📜
๖. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ
๑. ปมปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
ปาฏิเทสนียา ¶ ¶ ¶ ธมฺมา, ขุทฺทกานํ อนนฺตรา;
ปิตา เย อยํ ทานิ, เตสํ ภวติ วณฺณนา.
๕๕๒. ปมปาฏิเทสนีเย ตาว ปฏิกฺกมนกาเลติ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปฏิอาคมนกาเล. สพฺเพว อคฺคเหสีติ สพฺพเมว อคฺคเหสิ. ปเวเธนฺตีติ กมฺปมานา. อเปหีติ อปคจฺฉ.
๕๕๓-๕. คารยฺหํ อาวุโสติอาทิ ปฏิเทเสตพฺพาการทสฺสนํ. รถิกาติ รจฺฉา. พฺยูหนฺติ อนิพฺพิชฺฌิตฺวา ิตา คตปจฺจาคตรจฺฉา. สิงฺฆาฏกนฺติ จตุกฺโกณํ วา ติโกณํ วา มคฺคสโมธานฏฺานํ. ฆรนฺติ กุลฆรํ. เอเตสุ ยตฺถ กตฺถจิ ตฺวา คณฺหนฺตสฺส คหเณ ทุกฺกฏํ, อชฺโฌหาเร อชฺโฌหารคณนาย ปาฏิเทสนียํ. หตฺถิสาลาทีสุ คณฺหนฺตสฺสาปิ เอเสว นโย. ภิกฺขุนี รถิกาย ตฺวา เทติ, ภิกฺขุ สเจปิ อนฺตรารามาทีสุ ตฺวา คณฺหาติ, อาปตฺติเยว. ‘‘อนฺตรฆรํ ปวิฏฺายา’’ติ หิ วจนโต ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆเร ตฺวา ททมานาย วเสเนตฺถ อาปตฺติ เวทิตพฺพา, ภิกฺขุสฺส ิตฏฺานํ ปน อปฺปมาณํ. ตสฺมา สเจปิ วีถิอาทีสุ ิโต ภิกฺขุ อนฺตรารามาทีสุ ตฺวา ททมานาย ภิกฺขุนิยา คณฺหาติ, อนาปตฺติเยว.
ยามกาลิกํ สตฺตาหกาลิกํ ยาวชีวิกํ อาหารตฺถาย ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ อิทํ อามิเสน อสมฺภินฺนํ สนฺธาย วุตฺตํ, สมฺภินฺเน ปน ¶ เอกรเส ปาฏิเทสนียเมว. เอกโต อุปสมฺปนฺนายาติ ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก อุปสมฺปนฺนาย. ภิกฺขูนํ สนฺติเก อุปสมฺปนฺนาย ปน ยถาวตฺถุกเมว.
๕๕๖. ทาเปติ น เทตีติ อฺาติกา อฺเน เกนจิ ทาเปติ ตํ คณฺหนฺตสฺส อนาปตฺติ. อุปนิกฺขิปิตฺวา เทตีติ ภูมิยํ เปตฺวา ‘‘อิทํ อยฺย ตุมฺหากํ ทมฺมี’’ติ เทติ, เอวํ ทินฺนํ ‘‘สาธุ ภคินี’’ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตาย เอว วา ภิกฺขุนิยา อฺเน วา เกนจิ ปฏิคฺคหาเปตฺวา ภฺุชิตุํ วฏฺฏติ. สิกฺขมานาย ¶ สามเณริยาติ เอตาสํ ททมานานํ คณฺหนฺตสฺส อนาปตฺติ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว.
เอฬกโลมสมุฏฺานํ – กิริยํ, โนสฺาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติ.
ปมปาฏิเทสนียํ.
๒. ทุติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
๕๕๘. ทุติเย ¶ – อปสกฺก ตาว ภคินีติอาทิ อปสาเทตพฺพาการทสฺสนํ.
๕๖๑. อตฺตโน ภตฺตํ ทาเปติ น เทตีติ เอตฺถ สเจปิ อตฺตโน ภตฺตํ เทติ, อิมินา สิกฺขาปเทน อนาปตฺติเยว, ปุริมสิกฺขาปเทน อาปตฺติ. อฺเสํ ภตฺตํ เทติ น ทาเปตีติ เอตฺถ สเจปิ ทาเปยฺย, อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺติ ภเวยฺย. เทนฺติยา ปน เนว อิมินา น ปุริเมน อาปตฺติ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. กถินสมุฏฺานํ – กิริยากิริยํ, โนสฺาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติ.
ทุติยปาฏิเทสนียํ.
๓. ตติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
๕๖๒. ตติเย – อุภโตปสนฺนนฺติ ทฺวีหิ ปสนฺนํ อุปาสเกนปิ อุปาสิกายปิ. ตสฺมึ กิร กุเล อุโภปิ เต โสตาปนฺนาเยว. โภเคน หายตีติ เอทิสฺหิ กุลํ สเจปิ อสีติโกฏิธนํ ¶ โหติ, โภเคหิ หายติเยว. กสฺมา? ยสฺมา ตตฺถ เนว อุปาสิกา น อุปาสโก โภเค รกฺขติ.
๕๖๙. ฆรโต นีหริตฺวา เทนฺตีติ อาสนสาลํ วา วิหารํ วา อาเนตฺวา เทนฺติ. สเจปิ อนาคเต ภิกฺขุมฺหิ ปมํเยว นีหริตฺวา ทฺวาเร เปตฺวา ปจฺฉา สมฺปตฺตสฺส เทนฺติ, วฏฺฏติ. ภิกฺขุํ ปน ทิสฺวา อนฺโตเคหโต นีหริตฺวา ทิยฺยมานํ น วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว ¶ . เอฬกโลมสมุฏฺานํ – กิริยํ, โนสฺาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติ.
ตติยปาฏิเทสนียํ.
๔. จตุตฺถปาฏิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา
๕๗๐. จตุตฺเถ – อวรุทฺธา โหนฺตีติ ปฏิวิรุทฺธา โหนฺติ.
๕๗๓. ปฺจนฺนํ ปฏิสํวิทิตนฺติ ปฺจสุ สหธมฺมิเกสุ ยํกิฺจิ เปเสตฺวา ขาทนียํ โภชนียํ อาหริสฺสามาติ ปฏิสํวิทิตํ กตมฺปิ อปฺปฏิสํวิทิตเมวาติ อตฺโถ. อารามํ อารามูปจารํ เปตฺวาติ อารฺกเสนาสนารามฺจ ตสฺส อุปจารฺจ ¶ เปตฺวา; อุปจารโต นิกฺขนฺตํ อนฺตรามคฺเค ภิกฺขุํ ทิสฺวา วา คามํ อาคตสฺส วา ปฏิสํวิทิตํ กตมฺปิ อปฺปฏิสํวิทิตเมว โหตีติ เวทิตพฺพํ. สเจ สาสงฺกํ โหติ สาสงฺกนฺติ อาจิกฺขิตพฺพนฺติ กสฺมา อาจิกฺขิตพฺพํ? อาราเม โจเร วสนฺเต อมฺหากํ นาโรเจนฺตีติ วจนปฏิโมจนตฺถํ. โจรา วตฺตพฺพา มนุสฺสา อิธูปจรนฺตีติ กสฺมา วตฺตพฺพํ? อตฺตโน อุปฏฺาเกหิ อมฺเห คณฺหาเปนฺตีติ วจนปฏิโมจนตฺถํ.
ยาคุยา ปฏิสํวิทิเต ตสฺสา ปริวาโร อาหริยฺยตีติ ยาคุยา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา ‘‘กึ สุทฺธยาคุยา ทินฺนาย ปูวภตฺตาทีนิปิ เอติสฺสา ยาคุยา ปริวารํ กตฺวา ทสฺสามา’’ติ เอวํ ยํ กิฺจิ อาหรนฺติ, สพฺพํ ปฏิสํวิทิตเมว โหติ. ภตฺเตน ปฏิสํวิทิเตติอาทีสุปิ เอเสว นโย. อสุกํ นาม กุลํ ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา ขาทนียาทีนิ คเหตฺวา คจฺฉตีติ สุตฺวา อฺานิปิ เตน สทฺธึ อตฺตโน เทยฺยธมฺมํ อาหรนฺติ, วฏฺฏติ. ยาคุยา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา ปูวํ วา ภตฺตํ วา อาหรนฺติ, เอตมฺปิ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ วุตฺตํ.
๕๗๕. คิลานสฺสาติ ¶ อปฺปฏิสํวิทิเตปิ คิลานสฺส อนาปตฺติ. ปฏิสํวิทิเต วา คิลานสฺส วา เสสกนฺติ เอกสฺสตฺถาย ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา อาหฏํ, ตสฺส เสสกํ อฺสฺสาปิ ภฺุชิตุํ วฏฺฏติ. จตุนฺนํ ปฺจนฺนํ วา ปฏิสํวิทิตํ กตฺวา พหุํ อาหฏํ โหติ, อฺเสมฺปิ ทาตุํ อิจฺฉนฺติ, เอตมฺปิ ¶ ปฏิสํวิทิตเสสกเมว, สพฺเพสมฺปิ วฏฺฏติ. อถ อธิกเมว โหติ, สนฺนิธึ โมเจตฺวา ปิตํ ทุติยทิวเสปิ วฏฺฏติ. คิลานสฺส อาหฏาวเสเสปิ เอเสว นโย. ยํ ปน อปฺปฏิสํวิทิตเมว กตฺวา อาภตํ, ตํ พหิอารามํ เปเสตฺวา ปฏิสํวิทิตํ กาเรตฺวา อาหราเปตพฺพํ, ภิกฺขูหิ วา คนฺตฺวา อนฺตรามคฺเค คเหตพฺพํ. ยมฺปิ วิหารมชฺเฌน คจฺฉนฺตา วา วนจรกาทโย วา วนโต อาหริตฺวา เทนฺติ, ปุริมนเยเนว ปฏิสํวิทิตํ กาเรตพฺพํ. ตตฺถชาตกนฺติ อาราเม ชาตกเมว; มูลขาทนียาทึ อฺเน กปฺปิยํ กตฺวา ทินฺนํ ปริภฺุชโต อนาปตฺติ. สเจ ปน ตํ คามํ หริตฺวา ปจิตฺวา อาหรนฺติ, น วฏฺฏติ. ปฏิสํวิทิตํ กาเรตพฺพํ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว.
กถินสมุฏฺานํ – กิริยากิริยํ, โนสฺาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติ.
จตุตฺถปาฏิเทสนียํ ¶ .
สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
ปาฏิเทสนียวณฺณนา นิฏฺิตา.
ปาฏิเทสนียกณฺฑํ นิฏฺิตํ.