📜
๔. ปวารณากฺขนฺธโก
๑๒๐. อผาสุกวิหาโร
๒๐๙. เตน ¶ ¶ ¶ ¶ สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สนฺทิฏฺา สมฺภตฺตา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อฺตรสฺมึ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉึสุ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘เกน นุ โข มยํ อุปาเยน สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลเมยฺยามา’’ติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘สเจ โข มยํ อฺมฺํ เนว อาลเปยฺยาม น สลฺลเปยฺยาม – โย ปมํ คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกเมยฺย โส อาสนํ ปฺเปยฺย, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิเปยฺย, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา อุปฏฺาเปยฺย, ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺาเปยฺย; โย ปจฺฉา คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกเมยฺย, สจสฺส ภุตฺตาวเสโส, สเจ อากงฺเขยฺย ภฺุเชยฺย, โน เจ อากงฺเขยฺย อปฺปหริเต วา ฉฑฺเฑยฺย, อปฺปาณเก วา อุทเก โอปิลาเปยฺย; โส อาสนํ อุทฺธเรยฺย, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ ปฏิสาเมยฺย, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา ปฏิสาเมยฺย, ปานียํ ปริโภชนียํ ปฏิสาเมยฺย, ภตฺตคฺคํ สมฺมชฺเชยฺย; โย ปสฺเสยฺย ปานียฆฏํ วา ปริโภชนียฆฏํ วา วจฺจฆฏํ วา ริตฺตํ ตุจฺฉํ โส อุปฏฺาเปยฺย; สจสฺส โหติ อวิสยฺหํ, หตฺถวิกาเรน ทุติยํ อามนฺเตตฺวา หตฺถวิลงฺฆเกน อุปฏฺาเปยฺย; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา วาจํ ภินฺเทยฺย – เอวํ โข มยํ สมคฺคา ¶ สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลเมยฺยามา’’ติ. อถ โข เต ภิกฺขู อฺมฺํ เนว อาลปึสุ, น สลฺลปึสุ. โย ปมํ คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกมติ, โส อาสนํ ปฺเปติ, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปติ, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา อุปฏฺาเปติ, ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺาเปติ ¶ . โย ปจฺฉา คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกมติ, สเจ โหติ ภุตฺตาวเสโส, สเจ อากงฺขติ ภฺุชติ, โน เจ อากงฺขติ อปฺปหริเต วา ฉฑฺเฑติ, อปฺปาณเก วา อุทเก โอปิลาเปติ; โส อาสนํ อุทฺธรติ, ปาโททกํ ปาทปีํ ¶ ปาทกถลิกํ ปฏิสาเมติ, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา ปฏิสาเมติ, ปานียํ ปริโภชนียํ ปฏิสาเมติ, ภตฺตคฺคํ ¶ สมฺมชฺชติ. โย ปสฺสติ ปานียฆฏํ วา ปริโภชนียฆฏํ วา วจฺจฆฏํ วา ริตฺตํ ตุจฺฉํ โส อุปฏฺาเปติ. สจสฺส โหติ อวิสยฺหํ, หตฺถวิกาเรน ทุติยํ อามนฺเตตฺวา หตฺถวิลงฺฆเกน อุปฏฺาเปติ, น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา วาจํ ภินฺทติ.
อาจิณฺณํ โข ปเนตํ วสฺสํวุฏฺานํ ภิกฺขูนํ ภควนฺตํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ. อถ โข เต ภิกฺขู วสฺสํวุฏฺา เตมาสจฺจเยน เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน สาวตฺถิ เตน ปกฺกมึสุ. อนุปุพฺเพน เยน สาวตฺถิ เชตวนํ อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราโม เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ, อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ. อาจิณฺณํ โข ปเนตํ พุทฺธานํ ¶ ภควนฺตานํ อาคนฺตุเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ปฏิสมฺโมทิตุํ. อถ โข ภควา เต ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ, ภิกฺขเว, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถ, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถา’’ติ? ‘‘ขมนียํ ภควา, ยาปนียํ ภควา. สมคฺคา จ มยํ, ภนฺเต, สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิมฺหา, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิมฺหา’’ติ. ชานนฺตาปิ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ, ชานนฺตาปิ น ปุจฺฉนฺติ. กาลํ วิทิตฺวา ปุจฺฉนฺติ, กาลํ วิทิตฺวา น ปุจฺฉนฺติ. อตฺถสํหิตํ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ, โน อนตฺถสํหิตํ. อนตฺถสํหิเต เสตุฆาโต ตถาคตานํ. ทฺวีหากาเรหิ พุทฺธา ภควนฺโต ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉนฺติ – ธมฺมํ วา เทเสสฺสาม, สาวกานํ วา สิกฺขาปทํ ปฺเปสฺสามาติ. อถ โข ภควา เต ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘ยถากถํ ปน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถ, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถา’’ติ.
อิธ มยํ, ภนฺเต, สมฺพหุลา สนฺทิฏฺา สมฺภตฺตา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อฺตรสฺมึ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉิมฺหา. เตสํ โน, ภนฺเต, อมฺหากํ เอตทโหสิ – ‘‘เกน นุ โข มยํ อุปาเยน สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม, น จ ¶ ปิณฺฑเกน กิลเมยฺยามา’’ติ. เตสํ โน, ภนฺเต, อมฺหากํ เอตทโหสิ – ‘‘สเจ โข มยํ อฺมฺํ เนว อาลเปยฺยาม น สลฺลเปยฺยาม – โย ปมํ คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกเมยฺย โส อาสนํ ปฺเปยฺย, ปาโททกํ ปาทปีํ ¶ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิเปยฺย, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา อุปฏฺาเปยฺย, ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺาเปยฺย; โย ปจฺฉา คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกเมยฺย, สจสฺส ภุตฺตาวเสโส ¶ , สเจ อากงฺเขยฺย ภฺุเชยฺย, โน เจ อากงฺเขยฺย อปฺปหริเต วา ฉฑฺเฑยฺย, อปฺปาณเก วา อุทเก โอปิลาเปยฺย; โส อาสนํ อุทฺธเรยฺย, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ ปฏิสาเมยฺย ¶ , อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา ปฏิสาเมยฺย, ปานียํ ปริโภชนียํ ปฏิสาเมยฺย, ภตฺตคฺคํ สมฺมชฺเชยฺย; โย ปสฺเสยฺย ปานียฆฏํ วา ปริโภชนียฆฏํ วา วจฺจฆฏํ วา ริตฺตํ ตุจฺฉํ โส อุปฏฺาเปยฺย; สจสฺส โหติ อวิสยฺหํ, หตฺถวิกาเรน ทุติยํ อามนฺเตตฺวา หตฺถวิลงฺฆเกน อุปฏฺาเปยฺย; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา วาจํ ภินฺเทยฺย – เอวํ โข มยํ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลเมยฺยามา’’ติ. อถ โข มยํ, ภนฺเต, อฺมฺํ เนว อาลปิมฺหา น สลฺลวิมฺหา. โย ปมํ คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกมติ โส อาสนํ ปฺเปติ, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปติ, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา อุปฏฺาเปติ, ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺาเปติ. โย ปจฺฉา คามโต ปิณฺฑาย ปฏิกฺกมติ, สเจ โหติ ภุตฺตาวเสโส, สเจ อากงฺขติ ภฺุชติ, โน เจ อากงฺขติ อปฺปหริเต วา ฉฑฺเฑติ, อปฺปาณเก วา อุทเก โอปิลาเปติ, โส อาสนํ อุทฺธรติ, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ ปฏิสาเมติ, อวกฺการปาตึ โธวิตฺวา ปฏิสาเมติ, ปานียํ ปริโภชนียํ ¶ ปฏิสาเมติ, ภตฺตคฺคํ สมฺมชฺชติ. โย ปสฺสติ ปานียฆฏํ วา ปริโภชนียฆฏํ วา วจฺจฆฏํ วา ริตฺตํ ตุจฺฉํ โส อุปฏฺาเปติ. สจสฺส โหติ อวิสยฺหํ, หตฺถวิกาเรน ทุติยํ อามนฺเตตฺวา หตฺถวิลงฺฆเกน อุปฏฺาเปติ, น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา วาจํ ภินฺทติ. เอวํ โข มยํ, ภนฺเต, สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิมฺหา, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิมฺหาติ.
อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อผาสฺุเว [อผาสุกฺเว (สี.)] กิรเม [กิริเม (ก.)], ภิกฺขเว, โมฆปุริสา วุฏฺา [วุตฺถา (ก.)] สมานา ผาสุมฺหา [ผาสุกมฺหา (สี.)] วุฏฺาติ ปฏิชานนฺติ. ปสุสํวาสฺเว กิรเม, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา วุฏฺา สมานา ผาสุมฺหา วุฏฺาติ ปฏิชานนฺติ. เอฬกสํวาสฺเว กิรเม, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา วุฏฺา สมานา ผาสุมฺหา วุฏฺาติ ปฏิชานนฺติ. สปตฺตสํวาสฺเว กิรเม, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา วุฏฺา สมานา ผาสุมฺหา วุฏฺาติ ปฏิชานนฺติ. กถฺหิ นามิเม, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา มูคพฺพตํ ติตฺถิยสมาทานํ สมาทิยิสฺส’’นฺติ. เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป… วิครหิตฺวา ธมฺมึ ¶ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – น, ภิกฺขเว, มูคพฺพตํ ติตฺถิยสมาทานํ สมาทิยิตพฺพํ. โย สมาทิเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, วสฺสํวุฏฺานํ ภิกฺขูนํ ตีหิ าเนหิ ปวาเรตุํ – ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. สา โว ภวิสฺสติ อฺมฺานุโลมตา อาปตฺติวุฏฺานตา วินยปุเรกฺขารตา. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ปวาเรตพฺพํ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ ¶ –
๒๑๐. ‘‘สุณาตุ ¶ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อชฺช ปวารณา. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ.
เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘สงฺฆํ, อาวุโส, ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ, อาวุโส, สงฺฆํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ตติยมฺปิ, อาวุโส, สงฺฆํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
นวเกน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘สงฺฆํ, ภนฺเต, ปวาเรมิ ทิฏฺเน ¶ วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ, ภนฺเต, สงฺฆํ…เป… ตติยมฺปิ, ภนฺเต, สงฺฆํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
๒๑๑. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เถเรสุ ภิกฺขูสุ อุกฺกุฏิกํ นิสินฺเนสุ ปวารยมาเนสุ อาสเนสุ อจฺฉนฺติ. เย เต ภิกฺขู ¶ อปฺปิจฺฉา…เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เถเรสุ ภิกฺขูสุ อุกฺกุฏิกํ นิสินฺเนสุ ปวารยมาเนสุ อาสเนสุ อจฺฉิสฺสนฺตี’’ติ. อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป… ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เถเรสุ ภิกฺขูสุ อุกฺกุฏิกํ นิสินฺเนสุ ปวารยมาเนสุ อาสเนสุ อจฺฉนฺตี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติ. วิครหิ ¶ พุทฺโธ ภควา…เป… ‘‘กถฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา เถเรสุ ภิกฺขูสุ อุกฺกุฏิกํ นิสินฺเนสุ ปวารยมาเนสุ อาสเนสุ อจฺฉิสฺส’’นฺติ. เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย, ปสนฺนานํ วา ภิยฺโยภาวาย…เป… วิครหิตฺวา ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘น, ภิกฺขเว, เถเรสุ ภิกฺขูสุ อุกฺกุฏิกํ นิสินฺเนสุ ปวารยมาเนสุ อาสเนสุ อจฺฉิตพฺพํ. โย อจฺเฉยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สพฺเพเหว อุกฺกุฏิกํ นิสินฺเนหิ ปวาเรตุ’’นฺติ.
เตน ¶ โข ปน สมเยน อฺตโร เถโร ชราทุพฺพโล ยาว สพฺเพ ปวาเรนฺตีติ [ยาว สพฺเพ ปวาเรนฺติ (สฺยา.)] อุกฺกุฏิกํ นิสินฺโน อาคมยมาโน มุจฺฉิโต ปปติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ตทมนฺตรา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตุํ ยาว ปวาเรติ, ปวาเรตฺวา อาสเน นิสีทิตุนฺติ.
อผาสุกวิหาโร นิฏฺิโต.
๑๒๑. ปวารณาเภทา
๒๑๒. อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘กติ นุ โข ปวารณา’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ทฺเวมา, ภิกฺขเว, ปวารณา – จาตุทฺทสิกา จ ปนฺนรสิกา จ. อิมา โข, ภิกฺขเว, ทฺเว ปวารณาติ.
อถ ¶ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘กติ นุ โข ปวารณกมฺมานี’’ติ? [ปวารณากมฺมานีติ (สฺยา.)] ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. จตฺตาริมานิ, ภิกฺขเว, ปวารณกมฺมานิ – อธมฺเมน วคฺคํ ปวารณกมฺมํ, อธมฺเมน สมคฺคํ ปวารณกมฺมํ, ธมฺเมน วคฺคํ ปวารณกมฺมํ, ธมฺเมน สมคฺคํ ปวารณกมฺมํ. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยทิทํ อธมฺเมน วคฺคํ ปวารณกมฺมํ, น, ภิกฺขเว, เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ กาตพฺพํ; น จ มยา เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ อนฺุาตํ. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยทิทํ อธมฺเมน สมคฺคํ ปวารณกมฺมํ, น, ภิกฺขเว, เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ กาตพฺพํ; น จ มยา เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ อนฺุาตํ. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยทิทํ ธมฺเมน วคฺคํ ปวารณกมฺมํ, น, ภิกฺขเว, เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ กาตพฺพํ; น จ มยา เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ อนฺุาตํ. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยทิทํ ธมฺเมน สมคฺคํ ปวารณกมฺมํ, เอวรูปํ, ภิกฺขเว, ปวารณกมฺมํ กาตพฺพํ; เอวรูปฺจ มยา ปวารณกมฺมํ อนฺุาตํ. ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, เอวรูปํ ปวารณกมฺมํ กริสฺสาม ยทิทํ ธมฺเมน สมคฺคนฺติ, เอวฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพนฺติ.
ปวารณาเภทา นิฏฺิตา.
๑๒๒. ปวารณาทานานุชานนา
๒๑๓. อถ ¶ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘สนฺนิปตถ, ภิกฺขเว. สงฺโฆ ปวาเรสฺสตี’’ติ. เอวํ วุตฺเต อฺตโร ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อตฺถิ, ภนฺเต, ภิกฺขุ คิลาโน ¶ , โส อนาคโต’’ติ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลาเนน ภิกฺขุนา ปวารณํ ทาตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ทาตพฺพา – เตน คิลาเนน ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ ¶ อุปสงฺกมิตฺวา ¶ เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ปวารณํ ทมฺมิ, ปวารณํ เม หร, ปวารณํ เม อาโรเจหิ, มมตฺถาย ปวาเรหี’’ติ กาเยน วิฺาเปติ, วาจาย วิฺาเปติ, กาเยน วาจาย วิฺาเปติ, ทินฺนา โหติ ปวารณา; น กาเยน วิฺาเปติ, น วาจาย วิฺาเปติ, น กาเยน วาจาย วิฺาเปติ, น ทินฺนา โหติ ปวารณา. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, โส, ภิกฺขเว, คิลาโน ภิกฺขุ มฺเจน วา ปีเน วา สงฺฆมชฺเฌ อาเนตฺวา ปวาเรตพฺพํ. สเจ, ภิกฺขเว, คิลานุปฏฺากานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘สเจ โข มยํ คิลานํ านา จาเวสฺสาม, อาพาโธ วา อภิวฑฺฒิสฺสติ, กาลํกิริยา วา ภวิสฺสตี’’ติ น, ภิกฺขเว, คิลาโน ภิกฺขุ านา จาเวตพฺโพ. สงฺเฆน ตตฺถ คนฺตฺวา ปวาเรตพฺพํ; น ตฺเวว วคฺเคน สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. ปวาเรยฺย เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
ปวารณหารโก [ปวารณาหารโก (สฺยา.)] เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย ตตฺเถว ปกฺกมติ, อฺสฺส ทาตพฺพา ปวารณา. ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย ตตฺเถว วิพฺภมติ…เป… กาลํกโรติ… สามเณโร ปฏิชานาติ… สิกฺขํ ปจฺจกฺขาตโก ปฏิชานาติ… อนฺติมวตฺถุํ อชฺฌาปนฺนโก ปฏิชานาติ… อุมฺมตฺตโก ปฏิชานาติ… ขิตฺตจิตฺโต ปฏิชานาติ… เวทนาฏฺโฏ ปฏิชานาติ… อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… ปณฺฑโก ¶ ปฏิชานาติ… เถยฺยสํวาสโก ปฏิชานาติ… ติตฺถิยปกฺกนฺตโก ปฏิชานาติ… ติรจฺฉานคโต ปฏิชานาติ… มาตุฆาตโก ปฏิชานาติ… ปิตุฆาตโก ปฏิชานาติ… อรหนฺตฆาตโก ปฏิชานาติ… ภิกฺขุนิทูสโก ปฏิชานาติ… สงฺฆเภทโก ปฏิชานาติ ¶ … โลหิตุปฺปาทโก ปฏิชานาติ… อุภโตพฺยฺชนโก ปฏิชานาติ, อฺสฺส ทาตพฺพา ปวารณา.
ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย อนฺตรามคฺเค ปกฺกมติ, อนาหฏา โหติ ปวารณา. ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย อนฺตรามคฺเค วิพฺภมติ…เป… กาลํกโรติ… สามเณโร ปฏิชานาติ… สิกฺขํ ปจฺจกฺขาตโก ปฏิชานาติ… อนฺติมวตฺถุํ อชฺฌาปนฺนโก ปฏิชานาติ… อุมฺมตฺตโก ปฏิชานาติ… ขิตฺตจิตฺโต ปฏิชานาติ… เวทนาฏฺโฏ ปฏิชานาติ… อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค ¶ อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… ปณฺฑโก ปฏิชานาติ… เถยฺยสํวาสโก ปฏิชานาติ… ติตฺถิยปกฺกนฺตโก ปฏิชานาติ… ติรจฺฉานคโต ปฏิชานาติ… มาตุฆาตโก ปฏิชานาติ… ปิตุฆาตโก ปฏิชานาติ… อรหนฺตฆาตโก ปฏิชานาติ… ภิกฺขุนิทูสโก ปฏิชานาติ… สงฺฆเภทโก ปฏิชานาติ… โลหิตุปฺปาทโก ปฏิชานาติ… อุภโตพฺยฺชนโก ปฏิชานาติ, อนาหฏา โหติ ปวารณา.
ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย สงฺฆปฺปตฺโต ปกฺกมติ, อาหฏา โหติ ปวารณา. ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย สงฺฆปฺปตฺโต วิพฺภมติ…เป… กาลํกโรติ… สามเณโร ปฏิชานาติ… สิกฺขํ ปจฺจกฺขาตโก ปฏิชานาติ… อนฺติมวตฺถุํ อชฺฌาปนฺนโก ปฏิชานาติ… อุมฺมตฺตโก ปฏิชานาติ… ขิตฺตจิตฺโต ปฏิชานาติ… เวทนาฏฺโฏ ปฏิชานาติ… อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺขิตฺตโก ปฏิชานาติ… ปณฺฑโก ปฏิชานาติ… เถยฺยสํวาสโก ปฏิชานาติ… ติตฺถิยปกฺกนฺตโก ปฏิชานาติ… ติรจฺฉานคโต ปฏิชานาติ… มาตุฆาตโก ปฏิชานาติ… ปิตุฆาตโก ปฏิชานาติ… อรหนฺตฆาตโก ปฏิชานาติ… ภิกฺขุนิทูสโก ปฏิชานาติ… สงฺฆเภทโก ปฏิชานาติ… โลหิตุปฺปาทโก ปฏิชานาติ… อุภโตพฺยฺชนโก ปฏิชานาติ, อาหฏา โหติ ปวารณา.
ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย สงฺฆปฺปตฺโต สุตฺโต นาโรเจติ, อาหฏา โหติ ปวารณา. ปวารณหารกสฺส อนาปตฺติ ¶ . ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทินฺนาย ปวารณาย สงฺฆปฺปตฺโต ปมตฺโต นาโรเจติ…เป… สมาปนฺโน นาโรเจติ, อาหฏา โหติ ปวารณา. ปวารณหารกสฺส อนาปตฺติ.
ปวารณหารโก เจ, ภิกฺขเว ¶ , ทินฺนาย ปวารณาย สงฺฆปฺปตฺโต สฺจิจฺจ นาโรเจติ, อาหฏา โหติ ปวารณา. ปวารณหารกสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย ปวารณํ เทนฺเตน ฉนฺทมฺปิ ทาตุํ, สนฺติ สงฺฆสฺส กรณียนฺติ.
ปวารณาทานานุชานนา นิฏฺิตา.
๑๒๓. าตกาทิคฺคหณกถา
๒๑๔. เตน ¶ โข ปน สมเยน อฺตรํ ภิกฺขุํ ตทหุ ปวารณาย าตกา คณฺหึสุ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุํ ตทหุ ปวารณาย าตกา คณฺหนฺติ. เต าตกา ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิงฺฆ, ตุมฺเห อายสฺมนฺโต อิมํ ภิกฺขุํ มุหุตฺตํ มฺุจถ, ยาวายํ ภิกฺขุ ปวาเรตี’’ติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, เต าตกา ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิงฺฆ, ตุมฺเห อายสฺมนฺโต มุหุตฺตํ เอกมนฺตํ โหถ, ยาวายํ ภิกฺขุ ปวารณํ เทตี’’ติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, เต าตกา ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิงฺฆ, ตุมฺเห อายสฺมนฺโต อิมํ ภิกฺขุํ มุหุตฺตํ นิสฺสีมํ เนถ, ยาว สงฺโฆ ปวาเรตี’’ติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, น ตฺเวว วคฺเคน สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. ปวาเรยฺย เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุํ ตทหุ ปวารณาย ราชาโน คณฺหนฺติ…เป… โจรา คณฺหนฺติ ¶ … ธุตฺตา คณฺหนฺติ… ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา คณฺหนฺติ. เต ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิงฺฆ, ตุมฺเห อายสฺมนฺโต อิมํ ภิกฺขุํ มุหุตฺตํ มฺุจถ, ยาวายํ ภิกฺขุ ปวาเรตี’’ติ ¶ . เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, เต ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิงฺฆ, ตุมฺเห อายสฺมนฺโต มุหุตฺตํ เอกมนฺตํ โหถ, ยาวายํ ภิกฺขุ ปวารณํ เทตี’’ติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, เต ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อิงฺฆ, ตุมฺเห อายสฺมนฺโต อิมํ ภิกฺขุํ มุหุตฺตํ นิสฺสีมํ เนถ, ยาว สงฺโฆ ปวาเรตี’’ติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, น ¶ ตฺเวว วคฺเคน สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. ปวาเรยฺย เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ.
าตกาทิคฺคหณกถา นิฏฺิตา.
๑๒๔. สงฺฆปวารณาทิปฺปเภทา
๒๑๕. เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย ปฺจ ภิกฺขู วิหรนฺติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปฺตฺตํ ‘สงฺเฆน ปวาเรตพฺพ’นฺติ. มยฺจมฺหา ปฺจ ชนา. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปวาเรตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปฺจนฺนํ สงฺเฆ ปวาเรตุนฺติ.
๒๑๖. เตน ¶ โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย จตฺตาโร ภิกฺขู วิหรนฺติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนฺุาตํ ปฺจนฺนํ สงฺเฆ ปวาเรตุนฺติ. มยฺจมฺหา จตฺตาโร ชนา. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปวาเรตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ปวาเรตพฺพํ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู าเปตพฺพา –
‘‘สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺโต. อชฺช ปวารณา. ยทายสฺมนฺตานํ ¶ ปตฺตกลฺลํ, มยํ อฺมฺํ ปวาเรยฺยามา’’ติ.
เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เต ภิกฺขู เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อหํ, อาวุโส, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ…เป… ตติยมฺปิ อหํ, อาวุโส, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
นวเกน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เต ภิกฺขู เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อหํ, ภนฺเต, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ…เป… ตติยมฺปิ อหํ, ภนฺเต, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย ¶ วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย ตโย ภิกฺขู วิหรนฺติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ ¶ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนฺุาตํ ปฺจนฺนํ สงฺเฆ ปวาเรตุํ, จตุนฺนํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ. มยฺจมฺหา ตโย ชนา. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปวาเรตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ติณฺณํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ปวาเรตพฺพํ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู าเปตพฺพา –
‘‘สุณนฺตุ ¶ เม อายสฺมนฺตา. อชฺช ปวารณา. ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ, มยํ อฺมฺํ ปวาเรยฺยามา’’ติ.
เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เต ภิกฺขู เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อหํ, อาวุโส, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺตา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ…เป… ตติยมฺปิ อหํ, อาวุโส, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺตา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
นวเกน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เต ภิกฺขู เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อหํ, ภนฺเต, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺตา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ…เป… ¶ ตติยมฺปิ อหํ, ภนฺเต, อายสฺมนฺเต ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺตา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ ¶ .
๒๑๗. เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย ทฺเว ภิกฺขู วิหรนฺติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนฺุาตํ ปฺจนฺนํ สงฺเฆ ปวาเรตุํ, จตุนฺนํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ, ติณฺณํ ¶ อฺมฺํ ปวาเรตุํ. มยฺจมฺหา ทฺเว ชนา. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปวาเรตพฺพ’’นฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, ปวาเรตพฺพํ. เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา นโว ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อายสฺมนฺตํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทตุ มํ อายสฺมา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ…เป… ตติยมฺปิ อหํ, อาวุโส, อายสฺมนฺตํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทตุ มํ อายสฺมา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
นวเกน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา ¶ อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เถโร ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, ภนฺเต, อายสฺมนฺตํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา. วทตุ มํ อายสฺมา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามิ. ทุติยมฺปิ…เป… ตติยมฺปิ อหํ, ภนฺเต, อายสฺมนฺตํ ปวาเรมิ ทิฏฺเน วา สุเตน ¶ วา ปริสงฺกาย วา. วทตุ มํ อายสฺมา อนุกมฺปํ อุปาทาย. ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสามี’’ติ.
๒๑๘. เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย เอโก ภิกฺขุ วิหรติ. อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนฺุาตํ ปฺจนฺนํ สงฺเฆ ปวาเรตุํ, จตุนฺนํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ, ติณฺณํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ, ทฺวินฺนํ อฺมฺํ ปวาเรตุํ. อหฺจมฺหิ เอกโก. กถํ นุ โข มยา ปวาเรตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย เอโก ภิกฺขุ วิหรติ. เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ยตฺถ ภิกฺขู ปฏิกฺกมนฺติ อุปฏฺานสาลาย วา มณฺฑเป วา รุกฺขมูเล วา, โส เทโส สมฺมชฺชิตฺวา ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺาเปตฺวา อาสนํ ปฺเปตฺวา ปทีปํ กตฺวา นิสีทิตพฺพํ. สเจ อฺเ ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ, เตหิ สทฺธึ ปวาเรตพฺพํ; โน เจ อาคจฺฉนฺติ, ‘อชฺช เม ปวารณา’ติ อธิฏฺาตพฺพํ. โน เจ อธิฏฺเยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
ตตฺร ¶ , ภิกฺขเว, ยตฺถ ¶ ปฺจ ภิกฺขู วิหรนฺติ, น เอกสฺส ปวารณํ อาหริตฺวา
จตูหิ สงฺเฆ ปวาเรตพฺพํ. ปวาเรยฺยุํ เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยตฺถ จตฺตาโร ภิกฺขู วิหรนฺติ, น เอกสฺส ปวารณํ อาหริตฺวา ตีหิ อฺมฺํ ปวาเรตพฺพํ. ปวาเรยฺยุํ เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยตฺถ ตโย ภิกฺขู วิหรนฺติ, น ¶ เอกสฺส ปวารณํ อาหริตฺวา ทฺวีหิ อฺมฺํ ปวาเรตพฺพํ. ปวาเรยฺยุํ เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ตตฺร, ภิกฺขเว, ยตฺถ ทฺเว ภิกฺขู วิหรนฺติ, น เอกสฺส ปวารณํ อาหริตฺวา เอเกน อธิฏฺาตพฺพํ. อธิฏฺเยฺย เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ.
สงฺฆปวารณาทิปฺปเภทา นิฏฺิตา.
๑๒๕. อาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ
๒๑๙. เตน โข ปน สมเยน อฺตโร ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ. อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปฺตฺตํ ‘น สาปตฺติเกน ปวาเรตพฺพ’นฺติ. อหฺจมฺหิ อาปตฺตึ อาปนฺโน. กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ [อาโรเจสิ (ก.)].
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ. เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน, ตํ ปฏิเทเสมี’’ติ. เตน วตฺตพฺโพ – ‘‘ปสฺสสี’’ติ. อาม ปสฺสามีติ. อายตึ สํวเรยฺยาสีติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย อาปตฺติยา เวมติโก โหติ. เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา ¶ เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อฺชลึ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามาย อาปตฺติยา เวมติโก; ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสามิ ตทา ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริสฺสามี’’ติ วตฺวา ปวาเรตพฺพํ; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา ปวารณาย อนฺตราโย กาตพฺโพติ.
อาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ นิฏฺิตา.
๑๒๖. อาปตฺติอาวิกรณวิธิ
๒๒๐. เตน ¶ โข ปน สมเยน อฺตโร ภิกฺขุ ปวารยมาโน อาปตฺตึ สรติ. อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปฺตฺตํ ‘น สาปตฺติเกน ปวาเรตพฺพ’นฺติ. อหฺจมฺหิ อาปตฺตึ อาปนฺโน. กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปวารยมาโน อาปตฺตึ สรติ. เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา สามนฺโต ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามํ อาปตฺตึ อาปนฺโน. อิโต วุฏฺหิตฺวา ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริสฺสามี’’ติ วตฺวา ปวาเรตพฺพํ; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา ปวารณาย อนฺตราโย กาตพฺโพ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปวารยมาโน อาปตฺติยา เวมติโก โหติ. เตน, ภิกฺขเว,
ภิกฺขุนา สามนฺโต ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามาย อาปตฺติยา เวมติโก; ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสามิ ตทา ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริสฺสามี’’ติ วตฺวา ปวาเรตพฺพํ; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา ปวารณาย อนฺตราโย กาตพฺโพติ.
อาปตฺติ อาวิกรณวิธิ นิฏฺิตา.
๑๒๗. สภาคาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ
๒๒๑. เตน ¶ โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ ¶ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปฺตฺตํ ‘น สภาคา อาปตฺติ เทเสตพฺพา, น สภาคา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา’ติ. อยฺจ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺตึ อาปนฺโน. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ เอโก ภิกฺขุ สามนฺตา อาวาสา สชฺชุกํ ปาเหตพฺโพ – คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ, มยํ เต สนฺติเก ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริสฺสามาติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ ¶ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อยํ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคํ อาปตฺตึ อาปนฺโน. ยทา อฺํ ภิกฺขุํ สุทฺธํ อนาปตฺติกํ ปสฺสิสฺสติ ตทา ตสฺส สนฺติเก ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริสฺสตี’’ติ วตฺวา ปวาเรตพฺพํ; น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา ปวารณาย อนฺตราโย กาตพฺโพ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สพฺโพ สงฺโฆ สภาคาย อาปตฺติยา เวมติโก โหติ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อยํ สพฺโพ สงฺโฆ สภาคาย อาปตฺติยา เวมติโก. ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสติ ตทา ตํ อาปตฺตึ ปฏิกริสฺสตี’’ติ วตฺวา, ปวาเรตพฺพํ, น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา ปวารณาย อนฺตราโย กาตพฺโพติ.
สภาคาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ นิฏฺิตา.
ปมภาณวาโร นิฏฺิโต.
๑๒๘. อนาปตฺติปนฺนรสกํ
๒๒๒. เตน ¶ ¶ โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตึสุ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานึสุ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรสุํ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉึสุ พหุตรา. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ ¶ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน ¶ วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา ¶ วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ¶ ปวาริตมตฺเต อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน ¶ วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, อวุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ ¶ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, อวุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ¶ ปวาริตมตฺเต, อวุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ¶ ปวาริตมตฺเต, สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา สมคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อนาปตฺติ.
อนาปตฺติปนฺนรสกํ นิฏฺิตํ.
๑๒๙. วคฺคาวคฺคสฺีปนฺนรสกํ
๒๒๓. อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา วคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา วคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู ¶ อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา วคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ธมฺมสฺิโน วินยสฺิโน วคฺคา วคฺคสฺิโน ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต,…เป… อวุฏฺิตาย ปริสาย…เป… เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย…เป… สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา…เป… สมสมา…เป… โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
วคฺคาวคฺคสฺีปนฺนรสกํ นิฏฺิตํ.
๑๓๐. เวมติกปนฺนรสกํ
๒๒๔. อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา ¶ อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปติ นุ โข อมฺหากํ ปวาเรตุํ, น นุ โข กปฺปตี’’ติ เวมติกา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปติ นุ โข อมฺหากํ ปวาเรตุํ, น นุ โข กปฺปตี’’ติ เวมติกา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปติ นุ โข อมฺหากํ ปวาเรตุํ, น นุ โข กปฺปตี’’ติ เวมติกา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปติ นุ โข อมฺหากํ ปวาเรตุํ, น นุ โข กปฺปตี’’ติ เวมติกา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต…เป… อวุฏฺิตาย ปริสาย…เป… เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย…เป… สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ¶ ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา…เป… สมสมา…เป… โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
เวมติกปนฺนรสกํ นิฏฺิตํ.
๑๓๑. กุกฺกุจฺจปกตปนฺนรสกํ
๒๒๕. อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปเตว ¶ อมฺหากํ ปวาเรตุํ, นามฺหากํ น กปฺปตี’’ติ กุกฺกุจฺจปกตา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปเตว อมฺหากํ ปวาเรตุํ, นามฺหากํ น กปฺปตี’’ติ กุกฺกุจฺจปกตา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปเตว อมฺหากํ ปวาเรตุํ, นามฺหากํ น กปฺปตี’’ติ กุกฺกุจฺจปกตา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ [อวเสเสหิ เตสํ สนฺติเก (ก.)] ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อิธ ¶ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘กปฺปเตว อมฺหากํ ปวาเรตุํ, นามฺหากํ น กปฺปตี’’ติ กุกฺกุจฺจปกตา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต,…เป… อวุฏฺิตาย ปริสาย…เป… เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย…เป… สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา…เป… สมสมา…เป… โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
กุกฺกุจฺจปกตปนฺนรสกํ นิฏฺิตํ.
๑๓๒. เภทปุเรกฺขารปนฺนรสกํ
๒๒๖. อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย ¶ สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา ¶ . เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต ¶ , โก เตหิ อตฺโถ’’ติ – เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริยมาเน อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, อวเสเสหิ ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ – เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา, เตหิ ภิกฺขเว ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ, ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, อวุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู ¶ อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, อวุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, อวุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, เอกจฺจาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ¶ ปวาริตมตฺเต, สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ พหุตรา. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปุน ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ สมสมา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา
ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต ชานนฺติ ‘‘อตฺถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนาคตา’’ติ. เต ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. เตหิ ปวาริตมตฺเต, สพฺพาย วุฏฺิตาย ปริสาย, อถฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ โถกตรา. ปวาริตา สุปฺปวาริตา, เตสํ สนฺติเก ปวาเรตพฺพํ. ปวาริตานํ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
เภทปุเรกฺขารปนฺนรสกํ นิฏฺิตํ.
ปฺจวีสตฺติกา นิฏฺิตา.
๑๓๓. สีโมตฺตนฺติกเปยฺยาลํ
๒๒๗. อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สมฺพหุลา อาวาสิกา ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ปฺจ วา อติเรกา วา. เต น ชานนฺติ ‘‘อฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนฺโตสีมํ โอกฺกมนฺตี’’ติ…เป… เต น ชานนฺติ ‘‘อฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนฺโตสีมํ โอกฺกนฺตา’’ติ…เป… เต น ปสฺสนฺติ อฺเ อาวาสิเก ภิกฺขู อนฺโตสีมํ ¶ โอกฺกมนฺเต…เป… เต น ปสฺสนฺติ อฺเ อาวาสิเก ภิกฺขู อนฺโตสีมํ โอกฺกนฺเต…เป… เต น สุณนฺติ ‘‘อฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนฺโตสีมํ โอกฺกมนฺตี’’ติ…เป… เต น สุณนฺติ ‘‘อฺเ อาวาสิกา ภิกฺขู อนฺโตสีมํ โอกฺกนฺตา’’ติ…เป….
อาวาสิเกน ¶ อาวาสิกา เอกสตปฺจสตฺตติ ติกนยโต, อาวาสิเกน อาคนฺตุกา, อาคนฺตุเกน อาวาสิกา, อาคนฺตุเกน อาคนฺตุกา, เปยฺยาลมุเขน สตฺต ติกสตานิ โหนฺติ.
สีโมกฺกนฺติกเปยฺยาลํ นิฏฺิตํ.
๑๓๔. ทิวสนานตฺตํ
๒๒๘. อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ จาตุทฺทโส โหติ, อาคนฺตุกานํ ปนฺนรโส. สเจ อาวาสิกา พหุตรา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ อนุวตฺติตพฺพํ. สเจ สมสมา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ อนุวตฺติตพฺพํ. สเจ อาคนฺตุกา พหุตรา โหนฺติ, อาวาสิเกหิ อาคนฺตุกานํ อนุวตฺติตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ ปนฺนรโส โหติ, อาคนฺตุกานํ จาตุทฺทโส. สเจ อาวาสิกา พหุตรา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ อนุวตฺติตพฺพํ. สเจ สมสมา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ อนุวตฺติตพฺพํ. สเจ อาคนฺตุกา พหุตรา โหนฺติ, อาวาสิเกหิ อาคนฺตุกานํ อนุวตฺติตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ ปาฏิปโท โหติ, อาคนฺตุกานํ ปนฺนรโส. สเจ อาวาสิกา พหุตรา โหนฺติ, อาวาสิเกหิ อาคนฺตุกานํ นากามา ทาตพฺพา สามคฺคี; อาคนฺตุเกหิ นิสฺสีมํ คนฺตฺวา ปวาเรตพฺพํ. สเจ สมสมา โหนฺติ, อาวาสิเกหิ อาคนฺตุกานํ ¶ นากามา ทาตพฺพา สามคฺคี; อาคนฺตุเกหิ นิสฺสีมํ คนฺตฺวา ปวาเรตพฺพํ ¶ . สเจ อาคนฺตุกา พหุตรา โหนฺติ, อาวาสิเกหิ อาคนฺตุกานํ สามคฺคี วา ทาตพฺพา, นิสฺสีมํ วา คนฺตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ ปนฺนรโส โหติ, อาคนฺตุกานํ ปาฏิปโท. สเจ อาวาสิกา พหุตรา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ สามคฺคี วา ทาตพฺพา, นิสฺสีมํ วา คนฺตพฺพํ. สเจ สมสมา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ สามคฺคี วา ทาตพฺพา, นิสฺสีมํ วา คนฺตพฺพํ. สเจ อาคนฺตุกา พหุตรา โหนฺติ, อาคนฺตุเกหิ อาวาสิกานํ นากามา ทาตพฺพา สามคฺคี; อาวาสิเกหิ นิสฺสีมํ คนฺตฺวา ปวาเรตพฺพํ.
ทิวสนานตฺตํ นิฏฺิตํ.
๑๓๕. ลิงฺคาทิทสฺสนํ
๒๒๙. อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อาคนฺตุกา ภิกฺขู ปสฺสนฺติ อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ อาวาสิกาการํ, อาวาสิกลิงฺคํ, อาวาสิกนิมิตฺตํ, อาวาสิกุทฺเทสํ, สุปฺปฺตฺตํ มฺจปีํ ภิสิพิพฺโพหนํ, ปานียํ ปริโภชนียํ สปฏฺิตํ, ปริเวณํ สุสมฺมฏฺํ; ปสฺสิตฺวา เวมติกา โหนฺติ – ‘‘อตฺถิ นุ โข อาวาสิกา ภิกฺขู, นตฺถิ นุ โข’’ติ. เต เวมติกา น วิจินนฺติ, อวิจินิตฺวา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส…เป… เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา น ปสฺสนฺติ, อปสฺสิตฺวา ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา – ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ – เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาคนฺตุกา ภิกฺขู สุณนฺติ อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ อาวาสิกาการํ, อาวาสิกลิงฺคํ, อาวาสิกนิมิตฺตํ, อาวาสิกุทฺเทสํ, จงฺกมนฺตานํ ปทสทฺทํ, สชฺฌายสทฺทํ, อุกฺกาสิตสทฺทํ, ขิปิตสทฺทํ; สุตฺวา เวมติกา โหนฺติ – ‘‘อตฺถิ นุ โข อาวาสิกา ภิกฺขู, นตฺถิ นุ โข’’ติ. เต เวมติกา น วิจินนฺติ, อวิจินิตฺวา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา น ปสฺสนฺติ, อปสฺสิตฺวา ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา ¶ ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ¶ เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา ‘‘นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถ’’ติ เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกา ภิกฺขู ปสฺสนฺติ อาคนฺตุกานํ ภิกฺขูนํ อาคนฺตุกาการํ, อาคนฺตุกลิงฺคํ, อาคนฺตุกนิมิตฺตํ, อาคนฺตุกุทฺเทสํ, อฺาตกํ ปตฺตํ, อฺาตกํ จีวรํ, อฺาตกํ นิสีทนํ, ปาทานํ โธตํ, อุทกนิสฺเสกํ; ปสฺสิตฺวา เวมติกา โหนฺติ – ‘‘อตฺถิ นุ โข อาคนฺตุกา ภิกฺขู, นตฺถิ นุ โข’’ติ. เต เวมติกา น วิจินนฺติ, อวิจินิตฺวา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต เวมติกา ¶ วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา น ปสฺสนฺติ, อปสฺสิตฺวา ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ¶ ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา – นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถติ – เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกา ภิกฺขู สุณนฺติ อาคนฺตุกานํ ภิกฺขูนํ อาคนฺตุกาการํ,
อาคนฺตุกลิงฺคํ, อาคนฺตุกนิมิตฺตํ, อาคนฺตุกุทฺเทสํ, อาคจฺฉนฺตานํ ปทสทฺทํ, อุปาหนปปฺโผฏนสทฺทํ, อุกฺกาสิตสทฺทํ, ขิปิตสทฺทํ; สุตฺวา เวมติกา โหนฺติ – ‘‘อตฺถิ นุ โข อาคนฺตุกา ภิกฺขู, นตฺถิ นุ โข’’ติ. เต เวมติกา น วิจินนฺติ, อวิจินิตฺวา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา น ปสฺสนฺติ, อปสฺสิตฺวา ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต เวมติกา วิจินนฺติ, วิจินิตฺวา ปสฺสนฺติ, ปสฺสิตฺวา – นสฺสนฺเตเต, วินสฺสนฺเตเต, โก เตหิ อตฺโถติ – เภทปุเรกฺขารา ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส.
ลิงฺคาทิทสฺสนํ นิฏฺิตํ.
๑๓๖. นานาสํวาสกาทีหิ ปวารณา
๒๓๐. อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาคนฺตุกา ภิกฺขู ปสฺสนฺติ อาวาสิเก ภิกฺขู นานาสํวาสเก. เต สมานสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภนฺติ, สมานสํวาสกทิฏฺึ ¶ ¶ ปฏิลภิตฺวา น ปุจฺฉนฺติ, อปุจฺฉิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา นาภิวิตรนฺติ, อนภิวิตริตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา นาภิวิตรนฺติ, อนภิวิตริตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาคนฺตุกา ภิกฺขู ปสฺสนฺติ อาวาสิเก ภิกฺขู สมานสํวาสเก. เต นานาสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภนฺติ, นานาสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภิตฺวา น ปุจฺฉนฺติ, อปุจฺฉิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา อภิวิตรนฺติ, อภิวิตริตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา อภิวิตรนฺติ, อภิวิตริตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ.
อิธ ¶ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกา ภิกฺขู ปสฺสนฺติ อาคนฺตุเก ภิกฺขู นานาสํวาสเก. เต สมานสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภนฺติ, สมานสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภิตฺวา น ปุจฺฉนฺติ, อปุจฺฉิตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา นาภิวิตรนฺติ, อนภิวิตริตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา นาภิวิตรนฺติ, อนภิวิตริตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อาวาสิกา ภิกฺขู ปสฺสนฺติ อาคนฺตุเก ภิกฺขู สมานสํวาสเก. เต นานาสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภนฺติ, นานาสํวาสกทิฏฺึ ปฏิลภิตฺวา น ปุจฺฉนฺติ, อปุจฺฉิตฺวา ¶ เอกโต ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา อภิวิตรนฺติ, อภิวิตริตฺวา ปาเฏกฺกํ ปวาเรนฺติ. อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เต ปุจฺฉนฺติ, ปุจฺฉิตฺวา อภิวิตรนฺติ, อภิวิตริตฺวา เอกโต ปวาเรนฺติ. อนาปตฺติ.
นานาสํวาสกาทีหิ ปวารณา นิฏฺิตา.
๑๓๗. น คนฺตพฺพวาโร
๒๓๑. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา อภิกฺขุโก อาวาโส คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา อภิกฺขุโก อนาวาโส คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา อภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา.
น ¶ , ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา อภิกฺขุโก อาวาโส คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา อภิกฺขุโก อนาวาโส คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา อภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา.
น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา วา อนาวาสา วา อภิกฺขุโก อาวาโส คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา ¶ อาวาสา วา อนาวาสา วา อภิกฺขุโก อนาวาโส คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา ¶ . น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา วา อนาวาสา วา อภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา คนฺตพฺโพ, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา.
น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา สภิกฺขุโก อาวาโส คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา สภิกฺขุโก อนาวาโส คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา สภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา.
น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา สภิกฺขุโก อาวาโส คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา สภิกฺขุโก อนาวาโส คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา สภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา.
น ¶ , ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา วา อนาวาสา
วา สภิกฺขุโก อาวาโส คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา วา อนาวาสา วา สภิกฺขุโก อนาวาโส คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา. น, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา วา อนาวาสา วา สภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา คนฺตพฺโพ, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู นานาสํวาสกา, อฺตฺร สงฺเฆน, อฺตฺร อนฺตรายา.
น คนฺตพฺพวาโร นิฏฺิโต.
๑๓๘. คนฺตพฺพวาโร
๒๓๒. คนฺตพฺโพ, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา สภิกฺขุโก อาวาโส ¶ , ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู สมานสํวาสกา, ยํ ชฺา ‘‘สกฺโกมิ อชฺเชว คนฺตุ’’นฺติ. คนฺตพฺโพ, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา สภิกฺขุโก อนาวาโส…เป… สภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู สมานสํวาสกา, ยํ ชฺา ‘‘สกฺโกมิ อชฺเชว คนฺตุ’’นฺติ.
คนฺตพฺโพ ¶ , ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อนาวาสา สภิกฺขุโก อาวาโส…เป… สภิกฺขุโก อนาวาโส…เป… สภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู สมานสํวาสกา, ยํ ชฺา ‘‘สกฺโกมิ อชฺเชว คนฺตุ’’นฺติ.
คนฺตพฺโพ, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย สภิกฺขุกา อาวาสา วา อนาวาสา วา สภิกฺขุโก
อาวาโส…เป… สภิกฺขุโก อนาวาโส…เป… สภิกฺขุโก อาวาโส วา อนาวาโส วา, ยตฺถสฺสุ ภิกฺขู สมานสํวาสกา, ยํ ชฺา ‘‘สกฺโกมิ อชฺเชว คนฺตุ’’นฺติ.
คนฺตพฺพวาโร นิฏฺิโต.
๑๓๙. วชฺชนียปุคฺคลสนฺทสฺสนา
๒๓๓. น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา นิสินฺนปริสาย ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. น, ภิกฺขเว, สิกฺขมานาย…เป… น สามเณรสฺส…เป… น สามเณริยา…เป… น สิกฺขํ ปจฺจกฺขาตกสฺส…เป… น อนฺติมวตฺถุํ อชฺฌาปนฺนกสฺส นิสินฺนปริสาย ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ¶ .
น ¶ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิตฺตกสฺส นิสินฺนปริสาย ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ. น อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺขิตฺตกสฺส…เป… น ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺขิตฺตกสฺส นิสินฺนปริสาย ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ.
น ปณฺฑกสฺส นิสินฺนปริสาย ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. น เถยฺยสํวาสกสฺส…เป… น ติตฺถิยปกฺกนฺตกสฺส…เป… น ติรจฺฉานคตสฺส…เป… น มาตุฆาตกสฺส…เป… น ปิตุฆาตกสฺส…เป… น อรหนฺตฆาตกสฺส…เป… น ภิกฺขุนิทูสกสฺส ¶ …เป… น สงฺฆเภทกสฺส…เป… น โลหิตุปฺปาทกสฺส ¶ …เป… น อุภโตพฺยฺชนกสฺส นิสินฺนปริสาย ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
น, ภิกฺขเว, ปาริวาสิกปวารณาทาเนน ปวาเรตพฺพํ, อฺตฺร อวุฏฺิตาย ปริสาย. น จ, ภิกฺขเว, อปฺปวารณาย ปวาเรตพฺพํ, อฺตฺร สงฺฆสามคฺคิยาติ.
วชฺชนียปุคฺคลสนฺทสฺสนา นิฏฺิตา.
ทุติยภาณวาโร นิฏฺิโต.
๑๔๐. ทฺเววาจิกาทิปวารณา
๒๓๔. เตน โข ปน สมเยน โกสเลสุ ชนปเท อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย สวรภยํ อโหสิ. ภิกฺขู นาสกฺขึสุ เตวาจิกํ ปวาเรตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทฺเววาจิกํ ปวาเรตุนฺติ.
พาฬฺหตรํ สวรภยํ อโหสิ. ภิกฺขู นาสกฺขึสุ ทฺเววาจิกํ ปวาเรตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกวาจิกํ ปวาเรตุนฺติ.
พาฬฺหตรํ สวรภยํ อโหสิ. ภิกฺขู นาสกฺขึสุ เอกวาจิกํ ปวาเรตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สมานวสฺสิกํ ปวาเรตุนฺติ.
เตน โข ปน สมเยน อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย มนุสฺเสหิ ทานํ เทนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา โหติ. อถ โข เตสํ ¶ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘มนุสฺเสหิ ทานํ เทนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ รตฺติ วิภายิสฺสติ. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย มนุสฺเสหิ ทานํ เทนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา โหติ. ตตฺร เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘‘มนุสฺเสหิ ทานํ ¶ เทนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ รตฺติ วิภายิสฺสตี’’ติ, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ ¶ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. มนุสฺเสหิ ทานํ ¶ เทนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ รตฺติ วิภายิสฺสติ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ทฺเววาจิกํ, เอกวาจิกํ, สมานวสฺสิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย ภิกฺขูหิ ธมฺมํ ภณนฺเตหิ…เป… สุตฺตนฺติเกหิ สุตฺตนฺตํ สงฺคายนฺเตหิ… วินยธเรหิ วินยํ วินิจฺฉินนฺเตหิ… ธมฺมกถิเกหิ ธมฺมํ สากจฺฉนฺเตหิ… ภิกฺขูหิ กลหํ กโรนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา โหติ. ตตฺร เจ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘‘ภิกฺขูหิ กลหํ กโรนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ รตฺติ วิภายิสฺสตี’’ติ, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. ภิกฺขูหิ กลหํ กโรนฺเตหิ เยภุยฺเยน รตฺติ เขปิตา. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ รตฺติ วิภายิสฺสติ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ทฺเววาจิกํ, เอกวาจิกํ, สมานวสฺสิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ.
เตน โข ปน สมเยน โกสเลสุ ¶ ชนปเท อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย มหาภิกฺขุสงฺโฆ สนฺนิปติโต โหติ ¶ , ปริตฺตฺจ อโนวสฺสิกํ [อโนวสฺสกํ (ก.)] โหติ, มหา จ เมโฆ อุคฺคโต โหติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘อยํ โข มหาภิกฺขุสงฺโฆ สนฺนิปติโต, ปริตฺตฺจ อโนวสฺสิกํ, มหา จ เมโฆ อุคฺคโต. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ เมโฆ ปวสฺสิสฺสติ. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย มหาภิกฺขุสงฺโฆ สนฺนิปติโต โหติ, ปริตฺตฺจ อโนวสฺสิกํ โหติ, มหา จ เมโฆ อุคฺคโต โหติ. ตตฺร เจ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘‘อยํ โข มหาภิกฺขุสงฺโฆ สนฺนิปติโต, ปริตฺตฺจ อโนวสฺสิกํ, มหา จ เมโฆ อุคฺคโต. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ เมโฆ ปวสฺสิสฺสตี’’ติ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อยํ มหาภิกฺขุสงฺโฆ สนฺนิปติโต, ปริตฺตฺจ อโนวสฺสิกํ, มหา จ เมโฆ อุคฺคโต. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ¶ ภวิสฺสติ, อถายํ เมโฆ ปวสฺสิสฺสติ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ทฺเววาจิกํ, เอกวาจิกํ, สมานวสฺสิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อฺตรสฺมึ อาวาเส ตทหุ ปวารณาย ราชนฺตราโย โหติ…เป… โจรนฺตราโย โหติ… อคฺยนฺตราโย โหติ… อุทกนฺตราโย ¶ โหติ… มนุสฺสนฺตราโย โหติ… อมนุสฺสนฺตราโย โหติ… วาฬนฺตราโย โหติ… สรีสปนฺตราโย โหติ… ชีวิตนฺตราโย โหติ… พฺรหฺมจริยนฺตราโย โหติ. ตตฺร เจ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘‘อยํ โข, พฺรหฺมจริยนฺตราโย ¶ . สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ พฺรหฺมจริยนฺตราโย ภวิสฺสตี’’ติ, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อยํ พฺรหฺมจริยนฺตราโย. สเจ สงฺโฆ เตวาจิกํ ปวาเรสฺสติ, อปฺปวาริโตว สงฺโฆ ภวิสฺสติ, อถายํ ¶ พฺรหฺมจริยนฺตราโย ภวิสฺสติ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ทฺเววาจิกํ, เอกวาจิกํ, สมานวสฺสิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ.
ทฺเววาจิกาทิปวารณา นิฏฺิตา.
๑๔๑. ปวารณาปนํ
๒๓๕. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สาปตฺติกา ปวาเรนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. น, ภิกฺขเว, สาปตฺติเกน ปวาเรตพฺพํ. โย ปวาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, โย สาปตฺติโก ปวาเรติ, ตสฺส โอกาสํ การาเปตฺวา อาปตฺติยา โจเทตุนฺติ.
เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู โอกาสํ การาปิยมานา น อิจฺฉนฺติ โอกาสํ กาตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, โอกาสํ อกโรนฺตสฺส ปวารณํ เปตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, เปตพฺพา. ตทหุ ปวารณาย จาตุทฺทเส วา ปนฺนรเส วา ตสฺมึ ปุคฺคเล สมฺมุขีภูเต สงฺฆมชฺเฌ อุทาหริตพฺพํ – ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อิตฺถนฺนาโม ปุคฺคโล สาปตฺติโก ¶ . ตสฺส ปวารณํ เปมิ. น ตสฺมึ สมฺมุขีภูเต ปวาเรตพฺพ’’นฺติ. ปิตา โหติ ปวารณาติ.
เตน ¶ โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู – ปุรมฺหากํ เปสลา ภิกฺขู ปวารณํ เปนฺตีติ – ปฏิกจฺเจว สุทฺธานํ ภิกฺขูนํ อนาปตฺติกานํ อวตฺถุสฺมึ อการเณ ปวารณํ เปนฺติ, ปวาริตานมฺปิ ปวารณํ เปนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. น, ภิกฺขเว, สุทฺธานํ ภิกฺขูนํ อนาปตฺติกานํ อวตฺถุสฺมึ อการเณ ปวารณา เปตพฺพา. โย เปยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. น, ภิกฺขเว, ปวาริตานมฺปิ ปวารณา เปตพฺพา. โย เปยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
๒๓๖. เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปิตา โหติ ปวารณา, เอวํ อฏฺปิตา. กถฺจ, ภิกฺขเว, อฏฺปิตา โหติ ปวารณา? เตวาจิกาย เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย ภาสิตาย ลปิตาย ปริโยสิตาย ปวารณํ เปติ, อฏฺปิตา โหติ ปวารณา. ทฺเววาจิกาย เจ, ภิกฺขเว,… เอกวาจิกาย เจ, ภิกฺขเว,… สมานวสฺสิกาย เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย ภาสิตาย ลปิตาย ปริโยสิตาย ปวารณํ เปติ ¶ , อฏฺปิตา ¶ โหติ ปวารณา. เอวํ โข, ภิกฺขเว, อฏฺปิตา โหติ ปวารณา.
กถฺจ, ภิกฺขเว, ปิตา โหติ ปวารณา? เตวาจิกาย, เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย ภาสิตาย ลปิตาย อปริโยสิตาย ปวารณํ เปติ, ปิตา โหติ ปวารณา. ทฺเววาจิกาย เจ, ภิกฺขเว,… เอกวาจิกาย เจ, ภิกฺขเว,… สมานวสฺสิกาย เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย ภาสิตาย ลปิตาย อปริโยสิตาย ¶ ปวารณํ เปติ, ปิตา โหติ ปวารณา. เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปิตา โหติ ปวารณา.
๒๓๗. อิธ ปน, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ปวารณํ เปติ. ตํ เจ ภิกฺขุํ อฺเ ภิกฺขู ชานนฺติ, ‘‘อยํ โข อายสฺมา อปริสุทฺธกายสมาจาโร, อปริสุทฺธวจีสมาจาโร, อปริสุทฺธาชีโว, พาโล, อพฺยตฺโต, น ปฏิพโล อนุยฺุชียมาโน อนุโยคํ ทาตุ’’นฺติ, ‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ, มา กลหํ, มา วิคฺคหํ, มา วิวาท’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ปวารณํ เปติ. ตํ เจ ภิกฺขุํ อฺเ ภิกฺขู ชานนฺติ, ‘‘อยํ โข อายสฺมา ปริสุทฺธกายสมาจาโร, อปริสุทฺธวจีสมาจาโร, อปริสุทฺธาชีโว, พาโล, อพฺยตฺโต, น ปฏิพโล อนุยฺุชียมาโน อนุโยคํ ¶ ทาตุ’’นฺติ, ‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ, มา กลหํ, มา วิคฺคหํ, มา วิวาท’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ปวารณํ เปติ. ตํ เจ ภิกฺขุํ อฺเ ภิกฺขู ชานนฺติ, ‘‘อยํ โข อายสฺมา ปริสุทฺธกายสมาจาโร, ปริสุทฺธวจีสมาจาโร, อปริสุทฺธาชีโว, พาโล, อพฺยตฺโต, น ปฏิพโล อนุยฺุชียมาโน อนุโยคํ ทาตุ’’นฺติ, ‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ, มา กลหํ, มา วิคฺคหํ, มา วิวาท’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ปวารณํ เปติ. ตํ เจ ภิกฺขุํ อฺเ ภิกฺขู ชานนฺติ, ‘‘อยํ โข อายสฺมา ปริสุทฺธกายสมาจาโร ¶ , ปริสุทฺธวจีสมาจาโร, ปริสุทฺธาชีโว, พาโล, อพฺยตฺโต ¶ , น ปฏิพโล อนุยฺุชียมาโน อนุโยคํ ทาตุ’’นฺติ, ‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ, มา กลหํ, มา วิคฺคหํ, มา วิวาท’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ตทหุ ปวารณาย ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ปวารณํ เปติ. ตํ เจ ภิกฺขุํ อฺเ ภิกฺขู ชานนฺติ, ‘‘อยํ โข อายสฺมา ปริสุทฺธกายสมาจาโร, ปริสุทฺธวจีสมาจาโร, ปริสุทฺธาชีโว, ปณฺฑิโต, พฺยตฺโต, ปฏิพโล อนุยฺุชียมาโน อนุโยคํ ทาตุ’’นฺติ, โส เอวมสฺส วจนีโย, ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ เปสิ, กิมฺหิ นํ เปสิ, สีลวิปตฺติยา วา เปสิ, อาจารวิปตฺติยา วา เปสิ, ทิฏฺิวิปตฺติยา ¶ วา เปสี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘สีลวิปตฺติยา วา เปมิ, อาจารวิปตฺติยา วา เปมิ, ทิฏฺิวิปตฺติยา วา เปมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ชานาสิ ปนายสฺมา สีลวิปตฺตึ, ชานาสิ อาจารวิปตฺตึ, ชานาสิ ทิฏฺิวิปตฺติ’’นฺติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘ชานามิ โข อหํ, อาวุโส, สีลวิปตฺตึ, ชานามิ อาจารวิปตฺตึ, ชานามิ ทิฏฺิวิปตฺติ’’นฺติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘กตมา ปนาวุโส, สีลวิปตฺติ, กตมา อาจารวิปตฺติ, กตมา ทิฏฺิวิปตฺตี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘จตฺตาริ ปาราชิกานิ, เตรส สงฺฆาทิเสสา, อยํ สีลวิปตฺติ; ถุลฺลจฺจยํ, ปาจิตฺติยํ, ปาฏิเทสนียํ, ทุกฺกฏํ, ทุพฺภาสิตํ, อยํ อาจารวิปตฺติ; มิจฺฉาทิฏฺิ, อนฺตคฺคาหิกาทิฏฺิ, อยํ ทิฏฺิวิปตฺตี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ ¶ , อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ เปสิ, ทิฏฺเน วา เปสิ, สุเตน วา เปสิ, ปริสงฺกาย วา เปสี’’ติ? โส เจ ¶ เอวํ วเทยฺย – ‘‘ทิฏฺเน วา เปมิ, สุเตน วา เปมิ, ปริสงฺกาย วา เปมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ทิฏฺเน ปวารณํ เปสิ, กึ เต ทิฏฺํ, กินฺติ เต ทิฏฺํ, กทา เต ทิฏฺํ, กตฺถ เต ทิฏฺํ, ปาราชิกํ อชฺฌาปชฺชนฺโต ทิฏฺโ, สงฺฆาทิเสสํ อชฺฌาปชฺชนฺโต ทิฏฺโ, ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปชฺชนฺโต ทิฏฺโ, กตฺถ จ ตฺวํ อโหสิ, กตฺถ จายํ ภิกฺขุ อโหสิ, กิฺจ ตฺวํ กโรสิ, กิฺจายํ ภิกฺขุ กโรตี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ทิฏฺเน ปวารณํ เปมิ, อปิจ สุเตน ปวารณํ เปมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ¶ สุเตน ปวารณํ เปสิ, กึ เต สุตํ, กินฺติ เต สุตํ, กทา เต สุตํ, กตฺถ เต สุตํ, ปาราชิกํ อชฺฌาปนฺโนติ สุตํ, สงฺฆาทิเสสํ อชฺฌาปนฺโนติ สุตํ, ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโนติ สุตํ, ภิกฺขุสฺส สุตํ, ภิกฺขุนิยา สุตํ, สิกฺขมานาย สุตํ, สามเณรสฺส สุตํ, สามเณริยา สุตํ, อุปาสกสฺส สุตํ, อุปาสิกาย สุตํ, ราชูนํ สุตํ, ราชมหามตฺตานํ สุตํ, ติตฺถิยานํ สุตํ, ติตฺถิยสาวกานํ สุต’’นฺติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน สุเตน ปวารณํ เปมิ ¶ , อปิจ ปริสงฺกาย ปวารณํ เปมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ปริสงฺกาย ปวารณํ เปสิ, กึ ปริสงฺกสิ, กินฺติ ปริสงฺกสิ, กทา ปริสงฺกสิ, กตฺถ ปริสงฺกสิ, ปาราชิกํ ¶ อชฺฌาปนฺโนติ ปริสงฺกสิ, สงฺฆาทิเสสํ อชฺฌาปนฺโนติ ปริสงฺกสิ, ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโนติ ปริสงฺกสิ, ภิกฺขุสฺส สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ภิกฺขุนิยา สุตฺวา ปริสงฺกสิ, สิกฺขมานาย สุตฺวา ปริสงฺกสิ, สามเณรสฺส สุตฺวา ปริสงฺกสิ, สามเณริยา สุตฺวา ปริสงฺกสิ, อุปาสกสฺส สุตฺวา ปริสงฺกสิ, อุปาสิกาย สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ราชูนํ สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ราชมหามตฺตานํ สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ติตฺถิยานํ สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ติตฺถิยสาวกานํ สุตฺวา ปริสงฺกสี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, อิมสฺส ภิกฺขุโน ปริสงฺกาย ปวารณํ เปมิ, อปิ จ อหมฺปิ น ชานามิ เกน ปนาหํ อิมสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ เปมี’’ติ. โส เจ, ภิกฺขเว, โจทโก ภิกฺขุ อนุโยเคน วิฺูนํ สพฺรหฺมจารีนํ จิตฺตํ น อาราเธติ, อนนุวาโท จุทิโต ภิกฺขูติ อลํ วจนาย. โส เจ, ภิกฺขเว, โจทโก ภิกฺขุ อนุโยเคน วิฺูนํ สพฺรหฺมจารีนํ จิตฺตํ อาราเธติ, สานุวาโท จุทิโต ภิกฺขูติ อลํ วจนาย. โส เจ, ภิกฺขเว, โจทโก ภิกฺขุ อมูลเกน ปาราชิเกน อนุทฺธํสิตํ ปฏิชานาติ, สงฺฆาทิเสสํ อาโรเปตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. โส ¶ เจ, ภิกฺขเว, โจทโก ภิกฺขุ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํสิตํ ปฏิชานาติ, ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. โส เจ, ภิกฺขเว, โจทโก, ภิกฺขุ อมูลเกน ถุลฺลจฺจเยน… ปาจิตฺติเยน… ปาฏิเทสนีเยน… ทุกฺกเฏน… ทุพฺภาสิเตน อนุทฺธํสิตํ ปฏิชานาติ, ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา ¶ สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. โส ¶ เจ, ภิกฺขเว, จุทิโต ภิกฺขุ ปาราชิกํ อชฺฌาปนฺโนติ ปฏิชานาติ, นาเสตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. โส เจ, ภิกฺขเว, จุทิโต ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสสํ อชฺฌาปนฺโนติ ปฏิชานาติ, สงฺฆาทิเสสํ อาโรเปตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ. โส เจ, ภิกฺขเว, จุทิโต ภิกฺขุ ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโนติ ปฏิชานาติ, ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ.
ปวารณาปนํ นิฏฺิตํ.
๑๔๒. ถุลฺลจฺจยวตฺถุกาทิ
๒๓๘. อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย ถุลฺลจฺจยํ อชฺฌาปนฺโน โหติ. เอกจฺเจ ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู สงฺฆาทิเสสทิฏฺิโน โหนฺติ. เย เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน, เตหิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอกมนฺตํ อปเนตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข โส, อาวุโส, ภิกฺขุ อาปตฺตึ อาปนฺโน, สาสฺส ยถาธมฺมํ ปฏิกตา. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย ถุลฺลจฺจยํ อชฺฌาปนฺโน โหติ. เอกจฺเจ ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ปาจิตฺติยทิฏฺิโน ¶ โหนฺติ…เป… เอกจฺเจ ภิกฺขู ¶ ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ปาฏิเทสนียทิฏฺิโน โหนฺติ… เอกจฺเจ ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุกฺกฏทิฏฺิโน โหนฺติ… เอกจฺเจ ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน โหนฺติ. เย เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน, เตหิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอกมนฺตํ อปเนตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข โส, อาวุโส, ภิกฺขุ อาปตฺตึ อาปนฺโน, สาสฺส ยถาธมฺมํ ปฏิกตา. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย ปาจิตฺติยํ อชฺฌาปนฺโน โหติ…เป… ปาฏิเทสนียํ อชฺฌาปนฺโน โหติ… ทุกฺกฏํ อชฺฌาปนฺโน โหติ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโน โหติ. เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู สงฺฆาทิเสสทิฏฺิโน โหนฺติ. เย ¶ เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน, เตหิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอกมนฺตํ ¶ อปเนตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข โส, อาวุโส, ภิกฺขุ อาปตฺตึ อาปนฺโน, สาสฺส ยถาธมฺมํ ปฏิกตา. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโน โหติ. เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ถุลฺลจฺจยทิฏฺิโน โหนฺติ…เป… เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ปาจิตฺติยทิฏฺิโน ¶ โหนฺติ… เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ปาฏิเทสนียทิฏฺิโน โหนฺติ… เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน โหนฺติ, เอกจฺเจ ภิกฺขู ทุกฺกฏทิฏฺิโน โหนฺติ. เย เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ทุพฺภาสิตทิฏฺิโน, เตหิ โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอกมนฺตํ อปเนตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข โส, อาวุโส, ภิกฺขุ อาปตฺตึ อาปนฺโน, สาสฺส ยถาธมฺมํ ปฏิกตา. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ.
ถุลฺลจฺจยวตฺถุกาทิ นิฏฺิตา.
๑๔๓. วตฺถุปนาทิ
๒๓๙. อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย สงฺฆมชฺเฌ อุทาหเรยฺย – ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อิทํ วตฺถุ ปฺายติ, น ปุคฺคโล. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, วตฺถุํ เปตฺวา สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ. โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ภควตา โข, อาวุโส, วิสุทฺธานํ ปวารณา ปฺตฺตา. สเจ วตฺถุ ปฺายติ, น ปุคฺคโล, อิทาเนว นํ วเทหี’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย สงฺฆมชฺเฌ อุทาหเรยฺย – ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อยํ ปุคฺคโล ปฺายติ, น วตฺถุ. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, ปุคฺคลํ เปตฺวา สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ. โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ภควตา โข, อาวุโส, สมคฺคานํ ปวารณา ปฺตฺตา. สเจ ปุคฺคโล ปฺายติ, น วตฺถุ, อิทาเนว นํ วเทหี’’ติ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุ ปวารณาย สงฺฆมชฺเฌ อุทาหเรยฺย – ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อิทํ วตฺถุ จ ปุคฺคโล จ ปฺายติ. ยทิ ¶ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, วตฺถฺุจ ¶ ปุคฺคลฺจ ¶ เปตฺวา สงฺโฆ ปวาเรยฺยา’’ติ. โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ภควตา โข, อาวุโส, วิสุทฺธานฺจ สมคฺคานฺจ ปวารณา ปฺตฺตา. สเจ วตฺถุ จ ปุคฺคโล จ ปฺายติ, อิทาเนว นํ วเทหี’’ติ.
ปุพฺเพ เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย วตฺถุ ปฺายติ, ปจฺฉา ปุคฺคโล, กลฺลํ วจนาย. ปุพฺเพ เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย ¶ ปุคฺคโล ปฺายติ, ปจฺฉา วตฺถุ, กลฺลํ วจนาย. ปุพฺเพ เจ, ภิกฺขเว, ปวารณาย วตฺถุ จ ปุคฺคโล จ ปฺายติ, ตํ เจ กตาย ปวารณาย อุกฺโกเฏติ, อุกฺโกฏนกํ ปาจิตฺติยนฺติ.
วตฺถุปนาทิ นิฏฺิตา.
๑๔๔. ภณฺฑนการกวตฺถุ
๒๔๐. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สนฺทิฏฺา สมฺภตฺตา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อฺตรสฺมึ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉึสุ. เตสํ สามนฺตา อฺเ ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา วสฺสํ อุปคจฺฉึสุ – มยํ เตสํ ภิกฺขูนํ วสฺสํวุฏฺานํ ปวารณาย ปวารณํ เปสฺสามาติ. อสฺโสสุํ โข เต ภิกฺขู – ‘‘อมฺหากํ กิร สามนฺตา อฺเ ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา วสฺสํ อุปคตา – มยํ เตสํ ภิกฺขูนํ วสฺสํวุฏฺานํ ปวารณาย ปวารณํ เปสฺสามา’’ติ. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, สมฺพหุลา สนฺทิฏฺา สมฺภตฺตา ภิกฺขู อฺตรสฺมึ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉนฺติ. เตสํ สามนฺตา อฺเ ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา ¶ สงฺเฆ อธิกรณการกา วสฺสํ อุปคจฺฉนฺติ – มยํ เตสํ ภิกฺขูนํ วสฺสํวุฏฺานํ ปวารณาย ปวารณํ เปสฺสามาติ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เตหิ ภิกฺขูหิ ทฺเว ตโย อุโปสเถ จาตุทฺทสิเก กาตุํ – กถํ มยํ เตหิ ภิกฺขูหิ ปมตรํ ปวาเรยฺยามาติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา ตํ อาวาสํ อาคจฺฉนฺติ, เตหิ, ภิกฺขเว, อาวาสิเกหิ ภิกฺขูหิ ลหุํ ลหุํ สนฺนิปติตฺวา ปวาเรตพฺพํ, ปวาเรตฺวา วตฺตพฺพา – ‘‘ปวาริตา ¶ โข มยํ, อาวุโส; ยถายสฺมนฺตา มฺนฺติ ตถา ¶ กโรนฺตู’’ติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา อสํวิหิตา ตํ อาวาสํ อาคจฺฉนฺติ, เตหิ, ภิกฺขเว, อาวาสิเกหิ ภิกฺขูหิ อาสนํ ปฺเปตพฺพํ, ปาโททกํ ปาทปีํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปิตพฺพํ, ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปานีเยน ปริปุจฺฉิตพฺพา; เตสํ วิกฺขิตฺวา [วิกฺขิปาเปตฺวา (ปฏิวิโสธกานํ มติ), อาจิกฺขิตฺวา (ก.)] นิสฺสีมํ คนฺตฺวา ปวาเรตพฺพํ, ปวาเรตฺวา วตฺตพฺพา – ‘‘ปวาริตา โข มยํ, อาวุโส; ยถายสฺมนฺตา มฺนฺติ ตถา กโรนฺตู’’ติ. เอวฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, อาวาสิเกน ภิกฺขุนา พฺยตฺเตน ปฏิพเลน อาวาสิกา ภิกฺขู าเปตพฺพา –
‘‘สุณนฺตุ เม, อายสฺมนฺโต [อายสฺมนฺตา (ก.)], อาวาสิกา. ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ, อิทานิ อุโปสถํ กเรยฺยาม, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺยาม ¶ , อาคเม กาเฬ ปวาเรยฺยามา’’ติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา ¶ วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา เต ภิกฺขู เอวํ วเทยฺยุํ – ‘‘สาธาวุโส, อิทาเนว โน ปวาเรถา’’ติ, เต เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อนิสฺสรา โข ตุมฺเห, อาวุโส, อมฺหากํ ปวารณาย; น ตาว มยํ ปวาเรยฺยามา’’ติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา ตํ กาฬํ อนุวเสยฺยุํ, อาวาสิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา พฺยตฺเตน ปฏิพเลน อาวาสิกา ภิกฺขู าเปตพฺพา –
‘‘สุณนฺตุ เม, อายสฺมนฺโต, อาวาสิกา. ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ, อิทานิ อุโปสถํ กเรยฺยาม, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺยาม, อาคเม ชุณฺเห ปวาเรยฺยามา’’ติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา เต ภิกฺขู เอวํ วเทยฺยุํ – ‘‘สาธาวุโส, อิทาเนว โน ปวาเรยฺยาถา’’ติ, เต เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘อนิสฺสรา โข ตุมฺเห, อาวุโส, อมฺหากํ ปวารณาย, น ตาว มยํ ปวาเรยฺยามา’’ติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภณฺฑนการกา กลหการกา วิวาทการกา ภสฺสการกา สงฺเฆ อธิกรณการกา ¶ ตมฺปิ ชุณฺหํ อนุวเสยฺยุํ, เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ สพฺเพเหว อาคเม ชุณฺเห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา อกามา ปวาเรตพฺพํ.
เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน คิลาโน อคิลานสฺส ปวารณํ เปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อายสฺมา โข คิลาโน. คิลาโน จ อนนุโยคกฺขโม วุตฺโต ภควตา. อาคเมหิ, อาวุโส, ยาว อโรโค โหสิ. อโรโค อากงฺขมาโน ¶ โจเทสฺสสี’’ติ. เอวฺเจ วุจฺจมาโน โจเทติ, อนาทริเย ปาจิตฺติยํ. เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน ¶ อคิลาโน คิลานสฺส ปวารณํ เปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อยํ โข, อาวุโส, ภิกฺขุ คิลาโน. คิลาโน จ อนนุโยคกฺขโม วุตฺโต ภควตา. อาคเมหิ, อาวุโส, ยาวายํ ภิกฺขุ อโรโค โหติ. อโรคํ อากงฺขมาโน โจเทสฺสสี’’ติ. เอวฺเจ วุจฺจมาโน โจเทติ, อนาทริเย ปาจิตฺติยํ. เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน คิลาโน คิลานสฺส ปวารณํ เปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อายสฺมนฺตา โข คิลานา. คิลาโน จ อนนุโยคกฺขโม วุตฺโต ภควตา. อาคเมหิ, อาวุโส, ยาว อโรคา โหถ. อโรโค อโรคํ อากงฺขมาโน โจเทสฺสสี’’ติ [ยาว อโรโค โหติ, อโรคํ อากงฺขมาโน โจเทสฺสสีติ (ก.)]. เอวฺเจ วุจฺจมาโน โจเทติ, อนาทริเย ปาจิตฺติยํ. เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน อคิลาโน อคิลานสฺส ปวารณํ เปติ, อุโภ สงฺเฆน สมนุยฺุชิตฺวา สมนุคาหิตฺวา [สมนุภาสิตฺวา (สี.)] ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพนฺติ.
ภณฺฑนการกวตฺถุ นิฏฺิตํ.
๑๔๕. ปวารณาสงฺคโห
๒๔๑. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สนฺทิฏฺา สมฺภตฺตา ภิกฺขู ¶ โกสเลสุ ชนปเท อฺตรสฺมึ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉึสุ. เตสํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อฺตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต โหติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘อมฺหากํ โข สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อฺตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม ¶ , สิยาปิ ¶ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสาม. กถํ นุ โข อมฺเหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, สมฺพหุลา สนฺทิฏฺา สมฺภตฺตา ภิกฺขู อฺตรสฺมึ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉนฺติ. เตสํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อฺตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต โหติ. ตตฺร เจ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘‘อมฺหากํ โข สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อฺตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสามา’’ติ, อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เตหิ ภิกฺขูหิ ปวารณาสงฺคหํ กาตุํ. เอวฺจ ปน, ภิกฺขเว, กาตพฺโพ. สพฺเพเหว เอกชฺฌํ สนฺนิปติตพฺพํ – สนฺนิปติตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ าเปตพฺโพ –
‘‘สุณาตุ ¶ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อมฺหากํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อฺตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสาม. ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวารณาสงฺคหํ กเรยฺย, อิทานิ อุโปสถํ กเรยฺย, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺย, อาคเม ชุณฺเห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรยฺย. เอสา ตฺติ.
‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆ. อมฺหากํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ ¶ อฺตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสาม. สงฺโฆ ปวารณาสงฺคหํ กโรติ, อิทานิ อุโปสถํ กริสฺสติ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสติ, อาคเม ชุณฺเห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรสฺสติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ ปวารณาสงฺคหสฺส กรณํ, อิทานิ อุโปสถํ กริสฺสติ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสติ, อาคเม ชุณฺเห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรสฺสติ, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
‘‘กโต ¶ สงฺเฆน ปวารณาสงฺคโห, อิทานิ อุโปสถํ กริสฺสติ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสติ, อาคเม ชุณฺเห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรสฺสติ. ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติ.
เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ กเต ปวารณาสงฺคเห อฺตโร ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย – ‘‘อิจฺฉามหํ, อาวุโส, ชนปทจาริกํ ปกฺกมิตุํ; อตฺถิ เม ชนปเท กรณีย’’นฺติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘สาธาวุโส, ปวาเรตฺวา คจฺฉาหี’’ติ. โส เจ ¶ , ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปวารยมาโน อฺตรสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ เปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อนิสฺสโร โข เม ตฺวํ, อาวุโส, ปวารณาย, น ตาวาหํ ปวาเรสฺสามี’’ติ. ตสฺส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน ปวารยมานสฺส อฺตโร ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ เปติ, อุโภ สงฺเฆน สมนุยฺุชิตฺวา สมนุคาหิตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตพฺพา. โส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ชนปเท ตํ กรณียํ ตีเรตฺวา ¶ ปุนเทว อนฺโต โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ตํ อาวาสํ อาคจฺฉติ, เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน อฺตโร ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ เปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อนิสฺสโร โข เม ตฺวํ, อาวุโส, ปวารณาย; ปวาริโต อห’’นฺติ. เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน โส ภิกฺขุ อฺตรสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ ¶ เปติ, อุโภ สงฺเฆน สมนุยฺุชิตฺวา สมนุคาหิตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพนฺติ.
ปวารณาสงฺคโห นิฏฺิโต.
ปวารณากฺขนฺธโก จตุตฺโถ.
๑๔๖. ตสฺสุทฺทานํ
วสฺสํวุฏฺา โกสเลสุ, อคมุํ สตฺถุ ทสฺสนํ;
อผาสุํ ปสุสํวาสํ, อฺมฺานุโลมตา.
ปวาเรนฺตา ปณามฺจ [ปวาเรนฺตาสเน ทฺเว จ (สี. สฺยา.)], กมฺมํ คิลานาตกา;
ราชา โจรา จ ธุตฺตา จ, ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ตถา.
ปฺจ จตุตโย ทฺเวโก, อาปนฺโน เวมตี สริ;
สพฺโพ สงฺโฆ เวมติโก, พหู สมา จ โถกิกา.
อาวาสิกา ¶ จาตุทฺทส, ลิงฺคสํวาสกา อุโภ;
คนฺตพฺพํ ¶ น นิสินฺนาย, ฉนฺททาเน ปวารณา [ฉนฺททานปวารณา (ก.)].
สวเรหิ เขปิตา เมโฆ, อนฺตรา จ ปวารณา;
น อิจฺฉนฺติ ปุรมฺหากํ, อฏฺปิตา จ ภิกฺขุโน.
กิมฺหิ วาติ กตมฺจ, ทิฏฺเน สุตสงฺกาย;
โจทโก จุทิตโก จ, ถุลฺลจฺจยํ วตฺถุ ภณฺฑนํ;
ปวารณาสงฺคโห จ, อนิสฺสโร ปวารเยติ.
อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถูนิ ฉจตฺตารีสาติ.
ปวารณากฺขนฺธโก นิฏฺิโต.