โย เถโร, โกณฺฑฺโ ติพฺพนิกฺกโม;
ปหีนชาติมรโณ, พฺรหฺมจริยสฺส เกวลี.
‘‘โอฆปาโส ทฬฺหขิโล [ทฬฺโห ขิโล (สฺยา. ก.)], ปพฺพโต ทุปฺปทาลโย;
เฉตฺวา ขิลฺจ ปาสฺจ, เสลํ เภตฺวาน [เฉตฺวาน (ก.)] ทุพฺภิทํ;
ติณฺโณ ปารงฺคโต ฌายี, มุตฺโต โส มารพนฺธนา.
‘‘อุทฺธโต จปโล ภิกฺขุ, มิตฺเต อาคมฺม ปาปเก;
สํสีทติ มโหฆสฺมึ, อูมิยา ปฏิกุชฺชิโต.
‘‘อนุทฺธโต อจปโล, นิปโก สํวุตินฺทฺริโย;
กลฺยาณมิตฺโต เมธาวี, ทุกฺขสฺสนฺตกโร สิยา.
‘‘กาลปพฺพงฺคสงฺกาโส, กิโส ธมนิสนฺถโต;
มตฺตฺู ¶ อนฺนปานสฺมึ, อทีนมนโส นโร.
‘‘ผุฏฺโ ¶ ฑํเสหิ มกเสหิ, อรฺสฺมึ พฺรหาวเน;
นาโค สงฺคามสีเสว, สโต ตตฺราธิวาสเย.
‘‘นาภินนฺทามิ ¶ มรณํ…เป… นิพฺพิสํ ภตโก ยถา.
‘‘นาภินนฺทามิ มรณํ…เป… สมฺปชาโน ปติสฺสโต.
‘‘ปริจิณฺโณ มยา สตฺถา…เป… ภวเนตฺติ สมูหตา.
‘‘ยสฺส จตฺถาย ปพฺพชิโต, อคารสฺมานคาริยํ;
โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, กึ เม สทฺธิวิหารินา’’ติ.
… อฺาสิโกณฺฑฺโ [อฺาโกณฺฑฺโ (สี. สฺยา.)] เถโร….
๒. อุทายิตฺเถรคาถา
[อ. นิ. ๖.๔๓] ‘‘มนุสฺสภูตํ สมฺพุทฺธํ, อตฺตทนฺตํ สมาหิตํ;
อิริยมานํ พฺรหฺมปเถ, จิตฺตสฺสูปสเม รตํ.
‘‘ยํ มนุสฺสา นมสฺสนฺติ, สพฺพธมฺมาน ปารคุํ;
เทวาปิ ตํ นมสฺสนฺติ, อิติ เม อรหโต สุตํ.
‘‘สพฺพสํโยชนาตีตํ ¶ , วนา นิพฺพนมาคตํ;
กาเมหิ เนกฺขมฺมรตํ [นิกฺขมฺมรตํ (ก.)], มุตฺตํ เสลาว กฺจนํ.
‘‘ส เว อจฺจรุจิ นาโค, หิมวาวฺเ สิลุจฺจเย;
สพฺเพสํ ¶ นาคนามานํ, สจฺจนาโม อนุตฺตโร.
‘‘นาคํ โว กิตฺตยิสฺสามิ, น หิ อาคุํ กโรติ โส;
โสรจฺจํ อวิหึสา จ, ปาทา นาคสฺส เต ทุเว.
‘‘สติ จ สมฺปชฺฺจ, จรณา นาคสฺส เตปเร;
สทฺธาหตฺโถ มหานาโค, อุเปกฺขาเสตทนฺตวา.
‘‘สติ คีวา สิโร ปฺา, วีมํสา ธมฺมจินฺตนา;
ธมฺมกุจฺฉิสมาวาโส, วิเวโก ตสฺส วาลธิ.
‘‘โส ฌายี อสฺสาสรโต, อชฺฌตฺตํ สุสมาหิโต;
คจฺฉํ สมาหิโต นาโค, ิโต นาโค สมาหิโต.
‘‘สยํ สมาหิโต นาโค, นิสินฺโนปิ สมาหิโต;
สพฺพตฺถ สํวุโต นาโค, เอสา นาคสฺส สมฺปทา.
‘‘ภฺุชติ ¶ อนวชฺชานิ, สาวชฺชานิ น ภฺุชติ;
ฆาสมจฺฉาทนํ ลทฺธา, สนฺนิธึ ปริวชฺชยํ.
‘‘สํโยชนํ ¶ อณุํ ถูลํ, สพฺพํ เฉตฺวาน พนฺธนํ;
เยน เยเนว คจฺฉติ, อนปกฺโขว คจฺฉติ.
‘‘ยถาปิ อุทเก ชาตํ, ปุณฺฑรีกํ ปวฑฺฒติ;
โนปลิปฺปติ โตเยน, สุจิคนฺธํ มโนรมํ.
‘‘ตเถว จ โลเก ชาโต, พุทฺโธ โลเก วิหรติ;
โนปลิปฺปติ โลเกน, โตเยน ปทุมํ ยถา.
‘‘มหาคินิ ปชฺชลิโต, อนาหาโรปสมฺมติ;
องฺคาเรสุ ¶ จ สนฺเตสุ, นิพฺพุโตติ ปวุจฺจติ.
‘‘อตฺถสฺสายํ วิฺาปนี, อุปมา วิฺูหิ เทสิตา;
วิฺิสฺสนฺติ มหานาคา, นาคํ นาเคน เทสิตํ.
‘‘วีตราโค วีตโทโส, วีตโมโห อนาสโว;
สรีรํ วิชหํ นาโค, ปรินิพฺพิสฺสตฺยนาสโว’’ติ.
… อุทายี เถโร….
โสฬสกนิปาโต นิฏฺิโต.
ตตฺรุทฺทานํ –
โกณฺฑฺโ จ อุทายี จ, เถรา ทฺเว เต มหิทฺธิกา;
โสฬสมฺหิ นิปาตมฺหิ, คาถาโย ทฺเว จ ตึส จาติ.