📜
โจทนากณฺฑํ
๑. อนุวิชฺชกอนุโยโค
๓๖๐. อนุวิชฺชเก ¶ ¶ ¶ ¶ โจทโก ปุจฺฉิตพฺโพ – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ โจเทสิ, กิมฺหิ นํ โจเทสิ, สีลวิปตฺติยา วา โจเทสิ, อาจารวิปตฺติยา วา โจเทสิ, ทิฏฺิวิปตฺติยา วา โจเทสี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘สีลวิปตฺติยา วา โจเทมิ, อาจารวิปตฺติยา วา โจเทมิ, ทิฏฺิวิปตฺติยา วา โจเทมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ชานาสิ ปนายสฺมา สีลวิปตฺตึ, ชานาสิ อาจารวิปตฺตึ, ชานาสิ ทิฏฺิวิปตฺติ’’นฺติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘ชานามิ โข อหํ, อาวุโส, สีลวิปตฺตึ, ชานามิ อาจารวิปตฺตึ, ชานามิ ทิฏฺิวิปตฺติ’’นฺติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘กตมา ปนาวุโส, สีลวิปตฺติ? กตมา อาจารวิปตฺติ? กตมา ทิฏฺิวิปตฺตี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘จตฺตาริ จ ปาราชิกานิ, เตรส จ สงฺฆาทิเสสา – อยํ สีลวิปตฺติ. ถุลฺลจฺจยํ, ปาจิตฺติยํ, ปาฏิเทสนียํ, ทุกฺกฏํ, ทุพฺภาสิตํ, อยํ อาจารวิปตฺติ. มิจฺฉาทิฏฺิ, อนฺตคฺคาหิกา ทิฏฺิ – อยํ ทิฏฺิวิปตฺตี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ โจเทสิ, ทิฏฺเน วา โจเทสิ สุเตน วา โจเทสิ ปริสงฺกาย วา โจเทสี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘ทิฏฺเน วา โจเทมิ สุเตน วา โจเทมิ ปริสงฺกาย วา โจเทมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ ทิฏฺเน โจเทสิ, กึ เต ทิฏฺํ กินฺติ เต ทิฏฺํ, กทา ¶ เต ทิฏฺํ, กตฺถ เต ทิฏฺํ ปาราชิกํ อชฺฌาปชฺชนฺโต ทิฏฺโ, สงฺฆาทิเสสํ อชฺฌาปชฺชนฺโต ทิฏฺโ, ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปชฺชนฺโต ทิฏฺโ, กตฺถ จ ตฺวํ อโหสิ, กตฺถ จายํ ภิกฺขุ อโหสิ, กิฺจ ตฺวํ กโรสิ, กึ จายํ ภิกฺขุ กโรตี’’ติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ ทิฏฺเน โจเทมิ, อปิ จ สุเตน โจเทมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ สุเตน โจเทสิ, กึ เต สุตํ, กินฺติ เต สุตํ, กทา เต สุตํ ¶ , กตฺถ เต สุตํ, ปาราชิกํ อชฺฌาปนฺโนติ สุตํ, สงฺฆาทิเสสํ… ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโนติ สุตํ, ภิกฺขุสฺส สุตํ, ภิกฺขุนิยา สุตํ, สิกฺขมานาย สุตํ ¶ , สามเณรสฺส สุตํ, สามเณริยา สุตํ, อุปาสกสฺส สุตํ, อุปาสิกาย สุตํ, ราชูนํ สุตํ, ราชมหามตฺตานํ สุตํ, ติตฺถิยานํ สุตํ, ติตฺถิยสาวกานํ สุต’’นฺติ? โส เจ เอวํ วเทยฺย – ‘‘น โข อหํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ สุเตน โจเทมิ, อปิ จ ปริสงฺกาย โจเทมี’’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ยํ โข ตฺวํ, อาวุโส, อิมํ ภิกฺขุํ ปริสงฺกาย โจเทสิ, กึ ปริสงฺกสิ, กินฺติ ปริสงฺกสิ, กทา ปริสงฺกสิ, กตฺถ ปริสงฺกสิ, ปาราชิกํ อชฺฌาปนฺโนติ ¶ ปริสงฺกสิ, สงฺฆาทิเสสํ อชฺฌาปนฺโนติ ปริสงฺกสิ, ถุลฺลจฺจยํ… ปาจิตฺติยํ… ปาฏิเทสนียํ… ทุกฺกฏํ… ทุพฺภาสิตํ อชฺฌาปนฺโนติ ปริสงฺกสิ, ภิกฺขุสฺส สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ภิกฺขุนิยา สุตฺวา ปริสงฺกสิ, สิกฺขมานาย สุตฺวา ปริสงฺกสิ, สามเณรสฺส สุตฺวา ปริสงฺกสิ, สามเณริยา สุตฺวา ปริสงฺกสิ, อุปาสกสฺส สุตฺวา ปริสงฺกสิ, อุปาสิกาย สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ราชูนํ สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ราชมหามตฺตานํ สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ติตฺถิยานํ สุตฺวา ปริสงฺกสิ, ติตฺถิยสาวกานํ สุตฺวา ปริสงฺกสี’’ติ?
ทิฏฺํ ทิฏฺเน สเมติ ทิฏฺเน สํสนฺทเต ทิฏฺํ;
ทิฏฺํ ปฏิจฺจ น อุเปติ อสุทฺธปริสงฺกิโต;
โส ปุคฺคโล ปฏิฺาย กาตพฺโพ เตนุโปสโถ.
สุตํ สุเตน สเมติ สุเตน สํสนฺทเต สุตํ;
สุตํ ปฏิจฺจ น อุเปติ อสุทฺธปริสงฺกิโต;
โส ปุคฺคโล ปฏิฺาย กาตพฺโพ เตนุโปสโถ.
มุตํ มุเตน สเมติ มุเตน สํสนฺทเต มุตํ;
มุตํ ปฏิจฺจ น อุเปติ อสุทฺธปริสงฺกิโต;
โส ปุคฺคโล ปฏิฺาย กาตพฺโพ เตนุโปสโถ.
๓๖๒. โจทนาย โก อาทิ, กึ มชฺเฌ, กึ ปริโยสานํ? โจทนาย โอกาสกมฺมํ อาทิ, กิริยา มชฺเฌ, สมโถ ปริโยสานํ. โจทนาย ¶ กติ มูลานิ, กติ วตฺถูนิ, กติ ภูมิโย, กติหากาเรหิ โจเทติ? โจทนาย ทฺเว มูลานิ, ตีณิ วตฺถูนิ, ปฺจ ภูมิโย, ทฺวีหากาเรหิ โจเทติ. โจทนาย กตมานิ ทฺเว มูลานิ? สมูลิกา วา อมูลิกา วา – โจทนาย ¶ อิมานิ ทฺเว มูลานิ. โจทนาย กตมานิ ตีณิ วตฺถูนิ? ทิฏฺเน ¶ สุเตน ปริสงฺกาย – โจทนาย อิมานิ ตีณิ วตฺถูนิ. โจทนา ¶ กตมา ปฺจ ภูมิโย? กาเลน วกฺขามิ โน อกาเลน, ภูเตน วกฺขามิ โน อภูเตน, สณฺเหน วกฺขามิ โน ผรุเสน, อตฺถสํหิเตน วกฺขามิ โน อนตฺถสํหิเตน, เมตฺตาจิตฺโต วกฺขามิ โน โทสนฺตโรติ – โจทนาย อิมา ปฺจ ภูมิโย.
กตเมหิ ทฺวีหากาเรหิ โจเทติ? กาเยน วา โจเทติ วาจาย วา โจเทติ – อิเมหิ ทฺวีหากาเรหิ โจเทติ.
๒. โจทกาทิปฏิปตฺติ
๓๖๓. โจทเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ? จุทิตเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ? สงฺเฆน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ? อนุวิชฺชเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ? โจทเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ? โจทเกน ปฺจสุ ธมฺเมสุ ปติฏฺาย ปโร โจเทตพฺโพ. กาเลน วกฺขามิ โน อกาเลน, ภูเตน วกฺขามิ โน อภูเตน, สณฺเหน วกฺขามิ โน ผรุเสน, อตฺถสํหิเตน วกฺขามิ โน อนตฺถสํหิเตน, เมตฺตาจิตฺโต วกฺขามิ โน โทสนฺตโรติ – โจทเกน เอวํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ. จุทิตเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ? จุทิตเกน ทฺวีสุ ธมฺเมสุ ปฏิปชฺชิตพฺพํ. สจฺเจ จ อกุปฺเป จ – จุทิตเกน เอวํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ. สงฺเฆน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ? สงฺเฆน ¶ โอติณฺณาโนติณฺณํ ชานิตพฺพํ. สงฺเฆน เอวํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ. อนุวิชฺชเกน กถํ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ? อนุวิชฺชเกน เยน ธมฺเมน เยน วินเยน เยน สตฺถุสาสเนน ตํ อธิกรณํ วูปสมฺมติ ตถา ตํ อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํ. อนุวิชฺชเกน เอวํ ปฏิปชฺชิตพฺพํ.
อุโปสโถ กิมตฺถาย, ปวารณา กิสฺส การณา;
ปริวาโส กิมตฺถาย, มูลายปฏิกสฺสนา กิสฺส การณา;
มานตฺตํ กิมตฺถาย, อพฺภานํ กิสฺส การณา.
อุโปสโถ สามคฺคตฺถาย, วิสุทฺธตฺถาย ปวารณา;
ปริวาโส มานตฺตตฺถาย, มูลายปฏิกสฺสนา นิคฺคหตฺถาย;
มานตฺตํ อพฺภานตฺถาย, วิสุทฺธตฺถาย อพฺภานํ.
ฉนฺทา ¶ ¶ โทสา ภยา โมหา, เถเร จ ปริภาสติ;
กายสฺส เภทา ทุปฺปฺโ, ขโต อุปหตินฺทฺริโย;
นิรยํ คจฺฉติ ทุมฺเมโธ, น จ สิกฺขาย คารโว.
น จ อามิสํ นิสฺสาย;
น จ นิสฺสาย ปุคฺคลํ;
อุโภ เอเต วิวชฺเชตฺวา;
ยถาธมฺโม ตถา กเร.
๓. โจทกสฺสอตฺตฌาปนํ
โกธโน อุปนาหี จ;
จณฺโฑ จ ปริภาสโก;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
อุปกณฺณกํ ชปฺปติ ชิมฺหํ เปกฺขติ;
วีติหรติ ¶ กุมฺมคฺคํ ปฏิเสวติ;
อนาปตฺติยา ¶ อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
อกาเลน โจเทติ อภูเตน;
ผรุเสน อนตฺถสํหิเตน;
โทสนฺตโร โจเทติ โน เมตฺตาจิตฺโต;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
ธมฺมาธมฺมํ น ชานาติ;
ธมฺมาธมฺมสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา ¶ อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
วินยาวินยํ น ชานาติ;
วินยาวินยสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
ภาสิตาภาสิตํ ¶ น ชานาติ;
ภาสิตาภาสิตสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
อาจิณฺณานาจิณฺณํ ¶ น ชานาติ;
อาจิณฺณานาจิณฺณสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
ปฺตฺตาปฺตฺตํ น ชานาติ;
ปฺตฺตาปฺตฺตสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
อาปตฺตานาปตฺตึ น ชานาติ;
อาปตฺตานาปตฺติยา อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
ลหุกครุกํ น ชานาติ;
ลหุกครุกสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา ¶ อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
สาวเสสานวเสสํ น ชานาติ;
สาวเสสานวเสสสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลํ ¶ น ชานาติ;
ทุฏฺุลฺลาทุฏฺุลฺลสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
ปุพฺพาปรํ ¶ น ชานาติ;
ปุพฺพาปรสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานํ.
อนุสนฺธิวจนปถํ น ชานาติ;
อนุสนฺธิวจนปถสฺส อโกวิโท;
อนาปตฺติยา อาปตฺตีติ โรเปติ;
ตาทิโส โจทโก ฌาเปติ อตฺตานนฺติ.
โจทนากณฺฑํ นิฏฺิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ –
โจทนา อนุวิชฺชา จ, อาทิ มูเลนุโปสโถ;
คติ โจทนกณฺฑมฺหิ, สาสนํ ปติฏฺาปยนฺติ.