📜
๖. ฉกฺกนิปาโต
๑. ปฺจสตมตฺตาเถรีคาถา
‘‘ยสฺส ¶ มคฺคํ น ชานาสิ, อาคตสฺส คตสฺส วา;
ตํ ¶ กุโต จาคตํ สตฺตํ [สนฺตํ (สี.), ปุตฺตํ (สฺยา.)], ‘มม ปุตฺโต’ติ โรทสิ.
‘‘มคฺคฺจ โขสฺส [โข’ถ (สฺยา. ก.)] ชานาสิ, อาคตสฺส คตสฺส วา;
น นํ สมนุโสเจสิ, เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน.
‘‘อยาจิโต ตตาคจฺฉิ, นานฺุาโต [อนนฺุาโต (สี. สฺยา.)] อิโต คโต;
กุโตจิ นูน อาคนฺตฺวา, วสิตฺวา กติปาหกํ;
อิโตปิ อฺเน คโต, ตโตปฺเน คจฺฉติ.
‘‘เปโต มนุสฺสรูเปน, สํสรนฺโต คมิสฺสติ;
ยถาคโต ตถา คโต, กา ตตฺถ ปริเทวนา’’.
‘‘อพฺพหี [อพฺพุยฺหํ (สฺยา.)] วต เม สลฺลํ, ทุทฺทสํ หทยสฺสิตํ;
ยา เม โสกปเรตาย, ปุตฺตโสกํ พฺยปานุทิ.
‘‘สาชฺช อพฺพูฬฺหสลฺลาหํ, นิจฺฉาตา ปรินิพฺพุตา;
พุทฺธํ ธมฺมฺจ สงฺฆฺจ, อุเปมิ สรณํ มุนึ’’.
อิตฺถํ สุทํ ปฺจสตมตฺตา เถรี ภิกฺขุนิโย…เป….
๒. วาเสฏฺีเถรีคาถา
‘‘ปุตฺตโสเกนหํ อฏฺฏา, ขิตฺตจิตฺตา วิสฺินี;
นคฺคา ปกิณฺณเกสี จ, เตน เตน วิจาริหํ.
‘‘วีถิ [วสึ (สี.)] สงฺการกูเฏสุ, สุสาเน รถิยาสุ จ;
อจรึ ตีณิ วสฺสานิ, ขุปฺปิปาสาสมปฺปิตา.
‘‘อถทฺทสาสึ ¶ ¶ สุคตํ, นครํ มิถิลํ ปติ [คตํ (ก.)];
อทนฺตานํ ทเมตารํ, สมฺพุทฺธมกุโตภยํ.
‘‘สจิตฺตํ ¶ ปฏิลทฺธาน, วนฺทิตฺวาน อุปาวิสึ;
โส เม ธมฺมมเทเสสิ, อนุกมฺปาย โคตโม.
‘‘ตสฺส ¶ ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ;
ยฺุชนฺตี สตฺถุวจเน, สจฺฉากาสึ ปทํ สิวํ.
‘‘สพฺเพ โสกา สมุจฺฉินฺนา, ปหีนา เอตทนฺติกา;
ปริฺาตา หิ เม วตฺถู, ยโต โสกาน สมฺภโว’’ติ.
… วาเสฏฺี เถรี….
๓. เขมาเถรีคาถา
‘‘ทหรา ตฺวํ รูปวตี, อหมฺปิ ทหโร ยุวา;
ปฺจงฺคิเกน ตุริเยน [ตูเรน (ก.)], เอหิ เขเม รมามเส’’.
‘‘อิมินา ปูติกาเยน, อาตุเรน ปภงฺคุนา;
อฏฺฏิยามิ หรายามิ, กามตณฺหา สมูหตา.
‘‘สตฺติสูลูปมา กามา, ขนฺธาสํ อธิกุฏฺฏนา;
ยํ ‘ตฺวํ กามรตึ’ พฺรูสิ, ‘อรตี’ ทานิ สา มม.
‘‘สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที, ตโมขนฺโธ ปทาลิโต;
เอวํ ชานาหิ ปาปิม, นิหโต ตฺวมสิ อนฺตก.
‘‘นกฺขตฺตานิ นมสฺสนฺตา, อคฺคึ ปริจรํ วเน;
ยถาภุจฺจมชานนฺตา, พาลา สุทฺธิมมฺถ.
‘‘อหฺจ โข นมสฺสนฺตี, สมฺพุทฺธํ ปุริสุตฺตมํ;
ปมุตฺตา [ปริมุตฺตา (สี. สฺยา.)] สพฺพทุกฺเขหิ, สตฺถุสาสนการิกา’’ติ.
… เขมา เถรี….
๔. สุชาตาเถรีคาถา
‘‘อลงฺกตา ¶ สุวสนา, มาลินี จนฺทโนกฺขิตา;
สพฺพาภรณสฺฉนฺนา, ทาสีคณปุรกฺขตา.
‘‘อนฺนํ ¶ ปานฺจ อาทาย, ขชฺชํ โภชฺชํ อนปฺปกํ;
เคหโต นิกฺขมิตฺวาน, อุยฺยานมภิหารยึ.
‘‘ตตฺถ ¶ รมิตฺวา กีฬิตฺวา, อาคจฺฉนฺตี สกํ ฆรํ;
วิหารํ ทฏฺุํ ปาวิสึ, สาเกเต อฺชนํ วนํ.
‘‘ทิสฺวาน ¶ โลกปชฺโชตํ, วนฺทิตฺวาน อุปาวิสึ;
โส เม ธมฺมมเทเสสิ, อนุกมฺปาย จกฺขุมา.
‘‘สุตฺวา จ โข มเหสิสฺส, สจฺจํ สมฺปฏิวิชฺฌหํ;
ตตฺเถว วิรชํ ธมฺมํ, ผุสยึ อมตํ ปทํ.
‘‘ตโต วิฺาตสทฺธมฺมา, ปพฺพชึ อนคาริยํ;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, อโมฆํ พุทฺธสาสน’’นฺติ.
… สุชาตา เถรี….
๕. อโนปมาเถรีคาถา
‘‘อุจฺเจ กุเล อหํ ชาตา, พหุวิตฺเต มหทฺธเน;
วณฺณรูเปน สมฺปนฺนา, ธีตา มชฺฌสฺส [เมฆสฺส (สี.), เมฆิสฺส (สฺยา.)] อตฺรชา.
‘‘ปตฺถิตา ราชปุตฺเตหิ, เสฏฺิปุตฺเตหิ คิชฺฌิตา [เสฏฺิปุตฺเตหิ ภิชฺฌิตา (สี.)];
ปิตุ เม เปสยี ทูตํ, เทถ มยฺหํ อโนปมํ.
‘‘ยตฺตกํ ตุลิตา เอสา, ตุยฺหํ ธีตา อโนปมา;
ตโต อฏฺคุณํ ทสฺสํ, หิรฺํ รตนานิ จ.
‘‘สาหํ ¶ ทิสฺวาน สมฺพุทฺธํ, โลกเชฏฺํ อนุตฺตรํ;
ตสฺส ปาทานิ วนฺทิตฺวา, เอกมนฺตํ อุปาวิสึ.
‘‘โส เม ธมฺมมเทเสสิ, อนุกมฺปาย โคตโม;
นิสินฺนา อาสเน ตสฺมึ, ผุสยึ ตติยํ ผลํ.
‘‘ตโต เกสานิ เฉตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ;
อชฺช เม สตฺตมี รตฺติ, ยโต ตณฺหา วิโสสิตา’’ติ.
… อโนปมา เถรี….
๖. มหาปชาปติโคตมีเถรีคาถา
‘‘พุทฺธ ¶ วีร นโม ตฺยตฺถุ, สพฺพสตฺตานมุตฺตม;
โย มํ ทุกฺขา ปโมเจสิ, อฺฺจ พหุกํ ชนํ.
‘‘สพฺพทุกฺขํ ปริฺาตํ, เหตุตณฺหา วิโสสิตา;
ภาวิโต อฏฺงฺคิโก [อริยฏฺงฺคิโก (สี. ก.), ภาวิตฏฺงฺคิโก (สฺยา.)] มคฺโค, นิโรโธ ผุสิโต มยา.
‘‘มาตา ¶ ¶ ปุตฺโต ปิตา ภาตา, อยฺยกา จ ปุเร อหุํ;
ยถาภุจฺจมชานนฺตี, สํสรึหํ อนิพฺพิสํ.
‘‘ทิฏฺโ หิ เม โส ภควา, อนฺติโมยํ สมุสฺสโย;
วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อารทฺธวีริเย ปหิตตฺเต, นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกเม;
สมคฺเค สาวเก ปสฺเส, เอสา พุทฺธาน วนฺทนา.
‘‘พหูนํ [พหุนฺนํ (สี. สฺยา.)] วต อตฺถาย, มายา ชนยิ โคตมํ;
พฺยาธิมรณตุนฺนานํ, ทุกฺขกฺขนฺธํ พฺยปานุที’’ติ.
… มหาปชาปติโคตมี เถรี….
๗. คุตฺตาเถรีคาถา
‘‘คุตฺเต ¶ ยทตฺถํ ปพฺพชฺชา, หิตฺวา ปุตฺตํ วสุํ ปิยํ;
ตเมว อนุพฺรูเหหิ, มา จิตฺตสฺส วสํ คมิ.
‘‘จิตฺเตน วฺจิตา สตฺตา, มารสฺส วิสเย รตา;
อเนกชาติสํสารํ, สนฺธาวนฺติ อวิทฺทสู.
‘‘กามจฺฉนฺทฺจ พฺยาปาทํ, สกฺกายทิฏฺิเมว จ;
สีลพฺพตปรามาสํ, วิจิกิจฺฉฺจ ปฺจมํ.
‘‘สํโยชนานิ เอตานิ, ปชหิตฺวาน ภิกฺขุนี;
โอรมฺภาคมนียานิ, นยิทํ ปุนเรหิสิ.
‘‘ราคํ มานํ อวิชฺชฺจ, อุทฺธจฺจฺจ วิวชฺชิย;
สํโยชนานิ เฉตฺวาน, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสสิ.
‘‘เขเปตฺวา ¶ ชาติสํสารํ, ปริฺาย ปุนพฺภวํ;
ทิฏฺเว ธมฺเม นิจฺฉาตา, อุปสนฺตา จริสฺสตี’’ติ.
… คุตฺตา เถรี….
๘. วิชยาเถรีคาถา
‘‘จตุกฺขตฺตุํ ปฺจกฺขตฺตุํ, วิหารา อุปนิกฺขมึ;
อลทฺธา เจตโส สนฺตึ, จิตฺเต อวสวตฺตินี.
‘‘ภิกฺขุนึ ¶ อุปสงฺกมฺม, สกฺกจฺจํ ปริปุจฺฉหํ;
สา เม ธมฺมมเทเสสิ, ธาตุอายตนานิ จ.
‘‘จตฺตาริ ¶ อริยสจฺจานิ, อินฺทฺริยานิ พลานิ จ;
โพชฺฌงฺคฏฺงฺคิกํ มคฺคํ, อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยา.
‘‘ตสฺสาหํ ¶ วจนํ สุตฺวา, กโรนฺตี อนุสาสนึ;
รตฺติยา ปุริเม ยาเม, ปุพฺพชาติมนุสฺสรึ.
‘‘รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธยึ;
รตฺติยา ปจฺฉิเม ยาเม, ตโมขนฺธํ ปทาลยึ.
‘‘ปีติสุเขน จ กายํ, ผริตฺวา วิหรึ ตทา;
สตฺตมิยา ปาเท ปสาเรสึ, ตโมขนฺธํ ปทาลิยา’’ติ.
… วิชยา เถรี….
ฉกฺกนิปาโต นิฏฺิโต.