📜
๔. ขตฺติยาวคฺโค
๑. ยสวตีปมุขอฏฺารสภิกฺขุนีสหสฺสอปทานํ
‘‘ภวา ¶ ¶ ¶ ¶ สพฺเพ ปริกฺขีณา, ภวา สนฺติ วิโมจิตา;
สพฺพาสวา จ โน นตฺถิ, อาโรเจม มหามุเน.
‘‘ปุริมํ กุสลํ กมฺมํ [ปริกมฺมฺจ กุสลํ (สฺยา.)], ยํ กิฺจิ สาธุปตฺถิตํ;
ปริโภคมยํ ทินฺนํ, ตุยฺหตฺถาย มหามุเน.
‘‘พุทฺธปจฺเจกพุทฺธานํ, สาวกานฺจ ปตฺถิตํ [พุทฺธานํ สาวกานฺจ (สี. ก.)];
ปริโภคมยํ ทินฺนํ, ตุยฺหตฺถาย มหามุเน.
‘‘อุจฺจนีจมยํ กมฺมํ, ภิกฺขูนํ สาธุปตฺถิตํ;
อุจฺจากุลปริกมฺมํ, กตเมตํ มหามุเน [กตมฺเหหิ มหามุเน (สฺยา. ปี.)].
‘‘เตเนว สุกฺกมูเลน, โจทิตา กมฺมสมฺปทา;
มานุสิกมติกฺกนฺตา, ชายึสุ ขตฺติเย กุเล.
‘‘อุปฺปตฺเต จ กเต กมฺเม, ชาติยา วาปิ เอกโต;
ปจฺฉิเม เอกโต ชาตา, ขตฺติยา กุลสมฺภวา.
‘‘รูปวตี โภควตี, ลาภสกฺการปูชิตา;
อนฺเตปุเร มหาวีร, เทวานํ วิย นนฺทเน.
‘‘นิพฺพินฺทิตฺวา อคารมฺหา, ปพฺพชิมฺหนคาริยํ;
กติปาหํ อุปาทาย, สพฺพา ปตฺตามฺห นิพฺพุตึ.
‘‘จีวรํ ¶ ปิณฺฑปาตฺจ, ปจฺจยํ สยนาสนํ;
อุปเนนฺติ พหู อมฺเห, สทา สกฺกตปูชิตา.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา อมฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหราม อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต โน อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ ¶ จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ ยสวตีปมุขานิ ขตฺติยกฺาภิกฺขุนิโย อฏฺารสสหสฺสานิ ภควโต สมฺมุขา อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ยสวตีปมุขอฏฺารสภิกฺขุนีสหสฺสาปทานํ ปมํ.
๒. จตุราสีติภิกฺขุนีสหสฺสอปทานํ
‘‘จุลฺลาสีติสหสฺสานิ ¶ , พฺราหฺมฺกุลสมฺภวา [พฺราหฺมณกุลสมฺภวา (สฺยา. ก.)];
สุขุมาลหตฺถปาทา, ปุเร ตุยฺหํ มหามุเน.
‘‘เวสฺสสุทฺทกุเล ชาตา, เทวา นาคา จ กินฺนรา;
จาตุทฺทีปา พหู กฺา, ปุเร ตุยฺหํ มหามุเน.
‘‘กาจิ ปพฺพชิตา อตฺถิ, สพฺพทสฺสาวิโน [สจฺจทสฺสาวิโน (สี. ปี.)] หู;
เทวา จ กินฺนรา นาคา, ผุสิสฺสนฺติ อนาคเต.
‘‘อนุโภตฺวา ยสํ สพฺพํ, ปตฺวาน สพฺพสมฺปทา;
ตุมฺหํ ¶ [ตฺวยิ (สี. ปี.)] ปสาทํ ปฏิลทฺธา, พุชฺฌิสฺสนฺติ อนาคเต.
‘‘อมฺเห พฺราหฺมณธีตา ตุ, พฺราหฺมฺกุลสมฺภวา;
เปกฺขโต โน [ลกฺขณา จ (สฺยา.)] มหาวีร, ปาเท วนฺทาม จกฺขุม.
‘‘อุปหตา ภวา สพฺเพ, มูลตณฺหา สมูหตา;
สมุจฺฉินฺนา อนุสยา, ปฺุสงฺขารทาลิตา.
‘‘สมาธิโคจรา สพฺพา, สมาปตฺติวสี กตา;
ฌาเนน ธมฺมรติยา, วิหริสฺสาม โน สทา.
‘‘ภวเนตฺติ อวิชฺชา จ, สงฺขาราปิ จ เขปิตา;
สุทุทฺทสํ ปทํ คนฺตฺวา, อนุชานาถ [อนุชานิมฺห (สฺยา. ปี. ก.)] นายก.
‘‘อุปการา มมํ ตุมฺเห, ทีฆรตฺตํ กตาวิโน;
จตุนฺนํ สํสยํ เฉตฺวา, สพฺพา คจฺฉนฺตุ นิพฺพุตึ.
‘‘วนฺทิตฺวา ¶ ¶ มุนิโน ปาเท, กตฺวา อิทฺธิวิกุพฺพนํ;
กาจิ ทสฺเสนฺติ อาโลกํ, อนฺธการมถาปรา.
‘‘ทสฺเสนฺติ จนฺทสูริเย, สาครฺจ สมจฺฉกํ;
สิเนรุํ ปริภณฺฑฺจ, ทสฺเสนฺติ ปาริฉตฺตกํ.
‘‘ตาวตึสฺจ ภวนํ, ยามํ ทสฺเสนฺติ อิทฺธิยา;
ตุสิตํ นิมฺมิเต เทเว, วสวตฺตี มหิสฺสเร.
‘‘พฺรหฺมาโน กาจิ ทสฺเสนฺติ, จงฺกมฺจ มหารหํ;
พฺรหฺมวณฺณฺจ มาเปตฺวา, ธมฺมํ เทเสนฺติ สฺุตํ.
‘‘นานาวิกุพฺพนํ กตฺวา, อิทฺธึ ทสฺสิย สตฺถุโน;
ทสฺสยึสุ ¶ พลํ สพฺพา, ปาเท วนฺทึสุ สตฺถุโน.
‘‘อิทฺธีสุ ¶ จ วสี โหม, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหม มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานาม, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ อมฺหํ มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเก.
‘‘ปุพฺพานํ โลกนาถานํ, สงฺคมํ โน นิทสฺสิตํ;
อธิการํ พหุํ อมฺหํ, ตุยฺหตฺถาย มหามุเน.
‘‘ยํ อมฺเหหิ กตํ กมฺมํ, กุสลํ สร ตํ มุเน;
ตุยฺหตฺถาย มหาวีร, ปฺุานุปจิตานิ โน.
‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, ปทุมุตฺตโร มหามุนิ;
ปุรํ หํสวตี นาม, สมฺพุทฺธสฺส กุลาสยํ.
‘‘ทฺวาเรน หํสวติยา, คงฺคา สนฺทติ สพฺพทา;
อุพฺพฬฺหา นทิยา ภิกฺขู, คมนํ น ลภนฺติ เต.
‘‘ทิวสํ ทฺเว ตโย เจว, สตฺตาหํ มาสิกํ ตโต;
จตุมาสมฺปิ สมฺปุณฺณํ, คมนํ น ลภนฺติ เต.
‘‘ตทา อหุ สตฺตสาโร, ชฏิโล นาม รฏฺิโก;
โอรุทฺเธ [โอรตีเร (สฺยา.)] ภิกฺขโว ทิสฺวา, เสตุํ คงฺคาย การยิ.
‘‘ตทา ¶ ¶ ¶ สตสหสฺเสหิ, เสตุํ คงฺคาย การยิ;
สงฺฆสฺส โอริเม ตีเร, วิหารฺจ อการยิ.
‘‘อิตฺถิโย ปุริสา เจว, อุจฺจนีจกุลานิ จ;
ตสฺส เสตุํ วิหารฺจ [เตสุ เสตุวิหาเรสุ (สี.), ตสฺส เสตู วิหาเร จ (ปี.)], สมภาคํ อกํสุ เต.
‘‘อมฺเห อฺเ จ มานุชา, วิปฺปสนฺเนน เจตสา;
ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาทา, นคเร ชนปเทสุ จ.
‘‘อิตฺถี ปุมา กุมารา จ, พหู เจว กุมาริกา;
เสตุโน จ วิหารสฺส, วาลุกา อากิรึสุ เต.
‘‘วีถึ ¶ สมฺมชฺชนํ กตฺวา, กทลีปุณฺณฆเฏ ธเช;
ธูปํ จุณฺณฺจ มาลฺจ, การํ กตฺวาน สตฺถุโน.
‘‘เสตุวิหาเร กาเรตฺวา, นิมนฺเตตฺวา วินายกํ;
มหาทานํ ททิตฺวาน, สมฺโพธึ อภิปตฺถยึ.
‘‘ปทุมุตฺตโร มหาวีโร, ตารโก สพฺพปาณินํ;
อนุโมทนียํกาสิ, ชฏิลสฺส มหามุนิ [กตฺวา, วิยากาสิ มหามุนิ (สฺยา.)].
‘‘‘สตสหสฺสาติกฺกนฺเต, กปฺโป เหสฺสติ ภทฺทโก;
ภวาภเวนุโภตฺวาน, ปาปุณิสฺสติ โพธิยํ.
‘‘‘กาจิ หตฺถปริกมฺมํ, กตาวี นรนาริโย;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, สพฺพา เหสฺสนฺติ สมฺมุขา’.
‘‘เตน กมฺมวิปาเกน, เจตนาปณิธีหิ จ;
อุปฺปนฺนา เทวภวนํ, ตุยฺหํ ตา ปริจาริกา.
‘‘ทิพฺพสุขํ ¶ อสงฺขิยํ, มานุสฺจ อสงฺขิยํ;
ตุยฺหํ เต ปริจาเรม, สํสริมฺห ภวาภเว.
‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, สุกตํ กมฺมสมฺปทํ;
สุขุมาลี มนุสฺสานํ, อโถ เทวปุเร วเร.
‘‘รูปโภคยเส เจว, อโถ กิตฺติฺจ สกฺกตํ [กิตฺติสุขํ ปิยํ (สฺยา.)];
ลภาม สตตํ สพฺพํ, สุกตํ กมฺมสมฺปทํ.
‘‘ปจฺฉิเม ¶ ภเว สมฺปตฺเต, ชาตามฺห พฺราหฺมเณ กุเล;
สุขุมาลหตฺถปาทา, สกฺยปุตฺตนิเวสเน.
‘‘สพฺพกาลมฺปิ ¶ ปถวึ, น ปสฺสาม น ลงฺกตํ;
จิกฺขลฺลภูมิมสุจึ [จิกฺขลฺลํ ภูมึ คมนํ (สฺยา.)], น ปสฺสาม มหามุเน.
‘‘อคารํ วสนฺเต อมฺเห, สกฺการํ สพฺพกาลิกํ;
อุปเนนฺติ สทา สพฺพํ, ปุพฺพกมฺมผเลน โน [ปุพฺพกมฺมผลํ ตโต (สี. ปี.)].
‘‘อคารํ ¶ ปชหิตฺวาน, ปพฺพชิตฺวานคาริยํ;
สํสารปถนิตฺถิณฺณา, วีตราคา ภวามเส [นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว (สี. สฺยา. ปี.)].
‘‘จีวรํ ปิณฺฑปาตฺจ, ปจฺจยํ สยนาสนํ;
อุปเนนฺติ สทา อมฺเห, สหสฺสานิ ตโต ตโต.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา อมฺหํ…เป… วิหราม อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต โน อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ จตุราสีติพฺราหฺมณกฺาภิกฺขุนีสหสฺสานิ ภควโต สมฺมุขา อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
จตุราสีติภิกฺขุนีสหสฺสาปทานํ ทุติยํ.
๓. อุปฺปลทายิกาเถรีอปทานํ
‘‘นคเร อรุณวติยา, อรุโณ นาม ขตฺติโย;
ตสฺส รฺโ อหุํ ภริยา, เอกชฺฌํ จารยามหํ.
‘‘รโหคตา นิสีทิตฺวา, เอวํ จินฺเตสหํ ตทา;
‘กุสลํ เม กตํ นตฺถิ, อาทาย คมิยํ มม.
‘‘‘มหาภิตาปํ กฏุกํ, โฆรรูปํ สุทารุณํ;
นิรยํ นูน คจฺฉามิ, เอตฺถ เม นตฺถิ สํสโย’.
‘‘เอวาหํ ¶ จินฺตยิตฺวาน, ปหํเสตฺวาน มานสํ;
ราชานํ อุปคนฺตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวึ.
‘‘‘อิตฺถี นาม มยํ เทว, ปุริสานิตฺตรา อหุ [ปุริสานุคตา สทา (สี.), ปุริสา น ภวาม โน (สฺยา.), ปุริสานํ ภรา มยํ (ปี.)];
เอกํ เม สมณํ เทหิ, โภชยิสฺสามิ ขตฺติย’.
‘‘อทาสิ ¶ เม ตทา ราชา, สมณํ ภาวิตินฺทฺริยํ;
ตสฺส ปตฺตํ คเหตฺวาน, ปรมนฺเนน ปูรยึ.
‘‘ปูเรตฺวา ¶ ¶ ปรมํ อนฺนํ, สห สุคนฺธเลปนํ;
มหาเจเลน ฉาทิตฺวา, อทาสึ ตุฏฺมานสา.
‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘สหสฺสเทวราชูนํ, มเหสิตฺตมการยึ;
สหสฺสจกฺกวตฺตีนํ, มเหสิตฺตมการยึ.
‘‘ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํ;
นานาวิธํ พหุํ อฺํ, ตสฺส กมฺมผลํ ตโต.
‘‘อุปฺปลสฺเสว เม วณฺโณ, อภิรูปา สุทสฺสนา;
อิตฺถิสพฺพงฺคสมฺปนฺนา, อภิชาตา ชุตินฺธรา.
‘‘ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, อชายึ สากิเย กุเล;
นารีสหสฺสปาโมกฺขา, สุทฺโธทนสุตสฺสหํ.
‘‘นิพฺพินฺทิตฺวา อคาเรหํ, ปพฺพชึ อนคาริยํ;
สตฺตมีรตฺติสมฺปตฺตา [สตฺตมึรตฺติมปตฺตา (สี. สฺยา. ปี.)], จตุสจฺจมปาปุณึ.
‘‘จีวรํ ปิณฺฑปาตฺจ, ปจฺจยํ สยนาสนํ;
ปริเมตุํ น สกฺโกมิ, ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ยํ มยฺหํ ปูริตํ กมฺมํ, กุสลํ สรเส มุนิ;
ตุยฺหตฺถาย มหาวีร, ปริจตฺตํ พหุํ มยา.
‘‘เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป, ยํ ทานมททึ ตทา;
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ, ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ทฺเว ¶ ¶ คติโย ปชานามิ, เทวตฺตํ อถ มานุสํ;
อฺํ คตึ น ชานามิ, ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ.
‘‘อุจฺเจ กุเล ปชายามิ, มหาสาเล [ตโย สาล (ก.)] มหทฺธเน;
อฺเ กุเล น ชายามิ, ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ.
‘‘ภวาภเว สํสริตฺวา, สุกฺกมูเลน โจทิตา;
อมนาปํ น ปสฺสามิ, โสมนสฺสกตํ ผลํ.
‘‘อิทฺธีสุ ¶ ¶ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ มม มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเก.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อุปฺปลทายิกา ภิกฺขุนี ภควโต สมฺมุขา อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อุปฺปลทายิกาเถริยาปทานํ ตติยํ.
๔. สิงฺคาลมาตุเถรีอปทานํ
‘‘ปทุมุตฺตโร ¶ นาม ชิโน, สพฺพธมฺมาน ปารคู;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ, กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก.
‘‘ตทาหํ หํสวติยํ, ชาตามจฺจกุเล อหุํ;
นานารตนปชฺโชเต, อิทฺเธ ผีเต มหทฺธเน.
‘‘ปิตุนา สห คนฺตฺวาน, มหาชนปุรกฺขตา;
ธมฺมํ พุทฺธสฺส สุตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘ปพฺพชิตฺวาน ¶ กาเยน, ปาปกมฺมํ วิวชฺชยึ;
วจีทุจฺจริตํ หิตฺวา, อาชีวํ ปริโสธยึ.
‘‘พุทฺเธ ปสนฺนา ธมฺเม จ, สงฺเฆ จ ติพฺพคารวา;
สทฺธมฺมสฺสวเน ยุตฺตา, พุทฺธทสฺสนลาลสา [พุทฺธทสฺสนสาลยา (สฺยา.)].
‘‘อคฺคํ สทฺธาธิมุตฺตานํ, อสฺโสสึ ภิกฺขุนึ ตทา;
ตํ านํ ปตฺถยิตฺวาน, ติสฺโส สิกฺขา อปูรยึ.
‘‘ตโต ¶ มํ สุคโต อาห, กรุณานุคตาสโย;
‘ยสฺส สทฺธา ตถาคเต, อจลา สุปฺปติฏฺิตา;
สีลฺจ ¶ ยสฺส กลฺยาณํ, อริยกนฺตํ ปสํสิตํ.
‘‘‘สงฺเฆ ปสาโท ยสฺสตฺถิ, อุชุภูตฺจ ทสฺสนํ;
อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํ.
‘‘‘ตสฺมา สทฺธฺจ สีลฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;
อนุยฺุเชถ ¶ เมธาวี, สรํ พุทฺธาน [พุทฺธานุสาสนํ (สี.), พุทฺธานํ สาสนํ (สฺยา.)] สาสนํ’.
‘‘ตํ สุตฺวาหํ ปมุทิตา, อปุจฺฉึ ปณิธึ มม;
ตทา อโนโม อมิโต, พฺยากริตฺถ วินายโก;
‘พุทฺเธ ปสนฺนา กลฺยาณี, ลจฺฉเส ตํ สุปตฺถิตํ.
‘‘‘สตสหสฺสิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;
โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาทา, โอรสา ธมฺมนิมฺมิตา;
สิงฺคาลกสฺส [สิคาลกสฺส (สี. ปี.)] มาตาติ, เหสฺสติ สตฺถุ สาวิกา’.
‘‘ตํ สุตฺวา มุทิตา หุตฺวา, ยาวชีวํ ตทา ชินํ;
เมตฺตจิตฺตา ปริจรึ, ปฏิปตฺตีหิ นายกํ.
‘‘เตน กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, คิริพฺพชปุรุตฺตเม;
ชาตา เสฏฺิกุเล ผีเต, มหารตนสฺจเย.
‘‘ปุตฺโต ¶ สิงฺคาลโก นาม, มมาสิ วิปเถ รโต;
ทิฏฺิคหนปกฺขนฺโท, ทิสาปูชนตปฺปโร.
‘‘นานาทิสา นมสฺสนฺตํ [นมสฺสติ (สฺยา.)], ปิณฺฑาย นครํ วชํ;
ตํ ทิสฺวา โอวที พุทฺโธ, มคฺเค ตฺวา วินายโก.
‘‘ตสฺส เทสยโต ธมฺมํ, ปนาโท วิมฺหโย อหุ;
ทฺเวโกฏินรนารีนํ, ธมฺมาภิสมโย อหุ.
‘‘ตทาหํ ¶ ปริสํ คนฺตฺวา, สุตฺวา สุคตภาสิตํ;
โสตาปตฺติผลํ ปตฺตา, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘น ¶ ¶ จิเรเนว กาเลน, พุทฺธทสฺสนลาลสา;
อนุสฺสตึ ตํ ภาเวตฺวา, อรหตฺตมปาปุณึ.
‘‘ทสฺสนตฺถาย พุทฺธสฺส, สพฺพทา จ วชามหํ;
อติตฺตาเยว ปสฺสามิ, รูปํ นยนนนฺทนํ.
‘‘สพฺพปารมิสมฺภูตํ, ลกฺขีนิลยนํ วรํ;
รูปํ สพฺพสุภากิณฺณํ, อติตฺตา วิหรามหํ.
‘‘ชิโน ตสฺมึ คุเณ ตุฏฺโ, เอตทคฺเค เปสิ มํ;
สิงฺคาลกสฺส ยา มาตา, อคฺคา สทฺธาธิมุตฺติกา [สํฆวิมุตฺติกา (ปี.), มมาธิมุตฺติกา (ก.)].
‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุนิ.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ มม มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเก.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ สิงฺคาลมาตา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สิงฺคาลมาตุเถริยาปทานํ จตุตฺถํ.
๕. สุกฺกาเถรีอปทานํ
‘‘เอกนวุติโต ¶ กปฺเป, วิปสฺสี นาม นายโก;
อุปฺปชฺชิ จารุทสฺสโน, สพฺพธมฺมวิปสฺสโก.
‘‘ตทาหํ พนฺธุมติยํ, ชาตา อฺตเร กุเล;
ธมฺมํ สุตฺวาน มุนิโน, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘พหุสฺสุตา ¶ ธมฺมธรา, ปฏิภานวตี ตถา;
วิจิตฺตกถิกา จาปิ, ชินสาสนการิกา.
‘‘ตทา ¶ ธมฺมกถํ กตฺวา, หิตาย ชนตํ พหุํ [ชนตาย หิตํ พหุํ (สี.) … สทา (สฺยา.), หิตาย ชนสํสรึ (ปี.)];
ตโต จุตาหํ ตุสิตํ, อุปปนฺนา ยสสฺสินี.
‘‘เอกตึเส อิโต กปฺเป, สิขี วิย สิขี ชิโน;
ตปนฺโต ยสสา โลเก [โลกํ (สฺยา. ปี.)], อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร.
‘‘ตทาปิ ปพฺพชิตฺวาน, พุทฺธสาสนโกวิทา;
โชเตตฺวา ชินวากฺยานิ, ตโตปิ ติทิวํ คตา.
‘‘เอกตึเสว กปฺปมฺหิ, เวสฺสภู นาม นายโก;
อุปฺปชฺชิตฺถ มหาาณี, ตทาปิ จ ตเถวหํ.
‘‘ปพฺพชิตฺวา ¶ ธมฺมธรา, โชตยึ ชินสาสนํ;
คนฺตฺวา มรุปุรํ รมฺมํ, อนุโภสึ มหาสุขํ.
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป, กกุสนฺโธ ชินุตฺตโม;
อุปฺปชฺชิ นรสรโณ [นรสทฺทูโล (สี. สฺยา. ปี.)], ตทาปิ จ ตเถวหํ.
‘‘ปพฺพชิตฺวา มุนิมตํ, โชตยิตฺวา ยถายุกํ;
ตโต จุตาหํ ติทิวํ, อคํ สภวนํ ยถา.
‘‘อิมสฺมึเยว กปฺปมฺหิ, โกณาคมนนายโก;
อุปฺปชฺชิ โลกสรโณ, อรโณ อมตงฺคโต [วทตํ วโร, สพฺพสตฺตานมุตฺตโม (สฺยา.)].
‘‘ตทาปิ ปพฺพชิตฺวาน, สาสเน ตสฺส ตาทิโน;
พหุสฺสุตา ธมฺมธรา, โชตยึ ชินสาสนํ.
‘‘อิมสฺมึเยว ¶ กปฺปมฺหิ, กสฺสโป มุนิมุตฺตโม;
อุปฺปชฺชิ โลกสรโณ, อรโณ มรณนฺตคู.
‘‘ตสฺสาปิ นรวีรสฺส, ปพฺพชิตฺวาน สาสเน;
ปริยาปุฏสทฺธมฺมา, ปริปุจฺฉาวิสารทา.
‘‘สุสีลา ลชฺชินี เจว, ตีสุ สิกฺขาสุ โกวิทา;
พหุํ ธมฺมกถํ กตฺวา, ยาวชีวํ มหามุเน.
‘‘เตน ¶ กมฺมวิปาเกน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘ปจฺฉิเม ¶ จ ภเว ทานิ, คิริพฺพชปุรุตฺตเม;
ชาตา เสฏฺิกุเล ผีเต, มหารตนสฺจเย.
‘‘ยทา ¶ ภิกฺขุสหสฺเสน, ปริวุโต โลกนายโก;
อุปาคมิ ราชคหํ, สหสฺสกฺเขน วณฺณิโต.
‘‘‘ทนฺโต ทนฺเตหิ สห ปุราณชฏิเลหิ, วิปฺปมุตฺโต วิปฺปมุตฺเตหิ;
สิงฺคีนิกฺขสวณฺโณ, ราชคหํ ปาวิสิ ภควา’.
‘‘ทิสฺวา พุทฺธานุภาวํ ตํ, สุตฺวาว คุณสฺจยํ;
พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ปูชยึ ตํ ยถาพลํ.
‘‘อปเรน จ กาเลน, ธมฺมทินฺนาย สนฺติเก;
อคารา นิกฺขมิตฺวาน, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘เกเสสุ ฉิชฺชมาเนสุ, กิเลเส ฌาปยึ อหํ;
อุคฺคหึ สาสนํ สพฺพํ, ปพฺพชิตฺวาจิเรนหํ.
‘‘ตโต ธมฺมมเทเสสึ, มหาชนสมาคเม;
ธมฺเม เทสิยมานมฺหิ, ธมฺมาภิสมโย อหุ.
‘‘เนกปาณสหสฺสานํ, ตํ วิทิตฺวาติวิมฺหิโต;
อภิปฺปสนฺโน เม ยกฺโข, ภมิตฺวาน คิริพฺพชํ.
‘‘กึ เม กตา ราชคเห มนุสฺสา, มธุํ ปีตาว อจฺฉเร;
เย สุกฺกํ น อุปาสนฺติ, เทเสนฺตึ อมตํ ปทํ.
‘‘ตฺจ ¶ อปฺปฏิวานียํ, อเสจนกโมชวํ;
ปิวนฺติ มฺเ สปฺปฺา, วลาหกมิวทฺธคู.
‘‘อิทฺธีสุ ¶ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ ¶ , ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ มม มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเก.
‘‘กิเลสา ¶ ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ สุกฺกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
สุกฺกาเถริยาปทานํ ปฺจมํ.
ปฺจมํ ภาณวารํ.
๖. อภิรูปนนฺทาเถรีอปทานํ
‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, วิปสฺสี นาม นายโก;
อุปฺปชฺชิ จารุทสฺสโน, สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา.
‘‘ตทาหํ พนฺธุมติยํ, อิทฺเธ ผีเต มหากุเล;
ชาตา ¶ สุรูปา ทยิตา, ปูชนียา ชนสฺส จ.
‘‘อุปคนฺตฺวา มหาวีรํ, วิปสฺสึ โลกนายกํ;
ธมฺมํ สุณิตฺวา สรณํ, อุเปสึ นรนายกํ.
‘‘สีเลสุ สํวุตา หุตฺวา, นิพฺพุเต จ นรุตฺตเม;
ธาตุถูปสฺส อุปริ, โสณฺณจฺฉตฺตมปูชยึ.
‘‘มุตฺตจาคา สีลวตี, ยาวชีวํ ตโต จุตา;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสูปคา อหํ.
‘‘ตทา ¶ ทสหิ าเนหิ, อธิโภตฺวาน เสสเก [อธิโภตฺวา อเสสโต (สฺยา.)];
รูปสทฺเทหิ คนฺเธหิ, รเสหิ ผุสเนหิ จ.
‘‘อายุนาปิ จ วณฺเณน, สุเขน ยสสาปิ จ;
ตเถวาธิปเตยฺเยน, อธิคยฺห วิโรจหํ.
‘‘ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ, ชาตาหํ กปิลวฺหเย;
ธีตา เขมกสกฺกสฺส, นนฺทา นามาติ วิสฺสุตา.
‘‘อภิรูปสมฺปทมฺปิ [อภิรุปํ อุปปทํ (สี.), อภิรุปํ อุปฺปาทํ (ปี.)], อหุ เม กนฺติสูจกํ;
ยทาหํ โยพฺพนปฺปตฺตา, รูปลาวฺภูสิตา.
‘‘ตทา ¶ ¶ [ตทา มมตฺถํ (สี.), อิธ มมตฺเต (สฺยา. ก.)] มตฺเถ สกฺยานํ, วิวาโท สุมหา อหุ;
ปพฺพาเชสิ ตโต ตาโต, มา สกฺยา วินสฺสึสุติ.
‘‘ปพฺพชิตฺวา ตถาคตํ, รูปเทสฺสึ นรุตฺตมํ;
สุตฺวาน โนปคจฺฉามิ, มม รูเปน คพฺพิตา.
‘‘โอวาทมฺปิ ¶ น คจฺฉามิ, พุทฺธทสฺสนภีรุตา;
ตทา ชิโน อุปาเยน, อุปเนตฺวา สสนฺติกํ.
‘‘ติสฺสิตฺถิโย [ติสฺโส ถีโย (สี. ปี.)] นิทสฺเสสิ, อิทฺธิยา มคฺคโกวิโท;
อจฺฉรารูปสทิสํ, ตรุณึ ชริตํ [ชริกํ (สฺยา. ก.)] มตํ.
‘‘ตาโย ทิสฺวา สุสํวิคฺคา, วิรตฺตาเส กเฬวเร;
อฏฺาสึ ภวนิพฺพินฺทา, ตทา มํ อาห นายโก.
‘‘‘อาตุรํ อสุจึ ปูตึ, ปสฺส นนฺเท สมุสฺสยํ;
อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ, พาลานํ อภินนฺทิตํ.
‘‘‘อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํ;
ยถา อิทํ ตถา เอตํ, ยถา เอตํ ตถา อิทํ.
‘‘‘เอวเมตํ อเวกฺขนฺตี, รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา;
ตโต สกาย ปฺาย, อภินิพฺพิชฺฌ วจฺฉสิ’.
‘‘ตสฺสา ¶ เม อปฺปมตฺตาย, วิจรนฺติยา [วิจรนฺตฺวาธ (สี.), วิจินนฺตีธ (สฺยา. ปี.)] โยนิโส;
ยถาภูตํ อยํ กาโย, ทิฏฺโ สนฺตรพาหิโร.
‘‘อถ นิพฺพินฺทหํ กาเย, อชฺฌตฺตฺจ วิรชฺชหํ;
อปฺปมตฺตา วิสํยุตฺตา, อุปสนฺตามฺหิ นิพฺพุตา.
‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา ¶ , นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ มม มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเก.
‘‘กิเลสา ¶ ¶ ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อภิรูปนนฺทา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อภิรูปนนฺทาเถริยาปทานํ ฉฏฺํ.
๗. อฑฺฒกาสิเถรีอปทานํ
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป, พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส;
กสฺสโป นาม โคตฺเตน, อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร.
‘‘ตทาหํ ปพฺพชิตฺวาน, ตสฺส พุทฺธสฺส สาสเน;
สํวุตา ปาติโมกฺขมฺหิ, อินฺทฺริเยสุ จ ปฺจสุ.
‘‘มตฺตฺุนี จ อสเน, ยุตฺตา ชาคริเยปิ จ;
วสนฺตี ยุตฺตโยคาหํ, ภิกฺขุนึ วิคตาสวํ.
‘‘อกฺโกสึ ทุฏฺจิตฺตาหํ, คณิเกติ ภณึ ตทา;
เตน ปาเปน กมฺเมน, นิรยมฺหิ อปจฺจิสํ.
‘‘เตน ¶ ¶ กมฺมาวเสเสน, อชายึ คณิกากุเล;
พหุโสว ปราธีนา, ปจฺฉิมาย จ ชาติยํ.
‘‘กาสีสุ เสฏฺิกุลชา, พฺรหฺมจารีพเลนหํ;
อจฺฉรา วิย เทเวสุ, อโหสึ รูปสมฺปทา.
‘‘ทิสฺวาน ทสฺสนียํ มํ, คิริพฺพชปุรุตฺตเม;
คณิกตฺเต นิเวเสสุํ, อกฺโกสนพเลน เม.
‘‘สาหํ สุตฺวาน สทฺธมฺมํ, พุทฺธเสฏฺเน เทสิตํ;
ปุพฺพวาสนสมฺปนฺนา, ปพฺพชึ อนคาริยํ.
‘‘ตทูปสมฺปทตฺถาย, คจฺฉนฺตี ชินสนฺติกํ;
มคฺเค ธุตฺเต ิเต สุตฺวา, ลภึ ทูโตปสมฺปทํ.
‘‘สพฺพกมฺมํ ¶ ¶ ปริกฺขีณํ, ปฺุํ ปาปํ ตเถว จ;
สพฺพสํสารมุตฺติณฺณา, คณิกตฺตฺจ เขปิตํ.
‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ มม มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเก.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อฑฺฒกาสิ ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อฑฺฒกาสิเถริยาปทานํ สตฺตมํ.
๘. ปุณฺณิกาเถรีอปทานํ
‘‘วิปสฺสิโน ภควโต, สิขิโน เวสฺสภุสฺส จ;
กกุสนฺธสฺส มุนิโน, โกณาคมนตาทิโน.
‘‘กสฺสปสฺส ¶ จ พุทฺธสฺส, ปพฺพชิตฺวาน สาสเน;
ภิกฺขุนี สีลสมฺปนฺนา, นิปกา สํวุตินฺทฺริยา.
‘‘พหุสฺสุตา ธมฺมธรา, ธมฺมตฺถปฏิปุจฺฉิกา;
อุคฺคเหตา จ ธมฺมานํ, โสตา ปยิรุปาสิตา.
‘‘เทเสนฺตี ชนมชฺเฌหํ, อโหสึ ชินสาสเน;
พาหุสจฺเจน เตนาหํ, เปสลา อติมฺิสํ.
‘‘ปจฺฉิเม ¶ จ ภเว ทานิ, สาวตฺถิยํ ปุรุตฺตเม;
อนาถปิณฺฑิโน เคเห, ชาตาหํ กุมฺภทาสิยา.
‘‘คตา อุทกหาริยํ, โสตฺถิยํ ทิชมทฺทสํ;
สีตฏฺฏํ โตยมชฺฌมฺหิ, ตํ ทิสฺวา อิทมพฺรวึ.
‘‘‘อุทหารี ¶ ¶ อหํ สีเต, สทา อุทกโมตรึ;
อยฺยานํ ทณฺฑภยภีตา, วาจาโทสภยฏฺฏิตา [วาจาโรสภยฏฺฏิตา (สฺยา.)].
‘‘‘กสฺส พฺราหฺมณ ตฺวํ ภีโต, สทา อุทกโมตริ;
เวธมาเนหิ คตฺเตหิ, สีตํ เวทยเส ภุสํ’.
‘‘‘ชานนฺตี วต มํ โภติ, ปุณฺณิเก ปริปุจฺฉสิ;
กโรนฺตํ กุสลํ กมฺมํ, รุนฺธนฺตํ [นิทฺธนฺตํ (สี. ปี.), นุทนฺตํ (สฺยา.)] กตปาปกํ.
‘‘‘โย เจ วุฑฺโฒ ทหโร วา, ปาปกมฺมํ ปกุพฺพติ;
ทกาภิสิฺจนา โสปิ [โภติ (สี. ก.) เถรีคา. ๒๓๙], ปาปกมฺมา ปมุจฺจติ’.
‘‘อุตฺตรนฺตสฺส อกฺขาสึ, ธมฺมตฺถสํหิตํ ปทํ;
ตฺจ สุตฺวา ส สํวิคฺโค [สุสํวิคฺโค (สฺยา.)], ปพฺพชิตฺวารหา อหุ.
‘‘ปูเรนฺตี อูนกสตํ, ชาตา ทาสิกุเล ยโต;
ตโต ปุณฺณาติ นามํ เม, ภุชิสฺสํ มํ อกํสุ เต.
‘‘เสฏฺึ ตโตนุชาเนตฺวา [ตโต อนุโมเทตฺวา (สี. สฺยา.), ตโต อนุมาเนตฺวา (ปี.)], ปพฺพชึ อนคาริยํ;
น จิเรเนว กาเลน, อรหตฺตมปาปุณึ.
‘‘อิทฺธีสุ ¶ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ ¶ เม วิมลํ สุทฺธํ, พุทฺธเสฏฺสฺส วาหสา.
‘‘ภาวนาย มหาปฺา, สุเตเนว สุตาวินี;
มาเนน นีจกุลชา, น หิ กมฺมํ วินสฺสติ [ปนสฺสติ (สฺยา.)].
‘‘กิเลสา ¶ ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ ปุณฺณิกา ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ปุณฺณิกาเถริยาปทานํ อฏฺมํ.
๙. อมฺพปาลิเถรีอปทานํ
‘‘โย ¶ รํสิผุสิตาเวโฬ, ผุสฺโส นาม มหามุนิ;
ตสฺสาหํ ภคินี อาสึ, อชายึ ขตฺติเย กุเล.
‘‘ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาหํ, วิปฺปสนฺเนน เจตสา;
มหาทานํ ททิตฺวาน, ปตฺถยึ รูปสมฺปทํ.
‘‘เอกตึเส อิโต กปฺเป, สิขี โลกคฺคนายโก;
อุปฺปนฺโน โลกปชฺโชโต, ติโลกสรโณ ชิโน.
‘‘ตทารุณปุเร รมฺเม, พฺราหฺมฺกุลสมฺภวา;
วิมุตฺตจิตฺตํ กุปิตา, ภิกฺขุนึ อภิสาปยึ.
‘‘เวสิกาว ¶ อนาจารา, ชินสาสนทูสิกา;
เอวํ อกฺโกสยิตฺวาน, เตน ปาเปน กมฺมุนา.
‘‘ทารุณํ ¶ นิรยํ คนฺตฺวา, มหาทุกฺขสมปฺปิตา;
ตโต จุตา มนุสฺเสสุ, อุปปนฺนา ตปสฺสินี.
‘‘ทสชาติสหสฺสานิ, คณิกตฺตมการยึ;
ตมฺหา ปาปา น มุจฺจิสฺสํ, ภุตฺวา ทุฏฺวิสํ ยถา.
‘‘พฺรหฺมจริยมเสวิสฺสํ [พฺรหฺมเวสมเสวิสฺสํ (สฺยา.), พฺรหฺมเจรมเสวิสฺสํ (ปี.)], กสฺสเป ชินสาสเน;
เตน กมฺมวิปาเกน, อชายึ ติทเส ปุเร.
‘‘ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, อโหสึ โอปปาติกา;
อมฺพสาขนฺตเร ชาตา, อมฺพปาลีติ เตนหํ.
‘‘ปริวุตา ¶ ปาณโกฏีหิ, ปพฺพชึ ชินสาสเน;
ปตฺตาหํ อจลํ านํ, ธีตา พุทฺธสฺส โอรสา.
‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ, โสตธาตุวิสุทฺธิยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ เม วิมลํ สุทฺธํ, พุทฺธเสฏฺสฺส วาหสา.
‘‘กิเลสา ¶ ฌาปิตา มยฺหํ…เป… วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ อมฺพปาลิ ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย
อภาสิตฺถาติ.
อมฺพปาลิเถริยาปทานํ นวมํ.
๑๐. เปสลาเถรีอปทานํ
‘‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป, พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส;
กสฺสโป นาม โคตฺเตน, อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร.
‘‘สาวตฺถิยํ ¶ ปุเร วเร, อุปาสกกุเล อหํ;
ปสูตา ตํ [นํ (สฺยา.)] ชินวรํ, ทิสฺวา สุตฺวา จ เทสนํ.
‘‘ตํ วีรํ สรณํ คนฺตฺวา, สีลานิ จ สมาทิยึ;
กทาจิ โส มหาวีโร, มหาชนสมาคเม.
‘‘อตฺตโน อภิสมฺโพธึ, ปกาเสสิ นราสโภ;
อนนุสฺสุตธมฺเมสุ, ปุพฺเพ ทุกฺขาทิเกสุ จ.
‘‘จกฺขุ าณฺจ ปฺา จ, วิชฺชาโลโก จ อาสิ เม;
ตํ สุตฺวา อุคฺคเหตฺวาน, ปริปุจฺฉิฺจ ภิกฺขโว.
‘‘เตน ¶ กมฺเมน สุกเตน, เจตนาปณิธีหิ จ;
ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ, ตาวตึสมคจฺฉหํ.
‘‘ปจฺฉิเม ¶ จ ภเว ทานิ, ชาตา เสฏฺิมหากุเล;
อุเปจฺจ พุทฺธํ สทฺธมฺมํ, สุตฺวา สจฺจูปสํหิตํ.
‘‘ปพฺพชิตฺวาจิเรเนว, สจฺจตฺถานิ [สพฺพตฺถานิ (สฺยา. ก.)] วิจินฺตยํ;
เขเปตฺวา อาสเว สพฺเพ, อรหตฺตมปาปุณึ.
‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;
เจโตปริยาณสฺส, วสี โหมิ มหามุเน.
‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;
สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;
าณํ เม วิมลํ สุทฺธํ, พุทฺธเสฏฺสฺส วาหสา.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;
นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสวา.
‘‘สฺวาคตํ ¶ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
‘‘ปฏิสมฺภิทา ¶ จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม;
ฉฬภิฺา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’.
อิตฺถํ สุทํ เปสลา [เสลา (สฺยา. ปี.)] ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
เปสลาเถริยาปทานํ ทสมํ.
ขตฺติยาวคฺโค จตุตฺโถ.
ตสฺสุทฺทานํ –
ขตฺติยา ¶ พฺราหฺมณี เจว, ตถา อุปฺปลทายิกา;
สิงฺคาลมาตา สุกฺกา จ, อภิรูปา อฑฺฒกาสิกา.
ปุณฺณา จ อมฺพปาลี จ, เปสลาติ จ ตา ทส;
คาถาโย ทฺวิสตาเนตฺถ, ทฺวิจตฺตาลีส จุตฺตริ.
อถ ¶ วคฺคุทฺทานํ –
สุเมธา เอกูโปสถา, กุณฺฑลเกสี ขตฺติยา;
สหสฺสํ ติสตา คาถา, สตฺตตาลีส ปิณฺฑิตา.
สห อุทฺทานคาถาหิ, คณิตาโย วิภาวิภิ;
สหสฺสํ ติสตํ คาถา, สตฺตปฺาสเมว จาติ.
เถริกาปทานํ สมตฺตํ.
อปทานปาฬิ สมตฺตา.