📜
สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ
๑. อุสฺสยวาทิกาสิกฺขาปทวณฺณนา
ภิกฺขุนีนํ ¶ ¶ สงฺฆาทิเสสํ ปตฺวา วุฏฺานวิธโย สนฺทสฺสนตฺถํ ‘‘อยํ ภิกฺขุนี…เป… อาปนฺนา’’ติ ปุคฺคลนิยมํ กตฺวา ปาราชิกโต อธิปฺปายนฺติ ‘‘นิสฺสารณียํ สงฺฆาทิเสส’’นฺติ อาปตฺตินามคฺคหณฺจ กตํ. ‘‘สมุฏฺานาทีนิ ปมกถินสทิสานิ, อิทํ ปน กิริยเมวา’’ติ ปาโ.
อุสฺสยวาทิกาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺิตา.
๒. โจริวุฏฺาปิกาสิกฺขาปทวณฺณนา
กตฺถจิ อคนฺตฺวา นิสินฺนฏฺาเน เอว นิสีทิตฺวา กโรนฺติยา วาจาจิตฺตโต, ขณฺฑสีมาทิคตาย กายวาจาจิตฺตโต.
โจริวุฏฺาปิกาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺิตา.
๓. เอกคามนฺตรคมนสิกฺขาปทวณฺณนา
‘‘อาโภคํ วินา’’ติ วุตฺตตฺตา อาโภเค สติ อนาปตฺติ, อิมสฺมึ ปน สิกฺขาปเท สมนฺตปาสาทิกายํ อุปจาราติกฺกเม อาปตฺติ วุตฺตา, อิธ โอกฺกเม. ทฺวีสุปิ วุตฺตํ อตฺถโต เอกเมว คามนฺตรคมนสงฺฆาทิเสสํ อุปจารสฺส สนฺธาย วุตฺตตฺตา. คณมฺหา โอหียนสฺส วิโรโธ. ‘‘อรฺเ’’ติ อิทํ อตฺถวเสน วุตฺตํ, คามนฺตเรปิ โหติ เอว.
สิกฺขาปทา ¶ พุทฺธวเรน วณฺณิตาติ คาถาย วเสน, อฏฺกถายมฺปิ คามนฺตรปริยาปนฺนํ นทิปารนฺติ วุตฺตํ.
เอกคามนฺตรคมนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺิตา.
‘‘ฉาทนปจฺจยา ¶ ปน ทุกฺกฏํ อาปชฺชตี’’ติ อิทํ –
‘‘อาปชฺชติ ครุกํ สาวเสสํ;
ฉาเทติ อนาทริยํ ปฏิจฺจ;
น ภิกฺขุนี โน จ ผุเสยฺย วชฺชํ;
ปฺหาเมสา กุสเลหิ จินฺติตา’’ติ. (ปริ. ๔๘๑) –
อิมาย วิรุชฺฌติ. ตสฺมา ปมาทเลขา วิย ทิสฺสตีติ คเวสิตพฺโพ เอตฺถ อตฺโถ. ภิกฺขูนํ มานตฺตกถายํ ‘‘ปริกฺขิตฺตสฺส วิหารสฺส ปริกฺเขปโต, อปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขปารหฏฺานโต ทฺเว เลฑฺฑุปาเต อติกฺกมิตฺวา’’ติ (กงฺขา. อฏฺ. นิคมนวณฺณนา) วุตฺตํ, อิธ ปน ‘‘คามูปจารโต จ ภิกฺขูนํ วิหารูปจารโต จ ทฺเว เลฑฺฑุปาเต’’ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺร ภิกฺขูนํ วุตฺตปฺปการปฺปเทสํ อติกฺกมิตฺวา คาเมปิ ตํ กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ, ภิกฺขุนีนํ ปน คาเม น วฏฺฏติ. ตสฺมา เอวํ วุตฺตนฺติ เอเก. อปเร ปน ภิกฺขูนมฺปิ คาเม น วฏฺฏติ. ภิกฺขุวิหาโร นาม ปุพฺเพ เอว คามูปจารํ อติกฺกมิตฺวา ิโต, ตสฺมา คามํ อวตฺวา วิหารูปจารเมว เหฏฺา วุตฺตํ. ภิกฺขุนีนํ วิหาโร คาเม เอว วฏฺฏติ, น พหิ, ตสฺมา คามูปจารฺจ วิหารูปจารฺจ อุภยเมเวตฺถ ทสฺสิตํ. ตสฺมา อุภยตฺถาปิ อตฺถโต นานาตฺตํ นตฺถีติ วทนฺติ. ยํ ยุชฺชติ, ตํ คเหตพฺพํ.
สงฺฆาทิเสสวณฺณนา นิฏฺิตา.