📜
มหาวิภงฺคสงฺคหกถา
เมถุนํ ¶ ปฏิเสวนฺโต, กติ อาปตฺติโย ผุเส;
เมถุนํ ปฏิเสวนฺโต, ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส.
ภเว ปาราชิกํ เขตฺเต, เยภุยฺยกฺขายิเต ปน;
ถุลฺลจฺจยํ มุเข วฏฺฏ-กเต วุตฺตํ ตุ ทุกฺกฏํ.
อทินฺนํ อาทิยนฺโต โย;
กติ อาปตฺติโย ผุเส;
อทินฺนํ อาทิยนฺโต โส;
ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส.
ปฺจมาสคฺฆเน ¶ วาปิ, อธิเก วา ปราชโย;
มาเส วา ทุกฺกฏํ อูเน, มชฺเฌ ถุลฺลจฺจยํ ตโต.
มนุสฺสชาตึ มาเรนฺโต;
กติ อาปตฺติโย ผุเส;
มนุสฺสชาตึ มาเรนฺโต;
ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส.
มนุสฺสมุทฺทิสฺโสปาตํ, ขณเน ทุกฺกฏํ สิยา;
ทุกฺเข ถุลฺลจฺจยํ ชาเต, มเต ปาราชิกํ สิยา.
อสนฺตํ อุตฺตรึ ธมฺมํ, วทมตฺตูปนายิกํ;
กติ อาปชฺชตาปตฺตี? ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส.
อสนฺตํ อุตฺตรึ ธมฺมํ, ภณนฺตสฺส ปราชโย;
ถุลฺลจฺจยํ ปริยาเย, าเต, โน เจ ตุ ทุกฺกฏํ.
ปาราชิกกถา.
ภณ สุกฺกํ วิโมเจนฺโต;
กติ อาปตฺติโย ผุเส;
สุณ ¶ สุกฺกํ วิโมเจนฺโต;
ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส.
ครุกํ ยทิ เจเตติ, อุปกฺกมติ มุจฺจติ;
ทฺวงฺเค ถุลฺลจฺจยํ วุตฺตํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ สิยา.
อิโต ปฏฺาย มฺุจิตฺวา, ปฺหาปุจฺฉนมตฺตกํ;
วิสฺสชฺชนวเสเนว, โหติ อตฺถวินิจฺฉโย.
อิตฺถิยา กายสํสคฺเค, ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส;
อามสนฺตสฺส กาเยน, กายํ ตุ ครุกํ สิยา.
กาเยน กายพทฺธํ ตุ, ผุสํ ถุลฺลจฺจยํ ผุเส;
ปฏิพทฺเธน กาเยน, ปฏิพทฺเธ ตุ ทุกฺกฏํ.
อิตฺถึ ¶ ทุฏฺุลฺลวาจาหิ, ติสฺโส โอภาสโต สิยุํ;
วณฺณาวณฺณํ วทํ ทฺวินฺนํ, มคฺคานํ ครุกํ ผุเส.
วณฺณาทิภฺเ อาทิสฺส, อุพฺภชาณุมธกฺขกํ;
โหติ ถุลฺลจฺจยํ, กาย-ปฏิพทฺเธ ตุ ทุกฺกฏํ.
อตฺตกามจริยาย, วทโต วณฺณมิตฺถิยา;
สนฺติเก ครุกํ โหติ, สเจ ชานาติ สา ปน.
สนฺติเก ปณฺฑกสฺสาปิ, ตสฺส ถุลฺลจฺจยํ สิยา;
ติรจฺฉานคตสฺสาปิ, สนฺติเก ทุกฺกฏํ มตํ.
ปฏิคฺคณฺหนวีมํสา, ปจฺจาหรณกตฺติเก;
สฺจริตฺตํ สมาปนฺเน, ครุกํ นิทฺทิเส พุโธ.
ตสฺส ทฺวงฺคสมาโยเค, โหติ ถุลฺลจฺจยํ ตถา;
องฺเค สติ ปเนกสฺมึ, โหติ อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
สํยาจิกาย จ กุฏึ;
วิหารฺจ มหลฺลกํ;
การาเปติ สเจ ภิกฺขุ;
ติสฺโส อาปตฺติโย ผุเส.
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, เอกปิณฺเฑ อนาคเต;
โหติ ถุลฺลจฺจยํ, ตสฺมึ, ปิณฺเฑ ครุกมาคเต.
ปาราชิเกน ¶ ธมฺเมน, ภิกฺขุํ อมูลเกนิธ;
อนุทฺธํเสติ โย ตสฺส, ติสฺโส อาปตฺติโย สิยุํ.
โอกาสํ น จ กาเรตฺวา, หุตฺวา จาวนเจตโน;
สเจ โจเทติ สงฺฆาทิ-เสเสน สห ทุกฺกฏํ.
โอกาสํ ปน กาเรตฺวา, หุตฺวา อกฺโกสเจตโน;
โจเทติ โอมสวาเท, ปาจิตฺตึ ปริทีปเย.
อนนฺตรสมาโนว ¶ , นวเม อฺภาคิเย;
สพฺโพ อาปตฺติเภโท หิ, นตฺถิ กาจิ วิเสสตา.
สงฺฆสฺส เภทโก ภิกฺขุ, ยาวตติยกํ ปน;
สมนุภาสนาเยว, คาหํ น ปฏินิสฺสชํ.
ตฺติยา ทุกฺกฏํ, ทฺวีหิ, กมฺมวาจาหิ ถุลฺลตํ;
กมฺมวาจาย โอสาเน, อาปตฺติ ครุกํ สิยา.
เภทานุวตฺตเก เจว, ทุพฺพเจ กุลทูสเก;
สงฺฆเภทกตุลฺโยว, โหติ อาปตฺตินิจฺฉโย.
สงฺฆาทิเสสกถา.
อติกฺกมนฺโต อติเรกจีวรํ;
ทสาหมาปชฺชติ เอกเมว;
นิสฺสคฺคิปาจิตฺติยเมกรตฺตึ;
ติจีวเรนาปิ วินา วสนฺโต.
มาสํ อติกฺกมนฺโต หิ, คเหตฺวา กาลจีวรํ;
เอกํ อาปชฺชตาปตฺตึ, นิสฺสคฺคิยมุทีริตํ.
อฺาติกาย ยํ กิฺจิ;
ปุราณจีวรํ ปน;
โธวาเปติ สเจ ตสฺส;
โหนฺติ อาปตฺติโย ทุเว.
โธวาเปติ ปโยคสฺมึ, ทุกฺกฏํ สมุทาหฏํ;
นิสฺสคฺคิยาว ปาจิตฺติ, โหติ โธวาปิเต ปน.
อฺาติกาย ¶ หตฺถมฺหา, จีวรํ ปฏิคณฺหโต;
คหเณ ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติ คหิเต สิยา.
อฺาตกํ คหปตึ, คหปตานิเมว วา;
จีวรํ วิฺาเปนฺโต ทฺเว, ภิกฺขุ อาปตฺติโย ผุเส.
วิฺาเปติ ¶ ปโยคสฺมึ, ทุกฺกฏํ ปริกิตฺติตํ;
วิฺาปิเต จ นิสฺสคฺคิ, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
ภิกฺขุ จีวรมฺาตึ, วิฺาเปนฺโต ตทุตฺตรึ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, วิฺา-ปิเต นิสฺสคฺคิยํ ผุเส.
อฺาตกํ กฺจิ อุปาสกํ วา;
อุปาสิกํ วา อุปสงฺกมิตฺวา;
ปุพฺเพว หุตฺวา ปน อปฺปวาริโต;
วตฺเถ วิกปฺปํ ปฏิปชฺชมาโน.
ทุเว อาปชฺชตาปตฺตี, ปโยเค ทุกฺกฏํ สิยา;
วิกปฺปํ ปน อาปนฺเน, นิสฺสคฺคิยมุทีริตํ.
อฺาตึ อุปสงฺกมฺม, ปุพฺเพเยวปฺปวาริโต;
วิกปฺปํ จีวเร ภิกฺขุ, อาปชฺชนฺโต ทุเว ผุเส.
ตถาติเรกติกฺขตฺตุํ, โจทนาย จ ภิกฺขุ เจ;
คนฺตฺวาติเรกฉกฺขตฺตุํ, าเนนปิ จ จีวรํ.
นิปฺผาเทติ สเจ ตสฺส, โหนฺติ อาปตฺติโย ทุเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ สิยา.
กถินวคฺโค ปโม.
โทสา โกสิยวคฺคสฺส, ทฺเวทฺเวอาทีสุ ปฺจสุ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ สิยา.
คเหตฺเวฬกโลมานิ, ติโยชนมติกฺกมํ;
ทุกฺกฏํ ปเม ปาเท, นิสฺสคฺคึ ทุติเย ผุเส.
ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยฺาย, โธวาเปเตฬโลมกํ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, โธเต นิสฺสคฺคิยํ สิยา.
รูปิยํ ¶ ¶ ปฏิคณฺหนฺโต, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, นิสฺสคฺคิ คหิเต สิยา.
นานาการํ สมาปชฺชํ, สํโวหารฺจ รูปิเย;
สมาปนฺเน จ นิสฺสคฺคึ, ปโยเค ทุกฺกฏํ ผุเส.
นานปฺปการกํ ภิกฺขุ, อาปชฺเช กยวิกฺกยํ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺมึ, กเต นิสฺสคฺคิยํ ผุเส.
โกสิยวคฺโค ทุติโย.
ปตฺตํ อติกฺกเมนฺตสฺส, ทสาหมติเรกกํ;
ตสฺส นิสฺสคฺคิยาปตฺติ, โหติ เอกาว ภิกฺขุโน.
อปฺจพนฺธเน ปตฺเต, วิชฺชมาเนปิ ภิกฺขุโน;
อฺํ ปน นวํ ปตฺตํ, เจตาเปติ สเจ ปน.
ทฺเว ปนาปตฺติโย ภิกฺขุ, อาปชฺชติ, น สํสโย;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ ผุเส.
ปฏิคฺคเหตฺวา เภสชฺชํ, สตฺตาหํ โย อติกฺกเม;
เอกํ นิสฺสคฺคิยาปตฺตึ, อาปชฺชติ หิ โส ปน.
อกาเล ปริเยสนฺโต, วสฺสสาฏิกจีวรํ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ ผุเส.
ภิกฺขุโน จีวรํ ทตฺวา, อจฺฉินฺทนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, หเฏ นิสฺสคฺคิยํ สิยา.
วิฺาเปตฺวา สยํ สุตฺตํ, ตนฺตวาเยหิ จีวรํ;
วายาเปติ สเจ ภิกฺขุ, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส.
โย ปนฺาตกสฺเสว, ตนฺตวาเย สเมจฺจ เจ;
วิกปฺปํ จีวเร ภิกฺขุ, อาปชฺชํ อปฺปวาริโต.
ทฺเว ¶ ปนาปตฺติโย โส หิ, อาปชฺชติ, น สํสโย;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, ลาเภ นิสฺสคฺคิยํ สิยา.
ปฏิคฺคเหตฺวา อจฺเจก-สฺิตํ ปน จีวรํ;
กาลํ อติกฺกเมนฺโต ตํ, เอกํ นิสฺสคฺคิยํ ผุเส.
ติณฺณมฺตรํ ¶ วตฺถํ, นิทหิตฺวา ฆเรธิกํ;
ฉารตฺตโต วินา เตน, วสํ นิสฺสคฺคิยํ ผุเส.
ชานํ ปริณตํ ลาภํ, สงฺฆิกํ อตฺตโน ปน;
ปริณาเมติ เจ ภิกฺขุ, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส.
ปโยเค ทุกฺกฏํ โหติ, นิสฺสคฺคิ ปริณามิเต;
สพฺพตฺถ อปฺปนาวาร-ปริหานิ กตา มยา.
ปตฺตวคฺโค ตติโย.
ตึสนิสฺสคฺคิยกถา.
วทนฺตสฺส มุสาวาทํ, ปฺจ อาปตฺติโย สิยุํ;
มนุสฺสุตฺตริธมฺเม ตุ, อภูตสฺมึ ปราชโย.
โจทนาย ครุํ ภิกฺขุํ, อมูลนฺติมวตฺถุนา;
ปริยายวจเน าเต, ถุลฺลจฺจยมุทีริตํ.
โน เจ ปฏิวิชานาติ, ทุกฺกฏํ สมุทาหฏํ;
สมฺปชานมุสาวาเท, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา.
อาปตฺติโย ทุเว วุตฺตา, ภิกฺขุสฺโสมสโต ปน;
ปาจิตฺติ อุปสมฺปนฺนํ, ทุกฺกฏํ อิตรํ สิยา.
เปสฺุหรเณ ทฺเวปิ, โหนฺติ, ปาจิตฺติยํ ปน;
อุปสมฺปนฺนเปสฺุเ, เสเส อาปตฺติ ทุกฺกฏํ.
ปทโสนุปสมฺปนฺนํ ¶ , ธมฺมํ วาเจติ เจ ทุเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ปาเท, ปาเท ปาจิตฺติยํ สิยา.
ติรตฺตานุปสมฺปนฺน-สหเสยฺยาย อุตฺตรึ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปนฺเน ปาจิตฺติยํ สิยา.
กปฺเปติ มาตุคาเมน, สหเสยฺยํ สเจ ปน;
ทฺเว โส อาปชฺชตาปตฺตี, รตฺติยํ ทุกฺกฏาทโย.
อุทฺธํ ฉปฺปฺจวาจาหิ, ธมฺมํ เทเสติ อิตฺถิยา;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ปาเท, ปาเท ปาจิตฺติยํ สิยา.
ภูตํ ¶ อนุปสมฺปนฺเน, มนุสฺสุตฺตริธมฺมกํ;
อาโรเจติ สเจ ตสฺส, โหนฺติ ทฺเว ทุกฺกฏาทโย.
วทํ อนุปสมฺปนฺเน, ทุฏฺุลฺลาปตฺติมฺโต;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ปาจิตฺตาโรจิเต สิยา.
ปถวึ ขณโต ตสฺส, ปโยเค ทุกฺกฏํ มตํ;
ปหาเร จ ปหาเร จ, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
มุสาวาทวคฺโค ปโม.
ภูตคามํ ตุ ปาเตนฺโต, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, ปาเต ปาจิตฺติ ทีปิตา.
อฺเนฺํ วทนฺตสฺส, ทฺเว สิยุํ อฺวาทเก;
อโรปิเต ทุกฺกฏํ ตุ, โหติ ปาจิตฺติ โรปิเต.
อุชฺฌาเปนฺโต ปรํ ภิกฺขุํ, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, อุชฺฌา-ปิเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
อชฺโฌกาเส ตุ มฺจาทึ, สนฺถริตฺวาน สงฺฆิกํ;
ปกฺกมนฺโต อนาปุจฺฉา, อาปตฺตึ ทุวิธํ ผุเส.
เลฑฺฑุปาเต ¶ อติกฺกนฺเต, ปาเทน ปเมน ตุ;
ทุกฺกฏํ, ทุติเยนาปิ, ปาจิตฺติ ปริทีปเย.
วิหาเร สงฺฆิเก เสยฺยํ, สนฺถริตฺวา อนุทฺธรํ;
อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺโต, ทุวิธาปตฺติโย ผุเส.
ปริกฺเขเป อติกฺกนฺเต, ปาเทน ปเมน ตุ;
ทุกฺกฏํ ปน อุทฺทิฏฺํ, ปาจิตฺติ ทุติเยน ตุ.
วิหาเร สงฺฆิเก ชานํ, ปุพฺพูปคตภิกฺขุกํ;
เสยฺยํ กปฺปยโต โหนฺติ, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
สงฺฆิกา กุปิโต ภิกฺขุํ, นิกฺกฑฺฒติ วิหารโต;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, เสสํ นิกฺกฑฺฒิเต สิยา.
วิหาเร สงฺฆิเก ภิกฺขุ, เวหาสกุฏิยูปริ;
อาหจฺจปาทเก สีทํ, ผุเส ทฺเว ทุกฺกฏาทโย.
อธิฏฺิตฺวา ¶ ทฺวตฺติปริยาเย, อุตฺตริมฺปิ อธิฏฺโต;
ปโยเค ทุกฺกฏํ โหติ, ปาจิตฺติ ปนธิฏฺิเต.
ชานํ สปฺปาณกํ โตยํ, ติณํ วา สิฺจโต ปน;
ปโยเค ทุกฺกฏํ โหติ, สิตฺเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
ภูตคามวคฺโค ทุติโย.
ผุเส ภิกฺขุนิโย ภิกฺขุ, โอวทนฺโต อสมฺมโต;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺส, ปาจิตฺโตวทิเต สิยา.
ทุติเย ตติเย เจว, จตุตฺเถปิ จ สพฺพโส;
ปเมน สมานาว, อาปตฺตีนํ วิภาคตา.
จีวรํ ภิกฺขุ อฺาติ-กาย เทนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ทินฺเน ปาจิตฺติยํ สิยา.
อฺาติกภิกฺขุนิยา ¶ , ภิกฺขุ สิพฺเพยฺย จีวรํ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ปาจิตฺติ ปน สิพฺพิเต.
อทฺธานฺตฺร สมยา, ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สห;
สํวิธาย ตุ คจฺฉนฺโต, ผุเส ทฺเว ทุกฺกฏาทโย.
นาเวกํ อภิรูหนฺโต, ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สห;
สํวิธาย ผุเส ทฺเวปิ, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
ชานํ ภิกฺขุนิยา ปิณฺฑ-ปาตํ ตุ ปริปาจิตํ;
ภฺุชนฺโต ทุวิธาปตฺติ-มาปชฺชติ, น สํสโย.
‘‘ภฺุชิสฺสามี’’ติ เจ ภตฺตํ, ปฏิคฺคณฺหาติ ทุกฺกฏํ;
อชฺโฌหารปโยเคสุ, ปาจิตฺติ ปริทีปิตา.
ภิกฺขุ ภิกฺขุนิยา สทฺธึ, นิสชฺชํ ตุ รโห ปน;
กปฺเปนฺโต หิ ผุเส ทฺเวปิ, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
โอวาทวคฺโค ตติโย.
ตทุตฺตรึ อาวสถ-ปิณฺฑํ ตุ ปริภฺุชโต;
อนนฺตรสฺส วคฺคสฺส, นวเมน สโม นโย.
ทุติเย ¶ ตติเย จาปิ, วิเสโส นตฺถิ โกจิปิ;
อนนฺตรสมานาว, อาปตฺตีนํ วิภาคตา.
ทฺวตฺติปตฺเต คเหตฺวาน, คณฺหโต หิ ตทุตฺตรึ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติ คหิเต สิยา.
ปฺจเม ปเมเนว, สโม อาปตฺตินิจฺฉโย;
ฉฏฺเ อนติริตฺเตน, ภุตฺตาวึ ตุ ปวาริตํ.
อภิหฏฺุํ ปวาเรนฺโต, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
วจเนน จ ตสฺเสว, ‘‘ภฺุชิสฺสามี’’ติ คณฺหติ.
คหเณ ¶ ทุกฺกฏํ ตสฺส, ปิฏเก สมุทาหฏํ;
โภชนสฺส ปโนสาเน, ปาจิตฺติ ปริยาปุตา.
สตฺตเม อฏฺเม เจว, นวเม ทสเมปิ จ;
ปเมน สมานาว, อาปตฺตีนํ วิภาคตา.
โภชนวคฺโค จตุตฺโถ.
อเจลกาทิโน เทนฺโต, สหตฺถา โภชนาทิกํ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ปตฺโต, ทินฺเน ปาจิตฺติยํ ผุเส.
ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา, อุยฺโยเชนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺมึ, ปาจิตฺตุยฺโยชิเต สิยา.
นิสชฺชํ ภิกฺขุ กปฺเปนฺโต, กุเล ปน สโภชเน;
อาปตฺติโย ผุเส ทฺเวปิ, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
จตุตฺเถ ปฺจเม วาปิ, วิเสโส นตฺถิ โกจิปิ;
ตติเยน สมานาว, อาปตฺติคณนา สิยา.
สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา, สภตฺโต จ นิมนฺติโต;
กุเลสุ ปน จาริตฺตํ, อาปชฺชนฺโต ทุเว ผุเส.
ปเมน จ ปาเทน, อุมฺมาราติกฺกเม ปน;
ทุกฺกฏํ ปิฏเก วุตฺตํ, ปาจิตฺติ ทุติเยน ตุ.
ตทุตฺตรึ ตุ เภสชฺชํ, วิฺาเปนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, วิฺา-ปิเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
อุยฺยุตฺตํ ¶ ทสฺสนตฺถาย, คจฺฉนฺโต ทฺเว ผุเส พลํ;
คจฺฉโต ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, โหติ ปาจิตฺติ ปสฺสโต.
อติเรกติรตฺตํ ตุ, เสนาย วสโต ทุเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติ วสิเต สิยา.
อุยฺโยธิกํ ¶ ตุ คจฺฉนฺโต, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
คจฺฉนฺโต ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, โหติ ปาจิตฺติ ปสฺสโต.
อเจลกวคฺโค ปฺจโม.
สุรํ วา ปน เมเรยฺยํ, ปิวนฺโต ทฺเว ผุเส มุนิ;
คณฺหโต ทุกฺกฏํ ปาตุํ, ปีเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
ภิกฺขงฺคุลิปโตเทน, หาเสนฺโต ทฺเว ผุเส หเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ปาจิตฺติ หสิเต สิยา.
กีฬนฺโต อุทเก ภิกฺขุ, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ทุกฺกฏํ โคปฺผกา เหฏฺา, ปาจิตฺตุปริโคปฺผเก.
โย ปนาทริยํ ภิกฺขุ, กโรนฺโต ทฺเว ผุเส หเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, กเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
ภึสาเปนฺโต หเว ภิกฺขุ, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ภึสา-ปิเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
โชตึ สมาทหิตฺวาน, วิสิพฺเพนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติยํ วิสีวิเต.
โอรโส อทฺธมาสสฺส, นฺหายนฺโต ทฺเว ผุเส หเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, นฺหาน-สฺโสสาเน อิตรํ สิยา.
ทุพฺพณฺณกรณานํ ตุ, ติณฺณเมกมนาทิย;
จีวรํ ปริภฺุชนฺโต, ทฺเว ผุเส ทุกฺกฏาทโย.
จีวรํ ภิกฺขุอาทีนํ, วิกปฺเปตฺวา อนุทฺธรํ;
ทฺเว ผุเส ปริภฺุชนฺโต, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
ภิกฺขุสฺสาปนิเธนฺโต ¶ ทฺเว, ผุเส ปตฺตาทิกํ ปน;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺมึ, เสสาปนิหิเต สิยา.
สุราปานวคฺโค ฉฏฺโ.
สฺจิจฺจ ¶ ชีวิตา ปาณํ, โวโรเปนฺโต ตโปธโน;
อาปตฺติโย จตสฺโสว, อาปชฺชติ, น สํสโย.
อโนทิสฺสกโมปาตํ, ขณโต โหติ ทุกฺกฏํ;
มนุสฺโส มรติ ตสฺมึ, ปติตฺวา เจ ปราชโย.
ยกฺโข วาปิ ติรจฺฉาน-คโต มนุสฺสวิคฺคโห;
ปติตฺวา มรตี เปโต, ตสฺส ถุลฺลจฺจยํ สิยา.
ติรจฺฉานคเต ตสฺมึ, นิปติตฺวา มเต ปน;
ตสฺส ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปฺตฺตา ปฏุพุทฺธินา.
ชานํ สปฺปาณกํ โตยํ, ปริภฺุชํ ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ภุตฺเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
นิหตาธิกรณํ ชานํ, อุกฺโกเฏนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺตุกฺโกฏิเต สิยา.
ชานํ ภิกฺขุสฺส ทุฏฺุลฺลํ, ฉาเทนฺโต ปน วชฺชกํ;
เอกมาปชฺชตาปตฺตึ, ปาจิตฺติมิติ ทีปิตํ.
อูนวีสติวสฺสํ ตุ, กโรนฺโต อุปสมฺปทํ;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ปตฺโต, เสสา สมฺปาทิเต สิยา.
ชานํ ตุ เถยฺยสตฺเถน, สํวิธาย สเหว จ;
ตเถว มาตุคาเมน, มคฺคํ ตุ ปฏิปชฺชโต.
ทฺเว ปนาปตฺติโย โหนฺติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ มตํ;
ปฏิปนฺเน ปนุทฺทิฏฺํ, ปาจิตฺติยมนนฺตรํ.
อจฺจชํ ¶ ปาปิกํ ทิฏฺึ, ตฺติยา ทุกฺกฏํ ผุเส;
กมฺมวาจาย โอสาเน, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโน.
ตถากฏานุธมฺเมน, สํภฺุชนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ภุตฺเต ปาจิตฺติยํ สิยา.
นาสิตํ สมณุทฺเทสํปลาเปนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติ อุปลาปิเต.
สปฺปาณกวคฺโค สตฺตโม.
วุจฺจมานสฺส ¶ ภิกฺขุสฺส, ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ;
‘‘น สกฺขิสฺสามิ’’อิจฺเจวํ, ภณโต ทุกฺกฏาทโย.
วินยํ ตุ วิวณฺเณนฺโต, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ปาจิตฺเตว วิวณฺณิเต.
โมเหนฺโต ทฺเว ผุเส, โมเห, ทุกฺกฏํ ตุ อโรปิเต;
โรปิเต ปน โมหสฺมึ, ปาจิตฺติยมุทีริตํ.
ปหารํ กุปิโต เทนฺโต, ภิกฺขุสฺส ทฺเว ผุเส หเว;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, ปาจิตฺติ ปหเฏ สิยา.
ภิกฺขุสฺส กุปิโต ภิกฺขุ, อุคฺคิรํ ตลสตฺติกํ;
ทฺเว ผุเส ทุกฺกฏํ โยเค, ปาจิตฺตุคฺคิริเต สิยา.
ภิกฺขุ สงฺฆาทิเสเสน, อมูเลเนว โจทยํ;
ทฺเว ผุเส ทุกฺกฏํ โยเค, ปาจิตฺตุทฺธํสิเต สิยา.
ภิกฺขุ สฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจํ, ชนยนฺโต หิ ภิกฺขุโน;
ทฺเว ผุเส ทุกฺกฏํ โยเค, ปาจิตฺตุปฺปาทิเต สิยา.
ติฏฺนฺตุปสฺสุตึ ภิกฺขุ, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
คจฺฉโต ทุกฺกฏํ โสตุํ, ปาจิตฺติ สุณโต สิยา.
ธมฺมิกานํ ¶ ตุ กมฺมานํ, ฉนฺทํ ทตฺวา ตโต ปุน;
ขียนธมฺมมาปชฺชํ, ทฺเว ผุเส ทุกฺกฏาทโย.
สงฺเฆ วินิจฺฉเย นิฏฺํ, อคเต ฉนฺทมตฺตโน;
อทตฺวา คจฺฉโต ตสฺส, ทฺเว ปนาปตฺติโย สิยุํ.
หตฺถปาสํ ตุ สงฺฆสฺส, ชหโต โหติ ทุกฺกฏํ;
ชหิเต หตฺถปาสสฺมึ, โหติ ปาจิตฺติ ภิกฺขุโน.
สมคฺเคน จ สงฺเฆน, ทตฺวาน สห จีวรํ;
ขียนฺโต ทฺเว ผุเส ปจฺฉา, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
ลาภํ ปริณตํ ชานํ, สงฺฆิกํ ปุคฺคลสฺส หิ;
ทฺเว ผุเส ปริณาเมนฺโต, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺโม.
ปุพฺเพ ¶ อวิทิโต หุตฺวา, รฺโ อนฺเตปุรํ ปน;
ปวิสนฺตสฺส ภิกฺขุโน, ทฺเว ปนาปตฺติโย สิยุํ.
ปเมน จ ปาเทน, อุมฺมาราติกฺกเม ปน;
ทุกฺกฏํ ปน อุทฺทิฏฺํ, ปาจิตฺติ ทุติเยน ตุ.
รตนํ ปน คณฺหนฺโต, ทฺเว ปนาปตฺติโย ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ ตสฺส, ปาจิตฺติ คหิเต สิยา.
สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา, วิกาเล คามกํ ปน;
สมโณ ปวิสํ โทเส, อาปชฺชติ ทุเว ปน.
ปเมน จ ปาเทน, ปริกฺเขปํ อติกฺกเม;
ทุกฺกฏํ ตสฺส นิทฺทิฏฺํ, ปาจิตฺติ ทุติเยน ตุ.
อฏฺิทนฺตวิสาณาภิ-นิพฺพตฺตํ สูจิยา ฆรํ;
การาเปนฺโต ผุเส ทฺเวปิ, ปโยเค ทุกฺกฏาทโย.
ปมาณาตีตมฺจาทึ ¶ , การาเปนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ วุตฺตํ, เสสา การาปิเต สิยา.
ตูโลนทฺธํ ตุ มฺจาทึ, การาเปนฺโต ทุเว ผุเส;
ปโยเค ทุกฺกฏํ, ตสฺมึ, เสสา การาปิเต สิยา.
สตฺตเม อฏฺเม เจว, นวเม ทสเมปิ จ;
อนนฺตรสโมเยว, อาปตฺตีนํ วินิจฺฉโย.
รตนวคฺโค นวโม.
ปาจิตฺติยกถา.
จตูสุ ทุวิธาปตฺติ, ปาฏิเทสนิเยสุปิ;
อวิเสเสน นิทฺทิฏฺา, พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนา.
‘‘ภฺุชิสฺสามี’’ติ ภิกฺขุสฺส, ทุกฺกฏํ ปฏิคณฺหโต;
อชฺโฌหาเรสุ สพฺพตฺถ, ปาฏิเทสนิยํ สิยา.
ปาฏิเทสนียกถา.
เสขิเยสุ ¶ จ ธมฺเมสุ, เอกาวาปตฺติ ทีปิตา;
อนาทรวเสเนว, ทุกฺกฏํ สมุทาหฏํ.
เสขิยกถา.
ปฺตฺตา เมถุนํ ธมฺมํ, ปฏิเสวนปจฺจยา;
กติ อาปตฺติโย โหนฺติ? จตสฺโสว ภวนฺติ หิ.
เมถุนํ ปฏิเสวนฺโต, อลฺโลกาสปฺปเวสเน;
มเต อกฺขายิเต วาปิ, ภิกฺขุ ปาราชิกํ ผุเส.
ถุลฺลจฺจยํ ตุ เยภุยฺย-กฺขายิเต, ทุกฺกฏํ ตถา;
มุเข วฏฺฏกเต วุตฺตํ, ปาจิตฺติ ชตุมฏฺเก.
ปฺตฺตา ¶ กายสํสคฺคํ, สมาปชฺชนปจฺจยา;
กติ อาปตฺติโย โหนฺติ? ปฺจ อาปตฺติโย สิยุํ.
อวสฺสุตสฺส โปสสฺส, ตถา ภิกฺขุนิยาปิ จ;
ปาราชิกมธกฺขาทิ-คหณํ สาทิยนฺติยา.
กาเยน ผุสโต กายํ, ภิกฺขุสฺส ครุกํ สิยา;
กาเยน กายพทฺธํ ตุ, ผุสํ ถุลฺลจฺจยํ สิยา.
ปฏิพทฺเธน กาเยน, ปฏิพทฺธํ ตุ ทุกฺกฏํ;
ปาจิตฺติยํ ปนุทฺทิฏฺํ, ตสฺสงฺคุลิปโตทเก.
เสเสสุ เสขิยนฺเตสุ, อาปตฺตีนํ วินิจฺฉโย;
เหฏฺา วุตฺตนเยเนว, เวทิตพฺโพ วิภาวินา.
มหาวิภงฺคสงฺคโห นิฏฺิโต.