📜
๗. เสขิยกณฺฑํ
๑. ปริมณฺฑลวคฺควณฺณนา
๕๗๖. เสขิเยสุ ¶ ¶ ยสฺมา วตฺตกฺขนฺธเก (จูฬว. ๓๕๖ อาทโย) วุตฺตวตฺตานิปิ สิกฺขิตพฺพตฺตา เสขิยาเนว, ตสฺมา ปาราชิกาทีสุ วิเยตฺถ ปาฬิยํ ปริจฺเฉโท น กโต. จาริตฺตนยทสฺสนตฺถฺจ ‘‘โย ปน ภิกฺขุ โอลมฺเพนฺโต นิวาเสยฺย, ทุกฺกฏ’’นฺติ อวตฺวา ‘‘สิกฺขา กรณียา’’ติ สพฺพตฺถ ปาฬิ อาโรปิตา. ปทภาชเน ปน ‘‘อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ วุตฺตตฺตา สพฺพตฺถ อนาทริยกรเณ ทุกฺกฏํ เวทิตพฺพํ.
อฏฺงฺคุลมตฺตนฺติ มตฺต-สทฺเทน ตโต กิฺจิ อธิกํ, อูนมฺปิ สงฺคณฺหาติ. เตเนว นิสินฺนสฺส จตุรงฺคุลมตฺตมฺปิ วุตฺตํ. น หิ นิสินฺนสฺส จตุรงฺคุลปฺปมาณํ, ิตสฺส อฏฺงฺคุลเมวาติ สกฺกา นิยเมตุํ อูนาธิกตฺตสมฺภวโต. ตสฺมา ยถา สารุปฺปํ โหติ เอวํ อฏฺงฺคุลานุสาเรน นิวาสนฺเว อธิปฺเปตนฺติ คเหตพฺพํ. เตเนว วกฺขติ ‘‘โย ปน ภิกฺขุ สุกฺขชงฺโฆ วา’’ติอาทิ. กุรุนฺทิยํ ‘‘อชานนฺตสฺส อนาปตฺตี’’ติ อาทรํ กตฺวา อุคฺคณฺหนฺตสฺสาปิ อชานนํ สนฺธาย วุตฺตํ. เตนาปิ นิรนฺตรํ นิวาสนปารุปนวตฺตํ สิกฺขิตพฺพํ, อสิกฺขิโต อนาทริยเมว. ปริมณฺฑลคฺคหเณน อุกฺขิปิตฺวา นิวาสนมฺปิ ปฏิกฺขิตฺตนฺติ อาห ‘‘อุกฺขิปิตฺวา วา โอตาเรตฺวา วา’’ติ.
สจิตฺตกนฺติ วตฺถุวิชานนจิตฺเตน สจิตฺตกํ. สารตฺถทีปนิยํ ปน อุปติสฺสตฺเถรวาทนเยน โลกวชฺชตฺตํ คเหตฺวา ‘‘วตฺถุวิชานนจิตฺเตน, ปณฺณตฺติวิชานนจิตฺเตน จ สจิตฺตก’’นฺติ (สารตฺถ. ฏี. เสขิยกณฺฑ ๓.๕๗๖) วุตฺตํ. ตตฺถ จ วตฺถุวิชานนํ วิสุํ น วตฺตพฺพํ. ปณฺณตฺติวิชานเนน ตสฺสาปิ อนฺโตคธภาวโต อิทํ วตฺถุํ เอวํ วีติกฺกมนฺตสฺส อาปตฺตีติ วิชานนฺโต หิ ปณฺณตฺตึ วิชานาตีติ วุจฺจติ. อุปติสฺสตฺเถรวาเท เจตฺถ ปณฺณตฺตึ อชานิตฺวา อปริมณฺฑลนิวาสนาทิวตฺถุเมว ¶ ชานนฺตสฺส ปณฺณตฺติวีติกฺกมานาทริยาภาวา สพฺพเสขิเยสุ อนาปตฺติ เอว อภิมตา, ตฺจ น ยุตฺตํ โกสมฺพกฺขนฺธเก (มหาว. ๔๕๑ อาทโย) วจฺจกุฏิยํ อุทกาวเสสํ เปนฺตสฺส ปณฺณตฺติวิชานนาภาเวปิ อาปตฺติยา วุตฺตตฺตา. วุตฺตฺหิ ตตฺถ ‘‘เตน โข ปน สมเยน อฺตโร ภิกฺขุ อาปตฺตึ อาปนฺโน โหติ ¶ …เป… โส อปเรน สมเยน ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺิ โหตี’’ติอาทิ (มหาว. ๔๕๑). อฏฺกถายฺจสฺส ‘‘ตฺวํ เอตฺถ อาปตฺติภาวํ น ชานาสีติ, อาม น ชานามีติ. โหตุ อาวุโส, เอตฺถ อาปตฺตีติ, สเจ โหติ, เทเสสฺสามีติ. สเจ ปน เต, อาวุโส, อสฺจิจฺจ อสติยา กตํ, นตฺถิ อาปตฺตีติ. โส ตสฺสา อาปตฺติยา อนาปตฺติทิฏฺิ อโหสี’’ติ (มหาว. อฏฺ. ๔๕๑) วุตฺตํ, ตถา ‘‘อธมฺมวาทีติ อุกฺขิตฺตานุวตฺตเกสุ อฺตโร’’ติ (มหาว. อฏฺ. ๔๕๗-๔๕๘) จ วุตฺตํ. ขนฺธกวตฺตานฺหิ เสขิยตฺตา ตตฺถ วุตฺโต นโย อิเมสํ, อิธ วุตฺโต จ เตสํ สาธารโณว โหตีติ. เตเนว ‘‘อสฺจิจฺจ อสติยา กตํ, นตฺถิ อาปตฺตี’’ติ เอวํ อิธ วุตฺโต อาปตฺตินโย ตตฺถาปิ ทสฺสิโต. ตสฺมา ผุสฺสเทวตฺเถรวาเท เอว ตฺวา วตฺถุวิชานนจิตฺเตเนว สพฺพเสขิยานิ สจิตฺตกานิ, น ปณฺณตฺติวิชานนจิตฺเตน. ภิยฺโยกมฺยตายสูปพฺยฺชนปฏิจฺฉาทนอุชฺฌานสฺีติ ทฺเว สิกฺขาปทานิ โลกวชฺชานิ อกุสลจิตฺตานิ, เสสานิ ปณฺณตฺติวชฺชานิ, ติจิตฺตานิ, ติเวทนานิ จาติ คหณเมว ยุตฺตตรํ ทิสฺสติ. เตเนเวตฺถ ‘‘อสฺจิจฺจาติ ปุรโต วา ปจฺฉโต วา โอลมฺเพตฺวา นิวาเสสฺสามีติ เอวํ อสฺจิจฺจา’’ติอาทินา วตฺถุอชานนวเสเนว อนาปตฺติวณฺณนา กตา, น ปณฺณตฺติวิชานนจิตฺตวเสน.
อปิจ ‘‘ยสฺส สจิตฺตกปกฺเข จิตฺตํ อกุสลเมว โหติ, ตํ โลกวชฺช’’นฺติ (กงฺขา. อฏฺ. ปมปาราชิกวณฺณนา) อิมินา ลกฺขณวจเนนาปิ เจตํ สิชฺฌติ. วตฺถุวิชานนจิตฺตวเสเนว เหตฺถ ‘‘สจิตฺตกปกฺเข’’ติ วุตฺตํ. อิตรถา ปณฺณตฺติวิชานนจิตฺตวเสน สพฺพสิกฺขาปทานมฺปิ สจิตฺตกปกฺเข จิตฺตสฺส อกุสลตฺตนิยเมน โลกวชฺชตฺตปฺปสงฺคโต ปณฺณตฺติวชฺชเมว น สิยา, อิทฺจ วจนํ นิรตฺถกํ สิยา อิมินา วจเนน นิวตฺเตตพฺพสฺส สิกฺขาปทสฺส อภาวา. น จ เสขิเยสุ วตฺถุวิชานนจิตฺเตน สจิตฺตกปกฺเข จิตฺตํ ปาณาติปาตาทีสุ วิย อกุสลเมวาติ นิยโม อตฺถิ, เยเนตฺถ โลกวชฺชตา ปสชฺเชยฺย, ‘‘อนาทริยํ ปฏิจฺจา’’ติ เจตํ ปาฬิวจนํ วตฺถุํ ชานิตฺวา ตีหิ จิตฺเตหิ วีติกฺกมเมว อนาทริยํ กตฺวา วุตฺตํ, น ปณฺณตฺตึ ชานิตฺวา อกุสลจิตฺเตเนว วีติกฺกมนฺติ คเหตพฺพํ. อฺถา ขนฺธกปาฬิยา, อฏฺกถายฺจ ปุพฺพาปรฺจ วิรุชฺฌนโตติ อมฺหากํ ขนฺติ. ยถา วา น วิรุชฺฌติ, ตถา เอตฺถ อธิปฺปาโย คเวสิตพฺโพ. อนาทริยํ, อนาปตฺติการณาภาโว ¶ , อปริมณฺฑลนิวาสนนฺติ ¶ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิ. ยถา เจตฺถ, เอวํ สพฺพตฺถ. เกวลํ ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตปฏิปกฺขกรณวเสน ตติยงฺคโยชนเมว วิเสโส.
๕๗๗. ทุติยาทีสุ คิหิปารุตนฺติ เสตปฏปารุตาทิ. วิหาเรปีติ สงฺฆสนฺนิปาตพุทฺธุปฏฺานาทิกาลํ สนฺธาย วุตฺตํ.
๕๗๘. คณฺิกํ ปฏิมฺุจิตฺวาติอาทิ ปฏิจฺฉาทนวิธิทสฺสนํ. คีวํ ปฏิจฺฉาเทตฺวาติอาทินา วุตฺตตฺตา สฺจิจฺจ คีวํ, มณิพนฺธนฺจ อปฺปฏิจฺฉาเทนฺตสฺส อาปตฺติ. เอตฺถาปิ ปริมณฺฑลสิกฺขาปทสฺส สาธารณตฺตา ชาณุมณฺฑลโต เหฏฺา จตุรงฺคุลมตฺตํ โอตาเรตฺวา อโนลมฺเพตฺวา ปริมณฺฑลเมว ปารุปิตพฺพํ.
๕๗๙. วิวริตฺวา นิสีทโตติ วิหาเร วิย เอกํสปารุปนํ สนฺธาย วุตฺตํ. ‘‘วาสตฺถาย อุปคตสฺสา’’ติ วุตฺตตฺตา วาสาธิปฺปายํ วินา ธมฺมเทสนปริตฺตภณนาทิอตฺถาย สุจิรมฺปิ นิสีทนฺเตน สพฺพํ อนฺตรฆรวตฺตํ ปูเรนฺเตเนว นิสีทิตพฺพํ. นิสีทนปฏิสํยุตฺเตสุ เอว จ สิกฺขาปเทสุ ‘‘วาสูปคตสฺสา’’ติ อนาปตฺติยา วุตฺตตฺตา วาสตฺถาย อนฺตรฆรํ อุปคจฺฉนฺเตนาปิ สุปฺปฏิจฺฉนฺนตาทิสพฺพํ อโกเปนฺเตเนว คนฺตพฺพํ. ‘‘วาสูปคตสฺสา’’ติ หิ วุตฺตํ, น ปน อุปคจฺฉมานสฺสาติ. เกจิ ปน ‘‘เอเกกสฺมึ ปมํ คนฺตฺวา วาสปริคฺคเห กเต ตโต อฺเหิ ยถาสุขํ คนฺตุํ วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติ. อปเร ปน ‘‘เคหสฺสามิเกหิ ‘ยาว ตุมฺเห นิวสิสฺสถ, ตาว ตุมฺหากํ อิมํ เคหํ เทมี’ติ ทินฺเน อฺเหิ อวาสาธิปฺปาเยหิ อนฺตราราเม วิย ยถาสุขํ คนฺตุํ, นิสีทิตฺุจ วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติ, ตํ สพฺพํ น คเหตพฺพํ ตถาวจนาภาวา, ทานลกฺขณาภาวา, ตาวตฺตเกน วิหารสงฺขฺยานุปคมนโต จ. ‘‘ยาว นิสีทิสฺสถ, ตาว ตุมฺหากํ อิมํ เคหํ เทมี’’ติ เทนฺโตปิ หิ ตาวกาลิกเมว เทติ วตฺถุปริจฺจาคลกฺขณตฺตา ทานสฺส.
๕๘๒. จตุหตฺถปฺปมาณนฺติ วฑฺฒกีหตฺถํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ วทนฺติ.
๕๘๔. อุกฺขิตฺตจีวโร ¶ หุตฺวาติ กฏิโต อุทฺธํ กายพนฺธนาทิทสฺสนวเสเนวุกฺขิปนํ สนฺธาย วุตฺตํ ปิณฺฑาย จรโต ปตฺตคฺคหณาทิมตฺตสฺส อนฺุาตตฺตา. เตเนว ‘‘นิสินฺนกาเล ปน ธมกรณ’’นฺติอาทิ วุตฺตํ. นิสินฺนกาเล หิ ขนฺเธ ลคฺคปตฺตตฺถวิกาทิโต ธมกรณํ นีหรนฺตสฺส กฏิโต อุทฺธมฺปิ ทิสฺสติ, ตถา อทสฺเสตฺวา นีหริตพฺพนฺติ อธิปฺปาโย. อาสเน นิสีทนฺตสฺสาปิ ¶ จ ปารุปิตจีวรํ กิฺจิ อุกฺขิปิตฺวา สงฺฆาฏึ ชงฺฆปิณฺเฑหิ อนุกฺขิปิตฺวาว นิสีทิตพฺพํ. อิมสฺมิฺเว ปน สิกฺขาปเท ‘‘วาสูปคตสฺสา’’ติ วุตฺตตฺตา นิสีทนปฏิสํยุตฺเตสุ ฉฏฺอฏฺเมสุ อวุตฺตตฺตา วาสูปคเตนาปิ สุสํวุเตน โอกฺขิตฺตจกฺขุนาว นิสีทิตพฺพํ. เตเนว มาติกาฏฺกถายมฺปิ เตสํ วิเสสํ อวตฺวา อิเธว ‘‘วาสูปคตสฺส ปน อนาปตฺตี’’ติ (กงฺขา. อฏฺ. อุกฺขิตฺตกสิกฺขาปทวณฺณนา) วุตฺตา.
ปริมณฺฑลวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. อุชฺชคฺฆิกวคฺควณฺณนา
๕๘๖. ทุติยวคฺคาทิอุชฺชคฺฆิกอปฺปสทฺเทสุ นิสีทนปฏิสํยุตฺเตสุปิ วาสูปคตสฺส อนาปตฺติ น วุตฺตา, กายปฺปจาลกาทีสุ เอว ปน วุตฺตา. ปาฬิโปตฺถเกสุ ปเนตํ เกสุจิ เปยฺยาเลน พฺยาโมหิตตฺตา น สุฏฺุ วิฺายติ. ยตฺถ จ อนฺตรฆเร ธมฺมํ วา เทเสนฺตสฺส, ปาติโมกฺขํ วา อุทฺทิสนฺตสฺส มหาสทฺเทน ยาวปริสสาวเนปิ อนาปตฺติ เอวาติ ทฏฺพฺพํ ตถา อานนฺทตฺเถรมหินฺทตฺเถราทีหิ อาจริตตฺตา.
อุชฺชคฺฆิกวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
๓. ขมฺภกตวคฺควณฺณนา
๖๐๓. ปตฺเต คหณสฺา อสฺส อตฺถีติ ปตฺตสฺีติ อิมมตฺถํ ทสฺเสตุํ ‘‘ปตฺเต สฺํ กตฺวา’’ติ วุตฺตํ.
๖๐๔. โอโลณีติ เอกา พฺยฺชนวิกติ. กฺชิกตกฺกาทิรโสติ เกจิ. มํสรสาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน อวเสสา สพฺพาปิ พฺยฺชนวิกติ สงฺคหิตา.
๖๐๕. สมภริตนฺติ ¶ รจิตํ. เหฏฺา โอโรหตีติ สมนฺตา โอกาสสมฺภวโต หตฺเถน สมํ กริยมานํ เหฏฺา ภสฺสติ. ปตฺตมตฺถเก ปิตานิ ปูวานิ เอว วฏํสกากาเรน ปิตตฺตา ‘‘ปูววฏํสก’’นฺติ วุตฺตานิ. เกจิ ปน ‘‘ปตฺตํ คเหตฺวา ถูปีกตํ ปิณฺฑปาตํ รจิตฺวา ทิยฺยมานเมว คณฺหโต อาปตฺติ, หตฺถคเต เอว ปน ปตฺเต ทิยฺยมาเน ถูปีกตมฺปิ คเหตุํ วฏฺฏตี’’ติ ¶ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพเมว ‘‘สมติตฺติก’’นฺติ ภาวนปุํสกวเสน สามฺโต วุตฺตตฺตา.
ขมฺภกตวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
๔. สกฺกจฺจวคฺควณฺณนา
๖๐๘. จตุตฺถวคฺคาทีสุ สปทานนฺติ เอตฺถ ทานํ วุจฺจติ อวขณฺฑนํ, อเปตํ ทานโต อปทานํ, สห อปทาเนน สปทานํ, อวขณฺฑนวิรหิตํ อนุปฏิปาฏิยาติ วุตฺตํ โหติ. เตนาห ‘‘ตตฺถ ตตฺถ โอธึ อกตฺวา’’ติอาทิ.
๖๑๑. วิฺตฺติยนฺติ สูโปทนวิฺตฺติสิกฺขาปทํ สนฺธาย วทติ. ‘‘วตฺตพฺพํ นตฺถี’’ติ อิมินา ปาฬิยาว สพฺพํ วิฺายตีติ ทสฺเสติ. ตตฺถ ปาฬิยํ อสฺจิจฺจาติอาทีสุ วตฺถุมตฺตํ ตฺวา ภฺุชเนน อาปตฺตึ อาปชฺชนฺตสฺเสว ปุน ปณฺณตฺตึ ตฺวา มุขคตํ ฉฑฺเฑตุกามสฺส ยํ อรุจิยา ปวิฏฺํ, ตํ อสฺจิจฺจ ปวิฏฺํ นาม, ตตฺถ อนาปตฺติ. ตเทว ปุน อฺวิหิตตาย วา อวิฺตฺตมิทนฺติสฺาย วา ภฺุชเน ‘‘อสติยา’’ติ วุจฺจติ.
๖๑๓. ‘‘อฺสฺสตฺถายา’’ติ อิทมสฺส สิกฺขาปทสฺส อตฺตโน อตฺถาย วิฺาเปตฺวา สยํ ภฺุชเน เอว ปฺตฺตตฺตา อิมินา สิกฺขาปเทน อนาปตฺตึ สนฺธาย วุตฺตํ. ปฺจสหธมฺมิกานํ ปน อตฺถาย อฺาตกอปฺปวาริตฏฺาเน วิฺาเปนฺโต วิฺตฺติกฺขเณ อฏฺกถาสุ สุตฺตานุโลมโต วุตฺตอกตวิฺตฺติทุกฺกฏโต น มุจฺจติ. สฺจิจฺจ ภฺุชนกฺขเณ สยฺจ อฺเ จ มิจฺฉาชีวโต น มุจฺจนฺตีติ คเหตพฺพํ.
๖๑๕. ‘‘กุกฺกุฏณฺฑํ อติขุทฺทก’’นฺติ อิทํ อสารุปฺปวเสน วุตฺตํ, อติมหนฺเต เอว อาปตฺตีติ ทฏฺพฺพํ. ภฺุชนฺเตน ปน โจราทิภยํ ปฏิจฺจ มหนฺตมฺปิ อปริมณฺฑลมฺปิ ¶ กตฺวา สีฆํ ภฺุชนวเสเนตฺถ อาปทา. เอวมฺเสุปิ ยถานุรูปํ ทฏฺพฺพํ.
สกฺกจฺจวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
๕. กพฬวคฺควณฺณนา
๖๑๗. อนาหเฏ ¶ กพเฬ มุขทฺวารวิวรเณ ปน ปโยชนาภาวา ‘‘อาปทาสู’’ติ น วุตฺตํ. เอวมฺเสุปิ อีทิเสสุ.
๖๑๘. สพฺพํ หตฺถนฺติ หตฺเถกเทสา องฺคุลิโย วุตฺตา ‘‘หตฺถมุทฺทา’’ติอาทีสุ วิย, ตสฺมา เอกงฺคุลิมฺปิ มุเข ปกฺขิปิตุํ น วฏฺฏติ.
กพฬวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
๖. สุรุสุรุวคฺควณฺณนา
๖๒๗. ปาฬิยํ สีตีกโตติ สีตปีฬิโต. สิลกพุทฺโธติ ปริหาสวจนเมตํ. สิลกฺหิ กิฺจิ ทิสฺวา ‘‘พุทฺโธ อย’’นฺติ โวหรนฺติ.
๖๒๘. ‘‘องฺคุลิโย มุเข ปเวเสตฺวา ภฺุชิตุํ วฏฺฏตี’’ติ อิมินา สพฺพํ หตฺถํ อนฺโตมุเข ปกฺขิปนสิกฺขาปทสฺสปิ ปวิฏฺงฺคุลินิลฺเลหเนน อิมสฺสปิ สิกฺขาปทสฺส อนาปตฺตึ ทสฺเสติ. เอเสว นโยติ ฆนยาคุอาทีสุ ปตฺตํ หตฺเถน, โอฏฺฺจ ชิวฺหาย นิลฺเลหิตุํ วฏฺฏตีติ อติทิสติ. ตสฺมาติ ยสฺมา ฆนยาคุอาทิวิรหิตํ นิลฺเลหิตุํ น วฏฺฏติ.
๖๓๔. วิลีวจฺฉตฺตนฺติ เวณุเปสิกาหิ กตํ. มณฺฑลพทฺธานีติ ทีฆสลากาสุ ติริยํ วลยากาเรน สลากํ เปตฺวา สุตฺเตหิ พทฺธานิ ทีฆฺจ ติริยฺจ อุชุกเมว สลากาโย เปตฺวา ทฬฺหพทฺธานิ เจว ติริยํ เปตฺวา ทีฆทณฺฑเกเหว สงฺโกจารหํ กตฺวา สุตฺเตเหว ติริยํ พทฺธานิ. ตตฺถชาตกทณฺฑเกน กตนฺติ สห ทณฺฑเกน ฉินฺนตาลปณฺณาทีหิ กตํ. ฉตฺตปาทุกายาติ ยสฺมึ ฉตฺตทณฺฑโกฏึ ปเวเสตฺวา ฉตฺตํ อุชุกํ เปตฺวา เหฏฺา ฉายาย นิสีทนฺติ, ติฏฺนฺติ วา, ตาทิเส ฉตฺตาธาเร.
๖๓๗. จาโปติ ¶ มชฺเฌ วงฺกกาชทณฺฑสทิสา ธนุวิกติ. โกทณฺโฑติ วิทฺธทณฺฑา ธนุวิกติ.
สุรุสุรุวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
๗. ปาทุกวคฺควณฺณนา
๖๔๗. สตฺตมวคฺเค ¶ รุกฺขโต ปติโตติ เอกํ โอลมฺพนสาขํ คเหตฺวา ปติโต. ปาฬิยาติ อตฺตโน อาจารปฺปกาสกคนฺถสฺส. ธีรตฺถูติ ธี อตฺถุ, นินฺทา โหตูติ อตฺโถ. วินิปาตนเหตุนาติ วินิปาตนสฺส เหตุภาเวน. ตฺวนฺติ อุปโยคตฺเถ ปจฺจตฺตวจนํ, ตํ อิจฺเจว วา ปาโ. อสฺมาติ ปาสาโณ.
๖๔๙. น กเถตพฺพนฺติ เถเรน อตฺตโน กงฺขาฏฺานสฺส ปุจฺฉิตตฺตา วุตฺตํ. ทหรสฺส อตฺถโกสลฺลํ าตุํ ปุจฺฉิเตน อุจฺจาสเน นิสินฺนสฺส อาจริยสฺส อนุโยคทานนเยน วตฺตุํ วฏฺฏติ.
๖๕๒. เขเฬน เจตฺถ สิงฺฆาณิกาปิ สงฺคหิตาติ เอตฺถ อุทกคณฺฑุสกํ กตฺวา อุจฺฉุกจวราทิฺจ มุเขเนว หริตุํ อุทเกสุ ฉฑฺเฑตุํ วฏฺฏตีติ ทฏฺพฺพํ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมว.
ปาทุกวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
เสขิยวณฺณนานโย นิฏฺิโต.
๖๕๕. อธิกรณสมเถสุ จ อิธ วตฺตพฺพํ นตฺถิ.
อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฏฺกถาย วิมติวิโนทนิยํ
ภิกฺขุวิภงฺควณฺณนานโย นิฏฺิโต.
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส