📜
๓. ติกนิปาโต
๑. องฺคณิกภารทฺวาชตฺเถรคาถา
‘‘อโยนิ ¶ ¶ ¶ ¶ สุทฺธิมนฺเวสํ, อคฺคึ ปริจรึ วเน;
สุทฺธิมคฺคํ อชานนฺโต, อกาสึ อมรํ ตปํ [อกาสึ อปรํ ตปํ (สฺยา.), อกาสึ อมตํ ตปํ (ก.)].
‘‘ตํ สุเขน สุขํ ลทฺธํ, ปสฺส ธมฺมสุธมฺมตํ;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘พฺรหฺมพนฺธุ ปุเร อาสึ, อิทานิ โขมฺหิ พฺราหฺมโณ;
เตวิชฺโช นฺหาตโก [นหาตโก (สี. อฏฺ.)] จมฺหิ, โสตฺติโย จมฺหิ เวทคู’’ติ.
… องฺคณิกภารทฺวาโช เถโร….
๒. ปจฺจยตฺเถรคาถา
‘‘ปฺจาหาหํ ปพฺพชิโต, เสโข อปฺปตฺตมานโส,
วิหารํ เม ปวิฏฺสฺส, เจตโส ปณิธี อหุ.
‘‘นาสิสฺสํ น ปิวิสฺสามิ, วิหารโต น นิกฺขเม;
นปิ ปสฺสํ นิปาเตสฺสํ, ตณฺหาสลฺเล อนูหเต.
‘‘ตสฺส เมวํ วิหรโต, ปสฺส วีริยปรกฺกมํ;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติ.
… ปจฺจโย เถโร….
๓. พากุลตฺเถรคาถา
‘‘โย ปุพฺเพ กรณียานิ, ปจฺฉา โส กาตุมิจฺฉติ;
สุขา โส ธํสเต านา, ปจฺฉา จ มนุตปฺปติ.
‘‘ยฺหิ กยิรา ตฺหิ วเท, ยํ น กยิรา น ตํ วเท;
อกโรนฺตํ ¶ ภาสมานํ, ปริชานนฺติ ปณฺฑิตา.
‘‘สุสุขํ ¶ ¶ วต นิพฺพานํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ;
อโสกํ วิรชํ เขมํ, ยตฺถ ทุกฺขํ นิรุชฺฌตี’’ติ.
… พากุโล [พากฺกุโล (สี.)] เถโร….
๔. ธนิยตฺเถรคาถา
‘‘สุขํ เจ ชีวิตุํ อิจฺเฉ, สามฺสฺมึ อเปกฺขวา;
สงฺฆิกํ นาติมฺเยฺย, จีวรํ ปานโภชนํ.
‘‘สุขํ เจ ชีวิตุํ อิจฺเฉ, สามฺสฺมึ อเปกฺขวา;
อหิ มูสิกโสพฺภํว, เสเวถ สยนาสนํ.
‘‘สุขํ เจ ¶ ชีวิตุํ อิจฺเฉ, สามฺสฺมึ อเปกฺขวา;
อิตรีตเรน ตุสฺเสยฺย, เอกธมฺมฺจ ภาวเย’’ติ.
… ธนิโย เถโร….
๕. มาตงฺคปุตฺตตฺเถรคาถา
‘‘อติสีตํ อติอุณฺหํ, อติสายมิทํ อหุ;
อิติ วิสฺสฏฺกมฺมนฺเต, ขณา อจฺเจนฺติ มาณเว.
‘‘โย จ สีตฺจ อุณฺหฺจ, ติณา ภิยฺโย น มฺติ;
กรํ ปุริสกิจฺจานิ, โส สุขา น วิหายติ.
‘‘ทพฺพํ กุสํ โปฏกิลํ, อุสีรํ มฺุชปพฺพชํ;
อุรสา ปนุทิสฺสามิ, วิเวกมนุพฺรูหย’’นฺติ.
… มาตงฺคปุตฺโต เถโร….
๖. ขุชฺชโสภิตตฺเถรคาถา
‘‘เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตา, สมณา ปาฏลิปุตฺตวาสิโน;
เตสฺตโรยมายุวา, ทฺวาเร ติฏฺติ ขุชฺชโสภิโต.
‘‘เย ¶ ¶ จิตฺตกถี พหุสฺสุตา, สมณา ปาฏลิปุตฺตวาสิโน;
เตสฺตโรยมายุวา, ทฺวาเร ติฏฺติ มาลุเตริโต.
‘‘สุยุทฺเธน สุยิฏฺเน, สงฺคามวิชเยน จ;
พฺรหฺมจริยานุจิณฺเณน, เอวายํ สุขเมธตี’’ติ.
… ขุชฺชโสภิโต เถโร….
๗. วารณตฺเถรคาถา
‘‘โยธ ¶ โกจิ มนุสฺเสสุ, ปรปาณานิ หึสติ;
อสฺมา โลกา ปรมฺหา จ, อุภยา ธํสเต นโร.
‘‘โย จ เมตฺเตน จิตฺเตน, สพฺพปาณานุกมฺปติ;
พหฺุหิ โส ปสวติ, ปฺุํ ตาทิสโก นโร.
‘‘สุภาสิตสฺส สิกฺเขถ, สมณูปาสนสฺส จ;
เอกาสนสฺส จ รโห, จิตฺตวูปสมสฺส จา’’ติ.
… วารโณ เถโร….
๘. วสฺสิกตฺเถรคาถา
‘‘เอโกปิ สทฺโธ เมธาวี, อสฺสทฺธานีธ าตินํ;
ธมฺมฏฺโ สีลสมฺปนฺโน, โหติ อตฺถาย พนฺธุนํ.
‘‘นิคฺคยฺห อนุกมฺปาย, โจทิตา าตโย มยา;
าติพนฺธวเปเมน, การํ กตฺวาน ภิกฺขุสุ.
‘‘เต อพฺภตีตา กาลงฺกตา, ปตฺตา เต ติทิวํ สุขํ;
ภาตโร มยฺหํ มาตา จ, โมทนฺติ กามกามิโน’’ติ.
… วสฺสิโก [ปสฺสิโก (สี. สฺยา. ปี.)] เถโร….
๙. ยโสชตฺเถรคาถา
‘‘กาลปพฺพงฺคสงฺกาโส, กิโส ธมนิสนฺถโต;
มตฺตฺู ¶ อนฺนปานมฺหิ, อทีนมนโส นโร’’.
‘‘ผุฏฺโ ¶ ¶ ฑํเสหิ มกเสหิ, อรฺสฺมึ พฺรหาวเน;
นาโค สงฺคามสีเสว, สโต ตตฺราธิวาสเย.
‘‘ยถา พฺรหฺมา ตถา เอโก, ยถา เทโว ตถา ทุเว;
ยถา คาโม ตถา ตโย, โกลาหลํ ตตุตฺตริ’’นฺติ.
… ยโสโช เถโร….
๑๐. สาฏิมตฺติยตฺเถรคาถา
‘‘อหุ ¶ ตุยฺหํ ปุเร สทฺธา, สา เต อชฺช น วิชฺชติ;
ยํ ตุยฺหํ ตุยฺหเมเวตํ, นตฺถิ ทุจฺจริตํ มม.
‘‘อนิจฺจา หิ จลา สทฺทา, เอวํ ทิฏฺา หิ สา มยา;
รชฺชนฺติปิ วิรชฺชนฺติ, ตตฺถ กึ ชิยฺยเต มุนิ.
‘‘ปจฺจติ มุนิโน ภตฺตํ, โถกํ โถกํ กุเล กุเล;
ปิณฺฑิกาย จริสฺสามิ, อตฺถิ ชงฺฆพลํ [ชงฺฆาพลํ (สี.)] มมา’’ติ.
… สาฏิมตฺติโย เถโร….
๑๑. อุปาลิตฺเถรคาถา
‘‘สทฺธาย อภินิกฺขมฺม, นวปพฺพชิโต นโว;
มิตฺเต ภเชยฺย กลฺยาเณ, สุทฺธาชีเว อตนฺทิเต.
‘‘สทฺธาย อภินิกฺขมฺม, นวปพฺพชิโต นโว;
สงฺฆสฺมึ วิหรํ ภิกฺขุ, สิกฺเขถ วินยํ พุโธ.
‘‘สทฺธาย อภินิกฺขมฺม, นวปพฺพชิโต นโว;
กปฺปากปฺเปสุ กุสโล, จเรยฺย อปุรกฺขโต’’ติ.
… อุปาลิตฺเถโร….
๑๒. อุตฺตรปาลตฺเถรคาถา
‘‘ปณฺฑิตํ ¶ วต มํ สนฺตํ, อลมตฺถวิจินฺตกํ;
ปฺจ กามคุณา โลเก, สมฺโมหา ปาตยึสุ มํ.
‘‘ปกฺขนฺโท มารวิสเย, ทฬฺหสลฺลสมปฺปิโต;
อสกฺขึ มจฺจุราชสฺส, อหํ ปาสา ปมุจฺจิตุํ.
‘‘สพฺเพ ¶ กามา ปหีนา เม, ภวา สพฺเพ ปทาลิตา [วิทาลิตา (สี. ปี. อฏฺ.)];
วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ.
… อุตฺตรปาโล เถโร….
๑๓. อภิภูตตฺเถรคาถา
‘‘สุณาถ าตโย สพฺเพ, ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา;
ธมฺมํ โว เทสยิสฺสามิ, ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนํ.
[สํ. นิ. ๑.๑๘๕] ‘‘อารมฺภถ [อารภถ (สี. สฺยา.), อารพฺภถ (ก.)] นิกฺกมถ, ยฺุชถ พุทฺธสาสเน;
ธุนาถ มจฺจุโน เสนํ, นฬาคารํว กฺุชโร.
‘‘โย ¶ อิมสฺมึ ธมฺมวินเย, อปฺปมตฺโต วิหสฺสติ [วิเหสฺสติ (สฺยา. ปี.)];
ปหาย ชาติสํสารํ, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสตี’’ติ.
… อภิภูโต เถโร….
๑๔. โคตมตฺเถรคาถา
‘‘สํสรํ ¶ หิ นิรยํ อคจฺฉิสฺสํ, เปตโลกมคมํ ปุนปฺปุนํ;
ทุกฺขมมฺหิปิ ติรจฺฉานโยนิยํ, เนกธา หิ วุสิตํ จิรํ มยา.
‘‘มานุโสปิ จ ภโวภิราธิโต, สคฺคกายมคมํ สกึ สกึ;
รูปธาตุสุ ¶ อรูปธาตุสุ, เนวสฺิสุ อสฺิสุฏฺิตํ.
‘‘สมฺภวา สุวิทิตา อสารกา, สงฺขตา ปจลิตา สเทริตา;
ตํ วิทิตฺวา มหมตฺตสมฺภวํ, สนฺติเมว สติมา สมชฺฌค’’นฺติ.
… โคตโม เถโร….
๑๕. หาริตตฺเถรคาถา
‘‘โย ปุพฺเพ กรณียานิ, ปจฺฉา โส กาตุมิจฺฉติ;
สุขา โส ธํสเต านา, ปจฺฉา จ มนุตปฺปติ.
‘‘ยฺหิ ¶ กยิรา ตฺหิ วเท, ยํ น กยิรา น ตํ วเท;
อกโรนฺตํ ภาสมานํ, ปริชานนฺติ ปณฺฑิตา.
‘‘สุสุขํ วต นิพฺพานํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ;
อโสกํ วิรชํ เขมํ, ยตฺถ ทุกฺขํ นิรุชฺฌตี’’ติ.
… หาริโต เถโร….
๑๖. วิมลตฺเถรคาถา
‘‘ปาปมิตฺเต วิวชฺเชตฺวา, ภเชยฺยุตฺตมปุคฺคลํ;
โอวาเท จสฺส ติฏฺเยฺย, ปตฺเถนฺโต อจลํ สุขํ.
‘‘ปริตฺตํ ทารุมารุยฺห, ยถา สีเท มหณฺณเว;
เอวํ กุสีตมาคมฺม, สาธุชีวีปิ สีทติ;
ตสฺมา ตํ ปริวชฺเชยฺย, กุสีตํ หีนวีริยํ.
‘‘ปวิวิตฺเตหิ ¶ อริเยหิ, ปหิตตฺเตหิ ฌายิภิ;
นิจฺจํ ¶ อารทฺธวีริเยหิ, ปณฺฑิเตหิ สหาวเส’’ติ.
… วิมโล เถโร….
ติกนิปาโต นิฏฺิโต.
ตตฺรุทฺทานํ –
องฺคณิโก ภารทฺวาโช, ปจฺจโย พากุโล อิสิ;
ธนิโย มาตงฺคปุตฺโต, โสภิโต วารโณ อิสิ.
วสฺสิโก จ ยโสโช จ, สาฏิมตฺติยุปาลิ จ;
อุตฺตรปาโล อภิภูโต, โคตโม หาริโตปิ จ.
เถโร ติกนิปาตมฺหิ, นิพฺพาเน วิมโล กโต;
อฏฺตาลีส คาถาโย, เถรา โสฬส กิตฺติตาติ.