📜
มหาสงฺคาโม
โวหรนฺเตน ชานิตพฺพาทิวณฺณนา
๓๖๘-๓๗๔. มหาสงฺคาเม ¶ ¶ ¶ – วตฺถุโต วา วตฺถุํ สงฺกมตีติ ‘‘ปมปาราชิกวตฺถุ มยา ทิฏฺํ วา สุตํ วา’’ติ วตฺวา ปุน ปุจฺฉิยมาโน นิฆํสิยมาโน ‘‘น มยา ปมปาราชิกสฺส วตฺถุ ทิฏฺํ, น สุตํ; ทุติยปาราชิกสฺส วตฺถุ ทิฏฺํ วา สุตํ วา’’ติ วทติ. เอเตเนว นเยน เสสวตฺถุสงฺกมนํ, วิปตฺติโต วิปตฺติสงฺกมนํ อาปตฺติโต อาปตฺติสงฺกมนฺจ เวทิตพฺพํ. โย ปน ‘‘เนว มยา ทิฏฺํ, น สุต’’นฺติ วตฺวา ปจฺฉา ‘‘มยาเปตํ ทิฏฺํ วา สุตํ วา’’ติ วทติ, ‘‘ทิฏฺํ วา สุตํ วา’’ติ วตฺวา ปจฺฉา ‘‘น ทิฏฺํ วา น สุตํ วา’’ติ วทติ, อยํ อวชานิตฺวา ปฏิชานาติ, ปฏิชานิตฺวา อวชานาตีติ เวทิตพฺโพ. เอเสว อฺเนฺํ ปฏิจรติ นาม.
๓๗๕. วณฺณาวณฺโณติ นีลาทิวณฺณาวณฺณวเสน สุกฺกวิสฺสฏฺิสิกฺขาปทํ วุตฺตํ. วจนมนุปฺปทานนฺติ สฺจริตฺตํ วุตฺตํ. กายสํสคฺคาทิตฺตยํ สรูเปเนว วุตฺตํ. อิติ อิมานิ ปฺจ เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาโค ปุพฺพปโยโคติ เวทิตพฺพานิ.
๓๗๖. จตฺตาริ อปโลกนกมฺมานีติ อธมฺเมนวคฺคาทีนิ. เสเสสุปิ เอเสว นโย. อิติ จตฺตาริ จตุกฺกานิ โสฬส โหนฺติ.
อคติอคนฺตพฺพวณฺณนา
๓๗๙. พหุชนอหิตาย ¶ ปฏิปนฺโน โหตีติ วินยธเรน หิ เอวํ ฉนฺทาทิคติยา อธิกรเณ วินิจฺฉิเต ตสฺมึ วิหาเร สงฺโฆ ทฺวิธา ภิชฺชติ. โอวาทูปชีวินิโย ภิกฺขุนิโยปิ ทฺเว ภาคา โหนฺติ. อุปาสกาปิ อุปาสิกาโยปิ ทารกาปิ ทาริกาโยปิ เตสํ อารกฺขเทวตาปิ ตเถว ทฺวิธา ภิชฺชนฺติ. ตโต ภุมฺมเทวตา อาทึ กตฺวา ยาว อกนิฏฺพฺรหฺมาโน ทฺวิธาว โหนฺติ. เตน วุตฺตํ – ‘‘พหุชนอหิตาย ปฏิปนฺโน โหติ…เป… ทุกฺขาย เทวมนุสฺสาน’’นฺติ.
๓๘๒. วิสมนิสฺสิโตติ ¶ วิสมานิ กายกมฺมาทีนิ นิสฺสิโต. คหนนิสฺสิโตติ มิจฺฉาทิฏฺิอนฺตคฺคาหิกทิฏฺิสงฺขาตํ คหนํ นิสฺสิโต. พลวนิสฺสิโตติ พลวนฺเต อภิฺาเต ภิกฺขู นิสฺสิโต.
๓๙๓. ตสฺส อวชานนฺโตติ ตสฺส วจนํ อวชานนฺโต. อุปโยคตฺเถ วา สามิวจนํ, ตํ อวชานนฺโตติ อตฺโถ.
๓๙๔. ยํ อตฺถายาติ ยทตฺถาย. ตํ อตฺถนฺติ โส อตฺโถ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
มหาสงฺคามวณฺณนา นิฏฺิตา.