📜
๑๔. ตึสนิปาโต
๑. สุภาชีวกมฺพวนิกาเถรีคาถา
ชีวกมฺพวนํ ¶ ¶ ¶ รมฺมํ, คจฺฉนฺตึ ภิกฺขุนึ สุภํ;
ธุตฺตโก สนฺนิวาเรสิ [ตํ นิวาเรสิ (ก.)], ตเมนํ อพฺรวี สุภา.
‘‘กึ เต อปราธิตํ มยา, ยํ มํ โอวริยาน ติฏฺสิ;
น หิ ปพฺพชิตาย อาวุโส, ปุริโส สมฺผุสนาย กปฺปติ.
‘‘ครุเก มม สตฺถุสาสเน, ยา สิกฺขา สุคเตน เทสิตา;
ปริสุทฺธปทํ ¶ อนงฺคณํ, กึ มํ โอวริยาน ติฏฺสิ.
‘‘อาวิลจิตฺโต อนาวิลํ, สรโช วีตรชํ อนงฺคณํ;
สพฺพตฺถ วิมุตฺตมานสํ, กึ มํ โอวริยาน ติฏฺสิ’’.
‘‘ทหรา จ อปาปิกา จสิ, กึ เต ปพฺพชฺชา กริสฺสติ;
นิกฺขิป กาสายจีวรํ, เอหิ รมาม สุปุปฺผิเต [รมามเส ปุปฺผิเต (สี. สฺยา.)] วเน.
‘‘มธุรฺจ ปวนฺติ สพฺพโส, กุสุมรเชน สมุฏฺิตา ทุมา;
ปมวสนฺโต สุโข อุตุ, เอหิ รมาม สุปุปฺผิเต วเน.
‘‘กุสุมิตสิขรา จ ปาทปา, อภิคชฺชนฺติว มาลุเตริตา;
กา ตุยฺหํ รติ ภวิสฺสติ, ยทิ เอกา วนโมคหิสฺสสิ [วนโมตริสฺสสิ (สี.), วนโมคาหิสฺสสิ (สฺยา. ก.)].
‘‘วาฬมิคสงฺฆเสวิตํ ¶ , กฺุชรมตฺตกเรณุโลฬิตํ;
อสหายิกา คนฺตุมิจฺฉสิ, รหิตํ ภึสนกํ มหาวนํ.
‘‘ตปนียกตาว ธีติกา, วิจรสิ จิตฺตลเตว อจฺฉรา;
กาสิกสุขุเมหิ ¶ วคฺคุภิ, โสภสี สุวสเนหิ นูปเม.
‘‘อหํ ตว วสานุโค สิยํ, ยทิ วิหเรมเส [ยทิปิ วิหเรสิ (ก.)] กานนนฺตเร;
น หิ มตฺถิ ตยา ปิยตฺตโร, ปาโณ กินฺนริมนฺทโลจเน.
‘‘ยทิ เม วจนํ กริสฺสสิ, สุขิตา เอหิ อคารมาวส;
ปาสาทนิวาตวาสินี, ปริกมฺมํ เต กโรนฺตุ นาริโย.
‘‘กาสิกสุขุมานิ ธารย, อภิโรเปหิ [อภิโรเหหิ (สี.)] จ มาลวณฺณกํ;
กฺจนมณิมุตฺตกํ ¶ พหุํ, วิวิธํ อาภรณํ กโรมิ เต.
‘‘สุโธตรชปจฺฉทํ ¶ สุภํ, โคณกตูลิกสนฺถตํ นวํ;
อภิรุห สยนํ มหารหํ, จนฺทนมณฺฑิตสารคนฺธิกํ;
‘‘อุปฺปลํ จุทกา สมุคฺคตํ, ยถา ตํ อมนุสฺสเสวิตํ;
เอวํ ตฺวํ พฺรหฺมจารินี, สเกสงฺเคสุ ชรํ คมิสฺสสิ’’.
‘‘กึ ¶ เต อิธ สารสมฺมตํ, กุณปปูรมฺหิ สุสานวฑฺฒเน;
เภทนธมฺเม กเฬวเร [กเลวเร (สี. ก.)], ยํ ทิสฺวา วิมโน อุทิกฺขสิ’’.
‘‘อกฺขีนิ จ ตุริยาริว, กินฺนริยาริว ปพฺพตนฺตเร;
ตว เม นยนานิ ทกฺขิย, ภิยฺโย กามรตี ปวฑฺฒติ.
‘‘อุปฺปลสิขโรปมานิ เต, วิมเล หาฏกสนฺนิเภ มุเข;
ตว เม นยนานิ ทกฺขิย [นยนานุทิกฺขิย (สี.)], ภิยฺโย กามคุโณ ปวฑฺฒติ.
‘‘อปิ ทูรคตา สรมฺหเส, อายตปมฺเห วิสุทฺธทสฺสเน;
น ¶ หิ มตฺถิ ตยา ปิยตฺตรา, นยนา กินฺนริมนฺทโลจเน’’.
‘‘อปเถน ปยาตุมิจฺฉสิ, จนฺทํ กีฬนกํ คเวสสิ;
เมรุํ ลงฺเฆตุมิจฺฉสิ, โย ตฺวํ พุทฺธสุตํ มคฺคยสิ.
‘‘นตฺถิ ¶ หิ โลเก สเทวเก, ราโค ยตฺถปิ ทานิ เม สิยา;
นปิ นํ ชานามิ กีริโส, อถ มคฺเคน หโต สมูลโก.
‘‘อิงฺคาลกุยาว [อิงฺฆาฬขุยาว (สฺยา.)] อุชฺฌิโต, วิสปตฺโตริว อคฺคิโต กโต [อคฺฆโต หโต (สี.)];
นปิ นํ ปสฺสามิ กีริโส, อถ มคฺเคน หโต สมูลโก.
‘‘ยสฺสา ¶ สิยา อปจฺจเวกฺขิตํ, สตฺถา วา อนุปาสิโต สิยา;
ตฺวํ ตาทิสิกํ ปโลภย, ชานนฺตึ โส อิมํ วิหฺสิ.
‘‘มยฺหฺหิ อกฺกุฏฺวนฺทิเต, สุขทุกฺเข จ สตี อุปฏฺิตา;
สงฺขตมสุภนฺติ ชานิย, สพฺพตฺเถว มโน น ลิมฺปติ.
‘‘สาหํ สุคตสฺส สาวิกา, มคฺคฏฺงฺคิกยานยายินี;
อุทฺธฏสลฺลา อนาสวา, สฺุาคารคตา รมามหํ.
‘‘ทิฏฺา หิ มยา สุจิตฺติตา, โสมฺภา ทารุกปิลฺลกานิ วา;
ตนฺตีหิ จ ขีลเกหิ จ, วินิพทฺธา วิวิธํ ปนจฺจกา.
‘‘ตมฺหุทฺธเฏ ตนฺติขีลเก, วิสฺสฏฺเ วิกเล ปริกฺริเต [ปริปกฺขีเต (สี.), ปริปกฺกเต (สฺยา.)];
น วินฺเทยฺย ขณฺฑโส กเต, กิมฺหิ ตตฺถ มนํ นิเวสเย.
‘‘ตถูปมา ¶ เทหกานิ มํ, เตหิ ธมฺเมหิ วินา น วตฺตนฺติ;
ธมฺเมหิ ¶ วินา น วตฺตติ, กิมฺหิ ตตฺถ มนํ นิเวสเย.
‘‘ยถา หริตาเลน มกฺขิตํ, อทฺทส จิตฺติกํ ภิตฺติยา กตํ;
ตมฺหิ ¶ เต วิปรีตทสฺสนํ, สฺา มานุสิกา นิรตฺถิกา.
‘‘มายํ ¶ วิย อคฺคโต กตํ, สุปินนฺเตว สุวณฺณปาทปํ;
อุปคจฺฉสิ อนฺธ ริตฺตกํ, ชนมชฺเฌริว รุปฺปรูปกํ [รูปรูปกํ (ก.)].
‘‘วฏฺฏนิริว โกฏโรหิตา, มชฺเฌ ปุพฺพุฬกา สอสฺสุกา;
ปีฬโกฬิกา เจตฺถ ชายติ, วิวิธา จกฺขุวิธา จ ปิณฺฑิตา’’.
อุปฺปาฏิย จารุทสฺสนา, น จ ปชฺชิตฺถ อสงฺคมานสา;
‘‘หนฺท เต จกฺขุํ หรสฺสุ ตํ’’, ตสฺส นรสฺส อทาสิ ตาวเท.
ตสฺส จ วิรมาสิ ตาวเท, ราโค ตตฺถ ขมาปยี จ นํ;
‘‘โสตฺถิ สิยา พฺรหฺมจารินี, น ปุโน เอทิสกํ ภวิสฺสติ’’.
‘‘อาสาทิย [อาหนิย (สฺยา. ก.)] เอทิสํ ชนํ, อคฺคึ ปชฺชลิตํ ว ลิงฺคิย;
คณฺหิย อาสีวิสํ วิย, อปิ นุ โสตฺถิ สิยา ขเมหิ โน’’.
มุตฺตา จ ตโต สา ภิกฺขุนี, อคมี พุทฺธวรสฺส สนฺติกํ;
ปสฺสิย วรปฺุลกฺขณํ, จกฺขุ อาสิ ยถา ปุราณกนฺติ.
… สุภา ชีวกมฺพวนิกา เถรี….
ตึสนิปาโต นิฏฺิโต.