📜
๙. ติมิรวคฺโค
๑. ติมิรปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘จนฺทภาคานทีตีเร ¶ ¶ ¶ , อนุโสตํ วชามหํ;
นิสินฺนํ สมณํ ทิสฺวา, วิปฺปสนฺนมนาวิลํ.
‘‘ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา [ปสาเทสึ (สฺยา.)], เอวํ จินฺเตสหํ ตทา;
ตารยิสฺสติ ติณฺโณยํ, ทนฺโตยํ ทมยิสฺสติ.
‘‘อสฺสาสิสฺสติ อสฺสตฺโถ, สนฺโต จ สมยิสฺสติ;
โมจยิสฺสติ มุตฺโต จ, นิพฺพาเปสฺสติ นิพฺพุโต.
‘‘เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน;
คเหตฺวา ติมิรปุปฺผํ, มตฺถเก โอกิรึ อหํ [ตทา (สฺยา.)].
‘‘อฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน, กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ;
วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท, ปกฺกามึ อปรํ ทิสํ.
‘‘อจิรํ คตมตฺตํ มํ, มิคราชา วิเหยิ;
ปปาตมนุคจฺฉนฺโต, ตตฺเถว ปปตึ อหํ.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปุปฺผปูชายิทํ [พุทฺธปูชายิทํ (สี. สฺยา.)] ผลํ.
‘‘ฉปฺปฺาสมฺหิ ¶ กปฺปมฺหิ, สตฺเตวาสุํ มหายสา [มหารหา (สฺยา. ก.)];
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา ¶ สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติมิรปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ติมิรปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ ปมํ.
๒. คตสฺกตฺเถรอปทานํ
‘‘ชาติยา ¶ ¶ สตฺตวสฺโสหํ, ปพฺพชึ อนคาริยํ;
อวนฺทึ สตฺถุโน ปาเท, วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
‘‘สตฺตนงฺคลกีปุปฺเผ, อากาเส อุกฺขิปึ อหํ;
ติสฺสํ พุทฺธํ สมุทฺทิสฺส, อนนฺตคุณสาครํ.
‘‘สุคตานุคตํ มคฺคํ, ปูเชตฺวา หฏฺมานโส;
อฺชลิฺจ [อฺชลิสฺส (ก.)] ตทากาสึ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘อิโต อฏฺมเก กปฺเป, ตโย อคฺคิสิขา อหุ;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คตสฺโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
คตสฺกตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํ.
๓. นิปนฺนฺชลิกตฺเถรอปทานํ
‘‘รุกฺขมูเล ¶ ¶ นิสินฺโนหํ, พฺยาธิโต ปรเมน จ;
ปรมการฺุปตฺโตมฺหิ, อรฺเ กานเน อหํ.
‘‘อนุกมฺปํ อุปาทาย, ติสฺโส สตฺถา อุเปสิ มํ;
โสหํ นิปนฺนโก สนฺโต, สิเร กตฺวาน อฺชลึ.
‘‘ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, สพฺพสตฺตานมุตฺตมํ;
สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ วนฺทึ ปุริสุตฺตมํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, วนฺทนาย อิทํ ผลํ.
‘‘อิโต ¶ ปฺจมเก กปฺเป, ปฺเจวาสุํ มหาสิขา;
สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลา.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นิปนฺนฺชลิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
นิปนฺนฺชลิกตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํ.
๔. อโธปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘อภิภู นาม โส ภิกฺขุ, สิขิโน อคฺคสาวโก;
มหานุภาโว เตวิชฺโช, หิมวนฺตํ อุปาคมิ.
‘‘อหมฺปิ ¶ หิมวนฺตมฺหิ, รมณียสฺสเม อิสิ;
วสามิ อปฺปมฺาสุ, อิทฺธีสุ จ ตทา วสี.
‘‘ปกฺขิชาโต วิยากาเส, ปพฺพตํ อธิวตฺตยึ [อภิปตฺถยึ (สฺยา.), อภิมตฺถยึ (ก.), อธิวตฺถยินฺติ ปพฺพตสฺส อุปริ คจฺฉินฺติอตฺโถ];
อโธปุปฺผํ คเหตฺวาน, อาคจฺฉึ [อคจฺฉึ (ก.)] ปพฺพตํ อหํ.
‘‘สตฺต ปุปฺผานิ คณฺหิตฺวา, มตฺถเก โอกิรึ อหํ;
อาโลกิเต [อาโลกิโต (สฺยา.)] จ วีเรน, ปกฺกามึ ปาจินามุโข.
‘‘อาวาสํ ¶ อภิสมฺโภสึ, ปตฺวาน อสฺสมํ อหํ;
ขาริภารํ คเหตฺวาน, ปายาสึ [ปาวิสึ (สี.)] ปพฺพตนฺตรํ.
‘‘อชคโร มํ ปีเฬสิ, โฆรรูโป มหพฺพโล;
ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวาน, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํ.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อโธปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อโธปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. รํสิสฺกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปพฺพเต ¶ ¶ หิมวนฺตมฺหิ, วาสํ กปฺเปสหํ ปุเร;
อชินุตฺตรวาโสหํ, วสามิ ปพฺพตนฺตเร.
‘‘สุวณฺณวณฺณํ ¶ ¶ สมฺพุทฺธํ, สตรํสึว ภาณุมํ;
วนนฺตรคตํ ทิสฺวา, สาลราชํว ปุปฺผิตํ.
‘‘รํสฺยา [รํเส (สฺยา. ก.)] จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, วิปสฺสิสฺส มเหสิโน;
ปคฺคยฺห อฺชลึ วนฺทึ, สิรสา อุกฺกุฏี [สิรสา อุกฺกุฏิโก (สฺยา.), สิรสุกฺกุฏิโก (ก.)] อหํ.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, รํสิสฺายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รํสิสฺโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
รํสิสฺกตฺเถรสฺสาปทานํ ปฺจมํ.
๖. ทุติยรํสิสฺกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ, วากจีรธโร อหํ;
จงฺกมฺจ สมารูฬฺโห, นิสีทึ ปาจินามุโข.
‘‘ปพฺพเต สุคตํ ทิสฺวา, ผุสฺสํ ฌานรตํ ตทา;
อฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน, รํสฺยา จิตฺตํ ปสาทยึ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ สฺมลภึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, รํสิสฺายิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รํสิสฺโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ทุติยรํสิสฺกตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. ผลทายกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปพฺพเต ¶ หิมวนฺตมฺหิ, ขราชินธโร อหํ;
ผุสฺสํ ชินวรํ ทิสฺวา, ผลหตฺโถ ผลํ อทํ.
‘‘ยมหํ ผลมทาสึ, วิปฺปสนฺเนน เจตสา;
ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ, ผลํ นิพฺพตฺตเต มม.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททึ อหํ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ผลทายกตฺเถรสฺสาปทานํ สตฺตมํ.
๘. สทฺทสฺกตฺเถรอปทานํ
‘‘ปพฺพเต ¶ ¶ หิมวนฺตมฺหิ, วสามิ ปณฺณสนฺถเร;
ผุสฺสสฺส ธมฺมํ ภณโต, สทฺเท จิตฺตํ ปสาทยึ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกรึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปฺุกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สทฺทสฺโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สทฺทสฺกตฺเถรสฺสาปทานํ อฏฺมํ.
๙. โพธิสิฺจกตฺเถรอปทานํ
‘‘วิปสฺสิสฺส ภควโต, มหาโพธิมโห อหุ;
ปพฺพชฺชุปคโต สนฺโต, อุปคจฺฉึ อหํ ตทา.
‘‘กุสุโมทกมาทาย ¶ , โพธิยา โอกิรึ อหํ;
โมจยิสฺสติ โน มุตฺโต, นิพฺพาเปสฺสติ นิพฺพุโต.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ โพธิมภิสิฺจยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, โพธิสิฺจายิทํ ผลํ.
‘‘เตตฺตึเส ¶ วตฺตมานมฺหิ, กปฺเป อาสุํ ชนาธิปา;
อุทกเสจนา นาม, อฏฺเเต จกฺกวตฺติโน.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โพธิสิฺจโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
โพธิสิฺจกตฺเถรสฺสาปทานํ นวมํ.
๑๐. ปทุมปุปฺผิยตฺเถรอปทานํ
‘‘โปกฺขรวนํ ¶ ¶ ปวิฏฺโ, ภฺชนฺโต ปทุมานิหํ;
ตตฺถทฺทสํ ผุสฺสํ พุทฺธํ [อทฺทสํ ผุสฺสสมฺพุทฺธํ (สี. สฺยา.)], พาตฺตึสวรลกฺขณํ.
‘‘ปทุมปุปฺผํ คเหตฺวาน, อากาเส อุกฺขิปึ อหํ;
ปาปกมฺมํ สริตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘ปพฺพชิตฺวาน กาเยน, มนสา สํวุเตน จ;
วจีทุจฺจริตํ หิตฺวา, อาชีวํ ปริโสธยึ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘ปทุมาภาสนามา จ, อฏฺารส มหีปตี;
อฏฺารเสสุ กปฺเปสุ, อฏฺตาลีสมาสิสุํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทุมปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ;
ปทุมปุปฺผิยตฺเถรสฺสาปทานํ ทสมํ.
ติมิรวคฺโค นวโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
ติมิรนงฺคลีปุปฺผ, นิปฺปนฺนฺชลิโก อโธ;
ทฺเว รํสิสฺี ผลโท, สทฺทสฺี จ เสจโก;
ปทฺมปุปฺผี จ คาถาโย, ฉปฺปฺาส ปกิตฺติตา.