📜
๑. ปาราชิกกณฺฑํ (ภิกฺขุนีวิภงฺโค)
๑. ปมปาราชิกํ
๖๕๖. เตน ¶ ¶ ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน สาฬฺโห มิคารนตฺตา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส วิหารํ กตฺตุกาโม โหติ. อถ โข สาฬฺโห มิคารนตฺตา ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘‘อิจฺฉามหํ, อยฺเย, ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส วิหารํ กาตุํ. เทถ เม นวกมฺมิกํ ภิกฺขุนิ’’นฺติ. เตน โข ปน สมเยน จตสฺโส ภคินิโย ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตา โหนฺติ – นนฺทา, นนฺทวตี, สุนฺทรีนนฺทา, ถุลฺลนนฺทาติ. ตาสุ สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี ตรุณปพฺพชิตา อภิรูปา โหติ ทสฺสนียา ปาสาทิกา ปณฺฑิตา พฺยตฺตา เมธาวินี ทกฺขา อนลสา, ตตฺรุปายาย วีมํสาย สมนฺนาคตา, อลํ กาตุํ อลํ สํวิธาตุํ. อถ โข ภิกฺขุนิสงฺโฆ สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ สมฺมนฺนิตฺวา สาฬฺหสฺส มิคารนตฺตุโน นวกมฺมิกํ อทาสิ. เตน โข ปน สมเยน สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี สาฬฺหสฺส ¶ มิคารนตฺตุโน นิเวสนํ อภิกฺขณํ คจฺฉติ – ‘‘วาสึ เทถ, ปรสุํ [ผรสุํ (สฺยา. ก.)] เทถ, กุารึ [กุธารึ (ก.)] เทถ, กุทฺทาลํ เทถ, นิขาทนํ เทถา’’ติ. สาฬฺโหปิ มิคารนตฺตา ภิกฺขุนุปสฺสยํ อภิกฺขณํ ¶ คจฺฉติ กตากตํ ชานิตุํ. เต อภิณฺหทสฺสเนน ปฏิพทฺธจิตฺตา อเหสุํ.
อถ โข สาฬฺโห มิคารนตฺตา สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ ทูเสตุํ โอกาสํ อลภมาโน เอตเทวตฺถาย ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส ภตฺตํ อกาสิ. อถ โข สาฬฺโห มิคารนตฺตา ภตฺตคฺเค อาสนํ ปฺเปนฺโต – ‘‘เอตฺตกา ภิกฺขุนิโย อยฺยาย สุนฺทรีนนฺทาย วุฑฺฒตรา’’ติ เอกมนฺตํ อาสนํ ปฺเปสิ ‘‘เอตฺตกา นวกตรา’’ติ – เอกมนฺตํ อาสนํ ปฺเปสิ. ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส ¶ นิกูเฏ สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ¶ อาสนํ ปฺเปสิ, ยถา เถรา ภิกฺขุนิโย ชาเนยฺยุํ – ‘‘นวกานํ ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก นิสินฺนา’’ติ; นวกาปิ ภิกฺขุนิโย ชาเนยฺยุํ – ‘‘เถรานํ ภิกฺขุนีนํ สนฺติเก นิสินฺนา’’ติ. อถ โข สาฬฺโห มิคารนตฺตา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส กาลํ อาโรจาเปสิ – ‘‘กาโล, อยฺเย, นิฏฺิตํ ภตฺต’’นฺติ. สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี สลฺลกฺเขตฺวา – ‘‘น พหุกโต สาฬฺโห มิคารนตฺตา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส ภตฺตํ อกาสิ; มํ โส ทูเสตุกาโม. สจาหํ คมิสฺสามิ วิสฺสโร เม ภวิสฺสตี’’ติ, อนฺเตวาสินึ ภิกฺขุนึ อาณาเปสิ – ‘‘คจฺฉ เม ปิณฺฑปาตํ นีหร. โย เจ มํ ปุจฺฉติ, ‘คิลานา’ติ ปฏิเวเทหี’’ติ. ‘‘เอวํ, อยฺเย’’ติ โข สา ภิกฺขุนี สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ปจฺจสฺโสสิ.
เตน โข ปน สมเยน สาฬฺโห มิคารนตฺตา พหิทฺวารโกฏฺเก ิโต โหติ สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ ปฏิปุจฺฉนฺโต – ‘‘กหํ, อยฺเย, อยฺยา สุนฺทรีนนฺทา? กหํ, อยฺเย, อยฺยา สุนฺทรีนนฺทา’’ติ? เอวํ ¶ วุตฺเต สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อนฺเตวาสินี ภิกฺขุนี สาฬฺหํ มิคารนตฺตารํ เอตทโวจ – ‘‘คิลานาวุโส; ปิณฺฑปาตํ นีหริสฺสามี’’ติ. อถ โข สาฬฺโห มิคารนตฺตา – ‘‘ยมฺปาหํ อตฺถาย [ยํปาหํ (สฺยา.)] ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส ภตฺตํ อกาสึ อยฺยาย สุนฺทรีนนฺทาย การณา’’ติ มนุสฺเส อาณาเปตฺวา – ‘‘ภิกฺขุนิสงฺฆํ ภตฺเตน ปริวิสถา’’ติ วตฺวา เยน ภิกฺขุนุปสฺสโย เตนุปสงฺกมิ. เตน โข ปน สมเยน สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี พหารามโกฏฺเก ิตา โหติ สาฬฺหํ มิคารนตฺตารํ ปติมาเนนฺตี. อทฺทสา โข สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี สาฬฺหํ มิคารนตฺตารํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํ. ทิสฺวาน อุปสฺสยํ ปวิสิตฺวา สสีสํ ปารุปิตฺวา มฺจเก นิปชฺชิ. อถ โข สาฬฺโห มิคารนตฺตา เยน สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘กึ เต, อยฺเย, อผาสุ, กิสฺส นิปนฺนาสี’’ติ? ‘‘เอวฺเหตํ, อาวุโส, โหติ ยา อนิจฺฉนฺตํ อิจฺฉตี’’ติ. ‘‘กฺยาหํ ตํ, อยฺเย ¶ , น อิจฺฉิสฺสามิ? อปิ จาหํ โอกาสํ น ลภามิ ตํ ทูเสตุ’’นฺติ. อวสฺสุโต อวสฺสุตาย สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิ.
เตน โข ปน สมเยน อฺตรา ภิกฺขุนี ชราทุพฺพลา จรณคิลานา สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อวิทูเร นิปนฺนา โหติ. อทฺทสา โข สา ภิกฺขุนี ¶ สาฬฺหํ มิคารนตฺตารํ อวสฺสุตํ อวสฺสุตาย สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา กายสํสคฺคํ ¶ สมาปชฺชนฺตํ. ทิสฺวาน อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา สุนฺทรีนนฺทา อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิสฺสตี’’ติ ¶ ! อถ โข สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา สนฺตุฏฺา ลชฺชินิโย กุกฺกุจฺจิกา สิกฺขากามา ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา สุนฺทรีนนฺทา อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิสฺสตี’’ติ! อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา สนฺตุฏฺา ลชฺชิโน กุกฺกุจฺจกา สิกฺขากามา เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิสฺสตี’’ติ!
อถ โข เต ภิกฺขู สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ – ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยตี’’ติ [สาทิยีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา – ‘‘อนนุจฺฉวิกํ, ภิกฺขเว, สุนฺทรีนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อนนุโลมิกํ อปฺปติรูปํ อสฺสามณกํ อกปฺปิยํ อกรณียํ. กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส กายสํสคฺคํ สาทิยิสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ปสนฺนานํ วา ภิยฺโยภาวาย. อถ ขฺเวตํ, ภิกฺขเว ¶ , อปฺปสนฺนานฺเจว อปฺปสาทาย ปสนฺนานฺจ เอกจฺจานํ อฺถตฺตายา’’ติ. อถ โข ภควา สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนึ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ทุพฺภรตาย ทุปฺโปสตาย มหิจฺฉตาย อสนฺตุฏฺิตาย [อสนฺตุฏฺตาย (สฺยา.), อสนฺตุฏฺิยา (ก.)] สงฺคณิกาย โกสชฺชสฺส อวณฺณํ ภาสิตฺวา, อเนกปริยาเยน สุภรตาย สุโปสตาย อปฺปิจฺฉสฺส สนฺตุฏฺสฺส [สนฺตุฏฺิยา (ก.)] สลฺเลขสฺส ธุตสฺส ปาสาทิกสฺส อปจยสฺส วีริยารมฺภสฺส วณฺณํ ภาสิตฺวา, ภิกฺขูนํ ตทนุจฺฉวิกํ ตทนุโลมิกํ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘เตน หิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทํ ปฺเปสฺสามิ ทส อตฺถวเส ¶ ปฏิจฺจ – สงฺฆสุฏฺุตาย, สงฺฆผาสุตาย, ทุมฺมงฺกูนํ ภิกฺขุนีนํ นิคฺคหาย ¶ , เปสลานํ ภิกฺขุนีนํ ผาสุวิหาราย, ทิฏฺธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย, สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย, อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย, สทฺธมฺมฏฺิติยา วินยานุคฺคหาย. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๖๕๗. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อามสนํ วา ปรามสนํ วา คหณํ วา ฉุปนํ วา ปฏิปีฬนํ วา สาทิเยยฺย, อยมฺปิ ปาราชิกา โหติ อสํวาสา อุพฺภชาณุมณฺฑลิกา’’ติ.
๖๕๘. ยา ¶ ปนาติ ยา ยาทิสา ยถายุตฺตา ยถาชจฺจา ยถานามา ยถาโคตฺตา ยถาสีลา ยถาวิหารินี ยถาโคจรา เถรา วา นวา วา มชฺฌิมา วา, เอสา วุจฺจติ ยา ปนาติ.
ภิกฺขุนีติ ภิกฺขิกาติ ภิกฺขุนี; ภิกฺขาจริยํ อชฺฌุปคตาติ ภิกฺขุนี; ภินฺนปฏธราติ ภิกฺขุนี ¶ ; สมฺาย ภิกฺขุนี; ปฏิฺาย ภิกฺขุนี; เอหิ ภิกฺขุนีติ ภิกฺขุนี; ตีหิ สรณคมเนหิ อุปสมฺปนฺนาติ ภิกฺขุนี; ภทฺรา ภิกฺขุนี; สารา ภิกฺขุนี; เสขา ภิกฺขุนี; อเสขา ภิกฺขุนี; สมคฺเคน อุภโตสงฺเฆน ตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน อกุปฺเปน านารเหน อุปสมฺปนฺนาติ ภิกฺขุนี. ตตฺร ยายํ ภิกฺขุนี สมคฺเคน อุภโตสงฺเฆน ตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน อกุปฺเปน านารเหน อุปสมฺปนฺนา, อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อวสฺสุตา นาม สารตฺตา อเปกฺขวตี ปฏิพทฺธจิตฺตา.
อวสฺสุโต นาม สารตฺโต อเปกฺขวา ปฏิพทฺธจิตฺโต.
ปุริสปุคฺคโล นาม มนุสฺสปุริโส น ยกฺโข น เปโต น ติรจฺฉานคโต วิฺู ปฏิพโล กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิตุํ.
อธกฺขกนฺติ เหฏฺกฺขกํ.
อุพฺภชาณุมณฺฑลนฺติ อุปริชาณุมณฺฑลํ.
อามสนํ ¶ นาม อามฏฺมตฺตํ.
ปรามสนํ นาม อิโตจิโต จ สฺโจปนํ.
คหณํ นาม คหิตมตฺตํ.
ฉุปนํ นาม ผุฏฺมตฺตํ.
ปฏิปีฬนํ ¶ วา สาทิเยยฺยาติ องฺคํ คเหตฺวา นิปฺปีฬนํ สาทิยติ.
อยมฺปีติ ปุริมาโย อุปาทาย วุจฺจติ.
ปาราชิกา โหตีติ เสยฺยถาปิ นาม ปุริโส สีสจฺฉินฺโน อภพฺโพ เตน สรีรพนฺธเนน ชีวิตุํ, เอวเมว ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ ¶ อามสนํ วา ปรามสนํ วา คหณํ วา ฉุปนํ วา ปฏิปีฬนํ วา สาทิยนฺตี อสฺสมณี โหติ อสกฺยธีตา. เตน วุจฺจติ ปาราชิกา โหตีติ.
อสํวาสาติ สํวาโส นาม เอกกมฺมํ เอกุทฺเทโส สมสิกฺขตา, เอโส สํวาโส นาม. โส ตาย สทฺธึ นตฺถิ, เตน วุจฺจติ อสํวาสาติ.
๖๕๙. อุภโตอวสฺสุเต อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ ¶ , อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ ¶ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๖๖๐. เอกโตอวสฺสุเต อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ ¶ , อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ ¶ , อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๖๖๑. อุภโตอวสฺสุเต ยกฺขสฺส วา เปตสฺส วา ปณฺฑกสฺส วา ติรจฺฉานคตมนุสฺสวิคฺคหสฺส วา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน ¶ นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อุพฺภกฺขกํ ¶ อโธชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๖๖๒. เอกโตอวสฺสุเต ¶ อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ ¶ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๖๖๓. อนาปตฺติ อสฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺติยา, อสาทิยนฺติยา, อุมฺมตฺติกาย, ขิตฺตจิตฺตาย, เวทนาฏฺฏาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ปมปาราชิกํ สมตฺตํ [ภิกฺขุนิวิภงฺเค สิกฺขาปทคณนา ภิกฺขูหิ§อสาธารณวเสน ปกาสิตาติ เวทิตพฺพา].
๒. ทุติยปาราชิกํ
๖๖๔. เตน ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี สาฬฺเหน มิคารนตฺตุนา คพฺภินี โหติ ¶ . ยาว คพฺโภ ตรุโณ อโหสิ ตาว ฉาเทสิ. ปริปกฺเก คพฺเภ วิพฺภมิตฺวา วิชายิ. ภิกฺขุนิโย ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจุํ – ‘‘สุนฺทรีนนฺทา โข, อยฺเย, อจิรวิพฺภนฺตา วิชาตา. กจฺจิ โน สา ภิกฺขุนีเยว สมานา คพฺภินี’’ติ? ‘‘เอวํ, อยฺเย’’ติ. ‘‘กิสฺส ปน ตฺวํ, อยฺเย, ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสิ น คณสฺส อาโรเจสี’’ติ? ‘‘โย เอติสฺสา อวณฺโณ มยฺเหโส อวณฺโณ, ยา เอติสฺสา อกิตฺติ มยฺเหสา อกิตฺติ, โย เอติสฺสา อยโส มยฺเหโส อยโส, โย เอติสฺสา อลาโภ มยฺเหโส ¶ อลาโภ. กฺยาหํ, อยฺเย, อตฺตโน อวณฺณํ อตฺตโน อกิตฺตึ อตฺตโน อยสํ อตฺตโน อลาภํ ปเรสํ อาโรเจสฺสามี’’ติ? ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสฺสติ น คณสฺส อาโรเจสฺสตี’’ติ! อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ภิกฺขู [เย เต ภิกฺขู…เป… (?)] ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ¶ ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ – ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทติ [ปฏิโจเทสิ… อาโรเจสีติ (ก.)] น คณสฺส อาโรเจตี’’ติ [ปฏิโจเทสิ… อาโรเจสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสฺสติ น คณสฺส อาโรเจสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๖๖๕. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทยฺย น คณสฺส อาโรเจยฺย, ยทา จ สา ิตา วา อสฺส จุตา วา นาสิตา วา อวสฺสฏา วา, สา ปจฺฉา เอวํ วเทยฺย – ‘ปุพฺเพวาหํ, อยฺเย, อฺาสึ เอตํ ภิกฺขุนึ เอวรูปา จ เอวรูปา จ สา ภคินีติ ¶ , โน จ โข อตฺตนา ปฏิโจเทสฺสํ น คณสฺส อาโรเจสฺส’นฺติ, อยมฺปิ ปาราชิกา โหติ อสํวาสา วชฺชปฺปฏิจฺฉาทิกา’’ติ.
๖๖๖. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
ชานาติ นาม สามํ วา ชานาติ, อฺเ ¶ วา ตสฺสา อาโรเจนฺติ, สา วา อาโรเจติ.
ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนนฺติ อฏฺนฺนํ ปาราชิกานํ อฺตรํ ปาราชิกํ อชฺฌาปนฺนํ.
เนวตฺตนา ¶ ปฏิโจเทยฺยาติ น สยํ โจเทยฺย.
น คณสฺส อาโรเจยฺยาติ น อฺาสํ ภิกฺขุนีนํ อาโรเจยฺย.
ยทา ¶ จ สา ิตา วา อสฺส จุตา วาติ ิตา นาม สลิงฺเค ิตา วุจฺจติ. จุตา นาม กาลงฺกตา วุจฺจติ. นาสิตา นาม สยํ วา วิพฺภนฺตา โหติ อฺเหิ วา นาสิตา. อวสฺสฏา นาม ติตฺถายตนํ สงฺกนฺตา วุจฺจติ. สา ปจฺฉา เอวํ วเทยฺย – ‘‘ปุพฺเพวาหํ, อยฺเย, อฺาสึ เอตํ ภิกฺขุนึ เอวรูปา จ เอวรูปา จ สา ภคินี’’ติ.
โน จ โข อตฺตนา ปฏิโจเทสฺสนฺติ สยํ วา น โจเทสฺสํ.
น คณสฺส อาโรเจสฺสนฺติ น อฺาสํ ภิกฺขุนีนํ อาโรเจสฺสํ.
อยมฺปีติ ปุริมาโย อุปาทาย วุจฺจติ.
ปาราชิกา โหตีติ เสยฺยถาปิ นาม ปณฺฑุปลาโส พนฺธนา ปมุตฺโต อภพฺโพ หริตตฺถาย, เอวเมว ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนึ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสฺสามิ น คณสฺส อาโรเจสฺสามีติ ธุรํ นิกฺขิตฺตมตฺเต อสฺสมณี โหติ อสกฺยธีตา. เตน วุจฺจติ ปาราชิกา ¶ โหตีติ.
อสํวาสาติ สํวาโส นาม เอกกมฺมํ เอกุทฺเทโส สมสิกฺขตา. เอโส สํวาโส นาม. โส ตาย สทฺธึ นตฺถิ. เตน วุจฺจติ อสํวาสาติ.
๖๖๗. อนาปตฺติ ‘‘สงฺฆสฺส ภณฺฑนํ วา กลโห วา วิคฺคโห วา วิวาโท วา ภวิสฺสตี’’ติ นาโรเจติ, ‘‘สงฺฆเภโท วา สงฺฆราชิ วา ภวิสฺสตี’’ติ นาโรเจติ, ‘‘อยํ กกฺขฬา ผรุสา ชีวิตนฺตรายํ วา พฺรหฺมจริยนฺตรายํ วา กริสฺสตี’’ติ นาโรเจติ, อฺา ปติรูปา ภิกฺขุนิโย อปสฺสนฺตี นาโรเจติ, นจฺฉาเทตุกามา นาโรเจติ, ปฺายิสฺสติ สเกน กมฺเมนาติ นาโรเจติ, อุมฺมตฺติกาย…เป… อาทิกมฺมิกายาติ.
ทุติยปาราชิกํ สมตฺตํ.
๓. ตติยปาราชิกํ
๖๖๘. เตน ¶ ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺตติ. ยา ¶ ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติสฺสตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺตตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๖๖๙. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุํ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนาทรํ อปฺปฏิการํ อกตสหายํ ตมนุวตฺเตยฺย, สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีหิ เอวมสฺส วจนียา – ‘เอโส โข, อยฺเย, ภิกฺขุ สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺโต ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนาทโร อปฺปฏิกาโร อกตสหาโย, มายฺเย, เอตํ ภิกฺขุํ อนุวตฺตี’ติ. เอวฺจ สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีหิ วุจฺจมานา ตเถว ปคฺคณฺเหยฺย, สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีหิ ยาวตติยํ ¶ สมนุภาสิตพฺพา ตสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย. ยาวตติยํ เจ สมนุภาสิยมานา ตํ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, อยมฺปิ ปาราชิกา โหติ อสํวาสา อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา’’ติ.
๖๗๐. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
สมคฺโค นาม สงฺโฆ สมานสํวาสโก สมานสีมายํ ิโต.
อุกฺขิตฺโต นาม อาปตฺติยา อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อปฺปฏินิสฺสคฺเค วา [อทสฺสเนน วา อปฺปฏิกมฺเมน วา อปฺปฏินิสฺสคฺเคน วา (ก.), อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค วา (?)] อุกฺขิตฺโต.
ธมฺเมน วินเยนาติ เยน ธมฺเมน เยน วินเยน.
สตฺถุสาสเนนาติ ¶ ชินสาสเนน พุทฺธสาสเนน.
อนาทโร นาม สงฺฆํ วา คณํ วา ปุคฺคลํ วา กมฺมํ วา นาทิยติ.
อปฺปฏิกาโร นาม อุกฺขิตฺโต อโนสาริโต.
อกตสหาโย ¶ นาม สมานสํวาสกา ภิกฺขู วุจฺจนฺติ สหายา. โส เตหิ สทฺธึ นตฺถิ, เตน วุจฺจติ อกตสหาโยติ.
ตมนุวตฺเตยฺยาติ ¶ ยํทิฏฺิโก โส โหติ ยํขนฺติโก ยํรุจิโก, สาปิ ตํทิฏฺิกา โหติ ตํขนฺติกา ตํรุจิกา.
สา ภิกฺขุนีติ ยา สา อุกฺขิตฺตานุวตฺติกา ภิกฺขุนี.
ภิกฺขุนีหีติ อฺาหิ ภิกฺขุนีหิ. ยา ปสฺสนฺติ ยา สุณนฺติ ตาหิ วตฺตพฺพา – ‘‘เอโส โข, อยฺเย, ภิกฺขุ สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺโต ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนาทโร อปฺปฏิกาโร อกตสหาโย. มายฺเย, เอตํ ภิกฺขุํ ¶ อนุวตฺตี’’ติ. ทุติยมฺปิ วตฺตพฺพา. ตติยมฺปิ วตฺตพฺพา. สเจ ปฏินิสฺสชฺชติ, อิจฺเจตํ กุสลํ; โน เจ ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. สุตฺวา น วทนฺติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. สา ภิกฺขุนี สงฺฆมชฺฌมฺปิ อากฑฺฒิตฺวา วตฺตพฺพา – ‘‘เอโส โข, อยฺเย, ภิกฺขุ สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺโต ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนาทโร อปฺปฏิกาโร อกตสหาโย. มายฺเย, เอตํ ภิกฺขุํ อนุวตฺตี’’ติ. ทุติยมฺปิ วตฺตพฺพา. ตติยมฺปิ วตฺตพฺพา. สเจ ปฏินิสฺสชฺชติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. สา ภิกฺขุนี สมนุภาสิตพฺพา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, สมนุภาสิตพฺพา. พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
๖๗๑. ‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆ. อยํ อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุํ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนาทรํ อปฺปฏิการํ อกตสหายํ ตมนุวตฺตติ, สา ตํ วตฺถุํ น ปฏินิสฺสชฺชติ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนึ สมนุภาเสยฺย ตสฺส วตฺถุสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย. เอสา ตฺติ.
‘‘สุณาตุ ¶ เม, อยฺเย, สงฺโฆ. อยํ อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุํ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนาทรํ อปฺปฏิการํ อกตสหายํ ตมนุวตฺตติ. สา ตํ วตฺถุํ น ปฏินิสฺสชฺชติ. สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนึ สมนุภาสติ ตสฺส วตฺถุสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย. ยสฺสา อยฺยาย ขมติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา สมนุภาสนา ตสฺส วตฺถุสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย, สา ตุณฺหสฺส; ยสฺสา ¶ นกฺขมติ, สา ภาเสยฺย.
‘‘ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป….
‘‘สมนุภฏฺา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี ตสฺส วตฺถุสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย. ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติ.
ตฺติยา ¶ ทุกฺกฏํ, ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา, กมฺมวาจา ปริโยสาเน อาปตฺติ ปาราชิกสฺส.
อยมฺปีติ ปุริมาโย อุปาทาย วุจฺจติ.
ปาราชิกา โหตีติ เสยฺยถาปิ นาม ปุถุสิลา ทฺเวธา ภินฺนา อปฺปฏิสนฺธิกา โหติ, เอวเมว ภิกฺขุนี ยาวตติยํ สมนุภาสนาย ¶ น ปฏินิสฺสชฺชนฺตี อสฺสมณี โหติ อสกฺยธีตา. เตน วุจฺจติ ปาราชิกา โหตีติ.
อสํวาสาติ สํวาโส นาม เอกกมฺมํ เอกุทฺเทโส สมสิกฺขตา. เอโส สํวาโส นาม. โส ตาย สทฺธึ นตฺถิ. เตน วุจฺจติ อสํวาสาติ.
๖๗๒. ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสฺา น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส. ธมฺมกมฺเม เวมติกา น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส. ธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสฺา น ปฏินิสฺสชฺชติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส.
อธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อธมฺมกมฺเม เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๖๗๓. อนาปตฺติ ¶ อสมนุภาสนฺติยา, ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา, อุมฺมตฺติกาย…เป… อาทิกมฺมิกายาติ.
ตติยปาราชิกํ สมตฺตํ.
๔. จตุตฺถปาราชิกํ
๖๗๔. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถคฺคหณมฺปิ สาทิยนฺติ, สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณมฺปิ สาทิยนฺติ, สนฺติฏฺนฺติปิ, สลฺลปนฺติปิ, สงฺเกตมฺปิ คจฺฉนฺติ, ปุริสสฺสปิ อพฺภาคมนํ สาทิยนฺติ, ฉนฺนมฺปิ อนุปวิสนฺติ, กายมฺปิ ตทตฺถาย อุปสํหรนฺติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ ¶ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถคฺคหณมฺปิ สาทิยิสฺสนฺติ, สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณมฺปิ สาทิยิสฺสนฺติ, สนฺติฏฺิสฺสนฺติปิ, สลฺลปิสฺสนฺติปิ, สงฺเกตมฺปิ คจฺฉิสฺสนฺติ, ปุริสสฺสปิ อพฺภาคมนํ สาทิยิสฺสนฺติ, ฉนฺนมฺปิ อนุปวิสิสฺสนฺติ, กายมฺปิ ตทตฺถาย อุปสํหริสฺสนฺติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถายา’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถคฺคหณมฺปิ สาทิยนฺติ, สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณมฺปิ สาทิยนฺติ, สนฺติฏฺนฺติปิ, สลฺลปนฺติปิ, สงฺเกตมฺปิ คจฺฉนฺติ, ปุริสสฺสปิ อพฺภาคมนํ สาทิยนฺติ, ฉนฺนมฺปิ อนุปวิสนฺติ, กายมฺปิ ตทตฺถาย อุปสํหรนฺติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถายาติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ ¶ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถคฺคหณมฺปิ สาทิยิสฺสนฺติ, สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณมฺปิ สาทิยิสฺสนฺติ, สนฺติฏฺิสฺสนฺติปิ, สลฺลปิสฺสนฺติปิ, สงฺเกตมฺปิ คจฺฉิสฺสนฺติ, ปุริสสฺสปิ อพฺภาคมนํ สาทิยิสฺสนฺติ, ฉนฺนมฺปิ อนุปวิสิสฺสนฺติ, กายมฺปิ ตทตฺถาย อุปสํหริสฺสนฺติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๖๗๕. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถคฺคหณํ วา สาทิเยยฺย, สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณํ วา สาทิเยยฺย, สนฺติฏฺเยฺย วา, สลฺลเปยฺย วา, สงฺเกตํ วา ¶ คจฺเฉยฺย ¶ , ปุริสสฺส วา อพฺภาคมนํ สาทิเยยฺย, ฉนฺนํ วา อนุปวิเสยฺย, กายํ วา ตทตฺถาย อุปสํหเรยฺย เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย, อยมฺปิ ปาราชิกา โหติ อสํวาสา อฏฺวตฺถุกา’’ติ.
๖๗๖. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อวสฺสุตา นาม สารตฺตา อเปกฺขวตี ปฏิพทฺธจิตฺตา.
อวสฺสุโต นาม สารตฺโต อเปกฺขวา ปฏิพทฺธจิตฺโต.
ปุริสปุคฺคโล นาม มนุสฺสปุริโส, น ยกฺโข น เปโต น ติรจฺฉานคโต วิฺู ปฏิพโล กายสํสคฺคํ สมาปชฺชิตุํ.
หตฺถคฺคหณํ ¶ ¶ วา สาทิเยยฺยาติ หตฺโถ นาม กปฺปรํ อุปาทาย ยาว อคฺคนขา. เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
สงฺฆาฏิกณฺณคฺคหณํ วา สาทิเยยฺยาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย นิวตฺถํ วา ปารุตํ วา คหณํ สาทิยติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
สนฺติฏฺเยฺย วาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย ปุริสสฺส หตฺถปาเส ติฏฺติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
สลฺลเปยฺย วาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย ปุริสสฺส หตฺถปาเส ิตา สลฺลปติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
สงฺเกตํ วา คจฺเฉยฺยาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย ปุริเสน – ‘‘อิตฺถนฺนามํ โอกาสํ [อิทํ ปทํ อฏฺกถายํ น ทิสฺสติ] อาคจฺฉา’’ติ – วุตฺตา คจฺฉติ. ปเท ปเท อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ปุริสสฺส หตฺถปาสํ โอกฺกนฺตมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
ปุริสสฺส ¶ วา อพฺภาคมนํ สาทิเยยฺยาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย ปุริสสฺส อพฺภาคมนํ สาทิยติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. หตฺถปาสํ โอกฺกนฺตมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
ฉนฺนํ วา อนุปวิเสยฺยาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย เยน เกนจิ ปฏิจฺฉนฺนํ โอกาสํ ปวิฏฺมตฺเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
กายํ วา ตทตฺถาย อุปสํหเรยฺยาติ เอตสฺส อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถาย ปุริสสฺส หตฺถปาเส ิตา กายํ อุปสํหรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อยมฺปีติ ปุริมาโย อุปาทาย วุจฺจติ.
ปาราชิกา โหตีติ เสยฺยถาปิ ¶ นาม ตาโล มตฺถกจฺฉินฺโน อภพฺโพ ปุน วิรุฬฺหิยา เอวเมว ภิกฺขุนี อฏฺมํ วตฺถุํ ¶ ปริปูเรนฺตี อสฺสมณี โหติ อสกฺยธีตา. เตน วุจฺจติ ปาราชิกา โหตีติ.
อสํวาสาติ ¶ สํวาโส นาม เอกกมฺมํ เอกุทฺเทโส สมสิกฺขตา. เอโส สํวาโส นาม. โส ตาย สทฺธึ นตฺถิ. เตน วุจฺจติ อสํวาสาติ.
๖๗๗. อนาปตฺติ อสฺจิจฺจ, อสฺสติยา, อชานนฺติยา, อสาทิยนฺติยา, อุมฺมตฺติกาย, ขิตฺตจิตฺตาย, เวทนาฏฺฏาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
จตุตฺถปาราชิกํ สมตฺตํ.
อุทฺทิฏฺา โข, อยฺยาโย, อฏฺ ปาราชิกา ธมฺมา. เยสํ ภิกฺขุนี อฺตรํ วา อฺตรํ วา อาปชฺชิตฺวา น ลภติ ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ สํวาสํ, ยถา ปุเร ตถา ปจฺฉา, ปาราชิกา โหติ อสํวาสา. ตตฺถายฺยาโย ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ปริสุทฺเธตฺถายฺยาโย, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
ภิกฺขุนิวิภงฺเค ปาราชิกกณฺฑํ นิฏฺิตํ.