📜
๘. อฏฺกนิปาโต
๑. สีสูปจาลาเถรีคาถาวณฺณนา
อฏฺกนิปาเต ¶ ¶ ภิกฺขุนี สีลสมฺปนฺนาติอาทิกา สีสูปจาลาย เถริยา คาถา. อิมิสฺสาปิ วตฺถุ จาลาย เถริยา วตฺถุมฺหิ วุตฺตนยเมว. อยมฺปิ หิ อายสฺมโต ธมฺมเสนาปติสฺส ปพฺพชิตภาวํ สุตฺวา สยมฺปิ อุสฺสาหชาตา ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺจา วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา, ฆเฏนฺตี วายมนฺตี นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. อรหตฺตํ ปตฺวา ผลสมาปตฺติสุเขน วิหรนฺตี เอกทิวสํ อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา กตกิจฺจาติ โสมนสฺสชาตา อุทานวเสน –
‘‘ภิกฺขุนี สีลสมฺปนฺนา, อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตา;
อธิคจฺเฉ ปทํ สนฺตํ, อเสจนกโมชว’’นฺติ. – คาถมาห;
ตตฺถ สีลสมฺปนฺนาติ ปริสุทฺเธน ภิกฺขุนิสีเลน สมนฺนาคตา ปริปุณฺณา. อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตาติ มนจฺฉฏฺเสุ อินฺทฺริเยสุ สุฏฺุ สํวุตา, รูปาทิอารมฺมเณ อิฏฺเ ราคํ, อนิฏฺเ โทสํ, อสมเปกฺขเน โมหฺจ ปหาย สุฏฺุ ปิหิตินฺทฺริยา. อเสจนกโมชวนฺติ เกนจิ อนาสิตฺตกํ โอชวนฺตํ สภาวมธุรํ สพฺพสฺสาปิ กิเลสโรคสฺส วูปสมโนสธภูตํ อริยมคฺคํ, นิพฺพานเมว วา. อริยมคฺคมฺปิ หิ นิพฺพานตฺถิเกหิ ปฏิปชฺชิตพฺพโต กิเลสปริฬาหาภาวโต จ ปทํ สนฺตนฺติ วตฺตุํ วฏฺฏติ.
‘‘ตาวตึสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโน;
ตตฺถ จิตฺตํ ปณีเธหิ, ยตฺถ เต วุสิตํ ปุเร’’ติ. –
อยํ ¶ คาถา กามสคฺเคสุ นิกนฺตึ อุปฺปาเทหีติ ตตฺถ อุยฺโยชนวเสน เถรึ สมาปตฺติยา จาเวตุกาเมน มาเรน วุตฺตา.
ตตฺถ ¶ สหปฺุการิโน เตตฺตึส ชนา ยตฺถ อุปปนฺนา, ตํ านํ ตาวตึสนฺติ. ตตฺถ นิพฺพตฺตา สพฺเพปิ เทวปุตฺตา ตาวตึสา. เกจิ ปน ‘‘ตาวตึสาติ ¶ เตสํ เทวานํ นามเมวา’’ติ วทนฺติ. ทฺวีหิ เทวโลเกหิ วิสิฏฺํ ทิพฺพํ สุขํ ยาตา อุปยาตา สมฺปนฺนาติ ยามา. ทิพฺพาย สมฺปตฺติยา ตุฏฺา ปหฏฺาติ ตุสิตา. ปกติปฏิยตฺตารมฺมณโต อติเรเกน รมิตุกามตากาเล ยถารุจิเต โภเค นิมฺมินิตฺวา รมนฺตีติ นิมฺมานรติโน. จิตฺตรุจึ ตฺวา ปเรหิ นิมฺมิเตสุ โภเคสุ วสํ วตฺเตนฺตีติ วสวตฺติโน. ตตฺถ จิตฺตํ ปณีเธหีติ ตสฺมึ ตาวตึสาทิเก เทวนิกาเย ตว จิตฺตํ เปหิ, อุปปชฺชนาย นิกนฺตึ กโรหิ. จาตุมหาราชิกานํ โภคา อิตเรหิ นิหีนาติ อธิปฺปาเยน ตาวตึสาทโยว วุตฺตา. ยตฺถ เต วุสิตํ ปุเรติ เยสุ เทวนิกาเยสุ ตยา ปุพฺเพ วุตฺถํ. อยํ กิร ปุพฺเพ เทเวสุ อุปฺปชฺชนฺตี, ตาวตึสโต ปฏฺาย ปฺจกามสคฺเค โสเธตฺวา ปุน เหฏฺโต โอตรนฺตี, ตุสิเตสุ ตฺวา ตโต จวิตฺวา อิทานิ มนุสฺเสสุ นิพฺพตฺตา.
ตํ สุตฺวา เถรี – ‘‘ติฏฺตุ, มาร, ตยา วุตฺตกามโลโก. อฺโปิ สพฺโพ โลโก ราคคฺคิอาทีหิ อาทิตฺโต สมฺปชฺชลิโต. น ตตฺถ วิฺูนํ จิตฺตํ รมตี’’ติ กามโต จ โลกโต จ อตฺตโน วินิวตฺติตมานสตํ ทสฺเสตฺวา มารํ ตชฺเชนฺตี –
ยามา จ‘‘ตาวตึสา จ ยามา จ, ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา, เย เทวา วสวตฺติโน.
‘‘กาลํ กาลํ ภวา ภวํ, สกฺกายสฺมึ ปุรกฺขตา;
อวีติวตฺตา สกฺกายํ, ชาติมรณสาริโน.
‘‘สพฺโพ อาทีปิโต โลโก, สพฺโพ โลโก ปทีปิโต;
สพฺโพ ปชฺชลิโต โลโก, สพฺโพ โลโก ปกมฺปิโต.
‘‘อกมฺปิยํ อตุลิยํ, อปุถุชฺชนเสวิตํ;
พุทฺโธ ธมฺมมเทเสสิ, ตตฺถ เม นิรโต มโน.
‘‘ตสฺสาหํ ¶ วจนํ สุตฺวา, วิหรึ สาสเน รตา;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘สพฺพตฺถ ¶ ¶ วิหตา นนฺที, ตโมกฺขนฺโธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตกา’’ติ. –
อิมา คาถา อภาสิ.
ตตฺถ กาลํ กาลนฺติ ตํ ตํ กาลํ. ภวา ภวนฺติ ภวโต ภวํ. สกฺกายสฺมินฺติ ขนฺธปฺจเก. ปุรกฺขตาติ ปุรกฺขารการิโน. อิทํ วุตฺตํ โหติ – มาร, ตยา วุตฺตา ตาวตึสาทโย เทวา ภวโต ภวํ อุปคจฺฉนฺตา อนิจฺจตาทิอเนกาทีนวากุเล สกฺกาเย ปติฏฺิตา, ตสฺมา ตสฺมึ ภเว อุปฺปตฺติกาเล, เวมชฺฌกาเล, ปริโยสานกาเลติ ตสฺมึ ตสฺมึ กาเล สกฺกายเมว ปุรกฺขตฺวา ิตา. ตโต เอว อวีติวตฺตา สกฺกายํ นิสฺสรณาภิมุขา อหุตฺวา สกฺกายตีรเมว อนุปริธาวนฺตา ชาติมรณสาริโน ราคาทีหิ อนุคตตฺตา ปุนปฺปุนํ ชาติมรณเมว อนุสฺสรนฺติ, ตโต น วิมุจฺจนฺตีติ.
สพฺโพ อาทีปิโต โลโกติ, มาร, น เกวลํ ตยา วุตฺตกามโลโกเยว ธาตุตฺตยสฺิโต, สพฺโพปิ โลโก ราคคฺคิอาทีหิ เอกาทสหิ อาทิตฺโต. เตหิเยว ปุนปฺปุนํ อาทีปิตตาย ปทีปิโต. นิรนฺตรํ เอกชาลีภูตตาย ปชฺชลิโต. ตณฺหาย สพฺพกิเลเสหิ จ อิโต จิโต จ กมฺปิตตาย จลิตตาย ปกมฺปิโต.
เอวํ อาทิตฺเต ปชฺชลิเต ปกมฺปิเต จ โลเก เกนจิปิ กมฺเปตุํ จาเลตุํ อสกฺกุเณยฺยตาย อกมฺปิยํ, คุณโต ‘‘เอตฺตโก’’ติ ตุเลตุํ อสกฺกุเณยฺยตาย อตฺตนา สทิสสฺส อภาวโต จ อตุลิยํ. พุทฺธาทีหิ อริเยหิ เอว โคจรภาวนาภิคมโต เสวิตตฺตา อปุถุชฺชนเสวิตํ. พุทฺโธ ภควา มคฺคผลนิพฺพานปฺปเภทํ นววิธํ โลกุตฺตรธมฺมํ มหากรุณาย สฺโจทิตมานโส อเทเสสิ สเทวกสฺส โลกสฺส กเถสิ ปเวเทสิ. ตตฺถ ตสฺมึ อริยธมฺเม มยฺหํ มโน นิรโต อภิรโต, น ตโต วินิวตฺตตีติ อตฺโถ. เสสํ เหฏฺา วุตฺตนยเมว.
สีสูปจาลาเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
อฏฺกนิปาตวณฺณนา นิฏฺิตา.