📜
อนิยตกณฺโฑ
๑. ปมานิยตสิกฺขาปทวณฺณนา
อนิยตุทฺเทเส ¶ ¶ ¶ อิเม โข ปนาติอาทิ วุตฺตนยเมว. มาตุคาเมนาติ ตทหุชาตายปิ ชีวมานกมนุสฺสิตฺถิยา. เอโก เอกายาติ เอโก ภิกฺขุ มาตุคามสงฺขาตาย เอกาย อิตฺถิยา สทฺธึ. รโหติ จกฺขุสฺส รโห. กิฺจาปิ ปาฬิยํ (ปารา. ๔๔๕) โสตสฺส รโห อาคโต, จกฺขุสฺเสว ปน รโห ‘‘รโห’’ติ อิธ อธิปฺเปโต. สเจปิ หิ ปิหิตกวาฏสฺส คพฺภสฺส ทฺวาเร นิสินฺโน วิฺู ปุริโส โหติ, เนว อนาปตฺตึ กโรติ. ยตฺถ ปน สกฺกา ทฏฺุํ, ตาทิเส อนฺโตทฺวาทสหตฺเถปิ โอกาเส นิสินฺโน สจกฺขุโก วิกฺขิตฺตจิตฺโตปิ นิทฺทายนฺโตปิ อนาปตฺตึ กโรติ, สมีเป ิโตปิ อนฺโธ น กโรติ, จกฺขุมาปิ นิปชฺชิตฺวา นิทฺทายนฺโตปิ น กโรติ, อิตฺถีนํ ปน สตมฺปิ น กโรติเยว, เตน วุตฺตํ ‘‘รโหติ จกฺขุสฺส รโห’’ติ. ปฏิจฺฉนฺเน อาสเนติ กุฏฺฏาทีหิ ปฏิจฺฉนฺโนกาเส. อลํกมฺมนิเยติ กมฺมกฺขมํ กมฺมโยคฺคนฺติ กมฺมนิยํ, อลํ ปริยตฺตํ กมฺมนิยภาวายาติ อลํกมฺมนิยํ, ตสฺมึ อลํกมฺมนิเย. ยตฺถ อชฺฌาจารํ กโรนฺตา สกฺโกนฺติ ตํ กมฺมํ กาตุํ, ตาทิเสติ อตฺโถ. นิสชฺชํ กปฺเปยฺยาติ นิสชฺชํ กเรยฺย, นิสีเทยฺยาติ อตฺโถ. เอตฺถ จ สยนมฺปิ นิสชฺชาย เอว สงฺคหิตํ. สทฺเธยฺยวจสาติ สทฺธาตพฺพวจนา, อริยสาวิกาติ อตฺโถ. นิสชฺชํ ภิกฺขุ ปฏิชานมาโนติ กิฺจาปิ เอวรูปา อุปาสิกา ทิสฺวา วทติ, อถ โข ภิกฺขุ นิสชฺชํ ปฏิชานมาโนว ติณฺณํ ธมฺมานํ อฺตเรน กาเรตพฺโพ, น อปฺปฏิชานมาโนติ อตฺโถ. เยน วา สาติ นิสชฺชาทีสุ อากาเรสุ เยน วา อากาเรน สทฺธึ เมถุนาทีนิ อาโรเปตฺวา สา อุปาสิกา วเทยฺย, ปฏิชานมาโนว เตน โส ภิกฺขุ กาเรตพฺโพ, เอวรูปายปิ หิ อุปาสิกาย วจนมตฺเตน อากาเรน น กาเรตพฺโพติ อตฺโถ. กสฺมา? ยสฺมา ทิฏฺํ นาม ตถาปิ โหติ, อฺถาปีติ. อยํ ธมฺโม อนิยโตติ ติณฺณํ อาปตฺตีนํ ยํ อาปตฺตึ วา วตฺถุํ วา ปฏิชานาติ, ตสฺส วเสน กาเรตพฺพตาย อนิยโต.
สาวตฺถิยํ ¶ ¶ อุทายิตฺเถรํ อารพฺภ มาตุคาเมน สทฺธึ วุตฺตปฺปกาเร อาสเน นิสชฺชกปฺปนวตฺถุสฺมึ ปฺตฺตํ, อสาธารณปฺตฺติ, อนาณตฺติกํ, เมถุนธมฺมสนฺนิสฺสิตกิเลสสงฺขาเตน รหสฺสาเทน มาตุคามสฺส สนฺติกํ คนฺตุกามตาย อกฺขิอฺชนาทิโต ปฏฺาย สพฺพปโยเคสุ ทุกฺกฏํ. คนฺตฺวา ตสฺมึ วา นิสินฺเน อิตฺถี นิสีทตุ, ตสฺสา วา นิสินฺนาย โส นิสีทตุ, อปจฺฉา อปุริมํเยว อุโภ วา นิสีทนฺตุ, อุภินฺนํ นิสชฺชาย ปาจิตฺติยํ. สเจ ปน กายสํสคฺคํ วา เมถุนํ วา สมาปชฺชติ, เตสํ วเสน กาเรตพฺโพ. นิปชฺชเนปิ เอเสว นโย. วุตฺตปฺปกาเร ปุริเส นิปชฺชิตฺวา อนิทฺทายนฺเต อนนฺเธ วิฺุปุริเส อุปจารคเต สติ, ิตสฺส, อรโหเปกฺขสฺส, อฺวิหิตสฺส จ นิสชฺชนปจฺจยา อนาปตฺติ. อุมฺมตฺตกาทีนํ ปน ตีหิปิ อาปตฺตีหิ อนาปตฺติ. สิยา สีลวิปตฺติ, สิยา อาจารวิปตฺติ. ยํ ปน ¶ อาปตฺตึ ปฏิชานาติ, ตสฺสา วเสน องฺคเภโท าตพฺโพ. สมุฏฺานาทีนิ ปมปาราชิกสทิสาเนวาติ.
ปมานิยตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. ทุติยานิยตสิกฺขาปทวณฺณนา
ทุติเย อิตฺถีปิ ปุริโสปิ โย โกจิ วิฺู อนนฺโธ อพธิโร อนฺโตทฺวาทสหตฺเถ โอกาเส ิโต วา นิสินฺโน วา วิกฺขิตฺโตปิ นิทฺทายนฺโตปิ อนาปตฺตึ กโรติ. พธิโร ปน จกฺขุมาปิ, อนฺโธ วา อพธิโรปิ น กโรติ. ปาราชิกาปตฺติฺจ ปริหาเปตฺวา ทุฏฺุลฺลวาจาปตฺติ วุตฺตาติ อยํ วิเสโส. เสสํ ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพํ. สมุฏฺานาทีนิ ปเนตฺถ อทินฺนาทานสทิสาเนวาติ.
ทุติยานิยตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺิตา.
อุทฺทิฏฺา โขติอาทิ สพฺพตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ.
กงฺขาวิตรณิยา ปาติโมกฺขวณฺณนาย
อนิยตวณฺณนา นิฏฺิตา.