📜
๕. ปฺจกนิปาโต
๑. อฺตราเถรีคาถา
‘‘ปณฺณวีสติวสฺสานิ ¶ ¶ , ยโต ปพฺพชิตา อหํ;
นาจฺฉราสงฺฆาตมตฺตมฺปิ, จิตฺตสฺสูปสมชฺฌคํ.
‘‘อลทฺธา เจตโส สนฺตึ, กามราเคนวสฺสุตา;
พาหา ปคฺคยฺห กนฺทนฺตี, วิหารํ ปาวิสึ อหํ.
‘‘สา ภิกฺขุนึ อุปาคจฺฉึ, ยา เม สทฺธายิกา อหุ;
สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโย .
‘‘ตสฺสา ธมฺมํ สุณิตฺวาน, เอกมนฺเต อุปาวิสึ;
ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ.
‘‘เจโตปริจฺจาณฺจ ¶ ¶ [เจโตปริยาณฺจ (ก.)], โสตธาตุ วิโสธิตา;
อิทฺธีปิ เม สจฺฉิกตา, ปตฺโต เม อาสวกฺขโย;
ฉฬภิฺา [ฉ เมภิฺา (สฺยา. ก.)] สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติ.
… อฺตรา เถรี ….
๒. วิมลาเถรีคาถา
‘‘มตฺตา วณฺเณน รูเปน, โสภคฺเคน ยเสน จ;
โยพฺพเนน จุปตฺถทฺธา, อฺาสมติมฺิหํ.
‘‘วิภูเสตฺวา อิมํ กายํ, สุจิตฺตํ พาลลาปนํ;
อฏฺาสึ เวสิทฺวารมฺหิ, ลุทฺโท ปาสมิโวฑฺฑิย.
‘‘ปิลนฺธนํ วิทํเสนฺตี, คุยฺหํ ปกาสิกํ พหุํ;
อกาสึ วิวิธํ มายํ, อุชฺชคฺฆนฺตี พหุํ ชนํ.
‘‘สาชฺช ปิณฺฑํ จริตฺวาน, มุณฺฑา สงฺฆาฏิปารุตา;
นิสินฺนา รุกฺขมูลมฺหิ, อวิตกฺกสฺส ลาภินี.
‘‘สพฺเพ โยคา สมุจฺฉินฺนา, เย ทิพฺพา เย จ มานุสา;
เขเปตฺวา อาสเว สพฺเพ, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติ.
… วิมลา ปุราณคณิกา เถรี….
๓. สีหาเถรีคาถา
‘‘อโยนิโส ¶ ¶ มนสิการา, กามราเคน อฏฺฏิตา;
อโหสึ อุทฺธตา ปุพฺเพ, จิตฺเต อวสวตฺตินี.
‘‘ปริยุฏฺิตา กฺเลเสหิ, สุภสฺานุวตฺตินี;
สมํ จิตฺตสฺส น ลภึ, ราคจิตฺตวสานุคา.
‘‘กิสา ¶ ปณฺฑุ วิวณฺณา จ, สตฺต วสฺสานิ จาริหํ;
นาหํ ทิวา วา รตฺตึ วา, สุขํ วินฺทึ สุทุกฺขิตา.
‘‘ตโต รชฺชุํ คเหตฺวาน, ปาวิสึ วนมนฺตรํ;
วรํ เม อิธ อุพฺพนฺธํ, ยฺจ หีนํ ปุนาจเร.
‘‘ทฬฺหปาสํ [ทฬฺหํ ปาสํ (สี.)] กริตฺวาน, รุกฺขสาขาย พนฺธิย;
ปกฺขิปึ ¶ ปาสํ คีวายํ, อถ จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม’’ติ.
… สีหา เถรี….
๔. สุนฺทรีนนฺทาเถรีคาถา
‘‘อาตุรํ อสุจึ ปูตึ, ปสฺส นนฺเท สมุสฺสยํ;
อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํ.
‘‘ยถา อิทํ ตถา เอตํ, ยถา เอตํ ตถา อิทํ;
ทุคฺคนฺธํ ปูติกํ วาติ, พาลานํ อภินนฺทิตํ.
‘‘เอวเมตํ อเวกฺขนฺตี, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา;
ตโต สกาย ปฺาย, อภินิพฺพิชฺฌ [อภินิพฺพิชฺช (สี. สฺยา.)] ทกฺขิสํ.
‘‘ตสฺสา เม อปฺปมตฺตาย, วิจินนฺติยา โยนิโส;
ยถาภูตํ อยํ กาโย, ทิฏฺโ สนฺตรพาหิโร.
‘‘อถ นิพฺพินฺทหํ กาเย, อชฺฌตฺตฺจ วิรชฺชหํ;
อปฺปมตฺตา วิสํยุตฺตา, อุปสนฺตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติ.
… สุนฺทรีนนฺทา เถรี….
๕. นนฺทุตฺตราเถรีคาถา
‘‘อคฺคึ ¶ จนฺทฺจ สูริยฺจ, เทวตา จ นมสฺสิหํ;
นทีติตฺถานิ คนฺตฺวาน, อุทกํ โอรุหามิหํ.
‘‘พหูวตสมาทานา ¶ ¶ , อฑฺฒํ สีสสฺส โอลิขึ;
ฉมาย เสยฺยํ กปฺเปมิ, รตฺตึ ภตฺตํ น ภฺุชหํ.
‘‘วิภูสามณฺฑนรตา, นฺหาปนุจฺฉาทเนหิ จ;
อุปกาสึ อิมํ กายํ, กามราเคน อฏฺฏิตา.
‘‘ตโต สทฺธํ ลภิตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ;
ทิสฺวา กายํ ยถาภูตํ, กามราโค สมูหโต.
‘‘สพฺเพ ภวา สมุจฺฉินฺนา, อิจฺฉา จ ปตฺถนาปิ จ;
สพฺพโยควิสํยุตฺตา, สนฺตึ ปาปุณิ เจตโส’’ติ.
… นนฺทุตฺตรา เถรี….
๖. มิตฺตากาฬีเถรีคาถา
‘‘สทฺธาย ปพฺพชิตฺวาน, อคารสฺมานคาริยํ;
วิจรึหํ เตน เตน, ลาภสกฺการอุสฺสุกา.
‘‘ริฺจิตฺวา ¶ ปรมํ อตฺถํ, หีนมตฺถํ อเสวิหํ;
กิเลสานํ วสํ คนฺตฺวา, สามฺตฺถํ น พุชฺฌิหํ.
‘‘ตสฺสา เม อหุ สํเวโค, นิสินฺนาย วิหารเก;
อุมฺมคฺคปฏิปนฺนามฺหิ, ตณฺหาย วสมาคตา.
‘‘อปฺปกํ ชีวิตํ มยฺหํ, ชรา พฺยาธิ จ มทฺทติ;
ปุรายํ ภิชฺชติ [ชราย ภิชฺชเต (สี.)] กาโย, น เม กาโล ปมชฺชิตุํ.
‘‘ยถาภูตมเวกฺขนฺตี, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;
วิมุตฺตจิตฺตา อุฏฺาสึ, กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติ.
… มิตฺตา กาฬี เถรี….
๗. สกุลาเถรีคาถา
‘‘อคารสฺมึ ¶ ¶ วสนฺตีหํ, ธมฺมํ สุตฺวาน ภิกฺขุโน;
อทฺทสํ วิรชํ ธมฺมํ, นิพฺพานํ ปทมจฺจุตํ.
‘‘สาหํ ปุตฺตํ ธีตรฺจ, ธนธฺฺจ ฉฑฺฑิย;
เกเส เฉทาปยิตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘สิกฺขมานา ¶ อหํ สนฺตี, ภาเวนฺตี มคฺคมฺชสํ;
ปหาสึ ราคโทสฺจ, ตเทกฏฺเ จ อาสเว.
‘‘ภิกฺขุนี อุปสมฺปชฺช, ปุพฺพชาติมนุสฺสรึ;
ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ [วิโสธิตํ ทิพฺพจกฺขุ (สี.)], วิมลํ สาธุภาวิตํ.
‘‘สงฺขาเร ปรโต ทิสฺวา, เหตุชาเต ปโลกิเต [ปโลกิเน (ก.)];
ปหาสึ อาสเว สพฺเพ, สีติภูตามฺหิ นิพฺพุตา’’ติ.
… สกุลา เถรี….
๘. โสณาเถรีคาถา
‘‘ทส ปุตฺเต วิชายิตฺวา, อสฺมึ รูปสมุสฺสเย;
ตโตหํ ทุพฺพลา ชิณฺณา, ภิกฺขุนึ อุปสงฺกมึ.
‘‘สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโย;
ตสฺสา ธมฺมํ สุณิตฺวาน, เกเส เฉตฺวาน ปพฺพชึ.
‘‘ตสฺสา เม สิกฺขมานาย, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ยตฺถ เม วุสิตํ ปุเร.
‘‘อนิมิตฺตฺจ ¶ ภาเวมิ, เอกคฺคา สุสมาหิตา;
อนนฺตราวิโมกฺขาสึ, อนุปาทาย นิพฺพุตา.
‘‘ปฺจกฺขนฺธา ปริฺาตา, ติฏฺนฺติ ฉินฺนมูลกา;
ธิ ¶ ตวตฺถุ ชเร ชมฺเม, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติ.
… โสณา เถรี….
๙. ภทฺทากุณฺฑลเกสาเถรีคาถา
‘‘ลูนเกสี ¶ ปงฺกธรี, เอกสาฏี ปุเร จรึ;
อวชฺเช วชฺชมตินี, วชฺเช จาวชฺชทสฺสินี.
‘‘ทิวาวิหารา นิกฺขมฺม, คิชฺฌกูฏมฺหิ ปพฺพเต;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ.
‘‘นิหจฺจ ชาณุํ วนฺทิตฺวา, สมฺมุขา อฺชลึ อกํ;
‘เอหิ ภทฺเท’ติ มํ อวจ, สา เม อาสูปสมฺปทา.
‘‘จิณฺณา ¶ องฺคา จ มคธา, วชฺชี กาสี จ โกสลา;
อนณา ปณฺณาสวสฺสานิ, รฏฺปิณฺฑํ อภฺุชหํ.
‘‘ปฺุํ วต ปสวิ พหุํ, สปฺปฺโ วตายํ อุปาสโก;
โย ภทฺทาย จีวรํ อทาสิ, วิปฺปมุตฺตาย สพฺพคนฺเถหี’’ติ.
… ภทฺทา กุณฺฑลเกสา เถรี….
๑๐. ปฏาจาราเถรีคาถา
‘‘นงฺคเลหิ กสํ เขตฺตํ, พีชานิ ปวปํ ฉมา;
ปุตฺตทารานิ โปเสนฺตา, ธนํ วินฺทนฺติ มาณวา.
‘‘กิมหํ สีลสมฺปนฺนา, สตฺถุสาสนการิกา;
นิพฺพานํ นาธิคจฺฉามิ, อกุสีตา อนุทฺธตา.
‘‘ปาเท ปกฺขาลยิตฺวาน, อุทเกสุ กโรมหํ;
ปาโททกฺจ ¶ ทิสฺวาน, ถลโต นินฺนมาคตํ.
‘‘ตโต จิตฺตํ สมาเธสึ, อสฺสํ ภทฺรํวชานิยํ;
ตโต ¶ ทีปํ คเหตฺวาน, วิหารํ ปาวิสึ อหํ;
เสยฺยํ โอโลกยิตฺวาน, มฺจกมฺหิ อุปาวิสึ.
‘‘ตโต สูจึ คเหตฺวาน, วฏฺฏึ โอกสฺสยามหํ;
ปทีปสฺเสว นิพฺพานํ, วิโมกฺโข อหุ เจตโส’’ติ.
… ปฏาจารา เถรี….
๑๑. ตึสมตฺตาเถรีคาถา
‘‘‘มุสลานิ ¶ คเหตฺวาน, ธฺํ โกฏฺเฏนฺติ มาณวา [มานวา (สี.)];
ปุตฺตทารานิ โปเสนฺตา, ธนํ วินฺทนฺติ มาณวา.
‘‘‘กโรถ พุทฺธสาสนํ, ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ;
ขิปฺปํ ปาทานิ โธวิตฺวา, เอกมนฺเต นิสีทถ;
เจโตสมถมนุยุตฺตา, กโรถ พุทฺธสาสนํ’.
‘‘ตสฺสา ตา [ตํ (สี.)] วจนํ สุตฺวา, ปฏาจาราย สาสนํ;
ปาเท ปกฺขาลยิตฺวาน, เอกมนฺตํ อุปาวิสุํ;
เจโตสมถมนุยุตฺตา, อกํสุ พุทฺธสาสนํ.
‘‘รตฺติยา ¶ ปุริเม ยาเม, ปุพฺพชาติมนุสฺสรุํ;
รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธยุํ;
รตฺติยา ปจฺฉิเม ยาเม, ตโมขนฺธํ ปทาลยุํ.
‘‘อุฏฺาย ปาเท วนฺทึสุ, ‘กตา เต อนุสาสนี;
อินฺทํว ¶ เทวา ติทสา, สงฺคาเม อปราชิตํ;
ปุรกฺขตฺวา วิหสฺสาม [วิหราม (สี.), วิหริสฺสาม (สฺยา.)], เตวิชฺชามฺห อนาสวา’’’ติ.
อิตฺถํ สุทํ ตึสมตฺตา เถรี ภิกฺขุนิโย ปฏาจาราย สนฺติเก อฺํ พฺยากรึสูติ.
๑๒. จนฺทาเถรีคาถา
‘‘ทุคฺคตาหํ ปุเร อาสึ, วิธวา จ อปุตฺติกา;
วินา มิตฺเตหิ าตีหิ, ภตฺตโจฬสฺส นาธิคํ.
‘‘ปตฺตํ ทณฺฑฺจ คณฺหิตฺวา, ภิกฺขมานา กุลา กุลํ;
สีตุณฺเหน จ ฑยฺหนฺตี, สตฺต วสฺสานิ จาริหํ.
‘‘ภิกฺขุนึ ปุน ทิสฺวาน, อนฺนปานสฺส ลาภินึ;
อุปสงฺกมฺม อโวจํ [อโวจึ (ก.)], ‘ปพฺพชฺชํ อนคาริยํ’.
‘‘สา ¶ จ มํ อนุกมฺปาย, ปพฺพาเชสิ ปฏาจารา;
ตโต มํ โอวทิตฺวาน, ปรมตฺเถ นิโยชยิ.
‘‘ตสฺสาหํ ¶ วจนํ สุตฺวา, อกาสึ อนุสาสนึ;
อโมโฆ อยฺยาโยวาโท, เตวิชฺชามฺหิ อนาสวา’’ติ.
… จนฺทา เถรี….
ปฺจกนิปาโต นิฏฺิโต.