📜
๑. สุเมธาวคฺโค
๑. สุเมธาเถรีอปทานํ
อถ เถริกาปทานานิ สุณาถ –
‘‘ภควติ ¶ ¶ ¶ ¶ โกณาคมเน, สงฺฆารามมฺหิ นวนิเวสนมฺหิ [นิเวสมฺหิ (สฺยา.)];
สขิโย ติสฺโส ชนิโย, วิหารทานํ อทาสิมฺห.
‘‘ทสกฺขตฺตุํ สตกฺขตฺตุํ, ทสสตกฺขตฺตุํ สตานฺจ สตกฺขตฺตุํ [สตานิ จ สตฺตกฺขตฺตุํ (สี. ก.)];
เทเวสุ อุปปชฺชิมฺห, โก วาโท มานุเส ภเว.
‘‘เทเว ¶ มหิทฺธิกา อหุมฺห, มานุสกมฺหิ โก วาโท;
สตฺตรตนมเหสี [สตฺตรตนสฺส มเหสี (สี. ปี.)], อิตฺถิรตนํ อหํ ภวึ.
‘‘อิธ สฺจิตกุสลา [ตตฺถ สฺจิตํ กุสลํ (สฺยา.)], สุสมิทฺธกุลปฺปชา;
ธนฺชานี จ เขมา จ, อหมฺปิ จ ตโย ชนา.
‘‘อารามํ สุกตํ กตฺวา, สพฺพาวยวมณฺฑิตํ;
พุทฺธปฺปมุขสงฺฆสฺส, นิยฺยาเทตฺวา สโมทิตา.
‘‘ยตฺถ ¶ ยตฺถูปปชฺชามิ, ตสฺส กมฺมสฺส วาหสา;
เทเวสุ อคฺคตํ ปตฺตา, มนุสฺเสสุ ตเถว จ.
‘‘อิมสฺมึเยว กปฺปมฺหิ, พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส;
กสฺสโป นาม โคตฺเตน, อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร.
‘‘อุปฏฺาโก ¶ มเหสิสฺส, ตทา อาสิ นริสฺสโร;
กาสิราชา กิกี นาม, พาราณสิปุรุตฺตเม.
‘‘ตสฺสาสุํ สตฺต ธีตโร, ราชกฺา สุเขธิตา [สุเขถิตา (สฺยา.)];
พุทฺโธปฏฺานนิรตา, พฺรหฺมจริยํ จรึสุ ตา.
‘‘ตาสํ สหายิกา หุตฺวา, สีเลสุ สุสมาหิตา;
ทตฺวา ทานานิ สกฺกจฺจํ, อคาเรว วตํ [อคาเรว วตฺตํ (สฺยา.)] จรึ.
‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสูปคา อหํ.
‘‘ตโต จุตา ยามมคํ [ยามสคฺคํ (สฺยา.)], ตโตหํ ตุสิตํ คตา;
ตโต จ นิมฺมานรตึ, วสวตฺติปุรํ ตโต.
‘‘ยตฺถ ยตฺถูปปชฺชามิ, ปฺุกมฺมสโมหิตา;
ตตฺถ ตตฺเถว ราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ.
‘‘ตโต ¶ จุตา มนุสฺสตฺเต, ราชูนํ จกฺกวตฺตินํ;
มณฺฑลีนฺจ ราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ.
‘‘สมฺปตฺติมนุโภตฺวาน, เทเวสุ มานุเสสุ จ;
สพฺพตฺถ สุขิตา หุตฺวา, เนกชาตีสุ สํสรึ.
‘‘โส เหตุ จ โส ปภโว, ตมฺมูลํ สาสเน ขมํ [ตมฺมูลํ สา จ สาสเน ขนฺติ (สี. ปี. ก.)];
ปมํ ตํ สโมธานํ, ตํ ธมฺมรตาย นิพฺพานํ [นิพฺพุตํ (สฺยา.)].
‘‘กิเลสา ¶ ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส [พุทฺธเสฏฺสฺส (สี. สฺยา. ก.)] สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ สุเมธา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุเมธาเถริยาปทานํ ปมํ.
๒. เมขลาทายิกาเถรีอปทานํ
‘‘สิทฺธตฺถสฺส ภควโต, ถูปการาปิกา อหุํ [ถูปการ มกาสหํ (สฺยา.)];
เมขลิกา มยา ทินฺนา, นวกมฺมาย สตฺถุโน.
‘‘นิฏฺิเต จ มหาถูเป, เมขลํ ปุนทาสหํ;
โลกนาถสฺส มุนิโน, ปสนฺนา เสหิ ปาณิภิ.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ เมขลมทํ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ถูปการสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ ¶ สุทํ เมขลาทายิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
เมขลาทายิกาเถริยาปทานํ ทุติยํ.
๓. มณฺฑปทายิกาเถรีอปทานํ
‘‘โกณาคมนพุทฺธสฺส ¶ , มณฺฑโป การิโต มยา;
ธุวํ ติจีวรํทาสึ [ถูปฺจ ปวรมทํ (สฺยา.), ธุวฺจ จีวรํ อทํ (ปี.)], พุทฺธสฺส โลกพนฺธุโน.
‘‘ยํ ยํ ชนปทํ ยามิ, นิคเม ราชธานิโย;
สพฺพตฺถ ปูชิโต โหมิ, ปฺุกมฺมสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ มณฺฑปทายิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
มณฺฑปทายิกาเถริยาปทานํ ตติยํ.
๔. สงฺกมนตฺถาเถรีอปทานํ
‘‘วิปสฺสิสฺส ภควโต [โกณฺฑฺสฺส ภควโต (สฺยา. ปี.)], โลกเชฏฺสฺส ตาทิโน;
รถิยํ ปฏิปนฺนสฺส, ตารยนฺตสฺส ปาณิโน.
‘‘ฆรโต ¶ นิกฺขมิตฺวาน, อวกุชฺชา นิปชฺชหํ;
อนุกมฺปโก โลกนาโถ, สิรสิ [สีสนฺเต (สี. ก.)] อกฺกมี มม [ตทา (สฺยา. ปี.)].
‘‘อกฺกมิตฺวาน สิรสิ [สมฺพุทฺโธ (ก.)], อคมา โลกนายโก;
เตน จิตฺตปฺปสาเทน, ตุสิตํ อคมาสหํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ สงฺกมนตฺถา [สงฺกมนทา (สฺยา.)] ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สงฺกมนตฺถาเถริยาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. นฬมาลิกาเถรีอปทานํ
‘‘จนฺทภาคานทีตีเร ¶ , อโหสึ กินฺนรี ตทา;
อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ, สยมฺภุํ อปราชิตํ.
‘‘ปสนฺนจิตฺตา สุมนา, เวทชาตา กตฺชลี;
นฬมาลํ คเหตฺวาน, สยมฺภุํ อภิปูชยึ.
‘‘เตน ¶ กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา กินฺนรีเทหํ, อคจฺฉึ ติทสํ คตึ.
‘‘ฉตฺตึสเทวราชูนํ ¶ , มเหสิตฺตมการยึ;
ทสนฺนํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
สํเวเชตฺวาน เม จิตฺตํ [เวทยิตฺวาน กุสลํ (สฺยา.), สํเวทยิตฺวา กุสลํ (ปี.)], ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา [ภวา สํฆาติตา มม (ก.)];
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘จตุนฺนวุติโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ นฬมาลิกา เถรี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
นฬมาลิกาเถริยาปทานํ ปฺจมํ.
๖. เอกปิณฺฑปาตทายิกาเถรีอปทานํ
‘‘นคเร พนฺธุมติยา, พนฺธุมา นาม ขตฺติโย;
ตสฺส รฺโ อหุํ ภริยา, เอกชฺฌํ จารยามหํ [เอกจฺจํ วาทยามหํ (สฺยา.)].
‘‘รโหคตา ¶ ¶ นิสีทิตฺวา, เอวํ จินฺเตสหํ ตทา;
‘อาทาย คมนียฺหิ, กุสลํ นตฺถิ เม กตํ.
‘‘‘มหาภิตาปํ ¶ กฏุกํ, โฆรรูปํ สุทารุณํ;
นิรยํ นูน คจฺฉามิ, เอตฺถ เม นตฺถิ สํสโย’.
‘‘ราชานํ อุปสงฺกมฺม, อิทํ วจนมพฺรวึ;
‘เอกํ เม สมณํ เทหิ, โภชยิสฺสามิ ขตฺติย’.
‘‘อทาสิ เม มหาราชา, สมณํ ภาวิตินฺทฺริยํ;
ตสฺส ปตฺตํ คเหตฺวาน, ปรมนฺเนน ปูรยึ [ตปฺปยึ (สี.)].
‘‘ปูรยิตฺวา ¶ ปรมนฺนํ, คนฺธาเลปํ อกาสหํ;
ชาเลน ปิทหิตฺวาน, วตฺถยุเคน [ปีตโจเฬน (สฺยา.), มหาเนเลน (ปี.)] ฉาทยึ.
‘‘อารมฺมณํ มมํ เอตํ, สรามิ ยาวชีวิหํ;
ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘ตึสานํ เทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
มนสา ปตฺถิตํ มยฺหํ, นิพฺพตฺตติ ยถิจฺฉิตํ [ยติจฺฉกํ (สฺยา.), ยทิจฺฉกํ (ปี. ก.)].
‘‘วีสานํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
โอจิตตฺตาว [อุปจิตตฺตา (สฺยา.)] หุตฺวาน, สํสรามิ ภเวสฺวหํ.
‘‘สพฺพพนฺธนมุตฺตาหํ, อเปตา เม อุปาทิกา;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ทานมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ ¶ นาภิชานามิ, ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ เอกปิณฺฑปาตทายิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
เอกปิณฺฑปาตทายิกาเถริยาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. กฏจฺฉุภิกฺขาทายิกาเถรีอปทานํ
‘‘ปิณฺฑจารํ ¶ จรนฺตสฺส, ติสฺสนามสฺส สตฺถุโน;
กฏจฺฉุภิกฺขํ ปคฺคยฺห, พุทฺธเสฏฺสฺส ทาสหํ.
‘‘ปฏิคฺคเหตฺวา ¶ สมฺพุทฺโธ, ติสฺโส โลกคฺคนายโก;
วีถิยา สณฺิโต สตฺถา, อกา เม อนุโมทนํ.
‘‘‘กฏจฺฉุภิกฺขํ ¶ ทตฺวาน, ตาวตึสํ คมิสฺสสิ;
ฉตฺตึสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตํ กริสฺสสิ.
‘‘‘ปฺาสํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตํ กริสฺสสิ;
มนสา ปตฺถิตํ สพฺพํ, ปฏิลจฺฉสิ สพฺพทา.
‘‘‘สมฺปตฺตึ ¶ อนุโภตฺวาน, ปพฺพชิสฺสสิกิฺจนา;
สพฺพาสเว ปริฺาย, นิพฺพายิสฺสสินาสวา’.
‘‘อิทํ วตฺวาน สมฺพุทฺโธ, ติสฺโส โลกคฺคนายโก;
นภํ อพฺภุคฺคมี วีโร, หํสราชาว อมฺพเร.
‘‘สุทินฺนํ เม ทานวรํ [สุทินฺนเมว เม ทานํ (สฺยา.)], สุยิฏฺา ยาคสมฺปทา;
กฏจฺฉุภิกฺขํ ทตฺวาน, ปตฺตาหํ อจลํ ปทํ.
‘‘ทฺเวนวุเต อิโต กปฺเป, ยํ ทานมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ภิกฺขาทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ กฏจฺฉุภิกฺขาทายิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
กฏจฺฉุภิกฺขาทายิกาเถริยาปทานํ สตฺตมํ.
๘. สตฺตุปฺปลมาลิกาเถรีอปทานํ
‘‘นคเร ¶ อรุณวติยา, อรุโณ นาม [อรุณวา นาม (สี. ปี.)] ตฺติโย;
ตสฺส รฺโ อหุํ ภริยา, วาริตํ วารยามหํ [จาริกํ จารยามหํ (สี.), น คุลํ ปาทยามหํ (สฺยา.), น มาลํ ปาทยามหํ (ปี.)].
‘‘สตฺตมาลํ ¶ คเหตฺวาน, อุปฺปลา เทวคนฺธิกา;
นิสชฺช ปาสาทวเร, เอวํ จินฺเตสิ ตาวเท.
‘‘‘กึ ¶ เม อิมาหิ มาลาหิ, สิรสาโรปิตาหิ เม;
วรํ เม พุทฺธเสฏฺสฺส, าณมฺหิ อภิโรปิตํ’.
‘‘สมฺพุทฺธํ ¶ ปฏิมาเนนฺตี, ทฺวาราสนฺเน นิสีทหํ;
‘ยทา เอหิติ สมฺพุทฺโธ, ปูชยิสฺสํ มหามุนึ’.
‘‘กกุโธ วิลสนฺโตว, มิคราชาว เกสรี;
ภิกฺขุสงฺเฆน สหิโต, อาคจฺฉิ วีถิยา ชิโน.
‘‘พุทฺธสฺส รํสึ ทิสฺวาน, หฏฺา สํวิคฺคมานสา;
ทฺวารํ อวาปุริตฺวาน [อปาปุณิตฺวา (สฺยา.)], พุทฺธเสฏฺมปูชยึ.
‘‘สตฺต อุปฺปลปุปฺผานิ, ปริกิณฺณานิ [สุวิตฺถิณฺณานิ (สฺยา.)] อมฺพเร;
ฉทึ กโรนฺโต พุทฺธสฺส, มตฺถเก ธารยนฺติ เต.
‘‘อุทคฺคจิตฺตา สุมนา, เวทชาตา กตฺชลี;
ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘มหาเนลสฺส ฉาทนํ, ธาเรนฺติ มม มุทฺธนิ;
ทิพฺพคนฺธํ ปวายามิ, สตฺตุปฺปลสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กทาจิ นียมานาย, าติสงฺเฆน เม ตทา;
ยาวตา ปริสา มยฺหํ, มหาเนลํ ธรียติ.
‘‘สตฺตติ เทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
สพฺพตฺถ อิสฺสรา หุตฺวา, สํสรามิ ภวาภเว.
‘‘เตสฏฺิ ¶ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
สพฺเพ มมนุวตฺตนฺติ, อาเทยฺยวจนา อหุํ.
‘‘อุปฺปลสฺเสว เม วณฺโณ, คนฺโธ เจว ปวายติ;
ทุพฺพณฺณิยํ น ชานามิ [ทุคฺคตึ นาภิชานามิ (สฺยา. ปี.)], พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘อิทฺธิปาเทสุ ¶ กุสลา, โพชฺฌงฺคภาวนา รตา;
อภิฺาปารมิปฺปตฺตา, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘สติปฏฺานกุสลา, สมาธิฌานโคจรา;
สมฺมปฺปธานมนุยุตฺตา, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘วีริยํ ¶ เม ธุรโธรยฺหํ, โยคกฺเขมาธิวาหนํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘เอกตึเส ¶ อิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ สตฺตุปฺปลมาลิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สตฺตุปฺปลมาลิกาเถริยาปทานํ อฏฺมํ.
๙. ปฺจทีปิกาเถรีอปทานํ
‘‘นคเร ¶ หํสวติยา, จาริกี [จารินึ (สฺยา.)] อาสหํ ตทา;
อาราเมน จ อารามํ, จรามิ กุสลตฺถิกา.
‘‘กาฬปกฺขมฺหิ ทิวเส, อทฺทสํ โพธิมุตฺตมํ;
ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, โพธิมูเล นิสีทหํ.
‘‘ครุจิตฺตํ อุปฏฺเตฺวา, สิเร กตฺวาน อฺชลึ;
โสมนสฺสํ ปเวเทตฺวา, เอวํ จินฺเตสิ ตาวเท.
‘‘‘ยทิ พุทฺโธ อมิตคุโณ, อสมปฺปฏิปุคฺคโล;
ทสฺเสตุ ปาฏิหีรํ เม, โพธิ โอภาสตุ อยํ’.
‘‘สห อาวชฺชิเต มยฺหํ, โพธิ ปชฺชลิ ตาวเท;
สพฺพโสณฺณมยา อาสิ, ทิสา สพฺพา วิโรจติ.
‘‘สตฺตรตฺตินฺทิวํ ¶ [สตฺตรตฺติทิวํ (ปี. ก.)] ตตฺถ, โพธิมูเล นิสีทหํ;
สตฺตเม ทิวเส ปตฺเต, ทีปปูชํ อกาสหํ.
‘‘อาสนํ ปริวาเรตฺวา, ปฺจทีปานิ ปชฺชลุํ;
ยาว อุเทติ สูริโย, ทีปา เม ปชฺชลุํ ตทา.
‘‘เตน ¶ กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘ตตฺถ เม สุกตํ พฺยมฺหํ, ปฺจทีปาติ วุจฺจติ;
สฏฺิโยชนมุพฺเพธํ [สตโยชนมุพฺเพธํ (สี. สฺยา. ปี.)], ตึสโยชนวิตฺถตํ [สฏฺิ… (สฺยา. ปี.)].
‘‘อสงฺขิยานิ ¶ ทีปานิ, ปริวาเร ชลนฺติ เม;
ยาวตา เทวภวนํ, ทีปาโลเกน โชตติ.
‘‘ปรมฺมุขา ¶ นิสีทิตฺวา [ปุรตฺถาภิมุขา สนฺติ (สฺยา.), ปุรตฺถาภิมุขา ถิตา (ปี.)], ยทิ อิจฺฉามิ ปสฺสิตุํ;
อุทฺธํ อโธ จ ติริยํ, สพฺพํ ปสฺสามิ จกฺขุนา.
‘‘ยาวตา อภิกงฺขามิ, ทฏฺุํ สุคตทุคฺคเต [สุกตทุกฺกเต (ปี.];
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถิ, รุกฺเขสุ ปพฺพเตสุ วา.
‘‘อสีติ เทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
สตานํ จกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยึ.
‘‘ยํ ยํ โยนุปปชฺชามิ, เทวตฺตํ อถ มานุสํ;
ทีปสตสหสฺสานิ, ปริวาเร ชลนฺติ เม.
‘‘เทวโลกา จวิตฺวาน, อุปฺปชฺชึ มาตุกุจฺฉิยํ;
มาตุกุจฺฉิคตา สนฺตี [มาตุกุจฺฉิคตํ สนฺตึ (สี.)], อกฺขิ เม น นิมีลติ.
‘‘ทีปสตสหสฺสานิ, ปฺุกมฺมสมงฺคิตา;
ชลนฺติ สูติกาเคเห [สูติฆเร ปชฺชลนฺติ (สพฺพตฺถ)], ปฺจทีปานิทํ ผลํ.
‘‘ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, มานสํ วินิวตฺตยึ;
อชรามตํ สีติภาวํ, นิพฺพานํ ผสฺสยึ อหํ.
‘‘ชาติยา สตฺตวสฺสาหํ, อรหตฺตมปาปุณึ;
อุปสมฺปาทยี พุทฺโธ, คุณมฺาย โคตโม.
‘‘มณฺฑเป รุกฺขมูเล วา, ปาสาเทสุ คุหาสุ วา;
สฺุาคาเร ¶ วสนฺติยา [จ ฌายนฺเต (สี.), จ ฌายนฺตา (ปี.), ปชฺฌายนฺตา (สฺยา.)], ปฺจทีปา ชลนฺติ เม.
‘‘ทิพฺพจกฺขุ ¶ ¶ วิสุทฺธํ เม, สมาธิกุสลา อหํ;
อภิฺาปารมิปฺปตฺตา, ปฺจทีปานิทํ ผลํ.
‘‘สพฺพโวสิตโวสานา, กตกิจฺจา อนาสวา;
ปฺจทีปา มหาวีร, ปาเท วนฺทามิ [วนฺทติ (สี. ก.)] จกฺขุม.
‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, ยํ ทีปมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปฺจทีปานิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ ปฺจทีปิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ปฺจทีปิกาเถริยาปทานํ นวมํ.
๑๐. อุทกทายิกาเถรีอปทานํ
‘‘นคเร พนฺธุมติยา, อโหสึ อุทหาริกา;
อุทหาเรน ชีวามิ, เตน โปเสมิ ทารเก.
‘‘เทยฺยธมฺโม จ เม นตฺถิ, ปฺุกฺเขตฺเต อนุตฺตเร;
โกฏฺกํ อุปสงฺกมฺม, อุทกํ ปฏฺเปสหํ.
‘‘เตน ¶ กมฺเมน สุกเตน, ตาวตึสมคจฺฉหํ;
ตตฺถ เม สุกตํ พฺยมฺหํ, อุทหาเรน นิมฺมิตํ.
‘‘อจฺฉรานํ สหสฺสสฺส, อหฺหิ ปวรา ตทา;
ทสฏฺาเนหิ ตา สพฺพา, อภิโภมิ สทา อหํ.
‘‘ปฺาสํ เทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
วีสติจกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยึ.
‘‘ทุเว ภเว สํสรามิ, เทวตฺเต อถ มานุเส;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ทกทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ปพฺพตคฺเค ¶ ¶ ทุมคฺเค วา, อนฺตลิกฺเข จ ภูมิยํ;
ยทา อุทกมิจฺฉามิ, ขิปฺปํ ปฏิลภามหํ.
‘‘อวุฏฺิกา ทิสา นตฺถิ, สนฺตตฺตา กุถิตาปิ [สนฺตตฺตา กุถิตา น จ (สี. ปี.), สนฺตตฺตา ขุปฺปิตา หิ เม (สฺยา.)] จ;
มม สงฺกปฺปมฺาย, มหาเมโฆ ปวสฺสติ.
‘‘กทาจิ นียมานาย, าติสงฺเฆน เม ตทา;
ยทา อิจฺฉามหํ วสฺสํ, มหาเมโฆ อชายถ.
‘‘อุณฺหํ วา ปริฬาโห วา, สรีเร เม น วิชฺชติ;
กาเย จ เม รโช นตฺถิ, ทกทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘วิสุทฺธมนสา ¶ อชฺช, อเปตมนปาปิกา;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ ทกํ อททึ ตทา;
ทุคฺคตึ ¶ นาภิชานามิ, ทกทานสฺสิทํ ผลํ.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อุทกทายิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อุทกทายิกาเถริยาปทานํ ทสมํ.
สุเมธาวคฺโค ปโม.
ตสฺสุทฺทานํ –
สุเมธา เมขลาทายี, มณฺฑปํ สงฺกมํ ททา;
นฬมาลี ปิณฺฑททา, กฏจฺฉุ อุปฺปลปฺปทา.
ทีปทา ทกทา เจว, คาถาโย คณิตา อิห;
เอกคาถาสตฺเจว, ตึสติ จ ตทุตฺตริ [สตฺตรสํ ตทุตฺตริ (สฺยา.), สตฺตาทส ตทุตฺตรึ (ปี.)].