📜
๕. ปาฏิเทสนียกณฺฑํ (ภิกฺขุนีวิภงฺโค)
๑. ปมปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ
อิเม โข ปนายฺยาโย อฏฺ ปาฏิเทสนียา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
๑๒๒๘. เตน ¶ ¶ ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ. มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสนฺติ! กสฺส สมฺปนฺนํ น มนาปํ, กสฺส สาทุํ น รุจฺจตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสนฺตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา, ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุเชยฺย, ปฏิเทเสตพฺพํ ตาย ภิกฺขุนิยา – ‘คารยฺหํ, อยฺเย, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมี’’’ติ.
เอวฺจิทํ ภควตา ¶ ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทํ ปฺตฺตํ โหติ.
๑๒๒๙. เตน ¶ โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย คิลานา โหนฺติ. คิลานปุจฺฉิกา ภิกฺขุนิโย คิลานา ภิกฺขุนิโย เอตทโวจุํ – ‘‘กจฺจิ, อยฺเย, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนีย’’นฺติ? ‘‘ปุพฺเพ มยํ, อยฺเย, สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชาม, ¶ เตน โน ผาสุ โหติ; อิทานิ ปน ‘‘ภควตา ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ กุกฺกุจฺจายนฺตา น วิฺาเปม, เตน โน น ผาสุ โหตี’’ติ…เป… ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลานาย ภิกฺขุนิยา สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิตุํ ¶ . เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๑๒๓๐. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อคิลานา สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุเชยฺย, ปฏิเทเสตพฺพํ ตาย ภิกฺขุนิยา – ‘คารยฺหํ, อยฺเย, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ ตํ ปฏิเทเสมี’’’ติ.
๑๒๓๑. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อคิลานา นาม ยสฺสา วินา สปฺปินา ผาสุ โหติ.
คิลานา นาม ยสฺสา วินา สปฺปินา น ผาสุ โหติ.
สปฺปิ นาม โคสปฺปิ วา อชิกาสปฺปิ วา มหึสสปฺปิ วา. เยสํ มํสํ กปฺปติ เตสํ สปฺปิ.
อคิลานา อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน ‘‘ภฺุชิสฺสามี’’ติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร ¶ อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
๑๒๓๒. อคิลานา อคิลานสฺา สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส. อคิลานา เวมติกา สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส. อคิลานา คิลานสฺา สปฺปึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
คิลานา ¶ อคิลานสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลานา เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลานา คิลานสฺา, อนาปตฺติ.
๑๒๓๓. อนาปตฺติ ¶ คิลานาย, คิลานา หุตฺวา วิฺาเปตฺวา อคิลานา ภฺุชติ, คิลานาย เสสกํ ภฺุชติ, าตกานํ ปวาริตานํ, อฺสฺสตฺถาย, อตฺตโน ธเนน, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
ปมปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
๒. ทุติยาทิปาฏิเทสนียสิกฺขาปทานิ
๑๒๓๔. เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย เตลํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ…เป… มธุํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ…เป… ผาณิตํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ…เป… มจฺฉํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ…เป… มํสํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ…เป… ขีรํ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ…เป… ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺติ. มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสนฺติ! กสฺส สมฺปนฺนํ น มนาปํ, กสฺส สาทุํ ¶ น รุจฺจตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสนฺตี’’ติ…เป… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชนฺตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป… กถฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสนฺติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… เอวฺจ ปน ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุเชยฺย, ปฏิเทเสตพฺพํ ตาย ภิกฺขุนิยา – ‘คารยฺหํ, อยฺเย, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมี’’’ติ.
เอวฺจิทํ ภควตา ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทํ ปฺตฺตํ โหติ.
๑๒๓๕. เตน ¶ โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย คิลานา โหนฺติ. คิลานปุจฺฉิกา ภิกฺขุนิโย คิลานา ภิกฺขุนิโย เอตทโวจุํ – ‘‘กจฺจิ, อยฺเย, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนีย’’นฺติ? ‘‘ปุพฺเพ มยํ, อยฺเย, ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิมฺหา, ¶ เตน โน ผาสุ โหติ, อิทานิ ปน ‘‘ภควตา ปฏิกฺขิตฺต’’นฺติ กุกฺกุจฺจายนฺตา น วิฺาเปม, เตน โน น ผาสุ โหตี’’ติ…เป… ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลานาย ภิกฺขุนิยา ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชิตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
๑๒๓๖. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อคิลานา (เตลํ…เป… มธุํ…เป… ผาณิตํ…เป… มจฺฉํ…เป… มํสํ…เป… ขีรํ…เป…) ทธึ ¶ วิฺาเปตฺวา ภฺุเชยฺย ¶ , ปฏิเทเสตพฺพํ ตาย ภิกฺขุนิยา – ‘คารยฺหํ, อยฺเย, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมี’’’ติ.
๑๒๓๗. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป… ภิกฺขุนีติ…เป… อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติ.
อคิลานา นาม ยสฺสา วินา ทธินา ผาสุ โหติ.
คิลานา นาม ยสฺสา วินา ทธินา น ผาสุ โหติ.
เตลํ นาม ติลเตลํ สาสปเตลํ มธุกเตลํ เอรณฺฑเตลํ วสาเตลํ.
มธุ นาม มกฺขิกามธุ. ผาณิตํ นาม อุจฺฉุมฺหา นิพฺพตฺตํ. มจฺโฉ นาม โอทโก วุจฺจติ. มํสํ นาม เยสํ มํสํ กปฺปติ เตสํ มํสํ. ขีรํ นาม โคขีรํ วา อชิกาขีรํ วา มหึสขีรํ วา เยสํ มํสํ กปฺปติ เตสํ ขีรํ. ทธิ นาม เตสฺเว ทธิ.
อคิลานา อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ. ปฏิลาเภน ภฺุชิสฺสามีติ ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
๑๒๓๘. อคิลานา อคิลานสฺา ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส ¶ . อคิลานา เวมติกา ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส. อคิลานา คิลานสฺา ทธึ วิฺาเปตฺวา ภฺุชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส.
คิลานา ¶ อคิลานสฺา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลานา เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลานา คิลานสฺา อนาปตฺติ.
๑๒๓๙. อนาปตฺติ ¶ คิลานาย, คิลานา หุตฺวา วิฺาเปตฺวา อคิลานา ภฺุชติ, คิลานาย เสสกํ ภฺุชติ, าตกานํ ปวาริตานํ, อฺสฺสตฺถาย, อตฺตโน ธเนน, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติ.
อฏฺมปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ.
อุทฺทิฏฺา โข, อยฺยาโย, อฏฺ ปาฏิเทสนียา ธมฺมา. ตตฺถายฺยาโย ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ – ‘‘กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา’’? ปริสุทฺเธตฺถายฺยาโย, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
ภิกฺขุนิวิภงฺเค ปาฏิเทสนียกณฺฑํ นิฏฺิตํ.