📜
๑๔. โสภิตวคฺโค
๑. โสภิตตฺเถรอปทานวณฺณนา
ปทุมุตฺตโร ¶ ¶ นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต โสภิตตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปฺุานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมึ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปตฺโต ฆราวาสํ สณฺเปตฺวา เอกทิวสํ ¶ สตฺถารา ธมฺเม เทสิยมาเน โสมนสฺเสน ปสนฺนมานโส นานปฺปกาเรหิ โถเมสิ. โส เตเนว โสมนสฺเสน กาลํ กตฺวา เทเวสุ นิพฺพตฺโต ตตฺถ ทิพฺพสุขํ อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ มนุสฺสสุขํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺตวสฺสิโกว ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว ฉฬภิฺโ อรหา อโหสิ.
๑. โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห. ตํ สพฺพํ เหฏฺา วุตฺตนยตฺตา สุวิฺเยฺยเมวาติ.
โสภิตตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๒. สุทสฺสนตฺเถรอปทานวณฺณนา
วิตฺถตาย นทีตีเรติอาทิกํ อายสฺมโต สุทสฺสนตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว กตปฺุูปจโย สิขิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต ฆราวาสํ สณฺเปตฺวา วสนฺโต วิตฺถตาย นาม คงฺคาย สมีเป ปิลกฺขุผลิตํ ปริเยสนฺโต ตสฺสา ตีเร นิสินฺนํ ชลมานอคฺคิสิขํ อิว สิขึ สมฺมาสมฺพุทฺธํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส เกตกีปุปฺผํ วณฺเฏเนว ฉินฺทิตฺวา ปูเชนฺโต เอวมาห – ‘‘ภนฺเต, เยน าเณน ตฺวํ เอวํ มหานุภาโว สพฺพฺุพุทฺโธ ชาโต, ตํ าณํ อหํ ปูเชมี’’ติ. อถ ภควา อนุโมทนมกาสิ. โส เตน ปฺุเน เทวมนุสฺเสสุ ชาโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมึ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺถริ ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิ.
๑๐. ¶ โส ¶ อตฺตโน กตกุสลํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต วิตฺถตาย นทีตีเรติอาทิมาห. ตตฺถ วิตฺถตายาติ วิตฺถรติ ปตฺถรติ วิตฺถิณฺณา โหตีติ วิตฺถตา, นทนฺติ สทฺทํ กโรนฺติ อิตา คตา ปวตฺตาติ นที, นทึ ตรนฺตา เอตํ ปตฺวา ติณฺณา นาม โหนฺตีติ ตีรํ, ตสฺสา วิตฺถตาย นทิยา ตีเร ตีรสมีเปติ อตฺโถ. เกตกึ ปุปฺผิตํ ทิสฺวาติ กุจฺฉิตากาเรน คณฺหนฺตานํ หตฺถํ กณฺฑโก ฉินฺทติ วิชฺฌตีติ เกตํ, เกตสฺส เอสา เกตกีปุปฺผํ, ตํ ทิสฺวา วณฺฏํ ฉินฺทิตฺวาติ สมฺพนฺโธ.
๑๑. สิขิโน โลกพนฺธุโนติ สิขี วุจฺจติ อคฺคิ, สิขีสทิสา นีลปีตาทิเภทา ชลมานา ฉพฺพณฺณฆนรํสิโย ยสฺส โส สิขี, โลกสฺส สกลโลกตฺตยสฺส พนฺธุ าตโกติ โลกพนฺธุ, ตสฺส สิขิโน โลกพนฺธุโน เกตกีปุปฺผํ ¶ วณฺเฏ ฉินฺทิตฺวา ปูเชสินฺติ สมฺพนฺโธ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
สุทสฺสนตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๓. จนฺทนปูชนกตฺเถรอปทานวณฺณนา
จนฺทภาคานทีตีเรติอาทิกํ อายสฺมโต จนฺทนปูชนกตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปฺุานิ อุปจินนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล หิมวนฺเต จนฺทภาคานทิยา สมีเป กินฺนรโยนิยํ นิพฺพตฺโต ปุปฺผภกฺโข ปุปฺผนิวสโน จนฺทนอครุอาทีสุ คนฺธวิภูสิโต หิมวนฺเต ภุมฺมเทวตา วิย อุยฺยานกีฬชลกีฬาทิอเนกสุขํ อนุภวนฺโต วาสํ กปฺเปสิ. ตทา อตฺถทสฺสี ภควา ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตํ คนฺตฺวา อากาสโต โอรุยฺห สงฺฆาฏึ ปฺาเปตฺวา นิสีทิ. โส กินฺนโร ตํ ภควนฺตํ วิชฺโชตมานํ ตตฺถ นิสินฺนํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สุคนฺธจนฺทเนน ปูเชสิ. ตสฺส ภควา อนุโมทนํ อกาสิ.
๑๗. โส เตน ปฺุเน เตน โสมนสฺเสน ยาวตายุกํ ตฺวา ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺโต อปราปรํ ฉ กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จกฺกวตฺติรชฺชปเทสรชฺชสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา ¶ อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปตฺโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต จนฺทภาคานทีตีเรติอาทิมาห. ตตฺถ จนฺทํ มนํ รุจึ อชฺฌาสยํ ตฺวา วิย ชาโตติ จนฺโท. จนฺทมณฺฑเลน ปสนฺนนิมฺมโลทเกน อุโภสุ ปสฺเสสุ มุตฺตาทลสทิสสนฺถรธวลปุลินตเลน ¶ จ สมนฺนาคตตฺตา จนฺเทน ภาคา สทิสาติ จนฺทภาคา, ตสฺสา จนฺทภาคาย นทิยา ตีเร สมีเปติ อตฺโถ. เสสํ สพฺพํ เหฏฺา วุตฺตนยตฺตา สุวิฺเยฺยเมวาติ.
จนฺทนปูชนกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
อฏฺมภาณวารวณฺณนา สมตฺตา.
๔. ปุปฺผจฺฉทนิยตฺเถรอปทานวณฺณนา
สุนนฺโท นาม นาเมนาติอาทิกํ อายสฺมโต ปุปฺผจฺฉทนิยตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อเนเกสุ ภเวสุ วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปฺุานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปตฺวา สกสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ ปตฺโต มหาโภโค มหายโส ทานาภิรโต อโหสิ. เอกทิวสํ โส ‘‘สกลชมฺพุทีเป อิเม ยาจกา นาม ‘อหํ ทานํ น ลทฺโธสฺมี’ติ ¶ วตฺตุํ มา ลภนฺตู’’ติ มหาทานํ สชฺเชสิ. ตทา ปทุมุตฺตโร ภควา สปริวาโร อากาเสน คจฺฉติ. พฺราหฺมโณ ตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต สกสิสฺเส ปกฺโกสาเปตฺวา ปุปฺผานิ อาหราเปตฺวา อากาเส อุกฺขิปิตฺวา ปูเชสิ. ตานิ สกลนครํ ฉาเทตฺวา สตฺต ทิวสานิ อฏฺํสุ.
๒๖. โส เตน ปฺุกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สุขํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ เอกสฺมึ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุนนฺโท นาม นาเมนาติอาทิมาห. ตํ เหฏฺา วุตฺตนยตฺตา สุวิฺเยฺยเมวาติ.
ปุปฺผจฺฉทนิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๕. รโหสฺกตฺเถรอปทานวณฺณนา
หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ ¶ อายสฺมโต รโหสฺกตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปฺุานิ อุปจินนฺโต เอกสฺมึ พุทฺธสฺุกาเล มชฺฌิมเทเส พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สกสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ ปตฺวา ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต เกวลํ อุทรํ ปูเรตฺวา โกธมทมานาทโย อกุสเลเยว ทิสฺวา ฆราวาสํ ปหาย หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ¶ ปพฺพชิตฺวา อเนกตาปสสตปริวาโร วสภปพฺพตสมีเป อสฺสมํ มาเปตฺวา ตีณิ วสฺสสหสฺสานิ หิมวนฺเตเยว วสมาโน ‘‘อหํ เอตฺตกานํ สิสฺสานํ อาจริโยติ สมฺมโต ครุฏฺานิโย ครุกาตพฺโพ วนฺทนีโย, อาจริโย เม นตฺถี’’ติ โทมนสฺสปฺปตฺโต เต สพฺเพ สิสฺเส สนฺนิปาเตตฺวา พุทฺธานํ อภาเว นิพฺพานาธิคมาภาวํ ปกาเสตฺวา สยํ เอกโก รโห วิเวกฏฺาเนว นิสินฺโน พุทฺธสฺส สมฺมุขา นิสินฺโน วิย พุทฺธสฺํ มนสิ กริตฺวา พุทฺธารมฺมณํ ปีตึ อุปฺปาเทตฺวา สาลายํ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา นิสินฺโน กาลํ กตฺวา พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติ.
๓๔. โส ตตฺถ ฌานสุเขน จิรํ วสิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต กาเมสุ อนลฺลีโน สตฺตวสฺสิโก ปพฺพชิตฺวา ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปตฺวา ฉฬภิฺโ หุตฺวา ปุพฺเพนิวาสาเณน อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา สฺชาตโสมนสฺโส ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิมาห. วสโภ นาม ปพฺพโตติ หิมวนฺตปพฺพตํ วินา เสสปพฺพตานํ อุจฺจตรภาเวน เสฏฺตรภาเวน วสโภติ สงฺขํ คโต ปพฺพโตติ อตฺโถ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
รโหสฺกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๖. จมฺปกปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา
กณิการํว ¶ โชตนฺตนฺติอาทิกํ อายสฺมโต จมฺปกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปฺุานิ อุปจินนฺโต เวสฺสภุสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล ¶ นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต สกสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ ปตฺวา ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา วนนฺตเร วสนฺโต เวสฺสภุํ ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส สิสฺเสหิ อานีเตหิ จมฺปกปุปฺเผหิ ปูเชสิ. ภควา อนุโมทนํ อกาสิ. โส เตเนว กุสเลน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปาปุณิตฺวา ปุพฺพวาสนาพเลน ฆราวาเส อนลฺลีโน ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิ.
๔๑. โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพปฺุกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต กณิการํว โชตนฺตนฺติอาทิมาห. ตตฺถ กณิการนฺติ สกลปตฺตปลาสานิ ปริภชฺช ปาเตตฺวา ปุปฺผคหณสมเย กณฺณิกาพทฺโธ หุตฺวา ปุปฺผมกุฬานํ คหณโต กณฺณิกากาเรน ปกโตติ กณิกาโร, ‘‘กณฺณิกาโร’’ติ วตฺตพฺเพ นิรุตฺตินเยน เอกสฺส ปุพฺพ ณ-การสฺส โลปํ กตฺวา ‘‘กณิการ’’นฺติ ¶ วุตฺตนฺติ ทฏฺพฺพํ. ตํ ปุปฺผิตํ กณิการรุกฺขํ อิว โชตนฺตํ พุทฺธํ อทฺทสนฺติ อตฺโถ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
จมฺปกปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๗. อตฺถสนฺทสฺสกตฺเถรอปทานวณฺณนา
วิสาลมาเฬ อาสีโนติอาทิกํ อายสฺมโต อตฺถสนฺทสฺสกตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อเนเกสุ อตฺตภาเวสุ กตปฺุูปจโย ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สกสิปฺเปสุ นิปฺผตฺตึ ปตฺโต ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต เคหํ ปหาย หิมวนฺตํ คนฺตฺวา รมณีเย าเน ปณฺณสาลํ กตฺวา ปฏิวสติ, ตทา สตฺตานุกมฺปาย หิมวนฺตมาคตํ ปทุมุตฺตรภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปฺจงฺคสมนฺนาคโต วนฺทิตฺวา ถุติวจเนหิ โถเมสิ. โส เตน ปฺุเน ยาวตายุกํ กตฺวา กาลงฺกตฺวา พฺรหฺมโลกูปโค อโหสิ. โส อปรภาเค อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
๔๗. โส ¶ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต วิสาลมาเฬ อาสีโนติอาทิมาห. ตตฺถ ¶ วิสาลมาเฬติ วิสาลํ ปตฺถฏํ วิตฺถิณฺณํ มหนฺตํ มาฬํ วิสาลมาฬํ, ตสฺมึ วิสาลมาเฬ อาสีโน นิสินฺโน อหํ โลกนายกํ อทฺทสนฺติ สมฺพนฺโธ. เตสํ สุวิฺเยฺยเมวาติ.
อตฺถสนฺทสฺสกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๘. เอกปสาทนิยตฺเถรอปทานวณฺณนา
นารโท อิติ เม นามนฺติอาทิกํ อายสฺมโต เอกปสาทนิยตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อเนกาสุ ชาตีสุ กตกุสโล อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต เกสโวติ ปากโฏ หุตฺวา วิฺุตํ ปตฺวา ฆราวาสํ ปหาย ปพฺพชิตฺวา วสนฺโต เอกทิวสํ สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส อฺชลึ ปคฺคยฺห อติวิย ปีติโสมนสฺสชาโต ปกฺกามิ. โส ยาวตายุกํ ตฺวา เตเนว โสมนสฺเสน กาลํ กตฺวา เทเวสุ นิพฺพตฺโต ตตฺถ ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ อุปฺปนฺโน ตตฺถ สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท อฺตรสฺมึ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิ.
๕๕. โส ¶ อปรภาเค อตฺตโน กตกุสลกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต นารโท อิติ เม นามนฺติอาทิมาห. ตตฺถ นารโทติ ชาติวเสน สุทฺธสรีรตฺตา นตฺถิ รโช ธูลิ มลํ เอตสฺสาติ นารโท, ช-การสฺส ท-การํ กตฺวา นารโทติ กุลทตฺติกํ นามํ. เกสโวติ กิสวจฺฉโคตฺเต ชาตตฺตา เกสโว นารทเกสโว อิติ มํ ชนา วิทู ชานนฺตีติ อตฺโถ. เสสํ ปากฏเมวาติ.
เอกปสาทนิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๙. สาลปุปฺผทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา
มิคราชา ¶ ตทา อาสินฺติอาทิกํ อายสฺมโต สาลปุปฺผทายกตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว กตกุสลสฺจโย เกนจิ กมฺมจฺฉิทฺเทน หิมวนฺเต สีหโยนิยํ นิพฺพตฺโต อเนกสีหปริวาโร วิหาสิ. ตทา สิขี ภควา ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตํ อคมาสิ. สีโห ตํ อุปคตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สาขาภงฺเคน สกณฺณิกสาลปุปฺผํ คเหตฺวา ปูเชสิ. ภควา ตสฺส อนุโมทนํ อกาสิ.
๖๐. โส เตน ปฺุเน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมึ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปตฺวา สตฺถริ ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ ¶ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต มิคราชา ตทา อาสินฺติอาทิมาห. ตตฺถ มรณํ คจฺฉนฺตีติ มิคา, อถ วา ฆาสํ มคฺคนฺติ คเวสนฺตีติ มิคา, มิคานํ ราชา มิคราชา. สกลจตุปฺปทานํ ราชภาเว สติปิ คาถาพนฺธสุขตฺถํ มิเค อาทึ กตฺวา มิคราชาติ วุตฺตํ. ยทา ภควนฺตํ ทิสฺวา สปุปฺผํ สาลสาขํ ภฺชิตฺวา ปูเชสึ, ตทา อหํ มิคราชา อโหสินฺติ อตฺโถ.
๖๒. สโกสํ ปุปฺผมาหรินฺติ สกณฺณิกํ สาลปุปฺผํ อาหรึ ปูเชสินฺติ อตฺโถ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
สาลปุปฺผทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
๑๐. ปิยาลผลทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา
ปโรธโก ¶ ตทา อาสินฺติอาทิกํ อายสฺมโต ปิยาลผลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปฺุานิ อุปจินนฺโต สิขิสฺส ภควโต กาเล เนสาทกุเล นิพฺพตฺโต หิมวนฺเต เอกสฺมึ ปพฺภาเร มิเค วธิตฺวา ชีวิกํ กปฺเปตฺวา วสติ. ตสฺมึ กาเล ตตฺถ คตํ สิขึ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สายํ ปาตํ นมสฺสมาโน กฺจิ เทยฺยธมฺมํ อปสฺสนฺโต มธุรานิ ¶ ปิยาลผลานิ อุจฺจินิตฺวา อทาสิ. ภควา ตานิ ปริภฺุชิ. โส เนสาโท พุทฺธารมฺมณาย ปีติยา นิรนฺตรํ ผุฏฺสรีโร ปาปกมฺเม วิรตฺตจิตฺโต มูลผลาหาโร นจิรสฺเสว กาลํ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติ.
๖๖. โส ตตฺถ ทิพฺพสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ อเนกวิธสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท คหปติกุเล นิพฺพตฺโต วิฺุตํ ปตฺโต ฆราวาสํ สณฺเปตฺวา ตตฺถ อนภิรโต เคหํ ปหาย สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปตฺโต อตฺตโน กตผลทานกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปโรธโก ตทา อาสินฺติอาทิมาห. ตตฺถ ยทา อหํ ปิยาลผลํ ทตฺวา จิตฺตํ ปสาเทสึ, ตทา อหํ ปโรธโก อาสินฺติ สมฺพนฺโธ. ปโรธโกติ ปรสตฺตโรธโก วิเหสโก. ‘‘ปรโรธโก’’ติ วตฺตพฺเพ ปุพฺพสฺส ร-การสฺส โลปํ กตฺวา ‘‘ปโรธโก’’ติ วุตฺตํ.
๖๙. ปริจารึ วินายกนฺติ ตํ นิพฺพานปาปกํ สตฺถารํ, ‘‘ภนฺเต ¶ , อิมํ ผลํ ปริภฺุชถา’’ติ ปวารึ นิมนฺเตสึ อาราเธสินฺติ อตฺโถ. เสสํ สุวิฺเยฺยเมวาติ.
ปิยาลผลทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตา.
จุทฺทสมวคฺควณฺณนา สมตฺตา.