📜
๙. นวกนิปาโต
๔๒๗. คิชฺฌชาตกํ (๑)
ปริสงฺกุปโถ ¶ ¶ ¶ นาม, คิชฺฌปนฺโถ สนนฺตโน;
ตตฺราสิ มาตาปิตโร, คิชฺโฌ โปเสสิ ชิณฺณเก;
เตสํ อชครเมทํ, อจฺจหาสิ พหุตฺตโส [ปหุตฺตโต (ก. สี.), ปหูตโส (สฺยา. ปี.), พหุธโส (ก.)].
ปิตา จ ปุตฺตํ อวจ, ชานํ อุจฺจํ ปปาตินํ;
สุปตฺตํ ถามสมฺปนฺนํ [ปกฺขสมฺปนฺนํ (สี. สฺยา. ปี.)], เตชสฺสึ ทูรคามินํ.
ปริปฺลวนฺตํ ปถวึ, ยทา ตาต วิชานหิ;
สาคเรน ปริกฺขิตฺตํ, จกฺกํว ปริมณฺฑลํ;
ตโต ตาต นิวตฺตสฺสุ, มาสฺสุ เอตฺโต ปรํ คมิ.
อุทปตฺโตสิ [อุทฺธํ ปตฺโตสิ (ก. สี.)] เวเคน, พลี ปกฺขี ทิชุตฺตโม;
โอโลกยนฺโต วกฺกงฺโค, ปพฺพตานิ วนานิ จ.
อทฺทสฺส ปถวึ คิชฺโฌ, ยถาสาสิ [ยถาสฺสาสิ (สฺยา. อฏฺ. ปานฺตรํ)] ปิตุสฺสุตํ;
สาคเรน ปริกฺขิตฺตํ, จกฺกํว ปริมณฺฑลํ.
ตฺจ โส สมติกฺกมฺม, ปรเมวจฺจวตฺตถ [ปรเมว ปวตฺตถ (สี. สฺยา.)];
ตฺจ วาตสิขา ติกฺขา, อจฺจหาสิ พลึ ทิชํ.
นาสกฺขาติคโต โปโส, ปุนเทว นิวตฺติตุํ;
ทิโช พฺยสนมาปาทิ, เวรมฺภานํ [เวรมฺพานํ (สี. ปี.)] วสํ คโต.
ตสฺส ¶ ปุตฺตา จ ทารา จ, เย จฺเ อนุชีวิโน;
สพฺเพ พฺยสนมาปาทุํ, อโนวาทกเร ทิเช.
เอวมฺปิ อิธ วุฑฺฒานํ, โย วากฺยํ นาวพุชฺฌติ;
อติสีมจโร ทิตฺโต, คิชฺโฌวาตีตสาสโน;
ส เว พฺยสนํ ปปฺโปติ, อกตฺวา วุฑฺฒสาสนนฺติ.
คิชฺฌชาตกํ ปมํ.
๔๒๘. โกสมฺพิยชาตกํ (๒)
ปุถุสทฺโท ¶ ¶ สมชโน, น พาโล โกจิ มฺถ;
สงฺฆสฺมึ ภิชฺชมานสฺมึ, นาฺํ ภิยฺโย อมฺรุํ.
ปริมุฏฺา ปณฺฑิตาภาสา, วาจาโคจรภาณิโน;
ยาวิจฺฉนฺติ มุขายามํ, เยน นีตา น ตํ วิทู.
อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม;
เย จ ตํ อุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ น สมฺมติ.
อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม;
เย จ ตํ นุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสูปสมฺมติ.
น หิ เวเรน เวรานิ, สมฺมนฺตีธ กุทาจนํ;
อเวเรน จ สมฺมนฺติ, เอส ธมฺโม สนนฺตโน.
ปเร จ น วิชานนฺติ, มยเมตฺถ ยมามเส;
เย จ ตตฺถ วิชานนฺติ, ตโต สมฺมนฺติ เมธคา.
อฏฺิจฺฉินฺนา ¶ ปาณหรา, ควสฺส [ควาสฺส (สี. สฺยา. ปี.)] ธนหาริโน;
รฏฺํ วิลุมฺปมานานํ, เตสมฺปิ โหติ สงฺคติ;
กสฺมา ตุมฺหาก โน สิยา.
สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ, สทฺธึจรํ สาธุวิหาริธีรํ;
อภิภุยฺย สพฺพานิ ปริสฺสยานิ, จเรยฺย เตนตฺตมโน สตีมา.
โน เจ ลเภถ นิปกํ สหายํ, สทฺธึจรํ สาธุวิหาริธีรํ;
ราชาว รฏฺํ วิชิตํ ปหาย, เอโก จเร มาตงฺครฺเว นาโค.
เอกสฺส ¶ จริตํ เสยฺโย, นตฺถิ พาเล สหายตา;
เอโก จเร น ปาปานิ กยิรา, อปฺโปสฺสุกฺโก มาตงฺครฺเว นาโคติ.
โกสมฺพิยชาตกํ ทุติยํ.
๔๒๙. มหาสุวชาตกํ (๓)
ทุโม ยทา โหติ ผลูปปนฺโน, ภฺุชนฺติ นํ วิหงฺคมา [วิหคา (สี. ปี.)] สมฺปตนฺตา;
ขีณนฺติ ตฺวาน ทุมํ ผลจฺจเย [ตฺวา ทุมปฺผลจฺจเยน (ก.)], ทิโสทิสํ ¶ ยนฺติ ตโต วิหงฺคมา.
จร จาริกํ โลหิตตุณฺฑ มามริ, กึ ตฺวํ สุว สุกฺขทุมมฺหิ ฌายสิ;
ตทิงฺฆ มํ พฺรูหิ วสนฺตสนฺนิภ, กสฺมา สุว สุกฺขทุมํ น ริฺจสิ.
เย ¶ เว สขีนํ สขาโร ภวนฺติ, ปาณจฺจเย [ปาณํ จเช (ก.), ปาณจฺจเย มรณกาเล จ สุขทุกฺเขสุ จ น ชหนฺตีติ สมฺพนฺโธ] ทุกฺขสุเขสุ หํส;
ขีณํ อขีณนฺติ น ตํ ชหนฺติ, สนฺโต สตํ ธมฺมมนุสฺสรนฺตา.
โสหํ สตํ อฺตโรสฺมิ หํส, าตี จ เม โหติ สขา จ รุกฺโข;
ตํ นุสฺสเห ชีวิกตฺโถ ปหาตุํ, ขีณนฺติ ตฺวาน น เหส ธมฺโม [น โสส (ก.), น เอส (สฺยา.)].
สาธุ สกฺขิ กตํ โหติ, เมตฺติ สํสติ สนฺถโว [มิตฺตํ สงฺคติ สนฺธโว (ก.)];
สเจตํ ธมฺมํ โรเจสิ, ปาสํโสสิ วิชานตํ.
โส เต สุว วรํ ทมฺมิ, ปตฺตยาน วิหงฺคม;
วรํ วรสฺสุ วกฺกงฺค, ยํ กิฺจิ มนสิจฺฉสิ.
วรฺจ ¶ เม หํส ภวํ ทเทยฺย, อยฺจ รุกฺโข ปุนรายุํ ลเภถ;
โส ¶ สาขวา ผลิมา สํวิรูฬฺโห, มธุตฺถิโก ติฏฺตุ โสภมาโน.
ตํ ปสฺส สมฺม ผลิมํ อุฬารํ, สหาว เต โหตุ อุทุมฺพเรน;
โส สาขวา ผลิมา สํวิรูฬฺโห, มธุตฺถิโก ติฏฺตุ โสภมาโน.
เอวํ สกฺก สุขี โหหิ, สห สพฺเพหิ าติภิ;
ยถาหมชฺช สุขิโต, ทิสฺวาน สผลํ ทุมํ.
สุวสฺส จ วรํ ทตฺวา, กตฺวาน สผลํ ทุมํ;
ปกฺกามิ สห ภริยาย, เทวานํ นนฺทนํ วนนฺติ.
มหาสุวชาตกํ ตติยํ.
๔๓๐. จูฬสุวชาตกํ (๔)
สนฺติ รุกฺขา หริปตฺตา [หริตปตฺตา (สี. สฺยา. ปี.)], ทุมา เนกผลา พหู;
กสฺมา นุ สุกฺเข [สุกฺข (ก.)] โกฬาเป, สุวสฺส นิรโต มโน.
ผลสฺส อุปภฺุชิมฺหา, เนกวสฺสคเณ พหู;
อผลมฺปิ วิทิตฺวาน, สาว เมตฺติ ยถา ปุเร.
สุขฺจ รุกฺขํ โกฬาปํ, โอปตฺตมผลํ ทุมํ;
โอหาย สกุณา ยนฺติ, กึ โทสํ ปสฺสเส ทิช.
เย ¶ ผลตฺถา สมฺภชนฺติ, อผโลติ ชหนฺติ นํ;
อตฺตตฺถปฺา ทุมฺเมธา, เต โหนฺติ ปกฺขปาติโน.
สาธุ สกฺขิ กตํ โหติ, เมตฺติ สํสติ สนฺถโว;
สเจตํ ธมฺมํ โรเจสิ, ปาสํโสสิ วิชานตํ.
โส ¶ เต สุว วรํ ทมฺมิ, ปตฺตยาน วิหงฺคม;
วรํ วรสฺสุ วกฺกงฺค, ยํ กิฺจิ มนสิจฺฉสิ.
อปิ ¶ นาม นํ ปสฺเสยฺยํ [อปิ นาม นํ ปุน ปสฺเส (สี. สฺยา.)], สปตฺตํ สผลํ ทุมํ;
ทลิทฺโทว นิธิ ลทฺธา, นนฺเทยฺยาหํ ปุนปฺปุนํ.
ตโต อมตมาทาย, อภิสิฺจิ มหีรุหํ;
ตสฺส สาขา วิรูหึสุ [วิรูฬฺหสฺส (ก.)], สีตจฺฉายา มโนรมา.
เอวํ สกฺก สุขี โหหิ, สห สพฺเพหิ าติภิ;
ยถาหมชฺช สุขิโต, ทิสฺวาน สผลํ ทุมํ.
สุวสฺส จ วรํ ทตฺวา, กตฺวาน สผลํ ทุมํ;
ปกฺกามิ สห ภริยาย, เทวานํ นนฺทนํ วนนฺติ.
จูฬสุวชาตกํ จตุตฺถํ.
๔๓๑. หริตจชาตกํ (๕)
สุตํ เมตํ มหาพฺรหฺเม, กาเม ภฺุชติ หาริโต;
กจฺเจตํ วจนํ ตุจฺฉํ, กจฺจิ สุทฺโธ อิริยฺยสิ.
เอวเมตํ มหาราช, ยถา เต วจนํ สุตํ;
กุมฺมคฺคํ ¶ ปฏิปนฺโนสฺมิ, โมหเนยฺเยสุ มุจฺฉิโต.
อทุ [อาทุ (สี. ปี.)] ปฺา กิมตฺถิยา, นิปุณา สาธุจินฺตินี [จินฺตนี (สี. ปี.)];
ยาย อุปฺปติตํ ราคํ, กึ มโน น วิโนทเย.
จตฺตาโรเม มหาราช, โลเก อติพลา ภุสา;
ราโค โทโส มโท โมโห, ยตฺถ ปฺา น คาธติ.
อรหา สีลสมฺปนฺโน, สุทฺโธ จรติ หาริโต;
เมธาวี ปณฺฑิโต เจว, อิติ โน สมฺมโต ภวํ.
เมธาวีนมฺปิ หึสนฺติ, อิสึ ธมฺมคุเณ รตํ;
วิตกฺกา ปาปกา ราช, สุภา ราคูปสํหิตา.
อุปฺปนฺนายํ ¶ สรีรโช, ราโค วณฺณวิทูสโน ตว;
ตํ ปชห ภทฺทมตฺถุ เต, พหุนฺนาสิ เมธาวิสมฺมโต.
เต อนฺธการเก [กรเณ (สี. สฺยา. ปี.)] กาเม, พหุทุกฺเข มหาวิเส;
เตสํ มูลํ คเวสิสฺสํ, เฉจฺฉํ ราคํ สพนฺธนํ.
อิทํ ¶ วตฺวาน หาริโต, อิสิ สจฺจปรกฺกโม;
กามราคํ วิราเชตฺวา, พฺรหฺมโลกูปโค อหูติ.
หริตจชาตกํ [หาริตชาตกํ (สี. ปี.)] ปฺจมํ.
๔๓๒. ปทกุสลมาณวชาตกํ (๖)
พหุสฺสุตํ จิตฺตกถึ [จิตฺตกถํ (สฺยา. ก.)], คงฺคา วหติ ปาฏลึ [ปาฏลํ (สี. ปี.)];
วุยฺหมานก ¶ ภทฺทนฺเต, เอกํ เม เทหิ คาถกํ [คีตกํ (ก. อฏฺ.)].
เยน สิฺจนฺติ ทุกฺขิตํ, เยน สิฺจนฺติ อาตุรํ;
ตสฺส มชฺเฌ มริสฺสามิ, ชาตํ สรณโต ภยํ.
ยตฺถ พีชานิ รูหนฺติ, สตฺตา ยตฺถ ปติฏฺิตา;
สา เม สีสํ นิปีเฬติ, ชาตํ สรณโต ภยํ.
เยน ภตฺตานิ ปจฺจนฺติ, สีตํ เยน วิหฺติ;
โส มํ ฑหติ [ทยฺหติ (ก.)] คตฺตานิ, ชาตํ สรณโต ภยํ.
เยน ภุตฺเตน [ภตฺเตน (สฺยา. ก.)] ยาเปนฺติ, ปุถู พฺราหฺมณขตฺติยา;
โส มํ ภุตฺโต พฺยาปาเทติ, ชาตํ สรณโต ภยํ.
คิมฺหานํ ปจฺฉิเม มาเส, วาตมิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;
โส มํ [โส เม (สี. ปี.)] ภฺชติ คตฺตานิ, ชาตํ สรณโต ภยํ.
ยํ นิสฺสิตา ชคติรุหํ, สฺวายํ อคฺคึ ปมฺุจติ;
ทิสา ภชถ วกฺกงฺคา, ชาตํ สรณโต ภยํ.
ยมานยึ ¶ โสมนสฺสํ, มาลินึ จนฺทนุสฺสทํ;
สา มํ ฆรา นิจฺฉุภติ [นีหรติ (สี. สฺยา.)], ชาตํ สรณโต ภยํ.
เยน ชาเตน นนฺทิสฺสํ, ยสฺส จ ภวมิจฺฉิสํ;
โส มํ ฆรา นิจฺฉุภติ [นีหรติ (สี. สฺยา.)], ชาตํ สรณโต ภยํ.
สุณนฺตุ เม ชานปทา, เนคมา จ สมาคตา;
ยโตทกํ ตทาทิตฺตํ, ยโต เขมํ ตโต ภยํ.
ราชา ¶ วิลุมฺปเต รฏฺํ, พฺราหฺมโณ จ ปุโรหิโต;
อตฺตคุตฺตา วิหรถ, ชาตํ สรณโต ภยนฺติ.
ปทกุสลมาณวชาตกํ ฉฏฺํ.
๔๓๓. โลมสกสฺสปชาตกํ (๗)
อสฺส ¶ อินฺทสโม ราช, อจฺจนฺตํ อชรามโร;
สเจ ตฺวํ ยฺํ ยาเชยฺย, อิสึ โลมสกสฺสปํ.
สสมุทฺทปริยายํ, มหึ สาครกุณฺฑลํ;
น อิจฺเฉ สห นินฺทาย, เอวํ เสยฺย [สยฺห (สี. สฺยา. ปี.)] วิชานหิ.
ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ, ธนลาภฺจ พฺราหฺมณ;
ยา วุตฺติ วินิปาเตน, อธมฺมจรเณน วา.
อปิ เจ ปตฺตมาทาย, อนคาโร ปริพฺพเช;
สาเยว ชีวิกา เสยฺโย, ยา จาธมฺเมน เอสนา.
อปิ เจ ปตฺตมาทาย, อนคาโร ปริพฺพเช;
อฺํ อหึสยํ โลเก, อปิ รชฺเชน ตํ วรํ.
พลํ จนฺโท พลํ สุริโย, พลํ สมณพฺราหฺมณา;
พลํ เวลา สมุทฺทสฺส, พลาติพลมิตฺถิโย.
ยถา อุคฺคตปํ สนฺตํ, อิสึ โลมสกสฺสปํ;
ปิตุ อตฺถา จนฺทวตี, วาชเปยฺยํ [วาจเปยฺยํ (ปี. ก.)] อยาชยิ.
ตํ โลภปกตํ กมฺมํ, กฏุกํ กามเหตุกํ;
ตสฺส ¶ มูลํ คเวสิสฺสํ, เฉจฺฉํ ราคํ สพนฺธนํ.
ธิรตฺถุ ¶ กาเม สุพหูปิ โลเก, ตโปว เสยฺโย กามคุเณหิ ราช;
ตโป กริสฺสามิ ปหาย กาเม, ตเวว รฏฺํ จนฺทวตี จ โหตูติ.
โลมสกสฺสปชาตกํ สตฺตมํ.
๔๓๔. จกฺกวากชาตกํ (๘)
กาสายวตฺเถ สกุเณ วทามิ, ทุเว ทุเว นนฺทมเน [นนฺทิมเน (สี. ปี.)] จรนฺเต;
กํ อณฺฑชํ อณฺฑชา มานุเสสุ, ชาตึ ปสํสนฺติ ตทิงฺฆ พฺรูถ.
อมฺเห มนุสฺเสสุ มนุสฺสหึส, อนุพฺพเต [อนุปุพฺพเก (ก.)] จกฺกวาเก วทนฺติ;
กลฺยาณภาวมฺเห [ภาว’มฺห (สี. ปี.)] ทิเชสุ สมฺมตา, อภิรูปา [อภีตรูปา (สี. สฺยา. ปี.)] วิจราม อณฺณเว. ( ) [(น ฆาสเหตูปิ กโรม ปาปํ) (ก.)]
กึ อณฺณเว กานิ ผลานิ ภฺุเช, มํสํ กุโต ขาทถ จกฺกวากา;
กึ โภชนํ ภฺุชถ โว อโนมา [อภิณฺหํ (ก.)], พลฺจ ¶ วณฺโณ จ อนปฺปรูปา [อนปฺปรูโป (สี. สฺยา. ปี.)].
น ¶ อณฺณเว สนฺติ ผลานิ ธงฺก, มํสํ กุโต ขาทิตุํ จกฺกวาเก;
เสวาลภกฺขมฺห [ภกฺขิมฺห (ก.)] อปาณโภชนา [อวากโภชนา (สี. ปี.)], น ฆาสเหตูปิ กโรม ปาปํ.
น เม อิทํ รุจฺจติ จกฺกวาก, อสฺมึ ภเว โภชนสนฺนิกาโส;
อโหสิ ปุพฺเพ ตโต เม อฺถา, อิจฺเจว เม วิมติ เอตฺถ ชาตา.
อหมฺปิ ¶ มํสานิ ผลานิ ภฺุเช, อนฺนานิ จ โลณิยเตลิยานิ;
รสํ มนุสฺเสสุ ลภามิ โภตฺตุํ, สูโรว สงฺคามมุขํ วิเชตฺวา;
น จ เม ตาทิโส วณฺโณ, จกฺกวาก ยถา ตว.
อสุทฺธภกฺโขสิ ขณานุปาตี, กิจฺเฉน เต ลพฺภติ อนฺนปานํ;
น ตุสฺสสี รุกฺขผเลหิ ธงฺก, มํสานิ วา ยานิ สุสานมชฺเฌ.
โย สาหเสน อธิคมฺม โภเค, ปริภฺุชติ ¶ ธงฺก ขณานุปาตี;
ตโต อุปกฺโกสติ นํ สภาโว, อุปกฺกุฏฺโ วณฺณพลํ ชหาติ.
อปฺปมฺปิ เจ นิพฺพุตึ ภฺุชตี ยทิ, อสาหเสน อปรูปฆาตี [อสาหเสนานุปฆาติโน (ก.)];
พลฺจ วณฺโณ จ ตทสฺส โหติ, น หิ สพฺโพ อาหารมเยน วณฺโณติ.
จกฺกวากชาตกํ อฏฺมํ.
๔๓๕. หลิทฺทิราคชาตกํ (๙)
สุติติกฺขํ อรฺมฺหิ, ปนฺตมฺหิ สยนาสเน;
เย จ คาเม ติติกฺขนฺติ, เต อุฬารตรา ตยา.
อรฺา คามมาคมฺม, กึสีลํ กึวตํ อหํ;
ปุริสํ ตาต เสเวยฺยํ, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต.
โย เต [โย ตํ (สฺยา. ชา. ๑.๔.๑๙๐ อรฺชาตเกปิ)] วิสฺสาสเย ตาต, วิสฺสาสฺจ ขเมยฺย เต;
สุสฺสูสี จ ติติกฺขี จ, ตํ ภเชหิ อิโต คโต.
ยสฺส ¶ กาเยน วาจาย, มนสา นตฺถิ ทุกฺกฏํ;
อุรสีว ปติฏฺาย, ตํ ภเชหิ อิโต คโต.
โย จ ธมฺเมน จรติ, จรนฺโตปิ น มฺติ;
วิสุทฺธการึ สปฺปฺํ, ตํ ภเชหิ อิโต คโต.
หลิทฺทิราคํ ¶ กปิจิตฺตํ, ปุริสํ ราควิราคินํ;
ตาทิสํ ตาต มา เสวิ, นิมฺมนุสฺสมฺปิ เจ สิยา.
อาสีวิสํว กุปิตํ, มีฬฺหลิตฺตํ มหาปถํ;
อารกา ปริวชฺเชหิ, ยานีว วิสมํ ปถํ.
อนตฺถา ¶ ตาต วฑฺฒนฺติ, พาลํ อจฺจุปเสวโต;
มาสฺสุ พาเลน สํคจฺฉิ, อมิตฺเตเนว สพฺพทา.
ตํ ตาหํ ตาต ยาจามิ, กรสฺสุ วจนํ มม;
มาสฺสุ พาเลน สํคจฺฉิ [สํคฺฉิ (สี. ปี.)], ทุกฺโข พาเลหิ สงฺคโมติ.
หลิทฺทิราคชาตกํ นวมํ.
๔๓๖. สมุคฺคชาตกํ (๑๐)
กุโต นุ อาคจฺฉถ โภ ตโย ชนา, สฺวาคตา เอถ [สฺวาคตํ เอตฺถ (สี. ปี.)] นิสีทถาสเน;
กจฺจิตฺถ โภนฺโต กุสลํ อนามยํ, จิรสฺสมพฺภาคมนํ หิ โว อิธ.
อหเมว เอโก อิธ มชฺช ปตฺโต, น จาปิ เม ทุติโย โกจิ วิชฺชติ;
กิเมว สนฺธาย เต ภาสิตํ อิเส, ‘‘กุโต นุ อาคจฺฉถ โภ ตโย ชนา’’.
ตุวฺจ เอโก ภริยา จ เต ปิยา, สมุคฺคปกฺขิตฺตนิกิณฺณมนฺตเร ¶ ;
สา รกฺขิตา กุจฺฉิคตาว [กุจฺฉิคตา จ (ก.)] เต สทา, วายุสฺส [หริสฺส (ก.)] ปุตฺเตน สหา ตหึ รตา.
สํวิคฺครูโป ¶ อิสินา วิยากโต [ปพฺยากโต (ก.), พฺยากโต (สฺยา. ปี.)], โส ทานโว ตตฺถ สมุคฺคมุคฺคิลิ;
อทฺทกฺขิ ภริยํ สุจิ มาลธารินึ, วายุสฺส ปุตฺเตน สหา ตหึ รตํ.
สุทิฏฺรูปมุคฺคตปานุวตฺตินา [สุทิฏฺรูปุคฺคตปานุวตฺตินา (สี. สฺยา. ปี.)], หีนา นรา เย ปมทาวสํ คตา;
ยถา หเว ปาณริเวตฺถ รกฺขิตา, ทุฏฺา มยี อฺมภิปฺปโมทยิ.
ทิวา จ รตฺโต จ มยา อุปฏฺิตา, ตปสฺสินา โชติริวา วเน วสํ;
สา ธมฺมมุกฺกมฺม อธมฺมมาจริ, อกิริยรูโป ปมทาหิ สนฺถโว.
สรีรมชฺฌมฺหิ ิตาติมฺหํ, มยฺหํ อยนฺติ อสตึ อสฺตํ;
สา ธมฺมมุกฺกมฺม อธมฺมมาจริ, อกิริยรูโป ปมทาหิ สนฺถโว.
สุรกฺขิตํ ¶ เมติ กถํ นุ วิสฺสเส, อเนกจิตฺตาสุ น หตฺถิ [อเนกจิตฺตา ปุน เหตฺถ (ก.)] รกฺขณา;
เอตา หิ ปาตาลปปาตสนฺนิภา, เอตฺถปฺปมตฺโต พฺยสนํ นิคจฺฉติ.
ตสฺมา หิ เต สุขิโน วีตโสกา, เย มาตุคาเมหิ จรนฺติ นิสฺสฏา;
เอตํ สิวํ อุตฺตมมาภิปตฺถยํ, น มาตุคาเมหิ กเรยฺย สนฺถวนฺติ.
สมุคฺคชาตกํ ทสมํ.
๔๓๗. ปูติมํสชาตกํ (๑๑)
น ¶ โข เม รุจฺจติ อาฬิ, ปูติมํสสฺส เปกฺขนา;
เอตาทิสา สขารสฺมา, อารกา ปริวชฺชเย.
อุมฺมตฺติกา ¶ อยํ เวณี, วณฺเณติ ปติโน สขึ;
ปชฺฌายิ [ปชฺฌาติ (สี. ปี.), ปชฺฌายติ (สี. นิยฺย)] ปฏิคจฺฉนฺตึ, อาคตํ เมณฺฑ [เมฬ (สี. ปี.)] มาตรํ.
ตฺวํ โขสิ สมฺม อุมฺมตฺโต, ทุมฺเมโธ อวิจกฺขโณ;
โย ตฺวํ [โส ตฺวํ (สฺยา.)] มตาลยํ กตฺวา, อกาเลน วิเปกฺขสิ.
น อกาเล วิเปกฺเขยฺย, กาเล เปกฺเขยฺย ปณฺฑิโต;
ปูติมํโสว ปชฺฌายิ [ปชฺฌาติ (สี. ปี.), ปชฺฌายติ (สี. นิยฺย)], โย อกาเล วิเปกฺขติ.
ปิยํ โข อาฬิ เม โหตุ, ปุณฺณปตฺตํ ททาหิ เม;
ปติ ¶ สฺชีวิโต มยฺหํ, เอยฺยาสิ ปิยปุจฺฉิกา [ปุจฺฉิตา (สฺยา. ก.)].
ปิยํ โข อาฬิ เต โหตุ, ปุณฺณปตฺตํ ททามิ เต;
มหตา ปริวาเรน [ปริหาเรน (สฺยา.)], เอสฺสํ [เอสํ (สี. ปี.)] กยิราหิ [กยิราสิ (ปี.)] โภชนํ.
กีทิโส ตุยฺหํ ปริวาโร, เยสํ กาหามิ โภชนํ;
กึนามกา จ เต สพฺเพ, ตํ [เต (สี. สฺยา. ปี.)] เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา.
มาลิโย จตุรกฺโข จ, ปิงฺคิโย อถ ชมฺพุโก;
เอทิโส มยฺหํ ปริวาโร, เตสํ กยิราหิ [กยิราสิ (ปี.)] โภชนํ.
นิกฺขนฺตาย อคารสฺมา, ภณฺฑกมฺปิ วินสฺสติ;
อาโรคฺยํ อาฬิโน วชฺชํ [วจฺฉํ (?)], อิเธว วส มาคมาติ.
ปูติมํสชาตกํ เอกาทสมํ.
๔๓๘. ททฺทรชาตกํ (๑๒)
โย เต ปุตฺตเก อขาทิ, ทินฺนภตฺโต อทูสเก;
ตสฺมึ ทาํ นิปาเตหิ, มา เต มุจฺจิตฺถ ชีวโต.
อากิณฺณลุทฺโท ¶ ปุริโส, ธาติเจลํว มกฺขิโต;
ปเทสํ ตํ น ปสฺสามิ, ยตฺถ ทาํ นิปาตเย.
อกตฺุสฺส โปสสฺส, นิจฺจํ วิวรทสฺสิโน;
สพฺพํ เจ ปถวึ ทชฺชา, เนว นํ อภิราธเย.
กินฺนุ สุพาหุ ตรมานรูโป, ปจฺจาคโตสิ สห มาณเวน;
กึ ¶ กิจฺจมตฺถํ อิธมตฺถิ ตุยฺหํ, อกฺขาหิ เม ปุจฺฉิโต เอตมตฺถํ.
โย เต สขา ททฺทโร สาธุรูโป, ตสฺส วธํ ปริสงฺกามิ อชฺช;
ปุริสสฺส กมฺมายตนานิ สุตฺวา, นาหํ สุขึ ททฺทรํ อชฺช มฺเ.
กานิสฺส ¶ กมฺมายตนานิ อสฺสุ, ปุริสสฺส วุตฺติสโมธานตาย;
กํ วา ปฏิฺํ ปุริสสฺส สุตฺวา, ปริสงฺกสิ ททฺทรํ มาณเวน.
จิณฺณา กลิงฺคา จริตา วณิชฺชา, เวตฺตาจโร สงฺกุปโถปิ จิณฺโณ;
นเฏหิ จิณฺณํ สห วากุเรหิ [วากเรหิ (ปี. สี. นิยฺย), วาคุเรหิ (?)], ทณฺเฑน ยุทฺธมฺปิ สมชฺชมชฺเฌ.
พทฺธา กุลีกา [กุลิงฺกา (สี. ปี.)] มิตมาฬฺหเกน, อกฺขา ชิตา [อกฺขาจิตา (สี. อฏฺ.)] สํยโม อพฺภตีโต;
อพฺพาหิตํ [อปฺปหิตํ (สี. สฺยา.), อพฺพูหิตํ (ปี. สี. นิยฺย)] ปุพฺพกํ [ปุปฺผกํ (สี. สฺยา.)] อฑฺฒรตฺตํ, หตฺถา ทฑฺฒา ปิณฺฑปฏิคฺคเหน.
ตานิสฺส ¶ กมฺมายตนานิ อสฺสุ, ปุริสสฺส ¶ วุตฺติสโมธานตาย;
ยถา อยํ ทิสฺสติ โลมปิณฺโฑ, คาโว หตา กึ ปน ททฺทรสฺสาติ.
ททฺทรชาตกํ ทฺวาทสมํ.
นวกนิปาตํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
วรคิชฺฌ สมชฺชน หํสวโร, นิธิสวฺหย หาริต ปาฏลิโก;
อชรามร ธงฺก ติติกฺข กุโต, อถ ทฺวาทส เปกฺขน ททฺทริภีติ.