📜
๓๘. โพธิวนฺทนวคฺโค
๑. โพธิวนฺทกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปาฏลึ ¶ ¶ ¶ หริตํ ทิสฺวา, ปาทปํ ธรณีรุหํ;
เอกํสํ อฺชลึ กตฺวา, อวนฺทึ ปาฏลึ อหํ.
‘‘อฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน, ครุํ กตฺวาน มานสํ;
อนฺโตสุทฺธํ พหิสุทฺธํ, สุวิมุตฺตมนาสวํ.
‘‘วิปสฺสึ โลกมหิตํ, กรุณาาณสาครํ;
สมฺมุขา วิย สมฺพุทฺธํ, อวนฺทึ ปาฏลึ อหํ.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ โพธิมภิวนฺทหํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, วนฺทนาย อิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โพธิวนฺทโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
โพธิวนฺทกตฺเถรสฺสาปทานํ ปมํ.
๒. ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘วิปสฺสี ¶ นาม ภควา, สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล;
ปุรกฺขโต สสิสฺเสหิ, ปาวิสิ พนฺธุมํ ชิโน.
‘‘ตีณิ ปาฏลิปุปฺผานิ, อุจฺฉงฺเค ปิตานิ เม;
สีสํ นฺหายิตุกาโมว, นทีติตฺถํ อคจฺฉหํ.
‘‘นิกฺขมฺม พนฺธุมติยา, อทฺทสํ โลกนายกํ;
อินฺทีวรํว ชลิตํ, อาทิตฺตํว หุตาสนํ.
‘‘พฺยคฺฆูสภํว ¶ ปวรํ, อภิชาตํว เกสรึ;
คจฺฉนฺตํ สมณานคฺคํ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ.
‘‘ตสฺมึ ¶ ปสนฺโน [สมเณ (ก.)] สุคเต, กิเลสมลโธวเน;
คเหตฺวา ตีณิ ปุปฺผานิ, พุทฺธเสฏฺํ อปูชยึ.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปาฏลิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํ.
๓. ตีณุปฺปลมาลิยตฺเถรอปทานํ
‘‘จนฺทภาคานทีตีเร ¶ ¶ , อโหสึ วานโร ตทา;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร.
‘‘โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา, สาลราชํว ผุลฺลิตํ;
ลกฺขณพฺยฺชนูเปตํ, ทิสฺวานตฺตมโน อหํ.
‘‘อุทคฺคจิตฺโต สุมโน, ปีติยา หฏฺมานโส;
ตีณิ อุปฺปลปุปฺผานิ, มตฺถเก อภิโรปยึ.
‘‘ปูชยิตฺวาน ปุปฺผานิ, ผุสฺสสฺสาหํ มเหสิโน;
สคารโว ภวิตฺวาน, ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข.
‘‘คจฺฉนฺโต ปฏิกุฏิโก, วิปฺปสนฺเนน เจตสา;
เสลนฺตเร ปติตฺวาน, ปาปุณึ ชีวิตกฺขยํ.
‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา ปุริมํ ชาตึ, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘สตานํ ตีณิกฺขตฺตฺุจ, เทวรชฺชมการยึ;
สตานํ ปฺจกฺขตฺตฺุจ, จกฺกวตฺตี อโหสหํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา ตีณุปฺปลมาลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ตีณุปฺปลมาลิยตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํ.
๔. ปฏฺฏิปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘ยทา นิพฺพายิ สมฺพุทฺโธ, มเหสี ปทุมุตฺตโร;
สมาคมฺม ชนา สพฺเพ, สรีรํ นีหรนฺติ เต.
‘‘นีหรนฺเต สรีรมฺหิ, วชฺชมานาสุ เภริสุ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ปฏฺฏิปุปฺผํ อปูชยึ.
‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, สรีรปูชิเต ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส [พุทฺธเสฏฺสฺส (สี.)] สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปฏฺฏิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ปฏฺฏิปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. สตฺตปณฺณิยตฺเถรอปทานํ
‘‘สุมโน ¶ นาม สมฺพุทฺโธ, อุปฺปชฺชิ โลกนายโก;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, สตฺตปณฺณิมปูชยึ.
‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, สตฺตปณฺณิมปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, สตฺตปณฺณิปูชายิทํ [สตฺตปณฺณิสฺสิทํ (สี.)] ผลํ.
‘‘กิเลสา ¶ ¶ ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สตฺตปณฺณิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สตฺตปณฺณิยตฺเถรสฺสาปทานํ ปฺจมํ.
๖. คนฺธมุฏฺิยตฺเถรอปทานํ
[อิธ คาถาทฺธํ อูนํ วิย ทิสฺสติ] ‘‘จิตเก กรียมาเน, นานาคนฺเธ สมาหเต;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, คนฺธมุฏฺิมปูชยึ.
‘‘สตสหสฺสิโต ¶ กปฺเป, จิตกํ ยํ อปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, จิตปูชายิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คนฺธมุฏฺิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
คนฺธมุฏฺิยตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. จิตกปูชกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปรินิพฺพุเต ภควติ, ชลชุตฺตมนามเก;
อาโรปิตมฺหิ จิตเก, สาลปุปฺผมปูชยึ.
‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, จิตปูชายิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ¶ ¶ ¶ ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จิตกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
จิตกปูชกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํ.
๘. สุมนตาลวณฺฏิยตฺเถรอปทานํ
‘‘สิทฺธตฺถสฺส ¶ ภควโต, ตาลวณฺฏมทาสหํ;
สุมเนหิ ปฏิจฺฉนฺนํ, ธารยามิ มหารหํ.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ตาลวณฺฏมทาสหํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ตาลวณฺฏสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ อายสฺมา สุมนตาลวณฺฏิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุมนตาลวณฺฏิยตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺมํ.
๙. สุมนทามิยตฺเถรอปทานํ
‘‘สิทฺธตฺถสฺส ภควโต, นฺหาตกสฺส ตปสฺสิโน;
กตฺวาน สุมนทามํ, ธารยึ ปุรโต ิโต.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ทามํ ธารยึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, สุมนธารเณ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุมนทามิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุมนทามิยตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํ.
๑๐. กาสุมาริผลทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘กณิการํว ¶ ¶ โชตนฺตํ, นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, โลกเชฏฺํ นราสภํ.
‘‘ปสนฺนจิตฺโต ¶ สุมโน, สิเร กตฺวาน อฺชลึ;
กาสุมาริผลํ คยฺห, พุทฺธเสฏฺสฺสทาสหํ.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลมททึ อหํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสโว.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กาสุมาริผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
กาสุมาริผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํ.
โพธิวนฺทนวคฺโค อฏฺตึสติโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
โพธิ ปาฏลิ อุปฺปลี, ปฏฺฏิ จ สตฺตปณฺณิโย;
คนฺธมุฏฺิ ¶ จ จิตโก, ตาลํ สุมนทามโก;
กาสุมาริผลี เจว, คาถา เอกูนสฏฺิกา.