📜
จูฬสงฺคาโม
๑. อนุวิชฺชกสฺสปฏิปตฺติ
๓๖๕. [ปริ. ๔๒๑] สงฺคามาวจเร ¶ ¶ ¶ ¶ ภิกฺขุนา สงฺฆํ อุปสงฺกมนฺเตน นีจจิตฺเตน สงฺโฆ อุปสงฺกมิตพฺโพ รโชหรณสเมน จิตฺเตน; อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ นิสชฺชกุสเลน; เถเร ภิกฺขู อนุปขชฺชนฺเตน, นเว ภิกฺขู อาสเนน อปฺปฏิพาหนฺเตน, ยถาปติรูเป อาสเน นิสีทิตพฺพํ; อนานากถิเกน ภวิตพฺพํ อติรจฺฉานกถิเกน; สามํ วา ธมฺโม ภาสิตพฺโพ ปโร วา อชฺเฌสิตพฺโพ อริโย วา ตุณฺหีภาโว นาติมฺิตพฺโพ.
สงฺเฆน อนุมเตน ปุคฺคเลน อนุวิชฺชเกน อนุวิชฺชิตุกาเมน น อุปชฺฌาโย ปุจฺฉิตพฺโพ, น อาจริโย ปุจฺฉิตพฺโพ, น สทฺธิวิหาริโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น อนฺเตวาสิโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น สมานุปชฺฌายโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น สมานาจริยโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น ชาติ ปุจฺฉิตพฺพา, น นามํ ปุจฺฉิตพฺพํ, น โคตฺตํ ปุจฺฉิตพฺพํ, น อาคโม ปุจฺฉิตพฺโพ, น กุลปเทโส ปุจฺฉิตพฺโพ, น ชาติภูมิ ปุจฺฉิตพฺพา. ตํ กึ การณา? อตฺรสฺส เปมํ วา โทโส วา. เปเม วา สติ โทเส วา, ฉนฺทาปิ คจฺเฉยฺย โทสาปิ คจฺเฉยฺย โมหาปิ คจฺเฉยฺย ภยาปิ คจฺเฉยฺย.
สงฺเฆน อนุมเตน ปุคฺคเลน อนุวิชฺชเกน อนุวิชฺชิตุกาเมน สงฺฆครุเกน ภวิตพฺพํ โน ปุคฺคลครุเกน, สทฺธมฺมครุเกน ภวิตพฺพํ โน อามิสครุเกน, อตฺถวสิเกน ภวิตพฺพํ โน ปริสกปฺปิเกน, กาเลน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน อกาเลน, ภูเตน อนุวิชฺชิตพฺพํ ¶ โน อภูเตน, สณฺเหน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน ผรุเสน, อตฺถสํหิเตน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน อนตฺถสํหิเตน, เมตฺตาจิตฺเตน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน โทสนฺตเรน, น อุปกณฺณกชปฺปินา ภวิตพฺพํ, น ¶ ชิมฺหํ เปกฺขิตพฺพํ, น อกฺขิ นิขณิตพฺพํ, น ภมุกํ อุกฺขิปิตพฺพํ, น สีสํ อุกฺขิปิตพฺพํ, น หตฺถวิกาโร กาตพฺโพ, น หตฺถมุทฺทา ทสฺเสตพฺพา.
อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ นิสชฺชกุสเลน, ยุคมตฺตํ เปกฺขนฺเตน อตฺถํ อนุวิธิยนฺเตน สเก อาสเน นิสีทิตพฺพํ, น จ อาสนา วุฏฺาตพฺพํ ¶ , น วีติหาตพฺพํ, น กุมฺมคฺโค เสวิตพฺโพ, น พาหาวิกฺเขปกํ [น วาจา วิกฺเขปกํ (สฺยา.)] ภณิตพฺพํ, อตุริเตน ภวิตพฺพํ อสาหสิเกน, อจณฺฑิกเตน ภวิตพฺพํ วจนกฺขเม ¶ , เมตฺตาจิตฺเตน ภวิตพฺพํ หิตานุกมฺปินา, การุณิเกน ภวิตพฺพํ หิตปริสกฺกินา, อสมฺผปฺปลาปินา ภวิตพฺพํ ปริยนฺตภาณินา, อเวรวสิเกน ภวิตพฺพํ อนสุรุตฺเตน, อตฺตา ปริคฺคเหตพฺโพ, ปโร ปริคฺคเหตพฺโพ, โจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ, จุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ, อธมฺมโจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ, อธมฺมจุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ, ธมฺมโจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ, ธมฺมจุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ, วุตฺตํ อหาเปนฺเตน อวุตฺตํ อปกาเสนฺเตน โอติณฺณานิ ปทพฺยฺชนานิ สาธุกํ ปริคฺคเหตฺวา ปโร ปฏิปุจฺฉิตฺวา ยถา ปฏิฺาย กาเรตพฺโพ, มนฺโท หาเสตพฺโพ [เวโป ปหาเสตพฺโพ (สฺยา.)], ภีรู ¶ อสฺสาเสตพฺโพ, จณฺโฑ นิเสเธตพฺโพ, อสุจิ วิภาเวตพฺโพ, อุชุมทฺทเวน น ฉนฺทาคตึ คนฺตพฺพํ, น โทสาคตึ คนฺตพฺพํ, น โมหาคตึ คนฺตพฺพํ, น ภยาคตึ คนฺตพฺพํ, มชฺฌตฺเตน ภวิตพฺพํ ธมฺเมสุ จ ปุคฺคเลสุ จ. เอวฺจ ปน อนุวิชฺชโก อนุวิชฺชมาโน สตฺถุ เจว สาสนกโร โหติ, วิฺูนฺจ สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย จ โหติ มนาโป จ ครุ จ ภาวนีโย จ.
๓๖๖. สุตฺตํ สํสนฺทนตฺถาย, โอปมฺมํ นิทสฺสนตฺถาย, อตฺโถ วิฺาปนตฺถาย, ปฏิปุจฺฉา ปนตฺถาย, โอกาสกมฺมํ โจทนตฺถาย, โจทนา สารณตฺถาย, สารณา สวจนียตฺถาย, สวจนียํ ปลิโพธตฺถาย, ปลิโพโธ วินิจฺฉยตฺถาย, วินิจฺฉโย สนฺตีรณตฺถาย, สนฺตีรณํ านาานคมนตฺถาย, านาานคมนํ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหตฺถาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ สมฺปคฺคหตฺถาย, สงฺโฆ สมฺปริคฺคหสมฺปฏิจฺฉนตฺถาย, สงฺเฆน อนุมตา ปุคฺคลา ปจฺเจกฏฺายิโน อวิสํวาทกฏฺายิโน.
วินโย สํวรตฺถาย, สํวโร อวิปฺปฏิสารตฺถาย, อวิปฺปฏิสาโร ปามุชฺชตฺถาย, ปามุชฺชํ ปีตตฺถาย, ปีติ ปสฺสทฺธตฺถาย, ปสฺสทฺธิ สุขตฺถาย, สุขํ สมาธตฺถาย, สมาธิ ยถาภูตาณทสฺสนตฺถาย, ยถาภูตาณทสฺสนํ นิพฺพิทตฺถาย, นิพฺพิทา วิราคตฺถาย, วิราโค วิมุตฺตตฺถาย, วิมุตฺติ วิมุตฺติาณทสฺสนตฺถาย, วิมุตฺติาณทสฺสนํ อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถาย. เอตทตฺถา ¶ ¶ กถา, เอตทตฺถา มนฺตนา, เอตทตฺถา อุปนิสา, เอตทตฺถํ โสตาวธานํ – ยทิทํ ¶ อนุปาทาจิตฺตสฺส วิโมกฺโขติ.
อนุโยควตฺตํ นิสามย, กุสเลน พุทฺธิมตา กตํ;
สุวุตฺตํ สิกฺขาปทานุโลมิกํ, คตึ น นาเสนฺโต สมฺปรายิกํ.
วตฺถุํ ¶ วิปตฺตึ อาปตฺตึ, นิทานํ อาการอโกวิโท;
ปุพฺพาปรํ น ชานาติ, กตากตํ สเมน จ.
กมฺมฺจ อธิกรณฺจ, สมเถ จาปิ อโกวิโท;
รตฺโต ทุฏฺโ จ มูฬฺโห จ, ภยา โมหา จ คจฺฉติ.
น จ สฺตฺติกุสโล, นิชฺฌตฺติยา จ อโกวิโท;
ลทฺธปกฺโข อหิริโก, กณฺหกมฺโม อนาทโร;
ส เว [สเจ (ก.)] ตาทิสโก ภิกฺขุ, อปฺปฏิกฺโขติ วุจฺจติ.
วตฺถุํ วิปตฺตึ อาปตฺตึ, นิทานํ อาการโกวิโท;
ปุพฺพาปรฺจ ชานาติ, กตากตํ สเมน จ.
กมฺมฺจ อธิกรณฺจ, สมเถ จาปิ โกวิโท;
อรตฺโต อทุฏฺโ อมูฬฺโห, ภยา โมหา น คจฺฉติ.
สฺตฺติยา จ กุสโล, นิชฺฌตฺติยา จ โกวิโท;
ลทฺธปกฺโข หิริมโน, สุกฺกกมฺโม สคารโว;
ส เว ตาทิสโก ภิกฺขุ, สปฺปฏิกฺโขติ วุจฺจตีติ.
จูฬสงฺคาโม นิฏฺิโต.
ตสฺสุทฺทานํ –
นีจจิตฺเตน ¶ ¶ ปุจฺเฉยฺย, ครุ สงฺเฆ น ปุคฺคเล;
สุตฺตํ สํสนฺทนตฺถาย, วินยานุคฺคเหน จ;
อุทฺทานํ จูฬสงฺคาเม, เอกุทฺเทโส [เอกุทฺเทสํ (สี. สฺยา.)] อิทํ กตนฺติ.