📜
๓๖. สทฺทสฺกวคฺโค
๑. สทฺทสฺกตฺเถรอปทานํ
‘‘มิคลุทฺโท ¶ ¶ ¶ ¶ ปุเร อาสึ, อรฺเ กานเน อหํ;
ตตฺถทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ, เทวสงฺฆปุรกฺขตํ.
‘‘จตุสจฺจํ ปกาเสนฺตํ, อุทฺธรนฺตํ มหาชนํ;
อสฺโสสึ มธุรํ วาจํ, กรวีกรุโทปมํ [รุโตปมํ (?)].
‘‘พฺรหฺมสรสฺส มุนิโน, สิขิโน โลกพนฺธุโน;
โฆเส จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปสาทสฺส อิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สทฺทสฺโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สทฺทสฺกตฺเถรสฺสาปทานํ ปมํ.
๒. ยวกลาปิยตฺเถรอปทานํ
‘‘นคเร อรุณวติยา, อาสึ ยวสิโก ตทา;
ปนฺเถ ทิสฺวาน สมฺพุทฺธํ, ยวกลาปํ สนฺถรึ [ยวกลาปมวตฺถรึ (สี.)].
‘‘อนุกมฺปโก ¶ การุณิโก, สิขี โลกคฺคนายโก;
มม สงฺกปฺปมฺาย, นิสีทิ ยวสนฺถเร.
‘‘ทิสฺวา นิสินฺนํ วิมลํ, มหาฌายึ วินายกํ;
ปาโมชฺชํ ชนยิตฺวาน, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํ.
‘‘เอกตฺตึเส ¶ อิโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ยวตฺถเร อิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ยวกลาปิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ยวกลาปิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํ.
๓. กึสุกปูชกตฺเถรอปทานํ
‘‘กึสุกํ ¶ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา, ปคฺคเหตฺวาน อฺชลึ;
พุทฺธํ สริตฺวา สิทฺธตฺถํ, อากาเส อภิปูชยึ.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา กึสุกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
กึสุกปูชกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํ.
๔. สโกสกโกรณฺฑทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘อกฺกนฺตฺจ ปทํ ทิสฺวา, สิขิโน โลกพนฺธุโน;
เอกํสํ อชินํ กตฺวา, ปทเสฏฺํ อวนฺทหํ.
‘‘โกรณฺฑํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา, ปาทปํ ธรณีรุหํ;
สโกสกํ [สโกฏกํ (สี. สฺยา.)] คเหตฺวาน, ปทจกฺกํ อปูชยึ.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปทปูชายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สโกสก [สโกฏก (สี. สฺยา.)] โกรณฺฑทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สโกสกโกรณฺฑทายกตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. ทณฺฑทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘กานนํ ¶ ¶ วนโมคยฺห, เวฬุํ เฉตฺวานหํ ตทา;
อาลมฺพนํ กริตฺวาน, สงฺฆสฺส อททํ อหํ.
‘‘เตน ¶ จิตฺตปฺปสาเทน, สุพฺพเต อภิวาทิย;
อาลมฺพนมฺปิ ทตฺวาน, ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ทณฺฑมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ทณฺฑทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ทณฺฑทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ทณฺฑทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ปฺจมํ.
๖. อมฺพยาคุทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘สตรํสี ¶ นาม สมฺพุทฺโธ, สยมฺภู อปราชิโต;
วุฏฺหิตฺวา สมาธิมฺหา, ภิกฺขาย มมุปาคมิ.
‘‘ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวาน, อมฺพยาคุํ อทาสหํ;
วิปฺปสนฺนมนํ ตสฺส, วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, อมฺพยาคุยิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา อมฺพยาคุทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อมฺพยาคุทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. สุปุฏกปูชกตฺเถรอปทานํ
‘‘ทิวาวิหารา นิกฺขนฺโต, วิปสฺสี โลกนายโก;
ภิกฺขาย วิจรนฺโต โส, มม สนฺติกุปาคมิ.
‘‘ตโต ¶ ¶ ปตีโต สุมโน, พุทฺธเสฏฺสฺส ตาทิโน;
โลณสุปุฏกํ ทตฺวา, กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุฏกมทาสหํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปุฏกสฺส อิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุปุฏกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุปุฏกปูชกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํ.
๘. มฺจทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘วิปสฺสิโน ภควโต, โลกเชฏฺสฺส ตาทิโน;
เอกํ มฺจํ มยา ทินฺนํ, ปสนฺเนน สปาณินา.
‘‘หตฺถิยานํ ¶ อสฺสยานํ, ทิพฺพยานํ สมชฺฌคํ;
เตน มฺจกทาเนน, ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ.
‘‘เอกนวุติโต ¶ กปฺเป, ยํ มฺจมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, มฺจทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มฺจทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
มฺจทายกตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺมํ.
๙. สรณคมนิยตฺเถรอปทานํ
‘‘อารุหิมฺห ตทา นาวํ, ภิกฺขุ จาชีวโก จหํ;
นาวาย ภิชฺชมานาย, ภิกฺขุ เม สรณํ อทา.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยฺจ เม สรณํ อทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, สรณาคมเน ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สรณคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สรณคมนิยตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํ.
๑๐. ปิณฺฑปาติกตฺเถรอปทานํ
‘‘ติสฺโส ¶ ¶ นามาสิ สมฺพุทฺโธ, วิหาสิ วิปิเน ตทา;
ตุสิตา หิ อิธาคนฺตฺวา, ปิณฺฑปาตํ อทาสหํ.
‘‘สมฺพุทฺธมภิวาเทตฺวา, ติสฺสํ นาม มหายสํ;
สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตุสิตํ อคมาสหํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ทานมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปิณฺฑปาติโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ปิณฺฑปาติกตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํ.
สทฺทสฺกวคฺโค ฉตฺตึสติโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
สทฺทสฺี ยวสิโก, กึสุโกรณฺฑปุปฺผิโย;
อาลมฺพโน อมฺพยาคุ, สุปุฏี มฺจทายโก;
สรณํ ปิณฺฑปาโต จ, คาถา ตาลีสเมว จ.