📜
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
ทฺเวมาติกาปาฬิ
ภิกฺขุปาติโมกฺขปาฬิ
ปุพฺพกรณํ-๔
สมฺมชฺชนี ¶ ¶ ปทีโป จ, อุทกํ อาสเนน จ;
อุโปสถสฺส เอตานิ, ‘‘ปุพฺพกรณ’’นฺติ วุจฺจติ.
ปุพฺพกิจฺจํ-๕
ฉนฺท, ปาริสุทฺธิ, อุตุกฺขานํ, ภิกฺขุคณนา จ โอวาโท;
อุโปสถสฺส เอตานิ, ‘‘ปุพฺพกิจฺจ’’นฺติ วุจฺจติ.
ปตฺตกลฺลองฺคา-๔
อุโปสโถ ¶ , ยาวติกา จ ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตา;
สภาคาปตฺติโย จ น วิชฺชนฺติ;
วชฺชนียา จ ปุคฺคลา ตสฺมึ น โหนฺติ, ‘‘ปตฺตกลฺล’’นฺติ วุจฺจติ.
ปุพฺพกรณปุพฺพกิจฺจานิ สมาเปตฺวา เทสิตาปตฺติกสฺส สมคฺคสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส อนุมติยา ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตุํ อาราธนํ กโรม.
นิทานุทฺเทโส
สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ? อชฺชุโปสโถ ปนฺนรโส, ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อุโปสถํ กเรยฺย, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺย.
กึ สงฺฆสฺส ปุพฺพกิจฺจํ? ปาริสุทฺธึ อายสฺมนฺโต อาโรเจถ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสามิ, ตํ สพฺเพว สนฺตา สาธุกํ สุโณม มนสิ กโรม. ยสฺส สิยา อาปตฺติ, โส อาวิกเรยฺย, อสนฺติยา อาปตฺติยา ตุณฺหี ภวิตพฺพํ, ตุณฺหีภาเวน โข ปนายสฺมนฺเต ‘‘ปริสุทฺธา’’ติ เวทิสฺสามิ. ยถา ¶ โข ปน ปจฺเจกปุฏฺสฺส เวยฺยากรณํ โหติ, เอวเมวํ เอวรูปาย ปริสาย ยาวตติยํ อนุสาวิตํ โหติ. โย ปน ภิกฺขุ ยาวตติยํ อนุสาวิยมาเน สรมาโน สนฺตึ อาปตฺตึ นาวิกเรยฺย, สมฺปชานมุสาวาทสฺส โหติ. สมฺปชานมุสาวาโท โข ปนายสฺมนฺโต อนฺตรายิโก ธมฺโม วุตฺโต ภควตา, ตสฺมา สรมาเนน ภิกฺขุนา อาปนฺเนน วิสุทฺธาเปกฺเขน สนฺตี อาปตฺติ อาวิกาตพฺพา, อาวิกตา หิสฺส ผาสุ โหติ.
อุทฺทิฏฺํ โข อายสฺมนฺโต นิทานํ. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
นิทานํ นิฏฺิตํ.
ปาราชิกุทฺเทโส
ตตฺริเม จตฺตาโร ปาราชิกา ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
เมถุนธมฺม สิกฺขาปทํ
๑. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺย, อนฺตมโส ติรจฺฉานคตายปิ, ปาราชิโก โหติ อสํวาโส.
อทินฺนาทานสิกฺขาปทํ
๒. โย ปน ภิกฺขุ คามา วา อรฺา วา อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิเยยฺย, ยถารูเป อทินฺนาทาเน ราชาโน โจรํ คเหตฺวา หเนยฺยุํ วา พนฺเธยฺยุํ วา ปพฺพาเชยฺยุํ วา โจโรสิ พาโลสิ มูฬฺโหสิ เถโนสีติ, ตถารูปํ ภิกฺขุ อทินฺนํ อาทิยมาโน อยมฺปิ ปาราชิโก โหติ อสํวาโส.
มนุสฺสวิคฺคหสิกฺขาปทํ
๓. โย ปน ภิกฺขุ สฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปยฺย, สตฺถหารกํ วาสฺส ปริเยเสยฺย, มรณวณฺณํ วา สํวณฺเณยฺย, มรณาย วา สมาทเปยฺย ‘‘อมฺโภ ปุริส กึ ตุยฺหิมินา ปาปเกน ทุชฺชีวิเตน, มตํ ¶ เต ชีวิตา เสยฺโย’’ติ, อิติ จิตฺตมโน จิตฺตสงฺกปฺโป อเนกปริยาเยน มรณวณฺณํ วา สํวณฺเณยฺย, มรณาย วา สมาทเปยฺย, อยมฺปิ ปาราชิโก โหติ อสํวาโส.
อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสิกฺขาปทํ
๔. โย ปน ภิกฺขุ อนภิชานํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อตฺตุปนายิกํ อลมริยาณทสฺสนํ สมุทาจเรยฺย ‘‘อิติ ชานามิ, อิติ ปสฺสามี’’ติ, ตโต อปเรน สมเยน สมนุคฺคาหียมาโน วา อสมนุคฺคาหียมาโน วา อาปนฺโน วิสุทฺธาเปกฺโข เอวํ วเทยฺย ‘‘อชานเมวํ อาวุโส อวจํ ชานามิ, อปสฺสํ ปสฺสามิ, ตุจฺฉํ มุสา วิลปิ’’นฺติ, อฺตฺร อธิมานา, อยมฺปิ ปาราชิโก โหติ อสํวาโส.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต จตฺตาโร ปาราชิกา ธมฺมา. เยสํ ภิกฺขุ อฺตรํ วา อฺตรํ วา อาปชฺชิตฺวา น ลภติ ภิกฺขูหิ สทฺธึ สํวาสํ ยถา ปุเร, ตถา ปจฺฉา, ปาราชิโก ¶ โหติ อสํวาโส. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
ปาราชิกํ นิฏฺิตํ.
สงฺฆาทิเสสุทฺเทโส
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต เตรส สงฺฆาทิเสสา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
สุกฺกวิสฺสฏฺิสิกฺขาปทํ
๑. สฺเจตนิกา สุกฺกวิสฺสฏฺิ อฺตฺร สุปินนฺตา สงฺฆาทิเสโส.
กายสํสคฺคสิกฺขาปทํ
๒. โย ปน ภิกฺขุ โอติณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน มาตุคาเมน สทฺธึ กายสํสคฺคํ สมาปชฺเชยฺย หตฺถคฺคาหํ วา เวณิคฺคาหํ วา อฺตรสฺส วา อฺตรสฺส วา องฺคสฺส ปรามสนํ, สงฺฆาทิเสโส.
ทุฏฺุลฺลวาจาสิกฺขาปทํ
๓. โย ¶ ปน ภิกฺขุ โอติณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาเสยฺย ยถา ตํ ยุวา ยุวตึ เมถุนุปสํหิตาหิ, สงฺฆาทิเสโส.
อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทํ
๔. โย ปน ภิกฺขุ โอติณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาเสยฺย ‘‘เอตทคฺคํ ภคินิ ปาริจริยานํ ยา มาทิสํ สีลวนฺตํ กลฺยาณธมฺมํ พฺรหฺมจารึ เอเตน ธมฺเมน ปริจเรยฺยา’’ติ เมถุนุปสํหิเตน, สงฺฆาทิเสโส.
สฺจริตฺตสิกฺขาปทํ
๕. โย ¶ ปน ภิกฺขุ สฺจริตฺตํ สมาปชฺเชยฺย อิตฺถิยา วา ปุริสมตึ ปุริสสฺส วา อิตฺถิมตึ, ชายตฺตเน วา ชารตฺตเน วา, อนฺตมโส ตงฺขณิกายปิ, สงฺฆาทิเสโส.
กุฏิการสิกฺขาปทํ
๖. สฺาจิกาย ปน ภิกฺขุนา กุฏึ การยมาเนน อสฺสามิกํ อตฺตุทฺเทสํ ปมาณิกา กาเรตพฺพา, ตตฺริทํ ปมาณํ, ทีฆโส ทฺวาทส วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยา, ติริยํ สตฺตนฺตรา, ภิกฺขู อภิเนตพฺพา วตฺถุเทสนาย, เตหิ ภิกฺขูหิ วตฺถุ เทเสตพฺพํ อนารมฺภํ สปริกฺกมนํ. สารมฺเภ เจ ภิกฺขุ วตฺถุสฺมึ อปริกฺกมเน สฺาจิกาย กุฏึ กาเรยฺย, ภิกฺขู วา อนภิเนยฺย วตฺถุเทสนาย, ปมาณํ วา อติกฺกาเมยฺย, สงฺฆาทิเสโส.
วิหารการสิกฺขาปทํ
๗. มหลฺลกํ ปน ภิกฺขุนา วิหารํ การยมาเนน สสฺสามิกํ อตฺตุทฺเทสํ ภิกฺขู อภิเนตพฺพา วตฺถุเทสนาย, เตหิ ภิกฺขูหิ วตฺถุ เทเสตพฺพํ อนารมฺภํ สปริกฺกมนํ. สารมฺเภ เจ ภิกฺขุ วตฺถุสฺมึ อปริกฺกมเน มหลฺลกํ วิหารํ กาเรยฺย, ภิกฺขู วา อนภิเนยฺย วตฺถุเทสนาย, สงฺฆาทิเสโส.
ทุฏฺโทสสิกฺขาปทํ
๘. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ทุฏฺโ โทโส อปฺปตีโต อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสยฺย ‘‘อปฺเปว นาม นํ อิมมฺหา พฺรหฺมจริยา จาเวยฺย’’นฺติ ¶ , ตโต อปเรน สมเยน สมนุคฺคาหียมาโน วา อสมนุคฺคาหียมาโน วา อมูลกฺเจว ตํ อธิกรณํ โหติ, ภิกฺขุ จ โทสํ ปติฏฺาติ, สงฺฆาทิเสโส.
อฺภาคิยสิกฺขาปทํ
๙. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ทุฏฺโ โทโส อปฺปตีโต อฺภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิฺจิเทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสยฺย ‘‘อปฺเปว นาม นํ อิมมฺหา พฺรหฺมจริยา จาเวยฺย’’นฺติ, ตโต อปเรน สมเยน สมนุคฺคาหียมาโน วา อสมนุคฺคาหียมาโน วา อฺภาคิยฺเจว ตํ อธิกรณํ โหติ โกจิเทโส เลสมตฺโต อุปาทินฺโน, ภิกฺขุ จ โทสํ ปติฏฺาติ, สงฺฆาทิเสโส.
สงฺฆเภทสิกฺขาปทํ
๑๐. โย ¶ ปน ภิกฺขุ สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส เภทาย ปรกฺกเมยฺย, เภทนสํวตฺตนิกํ วา อธิกรณํ สมาทาย ปคฺคยฺห ติฏฺเยฺย, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘มายสฺมา สมคฺคสฺส สงฺฆสฺส เภทาย ปรกฺกมิ, เภทนสํวตฺตนิกํ วา อธิกรณํ สมาทาย ปคฺคยฺห อฏฺาสิ, สเมตายสฺมา สงฺเฆน, สมคฺโค หิ สงฺโฆ สมฺโมทมาโน อวิวทมาโน เอกุทฺเทโส ผาสุ วิหรตี’’ติ, เอวฺจ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ วุจฺจมาโน ตเถว ปคฺคณฺเหยฺย, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ ยาวตติยํ สมนุภาสิตพฺโพ ตสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย, ยาวตติยฺเจ สมนุภาสิยมาโน ตํ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, สงฺฆาทิเสโส.
เภทานุวตฺตกสิกฺขาปทํ
๑๑. ตสฺเสว โข ปน ภิกฺขุสฺส ภิกฺขู โหนฺติ อนุวตฺตกา วคฺควาทกา เอโก วา ทฺเว วา ตโย วา, เต เอวํ วเทยฺยุํ ‘‘มายสฺมนฺโต เอตํ ภิกฺขุํ กิฺจิ อวจุตฺถ, ธมฺมวาที เจโส ภิกฺขุ, วินยวาที เจโส ภิกฺขุ, อมฺหากฺเจโส ภิกฺขุ ฉนฺทฺจ รุจิฺจ อาทาย โวหรติ, ชานาติ, โน ภาสติ, อมฺหากมฺเปตํ ขมตี’’ติ, เต ภิกฺขู ภิกฺขูหิ เอวมสฺสุ วจนียา ‘‘มายสฺมนฺโต เอวํ อวจุตฺถ, น เจโส ภิกฺขุ ธมฺมวาที, น เจโส ภิกฺขุ วินยวาที, มายสฺมนฺตานมฺปิ สงฺฆเภโท รุจฺจิตฺถ, สเมตายสฺมนฺตานํ สงฺเฆน, สมคฺโค หิ สงฺโฆ สมฺโมทมาโน อวิวทมาโน เอกุทฺเทโส ผาสุ วิหรตี’’ติ ¶ , เอวฺจ เต ภิกฺขู ภิกฺขูหิ วุจฺจมานา ตเถว ปคฺคณฺเหยฺยุํ, เต ภิกฺขู ภิกฺขูหิ ยาวตติยํ สมนุภาสิตพฺพา ตสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย, ยาวตติยฺเจ สมนุภาสิยมานา ตํ ปฏินิสฺสชฺเชยฺยุํ, อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ ปฏินิสฺสชฺเชยฺยุํ, สงฺฆาทิเสโส.
ทุพฺพจสิกฺขาปทํ
๑๒. ภิกฺขุ ปเนว ทุพฺพจชาติโก โหติ อุทฺเทสปริยาปนฺเนสุ สิกฺขาปเทสุ ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน อตฺตานํ อวจนียํ กโรติ ‘‘มา มํ อายสฺมนฺโต กิฺจิ อวจุตฺถ กลฺยาณํ วา ปาปกํ วา, อหมฺปายสฺมนฺเต น กิฺจิ วกฺขามิ กลฺยาณํ วา ปาปกํ วา, วิรมถายสฺมนฺโต มม วจนายา’’ติ, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘มายสฺมา อตฺตานํ อวจนียํ อกาสิ, วจนียเมวายสฺมา อตฺตานํ กโรตุ, อายสฺมาปิ ภิกฺขู วทตุ สหธมฺเมน, ภิกฺขูปิ อายสฺมนฺตํ วกฺขนฺติ สหธมฺเมน, เอวํ สํวทฺธา หิ ตสฺส ภควโต ปริสา ยทิทํ อฺมฺวจเนน อฺมฺวุฏฺาปเนนา’’ติ, เอวฺจ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ วุจฺจมาโน ตเถว ปคฺคณฺเหยฺย, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ ยาวตติยํ สมนุภาสิตพฺโพ ตสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย ¶ , ยาวตติยฺเจ สมนุภาสิยมาโน ตํ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, สงฺฆาทิเสโส.
กุลทูสกสิกฺขาปทํ
๑๓. ภิกฺขุ ปเนว อฺตรํ คามํ วา นิคมํ วา อุปนิสฺสาย วิหรติ กุลทูสโก ปาปสมาจาโร, ตสฺส โข ปาปกา สมาจารา ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ, กุลานิ จ เตน ทุฏฺานิ ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘อายสฺมา โข กุลทูสโก ปาปสมาจาโร, อายสฺมโต โข ปาปกา สมาจารา ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ, กุลานิ จายสฺมตา ทุฏฺานิ ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ, ปกฺกมตายสฺมา อิมมฺหา อาวาสา, อลํ เต อิธ วาเสนา’’ติ, เอวฺจ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ วุจฺจมาโน เต ภิกฺขู เอวํ วเทยฺย ‘‘ฉนฺทคามิโน จ ภิกฺขู, โทสคามิโน จ ภิกฺขู, โมหคามิโน จ ภิกฺขู, ภยคามิโน จ ภิกฺขู ตาทิสิกาย อาปตฺติยา เอกจฺจํ ปพฺพาเชนฺติ, เอกจฺจํ น ปพฺพาเชนฺตี’’ติ, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘มายสฺมา เอวํ อวจ, น จ ภิกฺขู ฉนฺทคามิโน, น จ ภิกฺขู โทสคามิโน, น จ ภิกฺขู โมหคามิโน, น จ ภิกฺขู ภยคามิโน, อายสฺมา โข กุลทูสโก ปาปสมาจาโร, อายสฺมโต ¶ โข ปาปกา สมาจารา ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ, กุลานิ จายสฺมตา ทุฏฺานิ ทิสฺสนฺติ เจว สุยฺยนฺติ จ, ปกฺกมตายสฺมา อิมมฺหา อาวาสา, อลํ เต อิธ วาเสนา’’ติ, เอวฺจ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ วุจฺจมาโน ตเถว ปคฺคณฺเหยฺย, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ ยาวตติยํ สมนุภาสิตพฺโพ ตสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย, ยาวตติยฺเจ สมนุภาสิยมาโน ตํ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, สงฺฆาทิเสโส.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต เตรส สงฺฆาทิเสสา ธมฺมา นว ปมาปตฺติกา, จตฺตาโร ยาวตติยกา. เยสํ ภิกฺขุ อฺตรํ วา อฺตรํ วา อาปชฺชิตฺวา ยาวตีหํ ชานํ ปฏิจฺฉาเทติ, ตาวตีหํ เตน ภิกฺขุนา อกามา ปริวตฺถพฺพํ. ปริวุตฺถปริวาเสน ภิกฺขุนา อุตฺตริ ฉารตฺตํ ภิกฺขุมานตฺตาย ปฏิปชฺชิตพฺพํ, จิณฺณมานตฺโต ภิกฺขุ ยตฺถ สิยา วีสติคโณ ภิกฺขุสงฺโฆ, ตตฺถ โส ภิกฺขุ อพฺเภตพฺโพ. เอเกนปิ เจ อูโน วีสติคโณ ภิกฺขุสงฺโฆ ตํ ภิกฺขุํ อพฺเภยฺย, โส จ ภิกฺขุ อนพฺภิโต, เต จ ภิกฺขู คารยฺหา, อยํ ตตฺถ สามีจิ. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
สงฺฆาทิเสโส นิฏฺิโต.
อนิยตุทฺเทโส
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต ทฺเว อนิยตา ธมฺมา
อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
ปมอนิยตสิกฺขาปทํ
๑. โย ¶ ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน อลํกมฺมนิเย นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ตเมนํ สทฺเธยฺยวจสา อุปาสิกา ทิสฺวา ติณฺณํ ธมฺมานํ อฺตเรน วเทยฺย ปาราชิเกน วา สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน วา, นิสชฺชํ ภิกฺขุ ปฏิชานมาโน ติณฺณํ ธมฺมานํ อฺตเรน กาเรตพฺโพ ปาราชิเกน วา สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน ¶ วา, เยน วา สา สทฺเธยฺยวจสา อุปาสิกา วเทยฺย, เตน โส ภิกฺขุ กาเรตพฺโพ, อยํ ธมฺโม อนิยโต.
ทุติยอนิยตสิกฺขาปทํ
๒. น เหว โข ปน ปฏิจฺฉนฺนํ อาสนํ โหติ นาลํกมฺมนิยํ, อลฺจ โข โหติ มาตุคามํ ทุฏฺุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิตุํ, โย ปน ภิกฺขุ ตถารูเป อาสเน มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ตเมนํ สทฺเธยฺยวจสา อุปาสิกา ทิสฺวา ทฺวินฺนํ ธมฺมานํ อฺตเรน วเทยฺย สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน วา, นิสชฺชํ ภิกฺขุ ปฏิชานมาโน ทฺวินฺนํ ธมฺมานํ อฺตเรน กาเรตพฺโพ สงฺฆาทิเสเสน วา ปาจิตฺติเยน วา, เยน วา สา สทฺเธยฺยวจสา อุปาสิกา วเทยฺย, เตน โส ภิกฺขุ กาเรตพฺโพ, อยมฺปิ ธมฺโม อนิยโต.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต ทฺเว อนิยตา ธมฺมา. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
อนิยโต นิฏฺิโต.
นิสฺสคฺคิยปาจิตฺติยา
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
กถินสิกฺขาปทํ
๑. นิฏฺิตจีวรสฺมึ ¶ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมึ กถิเน ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพํ, ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อุโทสิตสิกฺขาปทํ
๒. นิฏฺิตจีวรสฺมึ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมึ กถิเน เอกรตฺตมฺปิ เจ ภิกฺขุ ติจีวเรน วิปฺปวเสยฺย, อฺตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อกาลจีวรสิกฺขาปทํ
๓. นิฏฺิตจีวรสฺมึ ¶ ภิกฺขุนา อุพฺภตสฺมึ กถิเน ภิกฺขุโน ปเนว อกาลจีวรํ อุปฺปชฺเชยฺย, อากงฺขมาเนน ภิกฺขุนา ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปฏิคฺคเหตฺวา ขิปฺปเมว กาเรตพฺพํ, โน จสฺส ปาริปูริ, มาสปรมํ เตน ภิกฺขุนา ตํ จีวรํ นิกฺขิปิตพฺพํ อูนสฺส ปาริปูริยา สติยา ปจฺจาสาย. ตโต เจ อุตฺตริ นิกฺขิเปยฺย สติยาปิ ปจฺจาสาย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปุราณจีวรสิกฺขาปทํ
๔. โย ปน ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปยฺย วา รชาเปยฺย วา อาโกฏาเปยฺย วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
จีวรปฏิคฺคหณสิกฺขาปทํ
๕. โย ปน ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคณฺเหยฺย อฺตฺร ปาริวตฺตกา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อฺาตกวิฺตฺติสิกฺขาปทํ
๖. โย ปน ภิกฺขุ อฺาตกํ คหปตึ วา คหปตานึ วา จีวรํ วิฺาเปยฺย อฺตฺร ¶ สมยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย, อจฺฉินฺนจีวโร วา โหติ ภิกฺขุ, นฏฺจีวโร วา, อยํ ตตฺถ สมโย.
ตตุตฺตริสิกฺขาปทํ
๗. ตฺเจ อฺาตโก คหปติ วา คหปตานี วา พหูหิ จีวเรหิ อภิหฏฺุํ ปวาเรยฺย, สนฺตรุตฺตรปรมํ เตน ภิกฺขุนา ตโต จีวรํ สาทิตพฺพํ. ตโต เจ อุตฺตริ สาทิเยยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปมอุปกฺขฏสิกฺขาปทํ
๘. ภิกฺขุํ ปเนว อุทฺทิสฺส อฺาตกสฺส คหปติสฺส วา คหปตานิยา วา จีวรเจตาปนฺนํ อุปกฺขฏํ โหติ ‘‘อิมินา จีวรเจตาปนฺเนน จีวรํ เจตาเปตฺวา อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวเรน อจฺฉาเทสฺสามี’’ติ, ตตฺร เจ โส ภิกฺขุ ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺเชยฺย ‘‘สาธุ วต มํ อายสฺมา อิมินา จีวรเจตาปนฺเนน เอวรูปํ วา เอวรูปํ วา จีวรํ เจตาเปตฺวา อจฺฉาเทหี’’ติ กลฺยาณกมฺยตํ อุปาทาย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ทุติยอุปกฺขฏสิกฺขาปทํ
๙. ภิกฺขุํ ¶ ปเนว อุทฺทิสฺส อุภินฺนํ อฺาตกานํ คหปตีนํ วา คหปตานีนํ วา ปจฺเจกจีวรเจตาปนฺนานิ อุปกฺขฏานิ โหนฺติ ‘‘อิเมหิ มยํ ปจฺเจกจีวรเจตาปนฺเนหิ ปจฺเจกจีวรานิ เจตาเปตฺวา อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวเรหิ อจฺฉาเทสฺสามา’’ติ, ตตฺร เจ โส ภิกฺขุ ปุพฺเพ อปฺปวาริโต อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺเชยฺย ‘‘สาธุ วต มํ อายสฺมนฺโต อิเมหิ ปจฺเจกจีวรเจตาปนฺเนหิ เอวรูปํ วา เอวรูปํ วา จีวรํ เจตาเปตฺวา อจฺฉาเทถ อุโภว สนฺตา เอเกนา’’ติ กลฺยาณกมฺยตํ อุปาทาย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ราชสิกฺขาปทํ
๑๐. ภิกฺขุํ ปเนว อุทฺทิสฺส ราชา วา ราชโภคฺโค วา พฺราหฺมโณ วา คหปติโก วา ทูเตน จีวรเจตาปนฺนํ ปหิเณยฺย ‘‘อิมินา จีวรเจตาปนฺเนน จีวรํ เจตาเปตฺวา อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุํ จีวเรน อจฺฉาเทหี’’ติ. โส เจ ทูโต ตํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ วเทยฺย ‘‘อิทํ โข, ภนฺเต, อายสฺมนฺตํ อุทฺทิสฺส จีวรเจตาปนฺนํ อาภตํ, ปฏิคฺคณฺหาตุ อายสฺมา จีวรเจตาปนฺน’’นฺติ. เตน ภิกฺขุนา โส ทูโต เอวมสฺส วจนีโย ‘‘น โข มยํ, อาวุโส, จีวรเจตาปนฺนํ ปฏิคฺคณฺหาม, จีวรฺจ โข มยํ ปฏิคฺคณฺหาม กาเลน กปฺปิย’’นฺติ. โส เจ ทูโต ¶ ตํ ภิกฺขุํ เอวํ วเทยฺย ‘‘อตฺถิ ปนายสฺมโต โกจิ เวยฺยาวจฺจกโร’’ติ. จีวรตฺถิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา เวยฺยาวจฺจกโร นิทฺทิสิตพฺโพ อารามิโก วา อุปาสโก วา ‘‘เอโส โข, อาวุโส, ภิกฺขูนํ เวยฺยาวจฺจกโร’’ติ. โส เจ ทูโต ตํ เวยฺยาวจฺจกรํ สฺาเปตฺวา ตํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ วเทยฺย ‘‘ยํ โข, ภนฺเต, อายสฺมา เวยฺยาวจฺจกรํ นิทฺทิสิ, สฺตฺโต โส มยา, อุปสงฺกมตายสฺมา กาเลน, จีวเรน ตํ อจฺฉาเทสฺสตี’’ติ. จีวรตฺถิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา เวยฺยาวจฺจกโร อุปสงฺกมิตฺวา ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ โจเทตพฺโพ สาเรตพฺโพ ‘‘อตฺโถ เม, อาวุโส, จีวเรนา’’ติ, ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ โจทยมาโน สารยมาโน ตํ จีวรํ อภินิปฺผาเทยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ อภินิปฺผาเทยฺย, จตุกฺขตฺตุํ ปฺจกฺขตฺตุํ ฉกฺขตฺตุปรมํ ตุณฺหีภูเตน อุทฺทิสฺส าตพฺพํ, จตุกฺขตฺตุํ ปฺจกฺขตฺตุํ ฉกฺขตฺตุปรมํ ตุณฺหีภูโต อุทฺทิสฺส ติฏฺมาโน ตํ จีวรํ อภินิปฺผาเทยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ, ตโต เจ อุตฺตริ วายมมาโน ตํ จีวรํ อภินิปฺผาเทยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. โน ¶ เจ อภินิปฺผาเทยฺย, ยตสฺส จีวรเจตาปนฺนํ อาภตํ, ตตฺถ สามํ วา คนฺตพฺพํ, ทูโต วา ปาเหตพฺโพ ‘‘ยํ โข ตุมฺเห อายสฺมนฺโต ภิกฺขุํ อุทฺทิสฺส จีวรเจตาปนฺนํ ปหิณิตฺถ, น ตํ ตสฺส ภิกฺขุโน กิฺจิ อตฺถํ อนุโภติ, ยฺุชนฺตายสฺมนฺโต สกํ, มา โว สกํ วินสฺสา’’ติ, อยํ ตตฺถ สามีจิ.
กถินวคฺโค ปโม.
โกสิยสิกฺขาปทํ
๑๑. โย ปน ภิกฺขุ โกสิยมิสฺสกํ สนฺถตํ การาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
สุทฺธกาฬกสิกฺขาปทํ
๑๒. โย ปน ภิกฺขุ สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ สนฺถตํ การาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ทฺเวภาคสิกฺขาปทํ
๑๓. นวํ ปน ภิกฺขุนา สนฺถตํ การยมาเนน ทฺเว ภาคา สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ อาทาตพฺพา, ตติยํ โอทาตานํ, จตุตฺถํ โคจริยานํ. อนาทา เจ ภิกฺขุ ทฺเว ภาเค สุทฺธกาฬกานํ เอฬกโลมานํ, ตติยํ โอทาตานํ, จตุตฺถํ โคจริยานํ, นวํ สนฺถตํ การาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ฉพฺพสฺสสิกฺขาปทํ
๑๔. นวํ ปน ภิกฺขุนา สนฺถตํ การาเปตฺวา ฉพฺพสฺสานิ ธาเรตพฺพํ, โอเรน เจ ฉนฺนํ วสฺสานํ ¶ ตํ สนฺถตํ วิสฺสชฺเชตฺวา วา อวิสฺสชฺเชตฺวา วา อฺํ นวํ สนฺถตํ การาเปยฺย อฺตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
นิสีทนสนฺถตสิกฺขาปทํ
๑๕. นิสีทนสนฺถตํ ปน ภิกฺขุนา การยมาเนน ปุราณสนฺถตสฺส สามนฺตา สุคตวิทตฺถิ อาทาตพฺพา ทุพฺพณฺณกรณาย. อนาทา เจ ภิกฺขุ ปุราณสนฺถ ตสฺส ¶ สามนฺตา สุคตวิทตฺถึ, นวํ นิสีทนสนฺถตํ การาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
เอฬกโลมสิกฺขาปทํ
๑๖. ภิกฺขุโน ปเนว อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนสฺส เอฬกโลมานิ อุปฺปชฺเชยฺยุํ, อากงฺขมาเนน ภิกฺขุนา ปฏิคฺคเหตพฺพานิ, ปฏิคฺคเหตฺวา ติโยชนปรมํ สหตฺถา หริตพฺพานิ อสนฺเต หารเก. ตโต เจ อุตฺตริ หเรยฺย, อสนฺเตปิ หารเก, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
เอฬกโลมโธวาปนสิกฺขาปทํ
๑๗. โย ปน ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา เอฬกโลมานิ โธวาเปยฺย วา รชาเปยฺย วา วิชฏาเปยฺย วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
รูปิยสิกฺขาปทํ
๑๘. โย ปน ภิกฺขุ ชาตรูปรชตํ อุคฺคณฺเหยฺย วา อุคฺคณฺหาเปยฺย วา อุปนิกฺขิตฺตํ วา สาทิเยยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
รูปิยสํโวหารสิกฺขาปทํ
๑๙. โย ปน ภิกฺขุ นานปฺปการกํ รูปิยสํโวหารํ สมาปชฺเชยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
กยวิกฺกยสิกฺขาปทํ
๒๐. โย ปน ภิกฺขุ นานปฺปการกํ กยวิกฺกยํ สมาปชฺเชยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
โกสิยวคฺโค ทุติโย.
ปตฺตสิกฺขาปทํ
๒๑. ทสาหปรมํ ¶ อติเรกปตฺโต ธาเรตพฺโพ, ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อูนปฺจพนฺธนสิกฺขาปทํ
๒๒. โย ปน ภิกฺขุ อูนปฺจพนฺธเนน ปตฺเตน อฺํ นวํ ปตฺตํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ. เตน ภิกฺขุนา โส ปตฺโต ภิกฺขุปริสาย นิสฺสชฺชิตพฺโพ ¶ , โย จ ตสฺสา ภิกฺขุปริสาย ปตฺตปริยนฺโต, โส ตสฺส ภิกฺขุโน ปทาตพฺโพ ‘‘อยํ เต ภิกฺขุ ปตฺโต ยาว เภทนาย ธาเรตพฺโพ’’ติ, อยํ ตตฺถ สามีจิ.
เภสชฺชสิกฺขาปทํ
๒๓. ยานิ โข ปน ตานิ คิลานานํ ภิกฺขูนํ ปฏิสายนียานิ เภสชฺชานิ, เสยฺยถิทํ – สปฺปิ นวนีตํ เตลํ มธุ ผาณิตํ, ตานิ ปฏิคฺคเหตฺวา สตฺตาหปรมํ สนฺนิธิการกํ ปริภฺุชิตพฺพานิ, ตํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
วสฺสิกสาฏิกสิกฺขาปทํ
๒๔. ‘‘มาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ ภิกฺขุนา วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยสิตพฺพํ, ‘‘อทฺธมาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ กตฺวา นิวาเสตพฺพํ. โอเรน เจ ‘‘มาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ วสฺสิกสาฏิกจีวรํ ปริเยเสยฺย, โอเรน‘‘ทฺธมาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ กตฺวา นิวาเสยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
จีวรอจฺฉินฺทนสิกฺขาปทํ
๒๕. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส สามํ จีวรํ ทตฺวา กุปิโต อนตฺตมโน อจฺฉินฺเทยฺย วา อจฺฉินฺทาเปยฺย วา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
สุตฺตวิฺตฺติสิกฺขาปทํ
๒๖. โย ปน ภิกฺขุ สามํ สุตฺตํ วิฺาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ วายาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
มหาเปสการสิกฺขาปทํ
๒๗. ภิกฺขุํ ปเนว อุทฺทิสฺส อฺาตโก คหปติ วา คหปตานี วา ตนฺตวาเยหิ จีวรํ ¶ วายาเปยฺย, ตตฺร เจ โส ภิกฺขุ ปุพฺเพ อปฺปวาริโต ตนฺตวาเย อุปสงฺกมิตฺวา จีวเร วิกปฺปํ อาปชฺเชยฺย ‘‘อิทํ โข, อาวุโส, จีวรํ มํ อุทฺทิสฺส วิยฺยติ, อายตฺจ กโรถ, วิตฺถตฺจ, อปฺปิตฺจ, สุวีตฺจ, สุปฺปวายิตฺจ, สุวิเลขิตฺจ, สุวิตจฺฉิตฺจ กโรถ, อปฺเปว นาม มยมฺปิ อายสฺมนฺตานํ กิฺจิมตฺตํ อนุปทชฺเชยฺยามา’’ติ. เอวฺจ โส ภิกฺขุ วตฺวา กิฺจิมตฺตํ อนุปทชฺเชยฺย อนฺตมโส ปิณฺฑปาตมตฺตมฺปิ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
อจฺเจกจีวรสิกฺขาปทํ
๒๘. ทสาหานาคตํ ¶ กตฺติกเตมาสิกปุณฺณมํ ภิกฺขุโน ปเนว อจฺเจกจีวรํ อุปฺปชฺเชยฺย, อจฺเจกํ มฺมาเนน ภิกฺขุนา ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปฏิคฺคเหตฺวา ยาว จีวรกาลสมยํ นิกฺขิปิตพฺพํ. ตโต เจ อุตฺตริ นิกฺขิเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
สาสงฺกสิกฺขาปทํ
๒๙. อุปวสฺสํ โข ปน กตฺติกปุณฺณมํ ยานิ โข ปน ตานิ อารฺกานิ เสนาสนานิ สาสงฺกสมฺมตานิ สปฺปฏิภยานิ, ตถารูเปสุ ภิกฺขุ เสนาสเนสุ วิหรนฺโต อากงฺขมาโน ติณฺณํ จีวรานํ อฺตรํ จีวรํ อนฺตรฆเร นิกฺขิเปยฺย, สิยา จ ตสฺส ภิกฺขุโน โกจิเทว ปจฺจโย เตน จีวเรน วิปฺปวาสาย, ฉารตฺตปรมํ เตน ภิกฺขุนา เตน จีวเรน วิปฺปวสิตพฺพํ. ตโต เจ อุตฺตริ วิปฺปวเสยฺย อฺตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปริณตสิกฺขาปทํ
๓๐. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ อตฺตโน ปริณาเมยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ.
ปตฺตวคฺโค ตติโย.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา ธมฺมา. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
นิสฺสคฺคิยปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
สุทฺธปาจิตฺติยา
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต ทฺเวนวุติ ปาจิตฺติยา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
มุสาวาทสิกฺขาปทํ
๑. สมฺปชานมุสาวาเท ¶ ปาจิตฺติยํ.
โอมสวาทสิกฺขาปทํ
เปสฺุสิกฺขาปทํ
๓. ภิกฺขุเปสฺุเ ¶ ปาจิตฺติยํ.
ปทโสธมฺมสิกฺขาปทํ
๔. โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ปมสหเสยฺยสิกฺขาปทํ
๕. โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ทุติยสหเสยฺยสิกฺขาปทํ
๖. โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สหเสยฺยํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทํ
๗. โย ปน ภิกฺขุ มาตุคามสฺส อุตฺตริฉปฺปฺจวาจาหิ ธมฺมํ เทเสยฺย อฺตฺร วิฺุนา ปุริสวิคฺคเหน, ปาจิตฺติยํ.
ภูตาโรจนสิกฺขาปทํ
๘. โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อาโรเจยฺย, ภูตสฺมึ ปาจิตฺติยํ.
ทุฏฺุลฺลาโรจนสิกฺขาปทํ
๙. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจยฺย อฺตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, ปาจิตฺติยํ.
ปถวีขณนสิกฺขาปทํ
๑๐. โย ปน ภิกฺขุ ปถวึ ขเณยฺย วา ขณาเปยฺย วา ปาจิตฺติยํ.
มุสาวาทวคฺโค ปโม.
ภูตคามสิกฺขาปทํ
๑๑. ภูตคามปาตพฺยตาย ปาจิตฺติยํ.
อฺวาทกสิกฺขาปทํ
๑๒. อฺวาทเก, วิเหสเก ปาจิตฺติยํ.
อุชฺฌาปนกสิกฺขาปทํ
๑๓. อุชฺฌาปนเก ¶ , ขิยฺยนเก ปาจิตฺติยํ.
ปมเสนาสนสิกฺขาปทํ
๑๔. โย ปน ภิกฺขุ สงฺฆิกํ มฺจํ วา ปีํ วา ภิสึ วา โกจฺฉํ วา อชฺโฌกาเส สนฺถริตฺวา วา สนฺถราเปตฺวา วา ตํ ปกฺกมนฺโต เนว อุทฺธเรยฺย, น อุทฺธราเปยฺย, อนาปุจฺฉํ วา คจฺเฉยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ทุติยเสนาสนสิกฺขาปทํ
๑๕. โย ปน ภิกฺขุ สงฺฆิเก วิหาเร เสยฺยํ สนฺถริตฺวา วา สนฺถราเปตฺวา วา ตํ ปกฺกมนฺโต เนว อุทฺธเรยฺย, น อุทฺธราเปยฺย, อนาปุจฺฉํ วา คจฺเฉยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อนุปขชฺชสิกฺขาปทํ
๑๖. โย ปน ภิกฺขุ สงฺฆิเก วิหาเร ชานํ ปุพฺพุปคตํ ภิกฺขุํ อนุปขชฺช เสยฺยํ กปฺเปยฺย ¶ ‘‘ยสฺส สมฺพาโธ ภวิสฺสติ, โส ปกฺกมิสฺสตี’’ติ เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนฺํ, ปาจิตฺติยํ.
นิกฺกฑฺฒนสิกฺขาปทํ
๑๗. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ กุปิโต อนตฺตมโน สงฺฆิกา วิหารา นิกฺกฑฺเฒยฺย วา นิกฺกฑฺฒาเปยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
เวหาสกุฏิสิกฺขาปทํ
๑๘. โย ปน ภิกฺขุ สงฺฆิเก วิหาเร อุปริเวหาสกุฏิยา อาหจฺจปาทกํ มฺจํ วา ปีํ วา อภินิสีเทยฺย วา อภินิปชฺเชยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทํ
๑๙. มหลฺลกํ ปน ภิกฺขุนา วิหารํ การยมาเนน ยาว ทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺปนาย อาโลกสนฺธิปริกมฺมาย ทฺวตฺติจฺฉทนสฺส ปริยายํ อปฺปหริเต ิเตน อธิฏฺาตพฺพํ, ตโต เจ อุตฺตริ อปฺปหริเตปิ ิโต อธิฏฺเหยฺย, ปาจิตฺติยํ.
สปฺปาณกสิกฺขาปทํ
๒๐. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ติณํ วา มตฺติกํ วา สิฺเจยฺย วา สิฺจาเปยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
ภูตคามวคฺโค ทุติโย.
โอวาทสิกฺขาปทํ
๒๑. โย ¶ ปน ภิกฺขุ อสมฺมโต ภิกฺขุนิโย โอวเทยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อตฺถงฺคตสิกฺขาปทํ
๒๒. สมฺมโตปิ เจ ภิกฺขุ อตฺถงฺคเต สูริเย ภิกฺขุนิโย โอวเทยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ภิกฺขุนุปสฺสยสิกฺขาปทํ
๒๓. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขุนิโย โอวเทยฺย อฺตฺร สมยา, ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย, คิลานา โหติ ภิกฺขุนี, อยํ ตตฺถ สมโย.
อามิสสิกฺขาปทํ
๒๔. โย ปน ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย ‘‘อามิสเหตุ เถรา ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตี’’ติ, ปาจิตฺติยํ.
จีวรทานสิกฺขาปทํ
๒๕. โย ปน ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ ทเทยฺย อฺตฺร ปาริวตฺตกา, ปาจิตฺติยํ.
จีวรสิพฺพนสิกฺขาปทํ
๒๖. โย ปน ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรํ สิพฺเพยฺย วา สิพฺพาเปยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
สํวิธานสิกฺขาปทํ
๒๗. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺเชยฺย อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ อฺตฺร สมยา, ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย, สตฺถคมนีโย โหติ มคฺโค, สาสงฺกสมฺมโต, สปฺปฏิภโย, อยํ ตตฺถ สมโย.
นาวาภิรุหนสิกฺขาปทํ
๒๘. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ สํวิธาย เอกํ นาวํ อภิรุเหยฺย อุทฺธํคามินึ วา อโธคามินึ วา อฺตฺร ติริยํ ตรณาย, ปาจิตฺติยํ.
ปริปาจิตสิกฺขาปทํ
๒๙. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ชานํ ภิกฺขุนิปริปาจิตํ ปิณฺฑปาตํ ภฺุเชยฺย อฺตฺร ปุพฺเพ คิหิสมารมฺภา, ปาจิตฺติยํ.
รโหนิสชฺชสิกฺขาปทํ
๓๐. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
โอวาทวคฺโค ตติโย.
อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทํ
๓๑. อคิลาเนน ภิกฺขุนา เอโก อาวสถปิณฺโฑ ภฺุชิตพฺโพ. ตโต เจ อุตฺตริ ภฺุเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
คณโภชนสิกฺขาปทํ
๓๒. คณโภชเน อฺตฺร สมยา ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย, คิลานสมโย, จีวรทานสมโย, จีวรการสมโย, อทฺธานคมนสมโย, นาวาภิรุหนสมโย, มหาสมโย, สมณภตฺตสมโย, อยํ ตตฺถ สมโย.
ปรมฺปรโภชนสิกฺขาปทํ
๓๓. ปรมฺปรโภชเน อฺตฺร สมยา ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย, คิลานสมโย, จีวรทานสมโย, จีวรการสมโย, อยํ ตตฺถ สมโย.
กาณมาตุสิกฺขาปทํ
๓๔. ภิกฺขุํ ปเนว กุลํ อุปคตํ ปูเวหิ วา มนฺเถหิ วา อภิหฏฺุํ ปวาเรยฺย, อากงฺขมาเนน ภิกฺขุนา ทฺวตฺติปตฺตปูรา ปฏิคฺคเหตพฺพา. ตโต เจ อุตฺตริ ปฏิคฺคณฺเหยฺย, ปาจิตฺติยํ. ทฺวตฺติปตฺตปูเร ปฏิคฺคเหตฺวา ตโต นีหริตฺวา ภิกฺขูหิ สทฺธึ สํวิภชิตพฺพํ, อยํ ตตฺถ สามีจิ.
ปมปวารณาสิกฺขาปทํ
๓๕. โย ปน ภิกฺขุ ภุตฺตาวี ปวาริโต อนติริตฺตํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ขาเทยฺย วา ภฺุเชยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
ทุติยปวารณาสิกฺขาปทํ
๓๖. โย ¶ ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ภุตฺตาวึ ปวาริตํ อนติริตฺเตน ขาทนีเยน วา โภชนีเยน วา อภิหฏฺุํ ปวาเรยฺย ‘‘หนฺท ภิกฺขุ ขาท วา ภฺุช วา’’ติ ชานํ อาสาทนาเปกฺโข, ภุตฺตสฺมึ ปาจิตฺติยํ.
วิกาลโภชนสิกฺขาปทํ
๓๗. โย ปน ภิกฺขุ วิกาเล ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ขาเทยฺย วา ภฺุเชยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
สนฺนิธิการกสิกฺขาปทํ
๓๘. โย ปน ภิกฺขุ สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ขาเทยฺย วา ภฺุเชยฺย วา, ปาจิตฺติยํ.
ปณีตโภชนสิกฺขาปทํ
๓๙. ยานิ โข ปน ตานิ ปณีตโภชนานิ, เสยฺยถิทํ – สปฺปิ, นวนีตํ, เตลํ, มธุ, ผาณิตํ, มจฺโฉ, มํสํ, ขีรํ, ทธิ. โย ปน ภิกฺขุ เอวรูปานิ ปณีตโภชนานิ อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ทนฺตโปนสิกฺขาปทํ
๔๐. โย ปน ภิกฺขุ อทินฺนํ มุขทฺวารํ อาหารํ อาหเรยฺย อฺตฺร อุทกทนฺตโปนา, ปาจิตฺติยํ.
โภชนวคฺโค จตุตฺโถ.
อเจลกสิกฺขาปทํ
๔๑. โย ปน ภิกฺขุ อเจลกสฺส วา ปริพฺพาชกสฺส วา ปริพฺพาชิกาย วา สหตฺถา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ทเทยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อุยฺโยชนสิกฺขาปทํ
๔๒. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ¶ ตสฺส ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา วา อุยฺโยเชยฺย ‘‘คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธึ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี’’ติ เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนฺํ, ปาจิตฺติยํ.
สโภชนสิกฺขาปทํ
๔๓. โย ¶ ปน ภิกฺขุ สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
รโหปฏิจฺฉนฺนสิกฺขาปทํ
๔๔. โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธึ รโห ปฏิจฺฉนฺเน อาสเน นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
รโหนิสชฺชสิกฺขาปทํ
๔๕. โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธึ เอโก เอกาย รโห นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
จาริตฺตสิกฺขาปทํ
๔๖. โย ปน ภิกฺขุ นิมนฺติโต สภตฺโต สมาโน สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา ปุเรภตฺตํ วา ปจฺฉาภตฺตํ วา กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺเชยฺย อฺตฺร สมยา, ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย, จีวรทานสมโย, จีวรการสมโย, อยํ ตตฺถ สมโย.
มหานามสิกฺขาปทํ
๔๗. อคิลาเนน ภิกฺขุนา จตุมาสปฺปจฺจยปวารณา สาทิตพฺพา อฺตฺร ปุนปวารณาย, อฺตฺร นิจฺจปวารณาย. ตโต เจ อุตฺตริ สาทิเยยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อุยฺยุตฺตเสนาสิกฺขาปทํ
๔๘. โย ปน ภิกฺขุ อุยฺยุตฺตํ เสนํ ทสฺสนาย คจฺเฉยฺย อฺตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, ปาจิตฺติยํ.
เสนาวาสสิกฺขาปทํ
๔๙. สิยา ¶ จ ตสฺส ภิกฺขุโน โกจิเทว ปจฺจโย เสนํ คมนาย, ทิรตฺตติรตฺตํ เตน ภิกฺขุนา เสนาย วสิตพฺพํ. ตโต เจ อุตฺตริ วเสยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อุยฺโยธิกสิกฺขาปทํ
๕๐. ทิรตฺตติรตฺตํ เจ ภิกฺขุ เสนาย วสมาโน อุยฺโยธิกํ วา พลคฺคํ วา เสนาพฺยูหํ วา อนีกทสฺสนํ วา คจฺเฉยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อเจลกวคฺโค ปฺจโม.
สุราปานสิกฺขาปทํ
๕๑. สุราเมรยปาเน ¶ ปาจิตฺติยํ.
องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทํ
หสธมฺมสิกฺขาปทํ
อนาทริยสิกฺขาปทํ
ภึสาปนสิกฺขาปทํ
๕๕. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ ภึสาเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
โชติสิกฺขาปทํ
๕๖. โย ปน ภิกฺขุ อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข โชตึ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา อฺตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, ปาจิตฺติยํ.
นหานสิกฺขาปทํ
๕๗. โย ¶ ปน ภิกฺขุ โอเรนทฺธมาสํ นหาเยยฺย อฺตฺร สมยา, ปาจิตฺติยํ. ตตฺถายํ สมโย ‘‘ทิยฑฺโฒ มาโส เสโส คิมฺหาน’’นฺติ ‘‘วสฺสานสฺส ปโม มาโส’’ อิจฺเจเต อฑฺฒเตยฺยมาสา อุณฺหสมโย, ปริฬาหสมโย, คิลานสมโย, กมฺมสมโย, อทฺธานคมนสมโย, วาตวุฏฺิสมโย, อยํ ตตฺถ สมโย.
ทุพฺพณฺณกรณสิกฺขาปทํ
๕๘. นวํ ปน ภิกฺขุนา จีวรลาเภน ติณฺณํ ทุพฺพณฺณกรณานํ อฺตรํ ทุพฺพณฺณกรณํ อาทาตพฺพํ นีลํ วา กทฺทมํ วา กาฬสามํ วา. อนาทา เจ ภิกฺขุ ติณฺณํ ทุพฺพณฺณกรณานํ อฺตรํ ทุพฺพณฺณกรณํ นวํ จีวรํ ปริภฺุเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
วิกปฺปนสิกฺขาปทํ
๕๙. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา สิกฺขมานาย วา สามเณรสฺส วา สามเณริยา วา สามํ จีวรํ วิกปฺเปตฺวา อปฺปจฺจุทฺธารณํ ปริภฺุเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อปนิธานสิกฺขาปทํ
๖๐. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ปตฺตํ วา จีวรํ วา นิสีทนํ วา สูจิฆรํ วา กายพนฺธนํ วา อปนิเธยฺย วา อปนิธาเปยฺย วา อนฺตมโส หสาเปกฺโขปิ, ปาจิตฺติยํ.
สุราปานวคฺโค ฉฏฺโ.
สฺจิจฺจสิกฺขาปทํ
๖๑. โย ปน ภิกฺขุ สฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
สปฺปาณกสิกฺขาปทํ
๖๒. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สปฺปาณกํ อุทกํ ปริภฺุเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อุกฺโกฏนสิกฺขาปทํ
๖๓. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ทุฏฺุลฺลสิกฺขาปทํ
๖๔. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ชานํ ทุฏฺุลฺลํ อาปตฺตึ ปฏิจฺฉาเทยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อูนวีสติวสฺสสิกฺขาปทํ
๖๕. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ อูนวีสติวสฺสํ ปุคฺคลํ อุปสมฺปาเทยฺย, โส จ ปุคฺคโล อนุปสมฺปนฺโน, เต จ ภิกฺขู คารยฺหา, อิทํ ตสฺมึ ปาจิตฺติยํ.
เถยฺยสตฺถสิกฺขาปทํ
๖๖. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ เถยฺยสตฺเถน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺเชยฺย อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, ปาจิตฺติยํ.
สํวิธานสิกฺขาปทํ
๖๗. โย ปน ภิกฺขุ มาตุคาเมน สทฺธึ สํวิธาย เอกทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺเชยฺย อนฺตมโส คามนฺตรมฺปิ, ปาจิตฺติยํ.
อริฏฺสิกฺขาปทํ
๖๘. โย ¶ ปน ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย ‘‘ตถาหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ, ยถา เยเม อนฺตรายิกา ธมฺมา วุตฺตา ภควตา, เต ปฏิเสวโต นาลํ อนฺตรายายา’’ติ, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘มายสฺมา เอวํ อวจ, มา ภควนฺตํ อพฺภาจิกฺขิ, น หิ สาธุ ภควโต อพฺภกฺขานํ, น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย, อเนกปริยาเยนาวุโส อนฺตรายิกา ธมฺมา อนฺตรายิกา วุตฺตา ภควตา, อลฺจ ปน เต ปฏิเสวโต อนฺตรายายา’’ติ. เอวฺจ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ วุจฺจมาโน ตเถว ปคฺคณฺเหยฺย, โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ ยาวตติยํ สมนุภาสิตพฺโพ ตสฺส ปฏินิสฺสคฺคาย. ยาวตติยฺเจ สมนุภาสิยมาโน ตํ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปฏินิสฺสชฺเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อุกฺขิตฺตสมฺโภคสิกฺขาปทํ
๖๙. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ ตถาวาทินา ภิกฺขุนา อกฏานุธมฺเมน ตํ ทิฏฺึ อปฺปฏินิสฺสฏฺเน สทฺธึ สมฺภฺุเชยฺย วา, สํวเสยฺย วา, สห วา เสยฺยํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
กณฺฏกสิกฺขาปทํ
๗๐. สมณุทฺเทโสปิ ¶ เจ เอวํ วเทยฺย ‘‘ตถาหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ, ยถา เยเม อนฺตรายิกา ธมฺมา วุตฺตา ภควตา, เต ปฏิเสวโต นาลํ อนฺตรายายา’’ติ, โส สมณุทฺเทโส ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘มาวุโส, สมณุทฺเทส เอวํ อวจ, มา ภควนฺตํ อพฺภาจิกฺขิ, น หิ สาธุ ภควโต อพฺภกฺขานํ, น หิ ภควา เอวํ วเทยฺย, อเนกปริยาเยนาวุโส, สมณุทฺเทส อนฺตรายิกา ธมฺมา อนฺตรายิกา วุตฺตา ภควตา, อลฺจ ปน เต ปฏิเสวโต อนฺตรายายา’’ติ, เอวฺจ โส สมณุทฺเทโส ภิกฺขูหิ วุจฺจมาโน ตเถว ปคฺคณฺเหยฺย, โส สมณุทฺเทโส ภิกฺขูหิ เอวมสฺส วจนีโย ‘‘อชฺชตคฺเค เต, อาวุโส, สมณุทฺเทส น เจว โส ภควา สตฺถา อปทิสิตพฺโพ, ยมฺปิ จฺเ สมณุทฺเทสา ลภนฺติ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ, สาปิ เต นตฺถิ, จร ปิเร, วินสฺสา’’ติ. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ ตถานาสิตํ สมณุทฺเทสํ อุปลาเปยฺย วา, อุปฏฺาเปยฺย วา, สมฺภฺุเชยฺย วา, สห วา เสยฺยํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยํ.
สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโม.
สหธมฺมิกสิกฺขาปทํ
๗๑. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน เอวํ วเทยฺย ‘‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมึ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ, ยาว น อฺํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี’’ติ, ปาจิตฺติยํ. สิกฺขมาเนน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา อฺาตพฺพํ ปริปุจฺฉิตพฺพํ ปริปฺหิตพฺพํ, อยํ ตตฺถ สามีจิ.
วิเลขนสิกฺขาปทํ
๗๒. โย ปน ภิกฺขุ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเน เอวํ วเทยฺย ‘‘กึ ปนิเมหิ ขุทฺทานุขุทฺทเกหิ สิกฺขาปเทหิ อุทฺทิฏฺเหิ, ยาวเทว กุกฺกุจฺจาย วิเหสาย วิเลขาย สํวตฺตนฺตี’’ติ, สิกฺขาปทวิวณฺณเก ปาจิตฺติยํ.
โมหนสิกฺขาปทํ
๗๓. โย ปน ภิกฺขุ อนฺวทฺธมาสํ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเน เอวํ วเทยฺย ‘‘อิทาเนว โข อหํ ชานามิ, อยมฺปิ กิร ธมฺโม สุตฺตาคโต สุตฺตปริยาปนฺโน อนฺวทฺธมาสํ อุทฺเทสํ อาคจฺฉตี’’ติ. ตฺเจ ภิกฺขุํ อฺเ ภิกฺขู ชาเนยฺยุํ นิสินฺนปุพฺพํ อิมินา ภิกฺขุนา ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ ¶ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเน, โก ปน วาโท ภิยฺโย, น จ ตสฺส ภิกฺขุโน อฺาณเกน มุตฺติ อตฺถิ, ยฺจ ตตฺถ อาปตฺตึ อาปนฺโน, ตฺจ ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ, อุตฺตริ จสฺส โมโห อาโรเปตพฺโพ ‘‘ตสฺส เต, อาวุโส, อลาภา, ตสฺส เต ทุลฺลทฺธํ, ยํ ตฺวํ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเนน สาธุกํ อฏฺึ กตฺวา มนสิ กโรสี’’ติ, อิทํ ตสฺมึ โมหนเก ปาจิตฺติยํ.
ปหารสิกฺขาปทํ
๗๔. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส กุปิโต อนตฺตมโน ปหารํ ทเทยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ตลสตฺติกสิกฺขาปทํ
๗๕. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส กุปิโต อนตฺตมโน ตลสตฺติกํ อุคฺคิเรยฺย, ปาจิตฺติยํ.
อมูลกสิกฺขาปทํ
๗๖. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน อนุทฺธํเสยฺย, ปาจิตฺติยํ.
สฺจิจฺจสิกฺขาปทํ
๗๗. โย ¶ ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ อุปทเหยฺย ‘‘อิติสฺส มุหุตฺตมฺปิ อผาสุ ภวิสฺสตี’’ติ เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนฺํ, ปาจิตฺติยํ.
อุปสฺสุติสิกฺขาปทํ
๗๘. โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ อุปสฺสุตึ ติฏฺเยฺย ‘‘ยํ อิเม ภณิสฺสนฺติ, ตํ โสสฺสามี’’ติ เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนฺํ, ปาจิตฺติยํ.
กมฺมปฺปฏิพาหนสิกฺขาปทํ
๗๙. โย ปน ภิกฺขุ ธมฺมิกานํ กมฺมานํ ฉนฺทํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺเชยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ฉนฺทํอทตฺวาคมนสิกฺขาปทํ
๘๐. โย ¶ ปน ภิกฺขุ สงฺเฆ วินิจฺฉยกถาย วตฺตมานาย ฉนฺทํ อทตฺวา อุฏฺายาสนา ปกฺกเมยฺย, ปาจิตฺติยํ.
ทุพฺพลสิกฺขาปทํ
๘๑. โย ปน ภิกฺขุ สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา ปจฺฉา ขียนธมฺมํ อาปชฺเชยฺย ‘‘ยถาสนฺถุตํ ภิกฺขู สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณาเมนฺตี’’ติ, ปาจิตฺติยํ.
ปริณามนสิกฺขาปทํ
๘๒. โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สงฺฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมยฺย, ปาจิตฺติยํ.
สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺโม.
อนฺเตปุรสิกฺขาปทํ
๘๓. โย ปน ภิกฺขุ รฺโ ขตฺติยสฺส มุทฺธาภิสิตฺตสฺส อนิกฺขนฺตราชเก อนิคฺคตรตนเก ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิโต อินฺทขีลํ อติกฺกาเมยฺย, ปาจิตฺติยํ.
รตนสิกฺขาปทํ
๘๔. โย ¶ ปน ภิกฺขุ รตนํ วา รตนสมฺมตํ วา อฺตฺร อชฺฌารามา วา อชฺฌาวสถา วา อุคฺคณฺเหยฺย วา อุคฺคณฺหาเปยฺย วา, ปาจิตฺติยํ. รตนํ วา ปน ภิกฺขุนา รตนสมฺมตํ วา อชฺฌาราเม วา อชฺฌาวสเถ วา อุคฺคเหตฺวา วา อุคฺคหาเปตฺวา วา นิกฺขิปิตพฺพํ ‘‘ยสฺส ภวิสฺสติ, โส หริสฺสตี’’ติ, อยํ ตตฺถ สามีจิ.
วิกาลคามปฺปเวสนสิกฺขาปทํ
๘๕. โย ปน ภิกฺขุ สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉาวิกาเล คามํ ปวิเสยฺย อฺตฺร ตถารูปา อจฺจายิกา กรณียา, ปาจิตฺติยํ.
สูจิฆรสิกฺขาปทํ
๘๖. โย ¶ ปน ภิกฺขุ อฏฺิมยํ วา ทนฺตมยํ วา วิสาณมยํ วา สูจิฆรํ การาเปยฺย, เภทนกํ ปาจิตฺติยํ.
มฺจปีสิกฺขาปทํ
๘๗. นวํ ปน ภิกฺขุนา มฺจํ วา ปีํ วา การยมาเนน อฏฺงฺคุลปาทกํ กาเรตพฺพํ สุคตงฺคุเลน อฺตฺร เหฏฺิมาย อฏนิยา. ตํ อติกฺกามยโต เฉทนกํ ปาจิตฺติยํ.
ตูโลนทฺธสิกฺขาปทํ
๘๘. โย ปน ภิกฺขุ มฺจํ วา ปีํ วา ตูโลนทฺธํ การาเปยฺย, อุทฺทาลนกํ ปาจิตฺติยํ.
นิสีทนสิกฺขาปทํ
๘๙. นิสีทนํ ปน ภิกฺขุนา การยมาเนน ปมาณิกํ กาเรตพฺพํ, ตตฺริทํ ปมาณํ, ทีฆโส ทฺเว วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยา, ติริยํ ทิยฑฺฒํ, ทสา วิทตฺถิ. ตํ อติกฺกามยโต เฉทนกํ ปาจิตฺติยํ.
กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทิสิกฺขาปทํ
๙๐. กณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทึ ปน ภิกฺขุนา การยมาเนน ปมาณิกา กาเรตพฺพา, ตตฺริทํ ปมาณํ, ทีฆโส จตสฺโส วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยา, ติริยํ ทฺเว วิทตฺถิโย. ตํ อติกฺกามยโต เฉทนกํ ปาจิตฺติยํ.
วสฺสิกสาฏิกสิกฺขาปทํ
๙๑. วสฺสิกสาฏิกํ ¶ ปน ภิกฺขุนา การยมาเนน ปมาณิกา กาเรตพฺพา, ตตฺริทํ ปมาณํ, ทีฆโส ฉ วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยา, ติริยํ อฑฺฒเตยฺยา. ตํ อติกฺกามยโต เฉทนกํ ปาจิตฺติยํ.
นนฺทสิกฺขาปทํ
๙๒. โย ปน ภิกฺขุ สุคตจีวรปฺปมาณํ จีวรํ การาเปยฺย, อติเรกํ วา, เฉทนกํ ปาจิตฺติยํ ¶ . ตตฺริทํ สุคตสฺส สุคตจีวรปฺปมาณํ, ทีฆโส นว วิทตฺถิโย สุคตวิทตฺถิยา, ติริยํ ฉ วิทตฺถิโย, อิทํ สุคตสฺส สุคตจีวรปฺปมาณนฺติ.
รตนวคฺโค นวโม.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต ทฺเวนวุติ ปาจิตฺติยา ธมฺมา. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
ปาจิตฺติยา นิฏฺิตา.
ปาฏิเทสนียา
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
ปมปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ
๑. โย ปน ภิกฺขุ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาเทยฺย วา ภฺุเชยฺย วา, ปฏิเทเสตพฺพํ เตน ภิกฺขุนา ‘‘คารยฺหํ, อาวุโส, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมี’’ติ.
ทุติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ
๒. ภิกฺขู ปเนว กุเลสุ นิมนฺติตา ภฺุชนฺติ, ตตฺร เจ สา ภิกฺขุนี โวสาสมานรูปา ิตา โหติ ‘‘อิธ สูปํ เทถ, อิธ โอทนํ เทถา’’ติ. เตหิ ภิกฺขูหิ สา ภิกฺขุนี อปสาเทตพฺพา ‘‘อปสกฺก ตาว ภคินิ, ยาว ¶ ภิกฺขู ภฺุชนฺตี’’ติ. เอกสฺสปิ เจ ภิกฺขุโน น ปฏิภาเสยฺย ตํ ภิกฺขุนึ อปสาเทตุํ ‘‘อปสกฺก ตาว ภคินิ, ยาว ภิกฺขู ภฺุชนฺตี’’ติ, ปฏิเทเสตพฺพํ เตหิ ภิกฺขูหิ ‘‘คารยฺหํ, อาวุโส, ธมฺมํ อาปชฺชิมฺหา อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมา’’ติ.
ตติยปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ
๓. ยานิ ¶ โข ปน ตานิ เสกฺขสมฺมตานิ กุลานิ, โย ปน ภิกฺขุ ตถารูเปสุ เสกฺขสมฺมเตสุ กุเลสุ ปุพฺเพ อนิมนฺติโต อคิลาโน ขาทนียํ วา, โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาเทยฺย วา, ภฺุเชยฺย วา, ปฏิเทเสตพฺพํ เตน ภิกฺขุนา ‘‘คารยฺหํ, อาวุโส, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมี’’ติ.
จตุตฺถปาฏิเทสนียสิกฺขาปทํ
๔. ยานิ โข ปน ตานิ อารฺกานิ เสนาสนานิ สาสงฺกสมฺมตานิ สปฺปฏิภยานิ, โย ปน ภิกฺขุ ตถารูเปสุ เสนาสเนสุ ปุพฺเพ อปฺปฏิสํวิทิตํ ขาทนียํ วา, โภชนียํ วา อชฺฌาราเม สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา อคิลาโน ขาเทยฺย วา, ภฺุเชยฺย วา, ปฏิเทเสตพฺพํ เตน ภิกฺขุนา ‘‘คารยฺหํ, อาวุโส, ธมฺมํ อาปชฺชึ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมี’’ติ.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา ธมฺมา. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
ปาฏิเทสนียา นิฏฺิตา.
เสขิยา
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต เสขิยา ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
ปริมณฺฑลสิกฺขาปทํ
๑. ปริมณฺฑลํ นิวาเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๒. ปริมณฺฑลํ ปารุปิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สุปฺปฏิจฺฉนฺนสิกฺขาปทํ
๓. สุปฺปฏิจฺฉนฺโน ¶ ¶ อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๔. สุปฺปฏิจฺฉนฺโน อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สุสํวุตสิกฺขาปทํ
๕. สุสํวุโต อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๖. สุสํวุโต อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
โอกฺขิตฺตจกฺขุสิกฺขาปทํ
๗. โอกฺขิตฺตจกฺขุ อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๘. โอกฺขิตฺตจกฺขุ อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุกฺขิตฺตกสิกฺขาปทํ
๙. น อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๑๐. น อุกฺขิตฺตกาย อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปริมณฺฑลวคฺโค ปโม.
อุชฺชคฺฆิกสิกฺขาปทํ
๑๑. น อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๑๒. น อุชฺชคฺฆิกาย อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุจฺจสทฺทสิกฺขาปทํ
๑๓. อปฺปสทฺโท อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๑๔. อปฺปสทฺโท ¶ อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
กายปฺปจาลกสิกฺขาปทํ
๑๕. น กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๑๖. น กายปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
พาหุปฺปจาลกสิกฺขาปทํ
๑๗. น พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๑๘. น พาหุปฺปจาลกํ อนฺตรฆเรนิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สีสปฺปจาลกสิกฺขาปทํ
๑๙. น ¶ สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๒๐. น สีสปฺปจาลกํ อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุชฺชคฺฆิกวคฺโค ทุติโย.
ขมฺภกตสิกฺขาปทํ
๒๑. น ขมฺภกโต อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๒๒. น ขมฺภกโต อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
โอคุณฺิตสิกฺขาปทํ
๒๓. น โอคุณฺิโต อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
๒๔. น โอคุณฺิโต อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุกฺกุฏิกสิกฺขาปทํ
๒๕. น ¶ อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คมิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปลฺลตฺถิกสิกฺขาปทํ
๒๖. น ปลฺลตฺถิกาย อนฺตรฆเร นิสีทิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สกฺกจฺจปฏิคฺคหณสิกฺขาปทํ
๒๗. สกฺกจฺจํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปตฺตสฺีปฏิคฺคหณสิกฺขาปทํ
๒๘. ปตฺตสฺี ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สมสูปกปฏิคฺคหณสิกฺขาปทํ
๒๙. สมสูปกํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สมติตฺติกสิกฺขาปทํ
๓๐. สมติตฺติกํ ปิณฺฑปาตํ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ขมฺภกตวคฺโค ตติโย.
สกฺกจฺจภฺุชนสิกฺขาปทํ
๓๑. สกฺกจฺจํ ¶ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปตฺตสฺีภฺุชนสิกฺขาปทํ
๓๒. ปตฺตสฺี ปิณฺฑปาตํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สปทานสิกฺขาปทํ
๓๓. สปทานํ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สมสูปกสิกฺขาปทํ
๓๔. สมสูปกํ ¶ ปิณฺฑปาตํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
นถูปกตสิกฺขาปทํ
๓๕. น ถูปกโต โอมทฺทิตฺวา ปิณฺฑปาตํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
โอทนปฺปฏิจฺฉาทนสิกฺขาปทํ
๓๖. น สูปํ วา พฺยฺชนํ วา โอทเนน ปฏิจฺฉาเทสฺสามิ ภิยฺโยกมฺยตํ อุปาทายาติ สิกฺขา กรณียา.
สูโปทนวิฺตฺติสิกฺขาปทํ
๓๗. น สูปํ วา โอทนํ วา อคิลาโน อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุชฺฌานสฺีสิกฺขาปทํ
๓๘. น อุชฺฌานสฺี ปเรสํ ปตฺตํ โอโลเกสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
กพฬสิกฺขาปทํ
๓๙. นาติมหนฺตํ กพฬํ กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อาโลปสิกฺขาปทํ
๔๐. ปริมณฺฑลํ อาโลปํ กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สกฺกจฺจวคฺโค จตุตฺโถ.
อนาหฏสิกฺขาปทํ
๔๑. น ¶ อนาหเฏ กพเฬ มุขทฺวารํ วิวริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ภฺุชมานสิกฺขาปทํ
๔๒. น ภฺุชมาโน สพฺพหตฺถํ มุเข ปกฺขิปิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สกพฬสิกฺขาปทํ
๔๓. น ¶ สกพเฬน มุเขน พฺยาหริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปิณฺฑุกฺเขปกสิกฺขาปทํ
๔๔. น ปิณฺฑุกฺเขปกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
กพฬาวจฺเฉทกสิกฺขาปทํ
๔๕. น กพฬาวจฺเฉทกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อวคณฺฑการกสิกฺขาปทํ
๔๖. น อวคณฺฑการกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
หตฺถนิทฺธุนกสิกฺขาปทํ
๔๗. น หตฺถนิทฺธุนกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สิตฺถาวการกสิกฺขาปทํ
๔๘. น สิตฺถาวการกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ชิวฺหานิจฺฉารกสิกฺขาปทํ
๔๙. น ชิวฺหานิจฺฉารกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
จปุจปุการกสิกฺขาปทํ
๕๐. น จปุจปุการกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
กพฬวคฺโค ปฺจโม.
สุรุสุรุการกสิกฺขาปทํ
๕๑. น สุรุสุรุการกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
หตฺถนิลฺเลหกสิกฺขาปทํ
๕๒. น หตฺถนิลฺเลหกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปตฺตนิลฺเลหกสิกฺขาปทํ
๕๓. น ¶ ¶ ปตฺตนิลฺเลหกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
โอฏฺนิลฺเลหกสิกฺขาปทํ
๕๔. น โอฏฺนิลฺเลหกํ ภฺุชิสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สามิสสิกฺขาปทํ
๕๕. น สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สสิตฺถกสิกฺขาปทํ
๕๖. น สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนํ อนฺตรฆเร ฉฑฺเฑสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ฉตฺตปาณิสิกฺขาปทํ
๕๗. น ฉตฺตปาณิสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ทณฺฑปาณิสิกฺขาปทํ
๕๘. น ทณฺฑปาณิสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สตฺถปาณิสิกฺขาปทํ
๕๙. น สตฺถปาณิสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อาวุธปาณิสิกฺขาปทํ
๖๐. น อาวุธปาณิสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สุรุสุรุวคฺโค ฉฏฺโ.
ปาทุกสิกฺขาปทํ
๖๑. น ¶ ปาทุการุฬฺหสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุปาหนสิกฺขาปทํ
๖๒. น ¶ อุปาหนารุฬฺหสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ยานสิกฺขาปทํ
๖๓. น ยานคตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
สยนสิกฺขาปทํ
๖๔. น สยนคตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปลฺลตฺถิกสิกฺขาปทํ
๖๕. น ปลฺลตฺถิกาย นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
เวิตสิกฺขาปทํ
๖๖. น เวิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
โอคุณฺิตสิกฺขาปทํ
๖๗. น โอคุณฺิตสีสสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ฉมาสิกฺขาปทํ
๖๘. น ฉมายํ นิสีทิตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
นีจาสนสิกฺขาปทํ
๖๙. น นีเจ อาสเน นิสีทิตฺวา อุจฺเจ อาสเน นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ิตสิกฺขาปทํ
๗๐. น ิโต นิสินฺนสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปจฺฉโตคมนสิกฺขาปทํ
๗๑. น ¶ ¶ ปจฺฉโต คจฺฉนฺโต ปุรโต คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุปฺปเถนคมนสิกฺขาปทํ
๗๒. น อุปฺปเถน คจฺฉนฺโต ปเถน คจฺฉนฺตสฺส อคิลานสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ิโตอุจฺจารสิกฺขาปทํ
๗๓. น ิโต อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
หริเตอุจฺจารสิกฺขาปทํ
๗๔. น หริเต อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
อุทเกอุจฺจารสิกฺขาปทํ
๗๕. น อุทเก อคิลาโน อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กริสฺสามีติ สิกฺขา กรณียา.
ปาทุกวคฺโค สตฺตโม.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต เสขิยา ธมฺมา. ตตฺถายสฺมนฺเต ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
เสขิยา นิฏฺิตา.
อธิกรณสมถา
อิเม โข ปนายสฺมนฺโต สตฺต อธิกรณสมถา
ธมฺมา อุทฺเทสํ อาคจฺฉนฺติ.
อุปฺปนฺนุปฺปนฺนานํ ¶ อธิกรณานํ สมถาย วูปสมาย สมฺมุขาวินโย ทาตพฺโพ.
สติวินโย ทาตพฺโพ.
อมูฬฺหวินโย ทาตพฺโพ.
ปฏิฺาย ¶ กาเรตพฺพํ.
เยภุยฺยสิกา.
ตสฺสปาปิยสิกา.
ติณวตฺถารโกติ.
อุทฺทิฏฺา โข อายสฺมนฺโต สตฺต อธิกรณสมถา ธมฺมา. ตตฺถายสฺมนฺเต, ปุจฺฉามิ กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ทุติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ตติยมฺปิ ปุจฺฉามิ, กจฺจิตฺถ ปริสุทฺธา, ปริสุทฺเธตฺถายสฺมนฺโต, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติ.
อธิกรณสมถา นิฏฺิตา.
อุทฺทิฏฺํ โข อายสฺมนฺโต นิทานํ,
อุทฺทิฏฺา จตฺตาโร ปาราชิกา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา เตรส สงฺฆาทิเสสา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา ทฺเว อนิยตา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา ตึส นิสฺสคฺคิยา ปาจิตฺติยา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา ทฺเวนวุติ ปาจิตฺติยา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา จตฺตาโร ปาฏิเทสนียา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา เสขิยา ธมฺมา,
อุทฺทิฏฺา สตฺต อธิกรณสมถา ธมฺมา, เอตฺตกํ ตสฺส ภควโต สุตฺตาคตํ สุตฺตปริยาปนฺนํ อนฺวทฺธมาสํ ¶ อุทฺเทสํ อาคจฺฉติ, ตตฺถ สพฺเพเหว สมคฺเคหิ สมฺโมทมาเนหิ อวิวทมาเนหิ สิกฺขิตพฺพนฺติ.
วิตฺถารุทฺเทโส ปฺจโม.
ภิกฺขุปาติโมกฺขํ นิฏฺิตํ.
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส