📜
ภิกฺขุนีวิภงฺโค
ภิกฺขุนีนํ ¶ ¶ หิตตฺถาย, วิภงฺคํ ยํ ชิโนพฺรวิ;
ตสฺมึ อปิ สมาเสน, กิฺจิมตฺตํ ภณามหํ.
ปาราชิกกถา
ฉนฺทโส เมถุนํ ธมฺมํ, ปฏิเสเวยฺย ยา ปน;
โหติ ปาราชิกา นาม, สมณี สา ปวุจฺจติ.
มนุสฺสปุริสาทีนํ, นวนฺนํ ยสฺส กสฺสจิ;
สชีวสฺสาปฺยชีวสฺส, สนฺถตํ วา อสนฺถตํ.
อตฺตโน ติวิเธ มคฺเค, เยภุยฺยกฺขายิตาทิกํ;
องฺคชาตํ ปเวเสนฺตี, อลฺโลกาเส ปราชิตา.
อิโต ปรมวตฺวาว, สาธารณวินิจฺฉยํ;
อสาธารณเมวาหํ, ภณิสฺสามิ สมาสโต.
อธกฺขกํ สรีรกํ, ยทุพฺภชาณุมณฺฑลํ;
สรีรเกน เจ เตน, ผุเสยฺย ภิกฺขุนี ปน.
อวสฺสุตสฺสาวสฺสุตา, มนุสฺสปุคฺคลสฺส ยา;
สรีรมสฺส เตน วา, ผุฏฺา ปาราชิกา สิยา.
กปฺปรสฺส ปนุทฺธมฺปิ, คหิตํ อุพฺภชาณุนา;
ยถาวุตฺตปฺปกาเรน, กาเยนาเนน อตฺตโน.
ปุริสสฺส ตถา กาย- ปฏิพทฺธํ ผุสนฺติยา;
ตถา ยถาปริจฺฉินฺน- กายพทฺเธน อตฺตโน.
อวเสเสน วา ตสฺส, กายํ กาเยน อตฺตโน;
โหติ ถุลฺลจฺจยํ ตสฺสา, ปโยเค ปุริสสฺส จ.
ยกฺขเปตติรจฺฉาน- ปณฺฑกานํ ¶ ¶ อธกฺขกํ;
อุพฺภชาณุํ ตเถวสฺสา, อุภโตวสฺสเว สติ.
เอกโตวสฺสเว จาปิ, ถุลฺลจฺจยมุทีริตํ;
อวเสเส จ สพฺพตฺถ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
อุพฺภกฺขกมโธชาณุ-มณฺฑลํ ปน ยํ อิธ;
กปฺปรสฺส จ เหฏฺาปิ, คตํ เอตฺเถว สงฺคหํ.
เกลายติ สเจ ภิกฺขุ, สทฺธึ ภิกฺขุนิยา ปน;
อุภินฺนํ กายสํสคฺค-ราเค สติ หิ ภิกฺขุโน.
โหติ สงฺฆาทิเสโสว, นาโส ภิกฺขุนิยา สิยา;
กายสํสคฺคราโค จ, สเจ ภิกฺขุนิยา สิยา.
ภิกฺขุโน เมถุโน ราโค, เคหเปมมฺปิ วา ภเว;
ตสฺสา ถุลฺลจฺจยํ วุตฺตํ, ภิกฺขุโน โหติ ทุกฺกฏํ.
อุภินฺนํ เมถุเน ราเค, เคหเปเมปิ วา สติ;
อวิเสเสน นิทฺทิฏฺํ, อุภินฺนํ ทุกฺกฏํ ปน.
ยสฺส ยตฺถ มโนสุทฺธํ, ตสฺส ตตฺถ น โทสตา;
อุภินฺนมฺปิ อนาปตฺติ, อุภินฺนํ จิตฺตสุทฺธิยา.
กายสํสคฺคราเคน, ภินฺทิตฺวา ปมํ ปน;
ปจฺฉา ทูเสติ เจ เนว, โหติ ภิกฺขุนิทูสโก.
อถ ภิกฺขุนิยา ผุฏฺโ, สาทิยนฺโตว เจตสา;
นิจฺจโล โหติ เจ ภิกฺขุ, น โหตาปตฺติ ภิกฺขุโน.
ภิกฺขุนี ภิกฺขุนา ผุฏฺา, สเจ โหติปิ นิจฺจลา;
อธิวาเสติ สมฺผสฺสํ, ตสฺสา ปาราชิกํ สิยา.
ตถา ถุลฺลจฺจยํ เขตฺเต, ทุกฺกฏฺจ วินิทฺทิเส;
วุตฺตตฺตา ‘‘กายสํสคฺคํ, สาทิเยยฺยา’’ติ สตฺถุนา.
ตสฺสา กฺริยสมุฏฺานํ, เอวํ สติ น ทิสฺสติ;
อิทํ ตพฺพหุเลเนว, นเยน ปริทีปิตํ.
อนาปตฺติ ¶ อสฺจิจฺจ, อชานิตฺวามสนฺติยา;
สติ อามสเน ตสฺสา, ผสฺสํ วาสาทิยนฺติยา.
เวทนฏฺฏาย ¶ วา ขิตฺต-จิตฺตายุมฺมตฺติกาย วา;
สมุฏฺานาทโย ตุลฺยา, ปมนฺติมวตฺถุนา.
อุพฺภชาณุมณฺฑลกถา.
ปาราชิกตฺตํ ชานนฺติ, สลิงฺเค ตุ ิตาย หิ;
‘‘น กสฺสจิ ปรสฺสาหํ, อาโรเจสฺสามิ ทานิ’’ติ.
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺตสฺมึ, สา จ ปาราชิกา สิยา;
อยํ วชฺชปฏิจฺฉาทิ- นามิกา ปน นามโต.
เสสํ สปฺปาณวคฺคสฺมึ, ทุฏฺุลฺเลน สมํ นเย;
วิเสโส ตตฺร ปาจิตฺติ, อิธ ปาราชิกํ สิยา.
วชฺชปฏิจฺฉาทิกถา.
สงฺเฆนุกฺขิตฺตโก ภิกฺขุ, ิโต อุกฺเขปเน ปน;
ยํทิฏฺิโก จ โส ตสฺสา, ทิฏฺิยา คหเณน ตํ.
อนุวตฺเตยฺย ยา ภิกฺขุํ, ภิกฺขุนี สา วิสุมฺปิ จ;
สงฺฆมชฺเฌปิ อฺาหิ, วุจฺจมานา ตเถว จ.
อจชนฺตีว ตํ วตฺถุํ, คเหตฺวา ยทิ ติฏฺติ;
ตสฺส กมฺมสฺส โอสาเน, อุกฺขิตฺตสฺสานุวตฺติกา.
โหติ ปาราชิกาปนฺนา, โหตาสากิยธีตรา;
ปุน อปฺปฏิสนฺเธยา, ทฺวิธา ภินฺนา สิลา วิย.
อธมฺเม ปน กมฺมสฺมึ, นิทฺทิฏฺํ ติกทุกฺกฏํ;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, วุตฺตา สมนุภาสเน.
อุกฺขิตฺตานุวตฺติกกถา.
อปาราชิกเขตฺตสฺส ¶ , คหณํ ยสฺส กสฺสจิ;
องฺคสฺส ปน ตํ หตฺถ-คฺคหณนฺติ ปวุจฺจติ.
ปารุตสฺส นิวตฺถสฺส, คหณํ ยสฺส กสฺสจิ;
เอตํ สงฺฆาฏิยา กณฺณ-คฺคหณนฺติ ปวุจฺจติ.
กายสํสคฺคสงฺขาต-อสทฺธมฺมสฺส ¶ การณา;
ภิกฺขุนี หตฺถปาสสฺมึ, ติฏฺเยฺย ปุริสสฺส วา.
สลฺลเปยฺย ตถา ตตฺถ, ตฺวา ตุ ปุริเสน วา;
สงฺเกตํ วาปิ คจฺเฉยฺย, อิจฺเฉยฺยา คมนสฺส วา.
ตทตฺถาย ปฏิจฺฉนฺน-ฏฺานฺจ ปวิเสยฺย วา;
อุปสํหเรยฺย กายํ วา, หตฺถปาเส ิตา ปน.
อยมสฺสมณี โหติ, วินฏฺา อฏฺวตฺถุกา;
อภพฺพา ปุนรุฬฺหาย, ฉินฺโน ตาโลว มตฺถเก.
อนุโลเมน วา วตฺถุํ, ปฏิโลเมน วา จุตา;
อฏฺมํ ปริปูเรนฺตี, ตเถกนฺตริกาย วา.
อถาทิโต ปเนกํ วา, ทฺเว วา ตีณิปิ สตฺต วา;
สตกฺขตฺตุมฺปิ ปูเรนฺตี, เนว ปาราชิกา สิยา.
อาปตฺติโย ปนาปนฺนา, เทเสตฺวา ตาหิ มุจฺจติ;
ธุรนิกฺเขปนํ กตฺวา, เทสิตา คณนูปิกา.
น โหตาปตฺติยา องฺคํ, สอุสฺสาหาย เทสิตา;
เทสนาคณนํ เนติ, เทสิตาปิ อเทสิตา.
อนาปตฺติ อสฺจิจฺจ, อชานิตฺวา กโรนฺติยา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, อนนฺตรสมา มตา.
‘‘อสทฺธมฺโม’’ติ นาเมตฺถ, กายสํสคฺคนามโก;
อยมุทฺทิสิโต อตฺโถ, สพฺพอฏฺกถาสุปิ.
วิฺู ¶ ปฏิพโล กาย-สํสคฺคํ ปฏิปชฺชิตุํ;
กายสํสคฺคภาเว ตุ, สาธกํ วจนํ อิทํ.
อฏฺวตฺถุกกถา.
อวสฺสุตา ปฏิจฺฉาที, อุกฺขิตฺตา อฏฺวตฺถุกา;
อสาธารณปฺตฺตา, จตสฺโสว มเหสินา.
ปาราชิกกถา นิฏฺิตา.
สงฺฆาทิเสสกถา
ยา ¶ ปน ภิกฺขุนี อุสฺสยวาทา;
อฏฺฏกรี มุขรี วิหเรยฺย;
เยน เกนจิ นเรนิธ สทฺธึ;
สา ครุกํ กิร โทสมุเปติ.
สกฺขึ วาปิ สหายํ วา, ปริเยสติ ทุกฺกฏํ;
ปเท ปเท ตถา อฏฺฏํ, กาตุํ คจฺฉนฺติยาปิ จ.
อาโรเจติ สเจ ปุพฺพํ, ภิกฺขุนี อตฺตโน กถํ;
ทิสฺวา โวหาริกํ ตสฺสา, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
อาโรเจติ สเจ ปจฺฉา, อิตโร อตฺตโน กถํ;
โหติ ภิกฺขุนิยา ตสฺสา, ถุลฺลจฺจยมนนฺตรํ.
อาโรเจติตโร ปุพฺพํ, สเจ โส อตฺตโน กถํ;
ปจฺฉา ภิกฺขุนี เจ ปุพฺพ-สทิโสว วินิจฺฉโย.
‘‘อาโรเจหี’’ติ วุตฺตา เจ, ‘‘กถํ ตว มมาปิ จ’’;
อาโรเจตุ ยถากามํ, ปเม ทุกฺกฏํ สิยา.
ทุติยาโรจเน ¶ ตสฺสา, ถุลฺลจฺจยมุทีริตํ;
อุปาสเกน วุตฺเตปิ, อยเมว วินิจฺฉโย.
อาโรจิตกถํ สุตฺวา, อุภินฺนมฺปิ ยถา ตถา;
วินิจฺฉเย กเต เตหิ, อฏฺเฏ ปน จ นิฏฺิเต.
อฏฺฏสฺส ปริโยสาเน, ชเย ภิกฺขุนิยา ปน;
ปราชเยปิ วา ตสฺสา, โหติ สงฺฆาทิเสสตา.
ทูตํ วาปิ ปหิณิตฺวา, อาคนฺตฺวาน สยมฺปิ วา;
ปจฺจตฺถิกมนุสฺเสหิ, อากฑฺฒียติ ยา ปน.
อาราเม ปน อฺเหิ, อนาจารํ กตํ สเจ;
อโนทิสฺส ปรํ กิฺจิ, รกฺขํ ยาจติ ตตฺถ ยา.
ยาย ¶ กิฺจิ อวุตฺตาว, ธมฺมฏฺา สยเมว ตุ;
สุตฺวา ตํ อฺโต อฏฺฏํ, นิฏฺาเปนฺติ สเจ ปน.
ตสฺสา, อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
กถิเนน สมุฏฺานํ, ตุลฺยํ สกิริยํ อิทํ.
อฏฺฏการิกถา.
ชานนฺตี ภิกฺขุนี โจรึ, วชฺฌํ วิทิตเมว ยา;
สงฺฆํ อนปโลเกตฺวา, ราชานํ คณเมว วา.
วุฏฺาเปยฺย วินา กปฺปํ, โจริวุฏฺาปนํ ปน;
สงฺฆาทิเสสมาปตฺติ-มาปนฺนา นาม โหติ สา.
ปฺจมาสคฺฆนํ ยาย, หริตํ ปรสนฺตกํ;
อติเรกคฺฆนํ วาปิ, อยํ ‘‘โจรี’’ติ วุจฺจติ.
ภิกฺขุนีสุ ปนฺาสุ, ติตฺถิเยสุปิ วา ตถา;
ยา ปพฺพชิตปุพฺพา สา, อยํ ‘‘กปฺปา’’ติ วุจฺจติ.
วุฏฺาเปติ ¶ จ ยา โจรึ, เปตฺวา กปฺปเมวิทํ;
สเจ อาจรินึ ปตฺตํ, จีวรํ ปริเยสติ.
สมฺมนฺนติ จ สีมํ วา, ตสฺสา อาปตฺติ ทุกฺกฏํ;
ตฺติยา ทุกฺกฏํ ทฺวีหิ, กมฺมวาจาหิ จ ทฺวยํ.
ถุลฺลจฺจยสฺส, กมฺมนฺเต, ครุกํ นิทฺทิเส พุโธ;
คโณ อาจรินี เจว, น จ มุจฺจติ ทุกฺกฏํ.
อนาปตฺติ อชานนฺตี, วุฏฺาเปติ, ตเถว จ;
กปฺปํ วา อปโลเกตฺวา, ตสฺสา อุมฺมตฺติกาย วา.
โจริวุฏฺาปนํ นาม, ชายเต วาจจิตฺตโต;
กายวาจาทิโต เจว, สจิตฺตฺจ กฺริยากฺริยํ.
โจริวุฏฺาปนกถา.
คามนฺตรํ นทีปารํ, คจฺเฉยฺเยกาว ยา สเจ;
โอหีเยยฺย คณมฺหา วา, รตฺตึ วิปฺปวเสยฺย วา.
ปมาปตฺติกํ ¶ ธมฺมํ, สาปนฺนา ครุกํ สิยา;
สกคามา อนาปตฺติ, าตพฺพา นิกฺขมนฺติยา.
นิกฺขมิตฺวา ตโต อฺํ, คามํ คจฺฉนฺติยา ปน;
ทุกฺกฏํ ปทวาเรน, เวทิตพฺพํ วิภาวินา.
เอเกน ปทวาเรน, คามสฺส อิตรสฺส จ;
ปริกฺเขเป อติกฺกนฺเต, อุปจาโรกฺกเมปิ วา.
ถุลฺลจฺจยํ อติกฺกนฺเต, โอกฺกนฺเต ทุติเยน ตุ;
ปาเทน ครุกาปตฺติ, โหติ ภิกฺขุนิยา ปน.
นิกฺขมิตฺวา สเจ ปจฺฉา, สกํ คามํ วิสนฺติยา;
อยเมว นโย เยฺโย, วติจฺฉิทฺเทน วา ตถา.
ปากาเรน ¶ วิหารสฺส, ภูมึ ตุ ปวิสนฺติยา;
กปฺปิยนฺติ ปวิฏฺตฺตา, น โทโส โกจิ วิชฺชติ.
ภิกฺขุนีนํ วิหารสฺส, ภูมิ ตาสํ ตุ กปฺปิยา;
โหติ ภิกฺขุวิหารสฺส, ภูมิ ตาสมกปฺปิยา.
หตฺถิอสฺสรถาทีหิ, อิทฺธิยา วา วิสนฺติยา;
อนาปตฺติ สิยาปตฺติ, ปทสา คมเน ปน.
ยํ กิฺจิ สกคามํ วา, ปรคามมฺปิ วา ตถา;
พหิคาเม ปน ตฺวา, อาปตฺติ ปวิสนฺติยา.
ลกฺขเณนุปปนฺนาย, นทิยา ทุติยํ วินา;
ปารํ คจฺฉติ ยา ตีรํ, ตสฺสา สมณิยา ปน.
ปมํ อุทฺธริตฺวาน, ปาทํ ตีเร เปนฺติยา;
โหติ ถุลฺลจฺจยาปตฺติ, ทุติยาติกฺกเม ครุ.
อนฺตรนทิยํเยว, สทฺธึ ทุติยิกาย หิ;
ภณฺฑิตฺวา โอริมํ ตีรํ, ตถา ปจฺจุตฺตรนฺติยา.
อิทฺธิยา เสตุนา นาวา-ยานรชฺชูหิ วา ปน;
เอวมฺปิ จ ปรํ ตีรํ, อนาปตฺตุตฺตรนฺติยา.
นฺหายิตุํ ปิวิตุํ วาปิ, โอติณฺณาถ นทึ ปุน;
ปทสาโวริมํ ตีรํ, ปจฺจุตฺตรติ วฏฺฏติ.
ปทสา ¶ โอตริตฺวาน, นทึ อุตฺตรเณ ปน;
อาโรหิตฺวา ตถา เสตุํ, อนาปตฺตุตฺตรนฺติยา.
เสตุนา อุปคนฺตฺวา วา, ยานากาเสหิ วา สเจ;
ยาติ อุตฺตรเณ กาเล, ปทสา ครุกํ ผุเส.
นทิยา ปาริมํ ตีรํ, อิโต โอริมตีรโต;
อุลฺลงฺฆิตฺวาน เวเคน, อนาปตฺตุตฺตรนฺติยา.
ปิฏฺิยํ วา นิสีทิตฺวา, ขนฺเธ วา อุตฺตรนฺติยา;
หตฺถสงฺฆาตเน วาปิ, ทุสฺสยาเนปิ วฏฺฏติ.
‘‘ปุเรรุโณทยาเยว ¶ , ปาสํ ทุติยิกาย หิ;
คมิสฺสามี’’ติ อาโภคํ, วินา ภิกฺขุนิยา ปน.
เอกคพฺเภปิ วา หตฺถ-ปาสํ ทุติยิกาย หิ;
อติกฺกมฺม สิยาปตฺติ, อรุณํ อุฏฺเปนฺติยา.
‘‘คมิสฺสามี’’ติ อาโภคํ, กตฺวา คจฺฉนฺติยา ปน;
น โทโส ทุติยา ปาสํ, อุฏฺเติ อรุณํ สเจ.
อินฺทขีลมติกฺกมฺม, อรฺํ เอตฺถ ทีปิตํ;
คามโต พหิ นิกฺขมฺม, ตสฺสา ทุติยิกาย ตุ.
ทสฺสนสฺสุปจารํ ตุ, ชานิตฺวา วิชหนฺติยา;
โหติ ถุลฺลจฺจยาปตฺติ, ชหิเต ครุกํ สิยา.
สาณิปาการปาการ-ตรุอนฺตริเต ปน;
สวนสฺสุปจาเรปิ, สติ อาปตฺติ โหติ หิ.
อชฺโฌกาเส ตุ ทูเรปิ, ทสฺสนสฺสุปจารตา;
โหติ, เอตฺถ กถํ ธมฺม-สวนาโรจเน วิย.
มคฺคมูฬฺหสฺส สทฺเทน, วิย กูชนฺติยา ปน;
‘‘อยฺเย’’ติ ตสฺสา สทฺทสฺส, สวนาติกฺกเมปิ จ.
โหติ, ภิกฺขุนิยาปตฺติ, ครุกา เอวรูปเก;
เอตฺถ ภิกฺขุนี เอกาปิ, คณาเยวาติ วุจฺจติ.
โอหียิตฺวาถ คจฺฉนฺตี, ‘‘ปาปุณิสฺสามิ ทานิหํ’’;
อิจฺเจวํ ตุ สอุสฺสาหา, อนุพนฺธติ วฏฺฏติ.
ทฺวินฺนํ ¶ มคฺคํ คจฺฉนฺตีนํ, เอกา คนฺตุํ โน สกฺโกติ;
อุสฺสาหสฺสจฺเฉทํ กตฺวา, โอหีนา เจ ตสฺสาปตฺติ.
อิตราปิ สเจ ยาติ, ‘‘โอหียตุ อย’’นฺติ จ;
โหติ ตสฺสาปิ อาปตฺติ, สอุสฺสาหา น โหติ เจ.
คจฺฉนฺตีสุ ตถา ทฺวีสุ, ปุริมา ยาติ เอกกํ;
อฺํ ปน สเจ มคฺคํ, ปจฺฉิมาปิ จ คณฺหติ.
เอกิสฺสา ¶ ปน ปกฺกนฺต-ฏฺาเน ติฏฺติ เจตรา;
ตสฺมา ตตฺถ อุภินฺนมฺปิ, อนาปตฺติ ปกาสิตา.
อรุณุคฺคมนา ปุพฺเพ, นิกฺขมิตฺวา สคามโต;
อรุณุคฺคมเน กาเล, คามนฺตรคตาย หิ.
อติกฺกมนฺติยา ปารํ, นทิยา ทุติยิกํ วินา;
อาปตฺติโย จตสฺโสปิ, โหนฺติ เอกกฺขเณ ปน.
ปกฺกนฺตา วาปิ วิพฺภนฺตา, ยาตา เปตานํ โลกํ วา;
ปกฺขสงฺกนฺตา วา นฏฺา, สทฺธึ ยาตา สา เจ โหติ.
คามนฺตโรกฺกมาทีนิ, จตฺตาริปิ กโรนฺติยา;
อนาปตฺตีติ าตพฺพํ, เอวํ อุมฺมตฺติกายปิ.
รตฺติยํ วิปฺปวาสํ ตุ, หตฺถปาโสว รกฺขติ;
อคามเก อรฺเ ตุ, คณา โอหียนํ มตํ.
สกคาเม ยถากามํ, ทิวา จ วิจรนฺติยา;
จตฺตาโรปิ จ สงฺฆาทิ-เสสา ตสฺสา น วิชฺชเร.
สมุฏฺานาทโย ตุลฺยา, ปมนฺติมวตฺถุนา;
สจิตฺตํ กายกมฺมฺจ, ติจิตฺตฺจ ติเวทนํ.
คามนฺตรคมนกถา.
สีมาสมฺมุติยา เจว, คณสฺส ปริเยสเน;
ตฺติยา ทุกฺกฏํ, ทฺวีหิ, โหนฺติ ถุลฺลจฺจยา ทุเว.
กมฺมสฺส ปริโยสาเน, โหติ สงฺฆาทิเสสตา;
ติกสงฺฆาทิเสสํ ตุ, อธมฺเม ติกทุกฺกฏํ.
ปุจฺฉิตฺวา ¶ การกํ สงฺฆํ, ฉนฺทํ ทตฺวา คณสฺส วา;
วตฺเต วา ปน วตฺตนฺตึ, อสนฺเต การเกปิ วา.
ภิกฺขุนึ ¶ ปน อุกฺขิตฺตํ, ยา โอสาเรติ ภิกฺขุนี;
ตสฺสา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา.
สงฺฆเภทสมา วุตฺตา, สมุฏฺานาทโย นยา;
กฺริยากฺริยมิทํ วุตฺตํ, อยเมว วิเสสตา.
จตุตฺถํ.
สยํ อวสฺสุตา ตถา, อวสฺสุตสฺส หตฺถโต;
มนุสฺสปุคฺคลสฺส เจ, ยเทว กิฺจิ คณฺหติ.
อามิสํ, คหเณ ตสฺสา;
ถุลฺลจฺจยมุทีริตํ;
อชฺโฌหาเรสุ สงฺฆาทิ-;
เสสา โหนฺติ ปโยคโต.
เอกโตวสฺสุเต กิฺจิ, ปฏิคฺคณฺหติ, ทุกฺกฏํ;
อชฺโฌหารปฺปโยเคสุ, ถุลฺลจฺจยจโย สิยา.
ยกฺขเปตติรจฺฉาน-ปณฺฑกานฺจ หตฺถโต;
มนุสฺสวิคฺคหานมฺปิ, อุภโตวสฺสุเต ตถา.
เอกโตวสฺสุเต เอตฺถ, อุทเก ทนฺตกฏฺเก;
คหเณ ปริโภเค จ, สพฺพตฺถาปิ จ ทุกฺกฏํ.
อุภยาวสฺสุตาภาเว, น โทโส ยทิ คณฺหติ;
‘‘อวสฺสุโต น จาย’’นฺติ, ตฺวา คณฺหติ ยา ปน.
ตสฺสา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
สมุฏฺานาทโย ตุลฺยา, ปมนฺติมวตฺถุนา.
ปฺจมํ.
อุยฺโยชเน ปเนกิสฺสา, อิตริสฺสา ปฏิคฺคเห;
ทุกฺกฏานิ จ โภเคสุ, ถุลฺลจฺจยคโณ สิยา.
โภชนสฺสาวสานสฺมึ ¶ ¶ , โหติ สงฺฆาทิเสสตา;
ยกฺขาทีนํ จตุนฺนมฺปิ, ตเถว ปุริสสฺส จ.
ทนฺตกฏฺุทกานฺจ, คหณุยฺโยชเน ปน;
เตสฺจ ปริโภเคปิ, ทุกฺกฏํ ปริกิตฺติตํ.
ยกฺขาทีนํ ตุ เสสสฺส, คหณุยฺโยชเน ปน;
โภเค จ ทุกฺกฏํ, ภุตฺเต, ถุลฺลจฺจยมุทีริตํ.
‘‘นาวสฺสุโต’’ติ ตฺวา วา, กุปิตา วา น คณฺหติ;
กุลานุทฺทยตา วาปิ, อุยฺโยเชติ จ ยา ปน.
ตสฺสา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย นยา.
ฉฏฺํ.
สตฺตมํ อฏฺมํ สงฺฆ-เภเทน สทิสํ มตํ;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, นตฺถิ กาจิ วิเสสตา.
สตฺตมฏฺมานิ.
นวเม ทสเม วาปิ, วตฺตพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
อนนฺตรสมาเยว, สมุฏฺานาทโย นยา.
นวมทสมานิ.
ทุฏฺโทสทฺวเยนาปิ, สฺจริตฺเตน เตน ฉ;
ยาวตติยกา อฏฺ, จตฺตาริ จ อิโต ตโต.
สงฺฆาทิเสสกถา.
นิสฺสคฺคิยกถา
อธิฏฺานูปคํ ¶ ¶ ปตฺตํ, อนธิฏฺาย ภิกฺขุนี;
วิกปฺปนมกตฺวา วา, เอกาหมฺปิ เปยฺย เจ.
อรุณุคฺคมเนเนว, สทฺธึ ภิกฺขุนิยา สิยา;
ตสฺสา นิสฺสคฺคิยาปตฺติ, ปตฺตสนฺนิธิการณา.
เสโส ปน กถามคฺโค, ปตฺตสิกฺขาปเท อิธ;
สพฺโพ วุตฺตนเยเนว, เวทิตพฺโพ วินิจฺฉโย.
ทสาหาติกฺกเม ตตฺถ, เอกาหาติกฺกเม อิธ;
ตสฺสิมสฺส อุภินฺนมฺปิ, อยเมว วิเสสตา.
ปมํ.
อกาเล จีวรํ ทินฺนํ, ทินฺนํ กาเลปิ เกนจิ;
อาทิสฺส ปน ‘‘สมฺปตฺตา, ภาเชนฺตู’’ติ นิยามิตํ.
อกาลจีวรํ ‘‘กาล-จีวร’’นฺติ สเจ ปน;
ภาชาเปยฺย จ ยา ตสฺสา, ปโยเค ทุกฺกฏํ สิยา.
อตฺตนา ปฏิลทฺธํ ยํ, ตํ ตุ นิสฺสคฺคิยํ ภเว;
ลภิตฺวา ปน นิสฺสฏฺํ, ยถาทาเน นิโยชเย.
กตฺวา วินยกมฺมํ ตุ, ปฏิลทฺธมฺปิ ตํ ปุน;
ตสฺส จายมธิปฺปาโย, เสวิตุํ น จ วฏฺฏติ.
อกาลวตฺถสฺาย, ทุกฺกฏํ กาลจีวเร;
อุภยตฺถปิ นิทฺทิฏฺํ, ตถา เวมติกายปิ.
กาลจีวรสฺาย, จีวเร อุภยตฺถปิ;
น โทสุมฺมตฺติกาทีนํ, ติสมุฏฺานตา มตา.
ทุติยํ.
จีวเรสุปิ ¶ พนฺธิตฺวา, ปิเตสุ พหูสฺวปิ;
เอกาเยว สิยาปตฺติ, อจฺฉินฺทติ สเจ สยํ.
ตถาจฺฉินฺทาปเน ¶ เอกา, เอกายาณตฺติยา ภเว;
อิตเรสุ จ วตฺถูนํ, ปโยคสฺส วสา สิยา.
ติกปาจิตฺติ อฺสฺมึ, ปริกฺขาเร ตุ ทุกฺกฏํ;
ติกทุกฺกฏมุทฺทิฏฺํ, อิตริสฺสา ตุ จีวเร.
ตาย วา ทียมานํ ตุ, ตสฺสา วิสฺสาสเมว วา;
คณฺหนฺติยา อนาปตฺติ, ติสมุฏฺานตา มตา.
ตติยํ.
วิฺาเปตฺวา สเจ อฺํ, ตทฺํ วิฺาเปนฺติยา;
วิฺตฺติทุกฺกฏํ ตสฺสา, ลาภา นิสฺสคฺคิยํ สิยา.
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, อนฺเ ทฺวิกทุกฺกฏํ;
อนฺเนฺสฺาย, อปฺปโหนฺเตปิ วา ปุน.
ตสฺมึ ตฺเว วา อฺํ, อฺเนตฺเถปิ วา สติ;
อานิสํสฺจ ทสฺเสตฺวา, ตทฺํ วิฺาเปนฺติยา.
อนาปตฺตีติ าตพฺพํ, ตถา อุมฺมตฺติกายปิ;
สฺจริตฺตสมา วุตฺตา, สมุฏฺานาทโย นยา.
จตุตฺถํ.
อฺํ เจตาเปตฺวา ปุพฺพํ, ปจฺฉา อฺํ เจตาเปยฺย;
เอวํ สฺายฺํ ธฺํ, มยฺหํ อาเนตฺวา เทตีติ.
เจตาปนปโยเคน, มูลฏฺาย หิ ทุกฺกฏํ;
ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ โหติ, เตน จฺเน วาภตํ.
เสสํ ¶ อนนฺตเรเนว, สทิสนฺติ วินิทฺทิเส;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, อปุพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ.
ปฺจมํ.
อฺทตฺถาย ทินฺเนน, ปริกฺขาเรน ยา ปน;
เจตาเปยฺย สเจ อฺํ, สงฺฆิเกนิธ ภิกฺขุนี.
ปโยเค ¶ ทุกฺกฏํ, ลาเภ, ตสฺสา นิสฺสคฺคิยํ สิยา;
อนฺทตฺถิเก เอตฺถ, นิทฺทิฏฺํ ทฺวิกทุกฺกฏํ.
เสสกํ อฺทตฺถาย, อนาปตฺตุปเนนฺติยา;
ปุจฺฉิตฺวา สามิเก วาปฺยา-ปทาสุมฺมตฺติกาย วา.
สฺจริตฺตสมา วุตฺตา, สมุฏฺานาทโย นยา;
สตฺตมํ ฉฏฺสทิสํ, สยํ ยาจิตกํ วินา.
ฉฏฺสตฺตมานิ.
อฏฺเม นวเม วาปิ, วตฺตพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
‘‘มหาชนิกสฺาจิ-เกนา’’ติ ปทตาธิกา.
ทสเมปิ กถา สพฺพา, อนนฺตรสมา มตา;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, วิเสโส นตฺถิ โกจิปิ.
อฏฺมนวมทสมานิ.
ปโม วคฺโค.
อติเรกจตุกฺกํสํ, ครุปาวุรณํ ปน;
เจตาเปยฺย สเจ ตสฺสา, จตุสจฺจปฺปกาสินา.
ปโยเค ¶ ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ มตํ;
กหาปณจตุกฺกํ ตุ, กํโส นาม ปวุจฺจติ.
อูนเก ตุ จตุกฺกํเส, อุทฺทิฏฺํ ทฺวิกทุกฺกฏํ;
อนาปตฺติ จตุกฺกํส-ปรมํ ครุกํ ปน.
เจตาเปติ ตทูนํ วา, าตกานฺจ สนฺตเก;
อฺสฺสตฺถาย วา อตฺต-ธเนนุมฺมตฺติกาย วา.
เจตาเปนฺตํ มหคฺฆํ ยา, เจตาเปตปฺปเมว วา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, สฺจริตฺตสมา มตา.
เอกาทสมํ.
ลหุปาวุรณํ ¶ อฑฺฒ- เตยฺยกํสคฺฆนํ ปน;
ตโต เจ อุตฺตรึ ยํ ตุ, เจตาเปติ หิ ภิกฺขุนี.
ตสฺสา นิสฺสคฺคิยาปตฺติ, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา;
อนนฺตรสมํ เสสํ, นตฺถิ กาจิ วิเสสตา.
ทฺวาทสมํ.
สาธารณานิ เสสานิ, ตานิ อฏฺารสาปิ จ;
อิมานิ ทฺวาทเสวาปิ, สมตึเสว โหนฺติ หิ.
นิสฺสคฺคิยกถา.
ปาจิตฺติยกถา
ลสุณํ ภณฺฑิกํ วุตฺตํ, น เอกทฺวิติมิฺชกํ;
อามกํ มาคธํเยว, ‘‘ขาทิสฺสามี’’ติ คณฺหติ.
คหเณ ทุกฺกฏํ ตสฺสา, ปาจิตฺติ ยทิ ขาทติ;
อชฺโฌหารวเสเนว, ปาจิตฺตึ ปริทีปเย.
ทฺเว ¶ ตโย ภณฺฑิเก สทฺธึ, สงฺขาทิตฺวา สเจ ปน;
อชฺโฌหรติ ยา ตสฺสา, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยา.
ภินฺทิตฺวา ตตฺถ เอเกกํ, มิฺชํ ขาทนฺติยา ปน;
มิฺชานํ คณนายสฺสา, ปาจิตฺติคณนา สิยา.
ปลณฺฑุโก ภฺชนโก, หริโต จาปโลปิ จ;
ลสุณา ปน จตฺตาโร, วฏฺฏนฺเตว สภาวโต.
ปลณฺฑุโก ปณฺฑุวณฺโณ, ภฺชโน โลหิโตปิ จ;
หริโต หริตวณฺโณ, จาปโล เสตโกปิ จ.
เอกา มิฺชา ปลณฺฑุสฺส, ภฺชนสฺส ทุเว สิยุํ;
ติสฺโส หริตกสฺสาปิ, จาปโล โหตฺยมิฺชโก.
สูปมํสาทิสํปาเก ¶ , สาฬวุตฺตริภงฺคเก;
น โทสุมฺมตฺติกาทีนํ, สมุฏฺาเนฬกูปมํ.
ปมํ.
สมฺพาเธ อุปกจฺเฉสุ, มุตฺตสฺส กรเณปิ วา;
เอกโลมมฺปิ ปาจิตฺติ, สํหราเปนฺติยา สิยา.
พหุเกปิ ตถา โลเม, สํหราเปนฺติยา ปน;
ปโยคคณนายสฺสา, น โลมคณนาย หิ.
น โทโส สติ อาพาเธ, โลมเก สํหรนฺติยา;
สมุฏฺานาทโย มคฺค- สํวิธานสมา มตา.
ทุติยํ.
โหติ อนฺตมโส มุตฺต-กรณสฺส ตลฆาตเน;
เกสเรนาปิ ราเคน, ปาจิตฺติ ปทุมสฺส วา.
คณฺฑํ ¶ ตตฺถ วณํ วาปิ, น โทโส ปหรนฺติยา;
สมุฏฺานาทโย ตุลฺยา, ปมนฺติมวตฺถุนา.
ตติยํ.
ยา ปนุปฺปลปตฺตมฺปิ, พฺยฺชเน ภิกฺขุนตฺตโน;
กามราคปเรตา ตุ, ปเวเสติ น วฏฺฏติ.
อิทํ วตฺถุวเสเนว, วุตฺตํ ตุ ชตุมฏฺกํ;
ทณฺฑเมลาฬุกํ วาปิ, มุตฺตสฺส กรเณ ปน.
สมฺผสฺสํ สาทิยนฺติยา, ปเวเสติ สเจ ปน;
ปเวสาเปติ วา ตสฺมึ, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
อาพาธปจฺจยา โทโส, นตฺถิ อุมฺมตฺติกาย วา;
ตลฆาตกตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย มตา.
จตุตฺถํ.
องฺคุลีนํ ¶ ปน ทฺวินฺนํ, อคฺคปพฺพทฺวยาธิกํ;
ปาจิตฺติยํ ปเวเสตฺวา, ทกสุทฺธึ กโรนฺติยา.
เอกิสฺสางฺคุลิยา ตีณิ, ปพฺพานิ ปน ทีฆโต;
ปาจิตฺติยํ ภเว สุทฺธึ, ปเวเสตฺวาทิยนฺติยา.
จตุนฺนํ วาปิ ติสฺสนฺนํ, เอกปพฺพมฺปิ ยา ปน;
วิตฺถารโต ปเวเสติ, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
อิติ สพฺพปฺปกาเรน, มหาปจฺจริยา ปน;
อภิพฺยตฺตตรํ กตฺวา, อยมตฺโถ วิภาวิโต.
โทโส ทฺวงฺคุลปพฺเพ วา, นตฺถิ อาพาธการณา;
อธิกมฺปิ ปเวเสตฺวา, ทกสุทฺธึ กโรนฺติยา.
ตถา ¶ อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, ตลฆาตสมา มตา.
ปฺจมํ.
ภฺุชโต ปน ภิกฺขุสฺส, ปานียํ วา วิธูปนํ;
คเหตฺวา อุปติฏฺเยฺย, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
คหิตา อุทเกเนว, ขีรตกฺกาทโย รสา;
‘‘พีชนี’’ติ จ ยา กาจิ, วตฺถโกณาทิ วุจฺจติ.
หตฺถปาเส อิธฏฺาน-ปจฺจยาปตฺติ ทีปิตา;
ปหารปจฺจยา วุตฺตํ, ขนฺธเก ทุกฺกฏํ วิสุํ.
หตฺถปาสํ ชหิตฺวา วา, อุปติฏฺนฺติยา ปน;
ขาทโต ขาทนํ วาปิ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
น โทโส เทติ ทาเปติ, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
อิทํ เอฬกโลเมน, สมุฏฺานํ สมํ มตํ.
ฉฏฺํ.
วิฺตฺวา อามกํ ธฺํ, ภชฺชิตฺวา ยทิ ภิกฺขุนี;
โกฏฺเฏตฺวา จ ปจิตฺวา จ, ปาจิตฺติ ปริภฺุชติ.
น ¶ เกวลํ ตุ ธฺานํ, คหเณเยว ทุกฺกฏํ;
หรเณปิ จ ธฺานํ, ตถา สุกฺขาปเน ปน.
ภชฺชนตฺถาย ธฺานํ, กปลฺลุทฺธนสชฺชเน;
อคฺคิสฺส กรเณ ทพฺพิ-สชฺชเน จ, กปลฺลเก.
ธฺปกฺขิปเน ตตฺถ, ทพฺพิยา ฆฏฺฏโกฏฺฏเน;
ปปฺโผฏนาทิเก สพฺพ-ปโยเค ทุกฺกฏํ ภเว.
โภชนฺเจว ¶ วิฺตฺติ, ปมาณํ อิทเมตฺถ หิ;
วิฺตฺวา วา สยํ ตสฺมา, ภชฺชนาทีนิ อฺโต.
วิฺาเปตฺวา ปนฺาย, ภชฺชนาทีนิ วา สยํ;
การาเปตฺวาปิ กตฺวา วา, อชฺโฌหรติ ยา ปน.
อชฺโฌหารปโยเคสุ, ตสฺสา ปาจิตฺติโย สิยุํ;
มาตรํ วาปิ ยาจิตฺวา, ปาจิตฺติ ปริภฺุชติ.
ภชฺชนาทีนิ กตฺวา วา, การาเปตฺวาปิ วา ปน;
อวิฺตฺติ สยํ ลทฺธํ, ทุกฺกฏํ ปริภฺุชติ.
วิฺตฺติยา ปนฺาย, ลทฺธํ ตาย สยมฺปิ วา;
การาเปตฺวาปิ กตฺวา วา, ตถา อชฺโฌหรนฺติยา.
เสทกมฺมาทิอตฺถาย, ธฺวิฺตฺติยา ปน;
เปตฺวา สตฺต ธฺานิ, เสสวิฺตฺติยาปิ จ.
อนาปตฺตีติ าตพฺพํ, ตถา อุมฺมตฺติกาย จ;
าตกานมฺปิ ธฺํ ตุ, อามกํ น จ วฏฺฏติ.
วินา วิฺตฺติยา ลทฺธํ, นวกมฺเมสุ วฏฺฏติ;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, อทฺธานสทิสา มตา.
สตฺตมํ.
อุจฺจารํ วาปิ ปสฺสาวํ, สงฺการํ วา วิฆาสกํ;
ฉฑฺเฑยฺย วา ติโรกุฏฺเฏ, ฉฑฺฑาเปยฺย ปเรหิ วา.
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, ปากาเรปิ อยํ นโย;
ฉฑฺเฑนฺติยา ปเนเกก-มเนกาปตฺติ ทีปิตา.
เอตานิ ¶ ปน วตฺถูนิ, จตฺตาริ สกลานิปิ;
เอเกเนว ปโยเคน, เอกา ฉฑฺเฑนฺติยา สิยา.
อาณตฺติยมฺปิ ¶ เอเสว, นโย เยฺโย วิภาวินา;
ฉฑฺฑเน ทนฺตกฏฺสฺส, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา.
สพฺพตฺถ ปน ภิกฺขุสฺส, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ;
อวลฺเชปิ วา าเน, โอโลเกตฺวาปิ วา ปน.
ฉฑฺเฑนฺติยา อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
สฺจริตฺตสมุฏฺานํ, กฺริยากฺริยมิทํ สิยา.
อฏฺมํ.
เขตฺเต วา นาฬิเกราทิ-อาราเม วาปิ ยา ปน;
โรปิเม หริตฏฺาเน, ยตฺถ กตฺถจิ ภิกฺขุนี.
ตานิ จตฺตาริ วตฺถูนิ, สเจ ฉฑฺเฑติ วา สยํ;
ฉฑฺฑาเปติ ตถา วุตฺต-นโย อาปตฺตินิจฺฉโย.
ภฺุชมานา นิสีทิตฺวา, เขตฺเต ตุ หริเต ตถา;
อุจฺฉุอาทีนิ ขาทนฺตี, คจฺฉนฺตี ปน ตตฺถ ยา.
ฉฑฺเฑติ ยทิ อุจฺฉิฏฺํ, อุทกํ จลกานิ วา;
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, ภิกฺขุโน โหติ ทุกฺกฏํ.
ฉฑฺเฑนฺติยา สิยาปตฺติ, าเน อนฺตมโส ชลํ;
ปิวิตฺวา มตฺถกจฺฉินฺนํ, นาฬิเกรมฺปิ ตาทิเส.
กสิเต ตุ ปนฏฺาเน, พีชนิกฺเขปเน กเต;
น อุฏฺเตงฺกุรํ ยาว, สพฺเพสํ ตาว ทุกฺกฏํ.
ลายิตมฺปิ มนุสฺสานํ, เขตฺตํ รกฺขติ เจ ปุน;
โรหนตฺถาย ตตฺถสฺสา, ยถาวตฺถุกเมว หิ.
น โทโส ฉฑฺฑิเต เขตฺเต, สพฺพํ ฉฑฺเฑนฺติยา ปน;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, อฏฺเมน สมา มตา.
นวมํ.
นจฺจํ ¶ ¶ วา ปน คีตํ วา, วาทิตํ วาปิ ภิกฺขุนี;
ทสฺสนตฺถาย คจฺเฉยฺย, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
ทสฺสนตฺถาย นจฺจสฺส, คีตสฺส สวนาย จ;
คจฺฉนฺติยา สิยา ตสฺสา, ปทวาเรน ทุกฺกฏํ.
สเจ เอกปโยเคน, โอโลเกนฺตี จ ปสฺสติ;
สุณาติ เตสํ คีตมฺปิ, เอกา ปาจิตฺติ ทีปิตา.
อฺสฺมิมฺปิ ทิสาภาเค, นจฺจํ ปสฺสติ เจ ปน;
สุณาติ อฺโต คีตํ, วิสุํ ปาจิตฺติโย สิยุํ.
ปโยคคณนาเยตฺถ, อาปตฺติคณนา สิยา;
นจฺจิตุํ คายิตุํ เนว, สยํ ลภติ ภิกฺขุนี.
‘‘อฺํ นจฺจาติ วาเทหิ’’, อิติ วตฺตุํ น วฏฺฏติ;
‘‘อุปฏฺานํ กโรมา’’ติ, วุตฺเต วา สมฺปฏิจฺฉิตุํ.
ตสฺสา ปาจิตฺติ สพฺพตฺถ, ภิกฺขุโน โหติ ทุกฺกฏํ;
‘‘อุปฏฺานํ กโรมา’’ติ, วุตฺเต ภิกฺขุนิยา ปน.
‘‘อุปฏฺานํ ปสตฺถ’’นฺติ, วตฺตุเมวํ ตุ วฏฺฏติ;
อาราเมเยว ตฺวา วา, ยา ปสฺสติ สุณาติ วา.
อตฺตโน จ ิโตกาสํ, อาคนฺตฺวา จ ปโยชิตํ;
คนฺตฺวา ปสฺสนฺติยา วาปิ, ตถารูปา หิ การณา.
ปสฺสนฺติยา ตถา มคฺคํ, นจฺจํ ปฏิปเถปิ จ;
ตถา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺตาปทาสุปิ.
อิทเมฬกโลเมน, สมุฏฺานํ สมํ มตํ;
โลกวชฺชมิทํ ปาป-จิตฺตฺเจว ติเวทนํ.
ทสมํ.
ลสุณวคฺโค ปโม.
ยาธ ¶ รตฺตนฺธการสฺมึ, อปฺปทีเป ปเนกิกา;
สนฺติฏฺติ สเจ สทฺธึ, ปุริเสน จ ภิกฺขุนี.
ตสฺสา ¶ ปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, สทฺธึ วา สลฺลปนฺติยา;
หตฺถปาสํ สมาคนฺตฺวา, รหสฺสาทวเสน ตุ.
หตฺถปาสํ ชหิตฺวา วา, ปุริสสฺส สเจ ปน;
อชหิตฺวาปิ วา ยกฺข-เปตาทีนมฺปิ ภิกฺขุนี.
สนฺติฏฺติ จ ยา ตสฺสา, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํ;
อนาปตฺติ สเจ โกจิ, ทุติยา วิฺุ วิชฺชติ.
ตถา อุมฺมตฺติกาทีน-มถฺวิหิตาย วา;
เถยฺยสตฺถสมุฏฺานํ, กฺริยํ สฺาวิโมกฺขกํ.
ปมํ.
ทุติเย ตุ ‘‘ปฏิจฺฉนฺเน, โอกาเส’’ติ อิทํ ปน;
อธิกํ อิตรํ สพฺพํ, ปเมน สมํ มตํ.
ทุติยํ.
ตติเยปิ จตุตฺเถปิ, อปุพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
สมานํ ปเมเนว, สมุฏฺานาทินา สห.
ตติยจตุตฺถานิ.
ฉทนนฺโต นิสีทิตฺวา, อโนวสฺสปฺปเทสกํ;
อชฺโฌกาเส นิสีทิตฺวา, อุปจารมฺปิ วา สเจ.
อติกฺกเมติ ยา, โหติ, ทุกฺกฏํ ปเม ปเท;
ทุติเย จ ปเท ตสฺสา, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
ปลฺลงฺกสฺส ¶ อโนกาเส, ทุกฺกฏํ สมุทีริตํ;
ตถาปุฏฺเ อนาปุฏฺ-สฺาย วิจิกิจฺฉโต.
อสํหาริเมนาปตฺติ, คิลานายาปทาสุ วา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา.
ปฺจมํ.
เอกาปตฺติ ¶ นิสีทิตฺวา, โหติ คจฺฉนฺติยา ปน;
เอกาว อนิสีทิตฺวา, นิปชฺชิตฺวา วชนฺติยา.
นิสีทิตฺวา นิปชฺชิตฺวา, โหนฺติ คจฺฉนฺติยา ทุเว;
เสสํ อนนฺตเรเนว, สมุฏฺานาทินา สมํ.
ฉฏฺํ.
ฉฏฺเน สตฺตมํ ตุลฺยํ, อฏฺเม นตฺถิ กิฺจิปิ;
วตฺตพฺพํ ติสมุฏฺานํ, สจิตฺตํ ทุกฺขเวทนํ.
สตฺตมฏฺมานิ.
นิรยพฺรหฺมจริเยหิ, อตฺตานํ วา ปรมฺปิ วา;
อภิสเปยฺย ปาจิตฺติ, วาจโต วาจโต สิยา
เปตฺวา นิรยฺเจว, พฺรหฺมจริยฺจ ยา ปน;
‘‘สุนขี สูกรี กากี, กาณา กุณี’’ติอาทินา.
อกฺโกสติ จ วาจาย, วาจายาปตฺติ ทุกฺกฏํ;
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสสาย ติกทุกฺกฏํ.
ปุรกฺขตฺวา วทนฺตีน-มตฺถธมฺมานุสาสนึ;
อนาปตฺตฏฺเมเนว, สมุฏฺานาทโย สมา.
นวมํ.
โรทนฺติยา ¶ วธิตฺวา วา, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;
ทฺวีสุ เตสุ ปเนเกกํ, ทุกฺกฏํ ตุ กโรนฺติยา.
เสสมุตฺตานเมเวตฺถ, สมุฏฺานาทโย ปน;
ธุรนิกฺเขปตุลฺยาว, กฺริยามตฺตํ วิเสสกํ.
ทสมํ.
อนฺธการวคฺโค ทุติโย.
นฺหายติ ¶ นคฺคา ยา ปน หุตฺวา;
สพฺพปโยเค ทุกฺกฏมสฺสา;
ตสฺส จ โวสาเน ชินวุตฺตํ;
ภิกฺขุนิ โทสํ สา สมุเปติ.
อจฺฉินฺนจีวรา นฏฺ-จีวรา อาปทาสุ วา;
น โทเสฬกโลเมน, สมุฏฺานาทโย สมา.
ปมํ.
ทุติเย ปน วตฺตพฺพํ, อปุพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, สฺจริตฺตสมา มตา.
ทุติยํ.
ทุสฺสิพฺพิตํ วิสิพฺเพตฺวา, สิพฺพนตฺถาย จีวรํ;
อนนฺตราย ตํ ปจฺฉา, ยา น สิพฺเพยฺย ภิกฺขุนี.
เปตฺวา จตุปฺจาหํ, ‘‘น สิพฺพิสฺสามฺยห’’นฺติ หิ;
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺเตว, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
ปจฺฉา ¶ สิพฺพติ ปาจิตฺติ, นิกฺขิปิตฺวา ธุรํ สเจ;
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสสาย ติกทุกฺกฏํ.
วุตฺตํ อุภินฺนมฺสฺมึ, ปริกฺขาเร ตุ ทุกฺกฏํ;
อนาปตฺติ คิลานาย, อนฺตราเยปิ วา สติ.
อติกฺกเมติ ปฺจาหํ, กโรนฺตี วาปิ จีวรํ;
ธุรนิกฺเขปนํ นาม, สมุฏฺานมิทํ มตํ.
ตติยํ.
ปฺจาหิกํ ตุ สงฺฆาฏิ-จารํ ยาติกฺกเมยฺย หิ;
โหติ ปาจิตฺติยาปตฺติ, ฉฏฺเ ตสฺสารุณุคฺคเม.
เอกสฺมึ จีวเร เอกา, ปฺจ ปฺจสุ ทีปิตา;
ติจีวรฺจ สํกจฺจิ, ทกสาฏีติ ปฺจ ตุ.
ติกปาจิตฺติ ¶ ปฺจาหา-นติกฺกนฺเต ทฺวิทุกฺกฏํ;
ปฺจเม ทิวเส ปฺจ, จีวรานิ นิเสวติ.
โอตาเปติ คิลานาย, อนาปตฺติปทาสุปิ;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา.
จตุตฺถํ.
คเหตฺวา ยา อนาปุจฺฉา, สงฺกเมตพฺพจีวรํ;
ปริภฺุชติ อฺิสฺสา, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสสาย ติกทุกฺกฏํ;
อจฺฉินฺนจีวรา นฏฺ-จีวรา อาปทาสุ วา.
ตถา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
กถิเนน สมุฏฺานํ, ตุลฺยเมตํ กฺริยากฺริยํ.
ปฺจมํ.
ยา ¶ หิ ภิกฺขุนิ สงฺฆสฺส, ลภิตพฺพํ ตุ จีวรํ;
นิวาเรติ สเจ ตสฺสา, ปาจิตฺติ ปริทีปเย.
คณสฺสาปิ จ เอกิสฺสา, ลาเภ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ;
ตเถวฺํ ปริกฺขารํ, นิวาเรติ สเจ ปน.
อานิสํสํ นิทสฺเสตฺวา, นิวาเรติ น โทสตา;
อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย มตา.
ฉฏฺํ.
จีวรานํ วิภงฺคํ ยา, ปฏิเสเธยฺย ธมฺมิกํ;
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํ.
อธมฺเม ธมฺมสฺาย, อุโภ เวมติกาย วา;
อานิสํสํ นิทสฺเสตฺวา, ปฏิเสเธนฺติยา ปน.
ตถา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, อนนฺตรสมา มตา.
สตฺตมํ.
นิวาสนูปคํ ¶ วาปิ, ตถา ปารุปนูปคํ;
กปฺปพินฺทุกตํ กิฺจิ, มฺุจิตฺวา สหธมฺมิเก.
ปิตโรปิ ปนฺสฺส, ทเทยฺย ยทิ จีวรํ;
ยสฺส กสฺสจิ ตสฺสาปิ, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
คณนาย วเสเนตฺถ, จีวรานํ ตุ ตา ปน;
ปาจิตฺติโย คเณตพฺพา, ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํ สิยา.
ตาวกาลิกมฺเส-มนาปตฺติ ททาติ เจ;
สฺจริตฺตสมา วุตฺตา, สมุฏฺานาทโย นยา.
อฏฺมํ.
จีวรสฺส ¶ วิภงฺคํ ยา, นิเสเธตฺวาน จีวเร;
กาลํ อติกฺกเมยฺยสฺสา, ทุพฺพลาสาย โทสตา.
อทุพฺพเล ตุ จีวเร, สุทุพฺพลนฺติ เจตสา;
อุโภสุ กงฺขิตาย วา, อโวจ ทุกฺกฏํ ชิโน.
อานิสํสํ นิทสฺเสตฺวา, นิวาเรติ น โทสตา;
อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย มตา.
นวมํ.
ธมฺมิกํ กถินุทฺธารํ, ยา นิวาเรยฺย ภิกฺขุนี;
ตสฺสา ปาจิตฺติยาปตฺติ, มุนินฺเทน ปกาสิตา.
อานิสํโส มหา โหติ, ยสฺส อตฺถารมูลโก;
อุทฺธารมูลโก อปฺโป, น ทาตพฺโพ ปนีทิโส.
อานิสํโส มหา โหติ, ยสฺส อุพฺภารมูลโก;
อตฺถารมูลโก อปฺโป, ทาตพฺโพ เอวรูปโก.
ตถา สมานิสํโสปิ, สทฺธาปาลนการณา;
อานิสํสํ นิทสฺเสตฺวา, ปฏิเสเธติ วฏฺฏติ.
เสสํ ปน อเสเสน, สตฺตเมน สมํ มตํ;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, อปุพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ.
ทสมํ.
นคฺควคฺโค ตติโย.
เอกาย ¶ ตุ นิปนฺนาย, อปรา วา นิปชฺชตุ;
นิปชฺเชยฺยุํ สเหว ทฺเว, ทฺวินฺนํ ปาจิตฺติยํ สิยา.
อาปตฺติพหุกา ¶ เยฺยา, ปุนปฺปุนํ นิปชฺชเน;
เอกาย จ นิปนฺนาย, สเจ เอกา นิสีทติ.
อุโภ วาปิ นิสีทนฺติ, สมํ, อุมฺมตฺติกาย วา;
อนาปตฺติ สมุฏฺานํ, เอฬเกน สมํ มตํ.
ปมํ.
ปาวารกฏสาราทึ, สนฺถริตฺวา ปเนกกํ;
สํหาริเมสุ เตเนว, ปารุปิตฺวา สเจ ปน.
นิปชฺชนฺติ สเหว ทฺเว, ตาสํ ปาจิตฺติยํ สิยา;
เอกสฺมึ ทุกฺกฏํ ทฺวินฺนํ, วุตฺตํ ตุ ทฺวิกทุกฺกฏํ.
ววตฺถานํ นิทสฺเสตฺวา, นิปชฺชนฺติ สเจ ปน;
น โทสุมฺมตฺติกาทีนํ, เสสํ ตุลฺยํ ปนาทินา.
ทุติยํ.
ปุรโต จ อนาปุจฺฉา, ยทิ จงฺกมนาทโย;
กเรยฺย ปน ปาจิตฺติ, อฺิสฺสาผาสุการณา.
นิวตฺตนานํ คณนาย ตสฺสา;
ปาจิตฺติยานํ คณนา จ เยฺยา;
ปโยคโตเยว ภวนฺติ โทสา;
นิปชฺชนฏฺานนิสีทนานํ.
อุทฺเทสาทีสุ ปาจิตฺติ, ปทานํ คณนาวสา;
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, เสสาย ติกทุกฺกฏํ.
น จ อผาสุกามาย, อาปุจฺฉา ปุรโต ปน;
ตสฺสา จงฺกมนาทีนิ, อนาปตฺติ กโรนฺติยา.
อทินฺนาทานตุลฺยาว ¶ , สมุฏฺานาทโย นยา;
กฺริยากฺริยมิทํ ปาป- มานสํ ทุกฺขเวทนํ.
ตติยํ.
สยํ ¶ อนนฺตรายา ยา, ทุกฺขิตํ สหชีวินึ;
นุปฏฺาเปยฺย จฺาย, นุปฏฺเยฺย สยมฺปิ วา.
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺเตว, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา;
อนฺเตวาสินิยา วาปิ, ทุกฺกฏํ อิตราย วา.
อนาปตฺติ คิลานาย, คเวสิตฺวาลภนฺติยา;
อาปทุมฺมตฺติกาทีนํ, ธุรนิกฺเขปโนทยํ.
จตุตฺถํ.
สกํ ปุคฺคลิกํ ทตฺวา, สกวาฏํ อุปสฺสยํ;
สยํ อุปสฺสยา ตมฺหา, นิกฺกฑฺฒติ สเจ ปน.
เอเกเนว ปโยเคน, ทฺวาราทีสุ พหูนิปิ;
ตํ นิกฺกฑฺฒนฺติยา ตสฺสา, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยา.
ปโยคคณนาเยตฺถ, ปาจิตฺติคณนา มตา;
อาณตฺติยมฺปิ เอเสว, นโย วุตฺโต มเหสินา.
‘‘เอตฺตกาว อิมํ ทฺวารา, นิกฺกฑฺฒาหี’’ติ ภาสติ;
เอกายาณตฺติยา ทฺวาร-คณนาปตฺติโย สิยุํ.
ทุกฺกฏํ อกวาฏมฺหา, เสสาย ติกทุกฺกฏํ;
อุภินฺนํ ปน สพฺพตฺถ, ปริกฺขาเรสุ ทุกฺกฏํ.
เสสเมตฺถ อเสเสน, สมุฏฺานาทินา สห;
สงฺฆิกา หิ วิหารสฺมา, นิกฺกฑฺฒนสมํ มตํ.
ปฺจมํ.
ฉฏฺเ ¶ ปนิธ วตฺตพฺพํ, อปุพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
สิกฺขาปเทนริฏฺสฺส, สทิโสว วินิจฺฉโย.
ฉฏฺํ.
สาสงฺกสมฺมเต อนฺโต-รฏฺเ ภิกฺขุนิยา ปน;
จรนฺติยา สิยาปตฺติ, วินา สตฺเถน จาริกํ.
คามนฺตรปเวเส ¶ จ, อรฺเ อทฺธโยชเน;
ปาจิตฺติยนโย เยฺโย, ภิกฺขุนา วินยฺุนา.
น โทโส สห สตฺเถน, เขมฏฺานาปทาสุ วา;
อิทํ เอฬกโลเมน, สมุฏฺานาทินา สมํ.
สตฺตมํ.
อฏฺเม นวเม วาปิ, อนุตฺตานํ น วิชฺชติ;
สตฺตเมน สมานานิ, สมุฏฺานาทินา สห.
อฏฺมนวมานิ.
ปาจิตฺติ ธุรนิกฺเขเป, ‘‘น คมิสฺสามฺยห’’นฺติ จ;
กตฺวา จ ธุรนิกฺเขปํ, ปจฺฉา คจฺฉนฺติยา ตถา.
โยชนานิ ปวาเรตฺวา, ปฺจ คนฺตุมฺปิ วฏฺฏติ;
ฉสุ วตฺตพฺพเมวตฺถิ, กินฺนุ นามิธ ตํ สิยา.
ตีณิ คนฺตฺวา จ เตเนว, ปจฺจาคนฺตุํ น วฏฺฏติ;
อฺเน ปน มคฺเคน, ปจฺฉาคจฺฉติ วฏฺฏติ.
อนาปตฺตนฺตรายสฺมึ, ตสฺสา ทสวิเธ สติ;
อาปทาสุ คิลานาย, อลาเภ ทุติยาย วา.
ราชโจรมนุสฺสคฺคิ-โตยวาฬสรีสปา;
มนุสฺสชีวิตพฺรหฺม-จริยสฺสนฺตรายิกา.
สมุฏฺานาทินา ¶ ตุลฺยํ, ปมนฺติมวตฺถุนา;
อยเมว วิเสโส หิ, อกฺริยํ ทุกฺขเวทนํ.
ทสมํ.
ตุวฏฺฏวคฺโค จตุตฺโถ.
ราชาคารํ จิตฺตาคารํ, อารามํ กีฬุยฺยานํ วา;
กีฬาวาปึ นานาการํ, ทฏฺุํ คจฺฉนฺตินํ ตานิ.
นิทฺทิฏฺํ ¶ มุนินา ตาสํ, ทุกฺกฏํ ตุ ปเท ปเท;
ปทํ อนุทฺธริตฺวาว, สเจ ปสฺสนฺติ ปฺจปิ.
เอกาเยว ปนาปตฺติ, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา;
คนฺตฺวา ปสฺสนฺติ เจ ตํ ตํ, ปาเฏกฺกาปตฺติโย สิยุํ.
ปโยคพหุตายาปิ, ปาจิตฺติพหุตา สิยา;
ภิกฺขุสฺส ปน สพฺพตฺถ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
อวเสโส อนาปตฺติ-กถามคฺควินิจฺฉโย;
นจฺจทสฺสนตุลฺโยว, สมุฏฺานาทินา สห.
ปมํ.
อาสนฺทึ วา ปลฺลงฺกํ วา, มาณนาตีตํ วาฬูเปตํ;
เสวนฺตีนํ ยาสํ ตาสํ, ปาจิตฺตาปตฺตึ สตฺถาห.
นิสีทนสฺสาปิ นิปชฺชนสฺส;
ปโยคพาหุลฺลวเสน โหติ;
อิจฺเจวมจฺจนฺตยเสน วุตฺตา;
ปาจิตฺติยานํ คณนา ปเนวํ.
ปาเท ¶ อาสนฺทิยา เฉตฺวา, ภิตฺวา ปลฺลงฺกวาฬเก;
อนาปตฺติ สมุฏฺาน-มนนฺตรสมํ มตํ.
ทุติยํ.
ฉนฺนํ อฺตรํ สุตฺตํ, ยทิ กนฺตติ ภิกฺขุนี;
ยตฺตกํ อฺฉิตํ หตฺถา, ตสฺมึ ตกฺกมฺหิ เวิเต.
เอกา ปาจิตฺติ นิทฺทิฏฺา, สุตฺตกนฺตนโต ปน;
สพฺพปุพฺพปโยเคสุ, ทุกฺกฏํ หตฺถวารโต.
น โทโส กนฺติตํ สุตฺตํ, ปุน กนฺตนฺติยา ปน;
อิทํ เอฬกโลเมน, สมุฏฺานาทินา สมํ.
ตติยํ.
โกฏฺฏนํ ¶ ตณฺฑุลานํ ตุ, อาทึ กตฺวาน ทุกฺกฏํ;
สพฺพปุพฺพปโยเคสุ, เวยฺยาวจฺจํ กโรนฺติยา.
ภาชนานิ คเณตฺวาว, ปาจิตฺติ ยาคุอาทิสุ;
ขชฺชกาทีสุ รูปานํ, คณนาย หิ ทีปเย.
สเจ มาตาปิตูนมฺปิ, อาคตานํ ปนตฺตโน;
กิฺจิ กมฺมํ อกาเรตฺวา, กิฺจิ กาตุํ น วฏฺฏติ.
สงฺฆสฺส ยาคุปาเน วา, สงฺฆภตฺเตปิ วา ตถา;
เจติยสฺส จ ปูชาย, เวยฺยาวจฺจกรสฺส วา.
อตฺตโน จ อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, ตติเยน สมา มตา.
จตุตฺถํ.
ปาจิตฺติ ¶ ธุรนิกฺเขเป, ยถา จีวรสิพฺพเน;
ตถา อิธ ปเนกาหํ, ปริหาโร น ลพฺภติ.
เสสํ วุตฺตนเยเนว, ตตฺถ จีวรสิพฺพเน;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, เวทิตพฺพํ วิภาวินา;
ปฺจมํ.
กาเยน กายพทฺเธน, ตถา นิสฺสคฺคิเยน วา;
คิหีนํ ปน ยํ กิฺจิ, ทนฺตโปโนทกํ วินา.
อชฺโฌหรณิยํ อฺํ, อฺเสํ ตุ ททาติ ยา;
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, เปตฺวา สหธมฺมิเก.
ทนฺตกฏฺโทเก วุตฺตํ, ทุกฺกฏํ มุนินา อิธ;
ยา น เทติ จ ทาเปติ, นิกฺขมิตฺวาปิ เทนฺติยา.
เทติ พาหิรเลปํ วา, น โทสุมฺมตฺติกาย วา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, ตติเยน สมา มตา.
ฉฏฺํ.
อทตฺวา ¶ ปริภฺุเชยฺย, ยา จาวสถจีวรํ;
ทิวเส ตุ จตุตฺเถ ตํ, โธวิตฺวา ปุน จีวรํ.
สามเณราย วา อนฺต-มโส อุตุนิยา สเจ;
ตสฺสา ปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ติกปาจิตฺติยํ สิยา.
ตสฺสา นิสฺสชฺชิเต ตสฺมึ, วุตฺตํ ตุ ทฺวิกทุกฺกฏํ;
อุตุนีนํ อภาเว ตุ, อฺาสํ ปุน ปริยเย.
อจฺฉินฺนจีวราทีน-มนาปตฺตาปทาสุปิ;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา.
สตฺตมํ.
อทตฺวา ¶ รกฺขณตฺถาย, วิหารํ สกวาฏกํ;
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, จาริกํ ปกฺกมนฺติยา.
อตฺตโน คามโต อฺํ, คามํ คจฺฉนฺติยา ปน;
ปริกฺขิตฺตวิหารสฺส, ปริกฺเขปมฺปิ วา ตถา.
อิตรสฺสุปจารํ วา, ปเมน ปเทน ตํ;
ทุกฺกฏํ สมติกฺกนฺเต, ปาจิตฺติ ทุติเยน ตุ.
อกวาฏพนฺธนสฺมึ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํ;
อนฺตราเย อนาปตฺติ, ชคฺคิกํ อลภนฺติยา.
อาปทาสุ คิลานาย, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา.
อฏฺมํ.
หตฺถิอสฺสรถาทีหิ, สํยุตฺตํ สิปฺปเมว วา;
ปรูปฆาตกํ มนฺตา-คทโยคปฺปเภทกํ.
ปริยาปุเณยฺย เจ กิฺจิ, ยสฺส กสฺสจิ สนฺติเก;
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, ปทาทีนํ วเสนิธ.
เลเข ปน อนาปตฺติ, ธารณาย จ คุตฺติยา;
ปริตฺเตสุ จ สพฺเพสุ, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา.
นวมํ.
ทสเม ¶ นตฺถิ วตฺตพฺพํ, นวเมน สมํ อิทํ;
สมุฏฺานาทโย ทฺวินฺนํ, ปทโสธมฺมสาทิสา.
ทสมํ.
จิตฺตาคารวคฺโค ปฺจโม.
สภิกฺขุกํ ¶ ปนารามํ, ชานิตฺวา ปวิสนฺติยา;
อนาปุจฺฉาว ยํ กิฺจิ, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
สเจ อนฺตมโส รุกฺข-มูลสฺสปิ จ ภิกฺขุนี;
อนาปุจฺฉา ปริกฺเขปํ, อติกฺกาเมติ ยา ปน.
อุปจาโรกฺกเม วาปิ, อปริกฺขิตฺตกสฺส ตุ;
ทุกฺกฏํ ปเม ปาเท, ปาจิตฺติ ทุติเย สิยา.
อภิกฺขุเก สภิกฺขูติ, สฺาย ปนุโภสุปิ;
ชาตกงฺขาย วา ตสฺสา, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
ปมํ ปวิสนฺตีนํ, ตาสํ สีสานุโลกิกา;
ตา สนฺนิปติตา ยตฺถ, ตาสํ คจฺฉติ สนฺติกํ.
สนฺตํ ภิกฺขุํ ปนาปุจฺฉา, มคฺโค วารามมชฺฌโต;
เตน คจฺฉนฺติยา วาปิ, อาปทาสุ วิสนฺติยา.
ตถา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
ธุรนิกฺเขปตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย นยา.
ปมํ.
อกฺโกเสยฺย จ ยา ภิกฺขุํ, ปริภาเสยฺย วา ปน;
ติกปาจิตฺติยํ ตสฺสา, เสเส จ ติกทุกฺกฏํ.
ปุรกฺขตฺวา วทนฺตีน-;
มตฺถธมฺมานุสาสนึ;
น โทโสมสวาเทน;
ตุลฺโย เสสนโย มโต.
ทุติยํ.
ยา ¶ สงฺฆํ ปริภาเสยฺย, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา;
เอกํ สมฺพหุลา วาปิ, ตเถว อิตราย วา.
ปริภาสนฺติยา ¶ ตสฺสา, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํ;
เสสํ อนนฺตเรเนว, สมุฏฺานาทินา สมํ.
ตติยํ.
นิมนฺติตาปิ วา สเจ, ปวาริตาปิ วา ปน;
นิมนฺตนปวารณา, อุโภปิ วุตฺตลกฺขณา.
ปุเรภตฺตํ ตุ ยาคฺุจ, เปตฺวา กาลิกตฺตยํ;
ยา จชฺโฌหรณตฺถาย, ยํ กิฺจิ ปน อามิสํ.
ปฏิคฺคณฺหาติ เจ ตสฺสา, คหเณ ทุกฺกฏํ สิยา;
อชฺโฌหารวเสเนตฺถ, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา.
กาลิกานิ จ ตีเณว, อาหารตฺถาย คณฺหติ;
คหเณ ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ตถา อชฺโฌหรนฺติยา.
นิมนฺติตา ยา ปน อปฺปวาริตา;
สเจปิ ยาคุํ ปิวตีธ วฏฺฏติ;
ตถา กเถตฺวา ปุน สามิกสฺส วา;
สเจปิ สา ภฺุชติ อฺโภชนํ.
กาลิกานิ จ ตีเณว, ปจฺจเย สติ ภฺุชติ;
ตถา อุมฺมตฺติกาทีนํ, อนาปตฺติ ปกาสิตา.
สมุฏฺานมิทํ ตุลฺยํ, อทฺธาเนน กฺริยากฺริยํ;
นิมนฺติตา อนาปุจฺฉา, สามึ ภฺุชติ เจ ปน.
กปฺปิยํ ปน กาเรตฺวา, อกาเรตฺวาปิ วา ยทิ;
ปริภฺุชติ ยา ตสฺสา, ปาจิตฺติ กฺริยโต สิยา.
จตุตฺถํ.
ภิกฺขุนีนํ อวณฺณํ วา, ปาจิตฺติ กุลสนฺติเก;
กุลสฺสาวณฺณนํ วาปิ, ภิกฺขุนีนํ วทนฺติยา.
สนฺตํ ¶ ¶ ภาสนฺติยา โทสํ, น โทสุมฺมตฺติกาย วา;
โอมสวาทตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย นยา.
ปฺจมํ.
อทฺธโยชนโต โอเร, ภิกฺขุ โอวาททายโก;
น วสติ สเจ มคฺโค, อเขโม วา สเจ สิยา.
อยํ อภิกฺขุโก นาม, อาวาโส ปน ตตฺถ หิ;
อุปคจฺฉนฺติยา วสฺสํ, อาปตฺติ อรุณุคฺคเม.
ปกฺกนฺตา ปกฺขสงฺกนฺตา, วิพฺภนฺตา วา มตาปิ วา;
วสฺสํ อุปคตา ภิกฺขู, อนาปตฺตาปทาสุปิ.
เสโส เยฺโย กถามคฺโค;
ภิกฺขุโนวาทโก ปน;
อิทํ เอฬกโลเมน;
สมุฏฺานาทินา สมํ.
ฉฏฺํ.
ยา ภิกฺขุนุภโตสงฺเฆ, วสฺสํวุฏฺา ตโต ปุน;
‘‘นาหํ ปวาเรสฺสามี’’ติ, สา นิกฺขิปติ เจ ธุรํ.
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺตสฺมึ, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา;
สติ วา อนฺตรายสฺมึ, คิลานายาปทาสุปิ.
ปริเยสิตฺวาปิ วา ภิกฺขุํ, น โทโส อลภนฺติยา;
อิทํ ตุ ธุรนิกฺเขป-สมุฏฺานมุทีริตํ.
สตฺตมํ.
‘‘โอวาทาทีนมตฺถาย, น คจฺฉิสฺสามฺยห’’นฺติ หิ;
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺตสฺมึ, ปาจิตฺติ ปริทีปเย.
สทิสํ ¶ ตุ สมุฏฺานํ, ปมนฺติมวตฺถุนา;
อกฺริยํ โลกวชฺชฺจ, กายิกํ ทุกฺขเวทนํ.
อฏฺมํ.
‘‘น ¶ ยาจิสฺสามิ โอวาทํ, น ปุจฺฉิสฺสามุโปสถํ’’;
อิจฺเจวํ ปน นิกฺขิตฺเต, ธุเร ปาจิตฺติยํ สิยา.
สติ วา อนฺตรายสฺมึ, คิลานายาปทาสุ วา;
น โทโส ปริเยสิตฺวา, ทุติยํ อลภนฺติยา.
อฏฺเมปิ อนาปตฺติ, เอวเมว ปกาสิตา;
อิทํ ตุ ธุรนิกฺเขป-สมุฏฺานมุทีริตํ.
นวมํ.
ปสาเข ปน สฺชาตํ, คณฺฑํ รุจิตเมว วา;
อนาปุจฺฉาว สงฺฆํ วา, คณํ เอเกน เอกิกา.
‘‘ภินฺท ผาเลหิ โธวา’’ติ, สพฺพาเนวาณาเปนฺติยา;
กเตสุ ทุกฺกฏานิจฺฉ, ตสฺสา ปาจิตฺติโย ฉ จ.
‘‘ยเมตฺถ อตฺถิ กาตพฺพํ, ตํ สพฺพํ ตฺวํ กโรหิ’’ติ;
อาณาเปติ สเจ เอวํ, โส จ สพฺพํ กโรติ เจ.
เอกาย ปน วาจาย, ทุกฺกฏานิ ปนจฺฉ จ;
ตสฺสา ปาจิตฺติยจฺฉกฺกํ, ทฺวาทสาปตฺติโย สิยุํ.
เภทนาทีสุ เอกํ สา, อาณาเปติ สเจ ปน;
โส กโรติ จ สพฺพานิ, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยา.
อาปุจฺฉิตฺวาปิ วา วิฺุํ, คเหตฺวา ทุติยมฺปิ วา;
เภทนาทีนิ สพฺพานิ, การาเปติ สเจ ปน.
ตสฺสา ¶ อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, กถิเนน สมา มตา.
ทสมํ.
อารามวคฺโค ฉฏฺโ.
คณํปริเยสนาทิสฺมึ, คพฺภินึ วุฏฺเปนฺติยา;
ตฺติยา กมฺมวาจาหิ, อุปชฺฌายาย ทุกฺกฏํ.
กมฺมวาจาย ¶ โอสาเน, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา;
ตถา คพฺภินิสฺาย, น จ คพฺภินิยา ปน.
อุโภ สฺชาตกงฺขาย, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ;
ตถาจรินิยา ตสฺสา, คณสฺสาปิ จ ทีปิตํ.
ทฺวีสฺวคพฺภินิสฺาย, น โทสุมฺมตฺติกาย วา;
อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย นยา.
ปมํ.
ทุติเย นตฺถิ วตฺตพฺพํ, ปเมน สมํ มตํ;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, นตฺถิ กาจิ วิเสสตา.
ทุติยํ.
ฉสฺวสิกฺขิตสิกฺขํ ตุ, สิกฺขมานฺหิ ภิกฺขุนี;
ทฺเว วสฺสานิ สิยาปตฺติ, วุฏฺาเปยฺย สเจ ปน.
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ธมฺมกมฺเม ตุ สตฺถุนา;
อธมฺเม ปน กมฺมสฺมึ, ทีปิตํ ติกทุกฺกฏํ.
ฉสุ สิกฺขิตสิกฺขํ ยา, ทฺเว วสฺสานิ อขณฺฑโต;
วุฏฺาเปติ อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา.
อิมา ¶ หิ ฉ จ สิกฺขาโย, สฏฺิวสฺสาปิ เจ ปน;
ปพฺพชฺชาย ปทาตพฺพา, อทตฺวา น จ การเย.
ตติยํ.
จตุตฺเถ นตฺถิ วตฺตพฺพํ, อิธ สงฺเฆน สมฺมตํ;
สิกฺขมานมนาปตฺติ, โหติ ตํ วุฏฺเปนฺติยา.
อทินฺนา ปมํ โหติ, สเจ วุฏฺานสมฺมุติ;
ตตฺถาปิ จ ปทาตพฺพา, อุปสมฺปทมาฬเก.
ตติยฺจ จตุตฺถฺจ, สมุฏฺานาทินา ปน;
ปเมน สมํ เยฺยํ, จตุตฺถํ ตุ กฺริยากฺริยํ.
จตุตฺถํ.
อูนทฺวาทสวสฺสํ ¶ ตุ, กฺจิ คิหิคตํ ปน;
ปริปุณฺณาติ สฺาย, น โทโส วุฏฺเปนฺติยา.
โหติ วานุปสมฺปนฺนา, อุปสมฺปาทิตาปิ สา;
อเสเสน จ เสสํ ตุ, ปเมน สมํ มตํ.
ปฺจมํ.
ฉฏฺํ ตุ ตติเย วุตฺต-นเยเนว วิภาวเย;
สตฺตมมฺปิ ตถา สพฺพํ, จตุตฺเถน สมํ มตํ.
ฉฏฺสตฺตมานิ.
ยํ ตุวฏฺฏกวคฺคสฺมึ, ทุกฺขิตํ สหชีวินึ;
วุตฺตํ เตน สมํ เยฺยํ, อฏฺมํ น วิเสสตา.
อฏฺมํ.
ทฺเว ¶ วสฺสานิ จ ยา กาจิ, วุฏฺาปิตปวตฺตินึ;
นานุพนฺเธยฺย เจ ตสฺสา, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
‘‘ทฺเว วสฺสานิ อหํ นานุ-พนฺธิสฺสามี’’ติ เจ ปน;
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺตสฺมึ, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา.
ตฺจ พาลมลชฺชึ วา, คิลานายาปทาสุ วา;
นานุพนฺธนฺติยา ตสฺสา, น โทสุมฺมตฺติกาย วา.
สมุฏฺานาทโย ตุลฺยา, ปมนฺติมวตฺถุนา;
อิทํ ปนากฺริยํ วุตฺตํ, เวทนา ทุกฺขเวทนา.
นวมํ.
วุฏฺาเปตฺวา ตุ ยา กาจิ, ภิกฺขุนี สหชีวินึ;
ตํ คเหตฺวา น คจฺเฉยฺย, น จฺํ อาณาเปยฺย เจ.
ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺตสฺมึ, ตสฺสา ปาจิตฺติยํ สิยา;
สติ วา อนฺตรายสฺมึ, ทุติยํ อลภนฺติยา.
อาปทาสุ ¶ คิลานาย, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
น โทโส ธุรนิกฺเขป-สมุฏฺานมิทํ ปน.
ทสมํ.
คพฺภินิวคฺโค สตฺตโม.
กุมาริภูตวคฺคสฺส, ปมาทีนิ ตีณิปิ;
คิหิคเตหิ ตีเหว, สทิสานีติ นิทฺทิเส.
ยา มหูปปทา ทฺเว ตุ, สิกฺขมานา ปนาทิโต;
‘‘คตา วีสติวสฺสา’’ติ, วิฺาตพฺพา วิภาวินา.
สเจ ¶ คิหิคตา โหนฺติ, น จ วา ปุริสํ คตา;
‘‘สิกฺขมานา’’ติ วตฺตพฺพา, ตา หิ สมฺมุติอาทิสุ.
น ตา ‘‘กุมาริภูตา’’ติ, ตถา ‘‘คิหิคตา’’ติ วา;
วตฺตพฺพา ปนุโภเปตา, เอวํ วตฺตุํ น วฏฺฏติ.
สมฺมุตึ ทสวสฺสาย, ทตฺวา ทฺวาทสวสฺสิกา;
กตฺตพฺพา อุปสมฺปนฺนา, เสสาสุปิ อยํ นโย.
ยา อฏฺารสวสฺสา ตุ, ตโต ปฏฺาย สา ปน;
วุตฺตา ‘‘กุมาริภูตา’’ติ, ตถา ‘‘คิหิคตา’’ติปิ.
วุตฺตา ‘‘กุมาริภูตา’’ติ, สามเณรี หิ ยา ปน;
‘‘กุมาริภูตา’’ อิจฺเจว, วตฺตพฺพา น ปนฺถา.
เอตา ตุ ปน ติสฺโสปิ, สิกฺขาสมฺมุติทานโต;
‘‘สิกฺขมานา’’ติ วตฺตุมฺปิ, วฏฺฏเตว น สํสโย.
ตติยํ.
อูนทฺวาทสวสฺสาว, วุฏฺาเปติ สเจ ปรํ;
หุตฺวา สยมุปชฺฌายา, สิกฺขมานํ ตุ ภิกฺขุนี.
ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว, ทุกฺกฏานมนนฺตรํ;
กมฺมวาจานโมสาเน, ตสฺสา ปาจิตฺติ ทีปิตา.
จตุตฺถํ.
ปฺจเม ¶ นตฺถิ วตฺตพฺพํ, จตุตฺถํ ปฺจมมฺปิ จ;
อุภยํ ติสมุฏฺานํ, ปฺจมํ ตุ กฺริยากฺริยํ.
ปฺจมํ.
สงฺเฆนุปปริกฺขิตฺวา, ‘‘อลํ ตาวา’’ติ วาริตา;
อุปสมฺปาทิเตเนตฺถ, ปจฺฉา ขียติ โทสตา.
อุชฺฌายติ ¶ สเจ ฉนฺท-โทสาทีหิ กโรนฺติยา;
น โทโส ติสมุฏฺานํ, สจิตฺตํ ทุกฺขเวทนํ.
ฉฏฺํ.
ลทฺเธ จ จีวเร ปจฺฉา, อสนฺเต อนฺตรายิเก;
‘‘วุฏฺาเปสฺสามิ นาห’’นฺติ, ธุรนิกฺเขปเน ปน.
โหติ ปาจิตฺติยํ ตสฺสา, คิลานายาปทาสุปิ;
น โทโส ปริเยสิตฺวา, ปริสํ อลภนฺติยา.
อิทฺหิ ธุรนิกฺเขป-สมุฏฺานํ สจิตฺตกํ;
อกฺริยํ โลกวชฺชฺจ, โหติทํ ทุกฺขเวทนํ.
สตฺตมํ.
อฏฺมํ สตฺตเมเนว, สทิสํ ปน สพฺพถา;
นวเมปิ จ วตฺตพฺพํ, นตฺถิ อุตฺตานเมวิทํ.
นตฺถาชานนฺติยา โทโส, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
อทินฺนาทานตุลฺยาว, สมุฏฺานาทโย นยา.
อฏฺมนวมานิ.
มาตรา ปิตรา วาถ, นานฺุาตํ ตุ สามินา;
ตสฺสา ปาจิตฺติยาปตฺติ, ตํ วุฏฺาเปนฺติยา สิยา.
อุปสมฺปทกาลสฺมึ, ตถา ปพฺพาชนกฺขเณ;
ทฺวิกฺขตฺตุํ ปุจฺฉิตพฺพํ ตุ, ภิกฺขุนีหิ, น ภิกฺขุนา.
อนาปตฺติ ¶ น ชานาติ, มาตุอาทีนมตฺถิตํ;
อิทํ จตุสมุฏฺานํ, วาจโต กายวาจโต.
วาจามานสโต ¶ เจว, กายวาจาทิโตปิ จ;
กฺริยากฺริยมจิตฺตฺจ, ติจิตฺตฺจ ติเวทนํ.
ทสมํ.
ยา ปาริวาสิเกเนตฺถ, ฉนฺททาเนน ภิกฺขุนี;
วุฏฺาเปติ สเจ สิกฺข-มานํ ปาจิตฺติยํ สิยา.
อวุฏฺิตายนาปตฺติ, ปริสายาวิหาย วา;
ฉนฺทํ ตุ ติสมุฏฺานํ, ติจิตฺตฺจ ติเวทนํ.
เอกาทสมํ.
ทฺวาทเส เตรเส วาปิ, วตฺตพฺพํ นตฺถิ กิฺจิปิ;
สมุฏฺานาทโย สพฺเพ, อนนฺตรสมา มตา.
ทฺวาทสมเตรสมานิ.
กุมารีภูตวคฺโค อฏฺโม.
สมณี อคิลานา ยา, ธาเรยฺย ฉตฺตุปาหนํ;
ตสฺสา ปาจิตฺติยาปตฺติ, โหตีติ ปริยาปุตา.
สเจ เอกปโยเคน, มคฺคสฺส คมเน ปน;
ทิวสมฺปิ จ ธาเรติ, เอกํ ปาจิตฺติยํ สิยา.
กทฺทมาทีนิ ปสฺสิตฺวา, โอมฺุจิตฺวา อุปาหนา;
ฉตฺตเมว จ ธาเรนฺตี, ยทิ คจฺฉติ ทุกฺกฏํ.
สเจ อุปาหนารุฬฺหา, ทิสฺวา คจฺฉาทิกํ ปน;
ตํ ฉตฺตมปนาเมตฺวา, ทุกฺกฏํ โหติ คจฺฉติ.
ฉตฺตมฺปิ อปนาเมตฺวา, โอมฺุจิตฺวา อุปาหนา;
ปุน ธาเรนฺติยา ตสฺสา, โหติ ปาจิตฺติยํ ปน.
ปโยคคณนาเยว ¶ ¶ , ปาจิตฺติคณนา สิยา;
ติกปาจิตฺติยํ วุตฺตํ, ตเถว ทฺวิกทุกฺกฏํ.
อาราเม อุปจาเร วา, โทโส นตฺถาปทาสุปิ;
อิทํ เอฬกโลเมน, สมุฏฺานาทินา สมํ.
ปมํ.
โหติ ภิกฺขุนิยา ยานา, โอโรหิตฺวา ปุนปฺปุนํ;
อภิรูหนฺติยาปตฺติ, ปโยคคณนาวสา.
อาปทาสุ อนาปตฺติ, ตถา อุมฺมตฺติกาย วา;
เสสํ อนนฺตเรเนว, สมุฏฺานาทินา สมํ.
ทุติยํ.
ยา จ ธาเรยฺย สงฺฆาณึ, ยํ กิฺจิปิ กฏูปิยํ;
ตสฺสา ปาจิตฺติยาปตฺติ, โหตีติ ปริยาปุตา.
ธาเรนฺติยา ปเนตฺถาปิ, โอมฺุจิตฺวา ปุนปฺปุนํ;
ปโยคคณนาเยว, ตสฺสา ปาจิตฺติโย สิยุํ.
อาพาธปจฺจยา ยา ตุ, ธาเรติ กฏิสุตฺตกํ;
ตถา อุมฺมตฺติกาทีน-มนาปตฺติ ปกาสิตา.
เสสํ ตุ ปเมเนว, สทิสนฺติ ปกาสิตํ;
อิธ จากุสลํ จิตฺตํ, โลกวชฺชํ วิเสสตา.
ตติยํ.
ธาเรติ ปน ยํ กิฺจิ, สเจ สีสูปคาทิสุ;
ตสฺสา ตสฺส จ วตฺถุสฺส, คณนาปตฺติโย สิยุํ.
อาพาธปจฺจยา ¶ โทโส, กิฺจิ ธาเรนฺติยา น จ;
เสสํ อนนฺตเรเนว, สทิสํ ปริทีปิตํ.
จตุตฺถํ.
เยน ¶ เกนจิ คนฺเธน, สวณฺณาวณฺณเกน จ;
นฺหาสนฺติยา ปนาปตฺติ, นฺหาโนสาเน ปกาสิตา.
คนฺธโยชนโต สพฺพ-ปโยเค ทุกฺกฏํ สิยา;
อาพาธปจฺจยา โทโส, นตฺถิ อุมฺมตฺติกาย วา.
เสสํ ตุ ตติเยเนว, สทิสํ สพฺพถา มตํ;
ฉฏฺมฺปิ ตติเยเนว, สทิสนฺติ ปกาสิตํ.
ปฺจมฉฏฺานิ.
อุพฺพฏฺฏาเปยฺย จฺาย, สมฺพาหาเปยฺย วา ตถา;
โหติ ภิกฺขุนิยาปตฺติ, สเจ ภิกฺขุนิยา ปน.
เอตฺถ หตฺถมโมเจตฺวา, เอกา อุพฺพฏฺฏเน สิยา;
โมเจตฺวา ปน โมเจตฺวา, ปโยคคณนา สิยา.
สมฺพาหเนปิ เอเสว, นโย เยฺโย วิภาวินา;
อาปทาสุ คิลานาย, อนาปตฺติ ปกาสิตา.
เสสํ ตุ ตติเยเนว, สมุฏฺานาทินา สมํ;
สตฺตเมน สมานาว, อฏฺมาทีนิ ตีณิปิ.
สตฺตมฏฺมนวมทสมานิ.
ยา อนฺโตอุปจารสฺมึ, ภิกฺขุสฺส ปุรโต ปน;
อนาปุจฺฉา นิสีเทยฺย, ฉมายปิ น วฏฺฏติ.
ติกปาจิตฺติยํ ¶ วุตฺตํ, ปุจฺฉิเต ทุกฺกฏทฺวยํ;
อาปทาสุ คิลานาย, น โทสุมฺมตฺติกาย วา.
อิทํ ปน สมุฏฺานํ, กถิเนน สมํ มตํ;
กฺริยากฺริยมจิตฺตฺจ, ติจิตฺตฺจ ติเวทนํ.
เอกาทสมํ.
อโนกาสกตํ ภิกฺขุํ, ปฺหํ ปุจฺเฉยฺย โทสตา;
วินเย จ กโตกาสํ, สุตฺตํ ปุจฺฉนฺติยาปิ จ.
กาเรตฺวา ¶ ปน โอกาสํ, อโนทิสฺสาปิ ปุจฺฉติ;
น โทโส ปทโสธมฺม-สมุฏฺานมิทํ ปน.
ทฺวาทสมํ.
สํกจฺจิกํ วินา คามํ, ปทสา ปวิสนฺติยา;
ปริกฺขิตฺตสฺส คามสฺส, ปริกฺเขโปกฺกเม ปน.
ทุกฺกฏํ ปเม ปาเท, ปาจิตฺติ ทุติเย สิยา;
อุปจาโรกฺกเมเปตฺถ, เอเสว จ นโย มโต.
ยสฺสา สํกจฺจิกํ นฏฺํ, อจฺฉินฺนํ วาปิ เกนจิ;
อนาปตฺติ สิยา ตสฺสา, คิลานายาปทาสุปิ.
อิทเมฬกโลเมน, สมุฏฺานาทินา สมํ;
เสสํ วุตฺตนเยเนว, วิฺาตพฺพํ วิภาวินา.
เตรสมํ.
ฉตฺตุปาหนวคฺโค นวโม.
อิติ วินยวินิจฺฉเย ปาจิตฺติยกถา นิฏฺิตา.
ปาฏิเทสนียกถา
อคิลานา ¶ สเจ สปฺปึ, ลทฺธํ วิฺตฺติยา สยํ;
‘‘ภฺุชิสฺสามี’’ติ คหเณ, ทุกฺกฏํ ปริทีปิตํ.
อชฺโฌหารวเสเนว, ปาฏิเทสนิยํ สิยา;
ติปาฏิเทสนียํ ตุ, คิลานาย ทฺวิทุกฺกฏํ.
คิลานา วิฺาเปตฺวาน, ปจฺฉา เสวนฺติยาปิ จ;
คิลานายาวเสสํ วา, วิฺตฺตํ าตกาทิโต.
อฺสฺสตฺถาย ¶ วา อตฺต-ธเนนุมฺมตฺติกาย วา;
อนาปตฺติ สมุฏฺานํ, อทฺธานสทิสํ มตํ.
ปมํ.
อยเมว จ เสเสสุ, ทุติยาทีสุ นิจฺฉโย;
สมุฏฺานาทินา สทฺธึ, นตฺถิ กาจิ วิเสสตา.
อนาคเตสุ สพฺเพสุ, สปฺปิอาทีสุ ปาฬิยํ;
ภฺุชนฺติยา ตุ วิฺตฺวา, อฏฺสุปิ จ ทุกฺกฏํ.
อิติ วินยวินิจฺฉเย
ปาฏิเทสนียกถา นิฏฺิตา.
เสขิยา ปน เย ธมฺมา, อุทฺทิฏฺา ปฺจสตฺตติ;
เตสํ มหาวิภงฺเค ตุ, วุตฺโต อตฺถวินิจฺฉโย.
อิติ วินยวินิจฺฉเย
สิกฺขากรณียกถา นิฏฺิตา.
อุภโตปาติโมกฺขานํ ¶ ;
สวิภงฺคานเมว โย;
อตฺโถ อฏฺกถาสาโร;
โส จ วุตฺโต วิเสสโต.
ตฺจ สพฺพํ สมาทาย, วินยสฺส วินิจฺฉโย;
ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนฺจ, หิตตฺถาย กโต มยา.
อิมํ ปฏิภานชนฺตุ โน ชนฺตุโน;
สุณนฺติ วินเย หิ เต เย หิเต;
ชนสฺส สุมตายเน ตายเน;
ภวนฺติ ปกตฺุโน ตฺุโน.
พหุสารนเย วินเย ปรเม;
อภิปตฺถยตา หิ วิสารทตํ;
ปรมา ปน พุทฺธิมตา มหตี;
กรณียตมา ยตินาทรตา.
อวคจฺฉติ โย ปน ภิกฺขุ อิมํ;
วินยสฺส วินิจฺฉยมตฺถยุตํ;
อมรํ อชรํ อรชํ อรุชํ;
อธิคจฺฉติ สนฺติปทํ ปน โส.
อิติ วินยวินิจฺฉเย
ภิกฺขุนีวิภงฺคกถา นิฏฺิตา.
ขนฺธกกถา