📜
๒๘. สุวณฺณพิพฺโพหนวคฺโค
๑. สุวณฺณพิพฺโพหนิยตฺเถรอปทานํ
‘‘เอกาสนํ ¶ ¶ ¶ อหมทํ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ;
พิพฺโพหนฺจ [พิมฺโพหนฺจ (สี. ปี.)] ปาทาสึ, อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยา.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, พิพฺโพหนมทาสหํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พิพฺโพหนสฺสิทํ ผลํ.
‘‘อิโต เตสฏฺิเม กปฺเป, อสโม นาม ขตฺติโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุวณฺณพิพฺโพหนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุวณฺณพิพฺโพหนิยตฺเถรสฺสาปทานํ ปมํ.
๒. ติลมุฏฺิทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘มม ¶ สงฺกปฺปมฺาย, สตฺถา โลกคฺคนายโก;
มโนมเยน กาเยน, อิทฺธิยา อุปสงฺกมิ.
‘‘สตฺถารํ อุปสงฺกนฺตํ, วนฺทิตฺวา ปุริสุตฺตมํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ติลมุฏฺิมทาสหํ.
‘‘เอกนวุติโต ¶ กปฺเป, ยํ ทานมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ติลมุฏฺิยิทํ ผลํ.
‘‘อิโต โสฬสกปฺปมฺหิ, ตนฺติโส [ขนฺติโย (สฺยา.)] นาม ขตฺติโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติลมุฏฺิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ติลมุฏฺิทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํ.
๓. จงฺโกฏกิยตฺเถรอปทานํ
‘‘มหาสมุทฺทํ ¶ นิสฺสาย, วสตี ปพฺพตนฺตเร;
ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน กตฺวาน [ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน’กาสหํ (อฏฺ.), ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวาน (?)], จงฺโกฏก [จงฺโคฏก (สี.)] มทาสหํ.
‘‘สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน, สพฺพสตฺตานุกมฺปิโน [สยมฺภุสฺสานุกมฺปิโน (สฺยา.)];
ปุปฺผจงฺโกฏกํ ทตฺวา, กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, จงฺโกฏกมทํ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, จงฺโกฏกสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา จงฺโกฏกิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
จงฺโกฏกิยตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํ.
๔. อพฺภฺชนทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘โกณฺฑฺสฺส ¶ ภควโต, วีตราคสฺส ตาทิโน;
อากาสสมจิตฺตสฺส [อกกฺกสจิตฺตสฺสาถ (อฏฺ.)], นิปฺปปฺจสฺส ฌายิโน.
‘‘สพฺพโมหาติวตฺตสฺส, สพฺพโลกหิเตสิโน;
อพฺภฺชนํ มยา ทินฺนํ, ทฺวิปทินฺทสฺส ตาทิโน.
‘‘อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป, อพฺภฺชนมทํ ตทา [อมฺภฺชนมทาสหํ (สฺยา.)];
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, อพฺภฺชนสฺสิทํ ผลํ.
‘‘อิโต ปนฺนรเส กปฺเป, จิรปฺโป นาม ขตฺติโย;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อพฺภฺชนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อพฺภฺชนทายกตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. เอกฺชลิกตฺเถรอปทานํ
‘‘อุทุมฺพเร ¶ ¶ ¶ วสนฺตสฺส, นิยเต ปณฺณสนฺถเร;
วุตฺโถกาโส มยา ทินฺโน, สมณสฺส มเหสิโน.
‘‘ติสฺสสฺส ทฺวิปทินฺทสฺส, โลกนาถสฺส ตาทิโน;
อฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน, สนฺถรึ ปุปฺผสนฺถรํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ กรึ ปุปฺผสนฺถรํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, สนฺถรสฺส อิทํ ผลํ.
‘‘อิโต จุทฺทสกปฺปมฺหิ, อโหสึ มนุชาธิโป;
เอกอฺชลิโก นาม, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกฺชลิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
เอกฺชลิกตฺเถรสฺสาปทานํ ปฺจมํ.
๖. โปตฺถกทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘สตฺถารํ ¶ ธมฺมมารพฺภ, สงฺฆฺจาปิ มเหสินํ;
โปตฺถทานํ มยา ทินฺนํ, ทกฺขิเณยฺเย อนุตฺตเร.
‘‘เอกนวุติโต ¶ กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, โปตฺถทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โปตฺถกทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
โปตฺถกทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. จิตกปูชกตฺเถรอปทานํ
‘‘จนฺทภาคานทีตีเร, อนุโสตํ วชามหํ;
สตฺต มาลุวปุปฺผานิ, จิตมาโรปยึ อหํ.
‘‘จตุนฺนวุติโต ¶ ¶ กปฺเป, จิตกํ ยมปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, จิตปูชายิทํ ผลํ.
‘‘สตฺตสฏฺิมฺหิโต กปฺเป, ปฏิชคฺคสนามกา;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, สตฺตาสุํ จกฺกวตฺติโน [ปฏิชคฺคสนามโก; สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล (สฺยา.)].
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จิตกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
จิตกปูชกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํ.
๘. อาลุวทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปพฺพเต ¶ หิมวนฺตมฺหิ, มหาสินฺธุ สุทสฺสนา;
ตตฺถทฺทสํ วีตราคํ, สุปฺปภาสํ สุทสฺสนํ.
‘‘ปรโมปสเม ยุตฺตํ, ทิสฺวา วิมฺหิตมานโส;
อาลุวํ ตสฺส ปาทาสึ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, อาลุวสฺส อิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา อาลุวทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อาลุวทายกตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺมํ.
๙. เอกปุณฺฑรีกตฺเถรอปทานํ
‘‘โรมโส ¶ นาม นาเมน, สยมฺภู สุพฺพโต [สปฺปโภ (สฺยา.)] ตทา;
ปุณฺฑรีกํ มยา ทินฺนํ, วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ปุณฺฑรีกมทํ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปุณฺฑรีกสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกปุณฺฑรีโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
เอกปุณฺฑรีกตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํ.
๑๐. ตรณียตฺเถรอปทานํ
‘‘มหาปถมฺหิ วิสเม, เสตุ การาปิโต มยา;
ตรณตฺถาย โลกสฺส, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, โย เสตุ การิโต มยา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, เสตุทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฺจปฺาสิโต กปฺเป, เอโก อาสึ สโมคโธ;
สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตรณีโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ตรณียตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํ.
สุวณฺณพิพฺโพหนวคฺโค อฏฺวีสติโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
สุวณฺณํ ¶ ติลมุฏฺิ จ, จงฺโกฏพฺภฺชนฺชลี;
โปตฺถโก จิตมาลุวา, เอกปุณฺฑรี เสตุนา;
ทฺเวจตฺตาลีส คาถาโย, คณิตาโย วิภาวิภีติ.
เอกาทสมํ ภาณวารํ.