📜
สาธารณาสาธารณกถาวณฺณนา
๗๗๙-๘๐. สพฺพสิกฺขาปทานนฺติ ¶ อุภโตวิภงฺคาคตานํ สพฺพสิกฺขาปทานํ. ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหีติ อุภยตฺถ สหตฺเถ กรณวจนํ. ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีนฺจ, ภิกฺขุนีหิ ภิกฺขูนฺจาติ อุภยตฺถ อสาธารณปฺตฺตฺจ, ตถา ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีนฺจ, ภิกฺขุนีหิ ภิกฺขูนฺจาติ อุภยตฺถ สาธารณสิกฺขาปทฺจ อหํ วกฺขามีติ โยชนา. สมาหิตาติ เอกคฺคจิตฺตา. ตํ มยา วุจฺจมานํ นิทานาทินยํ. สุณาถาติ โสตุชนํ สกฺกจฺจสวเน นิโยเชติ.
๗๘๑. ‘‘นิทาน’’นฺติอาทิคาถา วุตฺตตฺถาว.
๗๘๒-๓. ‘‘กติ เวสาลิยา’’ติอาทิ ปุจฺฉาคาถา อุตฺตานตฺถาเยว.
๗๘๖. ‘‘ทส เวสาลิยา’’ติอาทิวิสฺสชฺชนคาถานํ ‘‘เมถุน’’นฺติอาทโย นิทฺเทสวเสน วุตฺตา. วิคฺคโหติ มนุสฺสวิคฺคหํ ปาราชิกํ. จตุตฺถนฺติมวตฺถุกนฺติ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมปาราชิกํ. อติเรกจีวรนฺติ ปมกถินํ. สุทฺธกาฬเกฬกโลมกนฺติ เอฬกโลมวคฺเค ทุติยํ.
๗๘๗. ภูตนฺติ ปเม มุสาวาทวคฺเค อฏฺมํ. ปรมฺปรฺเจวาติ ปรมฺปรโภชนสิกฺขาปทํ. มุขทฺวารนฺติ จตุตฺเถ โภชนวคฺเค ทสมํ. ภิกฺขุนีสุ จ อกฺโกโสติ ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข ฉฏฺเ อารามวคฺเค ทุติยํ.
๗๘๘. ทฺเว ¶ อนุทฺธํสนานีติ อฏฺมนวมสงฺฆาทิเสสา. จีวรสฺส ปฏิคฺคโหติ จีวรวคฺเค ปฺจมํ.
๗๘๙. รูปิยนฺติ เอฬกโลมวคฺเค อฏฺมํ. สุตฺตวิฺตฺตีติ ปตฺตวคฺเค ฉฏฺํ. อุชฺฌาปนนฺติ ทุติเย ภูตคามวคฺเค ตติยํ. ปริปาจิตปิณฺโฑติ ¶ ตติเย โอวาทวคฺเค นวมํ. ตเถว คณโภชนนฺติ จตุตฺเถ โภชนวคฺเค ทุติยํ.
๗๙๐. วิกาเล โภชนฺเจวาติ ตตฺเถว สตฺตมํ. จาริตฺตนฺติ อเจลกวคฺเค ปฺจเม ฉฏฺํ. นฺหานนฺติ สุราปานวคฺเค ฉฏฺเ สตฺตมํ. อูนวีสติวสฺสนฺติ สตฺตเม สปฺปาณกวคฺเค ปฺจมํ. ทตฺวา สงฺเฆน จีวรนฺติ อฏฺเม สหธมฺมิกวคฺเค นวมํ.
๗๙๑. โวสาสนฺตีติ ทุติยํ ภิกฺขุปาฏิเทสนียํ. นจฺจํ วา คีตํ วาติ ปเม ลสุณวคฺเค ทสมํ. จาริกทฺวยนฺติ จตุตฺเถ ตุวฏฺฏวคฺเค สตฺตมฏฺมานิ. ฉนฺททาเนนาติ อฏฺเม กุมาริภูตวคฺเค เอกาทสมํ. ‘‘ฉนฺททาเนตี’’ติ วา ปาโ. ‘‘ฉนฺททานํ อิติ อิเม’’ติ ปทจฺเฉโท.
๗๙๒. กุฏีติ ฉฏฺโ สงฺฆาทิเสโส. โกสิยนฺติ นิสฺสคฺคิเยสุ ทุติเย เอฬกโลมวคฺเค ปมํ. เสยฺยนฺติ มุสาวาทวคฺเค ปฺจมํ. ปถวีติ มุสาวาทวคฺเค ทสมํ. ภูตคามกนฺติ ภูตคามวคฺเค ทุติเย ปมํ. สปฺปาณกฺจ สิฺจนฺตีติ ภูตคามวคฺเค ทสมํ.
๘๐๐. ฉอูนานิ ตีเณว สตานีติ ฉหิ อูนานิ ตีเณว สตานิ, จตุนวุตาธิกานิ ทฺวิสตานีติ อตฺโถ. สมเจตสาติ –
‘‘วธเก เทวทตฺตมฺหิ, โจเร องฺคุลิมาลเก;
ธนปาเล ราหุเล จ, สพฺพตฺถ สมมานโส’’ติ. (มิ. ป. ๖.๖.๕; ธ. ป. อฏฺ. ๑.๑๖ เทวทตฺตวตฺถุ; อิติวุ. อฏฺ. ๑๐๐) –
วจนโต ¶ สพฺเพสุ หิตาหิเตสุ, ลาภาลาภาทีสุ จ อฏฺสุ โลกธมฺเมสุ นิพฺพิการตาย จ สมานจิตฺเตน ตถาคเตน.
วุตฺตาวเสสาติ ¶ เวสาลิยาทีสุ ฉสุ นคเรสุ วุตฺเตหิ อวสิฏฺานิ. อิเม สพฺเพ อิมานิ สพฺพานิ สิกฺขาปทานิ สาวตฺถิยํ กตานิ ภวนฺติ, ปฺตฺตานิ โหนฺตีติ อตฺโถ.
๘๐๑. ปาราชิกานิ จตฺตารีติ เวสาลิยํ วุตฺตํ เมถุนมนุสฺสวิคฺคหอุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ, ราชคเห อทินฺนาทานนฺติ จตฺตาริ. สตฺต สงฺฆาทิเสสกาติ ราชคเห วุตฺตา ทฺเว อนุทฺธํสนา, ทฺเว จ เภทา, อาฬวิยํ กุฏิกาโร, โกสมฺพิยํ มหลฺลกวิหาโร, โทวจสฺสนฺติ สตฺต. นิสฺสคฺคิยานิ อฏฺเวาติ เวสาลิยํ อติเรกจีวรํ, กาฬกเอฬกโลมํ, ราชคเห จีวรปฏิคฺคหณํ, รูปิยปฏิคฺคหณํ, สุตฺตวิฺตฺติ, อาฬวิยํ โกสิยมิสฺสกํ, กปิลวตฺถุมฺหิ เอฬกโลมโธวนํ, อูนปฺจพนฺธนนฺติ อฏฺ.
ทฺวตฺตึเสว จ ขุทฺทกาติ เวสาลิยํ ภูตาโรจนํ, ปรมฺปรโภชนํ, อปฺปฏิคฺคหณํ, อเจลกํ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ภิกฺขุํ อกฺโกเสยฺยา’’ติ ปฺจ, ราชคเห อุชฺฌาปนกํ, ภิกฺขุนิปริปาจิตปิณฺโฑ, คณโภชนํ, วิกาลโภชนํ, ‘‘โย ปน ภิกฺขุ นิมนฺติโต’’ติอาทิ จ, ‘‘โอเรนฑฺฒมาสํ นหาเยยฺยา’’ติ, อูนวีสติวสฺสํ, ‘‘สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา’’ติ ภิกฺขูนํ อฏฺ, ภิกฺขุนีนํ ปน ‘‘นจฺจํ วา คีตํ วา’’ติอาทิ จ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อนฺโตวสฺส’’นฺติอาทิ จ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี วสฺสํวุตฺถา’’ติอาทิ จาติ ทฺวยํ, ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ปาริวาสิกฉนฺททาเนนา’’ติอาทิ จาติ จตฺตาริ, อาฬวิยํ อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริ ทิรตฺตติรตฺตํ, ‘‘ปถวึ ขเณยฺย วา’’ติอาทิ, ภูตคามปาตพฺยตาย, ‘‘ชานํ สปฺปาณกํ อุทก’’นฺติ จตฺตาริ, โกสมฺพิยํ อฺวาทเก วิเหสเก, ยาวทฺวารโกสา อคฺคฬฏฺปนาย, สุราเมรยปาเน, อนาทริเย, ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ สหธมฺมิก’’นฺติอาทิ จาติ ปฺจ, กปิลวตฺถุมฺหิ ‘‘ภิกฺขุนุปสฺสยํ คนฺตฺวา’’ติอาทิ, ‘‘อคิลาเนน ¶ ภิกฺขุนา จาตุมาส’’นฺติอาทิ, ‘‘อฏฺิมยํ วา ทนฺตมยํ วา’’ติอาทิ ตีณิ ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีนํ ปน ‘‘อุทกสุทฺธิกํ ปนา’’ติอาทิ, ‘‘โอวาทาย วา’’ติอาทีติ ทฺเว, ภคฺเคสุ ‘‘อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข’’ติอาทิ เอกนฺติ เอตานิ พาตฺตึเสว ปาจิตฺติยานิ.
๘๐๒. ทฺเว ¶ คารยฺหาติ ‘‘ภิกฺขุ ปเนว กุเลสู’’ติอาทิ, ‘‘ยานิ โข ปน ตานิ อารฺกานี’’ติอาทิ จาติ ทฺเว ปาฏิเทสนียา. ตโย เสขาติ โกสมฺพิยํ น สุรุสุรุการกํ, ภคฺเคสุ น สามิเสน หตฺเถน ปานียถาลกํ, น สสิตฺถกํ ปตฺตโธวนนฺติ ตีณิ เสขิยานิ. ฉปฺปฺาเสว สิกฺขาปทานิ ปิณฺฑิตานิ เวสาลิยาทีสุ ฉสุ นคเรสุ ปฺตฺตานิ ภวนฺตีติ โยชนา.
๘๐๓. สตฺตสุ นคเรสุ ปฺตฺตานิ เอตานิ สพฺพาเนว สิกฺขาปทานิ ปน อฑฺฒุฑฺฒานิ สตาเนว ภวนฺติ. สาวตฺถิยํ ปฺตฺเตหิ จตุนวุตาธิกทฺวิสตสิกฺขาปเทหิ สทฺธึ ฉสุ นคเรสุ ปฺตฺตานิ ฉปฺาส สิกฺขาปทานิ ปฺาสาธิกานิ ตีณิ สตานิ ภวนฺตีติ อตฺโถ. อฑฺเฒน จตุตฺถํ เยสํ ตานิ อฑฺฒุฑฺฒานิ.
๘๐๔-๑๐. เอวํ นิทานวเสน นครํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ นิทานมฺมเสเสตฺวา อุภโตวิภงฺคาคตานํ สพฺเพสํ สิกฺขาปทานํ เกวลํ ปิณฺฑวเสน คณนํ ทสฺเสตุมาห ‘‘สิกฺขาปทานิ ภิกฺขูน’’นฺติอาทิ.
๘๑๑. เอวํ สพฺพสิกฺขาปทานํ นิทานฺจ คณนฺจ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อสาธารณานิ ทสฺเสตุมาห ‘‘ฉจตฺตาลีสา’’ติอาทิ. ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณภาวํ มเหสินา คมิตานิ สิกฺขาปทานิ ฉจตฺตาลีเสว โหนฺตีติ โยชนา. อิมินา อุทฺเทสมาห.
๘๑๔. ‘‘ฉ ¶ จ สงฺฆาทิเสสา’’ติอาทีหิ ทฺวีหิ คาถาหิ นิทฺเทสํ ทสฺเสตฺวา ‘‘วิสฺสฏฺี’’ติอาทินา ปฏินิทฺเทสมาห.
๘๑๕. ‘‘นิสฺสคฺคิเย อาทิวคฺคสฺมิ’’นฺติ ปทจฺเฉโท. โธวนนฺติ อฺาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรโธวนํ. ปฏิคฺคโหติ ตสฺสาเยว หตฺถโต จีวรปฏิคฺคหณํ.
๘๑๖. อารฺนฺติ เอกูนตึสติมํ สิกฺขาปทํ.
๘๑๗. ภิกฺขูนํ, ภิกฺขุนีนฺจ วุตฺตานิ สพฺพานิ ปาจิตฺติยานิ คณนาวสา อฏฺาสีติสตํ ¶ ภวนฺตีติ โยชนา. อฏฺาสีติสตนฺติ ภิกฺขุนิปาติโมกฺขาคตํ ฉสฏฺิสตปาจิตฺติยํ วกฺขมาเนหิ ภิกฺขุนิยเตหิ พาวีสติปาจิตฺติเยหิ สทฺธึ อฏฺาสีติสตํ โหติ. ตโตติ อฏฺาสีตาธิกสตปาจิตฺติยโต นิทฺธาริตานิ เอตานิ ทฺวาวีสติ ขุทฺทกานิ ภิกฺขูนํ ปาติโมกฺขเก ภวนฺตีติ โยชนา.
๘๑๘. ภิกฺขุนิวคฺโคติ ภิกฺขุนีนํ โอวาทวคฺโค. ปรมฺปรโภชเน ปฺตฺตํ สิกฺขาปทํ ปรมฺปรโภชนํ, ปรมฺปรโภชเนน สห วตฺตตีติ สปรมฺปรโภชโน.
๘๒๒. ‘‘เอกโต ปน ปฺตฺตา’’ติอาทิ นิคมนํ. ภิกฺขุนีหิ อสาธารณตํ คตา เอกโตว ปฺตฺตา อิเม อิมานิ สิกฺขาปทานิ ปิณฺฑิตานิ ฉจตฺตาลีส โหนฺตีติ โยชนา.
๘๒๓. มเหสินา ภิกฺขูหิ อสาธารณภาวํ คมิตานิ ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทานิ ปริปิณฺฑิตานิ สตํ, ตึส จ ภวนฺตีติ โยชนา.
๘๒๔. เอวํ ¶ อุทฺทิฏฺานํ นิทฺเทสมาห ‘‘ปาราชิกานี’’ติอาทินา. ปาราชิกานิ จตฺตารีติ อุพฺภชาณุมณฺฑลิกวชฺชปฏิจฺฉาทิกอุกฺขิตฺตานุวตฺติกอฏฺวตฺถุกสงฺขาตานิ จตฺตาริ ปาราชิกานิ.
๘๒๖. ทฺวีหิ คาถาหิ นิทฺทิฏฺานํ ปฏินิทฺเทโส ‘‘ภิกฺขุนีนํ ตุ สงฺฆาทิเสเสหี’’ติอาทิ. จตุนฺนํ ปาราชิกานํ อุทฺเทสวเสเนว ปากฏตฺตา ปฏินิทฺเทเส อคฺคหณํ. อาทิโต ฉาติ อุสฺสยวาทิกาทโย ฉ สงฺฆาทิเสสา. ‘‘อาทิโต’’ติ อิทํ ‘‘ยาวตติยกา’’ติ อิมินาปิ โยเชตพฺพํ, อฏฺสุ ยาวตติยเกสุ ปุริมานิ จตฺตาริ สิกฺขาปทานีติ วุตฺตํ โหติ.
๘๒๗. สตฺตฺทตฺถิกาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน อฺทตฺถิกสิกฺขาปทโต ปจฺฉิมานิ จตฺตาริ, ปุริมานิ ‘‘อฺํ วิฺาเปยฺย, อฺํ เจตาเปยฺยา’’ติ ทฺเว จ คหิตานิ. ปตฺโต เจวาติ ปมํ ปตฺตสนฺนิจยสิกฺขาปทมาห. ทุติยวคฺเค ปุริมสิกฺขาปททฺวยํ ‘‘ครุํ ลหุ’’นฺติ อิมินา คหิตํ.
๘๒๘. อิธ ¶ ภิกฺขุนิปาติโมกฺเข เอตานิ ปน ทฺวาทเสว นิสฺสคฺคิยานิ สตฺถารา ภิกฺขุนีนํ วเสน เอกโต ปฺตฺตานีติ โยชนา.
๘๒๙-๓๐. ‘‘สพฺเพว คณนาวสา’’ติอาทิ นิคมนํ. ภิกฺขูหิ อสาธารณตํ คตา ภิกฺขุนีนํ เอกโต ปฺตฺตา สตํ, ตึส ภวนฺตีติ โยชนา.
๘๓๑-๓. ‘‘อสาธารณา อุภินฺน’’นฺติ ปทจฺเฉโท. อุภินฺนํ อสาธารณสิกฺขาปทานิ สตฺจ สตฺตติ จ ฉ จ ภวนฺติ. เอวมุทฺทิฏฺานํ นิทฺเทโส ‘‘ปาราชิกานิ จตฺตารี’’ติอาทิ. ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ จตฺตาริ ปาราชิกานิ. ทสจฺฉ ¶ จาติ ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ สงฺฆาทิเสสา ทส, ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ วิสฺสฏฺิอาทิกา สงฺฆาทิเสสา ฉ จาติ สงฺฆาทิเสสา โสฬส.
อนิยตา ทุเว เจวาติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ อนิยตา ทฺเว จ. นิสฺสคฺคา จตุวีสตีติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ ทฺวาทส, ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ ทฺวาทสาติ เอวํ นิสฺสคฺคิยา จตุวีสติ จ. สตํ อฏฺารส ขุทฺทกาติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ พาวีสติ, ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ ฉนฺนวุตีติ อฏฺารสาธิกสตํ ขุทฺทกานิ จ. เอตฺถาติ อิมสฺมึ อสาธารณสงฺคเห.
ทฺวาทเสว จ คารยฺหาติ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ภิกฺขูนํ จตฺตาริ, ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ ภิกฺขุนีนํ อฏฺาติ เอเต ปาฏิเทสนียา จาติ อิเม ฉสตฺตติอธิกานิ สตสิกฺขาปทานิ อุภินฺนมฺปิ อสาธารณานีติ โยชนา.
๘๓๔. อุภินฺนมฺปิ สาธารณานิ สตฺถุนา ปฺตฺตานิ สิกฺขาปทานิ สตฺจ สตฺตติ จ จตฺตาริ จ ภวนฺตีติ ปกาสิตาติ โยชนา.
๘๓๕-๖. ปาราชิกานิ จตฺตารีติ เมถุนอทินฺนาทานมนุสฺสวิคฺคหอุตฺตริมนุสฺสธมฺมปาราชิกานิ จตฺตาริ จ. สตฺต สงฺฆาทิเสสกาติ สฺจริตฺตอมูลกอฺภาคิยา, จตฺตาโร ยาวตติยกา จาติ สงฺฆาทิเสสา สตฺต จ. อฏฺารส จ นิสฺสคฺคาติ นิสฺสคฺคิเยสุ ปเม จีวรวคฺเค ¶ โธวนปฏิคฺคหณสิกฺขาปททฺวยวชฺชิตานิ อฏฺ, เอฬกโลมวคฺเค อฏฺมนวมทสมานีติ ตโย, ปตฺตวคฺเค ปมปตฺตวสฺสิกสาฏิกอารฺกสิกฺขาปทตฺตยสฺส วชฺชิตานิ สตฺต จาติ ¶ อิมานิ อฏฺารส นิสฺสคฺคิยสิกฺขาปทานิ จ. สมสตฺตติ ขุทฺทกาติ –
‘‘สพฺโพ ภิกฺขุนิวคฺโคปิ…เป… ทฺวาวีสติ ภวนฺติ หี’’ติ. (อุ. วิ. ๘๑๘-๘๒๑) –
วุตฺตา ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณาติ อิเมหิ พาวีสติปาจิตฺติเยหิ วชฺชิตานิ อวเสสานิ สตฺตติ ปาจิตฺติยานิ จ อุภยสาธารณวเสน ปฺตฺตานิ. ปฺจสตฺตติ เสขิยาปิ จาติ อุภินฺนํ ภิกฺขุภิกฺขุนีนํ สมสิกฺขตา สาธารณสิกฺขาปทานิ สพฺพโส สตํ, สตฺตติ, จตฺตาริ จ โหนฺตีติ โยชนา.
อิติ อุตฺตเร ลีนตฺถปกาสนิยา
สาธารณาสาธารณกถาวณฺณนา นิฏฺิตา.