📜
๑๗. สุปาริจริยวคฺโค
๑. สุปาริจริยตฺเถรอปทานํ
‘‘ปทุโม ¶ ¶ ¶ นาม นาเมน, ทฺวิปทินฺโท นราสโภ;
ปวนา อภินิกฺขมฺม, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา.
‘‘ยกฺขานํ สมโย อาสิ, อวิทูเร มเหสิโน;
เยน กิจฺเจน สมฺปตฺตา, อชฺฌาเปกฺขึสุ ตาวเท.
‘‘พุทฺธสฺส คิรมฺาย, อมตสฺส จ เทสนํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, อปฺโผเฏตฺวา อุปฏฺหึ.
‘‘สุจิณฺณสฺส ผลํ ปสฺส, อุปฏฺานสฺส สตฺถุโน;
ตึสกปฺปสหสฺเสสุ, ทุคฺคตึ นุปปชฺชหํ.
‘‘อูนตึเส กปฺปสเต, สมลงฺกตนามโก;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุปาริจริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุปาริจริยตฺเถรสฺสาปทานํ ปมํ.
๒. กณเวรปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘สิทฺธตฺโถ ¶ ¶ นาม ภควา, โลกเชฏฺโ นราสโภ;
ปุรกฺขโต สาวเกหิ, นครํ ปฏิปชฺชถ.
‘‘รฺโ อนฺเตปุเร อาสึ, โคปโก อภิสมฺมโต;
ปาสาเท อุปวิฏฺโหํ, อทฺทสํ โลกนายกํ.
‘‘กณเวรํ ¶ [กรวีรํ (สกฺกตานุโลมํ), กณวีรํ (ปากต)] คเหตฺวาน, ภิกฺขุสงฺเฆ สโมกิรึ;
พุทฺธสฺส วิสุํ กตฺวาน, ตโต ภิยฺโย สโมกิรึ.
‘‘จตุนฺนวุติโต ¶ กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ [โรปยึ (สฺยา.)];
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘สตฺตาสีติมฺหิโต กปฺเป, จตุราสุํ มหิทฺธิกา;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กณเวรปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
กณเวรปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํ.
๓. ขชฺชกทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘ติสฺสสฺส โข ภควโต, ปุพฺเพ ผลมทาสหํ;
นาฬิเกรฺจ ปาทาสึ, ขชฺชกํ อภิสมฺมตํ.
‘‘พุทฺธสฺส ¶ ตมหํ ทตฺวา, ติสฺสสฺส ตุ มเหสิโน;
โมทามหํ กามกามี, อุปปชฺชึ [กามการี, อุปปชฺชํ (สี.)] ยมิจฺฉกํ [สพฺพตฺถปิ เอวเมว ทิสฺสติ].
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ทานมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘อิโต เตรสกปฺปมฺหิ, ราชา อินฺทสโม อหุ;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ขชฺชกทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ขชฺชกทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํ.
๔. เทสปูชกตฺเถรอปทานํ
‘‘อตฺถทสฺสี ¶ ตุ ภควา, โลกเชฏฺโ นราสโภ;
อพฺภุคฺคนฺตฺวาน เวหาสํ, คจฺฉเต อนิลฺชเส.
‘‘ยมฺหิ ¶ ¶ เทเส ิโต สตฺถา, อพฺภุคฺคจฺฉิ มหามุนิ;
ตาหํ เทสํ อปูเชสึ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ.
‘‘อฏฺารเส กปฺปสเต, อทฺทสํ ยํ มหามุนึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, เทสปูชายิทํ ผลํ.
‘‘เอกาทเส ¶ กปฺปสเต, โคสุชาตสนามโก;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เทสปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
เทสปูชกตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. กณิการฉตฺติยตฺเถรอปทานํ
‘‘เวสฺสภู นาม สมฺพุทฺโธ, โลกเชฏฺโ นราสโภ;
ทิวาวิหาราย มุนิ, โอคาหยิ มหาวนํ.
‘‘กณิการํ โอจินิตฺวา, ฉตฺตํ กตฺวานหํ ตทา;
ปุปฺผจฺฉทนํ กตฺวาน, พุทฺธสฺส อภิโรปยึ.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘อิโต วีสติกปฺปมฺหิ, โสณฺณาภา อฏฺ ขตฺติยา;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา กณิการฉตฺติโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
กณิการฉตฺติยตฺเถรสฺสาปทานํ ปฺจมํ.
๖. สปฺปิทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘ผุสฺโส ¶ ¶ นามาสิ [นามาถ (สี.)] ภควา, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;
คจฺฉเต วีถิยํ วีโร, นิพฺพาเปนฺโต มหาชนํ.
‘‘อนุปุพฺเพน ¶ ภควา, อาคจฺฉิ มม สนฺติกํ;
ตโต ตํ [ตโตหํ (สี. สฺยา.)] ปตฺตํ ปคฺคยฺห, สปฺปิเตลมทาสหํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ สปฺปิมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, สปฺปิทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ฉปฺปฺาเส อิโต กปฺเป, เอโก อาสิ สโมทโก;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สปฺปิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สปฺปิทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. ยูถิกปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘จนฺทภาคานทีตีเร ¶ , อนุโสตํ วชามหํ;
สยมฺภุํ อทฺทสํ ตตฺถ, สาลราชํว ผุลฺลิตํ.
‘‘ปุปฺผํ ยูถิกมาทาย, อุปคจฺฉึ มหามุนึ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, พุทฺธสฺส อภิโรปยึ.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘สตฺตสฏฺิมฺหิโต กปฺเป, เอโก สามุทฺธโร อหุ;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ยูถิกปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ยูถิกปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํ.
๘. ทุสฺสทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘ติวรายํ ¶ ¶ ปุเร รมฺเม, ราชปุตฺโตสหํ [ราชปุตฺโต อหํ (สี. สฺยา.)] ตทา;
ปณฺณาการํ ลภิตฺวาน, อุปสนฺตสฺสทาสหํ.
‘‘อธิวาเสสิ ¶ ¶ ภควา, วตฺถํ [นวํ (ก.)] หตฺเถน อามสิ;
สิทฺธตฺโถ อธิวาเสตฺวา, เวหาสํ นภมุคฺคมิ.
‘‘พุทฺธสฺส คจฺฉมานสฺส, ทุสฺสา ธาวนฺติ ปจฺฉโต;
ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทสึ, พุทฺโธ โน อคฺคปุคฺคโล.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ทุสฺสมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ทุสฺสทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘สตฺตสฏฺิมฺหิโต กปฺเป, จกฺกวตฺตี ตทา อหุ;
ปริสุทฺโธติ นาเมน, มนุชินฺโท มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ทุสฺสทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ทุสฺสทายกตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺมํ.
๙. สมาทปกตฺเถรอปทานํ
‘‘นคเร พนฺธุมติยา, มหาปูคคโณ อหุ;
เตสาหํ ปวโร อาสึ, มม พทฺธจรา [ปฏฺจรา (สฺยา.)] จ เต.
‘‘สพฺเพ เต สนฺนิปาเตตฺวา, ปฺุกมฺเม สมาทยึ;
มาฬํ กสฺสาม สงฺฆสฺส, ปฺุกฺเขตฺตํ อนุตฺตรํ.
‘‘สาธูติ ¶ เต ปฏิสฺสุตฺวา, มม ฉนฺทวสานุคา;
นิฏฺาเปตฺวา จ ตํ มาฬํ, วิปสฺสิสฺส อทมฺหเส.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ มาฬมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, มาฬทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘เอกูนสตฺตติกปฺเป ¶ [เอกูนสฏฺิกปฺปมฺหิ (สี. สฺยา.)],
เอโก อาสิ ชนาธิโป.
อาเทยฺโย นาม นาเมน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สมาทปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สมาทปกตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํ.
๑๐. ปฺจงฺคุลิยตฺเถรอปทานํ
‘‘ติสฺโส ¶ ¶ นามาสิ ภควา, โลกเชฏฺโ นราสโภ;
ปวิสติ คนฺธกุฏึ, วิหารกุสโล มุนิ.
‘‘สุคนฺธมาลมาทาย, อคมาสึ ชินนฺติกํ;
อปสทฺโท จ สมฺพุทฺเธ, ปฺจงฺคุลิมทาสหํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ คนฺธมภิโรปยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปฺจงฺคุลิสฺสิทํ [ปฺจงฺคุลิยิทํ (สี.)] ผลํ.
‘‘ทฺเวสตฺตติมฺหิโต ¶ กปฺเป, ราชา อาสึ สยมฺปโภ;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปฺจงฺคุลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ;
ปฺจงฺคุลิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํ.
สุปาริจริยวคฺโค สตฺตรสโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
สุปาริจริ กณเวรี, ขชฺชโก เทสปูชโก;
กณิกาโร สปฺปิทโท, ยูถิโก ทุสฺสทายโก;
มาโฬ จ ปฺจงฺคุลิโก, จตุปฺาส คาถกาติ.