📜
๓. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ (ภิกฺขุนีวิภงฺโค)
๑. ปตฺตวคฺโค
๑. ปมสิกฺขาปทํ
อิเม โข ปนายฺยาโย ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
๗๓๓. เตน ¶ ¶ ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย พหู ปตฺเต สนฺนิจยํ กโรนฺติ. มนุสฺสา วิหารจาริกํ อาหิณฺฑนฺตา ปสฺสิตฺวา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย พหู ปตฺเต สนฺนิจยํ กริสฺสนฺติ, ปตฺตวาณิชฺชํ วา ภิกฺขุนิโย กริสฺสนฺติ, อามตฺติกาปณํ วา ปสาเรสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ กริสฺสนฺตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ กริสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๓๔. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ปตฺตสนฺนิจยํ กเรยฺย ¶ , นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๓๕. ยา ¶ ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
ปตฺโต นาม ทฺเว ปตฺตา – อโยปตฺโต, มตฺติกาปตฺโต. ตโย ปตฺตสฺส วณฺณา – อุกฺกฏฺโ ปตฺโต, มชฺฌิโม ปตฺโต, โอมโก ปตฺโต. อุกฺกฏฺโนามปตฺโต อฑฺฒาฬฺหโกทนํ คณฺหาติ จตุภาคํ ขาทนํ ตทุปิยํ พฺยฺชนํ. มชฺฌิโม นามปตฺโต นาฬิโกทนํ คณฺหาติ จตุภาคํ ขาทนํ ตทุปิยํ พฺยฺชนํ. โอมโก ¶ นามปตฺโต ปตฺโถทนํ คณฺหาติ จตุภาคํ ขาทนํ ตทุปิยํ พฺยฺชนํ. ตโต อุกฺกฏฺโ อปตฺโต โอมโก อปตฺโต.
สนฺนิจยํ กเรยฺยาติ อนธิฏฺิโต อวิกปฺปิโต.
นิสฺสคฺคิโย ¶ โหตีติ สห อรุณุคฺคมนา นิสฺสคฺคิโย โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺโพ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺโพ. ตาย ภิกฺขุนิยา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อยํ เม, อยฺเย, ปตฺโต รตฺตาติกฺกนฺโต นิสฺสคฺคิโย, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ. นิสฺสชฺชิตฺวา ¶ อาปตฺติ เทเสตพฺพา. พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา. นิสฺสฏฺปตฺโต ทาตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆ. อยํ ปตฺโต อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา นิสฺสคฺคิโย สงฺฆสฺส นิสฺสฏฺโ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิมํ ปตฺตํ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทเทยฺยา’’ติ.
ตาย ภิกฺขุนิยา สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา วุฑฺฒานํ ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อยํ เม, อยฺยาโย, ปตฺโต รตฺตาติกฺกนฺโต นิสฺสคฺคิโย, อิมาหํ อยฺยานํ นิสฺสชฺชามี’’ติ. นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพา. พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา. นิสฺสฏฺปตฺโต ทาตพฺโพ –
‘‘สุณนฺตุ เม อยฺยาโย. อยํ ปตฺโต อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา นิสฺสคฺคิโย อยฺยานํ นิสฺสฏฺโ. ยทิ อยฺยานํ ปตฺตกลฺลํ, อยฺยาโย อิมํ ปตฺตํ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทเทยฺยุ’’นฺติ.
ตาย ¶ ภิกฺขุนิยา เอกํ ภิกฺขุนึ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนียา – ‘‘อยํ เม, อยฺเย, ปตฺโต รตฺตาติกฺกนฺโต นิสฺสคฺคิโย. อิมาหํ อยฺยาย นิสฺสชฺชามี’’ติ. นิสฺสชฺชิตฺวา อาปตฺติ เทเสตพฺพา. ตาย ภิกฺขุนิยา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา. นิสฺสฏฺปตฺโต ทาตพฺโพ – ‘‘อิมํ ปตฺตํ อยฺยาย ทมฺมี’’ติ.
๗๓๖. รตฺตาติกฺกนฺเต ¶ อติกฺกนฺตสฺา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. รตฺตาติกฺกนฺเต เวมติกา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. รตฺตาติกฺกนฺเต อนติกฺกนฺตสฺา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อนธิฏฺิเต อธิฏฺิตสฺา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อวิกปฺปิเต วิกปฺปิตสฺา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อวิสฺสชฺชิเต ¶ วิสฺสชฺชิตสฺา ¶ , นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อนฏฺเ นฏฺสฺา… อวินฏฺเ วินฏฺสฺา… อภินฺเน ภินฺนสฺา… อวิลุตฺเต วิลุตฺตสฺา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
นิสฺสคฺคิยํ ปตฺตํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภฺุชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. รตฺตานติกฺกนฺเต อติกฺกนฺตสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. รตฺตานติกฺกนฺเต เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. รตฺตานติกฺกนฺเต อนติกฺกนฺตสฺา อนาปตฺติ.
๗๓๗. อนาปตฺติ อนฺโตอรุเณ อธิฏฺเติ, วิกปฺเปติ, วิสฺสชฺเชติ, นสฺสติ, วินสฺสติ, ภิชฺชติ, อจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหนฺติ, วิสฺสาสํ คณฺหนฺติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย นิสฺสฏฺปตฺตํ น เทนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. น, ภิกฺขเว, นิสฺสฏฺปตฺโต น ทาตพฺโพ. ยา น ทเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ.
ปมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๒. ทุติยสิกฺขาปทํ
๗๓๘. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ¶ . เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย คามกาวาเส วสฺสํวุฏฺา [วสฺสํวุตฺถา (สี. สฺยา.)] สาวตฺถึ อคมํสุ วตฺตสมฺปนฺนา อิริยาปถสมฺปนฺนา ทุจฺโจฬา ลูขจีวรา. อุปาสกา ตา ภิกฺขุนิโย ปสฺสิตฺวา – ‘‘อิมา ภิกฺขุนิโย วตฺตสมฺปนฺนา อิริยาปถสมฺปนฺนา ทุจฺโจฬา ลูขจีวรา, อิมา ภิกฺขุนิโย อจฺฉินฺนา ภวิสฺสนฺตี’’ติ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อกาลจีวรํ อทํสุ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘อมฺหากํ กถินํ อตฺถตํ กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสิ. อุปาสกา ตา ภิกฺขุนิโย ปสฺสิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘อปยฺยาหิ จีวรํ ลทฺธ’’นฺติ? ‘‘น มยํ, อาวุโส, จีวรํ ลภาม. อยฺยา ถุลฺลนนฺทา – ‘อมฺหากํ กถินํ อตฺถตํ กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสี’’ติ. อุปาสกา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อกาลจีวรํ ‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสฺสตี’’ติ! อสฺโสสุํ ¶ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ อุปาสกานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อกาลจีวรํ ‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสฺสตี’’ติ! อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ¶ …เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว ¶ , ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปตีติ [ภาชาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๓๙. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๔๐. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อกาลจีวรํ นาม อนตฺถเต กถิเน เอกาทสมาเส อุปฺปนฺนํ, อตฺถเต กถิเน สตฺตมาเส อุปฺปนฺนํ, กาเลปิ อาทิสฺส ทินฺนํ, เอตํ อกาลจีวรํ นาม.
อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน ¶ , ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… อิทํ เม, อยฺเย, อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๔๑. อกาลจีวเร อกาลจีวรสฺา ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อกาลจีวเร เวมติกา ‘‘กาลจีวร’’นฺติ ¶ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อกาลจีวเร กาลจีวรสฺา ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺหิตฺวา ภาชาเปติ ¶ , อนาปตฺติ. กาลจีวเร อกาลจีวรสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กาลจีวเร เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กาลจีวเร กาลจีวรสฺา, อนาปตฺติ.
๗๔๒. อนาปตฺติ อกาลจีวรํ กาลจีวรสฺา ภาชาเปติ, กาลจีวรํ กาลจีวรสฺา ภาชาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ทุติยสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๓. ตติยสิกฺขาปทํ
๗๔๓. เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺตราย ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา ปริภฺุชิ. อถ โข สา ภิกฺขุนี ตํ จีวรํ สงฺฆริตฺวา [สํหริตฺวา (ก.)] นิกฺขิปิ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ตํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘ยํ เต, อยฺเย, มยา ¶ สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺติตํ, กหํ ตํ จีวร’’นฺติ? อถ โข สา ภิกฺขุนี ตํ จีวรํ นีหริตฺวา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ทสฺเสสิ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ¶ ตํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘หนฺทายฺเย, ตุยฺหํ จีวรํ, อาหร เม’ตํ จีวรํ, ยํ ตุยฺหํ ตุยฺหเมเวตํ, ยํ มยฺหํ มยฺหเมเวตํ, อาหร เม’ตํ, สกํ ปจฺจาหรา’’ติ อจฺฉินฺทิ. อถ โข สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทิสฺสตี’’ติ! อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาราเจสุํ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทตีติ [อจฺฉินฺทีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ¶ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทิสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๔๔. ‘‘ยา ¶ ปน ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สทฺธึ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา สา ปจฺฉา เอวํ วเทยฺย – ‘หนฺทายฺเย, ตุยฺหํ จีวรํ อาหร, เมตํ จีวรํ, ยํ ตุยฺหํ ตุยฺหเมเวตํ, ยํ มยฺหํ มยฺหเมเวตํ, อาหร เมตํ, สกํ ปจฺจาหรา’ติ อจฺฉินฺเทยฺย วา อจฺฉินฺทาเปยฺย วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๔๕. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
ภิกฺขุนิยา สทฺธินฺติ อฺาย ภิกฺขุนิยา สทฺธึ.
จีวรํ นาม ฉนฺนํ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ วิกปฺปนุปคํ ¶ ปจฺฉิมํ.
ปริวตฺเตตฺวาติ ปริตฺเตน วา วิปุลํ, วิปุเลน วา ปริตฺตํ.
อจฺฉินฺเทยฺยาติ สยํ อจฺฉินฺทติ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อจฺฉินฺทาเปยฺยาติ อฺํ อาณาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. สกึ อาณตฺตา พหุกมฺปิ อจฺฉินฺทติ, นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม อยฺเย จีวรํ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺนํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๔๖. อุปสมฺปนฺนาย อุปสมฺปนฺนสฺา จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทติ วา อจฺฉินฺทาเปติ วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อุปสมฺปนฺนาย ¶ เวมติกา จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทติ วา อจฺฉินฺทาเปติ วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อุปสมฺปนฺนาย อนุปสมฺปนฺนสฺา จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทติ วา อจฺฉินฺทาเปติ วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺํ ¶ ปริกฺขารํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทติ วา อจฺฉินฺทาเปติ วา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺนาย สทฺธึ จีวรํ วา อฺํ วา ปริกฺขารํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทติ วา อจฺฉินฺทาเปติ วา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺนาย อุปสมฺปนฺนสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺนาย เวมติกา, อาปตฺติ ¶ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺนาย อนุปสมฺปนฺนสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๗๔๗. อนาปตฺติ สา วา เทติ, ตสฺสา วา วิสฺสสนฺตี คณฺหาติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ตติยสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๔. จตุตฺถสิกฺขาปทํ
๗๔๘. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี คิลานา โหติ. อถ โข อฺตโร อุปาสโก เยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘กึ เต, อยฺเย, อผาสุ, กึ อาหรียตู’’ติ? ‘‘สปฺปินา เม, อาวุโส, อตฺโถ’’ติ. อถ โข โส อุปาสโก อฺตรสฺส อาปณิกสฺส ฆรา กหาปณสฺส สปฺปึ อาหริตฺวา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อทาสิ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เอวมาห – ‘‘น เม, อาวุโส, สปฺปินา อตฺโถ; เตเลน เม อตฺโถ’’ติ. อถ โข โส อุปาสโก เยน โส อาปณิโก เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อาปณิกํ เอตทโวจ – ‘‘น กิรายฺโย อยฺยาย สปฺปินา อตฺโถ, เตเลน อตฺโถ. หนฺท เต สปฺปึ, เตลํ เม เทหี’’ติ. ‘‘สเจ มยํ อยฺโย วิกฺกีตํ ภณฺฑํ ¶ ปุน อาทิยิสฺสาม [อาหริสฺสาม (ก.)], กทา อมฺหากํ ภณฺฑํ วิกฺกายิสฺสติ [วิกฺกียิสฺสติ (?)]; สปฺปิสฺส กเยน สปฺปิ หฏํ, เตลสฺส กยํ อาหร, เตลํ หริสฺสสี’’ติ. อถ โข โส อุปาสโก อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปสฺสตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย ตสฺส อุปาสกสฺส อุชฺฌายนฺตสฺส ขิยฺยนฺตสฺส วิปาเจนฺตสฺส. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ…เป… อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปตีติ [วิฺาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา ¶ …เป… กถฺหิ ¶ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๔๙. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๕๐. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺํ ¶ วิฺาเปตฺวาติ ยํ กิฺจิ วิฺาเปตฺวา.
อฺํ วิฺาเปยฺยาติ ตํ เปตฺวา อฺํ วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส ¶ วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม อยฺเย อฺํ วิฺาเปตฺวา อฺํ วิฺาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามีติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมี’’ติ.
๗๕๑. อฺเ อฺสฺา อฺํ วิฺาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺเ เวมติกา อฺํ วิฺาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺเ อนฺสฺา อฺํ วิฺาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อนฺเ อฺสฺา อนฺํ วิฺาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺเ เวมติกา อนฺํ วิฺาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺเ อนฺสฺา, อนาปตฺติ.
๗๕๒. อนาปตฺติ ตฺเว [ตฺเจว (สฺยา.)] วิฺาเปติ, อฺฺจ วิฺาเปติ, อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา วิฺาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
จตุตฺถสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๕. ปฺจมสิกฺขาปทํ
๗๕๓. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี คิลานา โหติ. อถ โข อฺตโร อุปาสโก เยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ, อยฺเย, ขมนียํ กจฺจิ ยาปนีย’’นฺติ? ‘‘น เม, อาวุโส, ขมนียํ, น ยาปนีย’’นฺติ. ‘‘อมุกสฺส, อยฺเย, อาปณิกสฺส ฆเร กหาปณํ ¶ นิกฺขิปิสฺสามิ, ตโต ยํ อิจฺเฉยฺยาสิ ตํ อาหราเปยฺยาสี’’ติ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺตรํ สิกฺขมานํ อาณาเปสิ – ‘‘คจฺฉ, สิกฺขมาเน, อมุกสฺส อาปณิกสฺส ฆรา กหาปณสฺส เตลํ อาหรา’’ติ. อถ โข สา สิกฺขมานา ตสฺส ¶ อาปณิกสฺส ฆรา กหาปณสฺส เตลํ ¶ อาหริตฺวา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อทาสิ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เอวมาห – ‘‘น เม, สิกฺขมาเน, เตเลน อตฺโถ, สปฺปินา เม อตฺโถ’’ติ. อถ โข สา สิกฺขมานา เยน โส อาปณิโก เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อาปณิกํ เอตทโวจ – ‘‘น กิร, อาวุโส, อยฺยาย เตเลน อตฺโถ, สปฺปินา อตฺโถ, หนฺท เต เตลํ, สปฺปึ เม เทหี’’ติ. ‘‘สเจ มยํ, อยฺเย, วิกฺกีตํ ภณฺฑํ ปุน อาทิยิสฺสาม, กทา อมฺหากํ ภณฺฑํ วิกฺกายิสฺสติ! เตลสฺส กเยน เตลํ หฏํ, สปฺปิสฺส กยํ อาหร, สปฺปึ หริสฺสสี’’ติ. อถ โข สา สิกฺขมานา โรทนฺตี อฏฺาสิ. ภิกฺขุนิโย ตํ สิกฺขมานํ เอตทโวจุํ – ‘‘กิสฺส ตฺวํ, สิกฺขมาเน, โรทสี’’ติ? อถ โข สา สิกฺขมานา ภิกฺขุนีนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปสฺสตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปตีติ [เจตาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺํ เจตาเปตฺวา ¶ อฺํ เจตาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๕๔. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๕๕. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺํ ¶ เจตาเปตฺวาติ ยํ กิฺจิ เจตาเปตฺวา.
อฺํ เจตาเปยฺยาติ ตํ เปตฺวา อฺํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อฺํ เจตาเปตฺวา อฺํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๕๖. อฺเ ¶ อฺสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺเ เวมติกา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺเ อนฺสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อนฺเ อฺสฺา อนฺํ เจตาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺเ เวมติกา อนฺํ เจตาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺเ อนฺสฺา อนาปตฺติ.
๗๕๗. อนาปตฺติ ตฺเว [ตฺเจว (สฺยา.)] เจตาเปติ, อฺฺจ เจตาเปติ, อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา เจตาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ปฺจมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๖. ฉฏฺสิกฺขาปทํ
๗๕๘. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อุปาสกา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส จีวรตฺถาย ฉนฺทกํ สงฺฆริตฺวา อฺตรสฺส ปาวาริกสฺส ฆเร ปริกฺขารํ นิกฺขิปิตฺวา ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘อมุกสฺส, อยฺเย, ปาวาริกสฺส ฆเร จีวรตฺถาย ปริกฺขาโร นิกฺขิตฺโต, ตโต จีวรํ อาหราเปตฺวา ภาเชถา’’ติ. ภิกฺขุนิโย เตน ปริกฺขาเรน เภสชฺชํ เจตาเปตฺวา ปริภฺุชึสุ. อุปาสกา ชานิตฺวา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ อุปาสกานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย ¶ อปฺปิจฺฉา ¶ …เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ¶ ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… ¶ เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๕๙. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๖๐. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกนาติ อฺสฺสตฺถาย ทินฺเนน.
สงฺฆิเกนาติ สงฺฆสฺส, น คณสฺส, น เอกภิกฺขุนิยา.
อฺํ เจตาเปยฺยาติ ยํอตฺถาย ทินฺนํ, ตํ เปตฺวา อฺํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อฺํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ.…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๖๑. อฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก เวมติกา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. นิสฺสฏฺํ ปฏิลภิตฺวา ยถาทาเน อุปเนตพฺพํ.
อนฺทตฺถิเก ¶ อฺทตฺถิกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา, อนาปตฺติ.
๗๖๒. อนาปตฺติ ¶ เสสกํ อุปเนติ, สามิเก อปโลเกตฺวา อุปเนติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ฉฏฺสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๗. สตฺตมสิกฺขาปทํ
๗๖๓. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อุปาสกา ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส จีวรตฺถาย ฉนฺทกํ สงฺฆริตฺวา อฺตรสฺส ปาวาริกสฺส ฆเร ปริกฺขารํ นิกฺขิปิตฺวา ¶ ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘อมุกสฺส, อยฺเย, ปาวาริกสฺส ฆเร จีวรตฺถาย ปริกฺขาโร นิกฺขิตฺโต, ตโต จีวรํ อาหราเปตฺวา ภาเชถา’’ติ. ภิกฺขุนิโย เตน จ ปริกฺขาเรน สยมฺปิ ยาจิตฺวา เภสชฺชํ เจตาเปตฺวา ปริภฺุชึสุ. อุปาสกา ชานิตฺวา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ ¶ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๖๔. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๖๕. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺทตฺถิเกน ¶ ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกนาติ อฺสฺสตฺถาย ทินฺเนน.
สงฺฆิเกนาติ สงฺฆสฺส, น คณสฺส, น เอกภิกฺขุนิยา.
สฺาจิเกนาติ สยํ ยาจิตฺวา.
อฺํ เจตาเปยฺยาติ ยํอตฺถาย ทินฺนํ ตํ เปตฺวา อฺํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ¶ สงฺฆิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๖๖. อฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก เวมติกา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ ¶ , นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. นิสฺสฏฺํ ปฏิลภิตฺวา ยถาทาเน อุปเนตพฺพํ.
อนฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา, อนาปตฺติ.
๗๖๗. อนาปตฺติ เสสกํ อุปเนติ, สามิเก อปโลเกตฺวา อุปเนติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
สตฺตมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๘. อฏฺมสิกฺขาปทํ
๗๖๘. เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺส ปูคสฺส ปริเวณวาสิกา ภิกฺขุนิโย ยาคุยา กิลมนฺติ. อถ โข โส ปูโค ภิกฺขุนีนํ ยาคุอตฺถาย ฉนฺทกํ สงฺฆริตฺวา อฺตรสฺส อาปณิกสฺส ¶ ฆเร ปริกฺขารํ นิกฺขิปิตฺวา ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘‘อมุกสฺส, อยฺเย, อาปณิกสฺส ฆเร ยาคุอตฺถาย ปริกฺขาโร นิกฺขิตฺโต, ตโต ตณฺฑุลํ อาหราเปตฺวา ยาคุํ ปจาเปตฺวา ปริภฺุชถา’’ติ. ภิกฺขุนิโย เตน ปริกฺขาเรน เภสชฺชํ เจตาเปตฺวา ปริภฺุชึสุ. โส ปูโค ชานิตฺวา อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺตี’’ติ…เป… ¶ สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน ¶ อฺํ เจตาเปนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ ¶ . วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๖๙. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๗๐. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกนาติ อฺสฺสตฺถาย ทินฺเนน.
มหาชนิเกนาติ คณสฺส, น สงฺฆสฺส, น เอกภิกฺขุนิยา.
อฺํ เจตาเปยฺยาติ ยํอตฺถาย ทินฺนํ ตํ เปตฺวา อฺํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน อฺํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๗๑. อฺทตฺถิเก ¶ อฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก เวมติกา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา ¶ อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. นิสฺสฏฺํ ปฏิลภิตฺวา ยถาทาเน อุปเนตพฺพํ.
อนฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา, อนาปตฺติ.
๗๗๒. อนาปตฺติ เสสกํ อุปเนติ, สามิเก อปโลเกตฺวา อุปเนติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
อฏฺมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๙. นวมสิกฺขาปทํ
๗๗๓. เตน ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺส ปูคสฺส ปริเวณวาสิกา ภิกฺขุนิโย ยาคุยา กิลมนฺติ. อถ โข โส ปูโค ภิกฺขุนีนํ ยาคุอตฺถาย ฉนฺทกํ สงฺฆริตฺวา อฺตรสฺส อาปณิกสฺส ฆเร ปริกฺขารํ นิกฺขิปิตฺวา ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘‘อมุกสฺส, อยฺเย, อาปณิกสฺส ฆเร ยาคุอตฺถาย ปริกฺขาโร นิกฺขิตฺโต. ตโต ตณฺฑุเล อาหราเปตฺวา ยาคุํ ปจาเปตฺวา ปริภฺุชถา’’ติ. ภิกฺขุนิโย เตน จ ปริกฺขาเรน สยมฺปิ ยาจิตฺวา เภสชฺชํ เจตาเปตฺวา ปริภฺุชึสุ. โส ปูโค ชานิตฺวา อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถฺหิ ¶ นาม ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๗๔. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๗๕. ยา ¶ ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกนาติ อฺสฺสตฺถาย ทินฺเนน.
มหาชนิเกนาติ คณสฺส, น สงฺฆสฺส, น เอกภิกฺขุนิยา.
สฺาจิเกนาติ สยํ ยาจิตฺวา.
อฺํ เจตาเปยฺยาติ ยํอตฺถาย ทินฺนํ ตํ เปตฺวา อฺํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ ¶ สงฺฆสฺส วา ¶ คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน มหาชนิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ. อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๗๖. อฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก เวมติกา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. นิสฺสฏฺํ ปฏิลภิตฺวา ยถาทาเน อุปเนตพฺพํ.
อนฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา อนาปตฺติ.
๗๗๗. อนาปตฺติ เสสกํ อุปเนติ, สามิเก อปโลเกตฺวา อุปเนติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
นวมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๑๐. ทสมสิกฺขาปทํ
๗๗๘. เตน ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี พหุสฺสุตา โหติ ภาณิกา วิสารทา ปฏฺฏา ธมฺมึ กถํ กาตุํ. พหู มนุสฺสา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ ปยิรุปาสนฺติ. เตน โข ปน สมเยน ¶ ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ปริเวณํ อุนฺทฺริยติ [อุทฺรียติ (สฺยา.)]. มนุสฺสา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจุํ – ‘‘กิสฺสิทํ เต, อยฺเย, ปริเวณํ อุนฺทฺริยตี’’ติ? ‘‘นตฺถาวุโส, ทายกา, นตฺถิ การกา’’ติ. อถ โข เต มนุสฺสา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ปริเวณตฺถาย ฉนฺทกํ สงฺฆริตฺวา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ปริกฺขารํ อทํสุ. ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตน จ ปริกฺขาเรน สยมฺปิ ยาจิตฺวา เภสชฺชํ เจตาเปตฺวา ปริภฺุชิ. มนุสฺสา ชานิตฺวา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสฺสตี’’ติ…เป… สจฺจํ ¶ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๗๙. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๘๐. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกนาติ ¶ อฺสฺสตฺถาย ทินฺเนน.
ปุคฺคลิเกนาติ เอกาย ภิกฺขุนิยา, น สงฺฆสฺส, น คณสฺส.
สฺาจิเกนาติ สยํ ยาจิตฺวา.
อฺํ ¶ เจตาเปยฺยาติ ยํอตฺถาย ทินฺนํ ตํ เปตฺวา อฺํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อฺทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อฺุทฺทิสิเกน ปุคฺคลิเกน สฺาจิเกน อฺํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๘๑. อฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก เวมติกา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา อฺํ เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. นิสฺสฏฺํ ปฏิลภิตฺวา ยถาทาเน อุปเนตพฺพํ.
อนฺทตฺถิเก อฺทตฺถิกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนฺทตฺถิเก อนฺทตฺถิกสฺา, อนาปตฺติ.
๗๘๒. อนาปตฺติ เสสกํ อุปเนติ, สามิเก อปโลเกตฺวา อุปเนติ, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ทสมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๑๑. เอกาทสมสิกฺขาปทํ
๗๘๓. เตน ¶ ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี พหุสฺสุตา โหติ ภาณิกา วิสารทา ปฏฺฏา ธมฺมึ กถํ กาตุํ. อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล สีตกาเล มหคฺฆํ กมฺพลํ ปารุปิตฺวา เยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ราชานํ ปเสนทึ โกสลํ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ. อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต สมาทปิโต สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘วเทยฺยาสิ, อยฺเย, เยน อตฺโถ’’ติ? ‘‘สเจ เม ตฺวํ, มหาราช, ทาตุกาโมสิ, อิมํ กมฺพลํ เทหี’’ติ. อถ โข ราชา ปเสนทิ ¶ โกสโล ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา กมฺพลํ ทตฺวา อุฏฺายาสนา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘มหิจฺฉา อิมา ภิกฺขุนิโย อสนฺตุฏฺา. กถฺหิ นาม ราชานํ กมฺพลํ วิฺาเปสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา ¶ ราชานํ กมฺพลํ วิฺาเปสฺสตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ กมฺพลํ วิฺาเปตีติ [วิฺาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ กมฺพลํ วิฺาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๘๔. ‘‘ครุปาวุรณํ [ปาปุรณํ (สี. สฺยา.)] ปน ภิกฺขุนิยา เจตาเปนฺติยา จตุกฺกํสปรมํ เจตาเปตพฺพํ. ตโต เจ อุตฺตริ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๘๕. ครุปาวุรณํ ¶ นาม ยํ กิฺจิ สีตกาเล ปาวุรณํ.
เจตาเปนฺติยาติ วิฺาเปนฺติยา.
จตุกฺกํสปรมํ ¶ เจตาเปตพฺพนฺติ โสฬสกหาปณคฺฆนกํ เจตาเปตพฺพํ.
ตโต เจ อุตฺตริ เจตาเปยฺยาติ ตตุตฺตริ วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, ครุปาวุรณํ อติเรกจตุกฺกํสปรมํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๘๖. อติเรกจตุกฺกํเส อติเรกสฺา เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อติเรกจตุกฺกํเส เวมติกา เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ¶ . อติเรกจตุกฺกํเส อูนกสฺา เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อูนกจตุกฺกํเส ¶ อติเรกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อูนกจตุกฺกํเส เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อูนกจตุกฺกํเส อูนกสฺา, อนาปตฺติ.
๗๘๗. อนาปตฺติ จตุกฺกํสปรมํ เจตาเปติ, อูนกจตุกฺกํสปรมํ เจตาเปติ, าตกานํ, ปวาริตานํ, อฺสฺสตฺถาย, อตฺตโน ธเนน, มหคฺฆํ เจตาเปตุกามสฺส อปฺปคฺฆํ เจตาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
เอกาทสมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๑๒. ทฺวาทสมสิกฺขาปทํ
๗๘๘. เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี พหุสฺสุตา โหติ ภาณิกา วิสารทา ปฏฺฏา ธมฺมึ กถํ กาตุํ. อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อุณฺหกาเล มหคฺฆํ โขมํ ปารุปิตฺวา เยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ถุลฺลนนฺทํ ¶ ภิกฺขุนึ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ราชานํ ปเสนทึ โกสลํ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ. อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต สมาทปิโต สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ เอตทโวจ – ‘‘วเทยฺยาสิ, อยฺเย, เยน อตฺโถ’’ติ ¶ . ‘‘สเจ เม ตฺวํ, มหาราช, ทาตุกาโมสิ, อิมํ โขมํ เทหี’’ติ. อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา โขมํ ทตฺวา อุฏฺายาสนา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนึ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘มหิจฺฉา อิมา ภิกฺขุนิโย อสนฺตุฏฺา. กถฺหิ นาม ราชานํ โขมํ วิฺาเปสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา ราชานํ โขมํ วิฺาเปสฺสตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ โขมํ วิฺาเปตีติ [วิฺาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควาติ’’. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ราชานํ โขมํ วิฺาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๗๘๙. ‘‘ลหุปาวุรณํ ¶ ปน ภิกฺขุนิยา เจตาเปนฺติยา อฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ เจตาเปตพฺพํ. ตโต เจ อุตฺตริ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติ.
๗๙๐. ลหุปาวุรณํ นาม ยํ กิฺจิ อุณฺหกาเล ปาวุรณํ.
เจตาเปนฺติยาติ วิฺาเปนฺติยา.
อฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ เจตาเปตพฺพนฺติ ทสกหาปณคฺฆนกํ เจตาเปตพฺพํ.
ตโต เจ อุตฺตริ เจตาเปยฺยาติ ตตุตฺตริ วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. นิสฺสชฺชิตพฺพํ ¶ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป… อิทํ เม, อยฺเย, ลหุปาวุรณํ อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ ¶ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามีติ…เป… ทเทยฺยาติ…เป… ทเทยฺยุนฺติ…เป… อยฺยาย ทมฺมีติ.
๗๙๑. อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํเส อติเรกสฺา เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํเส เวมติกา เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. อติเรกอฑฺฒเตยฺยกํเส อูนกสฺา เจตาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อูนกอฑฺฒเตยฺยกํเส อติเรกสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อูนกอฑฺฒเตยฺยกํเส เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อูนกอฑฺฒเตยฺยกํเส อูนกสฺา ¶ , อนาปตฺติ.
๗๙๒. อนาปตฺติ อฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ เจตาเปติ, อูนกอฑฺฒเตยฺยกํสปรมํ เจตาเปติ, าตกานํ, ปวาริตานํ, อฺสฺสตฺถาย, อตฺตโน ธเนน, มหคฺฆํ เจตาเปตุกามสฺส อปฺปคฺฆํ เจตาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ทฺวาทสมสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
อุทฺทิฏฺา โข, อยฺยาโย, ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา ธมฺมา. ตตฺถายฺยาโย ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ¶ ปริสุทฺธา’’? ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ปริสุทฺเธตฺถายฺยาโย, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
ภิกฺขุนิวิภงฺเค นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ นิฏฺิตํ.