📜
เอกุตฺตริกนโย
๑. เอกกวาโร
๓๒๑. อาปตฺติกรา ¶ ¶ ¶ ¶ ธมฺมา ชานิตพฺพา. อนาปตฺติกรา ธมฺมา ชานิตพฺพา. อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนาปตฺติ ชานิตพฺพา. ลหุกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ครุกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สาวเสสา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนวเสสา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ทุฏฺุลฺลา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อทุฏฺุลฺลา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สปฺปฏิกมฺมา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อปฺปฏิกมฺมา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสนาคามินี อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อเทสนาคามินี อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนฺตรายิกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนนฺตรายิกา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. สาวชฺชปฺตฺติ อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนวชฺชปฺตฺติ อาปตฺติ ชานิตพฺพา. กิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อกิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. กิริยากิริยโต สมุฏฺิตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ปุพฺพาปตฺติ ชานิตพฺพา. อปราปตฺติ ชานิตพฺพา. ปุพฺพาปตฺตีนํ อนฺตราปตฺติ ชานิตพฺพา. อปราปตฺตีนํ อนฺตราปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสิตา คณนูปคา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. เทสิตา น คณนูปคา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. ปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อนุปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อนุปฺปนฺนปฺตฺติ ชานิตพฺพา. สพฺพตฺถปฺตฺติ ชานิตพฺพา. ปเทสปฺตฺติ ชานิตพฺพา. สาธารณปฺตฺติ ชานิตพฺพา ¶ . อสาธารณปฺตฺติ ชานิตพฺพา. เอกโตปฺตฺติ ชานิตพฺพา. อุภโตปฺตฺติ ชานิตพฺพา. ถุลฺลวชฺชา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อถุลฺลวชฺชา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. คิหิปฏิสํยุตฺตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. น คิหิปฏิสํยุตฺตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. นิยตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อนิยตา อาปตฺติ ชานิตพฺพา. อาทิกโร ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนาทิกโร ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธิจฺจาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อภิณฺหาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. โจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. จุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธมฺมโจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อธมฺมจุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ธมฺมโจทโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ธมฺมจุทิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ ¶ . นิยโต ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนิยโต ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อภพฺพาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ภพฺพาปตฺติโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อุกฺขิตฺตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อนุกฺขิตฺตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. นาสิตโก ปุคฺคโล ¶ ชานิตพฺโพ. อนาสิตโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. สมานสํวาสโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. อสมานสํวาสโก ปุคฺคโล ชานิตพฺโพ. ปนํ ชานิตพฺพนฺติ.
เอกกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
กรา อาปตฺติ ลหุกา, สาวเสสา จ ทุฏฺุลฺลา;
ปฏิกมฺมเทสนา ¶ จ, อนฺตรา วชฺชกิริยํ.
กิริยากิริยํ ปุพฺพา, อนฺตรา คณนูปคา;
ปฺตฺติ อนานุปฺปนฺน, สพฺพสาธารณา จ เอกโต [ปฺตฺตานุปฺปนฺนา สพฺพา, สาธารณา จ เอกโต (สฺยา.)].
ถุลฺลคิหินิยตา ¶ จ, อาทิ อธิจฺจโจทโก;
อธมฺมธมฺมนิยโต, อภพฺโพกฺขิตฺตนาสิตา;
สมานํ ปนฺเจว, อุทฺทานํ เอกเก อิทนฺติ.
๒. ทุกวาโร
๓๒๒. อตฺถาปตฺติ สฺา วิโมกฺขา, อตฺถาปตฺติ โน สฺาวิโมกฺขา. อตฺถาปตฺติ ลทฺธสมาปตฺติกสฺส, อตฺถาปตฺติ น ลทฺธสมาปตฺติกสฺส. อตฺถาปตฺติ สทฺธมฺมปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ อสทฺธมฺมปฏิสฺุตฺตา. อตฺถาปตฺติ สปริกฺขารปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ ปรปริกฺขารปฏิสฺุตฺตา. อตฺถาปตฺติ สปุคฺคลปฏิสฺุตฺตา, อตฺถาปตฺติ ปรปุคฺคลปฏิสฺุตฺตา. อตฺถิ สจฺจํ ภณนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, มุสา ภณนฺโต ลหุกํ. อตฺถิ มุสา ภณนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, สจฺจํ ภณนฺโต ลหุกํ. อตฺถาปตฺติ ภูมิคโต อาปชฺชติ, โน เวหาสคโต. อตฺถาปตฺติ เวหาสคโต อาปชฺชติ, โน ภูมิคโต. อตฺถาปตฺติ นิกฺขมนฺโต อาปชฺชติ, โน ปวิสนฺโต. อตฺถาปตฺติ ปวิสนฺโต อาปชฺชติ, โน นิกฺขมนฺโต. อตฺถาปตฺติ อาทิยนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ อนาทิยนฺโต ¶ อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ¶ สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ ¶ , อตฺถาปตฺติ น สมาทิยนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ กโรนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น กโรนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ เทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น เทนฺโต อาปชฺชติ. (อตฺถาปตฺติ เทเสนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น เทเสนฺโต อาปชฺชติ.) [( ) (นตฺถิ กตฺถจิ)] อตฺถาปตฺติ ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ปฏิคฺคณฺหนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ปริโภเคน อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ปริโภเคน อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ รตฺตึ อาปชฺชติ, โน ทิวา. อตฺถาปตฺติ ทิวา อาปชฺชติ, โน รตฺตึ. อตฺถาปตฺติ อรุณุคฺเค อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น อรุณุคฺเค อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ฉินฺทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ฉินฺทนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ฉาเทนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ ธาเรนฺโต อาปชฺชติ, อตฺถาปตฺติ น ธาเรนฺโต อาปชฺชติ.
ทฺเว อุโปสถา – จาตุทฺทสิโก จ ปนฺนรสิโก จ. ทฺเว ปวารณา – จาตุทฺทสิกา จ ปนฺนรสิกา จ. ทฺเว กมฺมานิ – อปโลกนกมฺมํ, ตฺติกมฺมํ. อปรานิปิ ทฺเว กมฺมานิ – ตฺติทุติยกมฺมํ, ตฺติจตุตฺถกมฺมํ. ทฺเว กมฺมวตฺถูนิ – อปโลกนกมฺมสฺส วตฺถุ, ตฺติกมฺมสฺส วตฺถุ. อปรานิปิ ทฺเว กมฺมวตฺถูนิ – ตฺติทุติยกมฺมสฺส วตฺถุ, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส วตฺถุ. ทฺเว กมฺมโทสา – อปโลกนกมฺมสฺส โทโส, ตฺติกมฺมสฺส โทโส. อปเรปิ ¶ ทฺเว กมฺมโทสา – ตฺติทุติยกมฺมสฺส โทโส, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส โทโส. ทฺเว กมฺมสมฺปตฺติโย – อปโลกนกมฺมสฺส สมฺปตฺติ, ตฺติกมฺมสฺส สมฺปตฺติ. อปราปิ ทฺเว กมฺมสมฺปตฺติโย – ตฺติทุติยกมฺมสฺส สมฺปตฺติ, ตฺติจตุตฺถกมฺมสฺส สมฺปตฺติ. ทฺเว นานาสํวาสกภูมิโย – อตฺตนา วา อตฺตานํ นานาสํวาสกํ กโรติ, สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิปติ อทสฺสเน วา อปฺปฏิกมฺเม วา อปฺปฏินิสฺสคฺเค วา. ทฺเว สมานสํวาสกภูมิโย – อตฺตนา วา อตฺตานํ ¶ สมานสํวาสกํ กโรติ, สมคฺโค วา นํ สงฺโฆ อุกฺขิตฺตํ โอสาเรติ ทสฺสเน วา ปฏิกมฺเม วา ปฏินิสฺสคฺเค วา. ทฺเว ปาราชิกา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. ทฺเว สงฺฆาทิเสสา, ทฺเว ถุลฺลจฺจยา, ทฺเว ปาจิตฺติยา, ทฺเว ปาฏิเทสนียา, ทฺเว ทุกฺกฏา, ทฺเว ทุพฺภาสิตา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. สตฺต อาปตฺติโย, สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา. ทฺวีหากาเรหิ สงฺโฆ ภิชฺชติ – กมฺเมน วา สลากคฺคาเหน วา.
ทฺเว ¶ ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อทฺธานหีโน, องฺคหีโน. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – วตฺถุวิปนฺโน, กรณทุกฺกฏโก. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อปริปูโร ปริปูโร โน จ ยาจติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสาย น วตฺถพฺพํ – อลชฺชิสฺส จ พาลสฺส จ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสโย ¶ น ทาตพฺโพ – อลชฺชิสฺส จ ลชฺชิโน จ น ยาจติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ – พาลสฺส จ ลชฺชิสฺส จ ยาจติ. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – พุทฺธา จ ปจฺเจกพุทฺธา จ. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา, อาปตฺตึ ¶ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา สฺจิจฺจ อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อริยปุคฺคลา. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา สฺจิจฺจ อาปตฺตึ อาปชฺชิตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ ปุถุชฺชนา. ทฺเว ปุคฺคลา อภพฺพา สฺจิจฺจ สาติสารํ วตฺถุํ อชฺฌาจริตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ อริยปุคฺคลา. ทฺเว ปุคฺคลา ภพฺพา สฺจิจฺจ สาติสารํ วตฺถุํ อชฺฌาจริตุํ – ภิกฺขู จ ภิกฺขุนิโย จ ปุถุชฺชนา.
ทฺเว ปฏิกฺโกสา – กาเยน วา ปฏิกฺโกสติ วาจาย วา ปฏิกฺโกสติ. ทฺเว นิสฺสารณา – อตฺถิ ปุคฺคโล อปฺปตฺโต นิสฺสารณํ ตํ เจ สงฺโฆ นิสฺสาเรติ เอกจฺโจ สุนิสฺสาริโต, เอกจฺโจ ทุนฺนิสฺสาริโต. ทฺเว โอสารณา – อตฺถิ ปุคฺคโล อปฺปตฺโต โอสารณํ ตํ เจ สงฺโฆ โอสาเรติ เอกจฺโจ โสสาริโต, เอกจฺโจ โทสาริโต. ทฺเว ปฏิฺา – กาเยน วา ปฏิชานาติ วาจาย วา ปฏิชานาติ. ทฺเว ปฏิคฺคหา – กาเยน วา ปฏิคฺคณฺหาติ กายปฏิพทฺเธน วา ปฏิคฺคณฺหาติ. ทฺเว ปฏิกฺเขปา – กาเยน วา ปฏิกฺขิปติ วาจาย วา ปฏิกฺขิปติ. ทฺเว ¶ อุปฆาติกา – สิกฺขูปฆาติกา จ โภคูปฆาติกา จ. ทฺเว โจทนา – กาเยน วา โจเทติ วาจาย วา โจเทติ. ทฺเว กถินสฺส ปลิโพธา – อาวาสปลิโพโธ จ จีวรปลิโพโธ จ. ทฺเว กถินสฺส อปลิโพธา – อาวาสอปลิโพโธ จ จีวรอปลิโพโธ จ. ทฺเว จีวรานิ – คหปติกฺจ ปํสุกูลฺจ. ทฺเว ปตฺตา – อโยปตฺโต มตฺติกาปตฺโต. ทฺเว มณฺฑลานิ – ติปุมยํ, สีสมยํ. ทฺเว ปตฺตสฺส อธิฏฺานา – กาเยน วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเติ. ทฺเว จีวรสฺส ¶ อธิฏฺานา – กาเยน วา อธิฏฺเติ วาจาย วา อธิฏฺเติ. ทฺเว วิกปฺปนา – สมฺมุขาวิกปฺปนา จ ปรมฺมุขาวิกปฺปนา จ. ทฺเว วินยา – ภิกฺขูนฺจ ภิกฺขุนีนฺจ. ทฺเว ¶ เวนยิกา – ปฺตฺตฺจ ปฺตฺตานุโลมฺจ. ทฺเว วินยสฺส สลฺเลขา – อกปฺปิเย เสตุฆาโต, กปฺปิเย มตฺตการิตา. ทฺวีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน วา อาปชฺชติ วาจาย วา อาปชฺชติ. ทฺวีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วา วุฏฺาติ วาจาย วา วุฏฺาติ. ทฺเว ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส. อปเรปิ ทฺเว ปริวาสา – สุทฺธนฺตปริวาโส สโมธานปริวาโส. ทฺเว มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ. อปเรปิ ทฺเว มานตฺตา – ปกฺขมานตฺตํ, สโมธานมานตฺตํ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ รตฺติจฺเฉโท ¶ – ปาริวาสิกสฺส จ มานตฺตจาริกสฺส จ. ทฺเว อนาทริยานิ – ปุคฺคลานาทริยฺจ ธมฺมานาทริยฺจ. ทฺเว โลณานิ – ชาติมฺจ การิมฺจ [ชาติมยฺจ ขาริมยฺจ (สฺยา.)]. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – สามุทฺทํ กาฬโลณํ. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – สินฺธวํ, อุพฺภิทํ [อุพฺภิรํ (อิติปิ)]. อปรานิปิ ทฺเว โลณานิ – โรมกํ, ปกฺกาลกํ. ทฺเว ปริโภคา – อพฺภนฺตรปริโภโค จ พาหิรปริโภโค จ. ทฺเว อกฺโกสา – หีโน จ อกฺโกโส อุกฺกฏฺโ จ อกฺโกโส. ทฺวีหากาเรหิ เปสฺุํ โหติ – ปิยกมฺยสฺส วา เภทาธิปฺปายสฺส ¶ วา. ทฺวีหากาเรหิ คณโภชนํ ปสวติ – นิมนฺตนโต วา วิฺตฺติโต วา. ทฺเว วสฺสูปนายิกา – ปุริมิกา, ปจฺฉิมิกา. ทฺเว อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ทฺเว ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ.
[อ. นิ. ๒.๙๙ อาทโย] ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อนาคตํ ภารํ วหติ, โย จ อาคตํ ภารํ น วหติ. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อนาคตํ ภารํ น วหติ, โย จ อาคตํ ภารํ วหติ. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อกปฺปิเย กปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย อกปฺปิยสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อกปฺปิเย อกปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย กปฺปิยสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อนาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย ¶ จ อาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อนาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อธมฺเม ธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม อธมฺมสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อธมฺเม อธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม ธมฺมสฺี. อปเรปิ ทฺเว ปุคฺคลา พาลา – โย จ อวินเย วินยสฺี, โย ¶ จ วินเย อวินยสฺี. ทฺเว ปุคฺคลา ปณฺฑิตา – โย จ อวินเย อวินยสฺี, โย จ วินเย วินยสฺี.
[อ. นิ. ๒.๑๐๙] ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ น กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ, โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ ¶ กุกฺกุจฺจายติ. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ น กุกฺกุจฺจายติ, โย จ กุกฺกุจฺจายิตพฺพํ กุกฺกุจฺจายติ. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อกปฺปิเย กปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย อกปฺปิยสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อกปฺปิเย อกปฺปิยสฺี, โย จ กปฺปิเย กปฺปิยสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อนาปตฺติยา อาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อนาปตฺติยา อนาปตฺติสฺี, โย จ อาปตฺติยา อาปตฺติสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อธมฺเม ธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม อธมฺมสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ ¶ – โย จ อธมฺเม อธมฺมสฺี, โย จ ธมฺเม ธมฺมสฺี. อปเรสมฺปิ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา วฑฺฒนฺติ – โย จ อวินเย วินยสฺี, โย จ วินเย อวินยสฺี. ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อาสวา น วฑฺฒนฺติ – โย จ อวินเย อวินยสฺี, โย จ วินเย วินยสฺี.
ทุกา นิฏฺิตา.
ตสฺสุทฺทานํ –
สฺา ¶ ลทฺธา จ สทฺธมฺมา, ปริกฺขารา จ ปุคฺคลา;
สจฺจํ ภูมิ นิกฺขมนฺโต, อาทิยนฺโต สมาทิยํ.
กโรนฺโต เทนฺโต คณฺหนฺโต, ปริโภเคน รตฺติ จ;
อรุณาฉินฺทํ ฉาเทนฺโต, ธาเรนฺโต จ อุโปสถา.
ปวารณา กมฺมาปรา, วตฺถุ อปรา โทสา จ;
อปรา ทฺเว จ สมฺปตฺติ, นานา สมานเมว จ.
ปาราชิสงฺฆถุลฺลจฺจย, ปาจิตฺติ ปาฏิเทสนา;
ทุกฺกฏา ทุพฺภาสิตา เจว, สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา จ.
ภิชฺชติ ¶ อุปสมฺปทา, ตเถว อปเร ทุเว;
น วตฺถพฺพํ น ทาตพฺพํ, อภพฺพาภพฺพเมว จ.
สฺจิจฺจ สาติสารา จ, ปฏิกฺโกสา นิสฺสารณา;
โอสารณา ¶ ปฏิฺา จ, ปฏิคฺคหา ปฏิกฺขิปา.
อุปฆาติ โจทนา จ, กถินา จ ทุเว ตถา;
จีวรา ปตฺตมณฺฑลา, อธิฏฺานา ตเถว ทฺเว.
วิกปฺปนา จ วินยา, เวนยิกา จ สลฺเลขา;
อาปชฺชติ จ วุฏฺาติ, ปริวาสาปเร ทุเว.
ทฺเว มานตฺตา อปเร จ, รตฺติจฺเฉโท อนาทริ;
ทฺเว โลณา ตโย อปเร, ปริโภคกฺโกเสน จ.
เปสฺุโ จ คณาวสฺส, ปนา ภารกปฺปิยํ;
อนาปตฺติ อธมฺมธมฺมา, วินเย อาสเว ตถาติ.
๓. ติกวาโร
๓๒๓. อตฺถาปตฺติ ¶ ติฏฺนฺเต ภควติ อาปชฺชติ, โน ปรินิพฺพุเต; อตฺถาปตฺติ ปรินิพฺพุเต ภควติ อาปชฺชติ, โน ติฏฺนฺเต; อตฺถาปตฺติ ¶ ติฏฺนฺเตปิ ภควติ อาปชฺชติ ปรินิพฺพุเตปิ. อตฺถาปตฺติ กาเล อาปชฺชติ, โน วิกาเล; อตฺถาปตฺติ วิกาเล อาปชฺชติ, โน กาเล; อตฺถาปตฺติ กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ. อตฺถาปตฺติ รตฺตึ อาปชฺชติ, โน ทิวา; อตฺถาปตฺติ ทิวา อาปชฺชติ, โน รตฺตึ; อตฺถาปตฺติ รตฺติฺเจว อาปชฺชติ ทิวา จ. อตฺถาปตฺติ ทสวสฺโส อาปชฺชติ, โน อูนทสวสฺโส; อตฺถาปตฺติ อูนทสวสฺโส อาปชฺชติ, โน ¶ ทสวสฺโส; อตฺถาปตฺติ ทสวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนทสวสฺโส จ. อตฺถาปตฺติ ปฺจวสฺโส อาปชฺชติ, โน อูนปฺจวสฺโส; อตฺถาปตฺติ อูนปฺจวสฺโส อาปชฺชติ, โน ปฺจวสฺโส; อตฺถาปตฺติ ปฺจวสฺโส เจว อาปชฺชติ อูนปฺจวสฺโส จ. อตฺถาปตฺติ กุสลจิตฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อกุสลจิตฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อพฺยากตจิตฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ สุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ ทุกฺขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ อทุกฺขมสุขเวทนาสมงฺคี อาปชฺชติ. ตีณิ โจทนาวตฺถูนิ ¶ – ทิฏฺเน, สุเตน, ปริสงฺกาย. ตโย สลากคฺคาหา – คุฬฺหโก, วิวฏโก [วิวฏฺฏโก (ก.)], สกณฺณชปฺปโก. ตโย ปฏิกฺเขปา – มหิจฺฉตา, อสนฺตุฏฺิตา [อสนฺตุฏฺตา (สฺยา.)], อสลฺเลขตา. ตโย อนฺุาตา – อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺิตา, สลฺเลขตา. อปเรปิ ตโย ปฏิกฺเขปา – มหิจฺฉตา, อสนฺตุฏฺิตา, อมตฺตฺุตา. ตโย อนฺุาตา – อปฺปิจฺฉตา, สนฺตุฏฺิตา, มตฺตฺุตา. ติสฺโส ปฺตฺติโย – ปฺตฺติ, อนุปฺตฺติ, อนุปฺปนฺนปฺตฺติ. อปราปิ ติสฺโส ปฺตฺติโย – สพฺพตฺถปฺตฺติ, ปเทสปฺตฺติ, สาธารณปฺตฺติ. อปราปิ ติสฺโส ปฺตฺติโย – อสาธารณปฺตฺติ, เอกโตปฺตฺติ, อุภโตปฺตฺติ.
อตฺถาปตฺติ พาโล อาปชฺชติ, โน ปณฺฑิโต; อตฺถาปตฺติ ปณฺฑิโต อาปชฺชติ, โน พาโล; อตฺถาปตฺติ พาโล เจว อาปชฺชติ ปณฺฑิโต ¶ จ. อตฺถาปตฺติ กาเฬ อาปชฺชติ, โน ชุณฺเห; อตฺถาปตฺติ ชุณฺเห อาปชฺชติ, โน กาเฬ; อตฺถาปตฺติ กาเฬ เจว อาปชฺชติ ชุณฺเห จ. อตฺถิ กาเฬ กปฺปติ, โน ชุณฺเห; อตฺถิ ชุณฺเห กปฺปติ, โน กาเฬ; อตฺถิ กาเฬ เจว กปฺปติ ชุณฺเห จ. อตฺถาปตฺติ เหมนฺเต อาปชฺชติ, โน คิมฺเห โน วสฺเส; อตฺถาปตฺติ คิมฺเห อาปชฺชติ, โน เหมนฺเต โน วสฺเส; อตฺถาปตฺติ วสฺเส อาปชฺชติ, โน เหมนฺเต โน คิมฺเห. อตฺถาปตฺติ สงฺโฆ อาปชฺชติ, น คโณ น ปุคฺคโล; อตฺถาปตฺติ คโณ อาปชฺชติ, น สงฺโฆ น ปุคฺคโล; อตฺถาปตฺติ ปุคฺคโล อาปชฺชติ, น สงฺโฆ น คโณ. อตฺถิ สงฺฆสฺส กปฺปติ, น คณสฺส ¶ น ปุคฺคลสฺส; อตฺถิ คณสฺส กปฺปติ, น สงฺฆสฺส น ปุคฺคลสฺส; อตฺถิ ปุคฺคลสฺส กปฺปติ, น สงฺฆสฺส น คณสฺส. ติสฺโส ฉาทนา วตฺถุํ ฉาเทติ, โน อาปตฺตึ; อาปตฺตึ ฉาเทติ, โน วตฺถุํ; วตฺถฺุเจว ฉาเทติ อาปตฺติฺจ. ติสฺโส ปฏิจฺฉาทิโย – ชนฺตาฆรปฏิจฺฉาทิ, อุทกปฏิจฺฉาทิ, วตฺถปฏิจฺฉาทิ. [อ. นิ. ๓.๑๓๒] ตีณิ ปฏิจฺฉนฺนานิ วหนฺติ, โน วิวฏานิ – มาตุคาโม ปฏิจฺฉนฺโน วหติ, โน วิวโฏ; พฺราหฺมณานํ มนฺตา ปฏิจฺฉนฺนา วหนฺติ, โน วิวฏา; มิจฺฉาทิฏฺิ ปฏิจฺฉนฺนา ¶ วหติ, โน วิวฏา. ตีณิ วิวฏานิ วิโรจนฺติ, โน ปฏิจฺฉนฺนานิ – จนฺทมณฺฑลํ วิวฏํ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺนํ; สูริยมณฺฑลํ วิวฏํ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺนํ; ตถาคตปฺปเวทิโต ¶ ธมฺมวินโย วิวโฏ วิโรจติ, โน ปฏิจฺฉนฺโน. ตโย เสนาสนคฺคาหา – ปุริมโก ¶ , ปจฺฉิมโก, อนฺตรามุตฺตโก. อตฺถาปตฺติ คิลาโน อาปชฺชติ, โน อคิลาโน; อตฺถาปตฺติ อคิลาโน อาปชฺชติ, โน คิลาโน; อตฺถาปตฺติ คิลาโน เจว อาปชฺชติ อคิลาโน จ.
ตีณิ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ตีณิ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ตโย ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, สุทฺธนฺตปริวาโส. ตโย มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, ปกฺขมานตฺตํ. ตโย ปาริวาสิกสฺส ภิกฺขุโน รตฺติจฺเฉทา – สหวาโส, วิปฺปวาโส, อนาโรจนา. อตฺถาปตฺติ อนฺโต อาปชฺชติ, โน พหิ; อตฺถาปตฺติ พหิ อาปชฺชติ, โน อนฺโต; อตฺถาปตฺติ อนฺโต เจว อาปชฺชติ พหิ จ. อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย อาปชฺชติ, โน พหิสีมาย; อตฺถาปตฺติ พหิสีมาย อาปชฺชติ, โน อนฺโตสีมาย; อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย เจว อาปชฺชติ พหิสีมาย จ. ตีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วาจาย อาปชฺชติ. อปเรหิปิ ตีหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก. ตีหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วุฏฺาติ, วาจาย วุฏฺาติ, กาเยน วาจาย วุฏฺาติ. อปเรหิปิ ตีหากาเรหิ ¶ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก. ตีณิ อธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ. ตีณิ ธมฺมิกานิ อมูฬฺหวินยสฺส ทานานิ.
[จูฬว. ๖] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ตชฺชนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ กลหการโก วิวาทการโก ภสฺสการโก สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. [จูฬว. ๑๕] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ นิยสฺสกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก ¶ โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. [จูฬว. ๒๗] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปพฺพาชนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน กุลทูกโก โหติ ปาปสมาจาโร ปาปสมาจารา ทิสฺสนฺติ ¶ เจว สุยฺยนฺติ จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปฏิสารณียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติ พหุโล อนปทาโน คิหี อกฺโกสติ ปริภาสติ. [จูฬว. ๕๐] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย ¶ – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺตึ ปสฺสิตุํ. [จูฬว. ๕๙] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน อาปตฺตึ อาปชฺชิตฺวา น อิจฺฉติ อาปตฺตึ ปฏิกาตุํ. [จูฬว. ๖๙] ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปาปิกาย ทิฏฺิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมํ กเรยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ…เป… สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต, อาปตฺติพหุโล อนปทาโน น อิจฺฉติ ปาปิกํ ทิฏฺึ ปฏินิสฺสชฺชิตุํ.
ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อากงฺขมาโน สงฺโฆ อาคาฬฺหาย เจเตยฺย – ภณฺฑนการโก โหติ กลหการโก วิวาทการโก ภสฺสการโก สงฺเฆ อธิกรณการโก, พาโล โหติ อพฺยตฺโต อาปตฺติพหุโล อนปทาโน, คิหิสํสฏฺโ วิหรติ อนนุโลมิเกหิ คิหิสํสคฺเคหิ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อธิสีเล สีลวิปนฺโน โหติ, อชฺฌาจาเร อาจารวิปนฺโน โหติ, อติทิฏฺิยา ทิฏฺิวิปนฺโน ¶ โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน ทเวน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน อนาจาเรน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน อุปฆาติเกน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – กายิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, วาจสิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, กายิกวาจสิเกน มิจฺฉาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – อาปตฺตึ อาปนฺโน กมฺมกโต อุปสมฺปาเทติ, นิสฺสยํ เทติ, สามเณรํ อุปฏฺาเปติ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – ยาย อาปตฺติยา สงฺเฆน กมฺมํ กตํ โหติ ตํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, อฺํ วา ตาทิสิกํ, ตโต วา ปาปิฏฺตรํ. อปเรหิปิ ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน กมฺมํ กาตพฺพํ – พุทฺธสฺส อวณฺณํ ภาสติ, ธมฺมสฺส อวณฺณํ ภาสติ, สงฺฆสฺส อวณฺณํ ภาสติ.
ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ สงฺฆมชฺเฌ อุโปสถํ เปนฺตสฺส – ‘‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาท’’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน อุโปสโถ กาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สงฺฆมชฺเฌ ปวารณํ เปนฺตสฺส – ‘‘อลํ, ภิกฺขุ, มา ภณฺฑนํ มา กลหํ มา วิคฺคหํ มา วิวาท’’นฺติ โอมทฺทิตฺวา สงฺเฆน ปวาเรตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน น กาจิ สงฺฆสมฺมุติ ทาตพฺพา – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา สงฺเฆ น โวหริตพฺพํ [สํโฆ น โวหริตพฺโพ (สฺยา.)] – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ น กิสฺมึ จิ ปจฺเจกฏฺาเน เปตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน ¶ นิสฺสาย น วตฺถพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน นิสฺสโย น ทาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน โอกาสกมฺมํ การาเปนฺตสฺส นาลํ โอกาสกมฺมํ กาตุํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน สวจนียํ นาทาตพฺพํ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล ¶ จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย ¶ น ปุจฺฉิตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น ปุจฺฉิตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต ¶ จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อนุโยโค น ทาตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา สทฺธึ วินโย น สากจฺฉิตพฺโพ [สากจฺฉาตพฺโพ (ก.)] – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ. ตีหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา น อุปสมฺปาเทตพฺพํ น นิสฺสโย ทาตพฺโพ น สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – อลชฺชี จ โหติ, พาโล จ, อปกตตฺโต จ.
ตโย อุโปสถา – จาตุทฺทสิโก, ปนฺนรสิโก, สามคฺคิอุโปสโถ. อปเรปิ ตโย อุโปสถา – สงฺเฆอุโปสโถ, คเณอุโปสโถ, ปุคฺคเลอุโปสโถ. อปเรปิ ตโย อุโปสถา – สุตฺตุทฺเทโสอุโปสโถ, ปาริสุทฺธิอุโปสโถ, อธิฏฺานุโปสโถ. ติสฺโส ปวารณา – จาตุทฺทสิกา, ปนฺนรสิกา, สามคฺคิปวารณา. อปราปิ ติสฺโส ปวารณา – สงฺเฆปวารณา, คเณปวารณา, ปุคฺคเลปวารณา. อปราปิ ติสฺโส ปวารณา – เตวาจิกาปวารณา ¶ , ทฺเววาจิกาปวารณา, สมานวสฺสิกาปวารณา.
ตโย อาปายิกา เนรยิกา – อิทมปฺปหาย, โย จ อพฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริปฏิฺโ, โย จ สุทฺธํ พฺรหฺมจารึ ปริสุทฺธพฺรหฺมจริยํ จรนฺตํ อมูลเกน อพฺรหฺมจริเยน อนุทฺธํเสติ, โย จายํ เอวํวาที เอวํทิฏฺิ [เอวํทิฏฺี (สี.)] – ‘‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’’ติ โส กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชติ. [อ. นิ. ๓.๗๐] ตีณิ อกุสลมูลานิ – โลโภ อกุสลมูลํ, โทโส อกุสลมูลํ, โมโห อกุสลมูลํ. [อ. นิ. ๓.๗๐] ตีณิ กุสลมูลานิ – อโลโภ กุสลมูลํ, อโทโส กุสลมูลํ, อโมโห กุสลมูลํ. ตีณิ ทุจฺจริตานิ – กายทุจฺจริตํ, วจีทุจฺจริตํ, มโนทุจฺจริตํ. ตีณิ สุจริตานิ – กายสุจริตํ, วจีสุจริตํ, มโนสุจริตํ. ตโย อตฺถวเส ปฏิจฺจ ภควตา กุเลสุ ติกโภชนํ ปฺตฺตํ – ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ ¶ ผาสุวิหาราย, ‘‘มา ปาปิจฺฉา ปกฺขํ นิสฺสาย สงฺฆํ ภินฺเทยฺยุ’’นฺติ ¶ กุลานุทฺทยตาย จ. [จูฬว. ๓๕๐] ตีหิ อสทฺธมฺเมหิ อภิภูโต ปริยาทินฺนจิตฺโต เทวทตฺโต อาปายิโก เนรยิโก กปฺปฏฺโ อเตกิจฺโฉ ปาปิจฺฉตา ปาปมิตฺตตา โอรมตฺตเกน วิเสสาธิคเมน อนฺตรา โวสานํ อาปาทิ. ติสฺโส สมฺมุติโย – ทณฺฑสมฺมุติ, สิกฺกาสมฺมุติ, ทณฺฑสิกฺกาสมฺมุติ. ติสฺโส ปาทุกา ธุวฏฺานิกา อสงฺกมนียา – วจฺจปาทุกา, ปสฺสาวปาทุกา, อาจมนปาทุกา. ติสฺโส ปาทฆํสนิโย – สกฺขรํ, กถลา, สมุทฺทเผณโกติ.
ติกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
ติฏฺนฺเต ¶ กาเล รตฺติฺจ, ทส ปฺจ กุสเลน;
เวทนา โจทนา วตฺถุ, สลากา ทฺเว ปฏิกฺขิปา.
ปฺตฺติ ¶ อปเร ทฺเว จ, พาโล กาเฬ จ กปฺปติ;
เหมนฺเต สงฺโฆ สงฺฆสฺส, ฉาทนา จ ปฏิจฺฉาทิ.
ปฏิจฺฉนฺนา วิวฏา จ, เสนาสนคิลายนา;
ปาติโมกฺขํ ปริวาสํ, มานตฺตา ปาริวาสิกา.
อนฺโต อนฺโต จ สีมาย, อาปชฺชติ ปุนาปเร;
วุฏฺาติ อปเร เจว, อมูฬฺหวินยา ทุเว.
ตชฺชนียา นิยสฺสา จ, ปพฺพาชปฏิสารณี;
อทสฺสนา ปฏิกมฺเม, อนิสฺสคฺเค จ ทิฏฺิยา.
อาคาฬฺหกมฺมาธิสีเล, ทวานาจาร ฆาติกา;
อาชีวาปนฺนา ตาทิสิกา, อวณฺณุโปสเถน จ.
ปวารณา สมฺมุติ จ, โวหารปจฺเจเกน จ;
น วตฺถพฺพํ น ทาตพฺพํ, โอกาสํ น กเร ตถา.
น กเร สวจนียํ, น ปุจฺฉิตพฺพกา ทุเว;
น วิสฺสชฺเช ทุเว เจว, อนุโยคมฺปิ โน ทเท.
สากจฺฉา ¶ ¶ อุปสมฺปทา, นิสฺสยสามเณรา จ;
อุโปสถติกา ตีณิ, ปวารณติกา ตโย.
อาปายิกา อกุสลา, กุสลา จริตา ทุเว;
ติกโภชนสทฺธมฺเม, สมฺมุติ ปาทุเกน จ;
ปาทฆํสนิกา เจว, อุทฺทานํ ติกเก อิทนฺติ.
๔. จตุกฺกวาโร
๓๒๔. อตฺถาปตฺติ ¶ สกวาจาย อาปชฺชติ, ปรวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรวาจาย อาปชฺชติ, สกวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สกวาจาย อาปชฺชติ, สกวาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรวาจาย อาปชฺชติ, ปรวาจาย วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ กาเยน อาปชฺชติ, กาเยน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ วาจาย อาปชฺชติ, วาจาย วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปฏิพุทฺโธ วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปฏิพุทฺโธ ¶ อาปชฺชติ, ปสุตฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปสุตฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปฏิพุทฺโธ อาปชฺชติ, ปฏิพุทฺโธ วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อาปชฺชนฺโต เทเสติ; เทเสนฺโต อาปชฺชติ; อตฺถาปตฺติ ¶ อาปชฺชนฺโต วุฏฺาติ; วุฏฺหนฺโต อาปชฺชติ. อตฺถาปตฺติ กมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อกมฺเมน อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ กมฺเมน อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อกมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺาติ.
[อ. นิ. ๔.๒๕๐; ที. นิ. ๓.๓๑๓; วิภ. ๙๓๙] จตฺตาโร อนริยโวหารา – อทิฏฺเ ทิฏฺวาทิตา, อสฺสุเต สุตวาทิตา, อมุเต มุตวาทิตา, อวิฺาเต วิฺาตวาทิตา. จตฺตาโร อริยโวหารา – อทิฏฺเ อทิฏฺวาทิตา, อสฺสุเต อสฺสุตวาทิตา, อมุเต อมุตวาทิตา, อวิฺาเต อวิฺาตวาทิตา. อปเรปิ จตฺตาโร อนริยโวหารา – ทิฏฺเ อทิฏฺวาทิตา, สุเต อสฺสุตวาทิตา, มุเต อมุตวาทิตา, วิฺาเต อวิฺาตวาทิตา. จตฺตาโร ¶ อริยโวหารา – ทิฏฺเ ทิฏฺวาทิตา, สุเต สุตวาทิตา, มุเต มุตวาทิตา, วิฺาเต วิฺาตวาทิตา.
จตฺตาโร ปาราชิกา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ สาธารณา; จตฺตาโร ปาราชิกา ภิกฺขุนีนํ ภิกฺขูหิ อสาธารณา. จตฺตาโร ปริกฺขารา – อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ มมายิตพฺโพ ปริภฺุชิตพฺโพ; อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ มมายิตพฺโพ, น ปริภฺุชิตพฺโพ; อตฺถิ ปริกฺขาโร รกฺขิตพฺโพ โคเปตพฺโพ, น มมายิตพฺโพ น ปริภฺุชิตพฺโพ; อตฺถิ ปริกฺขาโร น รกฺขิตพฺโพ น โคเปตพฺโพ, น มมายิตพฺโพ น ปริภฺุชิตพฺโพ. อตฺถาปตฺติ ¶ สมฺมุขา อาปชฺชติ, ปรมฺมุขา วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรมฺมุขา อาปชฺชติ ¶ , สมฺมุขา วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ สมฺมุขา อาปชฺชติ, สมฺมุขา วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ปรมฺมุขา อาปชฺชติ, ปรมฺมุขา วุฏฺาติ. อตฺถาปตฺติ อชานนฺโต อาปชฺชติ, ชานนฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ชานนฺโต อาปชฺชติ, อชานนฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ อชานนฺโต อาปชฺชติ, อชานนฺโต วุฏฺาติ; อตฺถาปตฺติ ชานนฺโต อาปชฺชติ, ชานนฺโต วุฏฺาติ.
จตูหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – กาเยน อาปชฺชติ, วาจาย อาปชฺชติ, กาเยน วาจาย อาปชฺชติ, กมฺมวาจาย อาปชฺชติ. อปเรหิปิ จตูหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก, ลิงฺคปาตุภาเวน. จตูหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – กาเยน วุฏฺาติ, วาจาย วุฏฺาติ, กาเยน วาจาย วุฏฺาติ, กมฺมวาจาย วุฏฺาติ. อปเรหิปิ จตูหากาเรหิ อาปตฺติยา วุฏฺาติ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก, ลิงฺคปาตุภาเวน. สห ปฏิลาเภน ปุริมํ ชหติ, ปจฺฉิเม ปติฏฺาติ, วิฺตฺติโย ปฏิปฺปสฺสมฺภนฺติ, ปณฺณตฺติโย นิรุชฺฌนฺติ. สห ปฏิลาเภน ปจฺฉิมํ ชหติ, ปุริเม ปติฏฺาติ, วิฺตฺติโย ปฏิปฺปสฺสมฺภนฺติ, ปณฺณตฺติโย นิรุชฺฌนฺติ. จตสฺโส โจทนา – สีลวิปตฺติยา โจเทติ ¶ , อาจารวิปตฺติยา โจเทติ, ทิฏฺิวิปตฺติยา โจเทติ, อาชีววิปตฺติยา โจเทติ. จตฺตาโร ปริวาสา – ปฏิจฺฉนฺนปริวาโส ¶ , อปฺปฏิจฺฉนฺนปริวาโส, สุทฺธนฺตปริวาโส, สโมธานปริวาโส. จตฺตาโร มานตฺตา – ปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, อปฺปฏิจฺฉนฺนมานตฺตํ, ปกฺขมานตฺตํ, สโมธานมานตฺตํ. จตฺตาโร มานตฺตจาริกสฺส ภิกฺขุโน รตฺติจฺเฉทา – สหวาโส, วิปฺปวาโส, อนาโรจนา, อูเน คเณ จรติ. จตฺตาโร สามุกฺกํสา ¶ . จตฺตาโร ปฏิคฺคหิตปริโภคา – ยาวกาลิกํ, ยามกาลิกํ, สตฺตาหกาลิกํ, ยาวชีวิกํ. จตฺตาริ มหาวิกฏานิ – คูโถ, มุตฺตํ, ฉาริกา, มตฺติกา. จตฺตาริ กมฺมานิ – อปโลกนกมฺมํ, ตฺติกมฺมํ, ตฺติทุติยกมฺมํ, ตฺติจตุตฺถกมฺมํ. อปรานิปิ จตฺตาริ กมฺมานิ – อธมฺเมน วคฺคกมฺมํ, อธมฺเมน สมคฺคกมฺมํ, ธมฺเมน วคฺคกมฺมํ, ธมฺเมน สมคฺคกมฺมํ. จตสฺโส วิปตฺติโย – สีลวิปตฺติ, อาจารวิปตฺติ, ทิฏฺิวิปตฺติ, อาชีววิปตฺติ. จตฺตาริ อธิกรณานิ – วิวาทาธิกรณํ, อนุวาทาธิกรณํ, อาปตฺตาธิกรณํ, กิจฺจาธิกรณํ. [อ. นิ. ๔.๒๑๑] จตฺตาโร ปริสทูสนา – ภิกฺขุ ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม ปริสทูสโน, ภิกฺขุนี ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา ปริสทูสนา, อุปาสโก ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม ปริสทูสโน, อุปาสิกา ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา ปริสทูสนา. จตฺตาโร ปริสโสภนา [ปริสโสภณา (สฺยา. ก.)] – ภิกฺขุ สีลวา กลฺยาณธมฺโม ปริสโสภโน, ภิกฺขุนี สีลวตี กลฺยาณธมฺมา ปริสโสภนา, อุปาสโก สีลวา กลฺยาณธมฺโม ปริสโสภโน, อุปาสิกา สีลวตี กลฺยาณธมฺมา ปริสโสภนา.
อตฺถาปตฺติ ¶ อาคนฺตุโก อาปชฺชติ, โน อาวาสิโก; อตฺถาปตฺติ ¶ อาวาสิโก อาปชฺชติ, โน อาคนฺตุโก; อตฺถาปตฺติ อาคนฺตุโก เจว อาปชฺชติ อาวาสิโก จ อตฺถาปตฺติ เนว อาคนฺตุโก อาปชฺชติ, โน อาวาสิโก. อตฺถาปตฺติ คมิโก อาปชฺชติ, โน อาวาสิโก; อตฺถาปตฺติ อาวาสิโก อาปชฺชติ, โน คมิโก; อตฺถาปตฺติ คมิโก เจว อาปชฺชติ อาวาสิโก จ; อตฺถาปตฺติ เนว คมิโก อาปชฺชติ โน อาวาสิโก. อตฺถิ วตฺถุนานตฺตตา โน อาปตฺตินานตฺตตา, อตฺถิ อาปตฺตินานตฺตตา โน วตฺถุนานตฺตตา, อตฺถิ วตฺถุนานตฺตตา เจว อาปตฺตินานตฺตตา จ, อตฺถิ เนว วตฺถุนานตฺตตา โน อาปตฺตินานตฺตตา. อตฺถิ วตฺถุสภาคตา โน อาปตฺติสภาคตา, อตฺถิ อาปตฺติสภาคตา โน วตฺถุสภาคตา, อตฺถิ วตฺถุสภาคตา เจว อาปตฺติสภาคตา จ อตฺถิ เนว วตฺถุสภาคตา โน อาปตฺติสภาคตา. อตฺถาปตฺติ อุปชฺฌาโย อาปชฺชติ โน สทฺธิวิหาริโก, อตฺถาปตฺติ สทฺธิวิหาริโก อาปชฺชติ โน อุปชฺฌาโย, อตฺถาปตฺติ อุปชฺฌาโย เจว อาปชฺชติ สทฺธิวิหาริโก จ, อตฺถาปตฺติ เนว อุปชฺฌาโย อาปชฺชติ โน สทฺธิวิหาริโก. อตฺถาปตฺติ อาจริโย อาปชฺชติ ¶ โน อนฺเตวาสิโก, อตฺถาปตฺติ อนฺเตวาสิโก อาปชฺชติ โน อาจริโย, อตฺถาปตฺติ อาจริโย เจว อาปชฺชติ อนฺเตวาสิโก จ, อตฺถาปตฺติ เนว อาจริโย อาปชฺชติ โน อนฺเตวาสิโก. จตฺตาโร ปจฺจยา อนาปตฺติ วสฺสจฺเฉทสฺส – สงฺโฆ วา ภินฺโน ¶ โหติ, สงฺฆํ วา ภินฺทิตุกามา โหนฺติ, ชีวิตนฺตราโย วา โหติ, พฺรหฺมจริยนฺตราโย วา โหติ. จตฺตาริ วจีทุจฺจริตานิ – มุสาวาโท, ปิสุณา วาจา, ผรุสา วาจา, สมฺผปฺปลาโป. จตฺตาริ วจีสุจริตานิ – สจฺจวาจา, อปิสุณา วาจา, สณฺหา วาจา, มนฺตา ภาสา. อตฺถิ ¶ อาทิยนฺโต ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, ปโยเชนฺโต ลหุกํ; อตฺถิ อาทิยนฺโต ลหุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ, ปโยเชนฺโต ครุกํ, อตฺถิ อาทิยนฺโตปิ ปโยเชนฺโตปิ ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ; อตฺถิ อาทิยนฺโตปิ ปโยเชนฺโตปิ ลหุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ.
อตฺถิ ปุคฺคโล อภิวาทนารโห, โน ปจฺจุฏฺานารโห; อตฺถิ ปุคฺคโล ปจฺจุฏฺานารโห, โน อภิวาทนารโห; อตฺถิ ปุคฺคโล อภิวาทนารโห เจว ปจฺจุฏฺานารโห จ; อตฺถิ ปุคฺคโล เนว อภิวาทนารโห โน ปจฺจุฏฺานารโห. อตฺถิ ปุคฺคโล อาสนารโห, โน อภิวาทนารโห; อตฺถิ ปุคฺคโล อภิวาทนารโห, โน อาสนารโห; อตฺถิ ปุคฺคโล อาสนารโห เจว อภิวาทนารโห จ; อตฺถิ ปุคฺคโล เนว อาสนารโห โน อภิวาทนารโห. อตฺถาปตฺติ กาเล อาปชฺชติ, โน วิกาเล; อตฺถาปตฺติ วิกาเล อาปชฺชติ, โน กาเล; อตฺถาปตฺติ กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ; อตฺถาปตฺติ เนว กาเล อาปชฺชติ โน วิกาเล. อตฺถิ ปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปติ, โน วิกาเล; อตฺถิ ปฏิคฺคหิตํ วิกาเล กปฺปติ, โน กาเล; อตฺถิ ปฏิคฺคหิตํ กาเล ¶ เจว กปฺปติ ¶ วิกาเล จ; อตฺถิ ปฏิคฺคหิตํ เนว กาเล กปฺปติ โน วิกาเล. อตฺถาปตฺติ ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ อาปชฺชติ, โน มชฺฌิเมสุ; อตฺถาปตฺติ มชฺฌิเมสุ ชนปเทสุ อาปชฺชติ, โน ปจฺจนฺติเมสุ; อตฺถาปตฺติ ปจฺจนฺติเมสุ เจว ชนปเทสุ อาปชฺชติ มชฺฌิเมสุ จ; อตฺถาปตฺติ เนว ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ อาปชฺชติ โน มชฺฌิเมสุ. อตฺถิ ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ กปฺปติ, โน มชฺฌิเมสุ; อตฺถิ มชฺฌิเมสุ ชนปเทสุ กปฺปติ, โน ปจฺจนฺติเมสุ; อตฺถิ ปจฺจนฺติเมสุ เจว ชนปเทสุ กปฺปติ มชฺฌิเมสุ จ; อตฺถิ เนว ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ กปฺปติ โน ¶ มชฺฌิเมสุ. อตฺถาปตฺติ อนฺโต อาปชฺชติ, โน พหิ; อตฺถาปตฺติ พหิ อาปชฺชติ, โน อนฺโต; อตฺถาปตฺติ อนฺโต เจว อาปชฺชติ พหิ จ; อตฺถาปตฺติ เนว อนฺโต อาปชฺชติ โน พหิ. อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย อาปชฺชติ, โน พหิสีมาย; อตฺถาปตฺติ พหิสีมาย อาปชฺชติ, โน อนฺโตสีมาย; อตฺถาปตฺติ อนฺโตสีมาย เจว อาปชฺชติ พหิสีมาย จ; อตฺถาปตฺติ เนว อนฺโตสีมาย อาปชฺชติ โน พหิสีมาย. อตฺถาปตฺติ คาเม อาปชฺชติ, โน อรฺเ; อตฺถาปตฺติ อรฺเ อาปชฺชติ, โน คาเม; อตฺถาปตฺติ คาเม เจว อาปชฺชติ อรฺเ จ; อตฺถาปตฺติ เนว คาเม อาปชฺชติ โน อรฺเ.
จตสฺโส โจทนา – วตฺถุสนฺทสฺสนา, อาปตฺติสนฺทสฺสนา, สํวาสปฏิกฺเขโป ¶ , สามีจิปฏิกฺเขโป. จตฺตาโร ปุพฺพกิจฺจา. จตฺตาโร ปตฺตกลฺลา. จตฺตาริ อนฺปาจิตฺติยานิ. จตสฺโส ภิกฺขุสมฺมุติโย. [อ. นิ. ๔.๑๗; วิภ. ๙๓๙; ที. นิ. ๓.๓๑๑] จตฺตาริ อคติคมนานิ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ, ภยาคตึ คจฺฉติ. จตฺตาริ นาคติคมนานิ – น ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, น โทสาคตึ คจฺฉติ, น โมหาคตึ คจฺฉติ, น ภยาคตึ คจฺฉติ. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อลชฺชี ภิกฺขุ สงฺฆํ ภินฺทติ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉนฺโต, โทสาคตึ คจฺฉนฺโต, โมหาคตึ คจฺฉนฺโต, ภยาคตึ คจฺฉนฺโต. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคโต เปสโล ภิกฺขุ ภินฺนํ สงฺฆํ สมคฺคํ กโรติ – น ฉนฺทาคตึ คจฺฉนฺโต, น โทสาคตึ คจฺฉนฺโต, น โมหาคตึ คจฺฉนฺโต, น ภยาคตึ คจฺฉนฺโต. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย น ปุจฺฉิตพฺโพ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ ¶ , ภยาคตึ คจฺฉติ. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น ปุจฺฉิตพฺโพ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ, ภยาคตึ คจฺฉติ. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ, ภยาคตึ คจฺฉติ. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา วินโย น วิสฺสชฺเชตพฺโพ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ, ภยาคตึ คจฺฉติ. จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส ภิกฺขุโน อนุโยโค น ทาตพฺโพ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ ¶ , โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ, ภยาคตึ คจฺฉติ. จตูหงฺเคหิ ¶ สมนฺนาคเต ¶ ภิกฺขุนา สทฺธึ วินโย น สากจฺฉิตพฺโพ – ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ, โทสาคตึ คจฺฉติ, โมหาคตึ คจฺฉติ, ภยาคตึ คจฺฉติ. อตฺถาปตฺติ คิลาโน อาปชฺชติ, โน อคิลาโน; อตฺถาปตฺติ อคิลาโน อาปชฺชติ, โน คิลาโน; อตฺถาปตฺติ คิลาโน เจว อาปชฺชติ อคิลาโน จ; อตฺถาปตฺติ เนว คิลาโน อาปชฺชติ โน อคิลาโน. จตฺตาริ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. จตฺตาริ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ.
จตุกฺกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
สกวาจาย กาเยน, ปสุตฺโต จ อจิตฺตโก;
อาปชฺชนฺโต จ กมฺเมน, โวหารา จตุโร ตถา.
ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนฺจ, ปริกฺขาโร จ สมฺมุขา;
อชานกาเย มชฺเฌ จ, วุฏฺาติ ทุวิธา ตถา.
ปฏิลาเภน โจทนา, ปริวาสา จ วุจฺจติ;
มานตฺตจาริกา จาปิ, สามุกฺกํสา ปฏิคฺคหิ.
มหาวิกฏกมฺมานิ, ปุน กมฺเม วิปตฺติโย;
อธิกรณา ¶ ทุสฺสีลา จ, โสภนาคนฺตุเกน จ.
คมิโก วตฺถุนานตฺตา, สภาคุปชฺฌาเยน จ;
อาจริโย ปจฺจยา วา, ทุจฺจริตํ สุจริตํ.
อาทิยนฺโต ปุคฺคโล จ, อรโห อาสเนน จ;
กาเล จ กปฺปติ เจว, ปจฺจนฺติเมสุ กปฺปติ.
อนฺโต อนฺโต จ สีมาย, คาเม จ โจทนาย จ;
ปุพฺพกิจฺจํ ปตฺตกลฺลํ, อนฺา สมฺมุติโย จ.
อคติ ¶ นาคติ เจว, อลชฺชี เปสเลน จ;
ปุจฺฉิตพฺพา ทุเว เจว, วิสฺสชฺเชยฺยา ตถา ทุเว;
อนุโยโค จ สากจฺฉา, คิลาโน ปเนน จาติ.
๕. ปฺจกวาโร
๓๒๕. ปฺจ ¶ อาปตฺติโย. ปฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา. ปฺจ วินีตวตฺถูนิ. ปฺจ กมฺมานิ อานนฺตริกานิ. ปฺจ ปุคฺคลา นิยตา. ปฺจ เฉทนกา อาปตฺติโย. ปฺจหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ปฺจ อาปตฺติโย. มุสาวาทปจฺจยา ปฺจหากาเรหิ กมฺมํ น อุเปติ – สยํ วา กมฺมํ น กโรติ, ปรํ วา น อชฺเฌสติ, ฉนฺทํ วา ปาริสุทฺธึ วา น เทติ, กยิรมาเน กมฺเม ปฏิกฺโกสติ, กเต วา ปน กมฺเม อธมฺมทิฏฺิ โหติ. ปฺจหากาเรหิ กมฺมํ อุเปติ ¶ – สยํ วา กมฺมํ กโรติ, ปรํ วา อชฺเฌสติ, ฉนฺทํ วา ปาริสุทฺธึ วา เทติ, กยิรมาเน กมฺเม นปฺปฏิกฺโกสติ, กเต วา ปน กมฺเม ธมฺมทิฏฺิ โหติ. ปฺจ ปิณฺฑปาติกสฺส ภิกฺขุโน กปฺปนฺติ – อนามนฺตจาโร, คณโภชนํ, ปรมฺปรโภชนํ, อนธิฏฺานํ, อวิกปฺปนา. [อ. นิ. ๕.๑๐๒] ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อุสฺสงฺกิตปริสงฺกิโต ¶ โหติ – ปาปภิกฺขุปิ อกุปฺปธมฺโมปิ เวสิยาโคจโร วา โหติ, วิธวาโคจโร วา โหติ, ถุลฺลกุมาริโคจโร วา โหติ, ปณฺฑกโคจโร วา โหติ, ภิกฺขุนิโคจโร วา โหติ. ปฺจ เตลานิ – ติลเตลํ, สาสปเตลํ, มธุกเตลํ, เอรณฺฑกเตลํ, วสาเตลํ. ปฺจ วสานิ – อจฺฉวสํ, มจฺฉวสํ, สุสุกาวสํ, สูกรวสํ, คทฺรภวสํ. [อ. นิ. ๕.๑๓๐; ที. นิ. ๓.๓๑๖] ปฺจ พฺยสนานิ – าติพฺยสนํ, โภคพฺยสนํ, โรคพฺยสนํ, สีลพฺยสนํ, ทิฏฺิพฺยสนํ. [อ. นิ. ๕.๑๓๐; ที. นิ. ๓.๓๑๖] ปฺจ สมฺปทา – าติสมฺปทา, โภคสมฺปทา, อโรคสมฺปทา, สีลสมฺปทา, ทิฏฺิสมฺปทา. ปฺจ นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิโย อุปชฺฌายมฺหา – อุปชฺฌาโย ปกฺกนฺโต วา โหติ, วิพฺภนฺโต วา, กาลงฺกโต วา, ปกฺขสงฺกนฺโต วา, อาณตฺติเยว ปฺจมี. ปฺจ ปุคฺคลา น อุปสมฺปาเทตพฺพา – อทฺธานหีโน, องฺคหีโน, วตฺถุวิปนฺโน, กรณทุกฺกฏโก, อปริปูโร. ปฺจ ปํสุกูลานิ – โสสานิกํ, ปาปณิกํ, อุนฺทูรกฺขายิกํ, อุปจิกกฺขายิกํ, อคฺคิทฑฺฒํ. อปรานิปิ ปฺจ ปํสุกูลานิ – โคขายิกํ, อชกฺขายิกํ, ถูปจีวรํ, อาภิเสกิกํ, คตปฏิยาคตํ [ภตปฏิยาภตํ (ก.)]. ปฺจ อวหารา – เถยฺยาวหาโร, ปสยฺหาวหาโร, ปริกปฺปาวหาโร ¶ , ปฏิจฺฉนฺนาวหาโร, กุสาวหาโร. ปฺจ มหาโจรา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ. ปฺจ อวิสฺสชฺชนิยานิ. ปฺจ อเวภงฺคิยานิ. ปฺจาปตฺติโย กายโต สมุฏฺนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต. ปฺจาปตฺติโย กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺนฺติ, ¶ จิตฺตโต. ปฺจาปตฺติโย เทสนาคามินิโย. ปฺจ สงฺฆา ¶ . ปฺจ ปาติโมกฺขุทฺเทสา. สพฺพปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ วินยธรปฺจเมน คเณน อุปสมฺปาเทตพฺพํ. ปฺจานิสํสา กถินตฺถาเร. ปฺจ กมฺมานิ. ยาวตติยเก ปฺจ อาปตฺติโย. ปฺจหากาเรหิ อทินฺนํ อาทิยนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส. ปฺจหากาเรหิ อทินฺนํ อาทิยนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. ปฺจหากาเรหิ อทินฺนํ อาทิยนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ปฺจ อกปฺปิยานิ น ปริภฺุชิตพฺพานิ – อทินฺนฺจ โหติ, อวิทิตฺจ โหติ, อกปฺปิยฺจ โหติ, อปฺปฏิคฺคหิตฺจ โหติ, อกตาติริตฺตฺจ โหติ. ปฺจ กปฺปิยานิ ปริภฺุชิตพฺพานิ – ทินฺนฺจ โหติ, วิทิตฺจ โหติ, กปฺปิยฺจ โหติ, ปฏิคฺคหิตฺจ โหติ, กตาติริตฺตฺจ โหติ. ปฺจ ทานานิ อปฺุานิ ปฺุสมฺมตานิ โลกสฺมึ [โลกสฺส (สฺยา.)] – มชฺชทานํ, สมชฺชทานํ, อิตฺถิทานํ, อุสภทานํ, จิตฺตกมฺมทานํ. ปฺจ อุปฺปนฺนา ทุปฺปฏิวิโนทยา [วิโนทิยา (สฺยา.)] – อุปฺปนฺโน ราโค ทุปฺปฏิวิโนทโย, อุปฺปนฺโน โทโส ทุปฺปฏิวิโนทโย, อุปฺปนฺโน โมโห ทุปฺปฏิวิโนทโย, อุปฺปนฺนํ ปฏิภานํ ทุปฺปฏิวิโนทยํ, อุปฺปนฺนํ คมิยจิตฺตํ ทุปฺปฏิวิโนทยํ ¶ . ปฺจานิสํสา สมฺมชฺชนิยา – สกจิตฺตํ ปสีทติ, ปรจิตฺตํ ปสีทติ, เทวตา อตฺตมนา โหนฺติ, ปาสาทิกสํวตฺตนิกกมฺมํ ¶ อุปจินติ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติ. อปเรปิ ปฺจานิสํสา สมฺมชฺชนิยา – สกจิตฺตํ ปสีทติ, ปรจิตฺตํ ปสีทติ, เทวตา อตฺตมนา โหนฺติ, สตฺถุสาสนํ กตํ โหติ, ปจฺฉิมา ชนตา ทิฏฺานุคตึ อาปชฺชติ.
ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ‘‘พาโล’’ ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ น อุคฺคณฺหาติ, ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ น อุคฺคณฺหาติ, อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ น อุคฺคเหตฺวา ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ น อุคฺคเหตฺวา อธมฺเมน กาเรติ อปฺปฏิฺาย. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ‘‘ปณฺฑิโต’’ ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ อุคฺคณฺหาติ, ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ อุคฺคณฺหาติ, อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ อุคฺคเหตฺวา ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ อุคฺคเหตฺวา ธมฺเมน กาเรติ ปฏิฺาย. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตึ น ชานาติ, อาปตฺติยา มูลํ น ชานาติ, อาปตฺติสมุทยํ ¶ น ชานาติ, อาปตฺตินิโรธํ น ชานาติ, อาปตฺตินิโรธคามินึ ปฏิปทํ น ชานาติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อาปตฺติยา มูลํ ชานาติ, อาปตฺติสมุทยํ ชานาติ, อาปตฺตินิโรธํ ชานาติ ¶ , อาปตฺตินิโรธคามินึ ปฏิปทํ ชานาติ. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อธิกรณํ น ชานาติ, อธิกรณสฺส มูลํ น ชานาติ, อธิกรณสมุทยํ น ชานาติ, อธิกรณนิโรธํ น ชานาติ, อธิกรณนิโรธคามินึ ปฏิปทํ น ชานาติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อธิกรณํ ชานาติ ¶ , อธิกรณสฺส มูลํ ชานาติ, อธิกรณสมุทยํ ชานาติ, อธิกรณนิโรธํ ชานาติ, อธิกรณนิโรธคามินึ ปฏิปทํ ชานาติ. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – วตฺถุํ น ชานาติ, นิทานํ น ชานาติ, ปฺตฺตึ น ชานาติ, อนุปฺตฺตึ น ชานาติ, อนุสนฺธิวจนปถํ น ชานาติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – วตฺถุํ ชานาติ, นิทานํ ชานาติ, ปฺตฺตึ ชานาติ, อนุปฺตฺตึ ชานาติ, อนุสนฺธิวจนปถํ ชานาติ. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – ตฺตึ น ชานาติ, ตฺติยา กรณํ น ชานาติ, น ปุพฺพกุสโล โหติ, น อปรกุสโล โหติ, อกาลฺู จ โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – ตฺตึ ชานาติ, ตฺติยา กรณํ ชานาติ, ปุพฺพกุสโล โหติ, อปรกุสโล โหติ, กาลฺู จ โหติ. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ ¶ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อาจริยปรมฺปรา โข ปนสฺส น สุคฺคหิตา โหติ น สุมนสิกตา น สูปธาริตา. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโตตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, อาจริยปรมฺปรา โข ปนสฺส สุคฺคหิตา โหติ สุมนสิกตา สูปธาริตา. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ ¶ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ¶ ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ปาติโมกฺขานิ น วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ น สุวิภตฺตานิ น สุปฺปวตฺตีนิ น สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ¶ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อธิกรเณ จ น วินิจฺฉยกุสโล โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, อธิกรเณ จ วินิจฺฉยกุสโล โหติ.
[อ. นิ. ๕.๑๘๑; ปริ. ๔๔๓] ปฺจ ¶ อารฺิกา – มนฺทตฺตา โมมูหตฺตา อารฺิโก โหติ, ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อารฺิโก โหติ, อุมฺมาทา จิตฺตกฺเขปา อารฺิโก โหติ, วณฺณิตํ พุทฺเธหิ พุทฺธสาวเกหีติ อารฺิโก โหติ, อปิ จ อปฺปิจฺฉฺเว นิสฺสาย สนฺตุฏฺิฺเว นิสฺสาย สลฺเลขฺเว นิสฺสาย ปวิเวกฺเว นิสฺสาย อิทมตฺถิตฺเว [อิทมฏฺิตฺเว (สี. สฺยา.)] นิสฺสาย อารฺิโก โหติ. ปฺจ ปิณฺฑปาติกา…เป… ปฺจ ปํสุกูลิกา…เป… ปฺจ รุกฺขมูลิกา…เป… ปฺจ โสสานิกา…เป… ปฺจ อพฺโภกาสิกา…เป… ปฺจ เตจีวริกา…เป… ปฺจ สปทานจาริกา…เป… ปฺจ เนสชฺชิกา…เป… ปฺจ ยถาสนฺถติกา…เป… ปฺจ เอกาสนิกา…เป… ปฺจ ขลุปจฺฉาภตฺติกา…เป… ปฺจ ปตฺตปิณฺฑิกา – มนฺทตฺตา โมมูหตฺตา ปตฺตปิณฺฑิโก โหติ, ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต ปตฺตปิณฺฑิโก โหติ, อุมฺมาทา จิตฺตกฺเขปา ปตฺตปิณฺฑิโก โหติ, วณฺณิตํ พุทฺเธหิ พุทฺธสาวเกหีติ ปตฺตปิณฺฑิโก โหติ, อปิ จ อปฺปิจฺฉฺเว ¶ นิสฺสาย สนฺตุฏฺิฺเว นิสฺสาย สลฺเลขฺเว นิสฺสาย ปวิเวกฺเว นิสฺสาย อิทมตฺถิตฺเว นิสฺสาย ปตฺตปิณฺฑิโก โหติ.
[ปริ. ๔๑๗] ปฺจหงฺเคหิ ¶ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา นานิสฺสิเตน วตฺถพฺพํ – อุโปสถํ น ชานาติ, อุโปสถกมฺมํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ น ชานาติ, อูนปฺจวสฺโส โหติ. ปฺจหงฺเคหิ ¶ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อนิสฺสิเตน วตฺถพฺพํ – อุโปสถํ ชานาติ, อุโปสถกมฺมํ ชานาติ, ปาติโมกฺขํ ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ ชานาติ, ปฺจวสฺโส วา โหติ อติเรกปฺจวสฺโส วา. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา นานิสฺสิเตน วตฺถพฺพํ – ปวารณํ น ชานาติ, ปวารณากมฺมํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ น ชานาติ, อูนปฺจวสฺโส โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อนิสฺสิเตน วตฺถพฺพํ – ปวารณํ ชานาติ, ปวารณากมฺมํ ชานาติ, ปาติโมกฺขํ ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ ชานาติ, ปฺจวสฺโส วา โหติ อติเรกปฺจวสฺโส วา. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา นานิสฺสิเตน วตฺถพฺพํ – อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อูนปฺจวสฺโส โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อนิสฺสิเตน วตฺถพฺพํ – อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ¶ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, ปฺจวสฺโส วา โหติ อติเรกปฺจวสฺโส วา. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตาย ภิกฺขุนิยา นานิสฺสิตาย วตฺถพฺพํ – อุโปสถํ น ชานาติ, อุโปสถกมฺมํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ น ชานาติ, อูนปฺจวสฺสา โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตาย ภิกฺขุนิยา อนิสฺสิตาย วตฺถพฺพํ ¶ – อุโปสถํ ชานาติ, อุโปสถกมฺมํ ชานาติ, ปาติโมกฺขํ ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ ชานาติ, ปฺจวสฺสา วา โหติ อติเรกปฺจวสฺสา วา. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตาย ภิกฺขุนิยา นานิสฺสิตาย วตฺถพฺพํ – ปวารณํ น ชานาติ, ปวารณากมฺมํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขํ น ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ น ชานาติ, อูนปฺจวสฺสา โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตาย ภิกฺขุนิยา อนิสฺสิตาย วตฺถพฺพํ – ปวารณํ ชานาติ, ปวารณากมฺมํ ชานาติ, ปาติโมกฺขํ ชานาติ, ปาติโมกฺขุทฺเทสํ ชานาติ, ปฺจวสฺสา วา โหติ อติเรกปฺจวสฺสา วา. อปเรหิปิ ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตาย ภิกฺขุนิยา นานิสฺสิตาย วตฺถพฺพํ ¶ – อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อูนปฺจวสฺสา โหติ. ปฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคตาย ภิกฺขุนิยา อนิสฺสิตาย วตฺถพฺพํ – อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ¶ ชานาติ, ปฺจวสฺสา วา โหติ อติเรกปฺจวสฺสา วา.
ปฺจ อาทีนวา อปาสาทิเก – อตฺตาปิ อตฺตานํ อุปวทติ, อนุวิจฺจปิ วิฺู ครหนฺติ, ปาปโก กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉติ, สมฺมูฬฺโห กาลํ กโรติ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติ. ปฺจานิสํสา ปาสาทิเก – อตฺตาปิ อตฺตานํ น อุปวทติ, อนุวิจฺจปิ วิฺู ปสํสนฺติ, กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉติ, อสมฺมูฬฺโห กาลํ กโรติ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติ. อปเรปิ ปฺจ อาทีนวา อปาสาทิเก – อปฺปสนฺนา น ปสีทนฺติ, ปสนฺนานํ เอกจฺจานํ อฺถตฺตํ โหติ, สตฺถุสาสนํ อกตํ โหติ, ปจฺฉิมา ชนตา ทิฏฺานุคตึ นาปชฺชติ, จิตฺตมสฺส น ปสีทติ. ปฺจานิสํสา ปาสาทิเก – อปฺปสนฺนา ปสีทนฺติ, ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย โหติ, สตฺถุสาสนํ กตํ โหติ, ปจฺฉิมา ชนตา ทิฏฺานุคตึ อาปชฺชติ, จิตฺตมสฺส ปสีทติ. ปฺจ อาทีนวา กุลูปเก – อนามนฺตจาเร อาปชฺชติ, รโห นิสชฺชาย อาปชฺชติ, ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน อาปชฺชติ, มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสนฺโต อาปชฺชติ, กามสงฺกปฺปพหุโล จ วิหรติ. ปฺจ อาทีนวา กุลูปกสฺส ภิกฺขุโน – อติเวลํ กุเลสุ สํสฏฺสฺส วิหรโต มาตุคามสฺส อภิณฺหทสฺสนํ, ทสฺสเน สติ สํสคฺโค, สํสคฺเค สติ วิสฺสาโส, วิสฺสาเส สติ โอตาโร, โอติณฺณจิตฺตสฺเสตํ ¶ ภิกฺขุโน ปาฏิกงฺขํ อนภิรโต วา พฺรหฺมจริยํ จริสฺสติ อฺตรํ วา สํกิลิฏฺํ อาปตฺตึ อาปชฺชิสฺสติ สิกฺขํ วา ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺติสฺสติ.
[ปาจิ. ๙๒] ปฺจ ¶ พีชชาตานิ – มูลพีชํ, ขนฺธพีชํ, ผฬุพีชํ, อคฺคพีชํ, พีชพีชฺเว [พีชพีชเมว (ก.)] ปฺจมํ. ปฺจหิ สมณกปฺเปหิ ผลํ ปริภฺุชิตพฺพํ – อคฺคิปริชิตํ, สตฺถปริชิตํ, นขปริชิตํ, อพีชํ, นิพฺพตฺตพีชฺเว [นิพฺพฏฺฏพีชฺเว (สี.), นิพฺพฏพีชฺเว (สฺยา.), นิปฺปฏฺฏพีชฺเว (ก.)] ปฺจมํ. ปฺจ วิสุทฺธิโย – นิทานํ อุทฺทิสิตฺวา อวเสสํ ¶ สุเตน สาเวตพฺพํ, อยํ ปมา วิสุทฺธิ; นิทานํ อุทฺทิสิตฺวา จตฺตาริ ปาราชิกานิ อุทฺทิสิตฺวา อวเสสํ สุเตน สาเวตพฺพํ, อยํ ทุติยา วิสุทฺธิ; นิทานํ อุทฺทิสิตฺวา จตฺตาริ ปาราชิกานิ อุทฺทิสิตฺวา เตรส สงฺฆาทิเสเส อุทฺทิสิตฺวา อวเสสํ สุเตน สาเวตพฺพํ, อยํ ตติยา วิสุทฺธิ; นิทานํ อุทฺทิสิตฺวา จตฺตาริ ปาราชิกานิ อุทฺทิสิตฺวา เตรส สงฺฆาทิเสเส อุทฺทิสิตฺวา ทฺเว อนิยเต ¶ อุทฺทิสิตฺวา อวเสสํ สุเตน สาเวตพฺพํ, อยํ จตุตฺถา วิสุทฺธิ; วิตฺถาเรเนว ปฺจมี. อปราปิ ปฺจ วิสุทฺธิโย – สุตฺตุทฺเทโส, ปาริสุทฺธิอุโปสโถ, อธิฏฺานุโปสโถ, ปวารณา, สามคฺคีอุโปสโถเยว ปฺจโม. ปฺจานิสํสา วินยธเร – อตฺตโน สีลกฺขนฺโธ สุคุตฺโต โหติ สุรกฺขิโต, กุกฺกุจฺจปกตานํ ปฏิสรณํ โหติ, วิสารโท สงฺฆมชฺเฌ โวหรติ, ปจฺจตฺถิเก สหธมฺเมน สุนิคฺคหิตํ นิคฺคณฺหาติ, สทฺธมฺมฏฺิติยา ปฏิปนฺโน โหติ. ปฺจ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ ¶ . ปฺจ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานีติ.
ปฺจกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
อาปตฺติ อาปตฺติกฺขนฺธา, วินีตานนฺตเรน จ;
ปุคฺคลา เฉทนา เจว, อาปชฺชติ จ ปจฺจยา.
น อุเปติ อุเปติ จ, กปฺปนฺตุสงฺกิเตลฺจ;
วสํ พฺยสนา สมฺปทา, ปสฺสทฺธิ ปุคฺคเลน จ.
โสสานิกํ ขายิตฺจ, เถยฺยํ โจโร จ วุจฺจติ;
อวิสฺสชฺชิ อเวภงฺคิ, กายโต กายวาจโต.
เทสนา ¶ สงฺฆํ อุทฺเทสํ, ปจฺจนฺติกถิเนน จ;
กมฺมานิ ยาวตติยํ, ปาราชิถุลฺลทุกฺกฏํ.
อกปฺปิยํ กปฺปิยฺจ, อปฺุทุวิโนทยา;
สมฺมชฺชนี อปเร จ, ภาสํ อาปตฺติเมว จ.
อธิกรณํ วตฺถุ ตฺติ, อาปตฺตา อุภยานิ จ;
ลหุกฏฺมกา เอเต, กณฺหสุกฺกา วิชานถ.
อรฺํ ปิณฺฑปาตฺจ, ปํสุรุกฺขสุสานิกา;
อพฺโภกาโส จีวรฺจ, สปทาโน นิสชฺชิโก.
สนฺถติ ¶ ขลุ ปจฺฉาปิ, ปตฺตปิณฺฑิกเมว จ;
อุโปสถํ ¶ ปวารณํ, อาปตฺตานาปตฺติปิ จ.
กณฺหสุกฺกปทา เอเต, ภิกฺขุนีนมฺปิ เต ตถา;
อปาสาทิกปาสาทิ, ตเถว อปเร ทุเว.
กุลูปเก อติเวลํ, พีชํ สมณกปฺปิ จ;
วิสุทฺธิ อปเร เจว, วินยาธมฺมิเกน จ;
ธมฺมิกา จ ตถา วุตฺตา, นิฏฺิตา สุทฺธิปฺจกาติ.
๖. ฉกฺกวาโร
๓๒๖. [ที. นิ. ๓.๓๒๔] ฉ อคารวา. ฉ คารวา. ฉ วินีตวตฺถูนิ. ฉ สามีจิโย. ฉ อาปตฺติสมุฏฺานา. ฉจฺเฉทนกา อาปตฺติโย. ฉหากาเรหิ อาปตฺตึ อาปชฺชติ. ฉานิสํสา วินยธเร. ฉ ปรมานิ. ฉารตฺตํ ติจีวเรน วิปฺปวสิตพฺพํ. ฉ จีวรานิ ¶ . ฉ รชนานิ. ฉ อาปตฺติโย กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ น วาจโต. ฉ อาปตฺติโย วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ น กายโต. ฉ อาปตฺติโย กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺนฺติ. ฉ กมฺมานิ. ฉ วิวาทมูลานิ. ฉ อนุวาทมูลานิ. ฉ สารณียา ธมฺมา ทีฆโส. ฉ วิทตฺถิโย, สุคตวิทตฺถิยา, ติริยํ ฉ วิทตฺถิโย. ฉ นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิโย อาจริยมฺหา. ฉ นหาเน อนุปฺตฺติโย – วิปฺปกตจีวรํ ¶ อาทาย ปกฺกมติ, วิปฺปกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ.
[มหาว. ๘๕ อาทโย] ฉหงฺเคหิ ¶ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – อเสกฺเขน สีลกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสกฺเขน สมาธิกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสกฺเขน ปฺกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสกฺเขน วิมุตฺติกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, อเสกฺเขน วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
อปเรหิปิ ฉหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – อตฺตนา อเสกฺเขน สีลกฺขนฺเธ ¶ สมนฺนาคโต โหติ, ปรํ อเสกฺเข สีลกฺขนฺเธ สมาทเปตา; อตฺตนา อเสกฺเขน สมาธิกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, ปรํ อเสกฺเข สมาธิกฺขนฺเธ สมาทเปตา; อตฺตนา อเสกฺเขน ปฺกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, ปรํ อเสกฺเข ปฺกฺขนฺเธ สมาทเปตา; อตฺตนา อเสกฺเขน วิมุตฺติกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, ปรํ อเสกฺเข วิมุตฺติกฺขนฺเธ สมาทเปตา; อตฺตนา อเสกฺเขน วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ, ปรํ อเสกฺเข วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธ สมาทเปตา; ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
อปเรหิปิ ฉหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – สทฺโธ โหติ, หิริมา โหติ, โอตฺตปฺปี โหติ, อารทฺธวีริโย โหติ ¶ , อุปฏฺิตสฺสติ โหติ, ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
อปเรหิปิ ฉหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – น อธิสีเล สีลวิปนฺโน โหติ, น อชฺฌาจาเร อาจารวิปนฺโน โหติ, น อติทิฏฺิยา ทิฏฺิวิปนฺโน โหติ, พหุสฺสุโต โหติ, ปฺวา โหติ, ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
อปเรหิปิ ฉหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – ปฏิพโล โหติ อนฺเตวาสึ วา สทฺธิวิหารึ วา คิลานํ อุปฏฺาตุํ วา อุปฏฺาเปตุํ วา, อนภิรตํ วูปกาเสตุํ วา วูปกาสาเปตุํ วา [อนภิรตึ (ก.)], อุปฺปนฺนํ กุกฺกุจฺจํ ธมฺมโต วิโนเทตุํ [วิโนเทตุํ วา วิโนทาเปตุํ วา (สฺยา.) มหาว. ๘๕], อาปตฺตึ ชานาติ, อาปตฺติวุฏฺานํ ชานาติ, ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
อปเรหิปิ ¶ ฉหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – ปฏิพโล โหติ อนฺเตวาสึ วา สทฺธิวิหารึ วา อาภิสมาจาริกาย สิกฺขาย สิกฺขาเปตุํ, อาทิพฺรหฺมจาริยกาย สิกฺขาย วิเนตุํ, อภิธมฺเม วิเนตุํ, อภิวินเย วิเนตุํ, อุปฺปนฺนํ ทิฏฺิคตํ ธมฺมโต วิเวเจตุํ, ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
อปเรหิปิ ¶ ฉหงฺเคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ ¶ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส, ทสวสฺโส วา โหติ อติเรกทสวสฺโส วา.
ฉ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ, ฉ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานีติ.
ฉกฺกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
อคารวา คารวา จ, วินีตา สามีจิปิ จ;
สมุฏฺานา เฉทนา เจว, อาการานิสํเสน จ.
ปรมานิ จ ฉารตฺตํ, จีวรํ รชนานิ จ;
กายโต จิตฺตโต จาปิ, วาจโต จิตฺตโตปิ จ.
กายวาจาจิตฺตโต จ, กมฺมวิวาทเมว จ;
อนุวาทา ทีฆโส จ, ติริยํ นิสฺสเยน จ.
อนุปฺตฺติ อาทาย, สมาทาย ตเถว จ;
อเสกฺเข สมาทเปตา, สทฺโธ อธิสีเลน จ;
คิลานาภิสมาจารี, อาปตฺตาธมฺมธมฺมิกาติ.
๗. สตฺตกวาโร
๓๒๗. สตฺตาปตฺติโย ¶ . สตฺตาปตฺติกฺขนฺธา. สตฺต วินีตวตฺถูนิ. สตฺต สามีจิโย. สตฺต อธมฺมิกา ปฏิฺาตกรณา. สตฺต ธมฺมิกา ปฏิฺาตกรณา. สตฺตนฺนํ อนาปตฺติ สตฺตาหกรณีเยน ¶ คนฺตุํ. สตฺตานิสํสา วินยธเร. สตฺต ปรมานิ ¶ . สตฺตเม อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. สตฺต สมถา. สตฺต กมฺมานิ. สตฺต อามกธฺานิ. ติริยํ สตฺตนฺตรา. คณโภชเน ¶ สตฺต อนุปฺตฺติโย. เภสชฺชานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหปรมํ สนฺนิธิการกํ ปริภฺุชิตพฺพานิ. กตจีวรํ อาทาย ปกฺกมติ. กตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ. ภิกฺขุสฺส น โหติ อาปตฺติ ทฏฺพฺพา. ภิกฺขุสฺส โหติ อาปตฺติ ทฏฺพฺพา. ภิกฺขุสฺส โหติ อาปตฺติ ทฏฺพฺพา [ปฏิกาตพฺพา (สพฺพตฺถ) อฏฺกถา จ จมฺเปยฺยกฺขนฺธเก อธมฺมกมฺมาทิกถา จ โอโลเกตพฺพา]. สตฺต อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. สตฺต ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ.
[อ. นิ. ๗.๗๕] สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ วินยธโร โหติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สีลวา โหติ, ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต วิหรติ อาจารโคจรสมฺปนฺโน อณุมตฺเตสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวี สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ, จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี, อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
อปเรหิปิ สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ วินยธโร โหติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, พหุสฺสุโต โหติ สุตธโร สุตสนฺนิจโย เย เต ธมฺมา อาทิกลฺยาณา ¶ มชฺเฌกลฺยาณา ปริโยสานกลฺยาณา สาตฺถํ สพฺยฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ อภิวทนฺติ ตถารูปสฺส ธมฺมา พหุสฺสุตา โหนฺติ ธาตา [ธตา (สี. สฺยา.)] วจสา ปริจิตา มนสานุเปกฺขิตา ทิฏฺิยา สุปฺปฏิวิทฺธา, จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี, อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
อปเรหิปิ สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ วินยธโร โหติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ¶ ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส, จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี, อาสวานฺจ ¶ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
อปเรหิปิ สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ วินยธโร โหติ – อาปตฺตึ ชานาติ; อนาปตฺตึ ชานาติ; ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ; ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ; อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ, เสยฺยถิทํ – เอกมฺปิ ชาตึ ทฺเวปิ ชาติโย ติสฺโสปิ ชาติโย จตสฺโสปิ ชาติโย ปฺจปิ ชาติโย ทสปิ ชาติโย วีสมฺปิ ชาติโย ตึสมฺปิ ชาติโย จตฺตาลีสมฺปิ ชาติโย ปฺาสมฺปิ ชาติโย ชาติสตมฺปิ ¶ ชาติสหสฺสมฺปิ ชาติสตสหสฺสมฺปิ อเนเกปิ สํวฏฺฏกปฺเป อเนเกปิ วิวฏฺฏกปฺเป อเนเกปิ สํวฏฺฏวิวฏฺฏกปฺเป – ‘‘อมุตฺราสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต เอวํวณฺโณ เอวมาหาโร เอวํสุขทุกฺขปฺปฏิสํเวที เอวมายุปริยนฺโต, โส ตโต จุโต อมุตฺร อุทปาทึ; ตตฺราปาสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต เอวํวณฺโณ เอวมาหาโร เอวํสุขทุกฺขปฺปฏิสํเวที เอวมายุปริยนฺโต, โส ตโต จุโต อิธูปปนฺโน’’ติ อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ; ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน [อติกฺกนฺตมานุสฺสเกน (ก.)] สตฺเต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ, สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ – ‘‘อิเม วต โภนฺโต สตฺตา กายทุจฺจริเตน สมนฺนาคตา วจีทุจฺจริเตน สมนฺนาคตา มโนทุจฺจริเตน สมนฺนาคตา อริยานํ อุปวาทกา มิจฺฉาทิฏฺิกา มิจฺฉาทิฏฺิกมฺมสมาทานา, เต กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปนฺนา, อิเม วา ปน โภนฺโต สตฺตา กายสุจริเตน สมนฺนาคตา วจีสุจริเตน สมนฺนาคตา มโนสุจริเตน สมนฺนาคตา อริยานํ อนุปวาทกา สมฺมาทิฏฺิกา สมฺมาทิฏฺิกมฺมสมาทานา, เต กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปนฺนา’’ติ อิติ ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ; อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา ¶ สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
สตฺตหงฺเคหิ ¶ สมนฺนาคโต วินยธโร โสภติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ ¶ อาปตฺตึ ชานาติ, สีลวา โหติ…เป… สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ, จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ ¶ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี, อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
อปเรหิปิ สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร. โสภติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, พหุสฺสุโต โหติ…เป… ทิฏฺิยา สุปฺปฏิวิทฺโธ จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี, อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
อปเรหิปิ สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร โสภติ – อาปตฺตึ ชานาติ, อนาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส, จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี, อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ ¶ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
อปเรหิปิ สตฺตหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร โสภติ – อาปตฺตึ ชานาติ; อนาปตฺตึ ชานาติ; ลหุกํ อาปตฺตึ ชานาติ; ครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ; อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ, เสยฺยถิทํ – เอกมฺปิ ชาตึ ทฺเวปิ ชาติโย…เป… อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ, ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ…เป… อิติ ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค ¶ สตฺเต ปชานาติ; อาสวานฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปฺาวิมุตฺตึ ทิฏฺเว ธมฺเม สยํ อภิฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ.
[ที. นิ. ๓.๓๓๐] สตฺต อสทฺธมฺมา – อสฺสทฺโธ โหติ, อหิริโก โหติ, อโนตฺตปฺปี โหติ, อปฺปสฺสุโต โหติ, กุสีโต โหติ, มุฏฺสฺสติ โหติ, ทุปฺปฺโ โหติ.
[ที. นิ. ๓.๓๓๐] สตฺต ¶ สทฺธมฺมา – สทฺโธ โหติ, หิริมา โหติ, โอตฺตปฺปี โหติ, พหุสฺสุโต โหติ, อารทฺธวีริโย โหติ, อุปฏฺิตสฺสติ โหติ, ปฺวา โหตีติ.
สตฺตกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
อาปตฺติ อาปตฺติกฺขนฺธา, วินีตา สามีจิปิ จ;
อธมฺมิกา ธมฺมิกา จ, อนาปตฺติ จ สตฺตาหํ.
อานิสํสา ปรมานิ, อรุณสมเถน จ;
กมฺมา อามกธฺา จ, ติริยํ คณโภชเน.
สตฺตาหปรมํ ¶ อาทาย, สมาทาย ตเถว จ;
น โหติ โหติ โหติ จ, อธมฺมา ธมฺมิกานิ จ.
จตุโร วินยธรา, จตุภิกฺขู จ โสภเน;
สตฺต เจว อสทฺธมฺมา, สตฺต สทฺธมฺมา เทสิตาติ.
๘. อฏฺกวาโร
๓๒๘. อฏฺานิสํเส สมฺปสฺสมาเนน น โส ภิกฺขุ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิปิตพฺโพ. อฏฺานิสํเส สมฺปสฺสมาเนน ปเรสมฺปิ สทฺธาย สา อาปตฺติ เทเสตพฺพา. อฏฺ ยาวตติยกา. อฏฺหากาเรหิ กุลานิ ทูเสติ. อฏฺ มาติกา จีวรสฺส อุปฺปาทาย. อฏฺ มาติกา กถินสฺส อุพฺภาราย. อฏฺ ปานานิ. [จูฬว. ๓๔๘; อ. นิ. ๘.๗] อฏฺหิ อสทฺธมฺเมหิ อภิภูโต ปริยาทินฺนจิตฺโต เทวทตฺโต อาปายิโก เนรยิโก กปฺปฏฺโ อเตกิจฺโฉ ¶ . อฏฺ โลกธมฺมา. อฏฺ ครุธมฺมา. อฏฺ ปาฏิเทสนียา. อฏฺงฺคิโก มุสาวาโท ¶ . อฏฺ อุโปสถงฺคานิ. อฏฺ ทูเตยฺยงฺคานิ. อฏฺ ติตฺถิยวตฺตานิ. อฏฺ อจฺฉริยา อพฺภุตธมฺมา มหาสมุทฺเท. อฏฺ อจฺฉริยา อพฺภุตธมฺมา อิมสฺมึ ธมฺมวินเย. อฏฺ อนติริตฺตา. อฏฺ อติริตฺตา. อฏฺเม อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. อฏฺ ปาราชิกา. อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺตี นาเสตพฺพา. อฏฺมํ วตฺถุํ ปริปูเรนฺติยา เทสิตาปิ อเทสิตา โหติ. อฏฺวาจิกา ¶ อุปสมฺปทา. อฏฺนฺนํ ปจฺจุฏฺาตพฺพํ. อฏฺนฺนํ ¶ อาสนํ ทาตพฺพํ. อุปาสิกา อฏฺ วรานิ ยาจติ. อฏฺหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ ภิกฺขุโนวาทโก สมฺมนฺนิตพฺโพ [สมฺมนิตพฺโพ (ก.)]. อฏฺานิสํสา วินยธเร. อฏฺ ปรมานิ. ตสฺสปาปิยสิกกมฺมกเตน ภิกฺขุนา อฏฺสุ ธมฺเมสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ. อฏฺ อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ อฏฺ ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานีติ.
อฏฺกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
น โส ภิกฺขุ ปเรสมฺปิ, ยาวตติยทูสนา;
มาติกา กถินุพฺภารา, ปานา อภิภูเตน จ.
โลกธมฺมา ครุธมฺมา, ปาฏิเทสนียา มุสา;
อุโปสถา จ ทูตงฺคา, ติตฺถิยา สมุทฺเทปิ จ.
อพฺภุตา อนติริตฺตํ, อติริตฺตํ นิสฺสคฺคิยํ;
ปาราชิกฏฺมํ วตฺถุ, อเทสิตูปสมฺปทา.
ปจฺจุฏฺานาสนฺเจว, วรํ โอวาทเกน จ;
อานิสํสา ปรมานิ, อฏฺธมฺเมสุ วตฺตนา;
อธมฺมิกา ธมฺมิกา จ, อฏฺกา สุปฺปกาสิตาติ.
๙. นวกวาโร
๓๒๙. นว อาฆาตวตฺถูนิ. นว อาฆาตปฏิวินยา. นว วินีตวตฺถูนิ. นว ปมาปตฺติกา. นวหิ สงฺโฆ ภิชฺชติ. นว ปณีตโภชนานิ ¶ . นวมํเสหิ ¶ ทุกฺกฏํ. นว ปาติโมกฺขุทฺเทสา. นว ปรมานิ. นว ตณฺหามูลกา ธมฺมา. นว วิธมานา. นว จีวรานิ อธิฏฺาตพฺพานิ. นว จีวรานิ น วิกปฺเปตพฺพานิ. ทีฆโส นว วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยา. นว อธมฺมิกานิ ทานานิ. นว อธมฺมิกา ปฏิคฺคหา. นว อธมฺมิกา ปริโภคา – ตีณิ ธมฺมิกานิ ทานานิ, ตโย ธมฺมิกา ปฏิคฺคหา, ตโย ธมฺมิกา ปริโภคา. นว อธมฺมิกา สฺตฺติโย ¶ [ปฺตฺติโย (สพฺพตฺถ) อฏฺกถา จ สมถกฺขนฺธเก กณฺหปกฺขนวกฺจ โอโลเกตพฺพํ]. นว ธมฺมิกา สฺตฺติโย. อธมฺมกมฺเม ทฺเว นวกานิ. ธมฺมกมฺเม ทฺเว ¶ นวกานิ. นว อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. นว ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานีติ.
นวกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
อาฆาตวตฺถุวินยา, วินีตา ปเมน จ;
ภิชฺชติ จ ปณีตฺจ, มํสุทฺเทสปรมานิ จ.
ตณฺหา มานา อธิฏฺานา, วิกปฺเป จ วิทตฺถิโย;
ทานา ปฏิคฺคหา โภคา, ติวิธา ปุน ธมฺมิกา.
อธมฺมธมฺมสฺตฺติ, ทุเว ทฺเว นวกานิ จ;
ปาติโมกฺขฏฺปนานิ, อธมฺมธมฺมิกานิ จาติ.
๑๐. ทสกวาโร
๓๓๐. ทส อาฆาตวตฺถูนิ. ทส อาฆาตปฏิวินยา. ทส วินีตวตฺถูนิ. ทสวตฺถุกา มิจฺฉาทิฏฺิ. ทสวตฺถุกา สมฺมาทิฏฺิ. ทส อนฺตคฺคาหิกา ทิฏฺิ. ทส มิจฺฉตฺตา. ทส สมฺมตฺตา. ทส ¶ อกุสลกมฺมปถา. ทส กุสลกมฺมปถา. ทส อธมฺมิกา สลากคฺคาหา. ทส ธมฺมิกา สลากคฺคาหา. สามเณรานํ ทส สิกฺขาปทานิ. ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณโร นาเสตพฺโพ.
ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ น อุคฺคณฺหาติ, ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ น อุคฺคณฺหาติ ¶ , อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ อนุคฺคเหตฺวา ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ อนุคฺคเหตฺวา อธมฺเมน กาเรติ, อปฺปฏิฺาย อาปตฺตึ น ชานาติ, อาปตฺติยา มูลํ น ชานาติ, อาปตฺติสมุทยํ น ชานาติ, อาปตฺตินิโรธํ น ชานาติ, อาปตฺตินิโรธคามินึ ปฏิปทํ น ชานาติ.
ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ อุคฺคณฺหาติ, ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ อุคฺคณฺหาติ, อตฺตโน ภาสปริยนฺตํ อุคฺคเหตฺวา ปรสฺส ภาสปริยนฺตํ ¶ อุคฺคเหตฺวา ธมฺเมน กาเรติ, ปฏิฺาย อาปตฺตึ ชานาติ, อาปตฺติยา มูลํ ชานาติ, อาปตฺติสมุทยํ ชานาติ, อาปตฺตินิโรธํ ชานาติ, อาปตฺตินิโรธคามินึ ปฏิปทํ ชานาติ.
อปเรหิปิ ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อธิกรณํ น ชานาติ, อธิกรณสฺส มูลํ น ชานาติ, อธิกรณสมุทยํ น ชานาติ, อธิกรณนิโรธํ น ชานาติ, อธิกรณนิโรธคามินึ ปฏิปทํ น ชานาติ, วตฺถุํ น ชานาติ, นิทานํ [อุทฺทานํ (ก.)] น ชานาติ, ปฺตฺตึ น ชานาติ, อนุปฺตฺตึ น ชานาติ ¶ , อนุสนฺธิวจนปถํ น ชานาติ.
ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อธิกรณํ ชานาติ, อธิกรณสฺส มูลํ ชานาติ, อธิกรณสมุทยํ ชานาติ, อธิกรณนิโรธํ ชานาติ, อธิกรณนิโรธคามินึ ปฏิปทํ ชานาติ, วตฺถุํ ชานาติ, นิทานํ ชานาติ, ปฺตฺตึ ชานาติ, อนุปฺตฺตึ ชานาติ, อนุสนฺธิวจนปถํ ชานาติ.
อปเรหิปิ ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ¶ วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – ตฺตึ น ชานาติ, ตฺติยา กรณํ น ชานาติ, น ปุพฺพกุสโล โหติ, น อปรกุสโล โหติ, อกาลฺู จ โหติ, อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อาจริยปรมฺปรา โข ปนสฺส น สุคฺคหิตา โหติ น สุมนสิกตา น สูปธาริตา.
ทสหงฺเคหิ ¶ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – ตฺตึ ชานาติ, ตฺติยา กรณํ ชานาติ, ปุพฺพกุสโล โหติ, อปรกุสโล โหติ, กาลฺู จ โหติ, อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, อาจริยปรมฺปรา โข ปนสฺส สุคฺคหิตา โหติ สุมนสิกตา สูปธาริตา.
อปเรหิปิ ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร พาโล ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ¶ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน น สฺวาคตานิ โหนฺติ น สุวิภตฺตานิ น สุปฺปวตฺตีนิ น สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส ¶ , อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ น ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ น ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ น ชานาติ, อธิกรเณ จ น วินิจฺฉยกุสโล โหติ.
ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต วินยธโร ปณฺฑิโต ตฺเวว สงฺขํ คจฺฉติ – อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, อุภยานิ โข ปนสฺส ปาติโมกฺขานิ วิตฺถาเรน สฺวาคตานิ โหนฺติ สุวิภตฺตานิ สุปฺปวตฺตีนิ สุวินิจฺฉิตานิ สุตฺตโส อนุพฺยฺชนโส, อาปตฺตานาปตฺตึ ชานาติ, ลหุกครุกํ อาปตฺตึ ชานาติ, สาวเสสานวเสสํ อาปตฺตึ ชานาติ, ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ชานาติ, อธิกรเณ จ วินิจฺฉยกุสโล โหติ.
[อ. นิ. ๑๐.๓๓] ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อุพฺพาหิกาย สมฺมนฺนิตพฺโพ. ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจ ตถาคเตน สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปฺตฺตํ. ทส อาทีนวา ราชนฺเตปุรปฺปเวสเน. ทส ทานวตฺถูนิ. ทส รตนานิ. ทสวคฺโค ภิกฺขุสงฺโฆ. ทสวคฺเคน คเณน อุปสมฺปาเทตพฺพํ. ทส ปํสุกูลานิ. ทส จีวรธารณา [จีวรธารณานิ (สฺยา.)]. ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพํ ¶ . ทส สุกฺกานิ. ทส อิตฺถิโย. ทส ¶ ภริยาโย. เวสาลิยา ทส วตฺถูนิ ทีเปนฺติ. ทส ปุคฺคลา อวนฺทิยา. ทส อกฺโกสวตฺถูนิ. ทสหากาเรหิ เปสฺุํ อุปสํหรติ. ทส เสนาสนานิ. ทส วรานิ ยาจึสุ. ทส อธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ทส ธมฺมิกานิ ปาติโมกฺขฏฺปนานิ. ทสานิสํสา ยาคุยา. ทส มํสา อกปฺปิยา. ทส ปรมานิ. ทสวสฺเสน ภิกฺขุนา พฺยตฺเตน ปฏิพเลน ปพฺพาเชตพฺพํ อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณโร อุปฏฺาเปตพฺโพ. ทสวสฺสาย ภิกฺขุนิยา พฺยตฺตาย ปฏิพลาย ปพฺพาเชตพฺพํ อุปสมฺปาเทตพฺพํ นิสฺสโย ทาตพฺโพ สามเณรี อุปฏฺาเปตพฺพา. ทสวสฺสาย ภิกฺขุนิยา พฺยตฺตาย ปฏิพลาย วุฏฺาปนสมฺมุติ สาทิตพฺพา. ทสวสฺสาย คิหิคตาย สิกฺขา ทาตพฺพาติ.
ทสกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
อาฆาตํ ¶ วินยํ วตฺถุ, มิจฺฉา สมฺมา จ อนฺตคา;
มิจฺฉตฺตา เจว สมฺมตฺตา, อกุสลา กุสลาปิ จ.
สลากา ¶ อธมฺมา ธมฺมา, สามเณรา จ นาสนา;
ภาสาธิกรณฺเจว, ตฺติลหุกเมว จ.
ลหุกา ครุกา เอเต, กณฺหสุกฺกา วิชานถ;
อุพฺพาหิกา จ สิกฺขา จ, อนฺเตปุเร จ วตฺถูนิ.
รตนํ ¶ ทสวคฺโค จ, ตเถว อุปสมฺปทา;
ปํสุกูลธารณา จ, ทสาหสุกฺกอิตฺถิโย.
ภริยา ทส วตฺถูนิ, อวนฺทิยกฺโกเสน จ;
เปสฺฺุเจว เสนานิ, วรานิ จ อธมฺมิกา.
ธมฺมิกา ยาคุมํสา จ, ปรมา ภิกฺขุ ภิกฺขุนี;
วุฏฺาปนา คิหิคตา, ทสกา สุปฺปกาสิตาติ.
๑๑. เอกาทสกวาโร
๓๓๑. เอกาท ¶ ปุคฺคลา อนุปสมฺปนฺนา น อุปสมฺปาเทตพฺพา, อุปสมฺปนฺนา นาเสตพฺพา. เอกาทส ปาทุกา อกปฺปิยา. เอกาทส ปตฺตา อกปฺปิยา. เอกาทส จีวรานิ อกปฺปิยานิ. เอกาทส ยาวตติยกา. ภิกฺขุนีนํ เอกาทส อนฺตรายิกา ธมฺมา ปุจฺฉิตพฺพา. เอกาทส จีวรานิ อธิฏฺาตพฺพานิ. เอกาทส จีวรานิ น วิกปฺเปตพฺพานิ. เอกาทเส อรุณุคฺคมเน นิสฺสคฺคิยํ โหติ. เอกาทส คณฺิกา กปฺปิยา. เอกาทส วิธา [วีถา (สฺยา.)] กปฺปิยา. เอกาทส ปถวี อกปฺปิยา. เอกาทส ปถวี กปฺปิยา. เอกาทส นิสฺสยปฏิปฺปสฺสทฺธิโย. เอกาทส ปุคฺคลา อวนฺทิยา. เอกาทส ปรมานิ. เอกาทส วรานิ ยาจึสุ. เอกาทส สีมาโทสา. อกฺโกสกปริภาสเก ปุคฺคเล เอกาทสาทีนวา ปาฏิกงฺขา. [อ. นิ. ๑๑.๑๕; มิ. ป. ๔.๔.๖] เมตฺตาย เจโตวิมุตฺติยา อาเสวิตาย ภาวิตาย พหุลีกตาย ยานีกตาย วตฺถุกตาย อนุฏฺิตาย ปริจิตาย สุสมารทฺธาย เอกาทสานิสํสา ปาฏิกงฺขา ¶ . สุขํ สุปติ, สุขํ ปฏิพุชฺฌติ, น ปาปกํ สุปินํ ปสฺสติ, มนุสฺสานํ ปิโย โหติ, อมนุสฺสานํ ปิโย โหติ, เทวตา รกฺขนฺติ, นาสฺส อคฺคิ วา วิสํ วา สตฺถํ วา กมติ, ตุวฏฺฏํ จิตฺตํ สมาธิยติ, มุขวณฺโณ วิปฺปสีทติ, อสมฺมูฬฺโห กาลงฺกโรติ, อุตฺตริ อปฺปฏิวิชฺฌนฺโต พฺรหฺมโลกูปโค โหติ – เมตฺตาย เจโตวิมุตฺติยา ¶ อาเสวิตาย ภาวิตาย พหุลีกตาย ยานีกตาย วตฺถุกตาย อนุฏฺิตาย ปริจิตาย สุสมารทฺธาย อิเม เอกาทสานิสํสา ปาฏิกงฺขาติ.
เอกาทสกํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
นาเสตพฺพา ปาทุกา จ, ปตฺตา จ จีวรานิ จ;
ตติยา ปุจฺฉิตพฺพา จ, อธิฏฺานวิกปฺปนา.
อรุณา ¶ คณฺิกา วิธา, อกปฺปิยา จ กปฺปิยํ;
นิสฺสยาวนฺทิยา เจว, ปรมานิ วรานิ จ;
สีมาโทสา จ อกฺโกสา, เมตฺตาเยกาทสา กตาติ.
เอกุตฺตริกนโย.
ตสฺสุทฺทานํ –
เอกกา ¶ จ ทุกา เจว, ติกา จ จตุปฺจกา;
ฉสตฺตฏฺนวกา จ, ทส เอกาทสานิ จ.
หิตาย สพฺพสตฺตานํ, าตธมฺเมน ตาทินา;
เอกุตฺตริกา วิมลา, มหาวีเรน เทสิตาติ.
เอกุตฺตริกนโย นิฏฺิโต.