📜

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

དུཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. ཀམྨཀཱརཎཝགྒོ

༡. ཝཛྫསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. དུཀནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཝཛྫཱནཱིཏི དོསཱ ཨཔརཱདྷཱ. དིཊྛདྷམྨིཀནྟི དིཊྛེཝ དྷམྨེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤནྣཕལཾ. སམྤརཱཡིཀནྟི སམྤརཱཡེ ཨནཱགཏེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨུཔྤནྣཕལཾ. ཨཱགུཙཱརིནྟི པཱཔཀཱརིཾ ཨཔརཱདྷཀཱརཀཾ. རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརེནྟེཏི ཙོརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ རཱཛཔུརིསཱ ཀརོནྟི, རཱཛཱནོ པན ཏཱ ཀཱརེནྟི ནཱམ. ཏཾ ཙོརཾ ཨེཝཾ ¶ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརིཡམཱནཾ ཨེས པསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པསྶཏི ཙོརཾ ཨཱགུཙཱརིཾ རཱཛཱནོ གཧེཏྭཱ ཝིཝིདྷཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ཀཱརེནྟེ’’ཏི. ཨདྡྷདཎྜཀེཧཱིཏི མུགྒརེཧི, པཧཱརསཱདྷནཏྠཾ ཝཱ ཙཏུཧཏྠདཎྜཾ དྭེདྷཱ ཚེཏྭཱ གཧིཏདཎྜཀེཧི. བིལངྒཐཱལིཀནྟི ཀཉྫིཡཨུཀྑལིཀཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ སཱིསཀཊཱཧཾ ཨུཔྤཱཊེཏྭཱ ཏཏྟཾ ཨཡོགུལ༹ཾ སཎྜཱསེན གཧེཏྭཱ ཏཏྠ པཀྑིཔནྟི, ཏེན མཏྠལུངྒཾ པཀྐུཐིཏྭཱ ¶ ཨུཏྟརཏི. སངྑམུཎྜིཀནྟི སངྑམུཎྜཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཨུཏྟརོཊྛཨུབྷཏོཀཎྞཙཱུལི༹ཀགལཝཱཊཀཔརིཙྪེདེན ¶ ཙམྨཾ ཚིནྡིཏྭཱ སབྦཀེསེ ཨེཀཏོ གཎྛིཾ ཀཏྭཱ དཎྜཀེན ཝེཋེཏྭཱ ཨུཔྤཱཊེནྟི, སཧ ཀེསེཧི ཙམྨཾ ཨུཊྛཧཏི. ཏཏོ སཱིསཀཊཱཧཾ ཐཱུལསཀྑརཱཧི གྷཾསིཏྭཱ དྷོཝནྟཱ སངྑཝཎྞཾ ཀརོནྟི. རཱཧུམུཁནྟི རཱཧུམུཁཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ སངྐུནཱ མུཁཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཨནྟོམུཁེ དཱིཔཾ ཛཱལེནྟི, ཀཎྞཙཱུལི༹ཀཱཧི ཝཱ པཊྛཱཡ མུཁཾ ནིཁཱདནེན ཁནནྟི, ལོཧིཏཾ པགྒྷརིཏྭཱ མུཁཾ པཱུརེཏི.

ཛོཏིམཱལིཀནྟི སཀལསརཱིརཾ ཏེལཔིལོཏིཀཱཡ ཝེཋེཏྭཱ ཨཱལིམྤེནྟི. ཧཏྠཔཛྫོཏིཀནྟི ཧཏྠེ ཏེལཔིལོཏིཀཱཡ ཝེཋེཏྭཱ དཱིཔཾ ཝིཡ པཛྫཱལེནྟི. ཨེརཀཝཏྟིཀནྟི ཨེརཀཝཏྟཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཧེཊྛཱགཱིཝཏོ པཊྛཱཡ ཙམྨཝཊྚེ ཀནྟིཏྭཱ གོཔྥཀེ ཋཔེནྟི, ཨཐ ནཾ ཡོཏྟེཧི བནྡྷིཏྭཱ ཀཌྜྷནྟི. སོ ཨཏྟནོ ཙམྨཝཊྚེ ཨཀྐམིཏྭཱ ཨཀྐམིཏྭཱ པཏཏི. ཙཱིརཀཝཱསིཀནྟི ཙཱིརཀཝཱསིཀཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཏཐེཝ ཙམྨཝཊྚེ ཀནྟིཏྭཱ ཀཊིཡཾ ཋཔེནྟི, ཀཊིཏོ པཊྛཱཡ ཀནྟིཏྭཱ གོཔྥཀེསུ ཋཔེནྟི, ཨུཔརིམེཧི ཧེཊྛིམསརཱིརཾ ཙཱིརཀནིཝཱསནནིཝཏྠཾ ཝིཡ ཧོཏི. ཨེཎེཡྻཀནྟི ཨེཎེཡྻཀཀམྨཀཱརཎཾ. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཨུབྷོསུ ཀཔྤརེསུ ཙ ཨུབྷོསུ ཛཱཎུཀེསུ ཙ ཨཡཝལཡཱནི དཏྭཱ ཨཡསཱུལཱནི ཀོཊྚེནྟི. སོ ཙཏཱུཧི ཨཡསཱུལེཧི བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཧཏི. ཨཐ ནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཨགྒིཾ ཀརོནྟི. ‘‘ཨེཎེཡྻཀོ ཛོཏིཔརིགྒཧོ ཡཐཱ’’ཏི ཨཱགཏཊྛཱནེཔི ཨིདམེཝ ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ སཱུལཱནི ཨཔནེཏྭཱ ཙཏཱུཧི ཨཊྛིཀོཊཱིཧིཡེཝ ཋཔེནྟི. ཨེཝརཱུཔཱ ཀམྨཀཱརཎཱ ནཱམ ནཏྠི.

བལི༹སམཾསིཀནྟི ¶ ཨུབྷཏོམུཁེཧི བལི༹སེཧི པཧརིཏྭཱ ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི ཨུཔྤཱཊེནྟི. ཀཧཱཔཎིཀནྟི སཀལསརཱིརཾ ཏིཎྷཱཧི ཝཱསཱིཧི ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ཀཧཱཔཎམཏྟཾ, ཀཧཱཔཎམཏྟཾ པཱཏེནྟཱ ཀོཊྚེནྟི. ཁཱརཱཔཏཙྪིཀནྟི སརཱིརཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨཱཝུདྷེཧི པཧརིཏྭཱ ཀོཙྪེཧི ཁཱརཾ གྷཾསནྟི, ཙམྨམཾསནྷཱརཱུནི པགྒྷརིཏྭཱ ཨཊྛིཀསངྑལིཀཱཝ ཏིཊྛཏི. པལིགྷཔརིཝཏྟིཀནྟི ཨེཀེན པསྶེན ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཀཎྞཙྪིདྡེན ཨཡསཱུལཾ ཀོཊྚེཏྭཱ པཐཝིཡཱ ཨེཀཱབདྡྷཾ ཀརོནྟི. ཨཐ ནཾ པཱདེ ¶ གཧེཏྭཱ ཨཱཝིཉྪནྟི. པལཱལཔཱིཋཀནྟི ཚེཀོ ¶ ཀཱརཎིཀོ ཚཝིཙམྨཾ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ ནིསདཔོཏེཧི ཨཊྛཱིནི བྷིནྡིཏྭཱ ཀེསེསུ གཧེཏྭཱ ཨུཀྑིཔཏི, མཾསརཱསིཡེཝ ཧོཏི. ཨཐ ནཾ ཀེསེཧེཝ པརིཡོནནྡྷིཏྭཱ གཎྷནྟི, པལཱལཝཊྚིཾ ཝིཡ ཀཏྭཱ པུན ཝེཋེནྟི. སུནཁེཧིཔཱིཏི ཀཏིཔཡཱནི དིཝསཱནི ཨཱཧཱརཾ ཨདཏྭཱ ཚཱཏཀསུནཁེཧི ཁཱདཱཔེནྟི. ཏེ མུཧུཏྟེན ཨཊྛིཀསངྑལིཀམེཝ ཀརོནྟི. སཱུལེ ཨུཏྟཱསེནྟེཏི སཱུལེ ཨཱརོཔེནྟེ.

ན པརེསཾ པཱབྷཏཾ ཝིལུམྤནྟོ ཙརཏཱིཏི པརེསཾ སནྟཀཾ བྷཎྜཾ པརམྨུཁཾ ཨཱབྷཏཾ ཨནྟམསོ ཨནྟརཝཱིཐིཡཾ པཏིཏཾ སཧསྶབྷཎྜིཀམྤི དིསྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ཛཱིཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཝིལུམྤནྟོ ན ཝིཙརཏི, ཀོ ཨིམིནཱ ཨཏྠོཏི པིཊྛིཔཱདེན ཝཱ པཝཊྚེཏྭཱ གཙྪཏི.

པཱཔཀོཏི ¶ ལཱམཀོ. དུཀྑོཏི ཨནིཊྛོ. ཀིཉྩ ཏནྟི ཀིཾ ནཱམ ཏཾ ཀཱརཎཾ བྷཝེཡྻ. ཡཱཧནྟི ཡེན ཨཧཾ. ཀཱཡདུཙྩརིཏནྟི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདི ཏིཝིདྷཾ ཨཀུསལཾ ཀཱཡཀམྨཾ. ཀཱཡསུཙརིཏནྟི ཏསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏིཝིདྷཾ ཀུསལཀམྨཾ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏནྟི མུསཱཝཱདཱདི ཙཏུབྦིདྷཾ ཨཀུསལཾ ཝཙཱིཀམྨཾ. ཝཙཱིསུཙརིཏནྟི ཏསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཙཏུབྦིདྷཾ ཀུསལཀམྨཾ. མནོདུཙྩརིཏནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདི ཏིཝིདྷཾ ཨཀུསལཀམྨཾ. མནོསུཙརིཏནྟི ཏསྶ པཊིཔཀྑབྷཱུཏཾ ཏིཝིདྷཾ ཀུསལཀམྨཾ. སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱིཏི ཨེཏྠ དུཝིདྷཱ སུདྡྷི – པརིཡཱཡཏོ ཙ ནིཔྤརིཡཱཡཏོ ཙ. སརཎགམནེན ཧི པརིཡཱཡེན སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི ནཱམ. ཏཐཱ པཉྩཧི སཱིལེཧི, དསཧི སཱིལེཧི – ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེན, པཋམཛ྄ཛྷཱནེན…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནེན, སོཏཱཔཏྟིམགྒེན, སོཏཱཔཏྟིཕལེན…པེ… ཨརཧཏྟམགྒེན པརིཡཱཡེན སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི ནཱམ. ཨརཧཏྟཕལེ པཏིཊྛིཏོ པན ཁཱིཎཱསཝོ ཚིནྣམཱུལཀེ པཉྩཀྑནྡྷེ ནྷཱཔེནྟོཔི ཁཱདཱཔེནྟོཔི བྷུཉྫཱཔེནྟོཔི ནིསཱིདཱཔེནྟོཔི ནིཔཛྫཱཔེནྟོཔི ནིཔྤརིཡཱཡེནེཝ སུདྡྷཾ ནིམྨལཾ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི པཊིཛགྒཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨིམཱནི དྭེ ཝཛྫཱནེཝ, ནོ ན ཝཛྫཱནི, ཏསྨཱ. ཝཛྫབྷཱིརུནོཏི ཝཛྫབྷཱིརུཀཱ. ཝཛྫབྷཡདསྶཱཝིནོཏི ཝཛྫཱནི བྷཡཏོ དསྶནསཱིལཱ. ཨེཏཾ པཱཊིཀངྑནྟི ཨེཏཾ ཨིཙྪིཏབྦཾ, ཨེཏཾ ཨཝསྶཾབྷཱཝཱིཏི ཨཏྠོ. ཡནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ, ཀཱརཎཝཙནཾ ཝཱ ཡེན ཀཱརཎེན པརིམུཙྩིསྶཏི སབྦཝཛྫེཧི ¶ . ཀེན པན ཀཱརཎེན པརིམུཙྩིསྶཏཱིཏི? ཙཏུཏྠམགྒེན ཙེཝ ཙཏུཏྠཕལེན ཙ. མགྒེན ¶ ཧི པརིམུཙྩཏི ནཱམ, ཕལཾ པཏྟོ པརིམུཏྟོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི. ཀིཾ པན ¶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཀུསལཾ ན ཝིཔཙྩཏཱིཏི? ཝིཔཙྩཏི, ཏཾ པན ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝཏོ པུབྦེ ཀཏཾ. ཏཉྩ ཁོ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ, སམྤརཱཡེ པནསྶ ཀམྨཕལཾ ནཱམ ནཏྠཱིཏི. པཋམཾ.

༢. པདྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ པདྷཱནཱནཱིཏི ཝཱིརིཡཱནི. ཝཱིརིཡཉྷི པདཧིཏབྦཏོ པདྷཱནབྷཱཝཀརཎཏོ ཝཱ པདྷཱནནྟི ཝུཙྩཏི. དུརབྷིསམྦྷཝཱནཱིཏི དུསྶཧཱནི དུཔྤཱུརིཡཱནི, དུཀྐརཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏནྟི ཨགཱརེ ཝསནྟཱནཾ. ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནུཔྤདཱནཏྠཾ པདྷཱནནྟི ཨེཏེསཾ ཙཱིཝརཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ ཨནུཔྤདཱནཏྠཱཡ པདྷཱནཾ ནཱམ དུརབྷིསམྦྷཝནྟི དསྶེཏི. ཙཏུརཏནིཀམྤི ཧི པིལོཏིཀཾ, པསཏཏཎྜུལམཏྟཾ ཝཱ བྷཏྟཾ, ཙཏུརཏནིཀཾ ཝཱ པཎྞསཱལཾ, ཏེལསཔྤིནཝནཱིཏཱདཱིསུ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀམྤི བྷེསཛྫཾ པརེསཾ དེཐཱཏི ཝཏྟུམྤི ནཱིཧརིཏྭཱ དཱཏུམྤི དུཀྐརཾ ཨུབྷཏོབྱཱུལ༹ྷསངྒཱམཔྤཝེསནསདིསཾ. ཏེནཱཧ བྷགཝཱ –

‘‘དཱནཉྩ ཡུདྡྷཉྩ སམཱནམཱཧུ,

ཨཔྤཱཔི སནྟཱ བཧུཀེ ཛིནནྟི;

ཨཔྤམྤི ཙེ སདྡཧཱནོ དདཱཏི,

ཏེནེཝ སོ ཧོཏི སུཁཱི པརཏྠཱ’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༨.༧༢; སཾ. ནི. ༡.༣༣);

ཨགཱརསྨཱ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏཱནནྟི གེཧཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨགཱརསྶ གྷརཱཝཱསསྶ ཧིཏཱཝཧེཧི ཀསིགོརཀྑཱདཱིཧི ཝིརཧིཏཾ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏཱནཾ. སབྦཱུཔདྷིཔཊིནིསྶགྒཏྠཱཡ པདྷཱནནྟི སབྦེསཾ ཁནྡྷཱུཔདྷིཀིལེསཱུཔདྷིཨབྷིསངྑཱརཱུཔདྷིསངྑཱཏཱནཾ ཨུཔདྷཱིནཾ པཊིནིསྶགྒསངྑཱཏསྶ ནིབྦཱནསྶ ཨཏྠཱཡ ཝིཔསྶནཱཡ ཙེཝ མགྒེན ཙ སཧཛཱཏཝཱིརིཡཾ. ཏསྨཱཏི ¶ ཡསྨཱ ཨིམཱནི དྭེ པདྷཱནཱནི དུརབྷིསམྦྷཝཱནི, ཏསྨཱ. དུཏིཡཾ.

༣. ཏཔནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣. ཏཏིཡེ ¶ ཏཔནཱིཡཱཏི ཨིདྷ ཙེཝ སམྤརཱཡེ ཙ ཏཔནྟཱིཏི ཏཔནཱིཡཱ. ཏཔྤཏཱིཏི ཙིཏྟསནྟཱཔེན ¶ ཏཔྤཏི ཨནུསོཙཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ཀཏྭཱ ནནྡཡཀྑོ ཝིཡ ནནྡམཱཎཝོ ཝིཡ ནནྡགོགྷཱཏཀོ ཝིཡ དེཝདཏྟོ ཝིཡ དྭེབྷཱཏིཀཱ ཝིཡ ཙ. ཏེ ཀིར གཱཝཾ ཝདྷིཏྭཱ མཾསཾ དྭེ ཀོཊྛཱསེ ཨཀཾསུ. ཏཏོ ཀནིཊྛོ ཛེཊྛཀཾ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ དཱརཀཱ བཧཱུ, ཨིམཱནི མེ ཨནྟཱནི དེཧཱི’’ཏི. ཨཐ ནཾ སོ ‘‘སབྦཾ མཾསཾ དྭེདྷཱ ཝིབྷཏྟཾ, པུན ཀིཾ མགྒསཱི’’ཏི པཧརིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེསི. ནིཝཏྟིཏྭཱ ཙ ནཾ ཨོལོཀེནྟོ མཏཾ དིསྭཱ ‘‘བྷཱརིཡཾ མེ ཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེསི. ཨཐསྶ བལཝསོཀོ ཨུཔྤཛྫི. སོ ཋིཏཊྛཱནེཔི ནིསིནྣཊྛཱནེཔི ཏདེཝ ཀམྨཾ ཨཱཝཛྫེཏི, ཙིཏྟསྶཱདཾ ན ལབྷཏི. ཨསིཏཔཱིཏཁཱཡིཏསཱཡིཏམྤིསྶ སརཱིརེ ཨོཛཾ ན ཕརཏི, ཨཊྛིཙམྨམཏྟམེཝ ཨཧོསི. ཨཐ ནཾ ཨེཀོ ཐེརོ དིསྭཱ – ‘‘ཨུཔཱསཀ, ཏྭཾ པཧཱུཏཨནྣཔཱནོ, ཨཊྛིཙམྨམཏྟམེཝ ཏེ ཨཝསིཊྛཾ, ཨཏྠི ནུ ཁོ ཏེ ཀིཉྩི ཏཔནཱིཡཀམྨ’’ནྟི? སོ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ‘‘བྷཱརིཡཾ ཏེ ཨུཔཱསཀ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཨནཔརཱདྷཊྛཱནེ ཨཔརདྡྷ’’ནྟི ཨཱཧ. སོ ཏེནེཝ ཀམྨེན ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟོ. ཝཙཱིདུཙྩརིཏེན སུཔྤབུདྡྷསཀྐཀོཀཱལིཀཙིཉྩམཱཎཝིཀཱདཡོ ཝིཡ ཏཔྤཏི. སེསམེཏྠ ཙཏུཏྠེ ཙ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཏཏིཡཾ.

༥. ཨུཔཉྙཱཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༥. པཉྩམེ དྭིནྣཱཧནྟི དྭིནྣཾ ཨཧཾ. ཨུཔཉྙཱསིནྟི ཨུཔགནྟྭཱ གུཎཾ ཨཉྙཱསིཾ, ཛཱནིཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིནྟི ཨཏྠོ. ཨིདཱནི ཏེ དྷམྨེ དསྶེནྟོ ཡཱ ཙ ཨསནྟུཊྛིཏཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཨིམཉྷི ¶ དྷམྨདྭཡཾ ནིསྶཱཡ སཏྠཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ, ཏསྨཱ ཏསྶཱནུབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨེཝམཱཧ. ཏཏྠ ཨསནྟུཊྛིཏཱ ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཨིམིནཱ ཨིམཾ དཱིཔེཏི – ‘‘ཨཧཾ ཛྷཱནམཏྟཀེན ཝཱ ཨོབྷཱསནིམིཏྟམཏྟཀེན ཝཱ ཨསནྟུཊྛོ ཧུཏྭཱ ཨརཧཏྟམགྒམེཝ ཨུཔྤཱདེསིཾ. ཡཱཝ སོ ན ཨུཔྤཛྫི, ན ཏཱཝཱཧཾ སནྟུཊྛོ ཨཧོསིཾ. པདྷཱནསྨིཾ ཙ ཨནུཀྐཎྛིཏོ ཧུཏྭཱ ཨནོསཀྐནཱཡ ཋཏྭཱཡེཝ པདྷཱནཀིརིཡཾ ཨཀཱསི’’ནྟི ཨིམམཏྠཾ དསྶེནྟོ ཡཱ ཙ ཨཔྤཊིཝཱནིཏཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤཊིཝཱནིཏཱཏི ཨཔྤཊིཀྐམནཱ ཨནོསཀྐནཱ. ཨཔྤཊིཝཱནཱི སུདཱཧཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, པདཧཱམཱིཏི ཨེཏྠ སུདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནོསཀྐནཱཡཾ ཋིཏོ བོདྷིསཏྟཀཱལེ སབྦཉྙུཏཾ པཏྠེནྟོ པདྷཱནམཀཱསིནྟི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ཡཐཱ ཏེན ཏཾ པདྷཱནཾ ཀཏཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཀཱམཾ ཏཙོ ཙཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པཏྟབྦནྟི ¶ ཨིམིནཱ པཏྟབྦཾ གུཎཛཱཏཾ དསྶེཏི. པུརིསཐཱམེནཱཏིཨཱདིནཱ པུརིསསྶ ཉཱཎཐཱམོ ཉཱཎཝཱིརིཡཾ ཉཱཎཔརཀྐམོ ཙ ཀཐིཏོ. སཎྛཱནནྟི ཋཔནཱ ཨཔྤཝཏྟནཱ ཨོསཀྐནཱ, པཊིཔྤསྶདྡྷཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏེན ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ནཱམ ཀཐིཏཾ. ཨེཏྠ ཧི ཀཱམཾ ཏཙོ ཙཱཏི ཨེཀཾ ཨངྒཾ, ནྷཱརུ ཙཱཏི ཨེཀཾ, ཨཊྛི ཙཱཏི ཨེཀཾ, མཾསལོཧིཏནྟི ཨེཀཾ, ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨངྒཱནི. པུརིསཐཱམེནཱཏིཨཱདཱིནི ཨདྷིམཏྟཝཱིརིཡཱདྷིཝཙནཱནི. ཨིཏི པུརིམེཧི ཙཏཱུཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏེན ཧུཏྭཱ ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛིཏཾ ཝཱིརིཡཾ ཙཏུརངྒསམནྣཱགཏཾ ཝཱིརིཡཱདྷིཊྛཱནཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཏེན བོདྷིཔལླངྐེ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཱིཡཔཊིཔདཱ ཀཐིཏཱ.

ཨིདཱནི ཏཱཡ པཊིཔདཱཡ པཊིལདྡྷགུཎཾ ཀཐེཏུཾ ཏསྶ མཡ྄ཧཾ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤམཱདཱདྷིགཏཱཏི སཏིཨཝིཔྤཝཱསསངྑཱཏེན ཨཔྤམཱདེན ཨདྷིགཏཱ, ན སུཏྟཔྤམཏྟེན ལདྡྷཱ. སམྦོདྷཱིཏི ཙཏུམགྒཉཱཎཉྩེཝ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཉྩ. ན ཧི སཀྐཱ ཨེཏཾ སུཏྟཔྤམཏྟེན ཨདྷིགནྟུནྟི. ཏེནཱཧ – ‘‘ཨཔྤམཱདཱདྷིགཏཱ སམྦོདྷཱི’’ཏི. ཨནུཏྟརོ ཡོགཀྑེམོཏི ན ཀེཝལཾ བོདྷིཡེཝ, ཨརཧཏྟཕལནིབྦཱནསངྑཱཏོ ཨནུཏྟརོ ཡོགཀྑེམོཔི ཨཔྤམཱདཱདྷིགཏོཝ.

ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷགུཎེསུ བྷིཀྑུསངྒྷཾ སམཱདཔེནྟོ ཏུམྷེ ཙེཔི བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྶཏྠཱཡཱཏི ཡསྶ ཨཏྠཱཡ, ཡཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིཏུཀཱམཱ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏདནུཏྟརནྟི ཏཾ ཨནུཏྟརཾ. བྲཧྨཙརིཡཔརིཡོསཱནནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ པརིཡོསཱནབྷཱུཏཾ ཨརིཡཕལཾ. ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ ཨུཏྟམཔཉྙཱཡ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ. ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརིསྶཐཱཏི པཊིལབྷིཏྭཱ པཱཔུཎིཏྭཱ ཝིཧརིསྶཐ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨཔྤཊིཝཱནཔདྷཱནཾ ནཱམེཏཾ བཧཱུཔཀཱརཾ ཨུཏྟམཏྠསཱདྷཀཾ, ཏསྨཱ. པཉྩམཾ.

༦. སཾཡོཛནསུཏྟཝཎྞནཱ

༦. ཚཊྛེ ¶ སཾཡོཛནིཡེསུ དྷམྨེསཱུཏི དསནྣཾ སཾཡོཛནཱནཾ པཙྩཡབྷཱུཏེསུ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེསུ. ཨསྶཱདཱནུཔསྶིཏཱཏི ཨསྶཱདཏོ པསྶིཏཱ པསྶནབྷཱཝོཏི ཨཏྠོ. ནིབྦིདཱནུཔསྶིཏཱཏི ནིབྦིདཱཝསེན ཨུཀྐཎྛནཝསེན པསྶནབྷཱཝོ. ཛཱཏིཡཱཏི ཁནྡྷནིབྦཏྟིཏོ. ཛརཱཡཱཏི ཁནྡྷཔརིཔཱཀཏོ. མརཎེནཱཏི ཁནྡྷབྷེདཏོ. སོཀེཧཱིཏི ཨནྟོནིཛ྄ཛྷཱཡནལཀྑཎེཧི སོཀེཧི. པརིདེཝེཧཱིཏི ¶ ¶ ཏནྣིསྶིཏལཱལཔྤིཏལཀྑཎེཧི པརིདེཝེཧི. དུཀྑེཧཱིཏི ཀཱཡཔཊིཔཱིལ༹ནདུཀྑེཧི. དོམནསྶེཧཱིཏི མནོཝིགྷཱཏདོམནསྶེཧི. ཨུཔཱཡཱསེཧཱིཏི ཨདྷིམཏྟཱཡཱསལཀྑཎཨུཔཱཡཱསེཧི. དུཀྑསྨཱཏི སཀལཝཊྚདུཀྑཏོ. པཛཧཏཱིཏི མགྒེན པཛཧཏི. པཧཱཡཱཏི ཨེཏྠ པན ཕལཀྑཎོ ཀཐིཏོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ. ཚཊྛཾ.

༧. ཀཎྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༧. སཏྟམེ ཀཎྷཱཏི ན ཀཱལ༹ཝཎྞཏཱཡ ཀཎྷཱ, ཀཎྷཏཱཡ པན ཨུཔནེནྟཱིཏི ནིཔྥཏྟིཀཱལ༹ཏཱཡ ཀཎྷཱ. སརསེནཱཔི ཝཱ སབྦཱཀུསལདྷམྨཱ ཀཎྷཱ ཨེཝ. ན ཧི ཏེསཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ པབྷསྶརཾ ཧོཏི. ཨཧིརིཀནྟི ཨཧིརིཀབྷཱཝོ. ཨནོཏྟཔྤནྟི ཨནོཏྟཱཔིབྷཱཝོ. སཏྟམཾ.

༨. སུཀྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༨. ཨཊྛམེ སུཀྐཱཏི ན ཝཎྞསུཀྐཏཱཡ སུཀྐཱ, སུཀྐཏཱཡ པན ཨུཔནེནྟཱིཏི ནིཔྥཏྟིསུཀྐཏཱཡ སུཀྐཱ. སརསེནཱཔི ཝཱ སབྦཀུསལདྷམྨཱ སུཀྐཱ ཨེཝ. ཏེསཾ ཧི ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཙིཏྟཾ པབྷསྶརཾ ཧོཏི. ཧིརཱི ཙ ཨོཏྟཔྤཉྩཱཏི ཨེཏྠ པཱཔཏོ ཛིགུཙྪནལཀྑཎཱ ཧིརཱི, བྷཱཡནལཀྑཎཾ ཨོཏྟཔྤཾ. ཡཾ པནེཏྠ ཝིཏྠཱརཏོ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟམེཝ. ཨཊྛམཾ.

༩. ཙརིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ ལོཀཾ པཱལེནྟཱིཏི ལོཀཾ སནྡྷཱརེནྟི ཋཔེནྟི རཀྑནྟི. ནཡིདྷ པཉྙཱཡེཐ མཱཏཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཛནིཀཱ མཱཏཱ ‘‘ཨཡཾ མེ མཱཏཱ’’ཏི ¶ གརུཙིཏྟཱིཀཱརཝསེན ན པཉྙཱཡེཐ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སམྦྷེདནྟི སངྐརཾ མརིཡཱདབྷེདཾ ཝཱ. ཡཐཱ ཨཛེལ༹ཀཱཏིཨཱདཱིསུ ཨེཏེ ཧི སཏྟཱ ‘‘ཨཡཾ མེ མཱཏཱ’’ཏི ཝཱ ‘‘མཱཏུཙྪཱ’’ཏི ཝཱ གརུཙིཏྟཱིཀཱརཝསེན ན ཛཱནནྟི. ཡཾ ཝཏྠུཾ ¶ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤནྣཱ, ཏཏྠེཝ ཝིཔྤཊིཔཛྫནྟི. ཏསྨཱ ཨུཔམཾ ཨཱཧརནྟོ ‘‘ཡཐཱ ཨཛེལ༹ཀཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ནཝམཾ.

༡༠. ཝསྶཱུཔནཱཡིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠. དསམཾ ¶ ཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟཾ. ཀཏརཨཊྛུཔྤཏྟིཡཾ? མནུསྶཱནཾ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནེ. བྷགཝཏཱ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ ཨཔྤཉྙཏྟཱ ཨཧོསི. བྷིཀྑཱུ ཨནིབདྡྷཝཱསཱ ཝསྶེཔི ཨུཏུཝསྶེཔི ཡཐཱསུཁཾ ཝིཙརིཾསུ. ཏེ དིསྭཱ མནུསྶཱ ‘‘ཀཐཉྷི ནཱམ སམཎཱ སཀྱཔུཏྟིཡཱ ཧེམནྟམྤི གིམྷམྤི ཝསྶམྤི ཙཱརིཀཾ ཙརིསྶནྟི ཧརིཏཱནི ཏིཎཱནི སམྨདྡནྟཱ ཨེཀིནྡྲིཡཾ ཛཱིཝཾ ཝིཧེཋེནྟཱ བཧཱུ ཁུདྡཀེ པཱཎེ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཱདེནྟཱ. ཨིམེ ཧི ནཱམ ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ དུརཀྑཱཏདྷམྨཱ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨལླཱིཡིསྶནྟི སཾཀསཱཡིསྶནྟི, ཨིམེ ནཱམ སཀུཎཱ རུཀྑགྒེསུ ཀུལཱཝཀཱནི ཀཏྭཱ ཝསྶཱཝཱསཾ ཨལླཱིཡིསྶནྟི སཾཀསཱཡིསྶནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིནི ཝཏྭཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ. ཏམཏྠཾ བྷིཀྑཱུ བྷགཝཏོ ཨཱརོཙེསུཾ. བྷགཝཱ ཏཾ ཨཊྛུཔྤཏྟིཾ ཀཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟཾ དེསེནྟོ པཋམཾ ཏཱཝ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝསྶཾ ཨུཔགནྟུ’’ནྟི (མཧཱཝ. ༡༨༤) ཨེཏྟཀམེཝཱཧ. ཨཐ བྷིཀྑཱུནཾ ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟབྦ’’ནྟི ཨུཔྤནྣཾ ཝིཏཀྐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝསྶཱནེ ཝསྶཾ ཨུཔགནྟུ’’ནྟི ཨཱཧ. ཨཐ ཁོ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱ’’ཏི. བྷགཝཏོ ཨེཏམཏྠཾ ཨཱརོཙེསུཾ. ཏཾ སུཏྭཱ སཀལམྤི ཨིདཾ སུཏྟཾ དེསེནྟོ དྭེམཱ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཝསྶཱུཔནཱཡིཀཱཏི ཝསྶཱུཔགམནཱནི. པུརིམིཀཱཏི ཨཔརཛྫུགཏཱཡ ཨཱསཱལ༹ྷིཡཱ ཨུཔགནྟབྦཱ པུརིམཀཏྟིཀཔུཎྞམིཔརིཡོསཱནཱ པཋམཱ ཏེམཱསཱི. པཙྪིམིཀཱཏི མཱསགཏཱཡ ཨཱསཱལ༹ྷིཡཱ ཨུཔགནྟབྦཱ པཙྪིམཀཏྟིཀཔརིཡོསཱནཱ པཙྪིམཱ ཏེམཱསཱིཏི. དསམཾ.

ཀམྨཀཱརཎཝགྒོ པཋམོ.

༢. ཨདྷིཀརཎཝགྒཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ བལཱནཱིཏི ཀེནཊྛེན བལཱནི. ཨཀམྤིཡཊྛེན བལཱནི ནཱམ, ཏཐཱ དུརབྷིབྷཝནཊྛེན ཨནཛ྄ཛྷོམདྡནཊྛེན ཙ. པཊིསངྑཱནབལནྟི པཙྩཝེཀྑཎབལཾ. བྷཱཝནཱབལནྟི བྲཱུཧནབལཾ ཝཌྜྷནབལཾ. སུདྡྷཾ ཨཏྟཱནནྟི ཨིདཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྲཱཏི ཏེསུ དྭཱིསུ བལེསུ. ཡམིདནྟི ཡཾ ཨིདཾ. སེཁཱནམེཏཾ བལནྟི སཏྟནྣཾ སེཁཱནཾ ཉཱཎབལམེཏཾ. སེཁཉྷི སོ, བྷིཀྑཝེ, བལཾ ཨཱགམྨཱཏི སཏྟནྣཾ སེཁཱནཾ ཉཱཎབལཾ ཨཱརབྦྷ སནྡྷཱཡ པཊིཙྩ. པཛཧཏཱིཏི མགྒེན པཛཧཏི. པཧཱཡཱཏི ཨིམིནཱ པན ཕལཾ ཀཐིཏཾ. ཡཾ པཱཔནྟི ཡཾ པཱཔཀཾ ལཱམཀཾ. ཡསྨཱ པནེཏཱནི དྭེཔི ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨཱ ཨེཏྠ ཨེཏདགྒཾ ནཱགཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༢. དུཏིཡེ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ ཧེཊྛཱ ཨནཱགཏཱནཾ པདཱནཾ ཝསེན ཨཏྠཝཎྞནཱ – ཝིཝེཀནིསྶིཏནྟི ཝིཝེཀཾ ནིསྶིཏཾ. ཝིཝེཀོཏི ཝིཝིཏྟཏཱ. སྭཱཡཾ ཏདངྒཝིཝེཀོ ཝིཀྑམྦྷན-སམུཙྪེད-པཊིཔྤསྶདྡྷི-ནིསྶརཎཝིཝེཀོཏི པཉྩཝིདྷོ. ཏསྨིཾ པཉྩཝིདྷེ ཝིཝེཀེ. ཝིཝེཀནིསྶིཏནྟི ཏདངྒཝིཝེཀནིསྶིཏཾ, སམུཙྪེདཝིཝེཀནིསྶིཏཾ, ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏཉྩ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཐཱ ཧི སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ ཡོགཱི ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཀིཙྩཏོ ཏདངྒཝིཝེཀནིསྶིཏཾ, ཨཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏཾ, མགྒཀཱལེ པན ཀིཙྩཏོ སམུཙྪེདཝིཝེཀནིསྶིཏཾ, ཨཱརམྨཎཏོ ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏཾ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི. པཉྩཝིདྷཝིཝེཀནིསྶིཏམྤཱིཏི ཨེཀེ. ཏེ ཧི ན ཀེཝལཾ བལཝཝིཔསྶནཱམགྒཕལཀྑཎེསུཡེཝ ¶ བོཛ྄ཛྷངྒེ ཨུདྡྷརནྟི, ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཀསིཎཛ྄ཛྷཱནཨཱནཱཔཱནཱསུབྷབྲཧྨཝིཧཱརཛ྄ཛྷཱནེསུཔི ཨུདྡྷརནྟི, ན ཙ པཊིསིདྡྷཱ ཨཊྛཀཐཱཙརིཡེཧི. ཏསྨཱ ཏེསཾ མཏེན ཨེཏེསཾ ཛྷཱནཱནཾ པཝཏྟིཀྑཎེ ཀིཙྩཏོ ཨེཝ ཝིཀྑམྦྷནཝིཝེཀནིསྶིཏཾ. ཡཐཱ ཙ ‘‘ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཏོ ནིསྶརཎཝིཝེཀནིསྶིཏ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ ‘‘པཊིཔྤསྶདྡྷིཝིཝེཀནིསྶིཏམྤི བྷཱཝེཏཱི’’ཏི ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི. ཨེས ནཡོ ཝིརཱགནིསྶིཏནྟིཨཱདཱིསུ. ཝིཝེཀཏྠཱ ཨེཝ ཧི ཝིརཱགཱདཡོ.

ཀེཝལཾ ¶ ཧེཏྠ ཝོསྶགྒོ དུཝིདྷོ པརིཙྩཱགཝོསྶགྒོ ཙ པཀྑནྡནཝོསྶགྒོ ཙཱཏི. ཏཏྠ པརིཙྩཱགཝོསྶགྒོཏི ¶ ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཙ ཏདངྒཝསེན, མགྒཀྑཎེ ཙ སམུཙྪེདཝསེན ཀིལེསཔྤཧཱནཾ. པཀྑནྡནཝོསྶགྒོཏི ཝིཔསྶནཱཀྑཎེ ཏནྣིནྣབྷཱཝེན, མགྒཀྑཎེ པན ཨཱརམྨཎཀརཎེན ནིབྦཱནཔཀྑནྡནཾ. ཏདུབྷཡམྤི ཨིམསྨིཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀེ ཨཏྠཝཎྞནཱནཡེ ཝཊྚཏི. ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཡཐཱཝུཏྟེན པཀཱརེན ཀིལེསེ པརིཙྩཛཏི, ནིབྦཱནཉྩ པཀྑནྡཏི. ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིནྟི ཨིམིནཱ པན སཀལེན ཝཙནེན ཝོསྶགྒཏྠཾ པརིཎམནྟཾ པརིཎཏཉྩ, པརིཔཙྩནྟཾ པརིཔཀྐཉྩཱཏི ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཡཉྷི བོཛ྄ཛྷངྒབྷཱཝནཱནུཡུཏྟོ བྷིཀྑུ ཡཐཱ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཀིལེསཔརིཙྩཱགཝོསྶགྒཏྠཾ ནིབྦཱནཔཀྑནྡནཝོསྶགྒཏྠཉྩ པརིཔཙྩཏི, ཡཐཱ ཙ པརིཔཀྐོ ཧོཏི, ཏཐཱ ནཾ བྷཱཝེཏཱིཏི. ཨེས ནཡོ སེསབོཛ྄ཛྷངྒེསུ.

ཨིདྷ པན ནིབྦཱནཾཡེཝ སབྦསངྑཏེཧི ཝིཝིཏྟཏྟཱ ཝིཝེཀོ, སབྦེསཾ ཝིརཱགབྷཱཝཏོ ཝིརཱགོ, ནིརོདྷབྷཱཝཏོ ནིརོདྷོཏི ཝུཏྟཾ. མགྒོ ཨེཝ ¶ ཙ ཝོསྶགྒཔརིཎཱམཱི, ཏསྨཱ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒཾ བྷཱཝེཏི ཝིཝེཀཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ ཝིཝེཀནིསྶིཏཾ, ཏཐཱ ཝིརཱགནིསྶིཏཾ ནིརོདྷནིསྶིཏཾ. ཏཉྩ ཁོ ཨརིཡམགྒཀྑཎུཔྤཏྟིཡཱ ཀིལེསཱནཾ སམུཙྪེདཏོ པརིཙྩཱགབྷཱཝེན ཙ ནིབྦཱནཔཀྑནྡནབྷཱཝེན ཙ པརིཎཏཾ པརིཔཀྐནྟི ཨཡམེཝ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨེས ནཡོ སེསབོཛ྄ཛྷངྒེསུ. ཨིཏི ཨིམེ སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱ ཀཐིཏཱ. ཨིམེསུཔི དྭཱིསུ བལེསུ ཨེཏདགྒབྷཱཝོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༡༣. ཏཏིཡེ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ ཛྷཱནཱནཾ པཱལི༹ཨཏྠོ ཙ བྷཱཝནཱནཡོ ཙ སབྦོ སབྦཱཀཱརེན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༦༩-༧༠) ཝིཏྠཱརིཏོཡེཝ. ཨིམཱནི པན ཙཏྟཱརི ཛྷཱནཱནི ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཙིཏྟེཀགྒཏྠཱཡ བྷཱཝེཏི, ཨེཀོ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཏྠཱཡ, ཨེཀོ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཏྠཱཡ, ཨེཀོ ནིརོདྷཔཱདཀཏྠཱཡ, ཨེཀོ བྷཝཝིསེསཏྠཱཡ. ཨིདྷ པན ཏཱནིཔི ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཱནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. ཨཡཾ ཧི བྷིཀྑུ ཨིམཱནི ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ སངྑཱརེ སམྨསིཏྭཱ ཧེཏུཔཙྩཡཔརིགྒཧཾ ཀཏྭཱ སཔྤཙྩཡཾ ¶ ནཱམརཱུཔཉྩ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཨིནྡྲིཡབལབོཛ྄ཛྷངྒཱནི སམོདྷཱནེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨེཝམེཏཱནི ཛྷཱནཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱནེཝ ཀཐིཏཱནི. ཨིམསྨིམྤི བལདྭཡེ ཨེཏདགྒབྷཱཝོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༡༤. ཙཏུཏྠེ ¶ སཾཁིཏྟེན ཙ ཝིཏྠཱརེན ཙཱཏི སཾཁིཏྟདྷམྨདེསནཱ ཝིཏྠཱརདྷམྨདེསནཱ ཙཱཏི དྭེཡེཝ དྷམྨདེསནཱཏི དསྶེཏི. ཏཏྠ མཱཏིཀཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཀཐིཏཱ དེསནཱ སཾཁིཏྟདེསནཱ ནཱམ. ཏམེཝ མཱཏིཀཾ ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐིཏཱ ཝིཏྠཱརདེསནཱ ནཱམ. མཱཏིཀཾ ཝཱ ཋཔེཏྭཱཔི ཨཊྛཔེཏྭཱཔི ཝིཏྠཱརཏོ ཝིབྷཛིཏྭཱ ཀཐིཏཱ ཝིཏྠཱརདེསནཱ ནཱམ ¶ . ཏཱསུ སཾཁིཏྟདེསནཱ ནཱམ མཧཱཔཉྙསྶ པུགྒལསྶ ཝསེན ཀཐིཏཱ, ཝིཏྠཱརདེསནཱ ནཱམ མནྡཔཉྙསྶ. མཧཱཔཉྙསྶ ཧི ཝིཏྠཱརདེསནཱ ཨཏིཔཔཉྩོ ཝིཡ ཧོཏི. མནྡཔཉྙསྶ སངྑེཔདེསནཱ སསཀསྶ ཨུཔྤཏནཾ ཝིཡ ཧོཏི, ནེཝ ཨནྟཾ ན ཀོཊིཾ པཱཔུཎིཏུཾ སཀྐོཏི. སངྑེཔདེསནཱ ཙ ཨུགྒྷཊིཏཉྙུསྶ ཝསེན ཀཐིཏཱ, ཝིཏྠཱརདེསནཱ ཨིཏརེསཾ ཏིཎྞཾ ཝསེན. སཀལམྤི ཧི ཏེཔིཊཀཾ སངྑེཔདེསནཱ ཝིཏྠཱརདེསནཱཏི ཨེཏྠེཝ སངྑཾ གཙྪཏི.

༡༥. པཉྩམེ ཡསྨིཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྷིཀརཎེཏི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཾ, ཨནུཝཱདཱདྷིཀརཎཾ, ཨཱཔཏྟཱདྷིཀརཎཾ, ཀིཙྩཱདྷིཀརཎནྟི ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ ཨདྷིཀརཎཱནཾ ཡསྨིཾ ཨདྷིཀརཎེ. ཨཱཔནྣོ ཙ བྷིཀྑཱུཏི ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ བྷིཀྑུ ཙ. ཏསྨེཏནྟི ཏསྨིཾ ཨེཏཾ. དཱིགྷཏྟཱཡཱཏི དཱིགྷཾ ཨདྡྷཱནཾ ཏིཊྛནཏྠཱཡ. ཁརཏྟཱཡཱཏི དཱས-ཀོཎྜ-ཙཎྜཱལ-ཝེནཱཏི ཨེཝཾ ཁརཝཱཙཱཔཝཏྟནཏྠཱཡ. ཝཱལ༹ཏྟཱཡཱཏི པཱཎི ལེཌྜུདཎྜཱདཱིཧི པཧརཎཝསེན ཀཀྑལ༹བྷཱཝཏྠཱཡ. བྷིཀྑཱུ ཙ ན ཕཱསུཾ ཝིཧརིསྶནྟཱིཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཝཱདཱཔནྣེ བྷིཀྑུསངྒྷེ ཡེཔི ཨུདྡེསཾ ཝཱ པརིཔུཙྪཾ ཝཱ གཧེཏུཀཱམཱ པདྷཱནཾ ཝཱ ཨནུཡུཉྫིཏུཀཱམཱ, ཏེ ཕཱསུཾ ན ཝིཧརིསྶནྟི. བྷིཀྑུསངྒྷསྨིཾ ཧི ཨུཔོསཐཔཝཱརཎཱཡ ཋིཏཱཡ ཨུདྡེསཱདཱིཧི ཨཏྠིཀཱ ཨུདྡེསཱདཱིནི གཧེཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཝིཔསྶཀཱནཾ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ན ཨེཀགྒོ ཧོཏི, ཏཏོ ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཨེཝཾ བྷིཀྑཱུ ཙ ན ཕཱསུཾ ཝིཧརིསྶནྟི. ན དཱིགྷཏྟཱཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨིདྷཱཏི ¶ ¶ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏཱིཏི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨཀུསལཾ ཨཱཔནྣོཏི ཨེཏྠ ཨཀུསལནྟི ཨཱཔཏྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ, ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོཏི ཨཏྠོ. ཀཉྩིདེཝ དེསནྟི ན སབྦམེཝ ཨཱཔཏྟིཾ, ཨཱཔཏྟིཡཱ པན ཀཉྩིདེཝ དེསཾ ཨཉྙཏརཾ ཨཱཔཏྟིནྟི ཨཏྠོ. ཀཱཡེནཱཏི ཀརཛཀཱཡེན. ཨནཏྟམནོཏི ཨཏུཊྛཙིཏྟོ. ཨནཏྟམནཝཱཙནྟི ཨཏུཊྛཝཱཙཾ. མམེཝཱཏི མཾཡེཝ. ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཨདྷིཀརཎེ. ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱཏི ཨཔརཱདྷོ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མདྡིཏྭཱ གཏོ, ཨཧམེཝེཏྠ ཨཔརཱདྷིཀོ. སུངྐདཱཡཀཾཝ བྷཎྜསྨིནྟི ཡཐཱ སུངྐཊྛཱནཾ པརིཧརིཏྭཱ ནཱིཏེ བྷཎྜསྨིཾ ¶ སུངྐདཱཡཀཾ ཨཔརཱདྷོ ཨབྷིབྷཝཏི, སོ ཙ ཏཏྠ ཨཔརཱདྷིཀོ ཧོཏི, ན རཱཛཱནོ ན རཱཛཔུརིསཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ ཧི རཉྙཱ ཋཔིཏཾ སུངྐཊྛཱནཾ པརིཧརིཏྭཱ བྷཎྜཾ ཧརཏི, ཏཾ སཧ བྷཎྜསཀཊེན ཨཱནེཏྭཱ རཉྙོ དསྶེནྟི. ཏཏྠ ནེཝ སུངྐཊྛཱནསྶ དོསོ ཨཏྠི, ན རཉྙོ ན རཱཛཔུརིསཱནཾ, པརིཧརིཏྭཱ གཏསྶེཝ པན དོསོ, ཨེཝམེཝཾ ཡཾ སོ བྷིཀྑུ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ, ཏཏྠ ནེཝ ཨཱཔཏྟིཡཱ དོསོ, ན ཙོདཀསྶ. ཏཱིཧི པན ཀཱརཎེཧི ཏསྶེཝ བྷིཀྑུནོ དོསོ. ཏསྶ ཧི ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣབྷཱཝེནཔི དོསོ, ཙོདཀེ ཨནཏྟམནཏཱཡཔི དོསོ, ཨནཏྟམནསྶ སཏོ པརེསཾ ཨཱརོཙནེནཔི དོསོ. ཙོདཀསྶ པན ཡཾ སོ ཏཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫནྟཾ ཨདྡས, ཏཏྠ དོསོ ནཏྠི. ཨནཏྟམནཏཱཡ ཙོདནཱཡ པན དོསོ. ཏམྤི ཨམནསིཀརིཏྭཱ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཨཏྟནོཝ དོསཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཨིཏི མམེཝ ཏཏྠ ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ སུངྐདཱཡཀཾཝ ¶ བྷཎྜསྨི’’ནྟི ཨེཝཾ པཊིསཉྩིཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡཝཱརེ ཙོདཀསྶ ཨནཏྟམནཏཱ ཙ ཨནཏྟམནཏཱཡ ཙོདིཏབྷཱཝོ ཙཱཏི དྭེ དོསཱ, ཏེསཾ ཝསེན ‘‘ཨཙྩཡོ ཨཙྩགམཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༡༦. ཚཊྛེ ཨཉྙཏརོཏི ཨེཀོ ཨཔཱཀཊནཱམོ བྲཱཧྨཎོ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ཡེནཱཏི བྷུམྨཏྠེ ཀརཎཝཙནཾ. ཏསྨཱ ཡཏྠ བྷགཝཱ, ཏཏྠ ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཡེན ཝཱ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ དེཝམནུསྶེཧི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ, ཏེན ཀཱརཎེན ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཀེན ཙ ཀཱརཎེན བྷགཝཱ ཨུཔསངྐམིཏབྦོ ¶ ? ནཱནཔྤཀཱརགུཎཝིསེསཱདྷིགམཱདྷིཔྤཱཡེན, སཱདུཕལཱུཔབྷོགཱདྷིཔྤཱཡེན དིཛགཎེཧི ནིཙྩཕལིཏམཧཱརུཀྑོ ཝིཡ. ཨུཔསངྐམཱིཏི གཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམིཏྭཱཏི ཨུཔསངྐམནཔརིཡོསཱནདཱིཔནཾ. ཨཐ ཝཱ ཨེཝཾ གཏོ ཏཏོ ཨཱསནྣཏརཾ ཋཱནཾ བྷགཝཏོ སམཱིཔསངྑཱཏཾ གནྟྭཱཏིཔི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམྨོདཱིཏི ཡཐཱ ཙ ཁམནཱིཡཱདཱིནི པུཙྪནྟོ བྷགཝཱ ཏེན, ཨེཝཾ སོཔི བྷགཝཏཱ སདྡྷིཾ སམཔྤཝཏྟམོདོ ཨཧོསི, སཱིཏོདཀཾ ཝིཡ ཨུཎྷོདཀེན སམྨོདིཏཾ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨགམཱསི. ཡཱཡ ཙ ‘‘ཀཙྩི, བྷོ གོཏམ, ཁམནཱིཡཾ, ཀཙྩི ཡཱཔནཱིཡཾ, ཀཙྩི བྷོཏོ གོཏམསྶ ཙ སཱཝཀཱནཉྩ ཨཔྤཱབཱདྷཾ ཨཔྤཱཏངྐཾ ལཧུཊྛཱནཾ བལཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ’’ཏིཨཱདིཀཱཡ ཀཐཱཡ ¶ སམྨོདི, ཏཾ པཱིཏིཔཱམོཛྫསངྑཱཏསྶ སམྨོདསྶ ཛནནཏོ སམྨོདིཏུཾ ཡུཏྟབྷཱཝཏོ ཙ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠབྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ སུཙིརམྤི ཀཱལཾ སཱརེཏུཾ ནིརནྟརཾ པཝཏྟེཏུཾ ཨརཧརཱུཔཏོ སརིཏབྦབྷཱཝཏོ ཙ སཱརཎཱིཡཾ. སུཡྻམཱནསུཁཏོ ཝཱ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨནུསྶརིཡམཱནསུཁཏོ སཱརཎཱིཡཾ, ཏཐཱ བྱཉྫནཔརིསུདྡྷཏཱཡ སམྨོདནཱིཡཾ, ཨཏྠཔརིསུདྡྷཏཱཡ ¶ སཱརཎཱིཡནྟི ཨེཝཾ ཨནེཀེཧི པརིཡཱཡེཧི སམྨོདནཱིཡཾ སཱརཎཱིཡཾ ཀཐཾ ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱ པརིཡོསཱཔེཏྭཱ ནིཊྛཔེཏྭཱ ཡེནཏྠེན ཨཱགཏོ, ཏཾ པུཙྪིཏུཀཱམོ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཨེཀམནྟནྟི བྷཱཝནཔུཾསཀནིདྡེསོ ‘‘ཝིསམཾ ཙནྡིམསཱུརིཡཱ པརིཝཏྟནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༧༠) ཝིཡ. ཏསྨཱ ཡཐཱ ནིསིནྣོ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏི, ཏཐཱ ནིསཱིདཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. བྷུམྨཏྠེ ཝཱ ཨེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ. ནིསཱིདཱིཏི ཨུཔཱཝིསི. པཎྜིཏཱ ཧི པུརིསཱ གརུཊྛཱནཱིཡཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱསནཀུསལཏཱཡ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདནྟི. ཨཡཉྩ ནེསཾ ཨཉྙཏརོ, ཏསྨཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཀཐཾ ནིསིནྣོ པན ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཧོཏཱིཏི? ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ. སེཡྻཐིདཾ – ཨཏིདཱུརཾ, ཨཙྩཱསནྣཾ, ཨུཔརིཝཱཏཾ, ཨུནྣཏཔྤདེསཾ, ཨཏིསམྨུཁཾ ཨཏིཔཙྪཱཏི. ཨཏིདཱུརེ ནིསིནྣོ ཧི སཙེ ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཨུཙྩཱསདྡེན ཀཐེཏབྦཾ ཧོཏི. ཨཙྩཱསནྣེ ནིསིནྣོ སངྒྷཊྚནཾ ཀརོཏི ¶ . ཨུཔརིཝཱཏེ ནིསིནྣོ སརཱིརགནྡྷེན བཱདྷཏི. ཨུནྣཏཔྤདེསེ ནིསིནྣོ ཨགཱརཝཾ པཀཱསེཏི. ཨཏིསམྨུཁཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི, ཙཀྑུནཱ ཙཀྑུཾ ཨཱཧཙྩ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཨཏིཔཙྪཱ ནིསིནྣོ སཙེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི, གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ དཊྛབྦཾ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཨཡམྤི ཨེཏེ ཚ ནིསཛྫདོསེ ཝཛྫེཏྭཱ ནིསཱིདི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདཱི’’ཏི.

ཨེཏདཝོཙཱཏི དུཝིདྷཱ ཧི པུཙྪཱ – ཨགཱརིཀཔུཙྪཱ, ཨནགཱརིཀཔུཙྪཱ ཙ. ཏཏྠ ‘‘ཀིཾ, བྷནྟེ, ཀུསལཾ, ཀིཾ ཨཀུསལ’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༢༩༦) ཨིམིནཱ ནཡེན ཨགཱརིཀཔུཙྪཱ ཨཱགཏཱ. ‘‘ཨིམེ ནུ ཁོ, བྷནྟེ, པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ’’ཏི (མ. ནི. ༣.༨༦) ཨིམིནཱ ནཡེན ཨནགཱརིཀཔུཙྪཱ. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ ཨནུརཱུཔཾ ཨགཱརིཀཔུཙྪཾ པུཙྪནྟོ ཨེཏཾ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམ, ཧེཏུ ཀོ པཙྩཡོ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཏཏྠ ཧེཏུ པཙྩཡོཏི ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཀཱརཎཝེཝཙནམེཝ. ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱཧེཏཱུཏི ཨདྷམྨཙརིཡཱསངྑཱཏཱཡ ཝིསམཙརིཡཱཡ ཧེཏུ, ཏཾཀཱརཎཱ ཏཔྤཙྩཡཱཏི ཨཏྠོ ¶ . ཏཏྲཱཡཾ པདཏྠོ – ཨདྷམྨསྶ ཙརིཡཱ ཨདྷམྨཙརིཡཱ, ཨདྷམྨཀཱརཎནྟི ¶ ཨཏྠོ. ཝིསམཾ ཙརིཡཱ, ཝིསམསྶ ཝཱ ཀམྨསྶ ཙརིཡཱཏི ཝིསམཙརིཡཱ. ཨདྷམྨཙརིཡཱ ཙ སཱ ཝིསམཙརིཡཱ ཙཱཏི ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱ. ཨེཏེནུཔཱཡེན སུཀྐཔཀྑེཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཏྠཏོ པནེཏྠ ཨདྷམྨཙརིཡཱཝིསམཙརིཡཱ ནཱམ དས ཨཀུསལཀམྨཔཐཱ, དྷམྨཙརིཡཱསམཙརིཡཱ ནཱམ དས ཀུསལཀམྨཔཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༤༥; ཙཱུལ༹ཝ. ༣༨༣; ཨ. ནི. ༨.༢༠) ཧི ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. –

ཨཱདཱིསུ ¶ (ཝི. ཝ. ༨༥༧) ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༡.༢༥༠; པཱརཱ. ༡༥) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷཱཔི ཨབྦྷནུམོདནེཡེཝ. ཡསྨཱ ཙ ཨབྦྷནུམོདནེ, ཏསྨཱ སཱདྷུ སཱདྷུ, བྷོ གོཏམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

‘‘བྷཡེ ཀོདྷེ པསཾསཱཡཾ, ཏུརིཏེ ཀོཏཱུཧལཙྪརེ;

ཧཱསེ སོཀེ པསཱདེ ཙ, ཀརེ ཨཱམེཌིཏཾ བུདྷོ’’ཏི. –

ཨིམིནཱ ཙ ལཀྑཎེན ཨིདྷ པསཱདཝསེན པསཾསཱཝསེན ཙཱཡཾ དྭིཀྑཏྟུཾ ཝུཏྟོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐ ཝཱ ཨབྷིཀྐནྟནྟི ཨབྷིཀྐནྟཾ ཨཏིཨིཊྛཾ ཨཏིམནཱཔཾ, ཨཏིསུནྡརནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཨེཀེན ཨབྷིཀྐནྟསདྡེན དེསནཾ ཐོམེཏི, ཨེཀེན ཨཏྟནོ པསཱདཾ. ཨཡཉྷེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ ¶ གོཏམ, ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཱ, ཨབྷིཀྐནྟཾ ཡདིདཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ དྷམྨདེསནཾ ཨཱགམྨ མམ པསཱདོཏི. བྷགཝཏོཡེཝ ཝཱ ཝཙནཾ དྭེ དྭེ ཨཏྠེ སནྡྷཱཡ ཐོམེཏི – བྷོཏོ གོཏམསྶ ཝཙནཾ ཨབྷིཀྐནྟཾ དོསནཱསནཏོ, ཨབྷིཀྐནྟཾ གུཎཱདྷིགམནཏོ ¶ , ཏཐཱ སདྡྷཱཛནནཏོ, པཉྙཱཛནནཏོ, སཱཏྠཏོ, སབྱཉྫནཏོ, ཨུཏྟཱནཔདཏོ, གམྦྷཱིརཏྠཏོ, ཀཎྞསུཁཏོ, ཧདཡངྒམཏོ, ཨནཏྟུཀྐཾསནཏོ, ཨཔརཝམྦྷནཏོ, ཀརུཎཱསཱིཏལཏོ, པཉྙཱཝདཱཏཏོ, ཨཱཔཱཐརམཎཱིཡཏོ, ཝིམདྡཀྑམཏོ, སུཡྻམཱནསུཁཏོ, ཝཱིམཾསིཡམཱནཧིཏཏོཏི ཨེཝམཱདཱིཧི ཡོཛེཏབྦཾ.

ཏཏོ པརམྤི ཙཏཱུཧི ཨུཔམཱཧི དེསནཾཡེཝ ཐོམེཏི. ཏཏྠ ནིཀྐུཛྫིཏནྟི ཨདྷོམུཁཋཔིཏཾ, ཧེཊྛཱམུཁཛཱཏཾ ཝཱ. ཨུཀྐུཛྫེཡྻཱཏི ཨུཔརིམུཁཾ ཀརེཡྻ. པཊིཙྪནྣནྟི ཏིཎཔཎྞཱདིཚཱདིཏཾ. ཝིཝརེཡྻཱཏི ཨུགྒྷཱཊེཡྻ. མཱུལ༹ྷསྶཱཏི དིསཱམཱུལ༹ྷསྶ. མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻཱཏི ཧཏྠེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེས མགྒོ’’ཏི ཝདེཡྻ. ཨནྡྷཀཱརེཏི ཀཱལ༹པཀྑཙཱཏུདྡསཱིཨཌྜྷརཏྟགྷནཝནསཎྜམེགྷཔཊལེཧི ཙཏུརངྒེ ཏམེ. ཨཡཾ ཏཱཝ ཨནུཏྟཱནཔདཏྠོ.

ཨཡཾ པན ཨདྷིཔྤཱཡཡོཛནཱ – ཡཐཱ ཀོཙི ནིཀྐུཛྫིཏཾ ཨུཀྐུཛྫེཡྻ, ཨེཝཾ སདྡྷམྨཝིམུཁཾ ཨསདྡྷམྨེ པཏིཏཾ མཾ ཨསདྡྷམྨཱ ཝུཊྛཱཔེནྟེན, ཡཐཱ པཊིཙྪནྣཾ ཝིཝརེཡྻ, ཨེཝཾ ཀསྶཔསྶ བྷགཝཏོ སཱསནནྟརདྷཱནཏོ པབྷུཏི མིཙྪཱདིཊྛིགཧནཔཊིཙྪནྣཾ ¶ སཱསནཾ ཝིཝརནྟེན, ཡཐཱ མཱུལ༹ྷསྶ མགྒཾ ཨཱཙིཀྑེཡྻ, ཨེཝཾ ཀུམྨགྒམིཙྪཱམགྒཔྤཊིཔནྣསྶ མེ སགྒམོཀྑམགྒཾ ཨཱཝིཀརོནྟེན, ཡཐཱ ཨནྡྷཀཱརེ ཏེལཔཛྫོཏཾ དྷཱརེཡྻ, ཨེཝཾ མོཧནྡྷཀཱརེ ནིམུགྒསྶ མེ བུདྡྷཱདིརཏནརཱུཔཱནི ཨཔསྶཏོ ཏཔྤཊིཙྪཱདཀམོཧནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསཀདེསནཱཔཛྫོཏདྷཱརཎེན ¶ མཡ྄ཧཾ བྷོཏཱ གོཏམེན ཨེཏེཧི པརིཡཱཡེཧི པཀཱསིཏཏྟཱ ཨནེཀཔརིཡཱཡེན དྷམྨོ པཀཱསིཏོཏི.

ཨེཝཾ དེསནཾ ཐོམེཏྭཱ ཨིམཱཡ དེསནཱཡ རཏནཏྟཡེ པསནྣཙིཏྟོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨེསཱཧནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེསཱཧནྟི ཨེསོ ཨཧཾ. བྷཝནྟཾ གོཏམཾ སརཎཾ གཙྪཱམཱིཏི བྷཝཾ མེ གོཏམོ སརཎཾ པརཱཡཎཾ ཨགྷསྶ ཏཱཏཱ ཧིཏསྶ ཙ ཝིདྷཱཏཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན བྷཝནྟཾ གོཏམཾ གཙྪཱམི བྷཛཱམི སེཝཱམི པཡིརུཔཱསཱམི, ཨེཝཾ ཝཱ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི. ཡེསཉྷི དྷཱཏཱུནཾ གཏི ཨཏྠོ, བུདྡྷིཔི ཏེསཾ ཨཏྠོ. ཏསྨཱ གཙྪཱམཱིཏི ཨིམསྶ ཛཱནཱམི བུཛ྄ཛྷཱམཱིཏི ཨཡམཏྠོ ཝུཏྟོ. དྷམྨཉྩ བྷིཀྑུསངྒྷཉྩཱཏི ཨེཏྠ པན ཨདྷིགཏམགྒེ སཙྪིཀཏནིརོདྷེ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཛྫམཱནེ ཙ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏམཱནེ དྷཱརེཏཱིཏི དྷམྨོ. སོ ཨཏྠཏོ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, དྷམྨཱ སངྑཏཱ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༤.༣༤) ཝིཏྠཱརོ. ན ཀེཝལཉྩ ཨརིཡམགྒོ ཙེཝ ནིབྦཱནཉྩ ¶ , ཨཔིཙ ཁོ ཨརིཡཕལེཧི སདྡྷིཾ པརིཡཏྟིདྷམྨོཔི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཚཏྟམཱཎཝཀཝིམཱནེ –

‘‘རཱགཝིརཱགམནེཛམསོཀཾ, དྷམྨམསངྑཏམཔྤཊིཀཱུལཾ;

མདྷུརམིམཾ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟཾ, དྷམྨམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༧);

ཨེཏྠ རཱགཝིརོགོཏི མགྒོ ཀཐིཏོ. ཨནོཛམསོཀནྟི ཕལཾ. དྷམྨམསངྑཏནྟི ནིབྦཱནཾ. ཨཔྤཊིཀཱུལཾ མདྷུརམིམཾ ¶ པགུཎཾ སུཝིབྷཏྟནྟི པིཊཀཏྟཡེན ཝིབྷཏྟཱ སབྦདྷམྨཀྑནྡྷཱཏི. དིཊྛིསཱིལསངྒྷཱཏེན སཾཧཏོཏི སངྒྷོ. སོ ཨཏྠཏོ ཨཊྛཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ ཏསྨིཡེཝ ཝིམཱནེ –

‘‘ཡཏྠ ཙ དིནྣམཧཔྥལམཱཧུ, ཙཏཱུསུ སུཙཱིསུ པུརིསཡུགེསུ;

ཨཊྛ ཙ པུགྒལདྷམྨདསཱ ཏེ, སངྒྷམིམཾ སརཎཏྠམུཔེཧཱི’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༨༨);

བྷིཀྑཱུནཾ ¶ སངྒྷོ བྷིཀྑུསངྒྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཎི སརཎགམནཱནི པཊིཝེདེསི.

ཨིདཱནི ཏེསུ སརཎགམནེསུ ཀོསལླཏྠཾ སརཎཾ, སརཎགམནཾ, ཡོ ཙ སརཎཾ གཙྪཏི, སརཎགམནཔྤབྷེདོ, སརཎགམནཕལཾ, སཾཀིལེསོ, བྷེདོཏི ཨཡཾ ཝིདྷི ཝེདིཏབྦོ.

སེཡྻཐིདཾ – པདཏྠཏོ ཏཱཝ ཧིཾསཏཱིཏི སརཎཾ, སརཎགཏཱནཾ ཏེནེཝ སརཎགམནེན བྷཡཾ སནྟཱསཾ དུཀྑཾ དུགྒཏིཔརིཀིལེསཾ ཧནཏི ཝིནཱསེཏཱིཏི ཨཏྠོ, རཏནཏྟཡསྶེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨཐ ཝཱ ཧིཏེ པཝཏྟནེན ཨཧིཏཱ ཙ ནིཝཏྟནེན སཏྟཱནཾ བྷཡཾ ཧིཾསཏཱིཏི བུདྡྷོ, བྷཝཀནྟཱརཱ ཨུཏྟཱརཎེན ལོཀསྶ ཨསྶཱསདཱནེན ཙ དྷམྨོ, ཨཔྤཀཱནམྤི ཀཱརཱནཾ ཝིཔུལཕལཔཊིལཱབྷཀརཎེན སངྒྷོ. ཏསྨཱ ཨིམིནཱཔི པརིཡཱཡེན རཏནཏྟཡཾ སརཎཾ. ཏཔྤསཱདཏགྒརུཏཱཧི ཝིཧཏཀིལེསོ ཏཔྤརཱཡཎཏཱཀཱརཔྤཝཏྟོ ཙིཏྟུཔྤཱདོ སརཎགམནཾ. ཏཾསམངྒཱིསཏྟོ སརཎཾ གཙྪཏི, ཝུཏྟཔྤཀཱརེན ཙིཏྟུཔྤཱདེན ‘‘ཨེཏཱནི མེ ཏཱིཎི རཏནཱནི སརཎཾ, ཨེཏཱནི པརཱཡཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ སརཎཾ སརཎགམནཾ ཡོ ཙ སརཎཾ གཙྪཏི ཨིདཾ ཏཡཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སརཎགམནཔྤབྷེདེ ¶ ¶ པན དུཝིདྷཾ སརཎགམནཾ ལོཀུཏྟརཾ ལོཀིཡཉྩཱཏི. ཏཏྠ ལོཀུཏྟརཾ དིཊྛསཙྩཱནཾ མགྒཀྑཎེ སརཎགམནུཔཀྐིལེསསམུཙྪེདེན ཨཱརམྨཎཏོ ནིབྦཱནཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཀིཙྩཏོ སཀལེཔི རཏནཏྟཡེ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ལོཀིཡཾ པུཐུཛྫནཱནཾ སརཎགམནུཔཀྐིལེསཝིཀྑམྦྷནེན ཨཱརམྨཎཏོ བུདྡྷཱདིགུཎཱརམྨཎཾ ཧུཏྭཱ ཨིཛ྄ཛྷཏི. ཏཾ ཨཏྠཏོ བུདྡྷཱདཱིསུ ཝཏྠཱུསུ སདྡྷཱཔཊིལཱབྷོ, སདྡྷཱམཱུལིཀཱ ཙ སམྨཱདིཊྛི དསསུ པུཉྙཀིརིཡཱཝཏྠཱུསུ དིཊྛིཛུཀམྨནྟི ཝུཙྩཏི.

ཏཡིདཾ ཙཏུདྷཱ པཝཏྟཏི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནེན ཏཔྤརཱཡཎཏཱཡ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནེན པཎིཔཱཏེནཱཏི. ཏཏྠ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ ཨཏྟཱནཾ བུདྡྷསྶ ནིཡྻཱཏེམི, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཨཏྟཔརིཙྩཛནཾ. ཏཔྤརཱཡཎཏཱ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ བུདྡྷཔརཱཡཎོ, དྷམྨཔརཱཡཎོ, སངྒྷཔརཱཡཎོ ཨིཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཏཔྤརཱཡཎབྷཱཝོ. སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ བུདྡྷསྶ ¶ ཨནྟེཝཱསིཀོ, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶ ཨིཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམོ. པཎིཔཱཏོ ནཱམ ‘‘ཨཛྫ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཨཧཾ ཨབྷིཝཱདན-པཙྩུཊྛཱན-ཨཉྫལིཀམྨ-སཱམཱིཙིཀམྨཾ བུདྡྷཱདཱིནཾཡེཝ ཏིཎྞཾ ཝཏྠཱུནཾ ཀརོམི ཨིཏི མཾ དྷཱརེཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ བུདྡྷཱདཱིསུ པརམནིཔཙྩཀཱརོ. ཨིམེསཉྷི ཙཏུནྣམྤི ཨཱཀཱརཱནཾ ཨཉྙཏརམྤི ཀརོནྟེན གཧིཏཾཡེཝ ཧོཏི སརཎགམནཾ.

ཨཔིཙ ‘‘བྷགཝཏོ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛཱམི, དྷམྨསྶ, སངྒྷསྶ ཨཏྟཱནཾ པརིཙྩཛཱམི, ཛཱིཝིཏཾ པརིཙྩཛཱམི, པརིཙྩཏྟོཡེཝ མེ ཨཏྟཱ, པརིཙྩཏྟཾཡེཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ, ཛཱིཝིཏཔརིཡནྟིཀཾ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཙྪཱམི, བུདྡྷོ མེ སརཎཾ ལེཎཾ ཏཱཎ’’ནྟི ཨེཝམྤི ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ‘‘སཏྠཱརཉྩ ¶ ཝཏཱཧཾ པསྶེཡྻཾ, བྷགཝནྟམེཝ པསྶེཡྻཾ, སུགཏཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶེཡྻཾ, བྷགཝནྟམེཝ པསྶེཡྻཾ, སམྨཱསམྦུདྡྷཉྩ ཝཏཱཧཾ པསྶེཡྻཾ, བྷགཝནྟམེཝ པསྶེཡྻ’’ནྟི (སཾ. ནི. ༢.༡༥༤) ཨེཝམྤི མཧཱཀསྶཔསྶ སརཎགམནེ ཝིཡ སིསྶབྷཱཝཱུཔགམནཾ དཊྛབྦཾ.

‘‘སོ ཨཧཾ ཝིཙརིསྶཱམི, གཱམཱ གཱམཾ པུརཱ པུརཾ;

ནམསྶམཱནོ སམྦུདྡྷཾ, དྷམྨསྶ ཙ སུདྷམྨཏ’’ནྟི. (སུ. ནི. ༡༩༤; སཾ. ནི. ༡.༢༤༦);

ཨེཝམྤི ཨཱལ༹ཝཀཱདཱིནཾ སརཎགམནཾ ཝིཡ ཏཔྤརཱཡཎཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཨཐ ཁོ བྲཧྨཱཡུ བྲཱཧྨཎོ ¶ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ ཨེཀཾསཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ ཀརིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདེསུ སིརསཱ ནིཔཏིཏྭཱ བྷགཝཏོ པཱདཱནི མུཁེན ཙ པརིཙུམྦཏི, པཱཎཱིཧི ཙ པརིསམྦཱཧཏི, ནཱམཉྩ སཱཝེཏི – ‘བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ; བྲཧྨཱཡུ ཨཧཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎོ’’’ཏི (མ. ནི. ༢.༣༩༤) ཨེཝམྤི པཎིཔཱཏོ ཝེདིཏབྦོ.

སོ པནེས ཉཱཏིབྷཡཱཙརིཡདཀྑིཎེཡྻཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཏཏྠ དཀྑིཎེཡྻཔཎིཔཱཏེན སརཎགམནཾ ཧོཏི, ན ཨིཏརེཧི. སེཊྛཝསེནེཝ ཧི སརཎཾ གཎྷཱཏི, སེཊྛཝསེན ཙ བྷིཛྫཏི. ཏསྨཱ ཡོ སཱཀིཡོ ཝཱ ཀོལིཡོ ཝཱ ‘‘བུདྡྷོ ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀོ’’ཏི ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ ཝཱ ‘‘སམཎོ གོཏམོ རཱཛཔཱུཛིཏོ མཧཱནུབྷཱཝོ ཨཝནྡིཡམཱནོ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱ’’ཏི བྷཡེན ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ ཝཱ བོདྷིསཏྟཀཱལེ བྷགཝཏོ སནྟིཀེ ཀིཉྩི ཨུགྒཧིཏཾ སརམཱནོ བུདྡྷཀཱལེ ཝཱ –

‘‘ཨེཀེན ¶ བྷོགེ བྷུཉྫེཡྻ, དྭཱིཧི ཀམྨཾ པཡོཛཡེ;

ཙཏུཏྠཉྩ ནིདྷཱཔེཡྻ, ཨཱཔདཱསུ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. (དཱི. ནི. ༣.༢༦༥) –

ཨེཝརཱུཔཾ ¶ ཨནུསཱསནིཾ ཨུགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨཱཙརིཡོ མེ’’ཏི ཝནྡཏི, ཨགྒཧིཏམེཝ ཧོཏི སརཎཾ. ཡོ པན ‘‘ཨཡཾ ལོཀེ ཨགྒདཀྑིཎེཡྻོ’’ཏི ཝནྡཏི, ཏེནེཝ གཧིཏཾ ཧོཏི སརཎཾ.

ཨེཝཾ གཧིཏསརཎསྶ ཙ ཨུཔཱསཀསྶ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ ཨཉྙཏིཏྠིཡེསུ པབྦཛིཏམྤི ཉཱཏིཾ ‘‘ཉཱཏཀོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཝནྡཏོ སརཎགམནཾ ན བྷིཛྫཏི, པགེཝ ཨཔབྦཛིཏཾ. ཏཐཱ རཱཛཱནཾ བྷཡཝསེན ཝནྡཏོ. སོ ཧི རཊྛཔཱུཛིཏཏྟཱ ཨཝནྡིཡམཱནོ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱཏི. ཏཐཱ ཡཾ ཀིཉྩི སིཔྤཾ སིཀྑཱཔཀཾ ཏིཏྠིཡཾ ‘‘ཨཱཙརིཡོ མེ ཨཡ’’ནྟི ཝནྡཏོཔི ན བྷིཛྫཏཱིཏི ཨེཝཾ སརཎགམནཔྤབྷེདོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཏྠ ཙ ལོཀུཏྟརསྶ སརཎགམནསྶ ཙཏྟཱརི སཱམཉྙཕལཱནི ཝིཔཱཀཕལཾ, སབྦདུཀྑཀྑཡོ ཨཱནིསཾསཕལཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡོ ¶ ཙ བུདྡྷཉྩ དྷམྨཉྩ, སངྒྷཉྩ སརཎཾ གཏོ;

ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏི. (དྷ. པ. ༡༩༠);

‘‘དུཀྑཾ དུཀྑསམུཔྤཱདཾ, དུཀྑསྶ ཙ ཨཏིཀྐམཾ;

ཨརིཡཉྩཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ, དུཀྑཱུཔསམགཱམིནཾ. (དྷ. པ. ༡༩༡);

‘‘ཨེཏཾ ཁོ སརཎཾ ཁེམཾ, ཨེཏཾ སརཎམུཏྟམཾ;

ཨེཏཾ སརཎམཱགམྨ, སབྦདུཀྑཱ པམུཙྩཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༡༩༢);

ཨཔིཙ ནིཙྩཏོ ཨནུཔགམནཱདིཝསེནཔེཏསྶ ཨཱནིསཾསཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཨཊྛཱནམེཏཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ དིཊྛིསམྤནྣོ པུགྒལོ ཀཉྩི སངྑཱརཾ ནིཙྩཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, སུཁཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, ཀཉྩི དྷམྨཾ ཨཏྟཏོ ཨུཔགཙྪེཡྻ, མཱཏརཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, པིཏརཾ, ཨརཧནྟཾ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཡྻ, པདུཊྛཙིཏྟོ ཏཐཱགཏསྶ ལོཧིཏཾ ཨུཔྤཱདེཡྻ, སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻ, ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསེཡྻ, ནེཏཾ ཋཱནཾ ཝིཛྫཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༣.༡༢༨-༡༣༠; ཨ. ནི. ༡.༢༧༢-༢༧༧).

ལོཀིཡསྶ ¶ ¶ པན སརཎགམནསྶ བྷཝསམྤདཱཔི བྷོགསམྤདཱཔི ཕལམེཝ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡེ ཀེཙི བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏཱསེ,

ན ཏེ གམིསྶནྟི ཨཔཱཡབྷཱུམིཾ;

པཧཱཡ མཱནུསཾ དེཧཾ,

དེཝཀཱཡཾ པརིཔཱུརེསྶནྟཱི’’ཏི. (སཾ. ནི. ༡.༣༧);

ཨཔརམྤི ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཐ ཁོ སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོ ཨསཱིཏིཡཱ དེཝཏཱསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ཏེནུཔསངྐམི…པེ… ཨེཀམནྟཾ ཋིཏཾ ཁོ སཀྐཾ དེཝཱནམིནྡཾ ཨཱཡསྨཱ མཧཱམོགྒལླཱནོ ¶ ཨེཏདཝོཙ – ‘སཱདྷུ ཁོ, དེཝཱནམིནྡ, བུདྡྷསརཎགམནཾ ཧོཏི. བུདྡྷསརཎགམནཧེཏུ ཁོ དེཝཱནམིནྡ ཨེཝམིདྷེཀཙྩེ སཏྟཱ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརཾ མརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫནྟི. ཏེ ཨཉྙེ དེཝེ དསཧི ཋཱནེཧི ཨདྷིགཎྷནྟི དིབྦེན ཨཱཡུནཱ དིབྦེན ཝཎྞེན སུཁེན ཡསེན ཨཱདྷིཔཏེཡྻེན དིབྦེཧི རཱུཔེཧི སདྡེཧི གནྡྷེཧི རསེཧི ཕོཊྛབྦེཧཱི’’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༤༡).

ཨེསེཝ ནཡོ དྷམྨེ སངྒྷེ ཙ. ཨཔིཙ ཝེལཱམསུཏྟཱདིཝསེནཱཔི (ཨ. ནི. ༩.༢༠ ཨཱདཡོ) སརཎགམནསྶ ཕལཝིསེསོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝཾ སརཎགམནཕལཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ལོཀིཡསརཎགམནཾ ཏཱིསུ ཝཏྠཱུསུ ཨཉྙཱཎསཾསཡམིཙྪཱཉཱཎཱདཱིཧི སཾཀིལིསྶཏི, ན མཧཱཛུཏིཀཾ ཧོཏི ན མཧཱཝིཔྥཱརཾ. ལོཀུཏྟརསྶ ནཏྠི སཾཀིལེསོ. ལོཀིཡསྶ ཙ སརཎགམནསྶ དུཝིདྷོ བྷེདོ སཱཝཛྫོ ཨནཝཛྫོ ཙ. ཏཏྠ སཱཝཛྫོ ཨཉྙསཏྠཱརཱདཱིསུ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནཱདཱིཧི ཧོཏི, སོ ཨནིཊྛཕལོ. ཨནཝཛྫོ ཀཱལཀིརིཡཱཡ, སོ ཨཝིཔཱཀཏྟཱ ཨཕལོ. ལོཀུཏྟརསྶ པན ནེཝཏྠི བྷེདོ. བྷཝནྟརེཔི ཧི ཨརིཡསཱཝཀོ ཨཉྙཾ སཏྠཱརཾ ན ཨུདྡིསཏཱིཏི ཨེཝཾ སརཎགམནསྶ སཾཀིལེསོ ཙ བྷེདོ ཙ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཔཱསཀཾ ¶ ¶ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏཱུཏི མཾ བྷཝཾ གོཏམོ ‘‘ཨུཔཱསཀོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཝཾ དྷཱརེཏུ, ཛཱནཱཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཱསཀཝིདྷིཀོསལླཏྠཾ པནེཏྠ ཀོ ཨུཔཱསཀོ, ཀསྨཱ ཨུཔཱསཀོཏི ཝུཙྩཏི, ཀིམསྶ སཱིལཾ, ཀོ ཨཱཛཱིཝོ, ཀཱ ཝིཔཏྟི, ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི ཨིདཾ པཀིཎྞཀཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ཀོ ཨུཔཱསཀོཏི ཡོ ཀོཙི སརཎགཏོ གཧཊྛོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ བུདྡྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི, དྷམྨཾ སརཎཾ གཏོ, སངྒྷཾ སརཎཾ གཏོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༣).

ཀསྨཱ ¶ ཨུཔཱསཀོཏི. རཏནཏྟཡསྶ ཨུཔཱསནཏོ. སོ ཧི བུདྡྷཾ ཨུཔཱསཏཱིཏི ཨུཔཱསཀོ. དྷམྨཾ, སངྒྷཾ ཨུཔཱསཏཱིཏི ཨུཔཱསཀོཏི.

ཀིམསྶ སཱིལནྟི. པཉྩ ཝེརམཎིཡོ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཡཏོ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི, ཨདིནྣཱདཱནཱ, ཀཱམེསུམིཙྪཱཙཱརཱ, མུསཱཝཱདཱ, སུརཱམེརཡམཛྫཔྤམཱདཊྛཱནཱ པཊིཝིརཏོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཁོ, མཧཱནཱམ, ཨུཔཱསཀོ སཱིལཝཱ ཧོཏཱི’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༡༠༣༣).

ཀོ ཨཱཛཱིཝོཏི. པཉྩ མིཙྪཱཝཎིཛྫཱ པཧཱཡ དྷམྨེན སམེན ཛཱིཝིཀཀཔྤནཾ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘པཉྩིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ. ཀཏམཱ པཉྩ. སཏྠཝཎིཛྫཱ, སཏྟཝཎིཛྫཱ, མཾསཝཎིཛྫཱ, མཛྫཝཎིཛྫཱ, ཝིསཝཎིཛྫཱ. ཨིམཱ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཉྩ ཝཎིཛྫཱ ཨུཔཱསཀེན ཨཀརཎཱིཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༧).

ཀཱ ཝིཔཏྟཱིཏི. ཡཱ ཏསྶེཝ སཱིལསྶ ཙ ཨཱཛཱིཝསྶ ཙ ཝིཔཏྟི, ཨཡམསྶ ཝིཔཏྟི. ཨཔིཙ ཡཱཡ ཨེས ཙཎྜཱལོ ཙེཝ ཧོཏི མལཉྩ པཏིཀུཊྛོ ཙ, སཱཔི ཏསྶ ཝིཔཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཏེ ཙ ཨཏྠཏོ ཨསྶདྡྷིཡཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ ཧོནྟི. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀཙཎྜཱལོ ཙ ཧོཏི ཨུཔཱསཀམལཉྩ ཨུཔཱསཀཔཏིཀུཊྛོ ཙ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? ཨསྶདྡྷོ ཧོཏི, དུསྶཱིལོ ཧོཏི, ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ¶ ཧོཏི, མངྒལཾ པཙྩེཏི ནོ ཀམྨཾ, ཨིཏོ ཙ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ པརིཡེསཏི, ཏཏྠ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༥).

ཀཱ སམྤཏྟཱིཏི. ཡཱ ཙསྶ སཱིལསམྤདཱ ཙ ཨཱཛཱིཝསམྤདཱ ཙ, སཱ སམྤཏྟི. ཡེ ཙསྶ རཏནབྷཱཝཱདིཀརཱ སདྡྷཱདཡོ པཉྩ དྷམྨཱ. ཡཐཱཧ –

‘‘པཉྩཧི ¶ , བྷིཀྑཝེ, དྷམྨེཧི སམནྣཱགཏོ ཨུཔཱསཀོ ཨུཔཱསཀརཏནཉྩ ཧོཏི ཨུཔཱསཀཔདུམཉྩ ཨུཔཱསཀཔུཎྜརཱིཀཉྩ. ཀཏམེཧི པཉྩཧི? སདྡྷོ ཧོཏི, སཱིལཝཱ ཧོཏི, ན ཀོཏཱུཧལམངྒལིཀོ ཧོཏི, ཀམྨཾ པཙྩེཏི ནོ མངྒལཾ, ན ཨིཏོ བཧིདྡྷཱ དཀྑིཎེཡྻཾ གཝེསཏི, ཨིདྷ ཙ པུབྦཀཱརཾ ཀརོཏཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༡༧༥).

ཨཛྫཏགྒེཏི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨགྒསདྡོ ཨཱདིཀོཊིཀོཊྛཱསསེཊྛེསུ དིསྶཏི. ‘‘ཨཛྫཏགྒེ སམྨ, དོཝཱརིཀ, ཨཱཝརཱམི དྭཱརཾ ནིགཎྛཱནཾ ནིགཎྛཱིན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༠) ཧི ཨཱདིམྷི དིསྶཏི. ‘‘ཏེནེཝ ཨངྒུལགྒེན ཏཾ ཨངྒུལགྒཾ པརཱམསེཡྻ (ཀཐཱ. ༤༤༡). ཨུཙྪགྒཾ ཝེལ༹གྒ’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཀོཊིཡཾ. ‘‘ཨམྦིལགྒཾ ཝཱ མདྷུརགྒཾ ཝཱ ཏིཏྟཀགྒཾ ཝཱ (སཾ. ནི. ༥.༣༧༤), ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧཱརགྒེན ཝཱ པརིཝེཎགྒེན ཝཱ བྷཱཛེཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༡༨) ཀོཊྛཱསེ. ‘‘ཡཱཝཏཱ, བྷིཀྑཝེ, སཏྟཱ ཨཔདཱ ཝཱ…པེ… ཏཐཱགཏོ ཏེསཾ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༤) སེཊྛེ. ཨིདྷ པནཱཡཾ ཨཱདིམྷི དཊྛབྦོ. ཏསྨཱ ཨཛྫཏགྒེཏི ཨཛྫཏཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཛྫཏནྟི ཨཛྫབྷཱཝཾ. ཨཛྫདགྒེཏི ཝཱ པཱཋོ, དཀཱརོ པདསནྡྷིཀརོ, ཨཛྫ ཨགྒཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

པཱཎུཔེཏནྟི པཱཎེཧི ཨུཔེཏཾ, ཡཱཝ མེ ཛཱིཝིཏཾ པཝཏྟཏི, ཏཱཝ ¶ ཨུཔེཏཾ, ཨནཉྙསཏྠུཀཾ ཏཱིཧི སརཎགམནེཧི སརཎཾ གཏཾ ཨུཔཱསཀཾ ཀཔྤིཡཀཱརཀཾ མཾ བྷཝཾ གོཏམོ དྷཱརེཏུ ཛཱནཱཏུ. ཨཧཉྷི སཙེཔི མེ ཏིཁིཎེན ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡེཡྻ, ནེཝ བུདྡྷཾ ‘‘ན བུདྡྷོ’’ཏི ཝཱ དྷམྨཾ ‘‘ན ¶ དྷམྨོ’’ཏི ཝཱ སངྒྷཾ ‘‘ན སངྒྷོ’’ཏི ཝཱ ཝདེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟསནྣིཡྻཱཏནེན སརཎཾ གནྟྭཱ ཙཏཱུཧི ཙ པཙྩཡེཧི པཝཱརེཏྭཱ ཨུཊྛཱཡཱསནཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཏིཀྑཏྟུཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ པཀྐཱམཱིཏི.

༡༧. སཏྟམེ ཛཱཎུསྶོཎཱིཏི ཛཱཎུསྶོཎིཋཱནནྟརཾ ཀིར ནཱམེཀཾ ཋཱནནྟརཾ, ཏཾ ཡེན ཀུལེན ལདྡྷཾ, ཏཾ ཛཱཎུསྶོཎིཀུལནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཡཾ ཏསྨིཾ ཀུལེ ཛཱཏཏྟཱ རཉྙོ སནྟིཀེ ཙ ལདྡྷཛཱཎུསྶོཎིསཀྐཱརཏྟཱ ཛཱཎུསྶོཎཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཏེནུཔསངྐམཱིཏི ‘‘སམཎོ ཀིར གོཏམོ པཎྜིཏོ བྱཏྟོ བཧུསྶུཏོ’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘སཙེ སོ ལིངྒཝིབྷཏྟིཀཱརཀཱདིབྷེདཾ ཛཱནིསྶཏི, ཨམྷེཧི ཉཱཏམེཝ ཛཱནིསྶཏི, ཨཉྙཱཏཾ ཀིཾ ཛཱནིསྶཏི. ཉཱཏམེཝ ཀཐེསྶཏི, ཨཉྙཱཏཾ ཀིཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ མཱནདྡྷཛཾ པགྒཡ྄ཧ སིངྒཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ མཧཱཔརིཝཱརེཧི པརིཝུཏོ ཡེན བྷགཝཱ ¶ ཏེནུཔསངྐམི. ཀཏཏྟཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཨཀཏཏྟཱ ཙཱཏི སཏྠཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ཨིདྷ ཨཱགཙྪནྟོ ན ཛཱནིཏུཀཱམོ ཨཏྠགཝེསཱི ཧུཏྭཱ ཨཱགཏོ, མཱནཾ པན པགྒཡ྄ཧ སིངྒཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱགཏོ. ཀིཾ ནུ ཁྭསྶ ཡཐཱ པཉྷསྶ ཨཏྠཾ ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཀཐིཏེ ཝཌྜྷི བྷཝིསྶཏི, ཨུདཱཧུ ཡཐཱ ན ཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཀཐིཏེ ཝཌྜྷི བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཀཏཏྟཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཨཀཏཏྟཱ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ.

བྲཱཧྨཎོ ཏཾ སུཏྭཱ ‘‘སམཎོ གོཏམོ ཀཏཏྟཱཔི ཨཀཏཏྟཱཔི ནིརཡེ ནིབྦཏྟིཾ ཝདཏི, ཨིདཾ ཨུབྷཡཀཱརཎེནཱཔི ཨེཀཊྛཱནེ ནིབྦཏྟིཡཱ ཀཐིཏཏྟཱ དུཛྫཱནཾ མཧནྡྷཀཱརཾ, ནཏྠི ¶ མཡ྄ཧཾ ཨེཏྠ པཏིཊྛཱ. སཙེ པནཱཧཾ ཨེཏྟཀེནེཝ ཏུཎྷཱི བྷཝེཡྻཾ, བྲཱཧྨཎཱནཾ མཛ྄ཛྷེ ཀཐནཀཱལེཔི མཾ ཨེཝཾ ཝདེཡྻུཾ – ‘ཏྭཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཾ མཱནཾ པགྒཡ྄ཧ སིངྒཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ གཏོསི, ཨེཀཝཙནེནེཝ ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱ ཀིཉྩི ཝཏྟུཾ ནཱསཀྑི, ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀསྨཱ ཀཐེསཱི’ཏི. ཏསྨཱ པརཱཛིཏོཔི ཨཔརཱཛིཏསདིསོ ཧུཏྭཱ པུན སགྒགམནཔཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཀོ ནུ ཁོ, བྷོ གོཏམཱཏི ཨིམཾ དུཏིཡཔཉྷཾ ཨཱརབྷི.

ཨེཝམྤི ¶ ཏསྶ ཨཧོསི – ‘‘ཨུཔརིཔཉྷེན ཧེཊྛཱཔཉྷཾ ཛཱནིསྶཱམི, ཧེཊྛཱཔཉྷེན ཨུཔརིཔཉྷ’’ནྟི. ཏསྨཱཔི ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪི. སཏྠཱ པུརིམནཡེནེཝ ཙིནྟེཏྭཱ ཡཐཱ ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝམེཝ ཀཐེནྟོ པུནཔི ‘‘ཀཏཏྟཱ ཙ, བྲཱཧྨཎ, ཨཀཏཏྟཱ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ. བྲཱཧྨཎོ ཏསྨིམྤི པཏིཊྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ‘‘ཨལཾ, བྷོ, ན ཨཱིདིསསྶ པུརིསསྶ སནྟིཀཾ ཨཱགཏེན ཨཛཱནིཏྭཱ གནྟུཾ ཝཊྚཏི, སཀཝཱདཾ པཧཱཡ སམཎཾ གོཏམཾ ཨནུཝཏྟིཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨཏྠཾ གཝེསིསྶཱམི, པརལོཀམགྒཾ སོདྷེསྶཱམཱི’’ཏི སནྣིཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཨཱཡཱཙནྟོ ན ཁོ ཨཧནྟིཨཱདིམཱཧ. ཨཐསྶ ནིཧཏམཱནཏཾ ཉཏྭཱ སཏྠཱ ཨུཔརི དེསནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཏེན ཧི, བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏེན ཧཱིཏི ཀཱརཎནིདྡེསོ. ཡསྨཱ སཾཁིཏྟེན བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ ཨཛཱནནྟོ ཝིཏྠཱརདེསནཾ ཡཱཙསི, ཏསྨཱཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༡༨. ཨཊྛམེ ཨཱཡསྨཱཏི པིཡཝཙནམེཏཾ. ཨཱནནྡོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ. ཨེཀཾསེནཱཏི ཨེཀནྟེན. ཨནུཝིཙྩཱཏི ཨནུཔཝིསིཏྭཱ. ཝིཉྙཱུཏི པཎྜིཏཱ. གརཧནྟཱིཏི ནིནྡནྟི, ཨཝཎྞཾ བྷཱསནྟི. སེསམེཏྠ ནཝམེ ཙ སབྦཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༢༠. དསམེ ¶ ¶ དུནྣིཀྑིཏྟཉྩ པདབྱཉྫནནྟི ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ གཧིཏཔཱལི༹པདམེཝ ཧི ཨཏྠསྶ བྱཉྫནཏྟཱ བྱཉྫནནྟི ཝུཙྩཏི. ཨུབྷཡམེཏཾ པཱལི༹ཡཱཝ ནཱམཾ. ཨཏྠོ ཙ དུནྣཱིཏོཏི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ གཧིཏཱ ཨཊྛཀཐཱ. དུནྣིཀྑིཏྟསྶ, བྷིཀྑཝེ, པདབྱཉྫནསྶ ཨཏྠོཔི དུནྣཡོ ཧོཏཱིཏི པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ གཧིཏཱཡ པཱལི༹ཡཱ ཨཊྛཀཐཱ ནཱམ དུནྣཡཱ དུནྣཱིཧཱརཱ དུཀྐཐཱ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཀཱདསམེ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོཏི.

ཨདྷིཀརཎཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. བཱལཝགྒཝཎྞནཱ

༢༢. ཏཏིཡསྶ ¶ པཋམེ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ ན པསྶཏཱིཏི ‘‘ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨཔརདྡྷཾ མཡཱ’’ཏི ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷཾ ན པསྶཏི, ཨཔརདྡྷཾ མཡཱཏི ཝཏྭཱ དཎྜཀམྨཾ ¶ ཨཱཧརིཏྭཱ ན ཁམཱཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཙྩཡཾ དེསེནྟསྶཱཏི ཨེཝཾ ཝཏྭཱ དཎྜཀམྨཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཁམཱཔེནྟསྶ. ཡཐཱདྷམྨཾ ནཔྤཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི ‘‘པུན ཨེཝཾ ན ཀརིསྶཱམི, ཁམཐ མེ’’ཏི ཝུཙྩམཱནོ ཨཙྩཡཾ ཨིམཾ ཡཐཱདྷམྨཾ ཡཐཱསབྷཱཝཾ ན པཊིགྒཎྷཱཏི. ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ པུན ཨེཝརཱུཔཾ མཱ ཨཀཱསི, ཁམཱམི ཏུཡ྄ཧ’’ནྟི ན ཝདཏི. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༢༣. དུཏིཡེ ཨབྦྷཱཙིཀྑནྟཱིཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཱཙིཀྑནྟི, ཨབྷཱུཏེན ཝདནྟི. དོསནྟརོཏི ཨནྟརེ པཏིཏདོསོ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི ‘‘ནཏྠི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟོ སུནཀྑཏྟོ ཝིཡ ཏཐཱགཏཾ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏི. སདྡྷོ ¶ ཝཱ དུགྒཧིཏེནཱཏི ཡོ ཧི ཉཱཎཝིརཧིཏཱཡ སདྡྷཱཡ ཨཏིསདྡྷོ ཧོཏི མུདྡྷཔྤསནྣོ, སོཔི ‘‘བུདྡྷོ ནཱམ སབྦལོཀུཏྟརོ, སབྦེ ཏསྶ ཀེསཱདཡོ བཱཏྟིཾས ཀོཊྛཱསཱ ལོཀུཏྟརཱཡེཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དུགྒཧིཏཾ གཎྷིཏྭཱ ཏཐཱགཏཾ ཨབྦྷཱཙིཀྑཏི. ཏཏིཡཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༢༥. ཙཏུཏྠེ ནེཡྻཏྠཾ སུཏྟནྟནྟི ཡསྶ ཨཏྠོ ནེཏབྦོ, ཏཾ ནེཏབྦཏྠཾ སུཏྟནྟཾ. ནཱིཏཏྠོ སུཏྟནྟོཏི དཱིཔེཏཱིཏི ཀཐིཏཏྠོ ཨཡཾ སུཏྟནྟོཏི ཝདཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ, དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ, ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ, ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱ’’ཏི ཨེཝརཱུཔོ སུཏྟནྟོ ནེཡྻཏྠོ ནཱམ. ཨེཏྠ ཧི ཀིཉྩཱཔི སམྨཱསམྦུདྡྷེན ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, པརམཏྠཏོ པན པུགྒལོ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཨེཝམསྶ ཨཏྠོ ནེཏབྦོཝ ཧོཏི. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ བཱལཏཱཡ ནཱིཏཏྠོ ཨཡཾ སུཏྟནྟོཏི དཱིཔེཏི. པརམཏྠཏོ ཧི པུགྒལེ ཨསཏི ན ཏཐཱགཏོ ‘‘ཨེཀཔུགྒལོ, བྷིཀྑཝེ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཏེན ཝུཏྟཾ, ཏསྨཱ པརམཏྠཏོ ཨཏྠི པུགྒལོཏི གཎྷནྟོ ཏཾ ནེཡྻཏྠཾ སུཏྟནྟཾ ནཱིཏཏྠོ སུཏྟནྟོཏི དཱིཔེཏི. ནཱིཏཏྠནྟི ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཀཐིཏཏྠཾ. ཨེཏྠ ཧི ཨནིཙྩམེཝ དུཀྑམེཝ ཨནཏྟཱཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པན ཨཏྟནོ བཱལཏཱཡ ‘‘ནེཡྻཏྠོ ཨཡཾ སུཏྟནྟོ, ཨཏྠམསྶ ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ¶ ‘‘ནིཙྩཾ ནཱམ ཨཏྠི, སུཁཾ ནཱམ ཨཏྠི, ཨཏྟཱ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི གཎྷནྟོ ནཱིཏཏྠཾ སུཏྟནྟཾ ནེཡྻཏྠོ སུཏྟནྟོཏི དཱིཔེཏི ནཱམ. པཉྩམཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༢༧. ཚཊྛེ ¶ པཊིཙྪནྣཀམྨནྟསྶཱཏི པཱཔཀམྨསྶ. པཱཔཾ ¶ ཧི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཀརོནྟི. ནོ ཙེཔི པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཀརོནྟི, པཱཔཀམྨཾ པཊིཙྪནྣམེཝཱཏི ཝུཙྩཏི. ནིརཡོཏི སཧོཀཱསཀཱ ཁནྡྷཱ. ཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ཁནྡྷཱཝ ལབྦྷནྟི. སཏྟམཊྛམཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༣༠. ནཝམེ པཊིགྒཱཧཱཏི པཊིགྒཱཧཀཱ, དུསྶཱིལཾ པུགྒལཾ དྭེ ཋཱནཱནི པཊིགྒཎྷནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༡. དསམེ ཨཏྠཝསེཏི ཀཱརཎཱནི. ཨརཉྙཝནཔཏྠཱནཱིཏི ཨརཉྙཱནི ཙ ཝནཔཏྠཱནི ཙ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཨབྷིདྷམྨེ ནིཔྤརིཡཱཡེན ‘‘ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཨིནྡཁཱིལཱ, སབྦམེཏཾ ཨརཉྙ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༥༢༩) ཝུཏྟཾ, ཏཐཱཔི ཡཾ ཏཾ ‘‘པཉྩདྷནུསཏིཀཾ པཙྪིམ’’ནྟི (པཱརཱ. ༦༥༤) ཨཱརཉྙཀངྒནིཔྥཱདཀཾ སེནཱསནཾ ཝུཏྟཾ, ཏདེཝ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཝནཔཏྠནྟི གཱམནྟཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མནུསྶཱནཾ ཨནུཔཙཱརཊྛཱནཾ, ཡཏྠ ན ཀསཱིཡཏི ན ཝཔཱིཡཏི. པནྟཱནཱིཏི པརིཡནྟཱནི ཨཏིདཱུརཱནི, དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ ཕཱསུཝིཧཱརཾ. པཙྪིམཉྩ ཛནཏཾ ཨནུཀམྤམཱནོཏི པཙྪིམེ མམ སཱཝཀེ ཨནུཀམྤནྟོ.

༣༢. ཨེཀཱདསམེ ཝིཛྫཱབྷཱགིཡཱཏི ཝིཛྫཱཀོཊྛཱསིཀཱ. སམཐོཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱ. ཝིཔསྶནཱཏི སངྑཱརཔརིགྒཱཧཀཉཱཎཾ. ཀམཏྠམནུབྷོཏཱིཏི ཀཏམཾ ཨཏྠཾ ཨཱརཱདྷེཏི སམྤཱདེཏི པརིཔཱུརེཏི. ཙིཏྟཾ བྷཱཝཱིཡཏཱིཏི མགྒཙིཏྟཾ བྷཱཝཱིཡཏི བྲཱུཧཱིཡཏི ཝཌྜྷཱིཡཏི. ཡོ རཱགོ, སོ པཧཱིཡཏཱིཏི ཡོ རཛྫནཀཝསེན རཱགོ, སོ པཧཱིཡཏི. རཱགོ ཧི མགྒཙིཏྟསྶ པཙྩནཱིཀོ, མགྒཙིཏྟཾ རཱགསྶ ཙ. རཱགཀྑཎེ ¶ མགྒཙིཏྟཾ ནཏྠི, མགྒཙིཏྟཀྑཎེ རཱགོ ནཏྠི. ཡདཱ པན རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ མགྒཙིཏྟསྶ ཨུཔྤཏྟིཾ ནིཝཱརེཏི, པདཾ པཙྪིནྡཏི. ཡདཱ པན མགྒཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ རཱགཾ སམཱུལཀཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ སམུགྒྷཱཏེནྟམེཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘རཱགོ པཧཱིཡཏཱི’’ཏི.

ཝིཔསྶནཱ, བྷིཀྑཝེ, བྷཱཝིཏཱཏི ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ བྲཱུཧིཏཾ ཝཌྜྷིཏཾ. པཉྙཱ བྷཱཝཱིཡཏཱིཏི མགྒཔཉྙཱ ¶ བྷཱཝཱིཡཏི བྲཱུཧཱིཡཏི ཝཌྜྷཱིཡཏི. ཡཱ ཨཝིཛྫཱ, སཱ པཧཱིཡཏཱིཏི ཨཊྛསུ ཋཱནེསུ ཝཊྚམཱུལིཀཱ མཧཱཨཝིཛྫཱ པཧཱིཡཏི. ཨཝིཛྫཱ ཧི མགྒཔཉྙཱཡ པཙྩནཱིཀཱ, མགྒཔཉྙཱ ཨཝིཛྫཱཡ. ཨཝིཛྫཱཀྑཎེ མགྒཔཉྙཱ ནཏྠི ¶ , མགྒཔཉྙཱཀྑཎེ ཨཝིཛྫཱ ནཏྠི. ཡདཱ པན ཨཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ མགྒཔཉྙཱཡ ཨུཔྤཏྟིཾ ནིཝཱརེཏི, པདཾ པཙྪིནྡཏི. ཡདཱ མགྒཔཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏདཱ ཨཝིཛྫཾ སམཱུལིཀཾ ཨུབྦཊྚེཏྭཱ སམུགྒྷཱཏཡམཱནཱཝ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཝིཛྫཱ པཧཱིཡཏཱི’’ཏི. ཨིཏི མགྒཙིཏྟཾ མགྒཔཉྙཱཏི དྭེཔི སཧཛཱཏདྷམྨཱཝ ཀཐིཏཱ.

རཱགུཔཀྐིལིཊྛཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཙིཏྟཾ ན ཝིམུཙྩཏཱིཏི རཱགེན ཨུཔཀྐིལིཊྛཏྟཱ མགྒཙིཏྟཾ ན ཝིམུཙྩཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨཝིཛྫུཔཀྐིལིཊྛཱ ཝཱ པཉྙཱ ན བྷཱཝཱིཡཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཨུཔཀྐིལིཊྛཏྟཱ མགྒཔཉྙཱ ན བྷཱཝཱིཡཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེཏི ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ. རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི རཱགསྶ ཁཡཝིརཱགེན ཙེཏོཝིམུཏྟི ནཱམ ཧོཏི. ཕལསམཱདྷིསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཨཝིཛྫཱཡ ཁཡཝིརཱགེན པཉྙཱཝིམུཏྟི ནཱམ ཧོཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ནཱནཱཀྑཎིཀཱ སམཱདྷིཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱཏི.

བཱལཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. སམཙིཏྟཝགྒཝཎྞནཱ

༣༣. ཙཏུཏྠསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཨསཔྤུརིསབྷཱུམཱིཏི ཨསཔྤུརིསཱནཾ པཏིཊྛཱནཊྛཱནཾ. སཔྤུརིསབྷཱུམིཡམྤི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཀཏཉྙཱུཏི ཀཏཾ ན ཛཱནཱཏི. ཨཀཏཝེདཱིཏི ཀཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ན ཛཱནཱཏི. ཨུཔཉྙཱཏནྟི ཝཎྞིཏཾ ཐོམིཏཾ པསཏྠཾ. ཡདིདནྟི ཡཱ ཨཡཾ. ཨཀཏཉྙུཏཱ ཨཀཏཝེདིཏཱཏི པརེན ཀཏསྶ ཨུཔཀཱརསྶ ཨཛཱནནཉྩེཝ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཨཛཱནནཉྩ. ཀེཝལཱཏི སཀལཱ. སུཀྐཔཀྑེཔི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༣༤. དུཏིཡེ མཱཏུ ཙ པིཏུ ཙཱཏི ཛནཀམཱཏུ ཙ ཛནཀཔིཏུ ཙ. ཨེཀེན, བྷིཀྑཝེ, ཨཾསེན མཱཏརཾ པརིཧརེཡྻཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཨཾསཀཱུཊེ ཋཔེཏྭཱ མཱཏརཾ པཊིཛགྒེཡྻ. ཨེཀེན ཨཾསེན པིཏརཾ པརིཧརེཡྻཱཏི ཨེཀསྨིཾ ཨཾསཀཱུཊེ ཋཔེཏྭཱ པིཏརཾ པཊིཛགྒེཡྻ. ཝསྶསཏཱཡུཀོ ཝསྶསཏཛཱིཝཱིཏི ཝསྶསཏཱཡུཀཀཱལེ ཛཱཏོ སཀལཾ ཝསྶསཏཾ ཛཱིཝནྟོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཙེ པུཏྟོ ནཱམ ‘‘མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པཊིཀརིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཊྛཱཡ སམུཊྛཱཡ དཀྑིཎེ ཨཾསཀཱུཊེ མཱཏརཾ, ཝཱམེ པིཏརཾ ¶ ཋཔེཏྭཱ ཝསྶསཏཱཡུཀོ སཀལམྤི ཝསྶསཏཾ ཛཱིཝམཱནོ པརིཧརེཡྻ. སོ ཙ ནེསཾ ཨུཙྪཱདནཔརིམདྡནནྷཱཔནསམྦཱཧནེནཱཏི སོ ཙ པུཏྟོ ནེསཾ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཨཾསཀཱུཊེསུ ཋིཏཱནཾཡེཝ དུགྒནྡྷཔཊིཝིནོདནཏྠཾ སུགནྡྷཀརཎེན ཨུཙྪཱདནེན, པརིསྶམཝིནོདནཏྠཾ ཧཏྠཔརིམདྡནེན, སཱིཏུཎྷཀཱལེ ཙ ཨུཎྷོདཀསཱིཏོདཀནྷཱཔནེན, ཧཏྠཔཱདཱདཱིནཾ ཨཱཀཌྜྷནཔརིཀཌྜྷནསངྑཱཏེན སམྦཱཧནེན ཨུཔཊྛཱནཾ ཀརེཡྻ. ཏེ ཙ ཏཏྠེཝཱཏི ཏེ ཙ མཱཏཱཔིཏརོ ཏཏྠེཝ ཏསྶ ཨཾསཀཱུཊེསུ ནིསིནྣཱཝ མུཏྟཀརཱིསཾ ཙཛེཡྻུཾ. ནཏྭེཝ ¶ , བྷིཀྑཝེཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝམྤི ནཏྭེཝ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཀཏཾ ཝཱ ཧོཏི པཊིཀཏཾ ཝཱ.

ཨིསྶརཱདྷིཔཙྩེ རཛྫེཏི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. ཨཱཔཱདཀཱཏི ཝཌྜྷཀཱ ཨནུཔཱལཀཱ. པུཏྟཱ ཧི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཝཌྜྷིཏཱ ཙེཝ ཨནུཔཱལིཏཱ ཙ. པོསཀཱཏི ཧཏྠཔཱདེ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཧདཡལོཧིཏཾ པཱཡེཏྭཱ པོསཀཱ. པུཏྟཱ ཧི མཱཏཱཔིཏཱུཧི པུཊྛཱ བྷཏཱ ཨནྣཔཱནཱདཱིཧི པཊིཛགྒིཏཱ. ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོཏི སཙེ ཧི མཱཏཱཔིཏརོ ཛཱཏདིཝསེཡེཝ པུཏྟཾ པཱདེ གཧེཏྭཱ ཨརཉྙེ ཝཱ ནདིཡཾ ཝཱ པཔཱཏེ ཝཱ ཁིཔེཡྻུཾ, ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨིཊྛཱནིཊྛཱརམྨཎཾ ན པསྶེཡྻ. ཨེཝཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱཔཱདིཏཏྟཱ ¶ པོསིཏཏྟཱ ཨེས ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨིཊྛཱནིཊྛཱརམྨཎཾ མཱཏཱཔིཏརོ ནིསྶཱཡ པསྶཏཱིཏི ཏྱཱསྶ ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོ ནཱམ ཧོནྟི. སམཱདཔེཏཱིཏི གཎྷཱཔེཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སདྡྷཱསཱིལཙཱགཔཉྙཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱ ཀཐིཏཱ. དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསདིསོཝ བྷིཀྑུ ཏེསུ པཏིཊྛཱཔེཏི ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

༣༥. ཏཏིཡེ ཏེནུཔསངྐམཱིཏི སོ ཧི བྲཱཧྨཎོ ‘‘སམཎོ ཀིར གོཏམོ ཀཐིཏཾ ཝིསྶཛྫེཏི, པུཙྪཱཡསྶ ཝིརཛ྄ཛྷནཾ ནཱམ ནཏྠི. ཨཧམསྶ ཝིརཛ྄ཛྷནཔཉྷཾ ཨབྷིསངྑརིསྶཱམཱི’’ཏི པཎཱིཏབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ གབྦྷདྭཱརཾ པིདཧིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཙིནྟེཏུཾ ཨཱརབྷི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨུཙྩཱསདྡམཧཱསདྡོ ཝཏྟཏི, ཙིཏྟཾ ན ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, བྷཱུམིགྷརཾ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི བྷཱུམིགྷརཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཏྠ པཝིསིཏྭཱ – ‘‘ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ ཀཐེསྶཏི, ཨེཝཾ པུཊྛོ ཨེཝཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཨེཀཾ གཎྷིཏྭཱ ཨེཀཾ ¶ ཝིསྶཛྫེནྟོ སཀལདིཝསཾ ཀིཉྩི པསྶིཏུཾ ནཱསཀྑི. ཏསྶ ཨིམིནཱཝ ནཱིཧཱརེན ཙཏྟཱརོ མཱསཱ ཝཱིཏིཝཏྟཱ. སོ ཙཏུནྣཾ མཱསཱནཾ ཨཙྩཡེན ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ ནཱམ ¶ ཨདྡས. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི – ‘‘ཨཧཾ སམཎཾ གོཏམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘ཀིཾཝཱདཱི བྷཝ’ནྟི པུཙྪིསྶཱམི. སཙེ ‘ཀིརིཡཝཱདིམྷཱི’ཏི ཝཀྑཏི, ‘སབྦཱཀུསལཱནཾ ནཱམ ཏུམྷེ ཀིརིཡཾ ཝདེཐཱ’ཏི ནཾ ནིགྒཎྷིསྶཱམི. སཙེ ‘ཨཀིརིཡཝཱདིམྷཱི’ཏི ཝཀྑཏི, ‘ཀུསལདྷམྨཱནཾ ནཱམ ཏུམྷེ ཨཀིརིཡཾ ཝདེཐཱ’ཏི ནཾ ནིགྒཎྷིསྶཱམི. ཨིདཉྷི ཨུབྷཏོཀོཊིཀཾ པཉྷཾ པུཊྛོ ནེཝ ཨུགྒིལིཏུཾ སཀྑིསྶཏི ན ནིགྒིལིཏུཾ. ཨེཝཾ མམ ཛཡོ བྷཝིསྶཏི, སམཎསྶ གོཏམསྶ པརཱཛཡོ’’ཏི ཨུཊྛཱཡ ཨཔྥོཊེཏྭཱ བྷཱུམིགྷརཱ ནིཀྑམྨ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ པཉྷཾ པུཙྪནྟེན ན ཨེཀཀེན གནྟུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ནགརེ གྷོསནཾ ཀཱརེཏྭཱ སཀལནཱགརེཧི པརིཝུཏོ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི. ཀིཾཝཱདཱིཏི ཀིཾལདྡྷིཀོ. ཀིམཀྑཱཡཱིཏི ཀིཾ ནཱམ སཱཝཀཱནཾ པཊིཔདཾ ཨཀྑཱཡཱིཏི པུཙྪི. ཨཐསྶ བྷགཝཱ ཙཏཱུཧི མཱསེཧི པཉྷཾ ཨབྷིསངྑརིཏྭཱ ‘‘དིཊྛོ མེ སམཎསྶ གོཏམསྶ པརཱཛཡཔཉྷོ’’ཏི མཱནཾ པགྒཡ྄ཧ ཨཱགཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨེཀཔདེནེཝ ཏཾ པཉྷཾ བྷིནྡནྟོ ཀིརིཡཝཱདཱི ཙཱཧཾ, བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ཨཏྟནོ མཱནཾ ཨཔནེཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨཱཡཱཙནྟོ ཡཐཱཀཐཾ པནཱཏིཨཱདིམཱཧ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༣༦. ཙཏུཏྠེ དཀྑིཎེཡྻཱཏི དཀྑིཎཱ ཝུཙྩཏི དཱནཾ, ཏསྶ པཊིགྒཧཎཡུཏྟཱ ཀཏི པུགྒལཱཏི པུཙྪཏི. སེཁོཏི ཨིམིནཱ སཏྟ སེཀྑེ དསྶེཏི. ཨེཏྠ ཙ སཱིལཝནྟཔུཐུཛྫནོཔི སོཏཱཔནྣེནེཝ ¶ སངྒཧིཏོ. ཨཱཧུནེཡྻཱ ཡཛམཱནཱནཾ ཧོནྟཱིཏི དཱནཾ དདནྟཱནཾ ཨཱཧུནསྶ ཨརཧཱ དཱནཔཊིགྒཱཧཀཱ ནཱམ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཁེཏྟནྟི ཝཏྠུ པཏིཊྛཱ, པུཉྙསྶ ཝིརུཧནཊྛཱནནྟི ཨཏྠོ.

༣༧. པཉྩམེ ¶ པུབྦཱརཱམེཏི སཱཝཏྠིཏོ པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགེ ཨཱརཱམེ. མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདེཏི ཝིསཱཁཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ པཱསཱདེ. སཱ ཧི མིགཱརསེཊྛིནཱ མཱཏུཊྛཱནེ ཋཔིཏཏྟཱཔི, སབྦཛེཊྛཀསྶ པུཏྟསྶ ཨཡྻཀསེཊྛིནོཝ སམཱནནཱམཀཏྟཱཔི མིགཱརམཱཏཱཏི ཝུཙྩཏི. ཏཱཡ ཀཱརིཏོ སཧསྶགབྦྷོ པཱསཱདོ མིགཱརམཱཏུཔཱསཱདོ ནཱམ. ཐེརོ ¶ ཏསྨིཾ ཝིཧརཏི. ཏཏྲ ཁོ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོཏི ཏསྨིཾ པཱསཱདེ ཝིཧརནྟོ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརོ.

བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི ཀསྨིཾ ཀཱལེ ཨཱམནྟེསི? ཀཱནིཙི ཧི སུཏྟཱནི པུརེབྷཏྟེ བྷཱསིཏཱནི ཨཏྠི, ཀཱནིཙི པཙྪཱབྷཏྟེ, ཀཱནིཙི པུརིམཡཱམེ, ཀཱནིཙི མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ, ཀཱནིཙི པཙྪིམཡཱམེ. ཨིདཾ པན སམཙིཏྟཔཊིཔདཱསུཏྟཾ པཙྪཱབྷཏྟེ བྷཱསིཏཾ. ཏསྨཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨཱམནྟེསི.

ན ཀེཝལཾ ཙེཏཾ ཐེརེནེཝ བྷཱསིཏཾ, ཏཐཱགཏེནཱཔི བྷཱསིཏཾ. ཀཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱཏི? ཝིསཱཁཱཡ རཏནཔཱསཱདེ ནིསཱིདིཏྭཱ. ཏཐཱགཏོ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཝཱསོ ཧུཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཕཱསུཀཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ གནྟྭཱ ཝསི. པཋམཾ ཨནྟོཝསྶཉྷི ཨིསིཔཏནེ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཨཊྛཱརས མཧཱབྲཧྨཀོཊིཡོ ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེཏྭཱ བཱརཱཎསིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨིསིཔཏནེ ཝསི. དུཏིཡཾ ཨནྟོཝསྶཾ རཱཛགཧཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝེལུ༹ཝནེ, ཏཏིཡཙཏུཏྠཱནིཔི ཏཏྠེཝ, པཉྩམཾ ཨནྟོཝསྶཾ ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ, ཚཊྛཾ ཨནྟོཝསྶཾ མཀུལཔབྦཏེ, སཏྟམཾ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ, ཨཊྛམཾ བྷགྒེ སུསུམཱརགིརཾ ནིསྶཱཡ བྷེསཀལཱ༹ཝནེ, ནཝམཾ ཀོསམྦིཡཾ, དསམཾ པཱལིལེཡྻཀེ ཝནསཎྜེ, ཨེཀཱདསམཾ ནཱལཱཡཾ བྲཱཧྨཎགཱམེ, དྭཱདསམཾ ཝེརཉྫཱཡཾ, ཏེརསམཾ ཙཱལིཡཔབྦཏེ, ཙུདྡསམཾ ཛེཏཝནེ, པཉྩདསམཾ ཀཔིལཝཏྠུསྨིཾ, སོལ༹སམཾ ཨཱལ༹ཝཀཾ དམེཏྭཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཔཱཎསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེཏྭཱ ཨཱལ༹ཝིཡཾ, སཏྟརསམཾ རཱཛགཧེཡེཝ, ཨཊྛཱརསམཾ ཙཱལིཡཔབྦཏེཡེཝ, ཏཐཱ ཨེཀཱུནཝཱིསཏིམཾ, ཝཱིསཏིམཾ པན ཨནྟོཝསྶཾ རཱཛགཧཾཡེཝ ¶ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསི. ཨེཝཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཨནིབདྡྷཝཱསོ ཧུཏྭཱ ཡཏྠ ཡཏྠ ཕཱསུཀཾ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཝསི.

ཏཏོ ¶ པཊྛཱཡ པན དྭེ སེནཱསནཱནི དྷུཝཔརིབྷོགཱནི ཨཀཱསི. ཀཏརཱནི དྭེ? ཛེཏཝནཉྩ པུབྦཱརཱམཉྩ. ཀསྨཱ? དྭིནྣཾ ཀུལཱནཾ གུཎམཧནྟཏཱཡ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཧི ཝིསཱཁཱཡ ཙ གུཎཾ སནྡྷཱཡ གུཎཾ པཊིཙྩ སཏྠཱ ཏཱནི སེནཱསནཱནི དྷུཝཔརིབྷོགེན པརིབྷུཉྫི. ཨུཏུཝསྶཾ ཙཱརིཀཾ ཙརིཏྭཱཔི ཧི ཨནྟོཝསྶེ དྭཱིསུཡེཝ སེནཱསནེསུ ཝསཏི. ཨེཝཾ ཝསནྟོ ¶ པན ཛེཏཝནེ རཏྟིཾ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ དཀྑིཎདྭཱརེན སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ པཱཙཱིནདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ པུབྦཱརཱམེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀརོཏི. པུབྦཱརཱམེ རཏྟིཾ ཝསིཏྭཱ པུནདིཝསེ པཱཙཱིནདྭཱརེན སཱཝཏྠིཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ ཛེཏཝནེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ཀརོཏི. ཏསྨིཾ པན དིཝསེ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཛེཏཝནེཡེཝ ཝསི. ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསནྟསྶ ཙསྶ པཉྩཝིདྷཀིཙྩཾ ཨཝིཛཧིཏམེཝ ཧོཏི. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཏེསུ ཀིཙྩེསུ པཙྪིམཡཱམཀིཙྩཀཱལེ བྷགཝཱ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ སཱཝཏྠིཝཱསཱིནཉྩ སམནྟཱ ཙ སཱཝཏྠིཡཱ གཱཝུཏཨཌྜྷཡོཛནཡོཛནཔརམེ ཋཱནེ ཨཔརིམཱཎཱནཾ སཏྟཱནཾ ཨབྷིསམཡབྷཱཝཾ ཨདྡས.

ཏཏོ ‘‘ཀསྨིཾ ནུ ཁོ ཀཱལེ ཨབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ‘‘སཱཡནྷསམཡེ’’ཏི དིསྭཱ ‘‘མཡི ནུ ཁོ ཀཐེནྟེ ཨབྷིསམཡོ བྷཝིསྶཏི, སཱཝཀེ ཀཐེནྟེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ‘‘སཱརིཔུཏྟཏྠེརེ ཀཐེནྟེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨདྡས. ཏཏོ ‘‘ཀཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཀཐེནྟེ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨོལོཀེནྟོ ‘‘ཝིསཱཁཱཡ རཏནཔཱསཱདེ ནིསཱིདིཏྭཱ’’ཏི དིསྭཱ ‘‘བུདྡྷཱནཾ ནཱམ ཏཡོ སཱཝཀསནྣིཔཱཏཱ ཧོནྟི, ཨགྒསཱཝཀཱནཾ ཨེཀོ. ཏེསུ ཨཛྫ དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ སཱཝཀསནྣིཔཱཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨདྡས. དིསྭཱ པཱཏོཝ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ ནིཝཏྠནིཝཱསནོ ¶ སུགཏཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ སེལམཡཔཏྟཾ ཨཱདཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ དཀྑིཎདྭཱརེན ནགརཾ པཝིསིཏྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ སུལབྷཔིཎྜཔཱཏཾ ཀཏྭཱ ཝཱཏཔྤཧཏཱ ཝིཡ ནཱཝཱ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ དཀྑིཎདྭཱརེན ནིཀྑམིཏྭཱ བཧིདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཏཏོ ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀཱ བྷིཀྑུནིཔརིསཱ ཨུཔཱསཀཔརིསཱ ཨུཔཱསིཀཱཔརིསཱཏི ཙཏསྶོ པརིསཱ སཏྠཱརཾ པརིཝཱརཡིཾསུ.

སཏྠཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘སཱརིཔུཏྟ, ཏཡཱ པུབྦཱརཱམཾ གནྟུཾ ཝཊྚཏི, ཏཝ ཙ པརིསཾ གཧེཏྭཱ གཙྪཱཧཱི’’ཏི. ‘‘སཱདྷུ, བྷནྟེ’’ཏི ཐེརོ ཨཏྟནོ པརིཝཱརེཧི པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི པརིཝུཏོ པུབྦཱརཱམཾ ཨགམཱསི. ཨེཏེནེཝ ནིཡཱམེན ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀེ པུབྦཱརཱམམེཝ པེསེཏྭཱ སཡཾ ཨེཀེན ཨཱནནྡཏྠེརེནེཝ སདྡྷིཾ ཛེཏཝནཾ ཨགམཱསི. ཨཱནནྡཏྠེརོཔི ཝིཧཱརེ སཏྠུ ཝཏྟཾ ¶ ཀཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པུབྦཱརཱམཾ གཙྪཱམི, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ¶ ཀརོཧི ཨཱནནྡཱཏི. སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཏཏྠེཝ ཨགམཱསི. སཏྠཱ ཨེཀཀོཝ ཛེཏཝནེ ཨོཧཱིནོ.

ཏཾ དིཝསཉྷི ཙཏསྶོ པརིསཱ ཐེརསྶེཝ དྷམྨཀཐཾ སོཏུཀཱམཱ ཨཧེསུཾ. ཀོསལམཧཱརཱཛཱཔི བལཀཱཡེན པརིཝུཏོ པུབྦཱརཱམམེཝ གཏོ. ཏཐཱ པཉྩསཏཨུཔཱསཀཔརིཝཱརོ ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ. ཝིསཱཁཱ པན མཧཱཨུཔཱསིཀཱ དྭཱིཧི ཛངྒྷསཧསྶེཧི པརིཝུཏོ ཨགམཱསི. སཏྟཔཎྞཱསཱཡ ཀུལསཏསཧསྶཱནཾ ཝསནཊྛཱནེ སཱཝཏྠིནགརེ གེཧཔཱལཀདཱརཀེ ཋཔེཏྭཱ སེསཛནོ གནྡྷཙུཎྞམཱལཱདཱིནི གཧེཏྭཱ པུབྦཱརཱམམེཝ ཨགམཱསི. ཙཏཱུསུ དྭཱརགཱམེསུ གཱཝུཏཨཌྜྷཡོཛནཡོཛནཔརམཊྛཱནེ སབྦེཡེཝ མནུསྶཱ གནྡྷཙུཎྞམཱལཱདིཧཏྠཱ པུབྦཱརཱམམེཝ ཨགམཾསུ. སཀལཝིཧཱརོ མིསྶཀཔུཔྥེཧི ཨབྷིཀིཎྞོ ཝིཡ ཨཧོསི.

དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི ཁོ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཝིཧཱརཔརིཝེཎེ ཨངྒཎཊྛཱནེ ཨཊྛཱསི. བྷིཀྑཱུ ཐེརསྶ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔཡིཾསུ. ཐེརོ ཏཏྠ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཀཏྠེརེན ཝཏྟེ ཀཏེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨོཝཱདཾ ཀཏྭཱ གནྡྷཀུཊིཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསཱིདི. སོ པརིཙྪིནྣཀཱལཝསེན སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཨཙིརཝཏིཾ གནྟྭཱ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏྭཱ པཊིཔྤསྶདྡྷདརཐོ ཨོཏིཎྞཏིཏྠེནེཝ ཨུཏྟརིཏྭཱ ནིཝཏྠནིཝཱསནོ སངྒྷཱཊིཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. བྷིཀྑུསངྒྷོཔི སམྨུཁསམྨུཁཊྛཱནེན ཨོཏརིཏྭཱ སརཱིརེ རཛོཛལླཾ པཝཱཧེཏྭཱ པཙྩུཏྟརིཏྭཱ ཐེརཾ པརིཝཱརཡིཾསུ. ཨནྟོཝིཧཱརེཔི ཐེརསྶ དྷམྨཱསནཾ པཉྙཱཔཡིཾསུ. ཙཏསྶོཔི པརིསཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཨོཀཱསཾ ཉཏྭཱ མགྒཾ ཋཔེཏྭཱ ནིསཱིདིཾསུ. སཱརིཔུཏྟཏྠེརོཔི པཉྩབྷིཀྑུསཏཔརིཝཱརོ དྷམྨསབྷཾ ཨཱགནྟྭཱ སཱིཧམཏྠཀཔྤཏིཊྛིཏེ སམུསྶིཏསེཏཙྪཏྟེ རཏནཔལླངྐེ ཙིཏྟབཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ པུརཏྠཱབྷིམུཁོ ནིསཱིདི. ནིསཱིདིཏྭཱ པརིསཾ ཨོལོཀེཏྭཱ – ‘‘མཧཏཱི ཝཏཱཡཾ པརིསཱ, ཨིམིསྶཱ ན ཨཔྤམཏྟིཀཱ པརིཏྟཀདྷམྨདེསནཱ ཨནུཙྪཝིཀཱ, ཀཏརདྷམྨདེསནཱ ནུ ཁོ ཨནུཙྪཝིཀཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཏཱིཎི པིཊཀཱནི ཨཱཝཛྫམཱནོ ཨིམཾ སཾཡོཛནཔརིཡཱཡ དྷམྨདེསནཾ ཨདྡས.

ཨེཝཾ ¶ དེསནཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཏཾ དེསེཏུཀཱམོ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི ཨཱཝུསོ, བྷིཀྑཝེཏི. ཨཱཝུསོཏི ཧི ཨཝཏྭཱ, བྷིཀྑཝེཏི ཝཙནཾ བུདྡྷཱལཱཔོ ནཱམ ཧོཏི, ཨཡཾ པནཱཡསྨཱ ‘‘དསབལེན སམཱནཾ ཨཱལཔནཾ ན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠུ གཱརཝཝསེན སཱཝཀཱལཱཔཾ ཀརོནྟོ, ‘‘ཨཱཝུསོ ¶ བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནཉྩ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལཾ དེསེསྶཱམི བཧིདྡྷཱསཾཡོཛནཉྩཱ’’ཏི དྷམྨདེསནཱཔདཾ ཨཝོཙ.

ཏསྨིཾ པན རཏནཔཱསཱདེ ཨདྷིཝཏྠོ ཨེཀོ སོཏཱཔནྣོ དེཝཔུཏྟོ ཨཏྠི, སོ བུདྡྷེཧི ཝཱ སཱཝཀེཧི ཝཱ དེསནཱཡ ཨཱརདྡྷམཏྟཱཡཡེཝ ཛཱནཱཏི – ‘‘ཨཡཾ དེསནཱ ཨུཏྟཱནིཀཱ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ གམྦྷཱིརཱ. ཨཡཾ ཛྷཱནནིསྶིཏཱ བྷཝིསྶཏི, ཨཡཾ ཝིཔསྶནཱནིསྶིཏཱ. ཨཡཾ མགྒནིསྶིཏཱ ཨཡཾ ཕལནིསྶིཏཱ, ཨཡཾ ནིབྦཱནནིསྶིཏཱ’’ཏི. སོ ཏསྨིམྤི དིཝསེ ཐེརེན དེསནཱཡ ¶ ཨཱརདྡྷམཏྟཱཡ ཨེཝཾ ཨཉྙཱསི – ‘‘ཡེན ནཱིཧཱརེན མཡ྄ཧཾ ཨཡྻེན དྷམྨསེནཱཔཏིནཱ སཱརིཔུཏྟཏྠེརེན དེསནཱ ཨཱརདྡྷཱ, ཨཡཾ དེསནཱ ཝིཔསྶནཱགཱལ༹ྷཱ བྷཝིསྶཏི, ཚཧི མུཁེཧི ཝིཔསྶནཾ ཀཐེསྶཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིསྶནྟི, སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ པན དེཝམནུསྶཱནཾ པརིཙྪེདོ ན བྷཝིསྶཏི. དེསནཱཡ ཨནུཙྪཝིཀཾ ཀཏྭཱ མཡ྄ཧཾ ཨཡྻསྶ སཱདྷུཀཱརཾ དསྶཱམཱི’’ཏི དེཝཱནུབྷཱཝེན མཧནྟཾ སདྡཾ ཀཏྭཱ – ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ ཨཡྻཱ’’ཏི ཨཱཧ.

དེཝརཱཛེན སཱདྷུཀཱརེ དིནྣེ པརིཝཱརཀཔཱསཱདསཧསྶེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ སབྦཱཝ སཱདྷུཀཱརཾ ཨདཾསུ. ཏཱསཾ སཱདྷུཀཱརསདྡེན སབྦཱ པུབྦཱརཱམེ ཝསནདེཝཏཱ, ཏཱསཾ སདྡེན གཱཝུཏམཏྟེ དེཝཏཱ, ཏཏོ ཨཌྜྷཡོཛནེ ཡོཛནེཏི ཨེཏེནུཔཱཡེན ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹, དྭཱིསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སུ, ཏཱིསུ ཙཀྐཝཱལེ༹སཱུཏི དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹སུ དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརམདཾསུ. ཏཱསཾ སཱདྷུཀཱརསདྡེན པཐཝིཊྛཀནཱགཱ ཙ ཨཱཀཱསཊྛཀདེཝཏཱ ཙ. ཏཏོ ཨབྦྷཝལཱཧཀཱ, ཨུཎྷཝལཱཧཀཱ, སཱིཏཝལཱཧཀཱ, ཝསྶཝལཱཧཀཱ, ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ, ཏཱཝཏིཾསཱ དེཝཏཱ, སཀྐོ དེཝརཱཛཱ, ཡཱམཱ དེཝཏཱ, སུཡཱམོ དེཝརཱཛཱ ¶ , ཏུསིཏཱ དེཝཏཱ, སནྟུསིཏོ དེཝརཱཛཱ, ནིམྨཱནརཏཱི དེཝཏཱ, སུནིམྨིཏོ དེཝརཱཛཱ, ཝསཝཏྟཱི དེཝཏཱ, ཝསཝཏྟཱི དེཝརཱཛཱ, བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱ, བྲཧྨཔུརོཧིཏཱ, མཧཱབྲཧྨཱནོ, པརིཏྟཱབྷཱ, ཨཔྤམཱཎཱབྷཱ, ཨཱབྷསྶརཱ, པརིཏྟསུབྷཱ, ཨཔྤམཱཎསུབྷཱ, སུབྷཀིཎྷཱ, ཝེཧཔྥལཱ, ཨཝིཧཱ, ཨཏཔྤཱ, སུདསྶཱ, སུདསྶཱི, ཨཀནིཊྛཱ དེཝཏཱཏི ཨསཉྙེ ཙ ཨརཱུཔཱཝཙརསཏྟེ ཙ ཋཔེཏྭཱ སོཏཱཡཏནཔཝཏྟིཊྛཱནེ སབྦཱ དེཝཏཱ སཱདྷུཀཱརམདཾསུ.

ཏཏོ ཁཱིཎཱསཝམཧཱབྲཧྨཱནོ – ‘‘མཧཱ ཝཏཱཡཾ སཱདྷུཀཱརསདྡོ, པཐཝིཏལཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨཀནིཊྛལོཀཾ ཨཱགཏོ, ཀིམཏྠཾ ནུ ཁོ ཨེསོ’’ཏི ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརོ པུབྦཱརཱམེ ¶ ¶ ཝིསཱཁཱཡ རཏནཔཱསཱདེ ནིསཱིདིཏྭཱ སཾཡོཛནཔརིཡཱཡདྷམྨདེསནམཱརབྷི, ཨམྷེཧིཔི ཏཏྠ ཀཱཡསཀྑཱིཧི བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏྠ ཨགམཾསུ. པུབྦཱརཱམོ དེཝཏཱཧི པརིཔུཎྞོ, སམནྟཱ པུབྦཱརཱམསྶ གཱཝུཏཾ ཨཌྜྷཡོཛནཾ, ཡོཛནནྟི སཀལཙཀྐཝཱལ༹ཾ ཧེཊྛཱ པཐཝིཏལེན ཏིརིཡཾ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟེན པརིཙྪིནྣཾ དསཧི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེཧི སནྣིཔཏིཏཱཧི དེཝཏཱཧི ནིརནྟརམཧོསི, ཨཱརགྒནིཏུདནམཏྟེ ཋཱནེ ཨུཔརིམཀོཊིཡཱ སཊྛི དེཝཏཱ སུཁུམཏྟབྷཱཝེ མཱཔེཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

ཨཐཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོ ‘‘མཧནྟཾ ཝཏིདཾ ཧལཱཧལཾ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ ཋིཏཱནཾ དེཝཏཱནཾ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ སནྣིཔཏིཏབྷཱཝཾ ཨདྡས. ཨཐ ཡསྨཱ བུདྡྷཱནཾ ཨདྷིཊྛཱནཀིཙྩཾ ནཏྠི, པརིསཔརིམཱཎེནེཝ པསྶནྟི ཙེཝ སདྡཉྩ སཱཝེནྟི. སཱཝཀཱནཾ པན ཨདྷིཊྛཱནཾ ཝཊྚཏི. ཏསྨཱ ཐེརོ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ མཧགྒཏཙིཏྟེན ཨདྷིཊྛཱསི – ‘‘ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟཱ པརིསཱ སབྦཱཔི མཾ པསྶཏུ, དྷམྨཉྩ མེ དེསེནྟསྶ སདྡཾ སུཎཱཏཱུ’’ཏི. ཨདྷིཊྛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ དཀྑིཎཛཱཎུཔསྶེ ཙ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཉྩ ནིསཱིདིཏྭཱ ‘‘དྷམྨསེནཱཔཏིསཱརིཔུཏྟཏྠེརོ ནཱམ ཀཱིདིསོ དཱིགྷོ རསྶོ སཱམོ ཨོདཱཏོ’’ཏི ཝཏྟབྦཀཱརཎཾ ནཱཧོསི, སབྦེསམྤི སབྦདིསཱསུ ནིསིནྣཱནཾ ཨབྷིམུཁེཡེཝ པཉྙཱཡིཏྠ, ནབྷམཛ྄ཛྷེ ཋིཏཙནྡོ ཝིཡ ཨཧོསི. དྷམྨཾ དེསེནྟསྶཱཔིསྶ ¶ དཀྑིཎཛཱཎུཔསྶེ ཙ ཙཀྐཝཱལ༹མུཁཝཊྚིཡཉྩ ནིསིནྣཱ སབྦེ ཨེཀཀཾསེནེཝ སདྡཾ སུཎིཾསུ.

ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ ཐེརོ ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནཉྩ, ཨཱཝུསོཏི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ ¶ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཀཱམབྷཝོ. བཧིདྡྷཱཏི རཱུཔཱརཱུཔབྷཝོ. ཀིཉྩཱཔི ཧི སཏྟཱ ཀཱམབྷཝེ ཨཔྤཾ ཀཱལཾ ཝསནྟི ཀཔྤསྶ ཙཏུཏྠམེཝ ཀོཊྛཱསཾ, ཨིཏརེསུ ཏཱིསུ ཀོཊྛཱསེསུ ཀཱམབྷཝོ སུཉྙོ ཧོཏི ཏུཙྪོ, རཱུཔབྷཝེ བཧུཾ ཀཱལཾ ཝསནྟི, ཏཐཱཔི ཏེསཾ ཡསྨཱ ཀཱམབྷཝེ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཡོ བཧུཀཱ ཧོནྟི, ཨཔྤཀཱ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ. ཡཏྠ ཙ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཡོ བཧུཀཱ, ཏཏྠ ཨཱལཡོཔི པཏྠནཱཔི ཨབྷིལཱསོཔི བཧུ ཧོཏི. ཡཏྠ ཨཔྤཱ, ཏཏྠ ཨཔྤོ. ཏསྨཱ ཀཱམབྷཝོ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ནཱམ ཛཱཏཾ, རཱུཔཱརཱུཔབྷཝཱ བཧིདྡྷཱ ནཱམ. ཨིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟསངྑཱཏེ ཀཱམབྷཝེ ཚནྡརཱགོ ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནཾ ནཱམ, བཧིདྡྷཱསངྑཱཏེསུ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཚནྡརཱགོ བཧིདྡྷཱསཾཡོཛནཾ ནཱམ. ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི ཝཱ པཉྩ སཾཡོཛནཱནི ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནཾ ནཱམ, ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡཱནི པཉྩ བཧིདྡྷཱསཾཡོཛནཾ ནཱམ. ཏཏྲཱཡཾ ཝཙནཏྠོ – ཨོརཾ ཝུཙྩཏི ཀཱམདྷཱཏུ, ཏཏྠ ཨུཔཔཏྟིནིཔྥཱདནཏོ ཏཾ ཨོརཾ བྷཛནྟཱིཏི ཨོརམྦྷཱགིཡཱནི ¶ . ཨུདྡྷཾ ཝུཙྩཏི རཱུཔཱརཱུཔདྷཱཏུ, ཏཏྠ ཨུཔཔཏྟིནིཔྥཱདནཏོ ཏཾ ཨུདྡྷཾ བྷཛནྟཱིཏི ཨུདྡྷམྦྷཱགིཡཱནི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟཔྤབྷེདེན ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནེན སཾཡུཏྟོ པུགྒལོ ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནོ, བཧིདྡྷཱསཾཡོཛནེན སཾཡུཏྟོ པུགྒལོ བཧིདྡྷཱསཾཡོཛནོ. ཨུབྷཡམྤི ཙེཏཾ ན ལོཀིཡསྶ ཝཊྚནིསྶིཏམཧཱཛནསྶ ནཱམཾ. ཡེསཾ པན བྷཝོ དྭེདྷཱ པརིཙྪིནྣོ, ཏེསཾ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམཱིནཾ ཨརིཡསཱཝཀཱནཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཡཐཱ ཧི མཧཱཨརཉྙེ ཁདིརཝནསཱལཝནཱདཱིནི ཐམྦྷོ ཏུལཱསངྒྷཱཊོཏི ནཱམཾ ན ལབྷནྟི, ཁདིརཝནཾ སཱལཝནནྟི ནཱམམེཝ ལབྷནྟི. ཡདཱ པན ཏཏོ རུཀྑཱ ཏིཎྷཱཡ ཀུཋཱརིཡཱ ཚིནྡིཏྭཱ ཐམྦྷཱདིསཎྛཱནེན ཏཙྪིཏཱ ཧོནྟི, ཏདཱ ཐམྦྷོ ཏུལཱསངྒྷཱཊོཏི ནཱམཾ ལབྷནྟི. ཨེཝམེཝཾ ཨཔརིཙྪིནྣབྷཝོ བཧལཀིལེསོ པུཐུཛྫནོ ¶ ཨེཏཾ ནཱམཾ ན ལབྷཏི, བྷཝཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ ཀིལེསེ ཏནུཀེ ཀཏྭཱ ཋིཏཱ སོཏཱཔནྣཱདཡོཝ ལབྷནྟི.

ཨིམསྶ ཙ པནཏྠསྶ ཝིབྷཱཝནཏྠཾ ཨིདཾ ཝཙྪཀསཱལོཔམཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཝཙྪཀསཱལཾ ཧི ཀཏྭཱ ཨནྟོ ཁཱཎུཀེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཝཙྪཀེ ཡོཏྟེཧི བནྡྷིཏྭཱ ¶ ཏེསུ ཨུཔནིབནྡྷནྟི, ཡོཏྟེསུ ཨཔྤཧོནྟེསུ ཀཎྞེསུཔི གཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཝཙྪཀེ པཝེསེནྟི, ཨནྟོསཱལཱཡ ཨོཀཱསེ ཨཔྤཧོནྟེ བཧི ཁཱཎུཀེ ཀོཊྚེཏྭཱཔི ཨེཝམེཝ ཀརོནྟི. ཏཏྠ ཀོཙི ཨནྟོབདྡྷོ ཝཙྪཀོ བཧིནིཔནྣོ ཧོཏི, ཀོཙི བཧིབདྡྷོ ཨནྟོནིཔནྣོ, ཀོཙི ཨནྟོབདྡྷོ ཨནྟོཝ ནིཔནྣོ, ཀོཙི བཧིབདྡྷོ བཧིཡེཝ ནིཔནྣོ. ཀོཙི ཨནྟོཔི ཨབདྡྷོཝ ཙརཏི, བཧིཔི ཨབདྡྷོཝ. ཏཏྠ ཨནྟོབདྡྷསྶ བཧིནིཔནྣསྶ བནྡྷནཾ དཱིགྷཾ ཧོཏི. སོ ཧི ཨུཎྷཱདིཔཱིལི༹ཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ བཧི ཝཙྪཀཱནཾ ཨབྦྷནྟརེ ནིཔཛྫཏི. བཧིབདྡྷེ ཨནྟོནིཔནྣེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡོ པན ཨནྟོབདྡྷོ ཨནྟོནིཔནྣོ, ཏསྶ བནྡྷནཾ རསྶཾ ཧོཏི. བཧིབདྡྷེ བཧིནིཔནྣེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུབྷོཔི ཧི ཏེ དིཝསམྤི ཁཱཎུཀཾ ཨནུཔརིགནྟྭཱ ཏཏྠེཝ སཡནྟི. ཡོ པན ཨནྟོ ཨབདྡྷོ ཏཏྠེཝ ཝཙྪཀཱནཾ ཨནྟརེ ཝིཙརཏི. ཨཡཾ སཱིལཝཱ ཝཙྪཀོ ཀཎྞེ གཧེཏྭཱ ཝཙྪཀཱནཾ ཨནྟརེ ཝིསྶཊྛོ དིཝསམྤི ཨཉྙཏྠ ཨགནྟྭཱ ཏཏྠེཝ ཙརཏི. བཧི ཨབདྡྷེ ཏཏྠེཝ ཝིཙརནྟེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ ཝཙྪཀསཱལཱ ཝིཡ ཏཡོ བྷཝཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཝཙྪཀསཱལཱཡཾ ཁཱཎུཀཱ ཝིཡ ཨཝིཛྫཱཁཱཎུཀོ. ཝཙྪཀབནྡྷནཡོཏྟཾ ཝིཡ དས སཾཡོཛནཱནི. ཝཙྪཀཱ ཝིཡ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ནིབྦཏྟསཏྟཱ ¶ . ཨནྟོབདྡྷོ བཧིསཡིཏཝཙྪཀོ ཝིཡ ¶ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིནོ. ཏེ ཧི ཀིཉྩཱཔི ཏཏྠེཝ ཝསནྟི, སཾཡོཛནཾ པན ཏེསཾ ཀཱམཱཝཙརཱུཔནིབདྡྷམེཝ. ཀེནཊྛེན? ཨཔྤཧཱིནཊྛེན. རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ པུཐུཛྫནོཔི ཨེཏེཧེཝ སངྒཧིཏོ. སོཔི ཧི ཀིཉྩཱཔི ཏཏྠ ཝསཏི, སཾཡོཛནཾ པནསྶ ཀཱམཱཝཙརཱུཔནིབདྡྷམེཝ. བཧིབདྡྷོ ཨནྟོསཡིཏཝཙྪཀོ ཝིཡ ཀཱམཱཝཙརེ ཨནཱགཱམཱི. སོ ཧི ཀིཉྩཱཔི ཀཱམཱཝཙརེ ཝསཏི, སཾཡོཛནཾ པནསྶ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝཱུཔནིབདྡྷམེཝ. ཨནྟོབདྡྷོ ཨནྟོནིཔནྣོ ཝིཡ ཀཱམཱཝཙརེ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིནོ. ཏེ ཧི སཡམྤི ཀཱམཱཝཙརེ ཝསནྟི, སཾཡོཛནམྤི ཏེསཾ ཀཱམཱཝཙརཱུཔནིབདྡྷམེཝ. བཧིབདྡྷོ བཧིནིཔནྣོ ཝིཡ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཨནཱགཱམཱི. སོ ཧི སཡམྤི ཏཏྠ ཝསཏི, སཾཡོཛནམྤིསྶ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝཱུཔནིབདྡྷམེཝ. ཨནྟོཨབདྡྷོ ཨནྟོཝིཙརཎཝཙྪཀོ ཝིཡ ཀཱམཱཝཙརེ ཁཱིཎཱསཝོ. བཧིཨབདྡྷོ བཧིཝིཙརཎཝཙྪཀོ ¶ ཝིཡ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེ ཁཱིཎཱསཝོ. སཾཡོཛནེསུ པན སཀྐཱཡདིཊྛི ཝིཙིཀིཙྪཱ སཱིལབྦཏཔརཱམཱསོཏི ཨིམཱནི ཏཱིཎི གཙྪནྟཾ ནིཝཱརེནྟི, གཏཾ པཊིཨཱནེནྟི. ཀཱམཙྪནྡོ བྱཱཔཱདོཏི ཨིམཱནི པན དྭེ སཾཡོཛནཱནི སམཱཔཏྟིཡཱ ཝཱ ཨཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ མགྒེན ཝཱ ཨསམུཙྪིནྡིཏྭཱ རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེ ནིབྦཏྟིཏུཾ ན སཀྐོཏི.

ཀཏམོ ཙཱཝུསོཏི ཨིདཾ ཐེརོ ཡཐཱ ནཱམ པུརིསོ དྭེ རཏནཔེལཱ༹ པསྶེ ཋཔེཏྭཱ སམྤཏྟཔརིསཱཡ དྭེ ཧཏྠེ པཱུརེཏྭཱ སཏྟཝིདྷཾ རཏནཾ བྷཱཛེཏྭཱ དདེཡྻ, ཨེཝཾ པཋམཾ རཏནཔེལ༹ཾ དཏྭཱ དུཏིཡམྤི ཏཐེཝ དདེཡྻ. ཨེཝམེཝཾ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟསཾཡོཛནཉྩ, ཨཱཝུསོ, པུགྒལཾ དེསེསྶཱམི བཧིདྡྷཱསཾཡོཛནཉྩཱ’’ཏི ཨིམཱནི དྭེ པདཱནི མཱཏིཀཱཝསེན ཋཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཊྛཝིདྷཱཡ པརིསཱཡ བྷཱཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཝིཏྠཱརཀཐཾ ཨཱརབྷི.

ཏཏྠ ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ སཱསནེ. སཱིལཝཱ ¶ ཧོཏཱིཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེཧི སཱིལསམྤནྣོ ཧོཏི. ཨིཏི ཐེརོ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཀིར ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏཏྠ ཛེཊྛཀསཱིལཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེསཱིཏི དཱིཔཝིཧཱརཝཱསཱི སུམྨཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨནྟེཝཱསིཀོ པནསྶ ཏིཔིཊཀཙཱུལ༹ནཱགཏྠེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨུབྷཡཏྠཱཔི པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཝ ཝུཏྟོ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཡེཝ ཧི སཱིལཾ, ཨིཏརཱནི པན ཏཱིཎི སཱིལནྟི ཝུཏྟཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨནནུཛཱནནྟོ ཨུཏྟརི ཨཱཧ – ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ནཱམ ཚདྭཱརརཀྑཱམཏྟཀམེཝ, ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི དྷམྨེན སམེན པཙྩཡུཔྤཏྟིམཏྟཀཾ, པཙྩཡསནྣིསྶིཏཾ པཊིལདྡྷཔཙྩཡེ ‘‘ཨིདམཏྠ’’ནྟི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནམཏྟཀཾ, ནིཔྤརིཡཱཡེན པན པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཝ སཱིལཾ ¶ . ཡསྶ སོ བྷིནྣོ, ཨཡཾ ཚིནྣསཱིསོ ཝིཡ པུརིསོ ཧཏྠཔཱདེ སེསཱནི རཀྑིསྶཏཱིཏི ན ཝཏྟབྦོ. ཡསྶ པན སོ ཨརོགོ, ཨཡཾ ཨཙྪིནྣསཱིསོ ཝིཡ པུརིསོ ཛཱིཝིཏཾ སེསཱནི པུན པཱཀཏིཀཱནི ཀཏྭཱ རཀྑིཏུཾ སཀྐོཏི. ཏསྨཱ སཱིལཝཱཏི ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ཏཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོ’’ཏིཨཱདིམཱཧཱཏི.

ཏཏྠ ¶ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏོཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན སམནྣཱགཏོ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣོཏི ཨཱཙཱརེན ཙ གོཙརེན ཙ སམྤནྣོ. ཨཎུམཏྟེསཱུཏི ཨཔྤམཏྟཀེསུ. ཝཛྫེསཱུཏི ཨཀུསལདྷམྨེསུ. བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡདསྶཱི. སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ. སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑཏི. ཨཔིཙ སམཱདཱཡ སིཀྑཏི སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཡཾཀིཉྩི སིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑཱཀོཊྛཱསེསུ སིཀྑིཏབྦཾ ཀཱཡིཀཾ ཝཱ ཝཱཙསིཀཾ ཝཱ, ཏཾ སབྦཾ སམྨཱ ཨཱདཱཡ སིཀྑཏི. ཨཡམེཏྠ ¶ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན སབྦཱནེཏཱནི པཱཏིམོཀྑསཾཝརཱདཱིནི པདཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱནི, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཉྩ སབྦཱཀཱརེན ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶིཏཾ. ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡནྟི ཚསུ ཀཱམཱཝཙརདེཝགྷཊཱསུ ཨཉྙཏརཾ དེཝགྷཊཾ. ཨཱགཱམཱི ཧོཏཱིཏི ཧེཊྛཱ ཨཱགཱམཱི ཧོཏི. ཨཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟནྟི ཨིཏྠཏྟཾ མཱནུསཀཔཉྩཀྑནྡྷབྷཱཝམེཝ ཨཱགནྟཱ ཧོཏི. ཏཏྲཱུཔཔཏྟིཀོ ཝཱ ཨུཔརཱུཔཔཏྟིཀོ ཝཱ ན ཧོཏི, པུན ཧེཊྛཱགཱམཱིཡེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཨིམིནཱ ཨངྒེན སུཀྑཝིཔསྶཀསྶ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནིཀབྷིཀྑུནོ ཧེཊྛིམཾ མགྒདྭཡཉྩེཝ ཕལདྭཡཉྩ ཀཐིཏཾ.

ཨཉྙཏརཾ སནྟཾ ཙེཏོཝིམུཏྟིནྟི ཨཊྛསུ སམཱཔཏྟཱིསུ ཨཉྙཏརཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟིཾ. སཱ ཧི པཙྩནཱིཀཀིལེསཱནཾ སནྟཏྟཱ སནྟཱ, ཏེཧེཝ ཙ ཀིལེསེཧི ཙེཏསོ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡནྟི པཉྩསུ སུདྡྷཱཝཱསདེཝནིཀཱཡེསུ ཨཉྙཏརཾ. ཨནཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟནྟི པུན ཨིམཾ པཉྩཀྑནྡྷབྷཱཝཾ ཨནཱགནྟཱ, ཧེཊྛཱུཔཔཏྟིཀོ ན ཧོཏི, ཨུཔརཱུཔཔཏྟིཀོ ཝཱ ཧོཏི ཏཏྠེཝ ཝཱ པརིནིབྦཱཡཱིཏི དསྶེཏི. ཨིམིནཱ ཨངྒེན སམཱདྷིཀམྨིཀསྶ བྷིཀྑུནོ ཏཡོ མགྒཱ ཏཱིཎི ཙ ཕལཱནི ཀཐིཏཱནི.

ཀཱམཱནཾཡེཝ ནིབྦིདཱཡཱཏི དུཝིདྷཱནམྤི ཀཱམཱནཾ ནིབྦིནྡནཏྠཱཡ ཨུཀྐཎྛནཏྠཱཡ. ཝིརཱགཱཡཱཏི ཝིརཛྫནཏྠཱཡ. ནིརོདྷཱཡཱཏི ཨཔྤཝཏྟིཀརཎཏྠཱཡ. པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི པཊིཔཏྟིཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སོཏཱཔནྣསྶ ཙ སཀདཱགཱམིནོ ཙ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགཀྑཡཏྠཱཡ ཨནཱགཱམིམགྒཝིཔསྶནཱ ¶ ཀཐིཏཱ ཧོཏི. བྷཝཱནཾཡེཝཱཏི ཏིཎྞཾ བྷཝཱནཾ. ཨིམིནཱ ཨནཱགཱམིནོ བྷཝརཱགཀྑཡཏྠཱཡ ཨརཧཏྟམགྒཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ ཧོཏི. ཏཎྷཱཀྑཡཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨིམིནཱཔི ¶ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནཾཡེཝ ¶ པཉྩཀཱམགུཎིཀཏཎྷཱཀྑཡཀརཎཏྠཾ ཨནཱགཱམིམགྒཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ. སོ ལོབྷཀྑཡཱཡཱཏི ཨིམིནཱཔི ཨནཱགཱམིནོ བྷཝལོབྷཀྑཡཏྠཱཡ ཨརཧཏྟམགྒཝིཔསྶནཱཝ ཀཐིཏཱ. ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡནྟི སུདྡྷཱཝཱསེསྭེཝ ཨཉྙཏརཾ དེཝནིཀཱཡཾ. ཨནཱགནྟཱ ཨིཏྠཏྟནྟི ཨིམཾ ཁནྡྷཔཉྩཀབྷཱཝཾ ཨནཱགནྟཱ, ཧེཊྛཱུཔཔཏྟིཀོ ན ཧོཏི, ཨུཔརཱུཔཔཏྟིཀོ ཝཱ ཧོཏི, ཏཏྠེཝ ཝཱ པརིནིབྦཱཡཏི.

ཨིཏི པཋམེན ཨངྒེན སུཀྑཝིཔསྶཀསྶ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནིཀབྷིཀྑུནོ ཧེཊྛིམཱནི དྭེ མགྒཕལཱནི ཀཐིཏཱནི, དུཏིཡེན སམཱདྷིཀམྨིཀསྶ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི, ‘‘སོ ཀཱམཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནཾ པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགཀྑཡཱཡ ཨུཔརི ཨནཱགཱམིམགྒཝིཔསྶནཱ, ‘‘སོ བྷཝཱནཾཡེཝཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནཱགཱམིསྶ ཨུཔརི ཨརཧཏྟམགྒཝིཔསྶནཱ, ‘‘སོ ཏཎྷཱཀྑཡཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནཾ པཉྩཀཱམགུཎིཀཏཎྷཱཀྑཡཱཡ ཨུཔརི ཨནཱགཱམིམགྒཝིཔསྶནཱ, ‘‘སོ ལོབྷཀྑཡཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནཱགཱམིནོ བྷཝལོབྷཀྑཡཱཡ ཨུཔརི ཨརཧཏྟམགྒཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱཏི ཨེཝཾ ཚཧི མུཁེཧི ཝིཔསྶནཾ ཀཐེཏྭཱ དེསནཾ ཡཐཱནུསནྡྷིཾ པཱཔེསི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ པརིཙྪེདོཝ ནཱཧོསི. ཡཐཱ ཙ ཨིམསྨིཾ སམཱགམེ, ཨེཝཾ མཧཱསམཡསུཏྟེ མངྒལསུཏྟེ ཙ ཙཱུལ༹རཱཧུལོཝཱདསུཏྟེ ཙ ཀོཊིསཏསཧསྶདེཝཏཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ, སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ པརིཙྪེདོ ནཱཧོསི.

སམཙིཏྟཱ དེཝཏཱཏི ཙིཏྟསྶ སུཁུམབྷཱཝསམཏཱཡ སམཙིཏྟཱ. སབྦཱཔི ཧི ཏཱ ཨཏྟནོ ཨཏྟབྷཱཝེ སུཁུམེ ཙིཏྟསརིཀྑཀེ ཀཏྭཱ མཱཔེསུཾ. ཏེན སམཙིཏྟཱ ནཱམ ཛཱཏཱ. ཨཔརེནཔི ཀཱརཎེན སམཙིཏྟཱ – ‘‘ཐེརེན སམཱཔཏྟི ཏཱཝ ཀཐིཏཱ, སམཱཔཏྟིཐཱམོ ¶ པན ན ཀཐིཏོ. མཡཾ དསབལཾ པཀྐོསིཏྭཱ སམཱཔཏྟིཡཱ ཐཱམཾ ཀཐཱཔེསྶཱམཱ’’ཏི སབྦཱཔི ཨེཀཙིཏྟཱ ཨཧེསུནྟིཔི སམཙིཏྟཱ. ཨཔརམྤི ཀཱརཎཾ – ‘‘ཐེརེན ཨེཀེན པརིཡཱཡེན སམཱཔཏྟིཔི སམཱཔཏྟིཐཱམོཔི ཀཐིཏོ, ཀོ ནུ ཁོ ཨིམཾ སམཱགམཾ སམྤཏྟོ, ཀོ ན སམྤཏྟོ’’ཏི ཨོལོཀཡམཱནཱ ཏཐཱགཏསྶ ཨསམྤཏྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘མཡཾ ཏཐཱགཏཾ པཀྐོསིཏྭཱ ¶ པརིསཾ པརིཔུཎྞཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི སབྦཱཔི ཨེཀཙིཏྟཱ ཨཧེསུནྟིཔི སམཙིཏྟཱ. ཨཔརམྤི ཀཱརཎཾ – ཨནཱགཏེ ཀོཙིདེཝ བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ¶ ཝཱ དེཝོ ཝཱ མནུསྶོ ཝཱ ‘‘ཨཡཾ དེསནཱ སཱཝཀབྷཱསིཏཱ’’ཏི ཨགཱརཝཾ ཀརེཡྻ, སམྨཱསམྦུདྡྷཾ པཀྐོསིཏྭཱ ཨིམཾ དེསནཾ སབྦཉྙུབྷཱསིཏཾ ཀརིསྶཱམ. ཨེཝཾ ཨནཱགཏེ གརུབྷཱཝནཱིཡཱ བྷཝིསྶཏཱིཏི སབྦཱཝ ཨེཀཙིཏྟཱ ཨཧེསུནྟིཔི སམཙིཏྟཱ. ཨཔརམྤི ཀཱརཎཾ – སབྦཱཔི ཧི ཏཱ ཨེཀསམཱཔཏྟིལཱབྷིནིཡོ ཝཱ ཨཧེསུཾ ཨེཀཱརམྨཎལཱབྷིནིཡོ ཝཱཏི ཨེཝམྤི སམཙིཏྟཱ.

ཧཊྛཱཏི ཏུཊྛཔཧཊྛཱ ཨཱམོདིཏཱ པམོདིཏཱ. སཱདྷཱུཏི ཨཱཡཱཙནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡཱཏི ན ཐེརསྶ ཨནུཀམྤཾ ཀཱརུཉྙཾ ཨནུདྡཡཾ པཊིཙྩ, ན ཙ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཐེརསྶ ཨནུཀམྤིཏབྦཀིཙྩཾ ཨཏྠི. ཡསྨིཾ ཧི དིཝསེ ཐེརོ སཱུཀརཁཏལེཎདྭཱརེ བྷཱགིནེཡྻསྶ དཱིགྷནཁཔརིབྦཱཛཀསྶ ཝེདནཱཀམྨཊྛཱནེ (མ. ནི. ༢.༢༠༦) ཀཐིཡམཱནེ ཏཱལཝཎྚཾ གཧེཏྭཱ སཏྠཱརཾ བཱིཛམཱནོ ཋིཏོ པརསྶ ཝཌྜྷིཏབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཁུདཾ ཝིནོདེནྟོ ཝིཡ པརསྶ སཛྫིཏཔསཱདྷནཾ སཱིསེ པཊིམུཉྩནྟོ ཝིཡ ཙ སཱཝཀཔཱརམིཉཱཎསྶ ནིཔྤདེསཏོ མཏྠཀཾ པཏྟོ, ཏསྨིཾཡེཝ དིཝསེ བྷགཝཏཱ ཨནུཀམྤིཏོ ནཱམ. ཨཝསེསཱནཾ པན ཏཾ ཋཱནཾ སམྤཏྟཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨནུཀམྤཾ ཨུཔཱདཱཡ གཙྪཏུ བྷགཝཱཏི བྷགཝནྟཾ ཡཱཙིཾསུ.

བལཝཱ པུརིསོཏི དུབྦལོ ཧི ཁིཔྤཾ སམིཉྫནཔསཱརཎཾ ¶ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏི, བལཝཱཝ སཀྐོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. སམྨུཁེ པཱཏུརཧོསཱིཏི སམྨུཁཊྛཱནེ པུརཏོཡེཝ པཱཀཊོ ཨཧོསི. བྷགཝཱ ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ‘‘ཨིདྷ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཏྟནོ ཨཱགམནཀཱརཎཾ ཨཝོཙ. ཨེཝཾ ཀིརསྶ ཨཧོསི – ‘‘སཙེ ཀོཙི བཱལོ ཨཀཏཉྙཱུ བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ ཨེཝཾ ཙིནྟེཡྻ – ‘སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ མཧནྟཾ པརིསཾ ཨལཏྠ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨེཏྟཀཾ ཨདྷིཝཱསེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨུསཱུཡཱཡ པརིསཾ ཨུཊྛཱཔེཏུཾ ཨཱགཏོ’ཏི. སོ ཨིམཾ མཡི མནོཔདོསཾ ཀཏྭཱ ཨཔཱཡེ ནིབྦཏྟེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐཏྟནོ ཨཱགམནཀཱརཎཾ ཀཐེནྟོ ཨེཏཾ ‘‘ཨིདྷ སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ.

ཨེཝཾ ¶ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཀཱརཎཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི སམཱཔཏྟིཡཱ ཐཱམཾ ཀཐེཏུཾ ཏཱ ཁོ པན, སཱརིཔུཏྟ, དེཝཏཱ དསཔི ཧུཏྭཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསཝསེན ཝཱ ཨཏྠཾ ཨཱཧརིཏུཾ ཝཊྚཏི སམཱཔཏྟིཝསེན ཝཱ. ཡསཝསེན ཏཱཝ མཧེསཀྑཱ དེཝཏཱ དས དས ཨེཀཊྛཱནེ ཨཊྛཾསུ, ཏཱཧི ཨཔྤེསཀྑཏརཱ ཝཱིསཏི ཝཱིསཏི ཨེཀཊྛཱནེ ཨཊྛཾསུ, ཏཱཧི ཨཔྤེསཀྑཏརཱ…པེ… སཊྛི སཊྛི ཨེཀཊྛཱནེ ¶ ཨཊྛཾསུ. སམཱཔཏྟིཝསེན པན ཡཱཧི པཎཱིཏཱ སམཱཔཏྟི བྷཱཝིཏཱ, ཏཱ སཊྛི སཊྛི ཨེཀཊྛཱནེ ཨཊྛཾསུ. ཡཱཧི ཏཏོ ཧཱིནཏརཱ, ཏཱ པཉྙཱས པཉྙཱས…པེ… ཡཱཧི ཏཏོ ཧཱིནཏརཱ སམཱཔཏྟི བྷཱཝིཏཱ…པེ… ཏཱ དས དས ཨེཀཊྛཱནེ ཨཊྛཾསུ. ཡཱཧི ཝཱ ཧཱིནཱ བྷཱཝིཏཱ, ཏཱ དས དས ཨེཀཊྛཱནེ ཨཊྛཾསུ. ཡཱཧི ཏཏོ པཎཱིཏཏརཱ བྷཱཝིཏཱ, ཏཱ ཝཱིསཏི ཝཱིསཏི. ཡཱཧི ཏཏོ པཎཱིཏཏརཱ…པེ… ཏཱ སཊྛི སཊྛི ཨེཀཊྛཱནེ ཨཊྛཾསུ.

ཨཱརགྒཀོཊིནིཏུདནམཏྟེཏི ཨཱརགྒཀོཊིཡཱ པཏནམཏྟེ ཨོཀཱསེ. ན ¶ ཙ ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟཱིཏི ཨེཝཾ སམྦཱདྷེ ཋཱནེ ཏིཊྛནྟིཡོཔི ཨཉྙམཉྙཾ ན བྱཱབཱདྷེནྟི ན གྷཊྚེནྟི, ཨསམྤཱིལཱ༹ ཨསམྦཱདྷཱཝ ཨཧེསུཾ. ‘‘ཏཝ ཧཏྠོ མཾ བཱདྷཏི, ཏཝ པཱདོ མཾ བཱདྷཏི, ཏྭཾ མཾ མདྡནྟཱི ཋིཏཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཀཱརཎཾ ནཱཧོསི. ཏཏྠ ནཱུནཱཏི ཏསྨིཾ བྷཝེ ནཱུན. ཏཐཱཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏནྟི ཏེནཱཀཱརེན ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ. ཡེན ཏཱ དེཝཏཱཏི ཡེན ཏཐཱབྷཱཝིཏེན ཙིཏྟེན ཏཱ དེཝཏཱ དསཔི ཧུཏྭཱ…པེ… ཏིཊྛནྟི, ན ཙ ཨཉྙམཉྙཾ བྱཱབཱདྷེནྟཱིཏི. ཨིདྷེཝ ཁོཏི སཱསནེ ཝཱ མནུསྶལོཀེ ཝཱ བྷུམྨཾ, ཨིམསྨིཾཡེཝ སཱསནེ ཨིམསྨིཾཡེཝ མནུསྶལོཀེཏི ཨཏྠོ. ཏཱསཉྷི དེཝཏཱནཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ མནུསྶལོཀེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཙ སཱསནེ ཏཾ ཙིཏྟཾ བྷཱཝིཏཾ, ཡེན ཏཱ སནྟེ རཱུཔབྷཝེ ནིབྦཏྟཱ, ཏཏོ ཙ པན ཨཱགནྟྭཱ ཨེཝཾ སུཁུམེ ཨཏྟབྷཱཝེ མཱཔེཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏཏྠ ཀིཉྩཱཔི ཀསྶཔདསབལསྶ སཱསནེ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི ནིབྦཏྟེཏྭཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟདེཝཏཱཔི ཨཏྠི, སབྦབུདྡྷཱནཾ པན ཨེཀཱཝ ཨནུསཱསནཱི ཨེཀཾ སཱསནནྟི ཀཏྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝ ཁོ, སཱརིཔུཏྟཱ’’ཏི ཨཉྙབུདྡྷཱནཾ སཱསནམྤི ཨིམམེཝ སཱསནཾ ཀརོནྟོ ཨཱཧ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏཐཱགཏེན སམཱཔཏྟིཡཱ ཐཱམོ ཀཐིཏོ.

ཨིདཱནི ¶ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ ཨཱརབྦྷ ཏནྟིཝསེན ཨནུསཱསནིཾ ཀཐེནྟོ ཏསྨཱཏིཧ, སཱརིཔུཏྟཱཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཏཱ དེཝཏཱ ཨིདྷེཝ སནྟཾ སམཱཔཏྟིཾ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སནྟེ བྷཝེ ནིབྦཏྟཱ, ཏསྨཱ. སནྟིནྡྲིཡཱཏི པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ སནྟཏཱཡ ནིབྦུཏཏཱཡ པཎཱིཏཏཱཡ སནྟིནྡྲིཡཱ. སནྟམཱནསཱཏི མཱནསསྶ སནྟཏཱཡ ནིབྦུཏཏཱཡ པཎཱིཏཏཱཡ སནྟམཱནསཱ. སནྟཾཡེཝ ཨུཔཧཱརཾ ཨུཔཧརིསྶཱམཱཏི ཀཱཡཙིཏྟཱུཔཧཱརཾ སནྟཾ ནིབྦུཏཾ པཎཱིཏཾཡེཝ ཨུཔཧརིསྶཱམ. སབྲཧྨཙཱརཱིསཱུཏི ¶ སམཱནཾ ཨེཀུདྡེསཏཱདིཾ བྲཧྨཾ ཙརནྟེསུ སཧདྷམྨིཀེསུ. ཨེཝཉྷི ཝོ, སཱརིཔུཏྟ, སིཀྑིཏབྦནྟི ཨིམིནཱ ཨེཏྟཀེན ཝཱརེན བྷགཝཱ དེསནཾ སབྦཉྙུབྷཱསིཏཾ ཨཀཱསི. ཨནསྶུནྟི ནཊྛཱ ¶ ཝིནཊྛཱ. ཡེ ཨིམཾ དྷམྨཔརིཡཱཡཾ ནཱསྶོསུནྟི ཡེ ཨཏྟནོ པཱཔིཀཾ ཏུཙྪཾ ནིརཏྠཀཾ དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡ ཨིམཾ ཨེཝརཱུཔཾ དྷམྨདེསནཾ སོཏུཾ ན ལབྷིཾསཱུཏི ཡཐཱནུསནྡྷིནཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

༣༨. ཚཊྛེ ཝརཎཱཡཾ ཝིཧརཏཱིཏི ཝརཎཱ ནཱམ ཨེཀཾ ནགརཾ, ཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརཏི. ཀཱམརཱགཱབྷིནིཝེསཝིནིབནྡྷཔལིགེདྷཔརིཡུཊྛཱནཛ྄ཛྷོསཱནཧེཏཱུཏི ཀཱམརཱགཱབྷིནིཝེསཧེཏུ, ཀཱམརཱགཝིནིབནྡྷཧེཏུ, ཀཱམརཱགཔལིགེདྷཧེཏུ, ཀཱམརཱགཔརིཡུཊྛཱནཧེཏུ, ཀཱམརཱགཨཛ྄ཛྷོསཱནཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡྭཱཡཾ པཉྩ ཀཱམགུཎེ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫཏི ཀཱམརཱགོ, ཏསྶཱབྷིནིཝེསཱདིཧེཏུ. ཀཱམརཱགེན ཨབྷིནིཝིཊྛཏྟཱ ཝིནིབདྡྷཏྟཱ ཏསྨིཾཡེཝ ཙ ཀཱམརཱགེ མཧཱཔངྐེ ཝིཡ པལིགེདྷཏྟཱ ཨནུཔཝིཊྛཏྟཱ ཏེནེཝ ཙ ཀཱམརཱགེན པརིཡུཊྛིཏཏྟཱ གཧིཏཏྟཱ ཀཱམརཱགེནེཝ ཙ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཏྟཱ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ གཧིཏཏྟཱཏི. དིཊྛིརཱགཱདིཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དིཊྛིརཱགོཏི པནེཏྠ དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀརཱགོ ཝེདིཏབྦོ. པུརཏྠིམེསུ ཛནཔདེསཱུཏི ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཏོ སཱཝཏྠིཛནཔདོ པུརཏྠིམདིསཱབྷཱགེ ཧོཏི, ཐེརོ ཙ ནིསཱིདནྟོཔི ཏཏོམུཁོཝ ནིསིནྣོ, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསཱིཏི ཨུདཱཧཱརཾ ཨུདཱཧརི. ཡཐཱ ཧི ཡཾ ཏེལཾ མཱནཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཝིསྶནྡིཏྭཱ གཙྪཏི, ཏཾ ཨཝསེསཀོཏི ¶ ཝུཙྩཏི. ཡཉྩ ཛལཾ ཏལཱ༹ཀཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཙྪཏི ¶ , ཏཾ ཨོགྷོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝམེཝཾ ཡཾ པཱིཏིཝཙནཾ ཧདཡཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨདྷིཀཾ ཧུཏྭཱ ཨནྟོ ཨསཎྛཧིཏྭཱ བཧི ནིཀྑམཏི, ཏཾ ཨུདཱནནྟི ཝུཙྩཏི, ཨེཝརཱུཔཾ པཱིཏིམཡཝཙནཾ ནིཙྪཱརེསཱིཏི ཨཏྠོ.

༣༩. སཏྟམེ གུནྡཱཝནེཏི ཨེཝཾ ནཱམཀེ ཝནེ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ‘‘མཧཱཀཙྩཱནཏྠེརོ ཀིར ནཱམ ཨཏྟནོ པིཏུམཏྟམྤི ཨཡྻཀམཏྟམྤི དིསྭཱ ནེཝ ཨབྷིཝཱདེཏི ན པཙྩུཊྛེཏི ན ཨཱསནེན ནིམནྟེཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ ‘‘ན སཀྐཱ ཨེཏྟཀེན ནིཊྛཾ གནྟུཾ, ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ནཾ པརིགྒཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཡེནཱཡསྨཱ མཧཱཀཙྩཱནོ ཏེནུཔསངྐམི. ཛིཎྞེཏི ཛརཱཛིཎྞེ. ཝུདྡྷེཏི ཝཡོཝུདྡྷེ. མཧལླཀེཏི ཛཱཏིམཧལླཀེ. ཨདྡྷགཏེཏི དཱིགྷཀཱལདྡྷཱནཾ ཨཏིཀྐནྟེ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟེཏི པཙྪིམཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟེ. ཏཡིདཾ, བྷོ ཀཙྩཱན, ཏཐེཝཱཏི, བྷོ ཀཙྩཱན, ཡཾ ཏཾ ཨམྷེཧི ཀེཝལཾ སུཏམེཝ, ཏཾ ཨིམིནཱ དིཊྛེན སམེཏི. ཏསྨཱ ཏཾ ཏཐེཝ, ན ཨཉྙཐཱ. ན ཧི བྷཝཾ ཀཙྩཱནོ བྲཱཧྨཎེཏི ཨིདཾ ཨཏྟཱནཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨཡཾ ཀིརསྶ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨམྷེ ཨེཝཾ མཧལླཀེ དིསྭཱ བྷོཏོ ཀཙྩཱནསྶ ཨབྷིཝཱདནམཏྟམྤི པཙྩུཊྛཱནམཏྟམྤི ¶ ཨཱསནེན ནིམནྟནམཏྟམྤི ནཏྠཱིཏི. ན སམྤནྣམེཝཱཏི ན ཡུཏྟམེཝ ན ཨནུཙྪཝིཀམེཝ.

ཐེརོ བྲཱཧྨཎསྶ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ ནེཝ ཝུདྡྷེ ཛཱནཱཏི ན དཧརེ, ཨཱཙིཀྑིསྶཱམིསྶ ཝུདྡྷེ ཙ དཧརེ ཙཱ’’ཏི དེསནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཨཏྠི བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛཱནཏཱཏི སབྦཾ ནེཡྻཾ ཛཱནནྟེན. པསྶཏཱཏི ཏདེཝ ཧཏྠེ ཋཔིཏཾ ཨཱམལཀཾ ཝིཡ པསྶནྟེན. ཝུདྡྷབྷཱུམཱིཏི ཡེན ཀཱརཎེན ཝུདྡྷོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ ཀཱརཎཾ. དཧརབྷཱུམཱིཏི ¶ ཡེན ཀཱརཎེན དཧརོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ ཀཱརཎཾ. ཨཱསཱིཏིཀོཏི ཨསཱིཏིཝསྶཝཡོ. ནཱཝུཏིཀོཏི ནཝུཏིཝསྶཝཡོ. ཀཱམེ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཝཏྠུཀཱམེ ཀིལེསཀཱམེཏི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ ཀམནཝསེན པརིབྷུཉྫཏི. ཀཱམམཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ གྷརེ གྷརསྶཱམིཀོ ཝིཡ ཝསཏི ཨདྷིཝསཏི. ཀཱམཔརིཡེསནཱཡ ཨུསྶུཀོཏི དུཝིདྷཱནམྤི ཀཱམཱནཾ པརིཡེསནཏྠཾ ཨུསྶུཀྐམཱཔནྣོ. བཱལོ ན ཐེརོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱིཏི སོ ན ཐེརོ བཱལོ མནྡོཏྭེཝ གཎནཾ གཙྪཏི. ཝུཏྟཾ ཧེཏཾ –

‘‘ན ¶ ཏེན ཐེརོ སོ ཧོཏི, ཡེནསྶ པལིཏཾ སིརོ;

པརིཔཀྐོ ཝཡོ ཏསྶ, མོགྷཛིཎྞོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༦༠);

དཧརོཏི ཏརུཎོ. ཡུཝཱཏི ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ. སུསུཀཱལ༹ཀེསོཏི སུཊྛུ ཀཱལ༹ཀེསོ. བྷདྲེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོཏི ཡེན ཡོབྦནེན སམནྣཱགཏོ ཡུཝཱ, ཏཾ ཡོབྦནཾ བྷདྲཾ ལདྡྷཀནྟི དསྶེཏི. པཋམེན ཝཡསཱཏི པཋམཝཡོ ནཱམ ཏེཏྟིཾས ཝསྶཱནི, ཏེན སམནྣཱགཏོཏི ཨཏྠོ. པཎྜིཏོ ཐེརོཏྭེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱིཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ པཎྜིཏོཏི ཙ ཐེརོཏི ཙ གཎནཾ གཙྪཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘ཡམྷི སཙྩཉྩ དྷམྨོ ཙ, ཨཧིཾསཱ སཾཡམོ དམོ;

ས ཝེ ཝནྟམལོ དྷཱིརོ, ཐེརོ ཨིཏི པཝུཙྩཏཱི’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༦༡);

༤༠. ཨཊྛམེ ¶ ཙོརཱ བལཝནྟོ ཧོནྟཱིཏི པཀྑསམྤནྣཱ, པརིཝཱརསམྤནྣཱ, དྷནསམྤནྣཱ, ནིཝཱསཊྛཱནསམྤནྣཱ, ཝཱཧནསམྤནྣཱ ཙ ཧོནྟི. རཱཛཱནོ ཏསྨིཾ སམཡེ དུབྦལཱ ཧོནྟཱིཏི ཏསྨིཾ སམཡེ རཱཛཱནོ ཏཱསཾ སམྤཏྟཱིནཾ ཨབྷཱཝེན དུབྦལཱ ཧོནྟི. ཨཏིཡཱཏུནྟི བཧིདྡྷཱ ཛནཔདཙཱརིཀཾ ¶ ཙརིཏྭཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ ཨནྟོནགརཾ པཝིསིཏུཾ. ནིཡྻཱཏུནྟི ‘‘ཙོརཱ ཛནཔདཾ ཝིལུམྤནྟི མདྡནྟི, ཏེ ནིསེདྷེསྶཱམཱ’’ཏི པཋམཡཱམེ ཝཱ མཛ྄ཛྷིམཡཱམེ ཝཱ པཙྪིམཡཱམེ ཝཱ ནིཀྑམིཏུཾ ཕཱསུཀཾ ན ཧོཏི. ཏཏོ ཨུཊྛཱཡ ཙོརཱ མནུསྶེ པོཐེཏྭཱ ཨཙྪིནྡིཏྭཱ གཙྪནྟི. པཙྩནྟིམེ ཝཱ ཛནཔདེ ཨནུསཉྙཱཏུནྟི གཱམཾ ཝཱསཀརཎཏྠཱཡ སེཏུཾ ཨཏྠརཎཏྠཱཡ པོཀྑརཎིཾ ཁཎཱཔནཏྠཱཡ སཱལཱདཱིནཾ ཀརཎཏྠཱཡ པཙྩནྟིམེ ཛནཔདེ ཨནུསཉྙཱཏུམྤི ན སུཁཾ ཧོཏི. བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱནནྟི ཨནྟོནགརཝཱསཱིནཾ བྲཱཧྨཎགཧཔཏིཀཱནཾ. བཱཧིརཱནི ཝཱ ཀམྨནྟཱནཱིཏི བཧིགཱམེ ཨཱརཱམེ ཁེཏྟཀམྨནྟཱནི. པཱཔབྷིཀྑཱུ བལཝནྟོ ཧོནྟཱིཏི པཀྑུཏྟརཱ ཡསུཏྟརཱ པུཉྙཝནྟོ བཧུཀེཧི ཨུཔཊྛཱཀེཧི ཙ ཨུཔཊྛཱཀཱིཧི ཙ སམནྣཱགཏཱ རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟསནྣིསྶིཏཱ. པེསལཱ བྷིཀྑཱུ ཏསྨིཾ སམཡེ དུབྦལཱ ཧོནྟཱིཏི ཏསྨིཾ སམཡེ པིཡསཱིལཱ བྷིཀྑཱུ ཏཱསཾ སམྤཏྟཱིནཾ ཨབྷཱཝེན དུབྦལཱ ཧོནྟི. ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱཝ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ སངྐསཱཡནྟཱིཏི ¶ ནིསྶདྡཱ ཧུཏྭཱ སངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནིསིནྣཱ ཀིཉྩི ཨེཀཝཙནམྤི མུཁཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ པཛ྄ཛྷཱཡནྟཱ ཝིཡ ནིསཱིདནྟི. ཏཡིདནྟི ¶ ཏདེཏཾ ཀཱརཎཾ. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ.

༤༡. ནཝམེ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟཱདྷིཀརཎཧེཏཱུཏི མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཡཱ ཀཱརཎཧེཏུ པཊིཔཛྫནཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཉཱཡཾ དྷམྨཾ ཀུསལནྟི སཧཝིཔསྶནཀཾ མགྒཾ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི སཧཝིཔསྶནཀཾ མགྒཾ ཨཱརཱདྷེཏུཾ སམྤཱདེཏུཾ པཱུརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒོ ཀཐིཏོ.

༤༢. དསམེ དུགྒཧིཏེཧཱིཏི ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ གཧིཏེཧི. བྱཉྫནཔྤཏིརཱུཔཀེཧཱིཏི བྱཉྫནསོ པཏིརཱུཔཀེཧི ཨཀྑརཙིཏྲཏཱཡ ལདྡྷཀེཧི. ཨཏྠཉྩ དྷམྨཉྩ པཊིབཱཧནྟཱིཏི སུགྒཧིཏསུཏྟནྟཱནཾ ཨཏྠཉྩ པཱལི༹ཉྩ པཊིབཱཧནྟི, ཨཏྟནོ དུགྒཧིཏསུཏྟནྟཱནཾཡེཝ ཨཏྠཉྩ པཱལི༹ཉྩ ཨུཏྟརིཏརཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟི. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སཱསནསྶ ཝུདྡྷི ཙ པརིཧཱནི ཙ ཀཐིཏཱཏི.

སམཙིཏྟཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. པརིསཝགྒཝཎྞནཱ

༤༣. པཉྩམསྶ ¶ པཋམེ ཨུཏྟཱནཱཏི པཱཀཊཱ ཨཔྤཊིཙྪནྣཱ. གམྦྷཱིརཱཏི གུལ༹ྷཱ པཊིཙྪནྣཱ. ཨུདྡྷཏཱཏི ཨུདྡྷཙྩེན སམནྣཱགཏཱ. ཨུནྣལཱ༹ཏི ཨུགྒཏནལཱ༹, ཨུཊྛིཏཏུཙྪམཱནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཙཔལཱཏི པཏྟཙཱིཝརམཎྜནཱདིནཱ ཙཱཔལླེན ཡུཏྟཱ. མུཁརཱཏི མུཁཁརཱ ཁརཝཙནཱ. ཝིཀིཎྞཝཱཙཱཏི ཨསཾཡཏཝཙནཱ དིཝསམྤི ནིརཏྠཀཝཙནཔལཱཔིནོ. མུཊྛསྶཏཱིཏི ¶ ཝིསྶཊྛསཏིནོ. ཨསམྤཛཱནཱཏི ནིཔྤཉྙཱ. ཨསམཱཧིཏཱཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱམཏྟསྶཱཔི ཨལཱབྷིནོ. པཱཀཏིནྡྲིཡཱཏི པཀཏིཡཱ ཋིཏེཧི ཝིཝཊེཧི ཨརཀྑིཏེཧི ཨིནྡྲིཡེཧི སམནྣཱགཏཱ. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ.

༤༤. དུཏིཡེ ¶ བྷཎྜནཛཱཏཱཏི བྷཎྜནཾ ཝུཙྩཏི ཀལཧསྶ པུབྦབྷཱགོ, ཏཾ ཏེསཾ ཛཱཏནྟི བྷཎྜནཛཱཏཱ. ཏཐཱ ‘‘མཡཾ ཏུམྷེ དཎྜཱཔེསྶཱམ བནྡྷཱཔེསྶཱམཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཔྤཝཏྟིཡཱ སཉྫཱཏཀལཧཱ. ཨཡཾ ཏཱཝ གིཧཱིསུ ནཡོ. པབྦཛིཏཱ པན ཨཱཔཏྟིཝཱིཏིཀྐམཝཱཙཾ ཝདནྟཱ ཀལཧཛཱཏཱ ནཱམ. ཝིཝཱདཱཔནྣཱཏི ཝིརུདྡྷཝཱདཾ ཨཱཔནྣཱ. མུཁསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱཏི གུཎཱནཾ ཚིནྡནཊྛེན དུབྦྷཱསིཏཱ ཝཱཙཱ མུཁསཏྟིཡོཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཱཧི ཝིཏུདནྟཱ ཝིཛ྄ཛྷནྟཱ. སམགྒཱཏི ཨེཀཀམྨཾ ཨེཀུདྡེསོ སམསིཀྑཏཱཏི ཨེཏེསཾ ཀརཎེན སམགྒཏཱཡ སཧིཏཱ. པིཡཙཀྑཱུཧཱིཏི མེཏྟཱཙཀྑཱུཧི.

༤༥. ཏཏིཡེ ཨགྒཝཏཱིཏི ཨུཏྟམཔུགྒལཝཏཱི, ཨགྒཱཡ ཝཱ ཨུཏྟམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏཱ. ཏཏོ ཝིཔརཱིཏཱ ཨནགྒཝཏཱི. བཱཧུལིཀཱཏི ཙཱིཝརཱདིབཱཧུལླཱཡ པཊིཔནྣཱ. སཱསནཾ སིཐིལཾ གཎྷནྟཱིཏི སཱཐལིཀཱ. ཨོཀྐམནེ པུབྦངྒམཱཏི ཨེཏྠ ཨོཀྐམནཾ ཝུཙྩཏི ཨཝགམནཊྛེན པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི, ཏེན པཉྩནཱིཝརཎཔཱུརཎེ པུབྦངྒམཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. པཝིཝེཀེཏི ཨུཔདྷིཝིཝེཀེ ནིབྦཱནེ. ནིཀྑིཏྟདྷུརཱཏི ཏིཝིདྷེཔི ཝིཝེཀེ ཨོརོཔིཏདྷུརཱ. ན ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟཱིཏི དུཝིདྷམྤི ཝཱིརིཡཾ ན ཀརོནྟི. ཨཔྤཏྟསྶ པཏྟིཡཱཏི པུབྦེ ཨཔྤཏྟསྶ ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལཝིསེསསྶ པཏྟིཨཏྠཱཡ. ཨིཏརཾ ¶ པདདྭཡཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. པཙྪིམཱ ཛནཏཱཏི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཨནྟེཝཱསིཀཛནོ ¶ . དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཀཏཾ ཨནུཀརོནྟོ དིཊྛསྶ ཏེསཾ ཨཱཙཱརསྶ ཨནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི ནཱམ. སེསཾ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན ཝེདིཏབྦཾ.

༤༦. ཙཏུཏྠེ ཨརིཡཱཏི ཨརིཡསཱཝཀཔརིསཱ. ཨནརིཡཱཏི པུཐུཛྫནཔརིསཱ. ‘‘ཨིདཾ དུཀྑ’’ནྟི ཡཐཱབྷཱུཏཾ ནཔྤཛཱནནྟཱིཏི ཋཔེཏྭཱ ཏཎྷཾ ཏེབྷཱུམཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ དུཀྑསཙྩཾ ནཱམ, ཨེཏྟཀམེཝ དུཀྑཾ, ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ དུཀྑཾ ནཏྠཱིཏི ཡཐཱསབྷཱཝཏོ ནཔྤཛཱནནྟི. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. སེསཔདེསུ པན ཏསྶ དུཀྑསྶ སམུཊྛཱཔིཀཱ པུརིམཏཎྷཱ སམུདཡོ ནཱམ, ཏསྶཱཡེཝ ཏཎྷཱཡ, དྭིནྣམྤི ཝཱ ཏེསཾ སཙྩཱནཾ ཨཙྩནྟཀྑཡོ ཨསམུཔྤཏྟི དུཀྑནིརོདྷོ ནཱམ, ཨཊྛངྒིཀོ ཨརིཡམགྒོ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ནཱམཱཏི ¶ ཨེཝཾ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏཱུཧི སཙྩེཧི ཙཏྟཱརོ མགྒཱ ཙ ཙཏྟཱརི ཙ ཕལཱནི ཀཐིཏཱནི.

༤༧. པཉྩམེ པརིསཱཀསཊོཏི ཀསཊཔརིསཱ ཀཙཝརཔརིསཱ པལཱཔཔརིསཱཏི ཨཏྠོ. པརིསཱམཎྜོཏི པསནྣཔརིསཱ སཱརཔརིསཱཏི ཨཏྠོ. ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪནྟཱིཏི ཚནྡེན ཨགཏིཾ གཙྪནྟི, ཨཀཏྟབྦཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིམཱནི པན ཙཏྟཱརི ཨགཏིགམནཱནི བྷཎྜབྷཱཛནཱིཡེ ཙ ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ ཙ ལབྦྷནྟི. ཏཏྠ བྷཎྜབྷཱཛནཱིཡེ ཏཱཝ ཨཏྟནོ བྷཱརབྷཱུཏཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨམནཱཔེ བྷཎྜཀེ པཏྟེ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ མནཱཔཾ དེནྟོ ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཨཏྟནོ པན ཨབྷཱརབྷཱུཏཱནཾ མནཱཔེ བྷཎྜཀེ པཏྟེ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཨམནཱཔཾ དེནྟོ དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. བྷཎྜཀབྷཱཛནཱིཡཝཏྠུཉྩ ཋིཏིཀཉྩ ཨཛཱནནྟོ མོཧཱགཏིཾ ¶ གཙྪཏི ནཱམ. མུཁརཱནཾ ཝཱ རཱཛཱདིནིསྶིཏཱནཾ ཝཱ ‘‘ཨིམེ མེ ཨམནཱཔེ བྷཎྜཀེ དིནྣེ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻུ’’ནྟི བྷཡེན པརིཝཏྟེཏྭཱ མནཱཔཾ དེནྟོ བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཡོ པན ཨེཝཾ ན གཙྪཏི, སབྦེསཾ ཏུལཱབྷཱུཏོ པམཱཎབྷཱུཏོ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཧུཏྭཱ ཡཾ ཡསྶ པཱཔུཎཱཏི, ཏཉྙེཝ ཏསྶ དེཏི, ཨཡཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨགཏིགམནཾ ན གཙྪཏི ནཱམ. ཝིནིཙྪཡཊྛཱནེ པན ཨཏྟནོ བྷཱརབྷཱུཏསྶ གརུཀཱཔཏྟིཾ ལཧུཀཱཔཏྟཱིཏི ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོ ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཨིཏརསྶ ལཧུཀཱཔཏྟིཾ གརུཀཱཔཏྟཱིཏི ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོ དོསཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཨཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཾ པན སམུཙྩཡཀྑནྡྷཀཉྩ ཨཛཱནནྟོ མོཧཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. མུཁརསྶ ཝཱ རཱཛཔཱུཛིཏསྶ ཝཱ ‘‘ཨཡཾ མེ གརུཀཾ ཀཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཀཐེནྟསྶ ཨནཏྠམྤི ཀརེཡྻཱ’’ཏི གརུཀམེཝ ལཧུཀཱཏི ཀཏྭཱ ཀཐེནྟོ བྷཡཱགཏིཾ གཙྪཏི ནཱམ. ཡོ པན སབྦེསཾ ཡཐཱབྷཱུཏམེཝ ཀཐེཏི, ཨཡཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི ཨགཏིགམནཾ ན གཙྪཏི ནཱམ.

༤༨. ཚཊྛེ ¶ ཨོཀྐཱཙིཏཝིནཱིཏཱཏི དུབྦིནཱིཏཱ. ནོ པཊིཔུཙྪཱཝིནཱིཏཱཏི ན པུཙྪིཏྭཱ ཝིནཱིཏཱ. གམྦྷཱིརཱཏི པཱལི༹ཝསེན གམྦྷཱིརཱ སལླསུཏྟསདིསཱ. གམྦྷཱིརཏྠཱཏི ཨཏྠཝསེན གམྦྷཱིརཱ མཧཱཝེདལླསུཏྟསདིསཱ. ལོཀུཏྟརཱཏི ལོཀུཏྟརཨཏྠདཱིཔཀཱ ¶ . སུཉྙཏཱཔཊིསཾཡུཏྟཱཏི སཏྟསུཉྙཾ དྷམྨམཏྟམེཝ པཀཱསཀཱ ཨསངྑཏསཾཡུཏྟསདིསཱ. ན ཨཉྙཱ ཙིཏྟཾ ཨུཔཊྛཔེནྟཱིཏི ཝིཛཱནནཏྠཱཡ ཙིཏྟཾ ན ཨུཔཊྛཔེནྟི, ནིདྡཱཡནྟི ཝཱ ཨཉྙཝིཧིཏཱ ཝཱ ཧོནྟི. ཨུགྒཧེཏབྦཾ པརིཡཱཔུཎིཏབྦནྟི ཨུགྒཧེཏབྦེ ཙ པརིཡཱཔུཎིཏབྦེ ཙ. ཀཝིཏཱཏི ¶ ཀཝཱིཧི ཀཏཱ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཙིཏྟཀྑརཱཏི ཝིཙིཏྲཨཀྑརཱ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. བཱཧིརཀཱཏི སཱསནཏོ བཧིབྷཱུཏཱ. སཱཝཀབྷཱསིཏཱཏི ཏེསཾ ཏེསཾ སཱཝཀེཧི བྷཱསིཏཱ. སུསྶཱུསནྟཱིཏི ཨཀྑརཙིཏྟཏཱཡ ཙེཝ སརསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཏྟམནཱ ཧུཏྭཱ སུཎནྟི. ན ཙེཝ ཨཉྙམཉྙཾ པཊིཔུཙྪནྟཱིཏི ཨཉྙམཉྙཾ ཨཏྠཾ ཝཱ ཨནུསནྡྷིཾ ཝཱ པུབྦཱཔརཾ ཝཱ ན པུཙྪནྟི. ན ཙ པཊིཝིཙརནྟཱིཏི པུཙྪནཏྠཱཡ ཙཱརིཀཾ ན ཝིཙརནྟི. ཨིདཾ ཀཐནྟི ཨིདཾ བྱཉྫནཾ ཀཐཾ རོཔེཏབྦཾ ཀིནྟི རོཔེཏབྦཾ? ཨིམསྶ ཀོ ཨཏྠོཏི ཨིམསྶ བྷཱསིཏསྶ ཀོ ཨཏྠོ, ཀཱ ཨནུསནྡྷི, ཀིཾ པུབྦཱཔརཾ? ཨཝིཝཊནྟི པཊིཙྪནྣཾ. ན ཝིཝརནྟཱིཏི ན ཨུགྒྷཱཊེནྟི. ཨནུཏྟཱནཱིཀཏནྟི ཨཔཱཀཊཾ ཀཏཾ. ན ཨུཏྟཱནིཾ ཀརོནྟཱིཏི པཱཀཊཾ ན ཀརོནྟི. ཀངྑཱཋཱནིཡེསཱུཏི ཀངྑཱཡ ཀཱརཎབྷཱུཏེསུ. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ.

༤༩. སཏྟམེ ཨཱམིསགརཱུཏི ཙཏུཔཙྩཡགརུཀཱ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ལཱམཀཏོ གཧེཏྭཱ ཋིཏཔརིསཱ. སདྡྷམྨགརཱུཏི ནཝ ལོཀུཏྟརདྷམྨེ གརུཀེ ཀཏྭཱ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ལཱམཀཏོ གཧེཏྭཱ ཋིཏཔརིསཱ. ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོཏི དྭཱིཧི བྷཱགེཧི ཝིམུཏྟོ. པཉྙཱཝིམུཏྟོཏི པཉྙཱཡ ཝིམུཏྟོ སུཀྑཝིཔསྶཀཁཱིཎཱསཝོ. ཀཱཡསཀྑཱིཏི ཀཱཡེན ཛྷཱནཕསྶཾ ཕུསིཏྭཱ པཙྪཱ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཏྭཱ ཋིཏོ. དིཊྛིཔྤཏྟོཏི ¶ དིཊྛནྟཾ པཏྟོ. ཨིམེ དྭེཔི ཚསུ ཋཱནེསུ ལབྦྷནྟི. སདྡྷཱཝིམུཏྟོཏི སདྡཧནྟོ ཝིམུཏྟོ. ཨཡམྤི ཚསུ ཋཱནེསུ ལབྦྷཏི. དྷམྨཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི དྷམྨཱནུསཱརཱི. སདྡྷཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི སདྡྷཱནུསཱརཱི. ཨིམེ དྭེཔི པཋམམགྒསམངྒིནོ. ཀལྱཱཎདྷམྨོཏི སུནྡརདྷམྨོ. དུསྶཱིལོ པཱཔདྷམྨོཏི ནིསྶཱིལོ ལཱམཀདྷམྨོ. ཨིམཾ ཀསྨཱ གཎྷནྟི? སབྦེསུ ཧི ཨེཀསདིསེསུ ཛཱཏེསུ ¶ སཱིལཝནྟེསུ བལཝགཱརཝཾ ན ཧོཏི, ཨེཀཙྩེསུ པན དུསྶཱིལེསུ སཏི སཱིལཝནྟཱནཾ ཨུཔརི བལཝགཱརཝཾ ཧོཏཱིཏི མཉྙནྟཱ གཎྷནྟི. ཏེ ཏེན ལཱབྷཾ ལབྷནྟཱིཏི ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨེཀཙྩཱནཾ ཝཎྞཾ ཨེཀཙྩཱནཾ ཨཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ལབྷནྟི. གཐིཏཱཏི ཏཎྷཱཡ གནྠིཏཱ. མུཙྪིཏཱཏི ཏཎྷཱཝསེནེཝ མུཙྪིཏཱ. ཨཛ྄ཛྷོཔནྣཱཏི ཨཛ྄ཛྷོསཱཡ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ ¶ ཋིཏཱ. ཨནཱདཱིནཝདསྶཱཝིནོཏི ཨཔཙྩཝེཀྑིཏཔརིབྷོགེ ཨཱདཱིནཝཾ ཨཔསྶནྟཱ. ཨནིསྶརཎཔཉྙཱཏི ཙཏཱུསུ པཙྩཡེསུ ཚནྡརཱགཨཔཀཌྜྷནཱཡ ནིསྶརཎཔཉྙཱཡ ཝིརཧིཏཱ ཨིདམཏྠཾ ཨེཏནྟི ཨཛཱནནྟཱ. པརིབྷུཉྫནྟཱིཏི སཙྪནྡརཱགཱ ཧུཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟི.

སུཀྐཔཀྑེ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོཏིཨཱདཱིསུ ཨཡཾ སཏྟནྣམྤི ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ སངྑེཔཔཀཱསནཱ – ཨེཀོ བྷིཀྑུ པཉྙཱདྷུརེན ཨབྷིནིཝིཊྛོ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ དྷམྨཱནུསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི, སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིསུ ཚསུ ཋཱནེསུ ཀཱཡསཀྑི ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ནཱམ. སམཱཔཏྟཱིཧི ཝིཀྑམྦྷནཝིམུཏྟིཡཱ མགྒེན སམུཙྪེདཝིམུཏྟིཡཱཏི དྭིཀྑཏྟུཾ ཝཱ དྭཱིཧི ཝཱ བྷཱགེཧི ཝིམུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཨཔརོ པཉྙཱདྷུརེན ཨབྷིནིཝིཊྛོ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏུཾ ¶ ཨསཀྐོནྟོ སུཀྑཝིཔསྶཀོཝ ཧུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ དྷམྨཱནུསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི, སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིསུ ཚསུ ཋཱནེསུ དིཊྛིཔྤཏྟོ ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ པཉྙཱཝིམུཏྟོ ནཱམ. ཨཔརོ སདྡྷཱདྷུརེན ཨབྷིནིཝིཊྛོ ཨཊྛ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ སདྡྷཱནུསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི, སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིསུ ཚསུ ཋཱནེསུ ཀཱཡསཀྑི ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ ཨུབྷཏོབྷཱགཝིམུཏྟོ ནཱམ. ཨཔརོ སདྡྷཱདྷུརེན ཨབྷིནིཝིཊྛོ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ སུཀྑཝིཔསྶཀོཝ ཧུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ པཱཔུཎཱཏི. སོ ཏསྨིཾ ཁཎེ སདྡྷཱནུསཱརཱི ནཱམ ཧོཏི, སོཏཱཔཏྟིཕལཱདཱིསུ ཚསུ ཋཱནེསུ སདྡྷཱཝིམུཏྟོ ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལཀྑཎེ པཉྙཱཝིམུཏྟོ ནཱམ.

༥༠. ཨཊྛམེ ཝིསམཱཏི སཔཀྑལནཊྛེན ཝིསམཱ. སམཱཏི ནིཔཀྑལནཊྛེན སམཱ. ཨདྷམྨཀམྨཱནཱིཏི ཨུདྡྷམྨཱནི ཀམྨཱནི. ཨཝིནཡཀམྨཱནཱིཏི ཨུབྦིནཡཱནི ཀམྨཱནི.

༥༡. ནཝམེ ¶ ཨདྷམྨིཀཱཏི ནིདྡྷམྨཱ. དྷམྨིཀཱཏི དྷམྨཡུཏྟཱ.

༥༢. དསམེ ཨདྷིཀརཎནྟི ཝིཝཱདཱདྷིཀརཎཱདིཙཏུབྦིདྷཾ ཨདྷིཀརཎཾ. ཨཱདིཡནྟཱིཏི གཎྷནྟི. སཉྙཱཔེནྟཱིཏི ཛཱནཱཔེནྟི. ན ཙ སཉྙཏྟིཾ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི སཉྙཱཔནཏྠཾ ན སནྣིཔཏནྟི. ན ཙ ནིཛ྄ཛྷཱཔེནྟཱིཏི ན པེཀྑཱཔེནྟི. ན ཙ ནིཛ྄ཛྷཏྟིཾ ཨུཔགཙྪནྟཱིཏི ཨཉྙམཉྙཾ ནིཛ྄ཛྷཱཔནཏྠཱཡ ན སནྣིཔཏནྟི. ཨསཉྙཏྟིབལཱཏི ཨསཉྙཏྟིཡེཝ བལཾ ཨེཏེསནྟི ཨསཉྙཏྟིབལཱ ¶ . ཨཔྤཊིནིསྶགྒམནྟིནོཏི ཡེསཾ ཧི ཨེཝཾ ཧོཏི – ‘‘སཙེ ཨམྷེཧི གཧིཏཾ ཨདྷིཀརཎཾ དྷམྨིཀཾ བྷཝིསྶཏི, གཎྷིསྶཱམ. སཙེ ཨདྷམྨིཀཾ, ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱ’’ཏི, ཏེ པཊིནིསྶགྒམནྟིནོ ནཱམ ¶ ཧོནྟི. ཨིམེ པན ན ཏཐཱ མནྟེནྟཱིཏི ཨཔྤཊིནིསྶགྒམནྟིནོ. ཐཱམསཱ པརཱམཱསཱ ཨབྷིནིཝིསྶཱཏི དིཊྛིཐཱམེན ཙ དིཊྛིཔརཱམཱསེན ཙ ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ. ཨིདམེཝ སཙྩནྟི ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཝཙནམེཝ སཙྩཾ. མོགྷམཉྙནྟི ཨཝསེསཱནཾ ཝཙནཾ མོགྷཾ ཏུཙྪཾ. སུཀྐཔཀྑོ ཨུཏྟཱནཏྠོཡེཝཱཏི.

པརིསཝགྒོ པཉྩམོ.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. པུགྒལཝགྒཝཎྞནཱ

༥༣. དུཏིཡཔཎྞཱསཀསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཙཀྐཝཏྟིནཱ སདྡྷིཾ གཧིཏཏྟཱ ‘‘ལོཀཱནུཀམྤཱཡཱ’’ཏི ན ཝུཏྟཾ. ཨེཏྠ ཙ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཨུཔྤཏྟིཡཱ དྭེ སམྤཏྟིཡོ ལབྷནྟི, བུདྡྷཱནཾ ཨུཔྤཏྟིཡཱ ཏིསྶོཔི.

༥༤. དུཏིཡེ ཨཙྪརིཡམནུསྶཱཏི ཨཱཙིཎྞམནུསྶཱ ཨབྦྷུཏམནུསྶཱ.

༥༥. ཏཏིཡེ བཧུནོ ཛནསྶ ཨནུཏཔྤཱ ཧོཏཱིཏི མཧཱཛནསྶ ཨནུཏཱཔཀཱརཱི ཧོཏི. ཏཏྠ ཙཀྐཝཏྟིནོ ཀཱལཀིརིཡཱ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝམནུསྶཱནཾ ཨནུཏཱཔཾ ཀརོཏི, ཏཐཱགཏསྶ ཀཱལཀིརིཡཱ དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ.

༥༦. ཙཏུཏྠེ ཐཱུཔཱརཧཱཏི ཐཱུཔསྶ ཡུཏྟཱ ཨནུཙྪཝིཀཱ. ཙཀྐཝཏྟིནོ ཧི ཙེཏིཡཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ དྭེ སམྤཏྟིཡོ ལབྷནྟི, བུདྡྷཱནཾ ཙེཏིཡཾ པཊིཛགྒིཏྭཱ ཏིསྶོཔི.

༥༧. པཉྩམེ བུདྡྷཱཏི ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི བུདྡྷཱ.

༥༨. ཚཊྛེ ཕལནྟིཡཱཏི སདྡཾ ཀརོནྟིཡཱ. ན སནྟསནྟཱིཏི ན བྷཱཡནྟི. ཏཏྠ ཁཱིཎཱསཝོ ཨཏྟནོ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ ན བྷཱཡཏི, ཧཏྠཱཛཱནཱིཡོ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ བལཝཏྟཱཏི. སཏྟམཊྛམེསུཔི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ.

༦༡. ནཝམེ ཀིཾཔུརིསཱཏི ཀིནྣརཱ. མཱནུསིཾ ཝཱཙཾ ན བྷཱསནྟཱིཏི མནུསྶཀཐཾ ན ཀཐེནྟི. དྷམྨཱསོཀསྶ ཀིར ཨེཀཾ ཀིནྣརཾ ཨཱནེཏྭཱ དསྶེསུཾ. སོ ‘‘ཀཐཱཔེཐ ན’’ནྟི ཨཱཧ. ཀིནྣརོ ཀཐེཏུཾ ¶ ན ཨིཙྪཏི. ཨེཀོ པུརིསོ ‘‘ཨཧམེཏཾ ཀཐཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཧེཊྛཱཔཱསཱདཾ ཨོཏཱརེཏྭཱ དྭེ ཁཱཎུཀེ ཀོཊྚེཏྭཱ ཨུཀྑལིཾ ཨཱརོཔེསི. སཱ ཨུབྷཏོཔསྶེཧི པཏཏི. ཏཾ དིསྭཱ ཀིནྣརོ ‘‘ཀིཾ ཨཉྙཾ ཨེཀཾ ཁཱཎུཀཾ ཀོཊྚེཏུཾ ¶ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཨཱཧ. པུན ཨཔརབྷཱགེ དྭེ ཀིནྣརེ ཨཱནེཏྭཱ དསྶེསུཾ. རཱཛཱ ‘‘ཀཐཱཔེཐ ནེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏེ ཀཐེཏུཾ ན ཨིཙྪིཾསུ. ཨེཀོ པུརིསོ ‘‘ཨཧམེཏེ ཀཐཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཏེ གཧེཏྭཱ ཨནྟརཱཔཎཾ ཨགམཱསི. ཏཏྠེཀོ ཨམྦཔཀྐཉྩ མཙྪེ ཙ ཨདྡས, ཨེཀོ ཀབིཊྛཕལཉྩ ཨམྦིལིཀཱཕལཉྩ. ཏཏྠ པུརིམོ ‘‘མཧཱཝིསཾ མནུསྶཱ ཁཱདནྟི, ཀཐཾ ཏེ ཀིལཱསིནོ ན ཧོནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨིཏརོ ‘‘ཀཐཾ ཨིམེ ཨེཏཾ ནིསྶཱཡ ཀུཊྛིནོ ན ཧོནྟཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ མཱནུསིཾ ཝཱཙཾ ཀཐེཏུཾ སཀྐོནྟཱཔི དྭེ ཨཏྠེ སམྤསྶམཱནཱ ན ཀཐེནྟཱིཏི.

༦༢. དསམེ ཨཔྤཊིཝཱནོཏི ཨནུཀཎྛིཏོ ཨཔཙྩོསཀྐིཏོ.

༦༣. ཨེཀཱདསམེ ཨསནྟསནྣིཝཱསནྟི ཨསཔྤུརིསཱནཾ སནྣིཝཱསཾ. ན ཝདེཡྻཱཏི ཨོཝཱདེན ཝཱ ཨནུསཱསནིཡཱ ཝཱ ན ཝདེཡྻ, མཱ ཝདཏཱུཏི ཨཏྠོ. ཐེརམྤཱཧཾ ན ཝདེཡྻནྟི ཨཧམྤི ཐེརཾ བྷིཀྑུཾ ཨོཝཱདཱནུསཱསནིཝསེན ན ཝདེཡྻཾ. ཨཧིཏཱནུཀམྤཱིཏི ཨཧིཏཾ ཨིཙྪམཱནོ. ནོ ཧིཏཱནུཀམྤཱིཏི ཧིཏཾ ཨནིཙྪམཱནོ. ནོཏི ནཾ ཝདེཡྻནྟི ‘‘ཨཧཾ ཏཝ ཝཙནཾ ན ཀརིསྶ’’ནྟི ནཾ ཝདེཡྻཾ. ཝིཧེཋེཡྻནྟི ཝཙནསྶ ཨཀརཎེན ཝིཧེཋེཡྻཾ. པསྶམྤིསྶ ¶ ནཔྤཊིཀརེཡྻནྟི པསྶནྟོཔི ཛཱནནྟོཔི ཨཧཾ ཏསྶ ཝཙནཾ ན ཀརེཡྻཾ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སུཀྐཔཀྑེ པན སཱདྷཱུཏི ནཾ ཝདེཡྻནྟི ‘‘སཱདྷུ བྷདྡཀཾ སུཀཐིཏཾ ཏཡཱ’’ཏི ཏསྶ ཀཐཾ ཨབྷིནནྡནྟོ ནཾ ཝདེཡྻནྟི ཨཏྠོ.

༦༤. དྭཱདསམེ ཨུབྷཏོ ཝཙཱིསཾསཱརོཏི དྭཱིསུཔི པཀྑེསུ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཀྐོསནཔཙྩཀྐོསནཝསེན སཾསརམཱནཱ ཝཱཙཱ ཝཙཱིསཾསཱརོ. དིཊྛིཔལཱ༹སོཏི དིཊྛིཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀོ ཡུགགྒཱཧལཀྑཎོ པལཱ༹སོ དིཊྛིཔལཱ༹སོ ནཱམ. ཙེཏསོ ཨཱགྷཱཏོཏི ཀོཔོ. སོ ཧི ཙིཏྟཾ ཨཱགྷཱཏེནྟོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨཔྤཙྩཡོཏི ཨཏུཊྛཱཀཱརོ, དོམནསྶནྟི ཨཏྠོ. ཨནབྷིརདྡྷཱིཏི ཀོཔོཡེཝ. སོ ཧི ཨནབྷིརཱདྷནཝསེན ཨནབྷིརདྡྷཱིཏི ཝུཙྩཏི. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཨཝཱུཔསནྟཾ ཧོཏཱིཏི སབྦམྤེཏཾ ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟསངྑཱཏེ ¶ ཨཏྟནོ ཙིཏྟེ ཙ སདྡྷིཝིཧཱརིཀཨནྟེཝཱསིཀསངྑཱཏཱཡ ¶ ཨཏྟནོ པརིསཱཡ ཙ ཨཝཱུཔསནྟཾ ཧོཏི. ཏསྨེཏནྟི ཏསྨིཾ ཨེཏཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

པུགྒལཝགྒོ པཋམོ.

(༧) ༢. སུཁཝགྒཝཎྞནཱ

༦༥. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ གིཧིསུཁནྟི གིཧཱིནཾ སབྦཀཱམནིཔྥཏྟིམཱུལཀཾ སུཁཾ. པབྦཛིཏསུཁནྟི པབྦཛིཏཱནཾ པབྦཛྫཱམཱུལཀཾ སུཁཾ.

༦༦. དུཏིཡེ ཀཱམསུཁནྟི ཀཱམེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནཀསུཁཾ. ནེཀྑམྨསུཁནྟི ནེཀྑམྨཾ ཝུཙྩཏི པབྦཛྫཱ, ཏཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནཀསུཁཾ.

༦༧. ཏཏིཡེ ¶ ཨུཔདྷིསུཁནྟི ཏེབྷཱུམཀསུཁཾ. ནིརུཔདྷིསུཁནྟི ལོཀུཏྟརསུཁཾ.

༦༨. ཙཏུཏྠེ སཱསཝསུཁནྟི ཨཱསཝཱནཾ པཙྩཡབྷཱུཏཾ ཝཊྚསུཁཾ. ཨནཱསཝསུཁནྟི ཏེསཾ ཨཔཙྩཡབྷཱུཏཾ ཝིཝཊྚསུཁཾ.

༦༩. པཉྩམེ སཱམིསནྟི སཾཀིལེསཾ ཝཊྚགཱམིསུཁཾ. ནིརཱམིསནྟི ནིཀྐིལེསཾ ཝིཝཊྚགཱམིསུཁཾ.

༧༠. ཚཊྛེ ཨརིཡསུཁནྟི ཨཔུཐུཛྫནསུཁཾ. ཨནརིཡསུཁནྟི པུཐུཛྫནསུཁཾ.

༧༡. སཏྟམེ ཀཱཡིཀནྟི ཀཱཡཝིཉྙཱཎསཧཛཱཏཾ. ཙེཏསིཀནྟི མནོདྭཱརིཀསུཁཾ. ཏཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཾ ཀཐིཏཾ.

༧༢. ཨཊྛམེ སཔྤཱིཏིཀནྟི པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ. ནིཔྤཱིཏིཀནྟི ཏཏིཡཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ. ཏཏྠ ལོཀིཡསཔྤཱིཏིཀཏོ ལོཀིཡནིཔྤཱིཏིཀཾ, ལོཀུཏྟརསཔྤཱིཏིཀཏོ ཙ ལོཀུཏྟརནིཔྤཱིཏིཀཾ ཨགྒནྟི ཨེཝཾ བྷུམྨནྟརཾ ཨབྷིནྡིཏྭཱ ཨགྒབྷཱཝོ ཝེདིཏབྦོ.

༧༣. ནཝམེ ¶ སཱཏསུཁནྟི ཏཱིསུ ཛྷཱནེསུ སུཁཾ. ཨུཔེཀྑཱསུཁནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསུཁཾ.

༧༤. དསམེ ¶ སམཱདྷིསུཁནྟི ཨཔྤནཾ ཝཱ ཨུཔཙཱརཾ ཝཱ པཏྟསུཁཾ. ཨསམཱདྷིསུཁནྟི ཏདུབྷཡཾ ཨཔྤཏྟསུཁཾ.

༧༥. ཨེཀཱདསམེ སཔྤཱིཏིཀཱརམྨཎནྟི སཔྤཱིཏིཀཾ ཛྷཱནདྭཡཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣསུཁཾ. ནིཔྤཱིཏིཀཱརམྨཎེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དྭཱདསམེཔི ཨིམིནཱཝ ཨུཔཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༧༧. ཏེརསམེ རཱུཔཱརམྨཎནྟི རཱུཔཱཝཙརཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཾ, ཡཾཀིཉྩི རཱུཔཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཝཱ. ཨརཱུཔཱརམྨཎནྟི ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱརམྨཎཾ, ཡཾཀིཉྩི ཨརཱུཔཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤཛྫནཀཾ ཝཱཏི.

སུཁཝགྒོ དུཏིཡོ.

(༨) ༣. སནིམིཏྟཝགྒཝཎྞནཱ

༧༨-༧༩. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ སནིམིཏྟཱཏི སཀཱརཎཱ. དུཏིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནིདཱནཾ ཧེཏུ སངྑཱརོ པཙྩཡོ རཱུཔནྟི སབྦཱནིཔི ཧི ཨེཏཱནི ཀཱརཎཝེཝཙནཱནེཝ.

༨༤. སཏྟམེ སཝེདནཱཏི པཙྩཡབྷཱུཏཱཡ སམྤཡུཏྟཝེདནཱཡ སཏིཡེཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, ནཱསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཊྛམནཝམེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༨༧. དསམེ སངྑཏཱརམྨཎཱཏི པཙྩཡནིབྦཏྟཾ སངྑཏདྷམྨཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱཝ ཨུཔྤཛྫནྟི. ནོ ཨསངྑཏཱརམྨཎཱཏི ཨསངྑཏཾ པན ནིབྦཱནཾ ཨཱརབྦྷ ན ཨུཔྤཛྫནྟི. ན ཧོནྟཱིཏི མགྒཀྑཎེ ན ཧོནྟི ནཱམ, ཕལེ པཏྟེ ནཱཧེསུནྟི. ཨེཝམེཏེསུ དསསུཔི ཋཱནེསུ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ དེསནཱ དེསིཏཱཏི.

སནིམིཏྟཝགྒོ ཏཏིཡོ.

(༩) ༤. དྷམྨཝགྒཝཎྞནཱ

༨༨. ཙཏུཏྠསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཙེཏོཝིམུཏྟཱིཏི ཕལསམཱདྷི. པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཕལཔཉྙཱ.

༨༩. དུཏིཡེ པགྒཱཧོཏི ཝཱིརིཡཾ. ཨཝིཀྑེཔོཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱ.

༩༠. ཏཏིཡེ ནཱམནྟི ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ. རཱུཔནྟི རཱུཔཀྑནྡྷོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ དྷམྨཀོཊྛཱསཔརིཙྪེདཉཱཎཾ ནཱམ ཀཐིཏཾ.

༩༡. ཙཏུཏྠེ ཝིཛྫཱཏི ཕལཉཱཎཾ. ཝིམུཏྟཱིཏི ཏཾསམྤཡུཏྟཱ སེསདྷམྨཱ.

༩༢. པཉྩམེ བྷཝདིཊྛཱིཏི སསྶཏདིཊྛི. ཝིབྷཝདིཊྛཱིཏི ཨུཙྪེདདིཊྛི. ཚཊྛསཏྟམཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༩༥. ཨཊྛམེ དོཝཙསྶཏཱཏི དུབྦཙབྷཱཝོ. པཱཔམིཏྟཏཱཏི པཱཔམིཏྟསེཝནབྷཱཝོ. ནཝམཾ ¶ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦཾ.

༩༧. དསམེ དྷཱཏུཀུསལཏཱཏི ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ དྷཱཏཱུཏི ཛཱནནཾ. མནསིཀཱརཀུསལཏཱཏི ཏཱསཾཡེཝ དྷཱཏཱུནཾ ཨནིཙྩཱདིཝསེན ལཀྑཎཏྟཡཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཛཱནནཾ.

༩༨. ཨེཀཱདསམེ ཨཱཔཏྟིཀུསལཏཱཏི པཉྩནྣཉྩ སཏྟནྣཉྩ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱནཾ ཛཱནནཾ. ཨཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཀུསལཏཱཏི དེསནཱཡ ཝཱ ཀམྨཝཱཙཱཡ ཝཱ ཨཱཔཏྟཱིཧི ཝུཊྛཱནཛཱནནནྟི.

དྷམྨཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

(༡༠) ༥. བཱལཝགྒཝཎྞནཱ

༩༩. པཉྩམསྶ ¶ པཋམེ ཨནཱགཏཾ བྷཱརཾ ཝཧཏཱིཏི ‘‘སམྨཛྫནཱི པདཱིཔོ ཙ, ཨུདཀཾ ཨཱསནེན ཙ, ཚནྡཔཱརིསུདྡྷིཨུཏུཀྑཱནཾ, བྷིཀྑུགཎནཱ ཙ ཨོཝཱདོ, པཱཏིམོཀྑཾ ཐེརབྷཱརོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨིམཾ དསཝིདྷཾ ཐེརབྷཱརཾ ནཝཀོ ཧུཏྭཱ ¶ ཐེརེན ཨནཛ྄ཛྷིཊྛོ ཀརོནྟོ ཨནཱགཏཾ བྷཱརཾ ཝཧཏི ནཱམ. ཨཱགཏཾ བྷཱརཾ ན ཝཧཏཱིཏི ཐེརོ སམཱནོ ཏམེཝ དསཝིདྷཾ བྷཱརཾ ཨཏྟནཱ ཝཱ ཨཀརོནྟོ པརཾ ཝཱ ཨསམཱདཔེནྟོ ཨཱགཏཾ བྷཱརཾ ན ཝཧཏི ནཱམ. དུཏིཡསུཏྟེཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༡༠༡. ཏཏིཡེ ཨཀཔྤིཡེ ཀཔྤིཡསཉྙཱིཏི ཨཀཔྤིཡེ སཱིཧམཾསཱདིམྷི ‘‘ཀཔྤིཡཾ ཨིད’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙཱི. ཀཔྤིཡེ ཨཀཔྤིཡསཉྙཱིཏི ཀུམྦྷཱིལམཾསབིལཱ༹རམཾསཱདིམྷི ཀཔྤིཡེ ‘‘ཨཀཔྤིཡཾ ཨིད’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙཱི. ཙཏུཏྠཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༡༠༣. པཉྩམེ ཨནཱཔཏྟིཡཱ ཨཱཔཏྟིསཉྙཱིཏི ཨཱཔུཙྪིཏྭཱ བྷཎྜཀཾ དྷོཝནྟསྶ, པཏྟཾ པཙནྟསྶ, ཀེསེ ཚིནྡནྟསྶ, གཱམཾ པཝིསནྟསྶཱཏིཨཱདཱིསུ ཨནཱཔཏྟི, ཏཏྠ ‘‘ཨཱཔཏྟི ཨཡ’’ནྟི ཨེཝཾསཉྙཱི. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨནཱཔཏྟིསཉྙཱིཏི ཏེསཉྙེཝ ཝཏྠཱུནཾ ཨནཱཔུཙྪཱཀརཎེ ཨཱཔཏྟི, ཏཏྠ ‘‘ཨནཱཔཏྟཱི’’ཏི ཨེཝཾསཉྙཱི. ཚཊྛེཔི ¶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སཏྟམཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༡༠༩. ཨེཀཱདསམེ ཨཱསཝཱཏི ཀིལེསཱ. ན ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏབྦནྟི སངྒྷབྷོགསྶ ཨཔཊྛཔནཾ ཨཝིཙཱརཎཾ ན ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏབྦཾ ནཱམ, ཏཾ ཀུཀྐུཙྩཱཡཏི. ཀུཀྐུཙྩཱཡིཏབྦནྟི ཏསྶེཝ པཊྛཔནཾ ཝིཙཱརཎཾ, ཏཾ ན ཀུཀྐུཙྩཱཡཏི. དྭཱདསམཱདཱིནི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནཱིཏི.

བཱལཝགྒོ པཉྩམོ.

དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༣. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༡༡) ༡. ཨཱསཱདུཔྤཛཧཝགྒཝཎྞནཱ

༡༡༩. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཎྞཱསཀསྶ པཋམེ ཨཱསཱཏི ཏཎྷཱ. དུཔྤཛཧཱཏི དུཙྩཛཱ དུནྣཱིཧརཱ. ལཱབྷཱསཱཡ དུཔྤཛཧབྷཱཝེན སཏྟཱ དསཔི ཝསྶཱནི ཝཱིསཏིཔི སཊྛིཔི ཝསྶཱནི ‘‘ཨཛྫ ལབྷིསྶཱམ, སྭེ ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི རཱཛཱནཾ ཨུཔཊྛཧནྟི, ཀསིཀམྨཱདཱིནི ཀརོནྟི, ཨུབྷཏོབྱཱུལ༹ྷཾ སངྒཱམཾ པཀྑནྡནྟི, ཨཛཔཐསངྐུཔཐཱདཡོ པཊིཔཛྫནྟི, ནཱཝཱཡ མཧཱསམུདྡཾ པཝིསནྟི. ཛཱིཝིཏཱསཱཡ དུཔྤཛཧཏྟཱ སམྤཏྟེ མརཎཀཱལེཔི ཝསྶསཏཛཱིཝིཾ ཨཏྟཱནཾ མཉྙནྟི. སོ ཀམྨཀམྨནིམིཏྟཱདཱིནི པསྶནྟོཔི ‘‘དཱནཾ དེཧི པཱུཛཾ, ཀརོཧཱི’’ཏི ཨནུཀམྤཀེཧི ཝུཙྩམཱནོ ‘‘ནཱཧཾ མརིསྶཱམི, ཛཱིཝིསྶཱམི’’ཙྩེཝ ཨཱསཱཡ ཀསྶཙི ཝཙནཾ ན གཎྷཱཏི.

༡༢༠. དུཏིཡེ པུབྦཀཱརཱིཏི པཋམཾ ཨུཔཀཱརསྶ ཀཱརཀོ. ཀཏཉྙཱུཀཏཝེདཱིཏི ཏེན ཀཏཾ ཉཏྭཱ པཙྪཱ ཀཱརཀོ. ཏེསུ པུབྦཀཱརཱི ‘‘ཨིཎཾ དེམཱི’’ཏི སཉྙཾ ཀརོཏི, པཙྪཱ ཀཱརཀོ ‘‘ཨིཎཾ ཛཱིརཱཔེམཱི’’ཏི སཉྙཾ ཀརོཏི.

༡༢༡. ཏཏིཡེ ཏིཏྟོ ཙ ཏཔྤེཏཱ ཙཱཏི པཙྩེཀབུདྡྷོ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀོ ཙ ཁཱིཎཱསཝོ ཏིཏྟོ ནཱམ, ཏཐཱགཏོ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏིཏྟོ ཙ ཏཔྤེཏཱ ཙ.

༡༢༢. ཙཏུཏྠེ དུཏྟཔྤཡཱཏི དཱཡཀེན དུཏྟཔྤཡཱ ཏཔྤེཏུཾ ན སུཀརཱ. ནིཀྑིཔཏཱིཏི ¶ ནིདཧཏི ན པརིབྷུཉྫཏི. ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི པརེསཾ དེཏི.

༡༢༣. པཉྩམེ ན ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི སབྦཾཡེཝ པརེསཾ ན དེཏི, ཨཏྟནོ པན ཡཱཔནམཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཨཝསེསཾ དེཏི.

༡༢༤. ཚཊྛེ ¶ སུབྷནིམིཏྟནྟི ཨིཊྛཱརམྨཎཾ.

༡༢༥. སཏྟམེ ¶ པཊིགྷནིམིཏྟནྟི ཨནིཊྛནིམིཏྟཾ.

༡༢༦. ཨཊྛམེ པརཏོ ཙ གྷོསོཏི པརསྶ སནྟིཀཱ ཨསྶདྡྷམྨསཝནཾ.

༡༢༧. ནཝམེ པརཏོ ཙ གྷོསོཏི པརསྶ སནྟིཀཱ སདྡྷམྨསཝནཾ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཨཱསཱདུཔྤཛཧཝགྒོ པཋམོ.

(༡༢) ༢. ཨཱཡཱཙནཝགྒཝཎྞནཱ

༡༣༡. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ ཨེཝཾ སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནོ ཨཱཡཱཙེཡྻཱཏི སདྡྷོ བྷིཀྑུ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ‘‘ཡཱདིསོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརོ པཉྙཱཡ, ཨཧམྤི ཏཱདིསོ ཧོམི. ཡཱདིསོ མཧཱམོགྒལླཱནཏྠེརོ ཨིདྡྷིཡཱ, ཨཧམྤི ཏཱདིསོ ཧོམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཱཡཱཙནྟོ པིཧེནྟོ པཏྠེནྟོ ཡཾ ཨཏྠི, ཏསྶེཝ པཏྠིཏཏྟཱ སམྨཱ པཏྠེཡྻ ནཱམ. ཨིཏོ ཨུཏྟརི པཏྠེནྟོ མིཙྪཱ པཏྠེཡྻ. ཨེཝརཱུཔཱ ཧི པཏྠནཱ ཡཾ ནཏྠི, ཏསྶ པཏྠིཏཏྟཱ མིཙྪཱཔཏྠནཱ ནཱམ ཧོཏི. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཨེསཱ, བྷིཀྑཝེ, ཏུལཱ ཨེཏཾ པམཱཎནྟི ཡཐཱ ཧི སུཝཎྞཾ ཝཱ ཧིརཉྙཾ ཝཱ ཏུལེནྟསྶ ཏུལཱ ཨིཙྪིཏབྦཱ, དྷཉྙཾ མིནནྟསྶ མཱནནྟི ཏུལནེ ཏུལཱ, མིནནེ ཙ མཱནཾ པམཱཎཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ མམ སཱཝཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཨེསཱ ཏུལཱ ཨེཏཾ པམཱཎཾ ཡདིདཾ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནཱ. ཏེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨཧམྤི ཉཱཎེན ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨེཏམྤམཱཎོ ཧོམཱི’’ཏི ཨཏྟཱནཾ ཏུལེཏུཾ ཝཱ པམཱཎེཏུཾ ཝཱ སཀྐཱ, ན ཨིཏོ ཨཉྙཐཱ.

༡༣༢. དུཏིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདཾ ¶ པནེཏྠ ཝིསེསམཏྟཾ – ཁེམཱ ཙ བྷིཀྑུནཱི ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཙཱཏི ཨེཏཱསུ ཧི ཁེམཱ པཉྙཱཡ ཨགྒཱ, ཨུཔྤལཝཎྞཱ ཨིདྡྷིཡཱ. ཏསྨཱ ‘‘པཉྙཱཡ ཝཱ ¶ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨེཏཱདིསཱི ཧོམཱི’’ཏི སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནཱ ཨཱཡཱཙེཡྻ. ཏཐཱ ཙིཏྟོ གཧཔཏི པཉྙཱཡ ཨགྒོ, ཧཏྠཀོ རཱཛཀུམཱརོ མཧིདྡྷིཀཏཱཡ. ཏསྨཱ ‘‘པཉྙཱཡ ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨེདིསོ ཧོམཱི’’ཏི སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནོ ཨཱཡཱཙེཡྻ. ཁུཛྫུཏྟརཱཔི མཧཱཔཉྙཏཱཡ ཨགྒཱ, ནནྡམཱཏཱ མཧིདྡྷིཀཏཱཡ. ཏསྨཱ ‘‘པཉྙཱཡ ཝཱ ཨིདྡྷིཡཱ ཝཱ ཨེཏཱདིསཱི ཧོམཱི’’ཏི སམྨཱ ཨཱཡཱཙམཱནཱ ཨཱཡཱཙེཡྻ.

༡༣༥. པཉྩམེ ཁཏནྟི གུཎཱནཾ ཁཏཏྟཱ ཁཏཾ. ཨུཔཧཏནྟི གུཎཱནཾ ཨུཔཧཏཏྟཱ ཨུཔཧཏཾ, ཚིནྣགུཎཾ ནཊྛགུཎནྟི ཨཏྠོ. ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱིཏི ནིགྒུཎཾ ཨཏྟཱནཾ ཛགྒཏི གོཔཱཡཏི. སཱཝཛྫོཏི སདོསོ. སཱནུཝཛྫོཏི སཨུཔཝཱདོ. པསཝཏཱིཏི པཊིལབྷཏི. ཨནནུཝིཙྩཱཏི ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཝིནིཙྪིནིཏྭཱ. ཨཔརིཡོགཱཧེཏྭཱཏི ཨནནུཔཝིསིཏྭཱ. ཨཝཎྞཱརཧསྶཱཏི ཨཝཎྞཡུཏྟསྶ མིཙྪཱཔཊིཔནྣསྶ ཏིཏྠིཡསྶ ཝཱ ཏིཏྠིཡསཱཝཀསྶ ཝཱ. ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ‘‘སུཔྤཊིཔནྣོ ¶ ཨེས སམྨཱཔཊིཔནྣོ’’ཏི གུཎཾ ཀཐེཏི. ཝཎྞཱརཧསྶཱཏི བུདྡྷཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྶ སམྨཱཔཊིཔནྣསྶ. ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ‘‘དུཔྤཊིཔནྣོ ཨེས མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ’’ཏི ཨགུཎཾ ཀཐེཏི. ཨཝཎྞཱརཧསྶ ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཨིདྷེཀཙྩོ པུགྒལོ དུཔྤཊིཔནྣཱནཾ མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱནཾ ཏིཏྠིཡཱནཾ ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱནཾ ‘‘ཨིཏིཔི དུཔྤཊིཔནྣཱ ཨིཏིཔི མིཙྪཱཔཊིཔནྣཱ’’ཏི ཨཝཎྞཾ བྷཱསཏི. ཝཎྞཱརཧསྶ ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི སུཔྤཊིཔནྣཱནཾ སམྨཱཔཊིཔནྣཱནཾ བུདྡྷཱནཾ བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ‘‘ཨིཏིཔི སུཔྤཊིཔནྣཱ ཨིཏིཔི སམྨཱཔཊིཔནྣཱ’’ཏི ཝཎྞཾ བྷཱསཏི.

༡༣༦. ཚཊྛེ ཨཔྤསཱདནཱིཡེ ཋཱནེཏི ཨཔྤསཱདཀཱརཎེ. པསཱདཾ ¶ ཨུཔདཾསེཏཱིཏི དུཔྤཊིཔདཱཡ མིཙྪཱཔཊིཔདཱཡ ‘‘ཨཡཾ སུཔྤཊིཔདཱ སམྨཱཔཊིཔདཱ’’ཏི པསཱདཾ ཛནེཏི. པསཱདནཱིཡེ ཋཱནེ ཨཔྤསཱདནྟི སུཔྤཊིཔདཱཡ སམྨཱཔཊིཔདཱཡ ‘‘ཨཡཾ དུཔྤཊིཔདཱ མིཙྪཱཔཊིཔདཱ’’ཏི ཨཔྤསཱདཾ ཛནེཏཱིཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༡༣༧. སཏྟམེ དྭཱིསཱུཏི དྭཱིསུ ཨོཀཱསེསུ དྭཱིསུ ཀཱརཎེསུ. མིཙྪཱཔཊིཔཛྫམཱནོཏི མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིཾ པཊིཔཛྫམཱནོ. མཱཏརི ཙ པིཏརི ཙཱཏི མིཏྟཝིནྡཀོ ཝིཡ མཱཏརི, ཨཛཱཏསཏྟུ ཝིཡ པིཏརི. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

༡༣༨. ཨཊྛམེ ཏཐཱགཏེ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀེ ཙཱཏི དེཝདཏྟོ ཝིཡ ཏཐཱགཏེ, ཀོཀཱལིཀོ ཝིཡ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀེ. སུཀྐཔཀྑེ ¶ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཏཐཱགཏེ, ནནྡགོཔཱལཀསེཊྛིཔུཏྟོ ཝིཡ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀེ.

༡༣༩. ནཝམེ སཙིཏྟཝོདཱནནྟི སཀཙིཏྟསྶ ཝོདཱནཾ, ཨཊྛནྣཾ སམཱཔཏྟཱིནཾ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ན ཙ ཀིཉྩི ལོཀེ ཨུཔཱདིཡཏཱིཏི ལོཀེ ཙ རཱུཔཱདཱིསུ དྷམྨེསུ ཀིཉྩི ཨེཀཾ དྷམྨམྤི ན གཎྷཱཏི ན པརཱམསཏི. ཨེཝམེཏྠ ཨནུཔཱདཱནཾ ནཱམ དུཏིཡོ དྷམྨོ ཧོཏི. དསམེཀཱདསམཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝཱཏི.

ཨཱཡཱཙནཝགྒོ དུཏིཡོ.

(༡༣) ༣. དཱནཝགྒཝཎྞནཱ

༡༤༢. ཏཏིཡསྶ ¶ པཋམེ དཱནཱནཱིཏི དིཡྻནཀཝསེན དཱནཱནི, དེཡྻདྷམྨསྶེཏཾ ནཱམཾ. སཝཏྠུཀཱ ཝཱ ཙེཏནཱ དཱནཾ, སམྤཏྟིཔརིཙྩཱགསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཱམིསདཱནནྟི ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ དིཡྻནཀཝསེན ཨཱམིསདཱནཾ ནཱམ. དྷམྨདཱནནྟི ཨིདྷེཀཙྩོ ཨམཏཔཏྟིཔཊིཔདཾ ཀཐེཏྭཱ དེཏི, ཨིདཾ དྷམྨདཱནཾ ནཱམ.

༡༤༣. དུཏིཡེ ¶ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ཡཛནཀཝསེན ཡཱགོ ནཱམ དྷམྨོཔི ཡཛནཀཝསེན ཡཱགོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༤༤. ཏཏིཡེ ཨཱམིསསྶ ཙཛནཾ ཨཱམིསཙཱགོ, དྷམྨསྶ ཙཛནཾ དྷམྨཙཱགོ. ཙཏུཏྠེ ཨུཔསགྒམཏྟཾ ཝིསེསོ.

༡༤༦. པཉྩམེ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ བྷུཉྫནཾ ཨཱམིསབྷོགོ, དྷམྨསྶ བྷུཉྫནཾ དྷམྨབྷོགོ. ཚཊྛེ ཨུཔསགྒམཏྟཾ ཝིསེསོ.

༡༤༨. སཏྟམེ ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནཾ སཾཝིབྷཛནཾ ཨཱམིསསཾཝིབྷཱགོ, དྷམྨསྶ སཾཝིབྷཛནཾ དྷམྨསཾཝིབྷཱགོ.

༡༤༩. ཨཊྛམེ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི སངྒཧོ ཨཱམིསསངྒཧོ, དྷམྨེན སངྒཧོ དྷམྨསངྒཧོ.

༡༥༠. ནཝམེ ¶ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨནུགྒཎྷནཾ ཨཱམིསཱནུགྒཧོ, དྷམྨེན ཨནུགྒཎྷནཾ དྷམྨཱནུགྒཧོ.

༡༥༡. དསམེ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨནུཀམྤནཾ ཨཱམིསཱནུཀམྤཱ, དྷམྨེན ཨནུཀམྤནཾ དྷམྨཱནུཀམྤཱཏི.

དཱནཝགྒོ ཏཏིཡོ.

(༡༤) ༤. སནྠཱརཝགྒཝཎྞནཱ

༡༥༢. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙ ཨནྟརཔཊིཙྪཱདནཝསེན སནྠརཎཾ ཨཱམིསསནྠཱརོ, དྷམྨེན སནྠརཎཾ དྷམྨསནྠཱརོ. དུཏིཡེ ཨུཔསགྒམཏྟཾ ཝིསེསོ.

༡༥༤. ཏཏིཡེ ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཨཱམིསསྶ ཨེསནཱ ཨཱམིསེསནཱ, དྷམྨསྶ ཨེསནཱ དྷམྨེསནཱ. ཙཏུཏྠེ ཨུཔསགྒམཏྟམེཝ ཝིསེསོ.

༡༥༦. པཉྩམེ མཏྠཀཔྤཏྟཱ ཨཱམིསཔརིཡེསནཱ ཨཱམིསཔརིཡེཊྛི, མཏྠཀཔྤཏྟཱཝ དྷམྨཔརིཡེསནཱ དྷམྨཔརིཡེཊྛཱིཏི ཝུཏྟཱ.

༡༥༧. ཚཊྛེ ཨཱམིསེན པཱུཛནཾ ཨཱམིསཔཱུཛཱ, དྷམྨེན པཱུཛནཾ དྷམྨཔཱུཛཱ.

༡༥༨. སཏྟམེ ¶ ཨཱཏིཐེཡྻཱནཱིཏི ཨཱགནྟུཀདཱནཱནི. ཨཏིཐེཡྻཱནཱིཏིཔི པཱཋོ.

༡༥༩. ཨཊྛམེ ཨཱམིསཾ ཨིཛ྄ཛྷནཀསམིཛ྄ཛྷནཀཝསེན ཨཱམིསིདྡྷི, དྷམྨོཔི ཨིཛ྄ཛྷནཀསམིཛ྄ཛྷནཀཝསེན དྷམྨིདྡྷི.

༡༦༠. ནཝམེ ཨཱམིསེན ཝཌྜྷནཾ ཨཱམིསཝུདྡྷི, དྷམྨེན ཝཌྜྷནཾ དྷམྨཝུདྡྷི.

༡༦༡. དསམེ རཏིཀརཎཊྛེན ཨཱམིསཾ ཨཱམིསརཏནཾ, དྷམྨོ དྷམྨརཏནཾ.

༡༦༢. ཨེཀཱདསམེ ¶ ¶ ཨཱམིསསྶ ཙིནནཾ ཝཌྜྷནཾ ཨཱམིསསནྣིཙཡོ, དྷམྨསྶ ཙིནནཾ ཝཌྜྷནཾ དྷམྨསནྣིཙཡོ.

༡༦༣. དྭཱདསམེ ཨཱམིསསྶ ཝིཔུལབྷཱཝོ ཨཱམིསཝེཔུལླཾ, དྷམྨསྶ ཝིཔུལབྷཱཝོ དྷམྨཝེཔུལླནྟི.

སནྠཱརཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

(༡༥) ༥. སམཱཔཏྟིཝགྒཝཎྞནཱ

༡༦༤. པཉྩམསྶ ¶ པཋམེ སམཱཔཏྟིཀུསལཏཱཏི ཨཱཧཱརསཔྤཱཡཾ ཨུཏུསཔྤཱཡཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ སམཱཔཏྟིསམཱཔཛྫནེ ཚེཀཏཱ. སམཱཔཏྟིཝུཊྛཱནཀུསལཏཱཏི ཡཐཱཔརིཙྪེདེན གཏེ ཀཱལེ ཝིཡཏྟོ ཧུཏྭཱ ཨུཊྛཧནྟོ ཝུཊྛཱནཀུསལོ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཀུསལཏཱ.

༡༦༥. དུཏིཡེ ཨཛྫཝནྟི ཨུཛུབྷཱཝོ. མདྡཝནྟི མུདུབྷཱཝོ.

༡༦༦. ཏཏིཡེ ཁནྟཱིཏི ཨདྷིཝཱསནཁནྟི. སོརཙྩནྟི སུསཱིལྱབྷཱཝེན སུརཏབྷཱཝོ.

༡༦༧. ཙཏུཏྠེ སཱཁལྱནྟི སཎྷཝཱཙཱཝསེན སམྨོདམཱནབྷཱཝོ. པཊིསནྠཱརོཏི ཨཱམིསེན ཝཱ དྷམྨེན ཝཱ པཊིསནྠརཎཾ.

༡༦༨. པཉྩམེ ཨཝིཧིཾསཱཏི ཀརུཎཱཔུབྦབྷཱགོ. སོཙེཡྻནྟི སཱིལཝསེན སུཙིབྷཱཝོ. ཚཊྛསཏྟམཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༡༧༡. ཨཊྛམེ པཊིསངྑཱནབལནྟི པཙྩཝེཀྑཎབལཾ.

༡༧༢. ནཝམེ ¶ མུཊྛསྶཙྩེ ཨཀམྤནེན སཏིཡེཝ སཏིབལཾ. ཨུདྡྷཙྩེ ཨཀམྤནེན སམཱདྷིཡེཝ སམཱདྷིབལཾ.

༡༧༣. དསམེ སམཐོཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱ. ཝིཔསྶནཱཏི སངྑཱརཔརིགྒཱཧཀཉྙཱཎཾ.

༡༧༤. ཨེཀཱདསམེ ¶ སཱིལཝིཔཏྟཱིཏི དུསྶཱིལྱཾ. དིཊྛིཝིཔཏྟཱིཏི མིཙྪཱདིཊྛི.

༡༧༥. དྭཱདསམེ སཱིལསམྤདཱཏི པརིཔུཎྞསཱིལཏཱ. དིཊྛིསམྤདཱཏི སམྨཱདིཊྛིཀབྷཱཝོ. ཏེན ¶ ཀམྨསྶཀཏསམྨཱདིཊྛི, ཛྷཱནསམྨཱདིཊྛི, ཝིཔསྶནཱསམྨཱདིཊྛི, མགྒསམྨཱདིཊྛི, ཕལསམྨཱདིཊྛཱིཏི སབྦཱཔི པཉྩཝིདྷཱ སམྨཱདིཊྛི སངྒཧིཏཱ ཧོཏི.

༡༧༦. ཏེརསམེ སཱིལཝིསུདྡྷཱིཏི ཝིསུདྡྷིསམྤཱཔཀཾ སཱིལཾ. དིཊྛིཝིསུདྡྷཱིཏི ཝིསུདྡྷིསམྤཱཔིཀཱ ཙཏུམགྒསམྨཱདིཊྛི, པཉྩཝིདྷཱཔི ཝཱ སམྨཱདིཊྛི.

༡༧༧. ཙུདྡསམེ དིཊྛིཝིསུདྡྷཱིཏི ཝིསུདྡྷིསམྤཱཔིཀཱ སམྨཱདིཊྛིཡེཝ. ཡཐཱདིཊྛིསྶ ཙ པདྷཱནནྟི ཧེཊྛིམམགྒསམྤཡུཏྟཾ ཝཱིརིཡཾ. ཏཉྷི ཏསྶཱ དིཊྛིཡཱ ཨནུརཱུཔཏྟཱ ‘‘ཡཐཱདིཊྛིསྶ ཙ པདྷཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ.

༡༧༨. པནྣརསམེ ཨསནྟུཊྛིཏཱ ཙ ཀུསལེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཨཉྙཏྲ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ ཨསནྟུཊྛིབྷཱཝོ.

༡༧༩. སོལ༹སམེ མུཊྛསྶཙྩནྟི མུཊྛསྶཏིབྷཱཝོ. ཨསམྤཛཉྙནྟི ཨཉྙཱཎབྷཱཝོ.

༡༨༠. སཏྟརསམེ ཨཔིལཱཔནལཀྑཎཱ སཏི. སམྨཱ པཛཱནནལཀྑཎཾ སམྤཛཉྙནྟི.

སམཱཔཏྟིཝགྒོ པཉྩམོ. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༡. ཀོདྷཔེཡྻཱལཾ

༡༨༡. ཨིཏོ ¶ ¶ པརེསུ ཀུཛ྄ཛྷནལཀྑཎོ ཀོདྷོ. ཨུཔནནྡྷནལཀྑཎོ ཨུཔནཱཧོ. སུཀཏཀརཎམཀྑནལཀྑཎོ མཀྑོ. ཡུགགྒཱཧལཀྑཎོ པལཱསོ. ཨུསཱུཡནལཀྑཎཱ ཨིསྶཱ. པཉྩམཙྪེརབྷཱཝོ ¶ མཙྪརིཡཾ. ཏཾ སབྦམྤི མཙྪརཱཡནལཀྑཎཾ. ཀཏཔཊིཙྪཱདནལཀྑཎཱ མཱཡཱ. ཀེརཱཊིཀལཀྑཎཾ སཱཋེཡྻཾ. ཨལཛྫནཱཀཱརོ ཨཧིརིཀཾ. ཨུཔཝཱདཏོ ཨབྷཱཡནཱཀཱརོ ཨནོཏྟཔྤཾ. ཨཀྐོདྷཱདཡོ ཏེསཾ པཊིཔཀྑཝསེན ཝེདིཏབྦཱ.

༡༨༥. སེཀྑསྶ བྷིཀྑུནོཏི སཏྟཝིདྷསྶཱཔི སེཀྑསྶ ཨུཔརིཨུཔརིགུཎེཧི པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟི, པུཐུཛྫནསྶ པན པཋམཏརཾཡེཝ པརིཧཱནཱཡ སཾཝཏྟནྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔརིཧཱནཱཡཱཏི ཨུཔརིཨུཔརིགུཎེཧི ཨཔརིཧཱནཏྠཱཡ.

༡༨༧. ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོཏི ཡཐཱ ཨཱནེཏྭཱ ནིཀྑིཏྟོ, ཨེཝཾ ནིརཡེ པཏིཊྛིཏོ ཝཱཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༩༠. ཨེཀཙྩོཏི ཡསྶེཏེ ཀོདྷཱདཡོ ཨཏྠི, སོ ཨེཀཙྩོ ནཱམ.

ཀོདྷཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.

༢. ཨཀུསལཔེཡྻཱལཾ

༡༩༡-༢༠༠. སཱཝཛྫཱཏི ¶ སདོསཱ. ཨནཝཛྫཱཏི ནིདྡོསཱ. དུཀྑུདྲཡཱཏི དུཀྑཝཌྜྷིཀཱ. སུཁུདྲིཡཱཏི སུཁཝཌྜྷིཀཱ. སབྱཱབཛ྄ཛྷཱཏི སདུཀྑཱ. ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཱཏི ནིདྡུཀྑཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

ཨཀུསལཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.

༣. ཝིནཡཔེཡྻཱལཾ

༢༠༡. དྭེམེ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསེ པཊིཙྩཱཏི, བྷིཀྑཝེ, དྭེ ཨཏྠེ ནིསྶཱཡ དྭེ ཀཱརཎཱནི སནྡྷཱཡ. སིཀྑཱཔདཾ པཉྙཏྟནྟི སིཀྑཱཀོཊྛཱསོ ཋཔིཏོ. སངྒྷསུཊྛུཏཱཡཱཏི སངྒྷསྶ སུཊྛུབྷཱཝཱཡ, ‘‘སུཊྛུ, བྷནྟེ’’ཏི ཝཏྭཱ སམྤཊིཙྪནཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. སངྒྷཕཱསུཏཱཡཱཏི སངྒྷསྶ ཕཱསུཝིཧཱརཏྠཱཡ. དུམྨངྐཱུནནྟི དུསྶཱིལཱནཾ. པེསལཱནནྟི པཱིཡསཱིལཱནཾ. དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནནྟི དིཊྛདྷམྨེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝཱིཏིཀྐམཔཙྩཡཱ པཊིལདྡྷབྦཱནཾ ཝདྷབནྡྷནཱདིདུཀྑདྷམྨསངྑཱཏཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ. སཾཝརཱཡཱཏི པིདཧནཏྠཱཡ. སམྤརཱཡིཀཱནནྟི ¶ ཏཐཱརཱུཔཱནཾཡེཝ ཨཔཱཡདུཀྑསངྑཱཏཱནཾ སམྤརཱཡེ ཨུཔྤཛྫནཀཨཱསཝཱནཾ. པཊིགྷཱཏཱཡཱཏི པཊིསེདྷནཏྠཱཡ. ཝེརཱནནྟི ཨཀུསལཝེརཱནམྤི པུགྒལཝེརཱནམྤི. ཝཛྫཱནནྟི དོསཱནཾ. ཏེ ཨེཝ ཝཱ དུཀྑདྷམྨཱ ཝཛྫནཱིཡཏྟཱ ཨིདྷ ཝཛྫཱཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ. བྷཡཱནནྟི ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཱནམྤི བྷཡཧེཏཱུནཾ ཏེསཾཡེཝ དུཀྑདྷམྨཱནམྤི. ཨཀུསལཱནནྟི ཨཀྑམཊྛེན ཨཀུསལསངྑཱཏཱནཾ དུཀྑདྷམྨཱནཾ. གིཧཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡཱཏི གིཧཱིསུ ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟེསུ པཉྙཏྟསིཀྑཱཔདཾ གིཧཱིནཾ ཨནུཀམྤཱཡ པཉྙཏྟཾ ནཱམ. པཱཔིཙྪཱནཾ པཀྑུཔཙྪེདཱཡཱཏི པཱཔིཙྪཱ པཀྑཾ ནིསྶཱཡ སངྒྷཾ བྷིནྡེཡྻུནྟི ཏེསཾ པཀྑུཔཙྪེདནཏྠཱཡ. ཨཔྤསནྣཱནཾ པསཱདཱཡཱཏི པུབྦེ ཨཔྤསནྣཱནམྤི པཎྜིཏམནུསྶཱནཾ སིཀྑཱཔདཔཉྙཏྟིསམྤདཾ དིསྭཱ པསཱདུཔྤཏྟིཨཏྠཱཡ. པསནྣཱནཾ བྷིཡྻོབྷཱཝཱཡཱཏི པསནྣཱནཾ ཨུཔརཱུཔརིཔསཱདབྷཱཝཱཡ. སདྡྷམྨཊྛིཏིཡཱཏི སདྡྷམྨསྶ ཙིརཊྛིཏཏྠཾ. ཝིནཡཱནུགྒཧཱཡཱཏི པཉྩཝིདྷསྶཱཔི ཝིནཡསྶ ཨནུགྒཎྷནཏྠཱཡ.

༢༠༢-༢༣༠. པཱཏིམོཀྑཾ པཉྙཏྟནྟི བྷིཀྑུཔཱཏིམོཀྑཾ བྷིཀྑུནིཔཱཏིམོཀྑནྟི དུཝིདྷཾ པཱཏིམོཀྑཾ པཉྙཏྟཾ. པཱཏིམོཀྑུདྡེསོཏི བྷིཀྑཱུནཾ པཉྩ, བྷིཀྑུནཱིནཾ ཙཏྟཱརོཏི ནཝ པཱཏིམོཀྑུདྡེསཱ པཉྙཏྟཱ. པཱཏིམོཀྑཊྛཔནནྟི ཨུཔོསཐཊྛཔནཾ. པཝཱརཎཱ པཉྙཏྟཱཏི ཙཱཏུདྡསིཀཱ པནྣརསིཀཱཏི དྭེ པཝཱརཎཱ པཉྙཏྟཱ. པཝཱརཎཊྛཔནཾ པཉྙཏྟནྟི སཱཔཏྟིཀསྶ བྷིཀྑུནོ པཝཱརཎཱ ཨུཏྟིཡཱ ཝཏྟམཱནཱཡ པཝཱརཎཊྛཔནཾ པཉྙཏྟཾ. ཏཛྫནཱིཡཀམྨཱདཱིསུ ¶ བྷིཀྑཱུ ཝཱཙཱསཏྟཱིཧི ཝིཏུདནྟཱནཾ པཎྜུཀལོཧིཏཀཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཏཛྫནཱིཡཀམྨཾ (ཙཱུལ༹ཝ. ༡ ཨཱདཡོ) པཉྙཏྟཾ. བཱལསྶ ¶ ཨབྱཏྟསྶ སེཡྻསཀསྶ ¶ བྷིཀྑུནོ ནིཡསྶཀམྨཾ པཉྙཏྟཾ. ཀུལདཱུསཀེ ཨསྶཛིཔུནབྦསུཀེ བྷིཀྑཱུ ཨཱརབྦྷ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨཾ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༡ ཨཱདཡོ) པཉྙཏྟཾ. གིཧཱིནཾ ཨཀྐོསཀསྶ སུདྷམྨཏྠེརསྶ པཊིསཱརཎཱིཡཀམྨཾ (ཙཱུལ༹ཝ. ༣༣ ཨཱདཡོ) པཉྙཏྟཾ. ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨདསྶནཱདཱིསུ ཨུཀྑེཔནཱིཡཀམྨཾ པཉྙཏྟཾ. གརུཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣསྶ པཊིཙྪནྣཱཡ ཨཱཔཏྟིཡཱ པརིཝཱསདཱནཾ པཉྙཏྟཾ. པརིཝཱསེ ཨནྟརཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣསྶ མཱུལཱཡ པཊིཀསྶནཾ པཉྙཏྟཾ. པཊིཙྪནྣཱཡཔི ཨཔྤཊིཙྪནྣཱཡཔི ཨཱཔཏྟིཡཱ མཱནཏྟདཱནཾ པཉྙཏྟཾ. ཙིཎྞམཱནཏྟསྶ ཨབྦྷཱནཾ པཉྙཏྟཾ. སམྨཱ ཝཏྟནྟསྶ ཨོསཱརཎཱིཡཾ པཉྙཏྟཾ. ཨསམྨཱཝཏྟནཱདཱིསུ ནིསྶཱརཎཱིཡཾ པཉྙཏྟཾ.

ཨེཧིབྷིཀྑཱུཔསམྤདཱ སརཎགམནཱུཔསམྤདཱ ཨོཝཱདཱུཔསམྤདཱ པཉྷཱབྱཱཀརཎཱུཔསམྤདཱ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཱུཔསམྤདཱ གརུདྷམྨཱུཔསམྤདཱ ཨུབྷཏོསངྒྷེ ཨུཔསམྤདཱ དཱུཏེན ཨུཔསམྤདཱཏི ཨཊྛཝིདྷཱ ཨུཔསམྤདཱ པཉྙཏྟཱ. ཉཏྟིཀམྨཾ ནཝ ཋཱནཱནི གཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ ནཝཊྛཱནིཀཾ ཉཏྟིཀམྨཾ པཉྙཏྟཾ. ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ སཏྟ ཋཱནཱནི གཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ སཏྟཊྛཱནིཀམེཝ ཉཏྟིདུཏིཡཀམྨཾ པཉྙཏྟཾ. ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཾ སཏྟ ཋཱནཱནི གཙྪཏཱིཏི ཨེཝཾ སཏྟཊྛཱནིཀམེཝ ཉཏྟིཙཏུཏྠཀམྨཾ པཉྙཏྟཾ. པཋམཔཱརཱཛིཀཱདཱིནཾ པཋམཔཉྙཏྟི ཨཔཉྙཏྟེ པཉྙཏྟཾ. ཏེསཾཡེཝ ཨནུཔཉྙཏྟི པཉྙཏྟེ ཨནུཔཉྙཏྟཾ. དྷམྨསམྨུཁཏཱ ཝིནཡསམྨུཁཏཱ སངྒྷསམྨུཁཏཱ པུགྒལསམྨུཁཏཱཏི ཨིམསྶ ཙཏུབྦིདྷསྶ སམྨུཁཱིབྷཱཝསྶ ཝསེན སམྨུཁཱཝིནཡོ པཉྙཏྟོ. སཏིཝེཔུལླཔྤཏྟསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨཙོདནཏྠཱཡ སཏིཝིནཡོ པཉྙཏྟོ. ཨུམྨཏྟཀསྶ ¶ བྷིཀྑུནོ ཨམཱུལ༹ྷཝིནཡོ པཉྙཏྟོ. ཨཔྤཊིཉྙཱཡ ཙུདིཏཀསྶ ཨཱཔཏྟིཡཱ ཨཏརཎཏྠཾ པཊིཉྙཱཏཀརཎཾ པཉྙཏྟཾ. བཧུཏརཱནཾ དྷམྨཝཱདཱིནཾ ལདྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཨདྷིཀརཎཝཱུཔསམནཏྠཾ. ཡེབྷུཡྻསིཀཱ པཉྙཏྟཱ. པཱཔུསྶནྣསྶ པུགྒལསྶ ནིགྒཎྷནཏྠཾ ཏསྶཔཱཔིཡསིཀཱ པཉྙཏྟཱ. བྷཎྜནཱདིཝསེན བཧུཾ ཨསྶཱམཎཀཾ ཀཏྭཱ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ ཋཔེཏྭཱ ཐུལླཝཛྫཾ ཋཔེཏྭཱ གིཧིཔཊིསཾཡུཏྟཉྩ ཨཝསེསཱཔཏྟཱིནཾ ཝཱུཔསམནཏྠཱཡ ཏིཎཝཏྠཱརཀོ པཉྙཏྟོ.

ཝིནཡཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.

༤. རཱགཔེཡྻཱལཾ

༢༣༡. རཱགསྶ ¶ ¶ , བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ ཨབྷིཛཱནནཏྠཾ པཙྩཀྑཀརཎཏྠཾ. པརིཉྙཱཡཱཏི པརིཛཱནནཏྠཾ. པརིཀྑཡཱཡཱཏི པརིཀྑཡགམནཏྠཾ. པཧཱནཱཡཱཏི པཛཧནཏྠཾ. ཁཡཱཡ ཝཡཱཡཱཏི ཁཡཝཡགམནཏྠཾ. ཝིརཱགཱཡཱཏི ཝིརཛྫནཏྠཾ. ནིརོདྷཱཡཱཏི ནིརུཛ྄ཛྷནཏྠཾ. ཙཱགཱཡཱཏི ཙཛནཏྠཾ. པཊིནིསྶགྒཱཡཱཏི པཊིནིསྶཛྫནཏྠཾ.

༢༣༢-༢༤༦. ཐམྦྷསྶཱཏི ཀོདྷམཱནཝསེན ཐདྡྷབྷཱཝསྶ. སཱརབྦྷསྶཱཏི ཀཱརཎུཏྟརིཡལཀྑཎསྶ སཱརབྦྷསྶ. མཱནསྶཱཏི ནཝཝིདྷམཱནསྶ. ཨཏིམཱནསྶཱཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙནམཱནསྶ. མདསྶཱཏི མཛྫནཱཀཱརམདསྶ. པམཱདསྶཱཏི སཏིཝིཔྤཝཱསསྶ, པཉྩསུ ཀཱམགུཎེསུ ཙིཏྟཝོསྶགྒསྶ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

རཱགཔེཡྻཱལཾ ནིཊྛིཏཾ.

མནོརཐཔཱུརཎིཡཱ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

དུཀནིཔཱཏསྶ སཾཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

ཏིཀནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. བཱལཝགྒོ

༡. བྷཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. ཏིཀནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ བྷཡཱནཱིཏིཨཱདཱིསུ བྷཡནྟི ཙིཏྟུཏྲཱསོ. ཨུཔདྡཝོཏི ཨནེཀགྒཏཱཀཱརོ. ཨུཔསགྒོཏི ཨུཔསཊྛཱཀཱརོ ཏཏྠ ཏཏྠ ལགྒནཱཀཱརོ.

ཏེསཾ ཨེཝཾ ནཱནཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ – པབྦཏཝིསམནིསྶིཏཱ ཙོརཱ ཛནཔདཝཱསཱིནཾ པེསེནྟི – ‘‘མཡཾ ཨསུཀདིཝསེ ནཱམ ཏུམྷཱཀཾ གཱམཾ པཧརིསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ བྷཡཾ ¶ སནྟཱསཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ཨཡཾ ཙིཏྟུཏྲཱསོ ནཱམ. ‘‘ཡཐཱ ནོ ཏེ ཙོརཱ ཀུཔིཏཱ ཨནཏྠམྤི ཨཱཝཧེཡྻུ’’ནྟི ཧཏྠསཱརཾ གཧེཏྭཱ དྭིཔདཙཏུཔྤདེཧི སདྡྷིཾ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ ཏཏྠ ཏཏྠ བྷཱུམིཡཾ ནིཔཛྫནྟི ཌཾསམཀསཱདཱིཧི ཁཛྫམཱནཱ, གུམྦནྟརཱནི པཝིསནྟཱ ཁཱཎུཀཎྚཀེ མདྡནྟི. ཏེསཾ ཨེཝཾ ཝིཙརནྟཱནཾ ཝིཀྑིཏྟབྷཱཝོ ཨནེཀགྒཏཱཀཱརོ ནཱམ. ཏཏོ ཙོརེསུ ཡཐཱཝུཏྟེ དིཝསེ ཨནཱགཙྪནྟེསུ ‘‘ཏུཙྪཀསཱསནཾ བྷཝིསྶཏི, གཱམཾ པཝིསིསྶཱམཱ’’ཏི སཔརིཀྑཱརཱ གཱམཾ པཝིསནྟི. ཨཐ ཏེསཾ པཝིཊྛབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ གཱམཾ པརིཝཱརེཏྭཱ དྭཱརེ ཨགྒིཾ དཏྭཱ མནུསྶེ གྷཱཏེཏྭཱ ཙོརཱ སབྦཾ ཝིབྷཝཾ ཝིལུམྤིཏྭཱ གཙྪནྟི. ཏེསུ གྷཱཏིཏཱཝསེསཱ ཨགྒིཾ ནིབྦཱཔེཏྭཱ ཀོཊྛཀཙྪཱཡཱབྷིཏྟིཙྪཱཡཱདཱིསུ ཏཏྠ ཏཏྠ ལགྒིཏྭཱ ནིསཱིདནྟི ནཊྛཾ ཨནུསོཙམཱནཱ. ཨཡཾ ཨུཔསཊྛཱཀཱརོ ལགྒནཱཀཱརོ ནཱམ.

ནལཱ༹གཱརཱཏི ¶ ནལེ༹ཧི ཚནྣཔཊིཙྪནྣཨགཱརཱ. སེསསམྦྷཱརཱ པནེཏྠ རུཀྑམཡཱ ཧོནྟི. ཏིཎཱགཱརེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཱུཊཱགཱརཱནཱིཏི ཀཱུཊསངྒཧིཏཱནི ཨགཱརཱནི. ཨུལླིཏྟཱཝལིཏྟཱནཱིཏི ཨནྟོ ཙ བཧི ཙ ལིཏྟཱནི. ནིཝཱཏཱནཱིཏི ནིཝཱརིཏཝཱཏཔྤཝེསཱནི. ཕུསིཏགྒལཱ༹ནཱིཏི ཚེཀེཧི ཝཌྜྷཀཱིཧི ཀཏཏྟཱ ¶ པིཊྛསངྒྷཱཊམྷི སུཊྛུ ཕུསིཏཀཝཱཊཱནི. པིཧིཏཝཱཏཔཱནཱནཱིཏི ཡུཏྟཝཱཏཔཱནཱནི. ཨིམིནཱ པདདྭཡེན ཀཝཱཊཝཱཏཔཱནཱནཾ ནིཙྩཔིཧིཏཏཾ ཨཀཐེཏྭཱ སམྤཏྟིཡེཝ ཀཐིཏཱ. ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ པན ཏཱནི པིདྷཱིཡནྟི ཙ ཝིཝརཱིཡནྟི ཙ.

བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི བཱལམེཝ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནྟི. བཱལོ ཧི ཨཔཎྜིཏཔུརིསོ རཛྫཾ ཝཱ ཨོཔརཛྫཾ ཝཱ ཨཉྙཾ ཝཱ པན མཧནྟཾ ཋཱནཾ པཏྠེནྟོ ཀཏིཔཡེ ཨཏྟནཱ སདིསེ ཝིདྷཝཔུཏྟེ མཧཱདྷུཏྟེ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཐ ཨཧཾ ཏུམྷེ ཨིསྶརེ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི པབྦཏགཧནཱདཱིནི ནིསྶཱཡ ཨནྟམནྟེ གཱམེ པཧརནྟོ དཱམརིཀབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཨནུཔུབྦེན ནིགམེཔི ཛནཔདེཔི པཧརཏི. མནུསྶཱ གེཧཱནི ཚཌྜེཏྭཱ ཁེམཊྛཱནཾ པཏྠཡམཱནཱ པཀྐམནྟི. ཏེ ནིསྶཱཡ ཝསནྟཱ བྷིཀྑཱུཔི བྷིཀྑུནིཡོཔི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནཱནི པཧཱཡ པཀྐམནྟི. གཏགཏཊྛཱནེ བྷིཀྑཱཔི སེནཱསནམྤི དུལླབྷཾ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཙཏུནྣམྤི པརིསཱནཾ བྷཡཾ ཨཱགཏམེཝ ཧོཏི. པབྦཛྫིཏེསུཔི དྭེ བཱལཱ བྷིཀྑཱུ ཨཉྙམཉྙཾ ཝིཝཱདཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཙོདནཾ ཨཱརབྷནྟི. ཨིཏི ཀོསམྦིཝཱསིཀཱནཾ ཝིཡ མཧཱཀལཧོ ཨུཔྤཛྫཏི. ཙཏུནྣཾ པརིསཱནཾ བྷཡཾ ཨཱགཏམེཝ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཡཱནི ཀཱནིཙི བྷཡཱནི ¶ ཨུཔྤཛྫནྟི, སབྦཱནི ཏཱནི བཱལཏོ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཡཐཱནུསནྡྷིནཱ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི.

༢. ལཀྑཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ ¶ ཀཱཡདྭཱརཱདིཔཝཏྟཾ ཀམྨཾ ལཀྑཎཾ སཉྫཱནནཀཱརཎཾ ཨསྶཱཏི ཀམྨལཀྑཎོ. ཨཔདཱནསོབྷནཱི པཉྙཱཏི ཡཱ པཉྙཱ ནཱམ ཨཔདཱནེན སོབྷཏི, བཱལཱ ཙ པཎྜིཏཱ ཙ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ ཙརིཏེནེཝ པཱཀཊཱ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. བཱལེན ཧི གཏམགྒོ རུཀྑགཙྪགཱམནིགམཱདཱིནི ཛྷཱཔེཏྭཱ གཙྪནྟསྶ ཨིནྡགྒིནོ གཏམགྒོ ཝིཡ ཧོཏི, ཛྷཱམཊྛཱནམཏྟམེཝ ཨངྒཱརམསིཚཱརིཀཱསམཱཀུལཾ པཉྙཱཡཏི. པཎྜིཏེན གཏམགྒོ ཀུསོབྦྷཱདཡོ པཱུརེཏྭཱ ཝིཝིདྷསསྶསམྤདཾ ཨཱཝཧམཱནེན ཙཏུདཱིཔིཀམེགྷེན གཏམགྒོ ཝིཡ ཧོཏི. ཡཐཱ ཏེན གཏམགྒེ ཨུདཀཔཱུརཱནི ཙེཝ ཝིཝིདྷསསྶཕལཱཕལཱནི ཙ ཏཱནི ཏཱནི ཋཱནཱནི པཉྙཱཡནྟི, ཨེཝཾ པཎྜིཏེན གཏམགྒེ སམྤཏྟིཡོཝ པཉྙཱཡནྟི ནོ ཝིཔཏྟིཡོཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༣. ཙིནྟཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༣. ཏཏིཡེ ¶ བཱལལཀྑཎཱནཱིཏི ‘‘བཱལོ ཨཡ’’ནྟི ཨེཏེཧི ལཀྑཱིཡཏི ཉཱཡཏཱིཏི བཱལལཀྑཎཱནི. ཏཱནེཝསྶ སཉྫཱནནཀཱརཎཱནཱིཏི བཱལནིམིཏྟཱནི. བཱལཱཔདཱནཱནཱིཏི བཱལསྶ ཨཔདཱནཱནི. དུཙྩིནྟིཏཙིནྟཱིཏི ཙིནྟཡནྟོ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱབྱཱཔཱདམིཙྪཱདསྶནཝསེན དུཙྩིནྟིཏམེཝ ཙིནྟེཏི. དུབྦྷཱསིཏབྷཱསཱིཏི བྷཱསམཱནོཔི མུསཱཝཱདཱདིབྷེདཾ དུབྦྷཱསིཏམེཝ བྷཱསཏི. དུཀྐཊཀམྨཀཱརཱིཏི ཀརོནྟོཔི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཝསེན དུཀྐཊཀམྨམེཝ ཀརོཏི. པཎྜིཏལཀྑཎཱནཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. སུཙིནྟིཏཙིནྟཱིཏིཨཱདཱིནི ཙེཏྠ མནོསུཙརིཏཱདཱིནཾ ཝསེན ཡོཛེཏབྦཱནི.

༤. ཨཙྩཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༤. ཙཏུཏྠེ ¶ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ ན པསྶཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཨཔརཱདྷཾ ཨཔརཱདྷཏོ ན པསྶཏི. ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ ནཔྤཊིཀརོཏཱིཏི ‘‘ཨཔརདྡྷཾ མཡཱ’’ཏི ཉཏྭཱཔི ཡོ དྷམྨོ, ཏཾ ན ཀརོཏི, དཎྜཀམྨཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཙྩཡཾ ན དེསེཏི ནཀྑམཱཔེཏི. ཨཙྩཡཾ དེསེནྟསྶ ཡཐཱདྷམྨཾ ནཔྤཊིགྒཎྷཱཏཱིཏི པརསྶ ‘‘ཝིརདྡྷཾ མཡཱ’’ཏི ཉཏྭཱ དཎྜཀམྨཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཁམཱཔེནྟསྶ ནཀྑམཏི. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཏོ ཝེདིཏབྦོ.

༥. ཨཡོནིསོསུཏྟཝཎྞནཱ

༥. པཉྩམེ ¶ ཨཡོནིསོ པཉྷཾ ཀཏྟཱ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ, ཨུདཱཡི, ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘པུབྦེནིཝཱསོ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ལཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ ཝིཡ ཨནུཔཱཡཙིནྟཱཡ ཨཔཉྷམེཝ པཉྷནྟི ཀཏྟཱ ཧོཏི. ཨཡོནིསོ པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེཏཱ ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཙིནྟིཏཾ པན པཉྷཾ ཝིསྶཛྫེནྟོཔི ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཨནེཀཝིཧིཏཾ པུབྦེནིཝཱསཾ ཨནུསྶརཏི. སེཡྻཐིདཾ, ཨེཀམྤི ཛཱཏི’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སོཡེཝ ཐེརོ ཝིཡ ཨཡོནིསོ ཝིསྶཛྫེཏཱ ཧོཏི, ཨཔཉྷམེཝ པཉྷནྟི ཀཐེཏི. པརིམཎྜལེཧི པདབྱཉྫནེཧཱིཏི ཨེཏྠ པདམེཝ ཨཏྠསྶ བྱཉྫནཏོ པདབྱཉྫནཾ. ཏཾ ཨཀྑརཔཱརིཔཱུརིཾ ཀཏྭཱ དསཝིདྷཾ བྱཉྫནབུདྡྷིཾ ཨཔརིཧཱཔེཏྭཱ ¶ ཝུཏྟཾ པརིམཎྜལཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨེཝརཱུཔེཧི པདབྱཉྫནེཧཱིཏི ཨཏྠོ. སིལིཊྛེཧཱིཏི པདསིལིཊྛཏཱཡ སིལིཊྛེཧི. ཨུཔགཏེཧཱིཏི ཨཏྠཉྩ ཀཱརཎཉྩ ཨུཔགཏེཧི. ནཱབྦྷནུམོདིཏཱཏི ཨེཝཾ ཡོནིསོ སབྦཾ ཀཱརཎསམྤནྣཾ ཀཏྭཱཔི ཝིསྶཛྫིཏཾ པརསྶ པཉྷཾ ནཱབྷིནུམོདཏི ནཱབྷིནནྡཏི སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པཉྷཾ ལཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ ཝིཡ. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཊྛཱནཾ ཁོ ཨེཏཾ, ཨཱཝུསོ སཱརིཔུཏྟ, ཨནཝཀཱསོ, ཡཾ སོ ཨཏིཀྐམྨེཝ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརབྷཀྑཱནཾ དེཝཱནཾ སཧབྱཏཾ ཨཉྙཏརཾ ¶ མནོམཡཾ ཀཱཡཾ ཨུཔཔནྣོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷཾ སམཱཔཛྫེཡྻཱཔི ཝུཊྛཧེཡྻཱཔི, ནཏྠེཏཾ ཋཱན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༥.༡༦༦).

ཡོནིསོ པཉྷཾ ཀཏྟཱཏིཨཱདཱིསུ ཨཱནནྡཏྠེརོ ཝིཡ ཡོནིསོཝ པཉྷཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཡོནིསོ ཝིསྶཛྫིཏཱ ཧོཏི. ཐེརོ ཧི ‘‘ཀཏི ནུ ཁོ, ཨཱནནྡ, ཨནུསྶཏིཊྛཱནཱནཱི’’ཏི པུཙྪིཏོ ‘‘ཨཡཾ པཉྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཡོནིསོ ཙིནྟེཏྭཱ ཡོནིསོ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཨཱཧ – ‘‘ཨིདྷ, བྷནྟེ, བྷིཀྑུ ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧི…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏི. ཨིདཾ, བྷནྟེ, ཨནུསྶཏིཊྛཱནཾ ཨེཝཾབྷཱཝིཏཾ ཨེཝཾབཧུལཱིཀཏཾ དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱཡ སཾཝཏྟཏཱི’’ཏི. ཨབྦྷནུམོདིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཏཐཱགཏོ ཝིཡ ཡོནིསོ ཨབྦྷནུམོདིཏཱ ཧོཏི. ཏཐཱགཏོ ཧི ཨཱནནྡཏྠེརེན པཉྷེ ཝིསྶཛྫིཏེ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷུ, ཨཱནནྡ, ཏེན ཧི ཏྭཾ, ཨཱནནྡ, ཨིམམྤི ཚཊྛཾ ཨནུསྶཏིཊྛཱནཾ དྷཱརེཧི. ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུ སཏོཝ ཨབྷིཀྐམཏི སཏོཝ པཊིཀྐམཏཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཚཊྛཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༩. ཁཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ ¶ སུཀྐཔཀྑོ པུབྦབྷཱགེ དསཧིཔི ཀུསལཀམྨཔཐེཧི པརིཙྪིནྣོ, ཨུཔརི ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ ལབྦྷཏི. བཧུཉྩ པུཉྙཾ པསཝཏཱིཏི ཨེཏྠ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཔུཉྙཾ ཀཐིཏཾ.

༡༠. མལསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠. དསམེ དུསྶཱིལབྷཱཝོ དུསྶཱིལྱཾ, དུསྶཱིལྱམེཝ མལཾ དུསྶཱིལྱམལཾ. ཀེནཊྛེན མལནྟི? ཨནུདཧནཊྛེན དུགྒནྡྷཊྛེན ཀིལིཊྛཀརཎཊྛེན ཙ. ཏཉྷི ནིརཡཱདཱིསུ ཨཔཱཡེསུ ཨནུདཧཏཱིཏི ཨནུདཧནཊྛེནཔི མལཾ. ཏེན སམནྣཱགཏོ ¶ པུགྒལོ མཱཏཱཔིཏཱུནམྤི སནྟིཀེ བྷིཀྑུསངྒྷསྶཱཔི ཨནྟརེ བོདྷིཙེཏིཡཊྛཱནེསུཔི ཛིགུཙྪནཱིཡོ ཧོཏི, སབྦདིསཱསུ ཙསྶ ‘‘ཨེཝརཱུཔཾ ཀིར ཏེན པཱཔཀམྨཾ ཀཏ’’ནྟི ཨཝཎྞགནྡྷོ ཝཱཡཏཱིཏི དུགྒནྡྷཊྛེནཔི མལཾ. ཏེན ཙ སམནྣཱགཏོ པུགྒལོ གཏགཏཊྛཱནེ ཨུཔཏཱཔཉྩེཝ ལབྷཏི, ཀཱཡཀམྨཱདཱིནི ཙསྶ ཨསུཙཱིནི ཧོནྟི ཨཔབྷསྶརཱནཱིཏི ¶ ཀིལིཊྛཀརཎཊྛེནཔི མལཾ. ཨཔིཙ ཏཾ དེཝམནུསྶསམྤཏྟིཡོ ཙེཝ ནིབྦཱནསམྤཏྟིཉྩ མིལཱཔེཏཱིཏི མིལཱཔནཊྛེནཔི མལནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིསྶཱམལམཙྪེརམལེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

བཱལཝགྒོ པཋམོ.

༢. རཐཀཱརཝགྒོ

༡. ཉཱཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡསྶ ¶ པཋམེ ཉཱཏོཏི པཉྙཱཏོ པཱཀཊོ. ཨནནུལོམིཀེཏི སཱསནསྶ ན ཨནུལོམེཏཱིཏི ཨནནུལོམིཀཾ, ཏསྨིཾ ཨནནུལོམིཀེ. ཀཱཡཀམྨེཏི པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིམྷི ཀཱཡདུཙྩརིཏེ. ཨོལཱ༹རིཀཾ ཝཱ ཨེཏཾ, ན ཨེཝརཱུཔེ སམཱདཔེཏུཾ སཀྐོཏི. དིསཱ ནམསྶིཏུཾ ཝཊྚཏི, བྷཱུཏབལིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨེཝརཱུཔེ སམཱདཔེཏི གཎྷཱཔེཏི. ཝཙཱིཀམྨེཔི མུསཱཝཱདཱདཱིནི ཨོལཱ༹རིཀཱནི, ཨཏྟནོ སནྟཀཾ པརསྶ ཨདཱཏུཀཱམེན ‘‘ནཏྠཱི’’ཏི ཨཡཾ ཝཉྩནམུསཱཝཱདོ ནཱམ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏཱིཏི ཨེཝརཱུཔེ སམཱདཔེཏི. མནོཀམྨེཔི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱདཡོ ཨོལཱ༹རིཀཱ, ཀམྨཊྛཱནཾ ཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཀཐེནྟོ པན ཨནནུལོམིཀེསུ དྷམྨེསུ སམཱདཔེཏི ནཱམ དཀྑིཎཝིཧཱརཝཱསིཏྠེརོ ཝིཡ. ཏཾ ཀིར ཐེརཾ ཨེཀོ ཨུཔཊྛཱཀོ ཨམཙྩཔུཏྟོ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ‘‘མེཏྟཱཡནྟེན པཋམཾ ཀཱིདིསེ པུགྒལེ མེཏྟཱཡིཏབྦ’’ནྟི པུཙྪི. ཐེརོ སབྷཱགཝིསབྷཱགཾ ཨནཱཙིཀྑིཏྭཱ ‘‘པིཡཔུགྒལེ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཙ བྷརིཡཱ པིཡཱ ཧོཏི མནཱཔཱ, སོ ཏཾ ཨཱརབྦྷ མེཏྟཱཡནྟོ ཨུམྨཱདཾ པཱཔུཎི. ཀཐཾ པནེས བཧུཛནཨཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི? ཨེཝརཱུཔསྶ ཧི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཡོ ཙེཝ ཨུཔཊྛཱཀཱདཡོ ཙ ཏེསཾ ཨཱརཀྑདེཝཏཱ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཱསཾ ཏཱསཾ མིཏྟབྷཱུཏཱ ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ ¶ སེསདེཝཏཱ ཙ ‘‘ཨཡཾ བྷིཀྑུ ན ཨཛཱནིཏྭཱ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ¶ ཏེན ཀཏམེཝ ཀརོནྟི, ཨེཝམེས བཧུཛནཨཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ཧོཏི.

སུཀྐཔཀྑེ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝེརམཎིཨཱདཱིནཾཡེཝ ཝསེན ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཀམྨཊྛཱནཾ པན ཨཝིསཾཝཱདེཏྭཱ ཀཐེནྟོ ཨནུལོམིཀེསུ དྷམྨེསུ སམཱདཔེཏི ནཱམ ཀོལི༹ཏཝིཧཱརཝཱསཱི ཙཏུནིཀཱཡིཀཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ. ཏསྶ ཀིར ཛེཊྛབྷཱཏཱ ནནྡཱབྷཡཏྠེརོ ནཱམ པོཏལིཡཝིཧཱརེ ཝསནྟོ ཨེཀསྨིཾ རོགེ སམུཊྛིཏེ ཀནིཊྛཾ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ, མཡ྄ཧཾ སལླཧུཀཾ ཀཏྭཱ ཨེཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེཧཱི’’ཏི. ཀིཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙེན ཀམྨཊྛཱནེན, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཾ པརིགྒཎྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི? ཀིམཏྠིཀོ ཨེས, ཨཱཝུསོཏི? བྷནྟེ, ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརོ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ, ཨེཀསྨིཉྩ ཨུཔཱདཱརཱུཔེ དིཊྛེ ཏེཝཱིསཏི ཨུཔཱདཱརཱུཔཱནི པཱཀཊཱནི ཧོནྟཱིཏི ¶ . སོ ‘‘ཝཊྚིསྶཏི, ཨཱཝུསོ, ཨེཏྟཀ’’ནྟི ཏཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཀབལཱི༹ཀཱརཱཧཱརཾ པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི. ཨཐ ནཾ ཐེརཾ བཧིཝིཧཱརཱ ཨནིཀྑནྟམེཝ པཀྐོསིཏྭཱ, ‘‘ཨཱཝུསོ, མཧཱཨཝསྶཡོསི མཡ྄ཧཾ ཛཱཏོ’’ཏི ཀནིཊྛཏྠེརསྶ ཨཏྟནཱ པཊིལདྡྷགུཎཾ ཨཱརོཙེསི. བཧུཛནཧིཏཱཡཱཏི ཨེཏསྶཔི ཧི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཱདཡོ ‘‘ཨཡཾ ན ཨཛཱནིཏྭཱ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཏེན ཀཏམེཝ ཀརོནྟཱིཏི བཧུཛནཧིཏཱཡ པཊིཔནྣོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.

༢. སཱརཎཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢. དུཏིཡེ ཁཏྟིཡསྶཱཏི ཛཱཏིཡཱ ཁཏྟིཡསྶ. མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶཱཏི རཱཛཱབྷིསེཀེན མུདྡྷནི ཨབྷིསིཏྟསྶ. སཱརཎཱིཡཱནི བྷཝནྟཱིཏི སརིཏབྦཱནི ཨསམྨུསྶནཱིཡཱནི ཧོནྟི. ཛཱཏོཏི ¶ ནིབྦཏྟོ. ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡནྟི དཧརཀཱལེ ཛཱནིཏུམྤི ན སཀྐཱ, ཨཔརབྷཱགེ པན མཱཏཱཔིཏུཨཱདཱིཧི ཉཱཏཀེཧི ཝཱ དཱསཱདཱིཧི ཝཱ ‘‘ཏྭཾ ཨསུཀཛནཔདེ ཨསུཀནགརེ ཨསུཀདིཝསེ ཨསུཀནཀྑཏྟེ ཛཱཏོ’’ཏི ཨཱཙིཀྑིཏེ སུཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝཛཱིཝཾ སརཏི ན སམྨུསྶཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏཱི’’ཏི.

ཨིདཾ ¶ , བྷིཀྑཝེ, དུཏིཡནྟི ཨབྷིསེཀཊྛཱནཾ ནཱམ རཉྙོ བལཝཏུཊྛིཀརཾ ཧོཏི, ཏེནསྶ ཏཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ. སངྒཱམཝིཛཡཊྛཱནེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ པན སངྒཱམནྟི ཡུདྡྷཾ. ཨབྷིཝིཛིནིཏྭཱཏི ཛིནིཏྭཱ སཏྟུམདྡནཾ ཀཏྭཱ. ཏམེཝ སངྒཱམསཱིསནྟི ཏམེཝ སངྒཱམཊྛཱནཾ. ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏཱིཏི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཨཱཝསཏི.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ རཉྙོ ཛཱཏིཊྛཱནཱདཱིཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ནཏྠི, ཨིམསྨིཾ པན སཱསནེ ཏཔྤཊིབྷཱགེ ཏཡོ པུགྒལེ དསྶེཏུཾ ཨིདཾ ཀཱརཎཾ ཨཱབྷཏཾ, ཏསྨཱ ཏེ དསྶེནྟོ ཨེཝམེཝ ཁོ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནགཱརིཡཾ པབྦཛིཏོ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལམྤི པབྦཛྫཱནིསྶིཏམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ ཨསུཀརཊྛེ ཨསུཀཛནཔདེ ཨསུཀཝིཧཱརེ ཨསུཀམཱལ༹ཀེ ཨསུཀདིཝཱཊྛཱནེ ཨསུཀཙངྐམེ ཨསུཀརུཀྑམཱུལེ པབྦཛིཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཡཱཝཛཱིཝཾ སརིཏབྦམེཝ ཧོཏི ན སམྨུསྶིཏབྦཾ.

ཨིདཾ ¶ དུཀྑནྟི ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ དུཀྑཾ ཨཏྠི. ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོཏི ཨེཏྟཀོ དུཀྑསམུདཡོ, ན ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ དུཀྑསམུདཡོ ཨཏྠཱིཏི. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཝམེཏྠ ཙཏཱུཧི སཙྩེཧི སོཏཱཔཏྟིམགྒོ ཀཐིཏོ. ཀསིཎཔརིཀམྨཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི པན མགྒསནྣིསྶིཏཱནེཝ ཧོནྟི. སཱརཎཱིཡཾ ¶ ཧོཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ ཨསུཀརཊྛེ…པེ… ཨསུཀརུཀྑམཱུལེ སོཏཱཔནྣོ ཛཱཏོ’’ཏི ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི ཨསམྨུསྶནཱིཡཾ.

ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡེན. ཙེཏོཝིམུཏྟིནྟི ཕལསམཱདྷིཾ. པཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཕལཔཉྙཾ. སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནཱཝ ཨབྷིཝིསིཊྛཱཡ པཉྙཱཡ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ. ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཏཱིཏི པཊིལབྷིཏྭཱ ཝིཧརཏི. སཱརཎཱིཡནྟི ‘‘མཡཱ ཨསུཀརཊྛེ…པེ… ཨསུཀརུཀྑམཱུལེ ཨརཧཏྟཾ པཏྟ’’ནྟི ཨཏྟནོ ཨརཧཏྟཔཏྟིཊྛཱནཾ ནཱམ ཡཱཝཛཱིཝཾ སཱརཎཱིཡཾ ཧོཏི ཨསམྨུསྶནཱིཡནྟི ཡཐཱནུསནྡྷིནཱཝ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི.

༣. ཨཱསཾསསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣. ཏཏིཡེ སནྟོཏི ཨཏྠི ཨུཔལབྦྷནྟི. སཾཝིཛྫམཱནཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ལོཀསྨིནྟི སཏྟལོཀེ. ནིརཱསོཏི ཨནཱསོ ཨཔཏྠནོ. ཨཱསཾསོཏི ¶ ཨཱསཾསམཱནོ པཏྠཡམཱནོ. ཝིགཏཱསོཏི ཨཔགཏཱསོ. ཙཎྜཱལཀུལེཏི ཙཎྜཱལཱནཾ ཀུལེ. ཝེནཀུལེཏི ཝིལཱིཝཀཱརཀུལེ. ནེསཱདཀུལེཏི མིགལུདྡཀཱནཾ ཀུལེ. རཐཀཱརཀུལེཏི ཙམྨཀཱརཀུལེ. པུཀྐུསཀུལེཏི པུཔྥཙྪཌྜཀཀུལེ.

ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀུལཝིཔཏྟིཾ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ ནཱིཙཀུལེ ཛཱཏོཔི ཨེཀཙྩོ ཨཌྜྷོ ཧོཏི མཧདྡྷནོ, ཨཡཾ པན ན ཏཱདིསོ, ཏསྨཱསྶ བྷོགཝིཔཏྟིཾ དསྶེཏུཾ དལིདྡེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དལིདྡེཏི དཱལིདྡིཡེན སམནྣཱགཏེ. ཨཔྤནྣཔཱནབྷོཛནེཏི པརིཏྟཀཨནྣཔཱནབྷོཛནེ. ཀསིརཝུཏྟིཀེཏི ¶ དུཀྑཛཱིཝིཀེ, ཡཏྠ ཝཱཡཱམེན པཡོགེན ཛཱིཝིཏཝུཏྟིཾ སཱདྷེནྟི, ཏཐཱརཱུཔེཏི ཨཏྠོ. ཡཏྠ ཀསིརེན གྷཱསཙྪཱདོ ལབྦྷཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཀུལེ དུཀྑེན ཡཱགུབྷཏྟགྷཱསོ ཙ ཀོཔཱིནམཏྟཾ ཨཙྪཱདནཉྩ ལབྦྷཏི.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཨེཀཙྩོ ནཱིཙཀུལེ ཛཱཏོཔི ཨུཔདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི ཨཏྟབྷཱཝསམིདྡྷིཡཾ ཋིཏོ ¶ , ཨཡཉྩ ན ཏཱདིསོ, ཏསྨཱསྶ སརཱིརཝིཔཏྟིམྤི དསྶེཏུཾ སོ ཙ ཧོཏི དུབྦཎྞོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དུབྦཎྞོཏི པཾསུཔིསཱཙཀོ ཝིཡ ཛྷཱམཁཱཎུཝཎྞོ. དུདྡསིཀོཏི ཝིཛཱཏམཱཏུཡཱཔི ཨམནཱཔདསྶནོ. ཨོཀོཊིམཀོཏི ལཀུཎྜཀོ. ཀཱཎོཏི ཨེཀཀྑིཀཱཎོ ཝཱ ཨུབྷཡཀྑིཀཱཎོ ཝཱ. ཀུཎཱིཏི ཨེཀཧཏྠཀུཎཱི ཝཱ ཨུབྷཡཧཏྠཀུཎཱི ཝཱ. ཁཉྫོཏི ཨེཀཔཱདཁཉྫོ ཝཱ ཨུབྷཡཔཱདཁཉྫོ ཝཱ. པཀྑཧཏོཏི ཧཏཔཀྑོ པཱིཋསཔྤཱི. པདཱིཔེཡྻསྶཱཏི ཝཊྚིཏེལཀཔལླཀཱདིནོ པདཱིཔཨུཔཀརཎསྶ. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི. ཀསྨཱ ན ཧོཏི? ནཱིཙཀུལེ ཛཱཏཏྟཱ.

ཛེཊྛོཏི ཨཉྙསྨིཾ ཛེཊྛེ སཏི ཀནིཊྛོ ཨཱསཾ ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཛེཊྛོཏི ཨཱཧ. ཨཱབྷིསེཀོཏི ཛེཊྛོཔི ན ཨབྷིསེཀཱརཧོ ཨཱསཾ ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཨཱབྷིསེཀོཏི ཨཱཧ. ཨནབྷིསིཏྟོཏི ཨབྷིསེཀཱརཧོཔི ཀཱཎཀུཎིཨཱདིདོསརཧིཏོ སཀིཾ ཨབྷིསིཏྟོ པུན ཨབྷིསེཀེ ཨཱསཾ ན ཀརོཏི, ཏསྨཱ ཨནབྷིསིཏྟོཏི ཨཱཧ ¶ . ཨཙལཔྤཏྟོཏི ཛེཊྛོཔི ཨཱབྷིསེཀོ ཨནབྷིསིཏྟོ མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ, སོཔི ཨབྷིསེཀེ ཨཱསཾ ན ཀརོཏི. སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀོ པན པཉྙཱཡམཱནམསྶུབྷེདོ ཨཙལཔྤཏྟོ ནཱམ ¶ ཧོཏི, མཧནྟམྤི རཛྫཾ ཝིཙཱརེཏུཾ སམཏྠོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཙལཔྤཏྟོ’’ཏི ཨཱཧ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ཀསྨཱ ཧོཏི? མཧཱཛཱཏིཏཱཡ.

དུསྶཱིལོཏི ནིསྶཱིལོ. པཱཔདྷམྨོཏི ལཱམཀདྷམྨོ. ཨསུཙཱིཏི ཨསུཙཱིཧི ཀཱཡཀམྨཱདཱིཧི སམནྣཱགཏོ. སངྐསྶརསམཱཙཱརོཏི སངྐཱཧི སརིཏབྦསམཱཙཱརོ, ཀིཉྩིདེཝ ཨསཱརུཔྤཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨིམིནཱ ཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརེསཾ ཨཱསངྐནཱིཡསམཱཙཱརོ, ཨཏྟནཱཡེཝ ཝཱ སངྐཱཧི སརིཏབྦསམཱཙཱརོ, སཱསངྐསམཱཙཱརོཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ཧི དིཝཱཊྛཱནཱདཱིསུ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀིཉྩིདེཝ མནྟཡནྟེ བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ‘‘ཨིམེ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ མནྟེནྟི, ཀཙྩི ནུ ཁོ མཡཱ ཀཏཀམྨཾ ཛཱནིཏྭཱ མནྟེནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ སཱསངྐསམཱཙཱརོ ཧོཏི. པཊིཙྪནྣཀམྨནྟོཏི པཊིཙྪཱདེཏབྦཡུཏྟཀེན པཱཔཀམྨེན སམནྣཱགཏོ. ཨསྶམཎོ སམཎཔཊིཉྙོཏི ཨསྶམཎོ ཧུཏྭཱཝ སམཎཔཏིརཱུཔཀཏཱཡ ‘‘སམཎོ ཨཧ’’ནྟི ཨེཝཾ པཊིཉྙོ. ཨབྲཧྨཙཱརཱི བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོཏི ཨཉྙེ བྲཧྨཙཱརིནོ སུནིཝཏྠེ སུཔཱརུཏེ སུམྦྷཀཔཏྟདྷརེ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནཱིསུ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ ཛཱིཝིཀཾ ཀཔྤེནྟེ དིསྭཱ སཡམྤི ཏཱདིསེན ཨཱཀཱརེན ཏཐཱ པཊིཔཛྫནཏོ ‘‘ཨཧཾ བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི པཊིཉྙཾ དེནྟོ ཝིཡ ཧོཏི. ‘‘ཨཧཾ བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཔོསཐགྒཱདཱིནི པཝིསནྟོ པན བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོ ཧོཏིཡེཝ, ཏཐཱ སངྒྷིཀཾ ལཱབྷཾ གཎྷནྟོ. ཨནྟོཔཱུཏཱིཏི པཱུཏིནཱ ཀམྨེན ཨནྟོ ¶ ཨནུཔཝིཊྛོ. ཨཝསྶུཏོཏི རཱགཱདཱིཧི ཏིནྟོ. ཀསམྦུཛཱཏོཏི སཉྫཱཏརཱགཱདིཀཙཝརོ. ཏསྶ ན ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི. ཀསྨཱ ན ཧོཏི? ལོཀུཏྟརདྷམྨཨུཔནིསྶཡསྶ ནཏྠིཏཱཡ. ཏསྶ ¶ ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི. ཀསྨཱ ཧོཏི? མཧཱསཱིལསྨིཾ པརིཔཱུརཀཱརིཏཱཡ.

༤. ཙཀྐཝཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤. ཙཏུཏྠེ ཙཏཱུཧི སངྒཧཝཏྠཱུཧི ཛནཾ རཉྫེཏཱིཏི རཱཛཱ. ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཙཀྐཝཏྟཱི. ཝཏྟིཏཾ ཝཱ ཨནེན ཙཀྐནྟི ཙཀྐཝཏྟཱི. དྷམྨོ ཨསྶ ¶ ཨཏྠཱིཏི དྷམྨིཀོ. དྷམྨེནེཝ དསཝིདྷེན ཙཀྐཝཏྟིཝཏྟེན རཱཛཱ ཛཱཏོཏི དྷམྨརཱཛཱ. སོཔི ན ཨརཱཛཀནྟི སོཔི ཨཉྙཾ ནིསྶཡརཱཛཱནཾ ཨལབྷིཏྭཱ ཙཀྐཾ ནཱམ ཝཏྟེཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི སཏྠཱ དེསནཾ པཊྛཔེཏྭཱ ཡཐཱནུསནྡྷིཾ ཨཔཱཔེཏྭཱཝ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཀསྨཱ? ཨནུསནྡྷིཀུསལཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཨནུསནྡྷིཾ པུཙྪིསྶནྟི, བཧཱུ ཧི ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཏཐཱརཱུཔཱ བྷིཀྑཱུ, ཨཐཱཧཾ ཏེཧི པུཊྛོ དེསནཾ ཝཌྜྷེསྶཱམཱིཏི. ཨཐེཀོ ཨནུསནྡྷིཀུསལོ བྷིཀྑུ བྷགཝནྟཾ པུཙྪནྟོ ཀོ པན, བྷནྟེཏིཨཱདིམཱཧ. བྷགཝཱཔིསྶ བྱཱཀརོནྟོ དྷམྨོ བྷིཀྑཱུཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ དྷམྨོཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨོ. དྷམྨནྟི ཏམེཝ ཝུཏྟཔྤཀཱརཾ དྷམྨཾ. ནིསྶཱཡཱཏི ཏདདྷིཊྛཱནེན ཙེཏསཱ ཏམེཝ ནིསྶཡཾ ཀཏྭཱ. དྷམྨཾ སཀྐརོནྟོཏི ཡཐཱ ཀཏོ སོ དྷམྨོ སུཊྛུ ཀཏོ ཧོཏི, ཨེཝམེཏཾ ཀརོནྟོ. དྷམྨཾ གརུཾ ཀརོནྟོཏི ཏསྨིཾ གཱརཝུཔྤཏྟིཡཱ ཏཾ གརུཀརོནྟོ. དྷམྨཾ ཨཔཙཱཡམཱནོཏི ཏསྶེཝ དྷམྨསྶ ཨཉྫལིཀརཎཱདཱིཧི ནཱིཙཝུཏྟིཏཾ ཀརོནྟོ. དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏཱུཏི ཏཾ དྷམྨཾ དྷཛམིཝ པུརཀྑཏྭཱ ཀེཏུམིཝ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པཝཏྟིཡཱ དྷམྨདྡྷཛོ དྷམྨཀེཏུ ཙ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོཏི དྷམྨཱདྷིཔཏིབྷཱུཏཱགཏབྷཱཝེན དྷམྨཝསེནེཝ ཙ སབྦཀིརིཡཱནཾ ཀརཎེན དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ ཧུཏྭཱ. དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏཱིཏི དྷམྨོ ཨསྶཱ ¶ ཨཏྠཱིཏི དྷམྨིཀཱ, རཀྑཱ ཙ ཨཱཝརཎཉྩ གུཏྟི ཙ རཀྑཱཝརཎགུཏྟི. ཏཏྠ ‘‘པརཾ རཀྑནྟོ ཨཏྟཱནཾ རཀྑཏཱི’’ཏི ཝཙནཏོ ཁནྟིཨཱདཡོ རཀྑཱ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, པརཾ རཀྑནྟོ ཨཏྟཱནཾ རཀྑཏི. ཁནྟིཡཱ ཨཝིཧིཾསཱཡ མེཏྟཙིཏྟཏཱཡ ཨནུདྡཡཱཡཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༨༥). ནིཝཱསནཔཱརུཔནགེཧཱདཱིནི ཨཱཝརཎཾ. ཙོརཱདིཨུཔདྡཝནིཝཱརཎཏྠཾ གོཔཱཡནཱ གུཏྟི. ཏཾ སབྦམྤི སུཊྛུ ཝིདཧཏི པཝཏྟེཏི ཋཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨིདཱནི ¶ ཡཏྠ སཱ སཾཝིདཧིཏབྦཱ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨནྟོཛནསྨིནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྲཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ – ཨནྟོཛནསངྑཱཏཾ པུཏྟདཱརཾ སཱིལསཾཝརེ པཏིཊྛཱཔེནྟོ ཝཏྠགནྡྷམཱལཱདཱིནི ཙསྶ དདམཱནོ སབྦོཔདྡཝེ ཙསྶ ནིཝཱརཡམཱནོ དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིཾ སཾཝིདཧཏི ནཱམ. ཁཏྟིཡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཨབྷིསིཏྟཁཏྟིཡཱ བྷདྲཨསྶཱཛཱནཱིཡཱདིརཏནསམྤདཱནེནཔི ¶ ཨུཔགཎྷིཏབྦཱ, ཨནུཡནྟཱ ཁཏྟིཡཱ ཏེསཾ ཨནུརཱུཔཡཱནཝཱཧནསམྤདཱནེནཔི པརིཏོསེཏབྦཱ, བལཀཱཡོ ཀཱལཾ ཨནཏིཀྐམེཏྭཱ བྷཏྟཝེཏནསམྤདཱནེནཔི ཨནུགྒཧེཏབྦོ, བྲཱཧྨཎཱ ཨནྣཔཱནཝཏྠཱདིནཱ དེཡྻདྷམྨེན, གཧཔཏིཀཱ བྷཏྟབཱིཛནངྒལབལིབདྡཱདིསམྤདཱནེན, ཏཐཱ ནིགམཝཱསིནོ ནེགམཱ ཛནཔདཝཱསིནོ ཙ ཛཱནཔདཱ. སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔཱ པན སམཎབྲཱཧྨཎཱ སམཎཔརིཀྑཱརསམྤདཱནེན སཀྐཱཏབྦཱ, མིགཔཀྑིནོ ཨབྷཡདཱནེན སམསྶཱསེཏབྦཱ.

དྷམྨེནེཝ ཙཀྐཾ ཝཏྟེཏཱིཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨེནེཝ ཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི. ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི ཏཾ ཏེན ཨེཝཾ པཝཏྟིཏཾ ཨཱཎཱཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡཾ ཧོཏི. ཀེནཙི ¶ མནུསྶབྷཱུཏེནཱཏི དེཝཏཱ ནཱམ ཨཏྟནཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏམེཝ ཀརོནྟི, ཏསྨཱ ཏཱ ཨགྒཎྷིཏྭཱ ‘‘མནུསྶབྷཱུཏེནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ. པཙྩཏྠིཀེནཱཏི པཊིཨཏྠིཀེན, པཊིསཏྟུནཱཏི ཨཏྠོ. དྷམྨིཀོཏི ཙཀྐཝཏྟཱི དསཀུསལཀམྨཔཐཝསེན དྷམྨིཀོ, ཏཐཱགཏོ པན ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཝསེན. དྷམྨརཱཛཱཏི ནཝཧི ལོཀུཏྟརདྷམྨེཧི མཧཱཛནཾ རཉྫེཏཱིཏི དྷམྨརཱཛཱ. དྷམྨཾཡེཝཱཏི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨམེཝ ནིསྶཱཡ ཏམེཝ སཀྐརོནྟོ ཏཾ གརུཀརོནྟོ ཏཾ ཨཔཙཱཡམཱནོ. སོཝསྶ དྷམྨོ ཨབྦྷུགྒཏཊྛེན དྷཛོཏི དྷམྨདྡྷཛོ. སོཝསྶ ཀེཏཱུཏི དྷམྨཀེཏུ. ཏམེཝ ཨདྷིཔཏིཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཏཱིཏི དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻོ. དྷམྨིཀཾ རཀྑཱཝརཎགུཏྟིནྟི ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷམྨདཱཡིཀརཀྑཉྩ ཨཱཝརཎཉྩ གུཏྟིཉྩ. སཾཝིདཧཏཱིཏི ཋཔེཏི པཉྙཔེཏི. ཨེཝརཱུཔནྟི ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡདུཙྩརིཏཾ ན སེཝིཏབྦཾ, སུཙརིཏཾ སེཝིཏབྦནྟི ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. སཾཝིདཧིཏྭཱཏི ཋཔེཏྭཱ ཀཐེཏྭཱ. དྷམྨེནེཝ ཨནུཏྟརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏཱིཏི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨེནེཝ ཨསདིསཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེཏི. ཏཾ ཧོཏི ཙཀྐཾ ཨཔྤཊིཝཏྟིཡནྟི ཏཾ ཨེཝཾ པཝཏྟིཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ ཨེཏེསུ སམཎཱདཱིསུ ཨེཀེནཔི པཊིཝཏྟེཏུཾ པཊིབཱཧིཏུཾ ན སཀྐཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༥. སཙེཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥. པཉྩམེ ཨིསིཔཏནེཏི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷསངྑཱཏཱནཾ ཨིསཱིནཾ དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཏྠཱཡ ཙེཝ ཨུཔོསཐཀརཎཏྠཱཡ ¶ ཙ ཨཱགནྟྭཱ པཏནེ, སནྣིཔཱཏཊྛཱནེཏི ཨཏྠོ. པདནེཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝ ཨཏྠོ. མིགདཱཡེཏི ¶ མིགཱནཾ ཨབྷཡཏྠཱཡ དིནྣེ. ཚཧི མཱསེཧི ཚཱརཏྟཱུནེཧཱིཏི སོ ཀིར རཉྙཱ ཨཱཎཏྟདིཝསེཡེཝ ¶ སབྦཱུཔཀརཎཱནི སཛྫེཏྭཱ ཨནྟེཝཱསིཀེཧི སདྡྷིཾ ཨརཉྙཾ པཝིསིཏྭཱ གཱམདྭཱརགཱམམཛ྄ཛྷདེཝཀུལསུསཱནཱདཱིསུ ཋིཏརུཀྑེ ཙེཝ ཛྷཱམཔཏིཏསུཀྑརུཀྑེ ཙ ཝིཝཛྫེཏྭཱ སམྤནྣཔདེསེ ཋིཏེ སབྦདོསཝིཝཛྫིཏེ ནཱབྷིཨརནེམཱིནཾ ཨནུརཱུཔེ རུཀྑེ གཧེཏྭཱ ཏཾ ཙཀྐཾ ཨཀཱསི. ཏསྶ རུཀྑེ ཝིཙིནིཏྭཱ གཎྷནྟསྶ ཙེཝ ཀརོནྟསྶ ཙ ཨེཏྟཀོ ཀཱལོ ཝཱིཏིཝཏྟོ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཚཧི མཱསེཧི ཚཱརཏྟཱུནེཧཱི’’ཏི. ནཱནཱཀརཎནྟི ནཱནཏྟཾ. ནེསནྟི ན ཨེསཾ. ཨཏྠེསནྟི ཨཏྠི ཨེསཾ. ཨབྷིསངྑཱརསྶ གཏཱིཏི པཡོགསྶ གམནཾ. ཙིངྒུལཱཡིཏྭཱཏི པརིབྦྷམིཏྭཱ. ཨཀྑཱཧཏཾ མཉྙེཏི ཨཀྑེ པཝེསེཏྭཱ ཋཔིཏམིཝ.

སདོསཱཏི སགཎྜཱ ཨུཎྞཏོཎཏཊྛཱནཡུཏྟཱ. སཀསཱཝཱཏི པཱུཏིསཱརེན ཙེཝ ཕེགྒུནཱ ཙ ཡུཏྟཱ. ཀཱཡཝངྐཱཏིཨཱདཱིནི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདཱིནཾ ནཱམཱནི. ཨེཝཾ པཔཏིཏཱཏི ཨེཝཾ གུཎཔཏནེན པཏིཏཱ. ཨེཝཾ པཏིཊྛིཏཱཏི ཨེཝཾ གུཎེཧི པཏིཊྛིཏཱ. ཏཏྠ ལོཀིཡམཧཱཛནཱ པཔཏིཏཱ ནཱམ, སོཏཱཔནྣཱདཡོ པཏིཊྛིཏཱ ནཱམ. ཏེསུཔི པུརིམཱ ཏཡོ ཀིལེསཱནཾ སམུདཱཙཱརཀྑཎེ པཔཏིཏཱ ནཱམ, ཁཱིཎཱསཝཱ པན ཨེཀནྟེནེཝ པཏིཊྛིཏཱ ནཱམ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨཔྤཧཱིནཀཱཡཝངྐཱདཡོ པཔཏནྟི, པཧཱིནཀཱཡཝངྐཱདཡོ པཏིཊྛཧནྟི, ཏསྨཱ. ཀཱཡཝངྐཱདཱིནཾ པན ཨེཝཾ པཧཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ – པཱཎཱཏིཔཱཏོ ཨདིནྣཱདཱནཾ མིཙྪཱཙཱརོ མུསཱཝཱདོ པིསུཎཱཝཱཙཱ མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ཨིམེ ཏཱཝ ཚ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིཡནྟི, ཕརུསཱཝཱཙཱ བྱཱཔཱདོཏི དྭེ ཨནཱགཱམིམགྒེན, ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ སམྥཔྤལཱཔོཏི དྭེ ཨརཧཏྟམགྒེནཱཏི.

༦. ཨཔཎྞཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༦. ཚཊྛེ ཨཔཎྞཀཔཊིཔདནྟི ཨཝིརདྡྷཔཊིཔདཾ ཨེཀཾསཔཊིཔདཾ ནིཡྻཱནིཀཔཊིཔདཾ ཀཱརཎཔཊིཔདཾ སཱརཔཊིཔདཾ མཎྜཔཊིཔདཾ ཨཔཙྩནཱིཀཔཊིཔདཾ ཨནུལོམཔཊིཔདཾ ¶ དྷམྨཱནུདྷམྨཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, ན ཏཀྐགྒཱཧེན ཝཱ ནཡགྒཱཧེན ཝཱ. ཨེཝཾ གཧེཏྭཱ པཊིཔནྣོ ཧི བྷིཀྑུ ཝཱ བྷིཀྑུནཱི ཝཱ ཨུཔཱསཀོ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཝཱ མནུསྶདེཝནིབྦཱནསམྤཏྟཱིཧི ཧཱཡཏི པརིཧཱཡཏི, ཨཔཎྞཀཔཊིཔདཾ ¶ པཊིཔནྣོ པན ཏཱཧི སམྤཏྟཱིཧི ན པརིཧཱཡཏི. ཨཏཱིཏེ ཀནྟཱརདྡྷཱནམགྒཾ པཊིཔནྣེསུ དྭཱིསུ སཏྠཝཱཧེསུ ཡཀྑསྶ ཝཙནཾ གཧེཏྭཱ བཱལསཏྠཝཱཧོ སདྡྷིཾ སཏྠེན ¶ ཨནཡབྱསནཾ པཏྟོ, ཡཀྑསྶ ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ‘‘ཨུདཀདིཊྛཊྛཱནེ ཨུདཀཾ ཚཌྜེསྶཱམཱ’’ཏི སཏྠཀེ སཉྙཱཔེཏྭཱ མགྒཾ པཊིཔནྣོ པཎྜིཏསཏྠཝཱཧོ ཝིཡ. ཡཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ –

‘‘ཨཔཎྞཀཾ ཋཱནམེཀེ, དུཏིཡཾ ཨཱཧུ ཏཀྐིཀཱ;

ཨེཏདཉྙཱཡ མེདྷཱཝཱི, ཏཾ གཎྷེ ཡདཔཎྞཀ’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༡);

ཡོནི ཙསྶ ཨཱརདྡྷཱ ཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཡོནཱིཏི ཁནྡྷཀོཊྛཱསསྶཔི ཀཱརཎསྶཔི པསྶཱཝམགྒསྶཔི ནཱམཾ. ‘‘ཙཏསྶོ ཁོ ཨིམཱ, སཱརིཔུཏྟ, ཡོནིཡོ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༡༥༢) ཧི ཁནྡྷཀོཊྛཱསོ ཡོནི ནཱམ. ‘‘ཡོནི ཧེསཱ བྷཱུམིཛ ཕལསྶ ཨདྷིགམཱཡཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༣.༢༢༦) ཀཱརཎཾ. ‘‘ན ཙཱཧཾ བྲཱཧྨཎཾ བྲཱུམི, ཡོནིཛཾ མཏྟིསམྦྷཝ’’ནྟི (མ. ནི. ༢.༤༥༧; དྷ. པ. ༣༩༦) ཙ ‘‘ཏམེནཾ ཀམྨཛཝཱཏཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨུདྡྷཾཔཱདཾ ཨདྷོསིརཾ སམྤརིཝཏྟེཏྭཱ མཱཏུ ཡོནིམུཁེ སམྤཊིཔཱདེནྟཱི’’ཏི ཙ ཨཱདཱིསུ པསྶཱཝམགྒོ. ཨིདྷ པན ཀཱརཎཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཨཱརདྡྷཱཏི པགྒཧིཏཱ པརིཔུཎྞཱ.

ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཨཱསཝནྟཱིཏི ཨཱསཝཱ, ཙཀྑུཏོཔི…པེ… མནཏོཔི སནྡནྟི པཝཏྟནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. དྷམྨཏོ ཡཱཝ གོཏྲབྷུ, ཨོཀཱསཏོ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ སཝནྟཱིཏི ¶ ཝཱ ཨཱསཝཱ, ཨེཏེ དྷམྨེ ཨེཏཉྩ ཨོཀཱསཾ ཨནྟོཀརིཏྭཱ པཝཏྟནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨནྟོཀརཎཏྠོ ཧི ཨཡཾ ཨཱཀཱརོ. ཙིརཔཱརིཝཱསིཡཊྛེན མདིརཱདཡོ ཨཱསཝཱ, ཨཱསཝཱ ཝིཡཱཏིཔི ཨཱསཝཱ. ལོཀསྨིམྤི ཧི ཙིརཔཱརིཝཱསིཀཱ མདིརཱདཡོ ཨཱསཝཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཡདི ཙ ཙིརཔཱརིཝཱསིཡཊྛེན ཨཱསཝཱ, ཨེཏེཡེཝ བྷཝིཏུམརཧནྟི. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘པུརིམཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀོཊི ན པཉྙཱཡཏི ཨཝིཛྫཱཡ, ཨིཏོ པུབྦེ ཨཝིཛྫཱ ནཱཧོསཱི’’ཏིཨཱདི (ཨ. ནི. ༡༠.༦༡). ཨཱཡཏཾ ཝཱ སཾསཱརདུཀྑཾ སཝནྟི པསཝནྟཱིཏིཔི ཨཱསཝཱ. པུརིམཱནི ཙེཏྠ ནིབྦཙནཱནི ཡཏྠ ཀིལེསཱ ཨཱསཝཱཏི ཨཱགཙྪནྟི, ཏཏྠ ཡུཛྫནྟི, པཙྪིམཾ ཀམྨེཔི. ན ཀེཝལཉྩ ཀམྨཀིལེསཱཡེཝ ཨཱསཝཱ, ཨཔིཙ ཁོ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཨུཔདྡཝཱཔི. སུཏྟེསུ ཧི ‘‘ནཱཧཾ, ཙུནྡ, དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾཡེཝ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡ དྷམྨཾ ¶ དེསེམཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༡༨༢) ཨེཏྠ ཝིཝཱདམཱུལབྷཱུཏཱ ཀིལེསཱ ཨཱསཝཱཏི ཨཱགཏཱ.

‘‘ཡེན ¶ དེཝཱུཔཔཏྱསྶ, གནྡྷབྦོ ཝཱ ཝིཧངྒམོ;

ཡཀྑཏྟཾ ཡེན གཙྪེཡྻཾ, མནུསྶཏྟཉྩ ཨབྦཛེ;

ཏེ མཡ྄ཧཾ ཨཱསཝཱ ཁཱིཎཱ, ཝིདྡྷསྟཱ ཝིནལཱི༹ཀཏཱ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༤.༣༦) –

ཨེཏྠ ཏེབྷཱུམཀཾ ཙ ཀམྨཾ ཨཝསེསཱ ཙ ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ. ‘‘དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡ སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༣༩; ཨ. ནི. ༢.༢༠༢-༢༣༠) ཨེཏྠ པརཱུཔཝཱདཝིཔྤཊིསཱརཝདྷབནྡྷཱདཡོ ཙེཝ ཨཔཱཡདུཀྑབྷཱུཏཱ ཙ ནཱནཔྤཀཱརཱ ཨུཔདྡཝཱ.

ཏེ པནེཏེ ཨཱསཝཱ ཡཏྠ ཡཐཱ ཨཱགཏཱ, ཏཏྠ ཏཐཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏེ ཧི ཝིནཡེ ཏཱཝ ‘‘དིཊྛདྷམྨིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ སཾཝརཱཡ, སམྤརཱཡིཀཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི (པཱརཱ. ༣༩; ཨ. ནི. ༢.༢༠༢-༢༣༠) དྭེདྷཱ ཨཱགཏཱ. སལཱ༹ཡཏནེ ‘‘ཏཡོ མེ, ཨཱཝུསོ, ཨཱསཝཱ ཀཱམཱསཝོ བྷཝཱསཝོ ཨཝིཛྫཱསཝོ’’ཏི (སཾ. ནི. ༤.༣༢༡) ཏིདྷཱ ཨཱགཏཱ. ཨཉྙེསུ ཙ སུཏྟནྟེསུ (ཙཱུལ༹ནི. ཛཏུཀཎྞིམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༦༩; པཊི. མ. ༡.༡༠༧) ཨབྷིདྷམྨེ (དྷ. ས. ༡༡༠༢-༡༡༠༦; ཝིབྷ. ༩༣༧) ཙ ཏེཡེཝ དིཊྛཱསཝེན སཧ ཙཏུདྷཱ ཨཱགཏཱ. ནིབྦེདྷིཀཔརིཡཱཡེན ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཝཱ ནིརཡགཱམིནིཡཱ ¶ , ཨཏྠི ཨཱསཝཱ ཏིརཙྪཱནཡོནིགཱམིནིཡཱ, ཨཏྠི ཨཱསཝཱ པེཏྟིཝིསཡགཱམིནིཡཱ, ཨཏྠི ཨཱསཝཱ མནུསྶལོཀགཱམིནིཡཱ, ཨཏྠི ཨཱསཝཱ དེཝལོཀགཱམིནིཡཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༦.༦༣) པཉྩདྷཱ ཨཱགཏཱ. ཀམྨམེཝ ཙེཏྠ ཨཱསཝཱཏི ཝུཏྟཾ. ཚཀྐནིཔཱཏེ ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, ཨཱསཝཱ སཾཝརཱཔཧཱཏབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ (ཨ. ནི. ༦.༥༨) ནཡེན ཚདྷཱ ཨཱགཏཱ. སབྦཱསཝཔརིཡཱཡེ (མ. ནི. ༡.༡༤ ཨཱདཡོ) ཏེཡེཝ དསྶནེན པཧཱཏབྦེཧི སདྡྷིཾ སཏྟདྷཱ ཨཱགཏཱ. ཨིདྷ པན ཨབྷིདྷམྨནཡེན ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ ཨདྷིཔྤེཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཁཡཱཡཱཏི ཨེཏྠ པན ཨཱསཝཱནཾ སརསབྷེདོཔི ཁཱིཎཱཀཱརོཔི མགྒཕལནིབྦཱནཱནིཔི ‘‘ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ‘‘ཡོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོ ཝཡོ བྷེདོ པརིབྷེདོ ཨནིཙྩཏཱ ཨནྟརདྷཱན’’ནྟི ཨེཏྠ ཧི ཨཱསཝཱནཾ སརསབྷེདོ ‘‘ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ‘‘ཛཱནཏོ ཨཧཾ, བྷིཀྑཝེ, པསྶཏོ ¶ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༥; སཾ. ནི. ༢.༢༣; ཨིཏིཝུ. ༡༠༢) ཨེཏྠ ¶ ཨཱསཝཔྤཧཱནཾ ཨཱསཝཱནཾ ཨཙྩནྟཀྑཡོ ཨསམུཔྤཱདོ ཁཱིཎཱཀཱརོ ནཏྠིབྷཱཝོ ‘‘ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

‘‘སེཁསྶ སིཀྑམཱནསྶ, ཨུཛུམགྒཱནུསཱརིནོ;

ཁཡསྨིཾ པཋམཾ ཉཱཎཾ, ཏཏོ ཨཉྙཱ ཨནནྟརཱ’’ཏི. (ཨིཏིཝུ. ༦༢) –

ཨེཏྠ མགྒོ ‘‘ཨཱསཝཀྑཡོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ སམཎོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༣༨) ཨེཏྠ ཕལཾ.

‘‘པརཝཛྫཱནུཔསྶིསྶ, ནིཙྩཾ ཨུཛ྄ཛྷཱནསཉྙིནོ;

ཨཱསཝཱ ཏསྶ ཝཌྜྷནྟི, ཨཱརཱ སོ ཨཱསཝཀྑཡཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༢༥༣) –

ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཕལཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱ’’ཏི ཨཱཧ, ཨརཧཏྟཕལཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ.

ཨིནྡྲིཡེསུ གུཏྟདྭཱརོཏི མནཙྪཊྛེསུ ཨིནྡྲིཡེསུ པིཧིཏདྭཱརོ. བྷོཛནེ མཏྟཉྙཱུཏི བྷོཛནསྨིཾ པམཱཎཉྙཱུ, པཊིགྒཧཎཔརིབྷོགཔཙྩཝེཀྑཎམཏྟཾ ཛཱནཱཏི པཛཱནཱཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛཱགརིཡཾ ¶ ཨནུཡུཏྟོཏི རཏྟིནྡིཝཾ ཚ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ པཉྩསུ ཀོཊྛཱསེསུ ཛཱགརཎབྷཱཝཾ ཨནུཡུཏྟོ, ཛཱགརཎེཡེཝ ཡུཏྟཔྤཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ.

ཨེཝཾ མཱཏིཀཾ ཋཔེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏམེཝ ཋཔིཏཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝིབྷཛནྟོ ཀཐཉྩ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༥) ཝིཏྠཱརིཏོ, ཏཐཱ པཊིསངྑཱ ཡོནིསོ ཨཱཧཱརཾ ཨཱཧཱརེཏི ནེཝ དཝཱཡཱཏིཨཱདཱིནཾ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༨). ཨཱཝརཎཱིཡེཧི དྷམྨེཧཱིཏི པཉྩཧི ནཱིཝརཎེཧི དྷམྨེཧི. ནཱིཝརཎཱནི ཧི ཙིཏྟཾ ཨཱཝརིཏྭཱ ཏིཊྛནྟི, ཏསྨཱ ཨཱཝརཎཱིཡཱ དྷམྨཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཱིཧསེཡྻཾ ཀཔྤེཏཱིཏི སཱིཧོ ཝིཡ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡཱཏི ཝཱམཔཱདཾ དཀྑིཎཔཱདེ ཨཏིཨཱདྷཱཡ. སམཾ ཋཔིཏེ ཧི པཱདེ ཛཱཎུཀེན ཛཱཎུཀཾ གོཔྥཀེན ཙ གོཔྥཀཾ གྷཊཱིཡཏི, ཏཏོ ཝེདནཱ ཨུཊྛཧནྟི. ཏསྨཱ ¶ ཏསྶ དོསསྶ པརིཝཛྫནཏྠཾ ཐོཀཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨེས པཱདཾ ཋཔེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘པཱདེ པཱདཾ ཨཙྩཱདྷཱཡཱ’’ཏི.

སཏོ ¶ སམྤཛཱནོཏི སཏིཡཱ ཙེཝ སམྤཛཉྙེན ཙ སམནྣཱགཏོ. ཀཐཾ པནེས ནིདྡཱཡནྟོ སཏོ སམྤཛཱནོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི? པུརིམཔྤཝཏྟིཝསེན. ཨཡཾ ཧི ཙངྐམེ ཙངྐམནྟོ ནིདྡཱཡ ཨོཀྐམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཝཏྟམཱནཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཋཔེཏྭཱ མཉྩེ ཝཱ ཕལཀེ ཝཱ ནིཔནྣོ ནིདྡཾ ཨུཔགནྟྭཱ པུན པབུཛ྄ཛྷམཱནོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཋིཏཊྛཱནེ གཎྷནྟོཡེཝ པབུཛ྄ཛྷཏི. ཏསྨཱ ནིདྡཱཡནྟོཔི སཏོ སམྤཛཱནོ ནཱམ ཧོཏི. ཨཡཾ ཏཱཝ མཱུལཀམྨཊྛཱནེ ནཡོཝ. པརིགྒཧཀམྨཊྛཱནཝསེནཱཔི པནེས སཏོ སམྤཛཱནོ ནཱམ ཧོཏི. ཀཐཾ? ཨཡཾ ཧི ཙངྐམནྟོ ནིདྡཱཡ ཨོཀྐམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ པཱསཱཎཕལཀེ ཝཱ མཉྩེ ཝཱ དཀྑིཎེན པསྶེན ནིཔཛྫིཏྭཱ པཙྩཝེཀྑཏི – ‘‘ཨཙེཏནོ ཀཱཡོ ཨཙེཏནེ ¶ མཉྩེ པཏིཊྛིཏོ, ཨཙེཏནོ མཉྩོ ཨཙེཏནཱཡ པཐཝིཡཱ, ཨཙེཏནཱ པཐཝཱི ཨཙེཏནེ ཨུདཀེ, ཨཙེཏནཾ ཨུདཀཾ ཨཙེཏནེ ཝཱཏེ, ཨཙེཏནོ ཝཱཏོ ཨཙེཏནེ ཨཱཀཱསེ པཏིཊྛིཏོ. ཏཏྠ ཨཱཀཱསམྤི ‘ཨཧཾ ཝཱཏཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏ’ནྟི ན ཛཱནཱཏི, ཝཱཏོཔི ‘ཨཧཾ ཨཱཀཱསེ པཏིཊྛིཏོ’ཏི ན ཛཱནཱཏི. ཏཐཱ ཝཱཏོ ན ཛཱནཱཏི. ‘ཨཧཾ ཨུདཀཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏོ’ཏི…པེ… མཉྩོ ན ཛཱནཱཏི, ‘ཨཧཾ ཀཱཡཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏོ’ཏི, ཀཱཡོ ན ཛཱནཱཏི ‘ཨཧཾ མཉྩེ པཏིཊྛིཏོ’ཏི. ན ཧི ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱབྷོགོ ཝཱ སམནྣཱཧཱརོ ཝཱ མནསིཀཱརོ ཝཱ ཙེཏནཱ ཝཱ པཏྠནཱ ཝཱ ཨཏྠཱི’’ཏི. ཏསྶ ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏོ ཏཾ པཙྩཝེཀྑཎཙིཏྟཾ བྷཝངྒེ ཨོཏརཏི. ཨེཝཾ ནིདྡཱཡནྟོཔི སཏོ སམྤཛཱནོ ནཱམ ཧོཏཱིཏི.

ཨུཊྛཱནསཉྙཾ མནསིཀརིཏྭཱཏི ‘‘ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ གཏེ ཙནྡེ ཝཱ ཏཱརཀཱཡ ཝཱ ཨུཊྛཧིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཊྛཱནཀཱལཔརིཙྪེདིཀཾ སཉྙཾ མནསིཀརིཏྭཱ, ཙིཏྟེ ཋཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཀརིཏྭཱ སཡིཏོ ཧི ཡཐཱཔརིཙྪིནྣེཡེཝ ཀཱལེ ཨུཊྛཧཏི.

༧. ཨཏྟབྱཱབཱདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧. སཏྟམེ ཨཏྟབྱཱབཱདྷཱཡཱཏི ཨཏྟདུཀྑཱཡ. པརབྱཱབཱདྷཱཡཱཏི པརདུཀྑཱཡ. ཀཱཡསུཙརིཏནྟིཨཱདཱིནི པུབྦབྷཱགེ དསཀུསལཀམྨཔཐཝསེན ཨཱགཏཱནི, ཨུཔརི པན ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཨཝཱརིཏཱནེཝ.

༨. དེཝལོཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༨. ཨཊྛམེ ¶ ¶ ཨཊྚཱིཡེཡྻཱཐཱཏི ཨཊྚཱ པཱིལི༹ཏཱ བྷཝེཡྻཱཐ. ཧརཱཡེཡྻཱཐཱཏི ལཛྫེཡྻཱཐ. ཛིགུཙྪེཡྻཱཐཱཏི གཱུཐེ ཝིཡ ཏསྨིཾ ཝཙནེ སཉྫཱཏཛིགུཙྪཱ བྷཝེཡྻཱཐ. ཨིཏི ཀིརཱཏི ཨེཏྠ ཨིཏཱིཏི པདསནྡྷིབྱཉྫནསིལིཊྛཏཱ, ཀིརཱཏི ཨནུསྶཝཏྠེ ནིཔཱཏོ. དིབྦེན ཀིར ཨཱཡུནཱ ཨཊྚཱིཡཐཱཏི ཨེཝམསྶ སམྦནྡྷོ ཝེདིཏབྦོ. པགེཝ ཁོ པནཱཏི པཋམཏརཾཡེཝ.

༩. པཋམཔཱཔཎིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༩. ནཝམེ པཱཔཎིཀོཏི ཨཱཔཎིཀོ, ཨཱཔཎཾ ཨུགྒྷཱཊེཏྭཱ བྷཎྜཝིཀྐཱཡཀསྶ ཝཱཎིཛསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཨབྷབྦོཏི ཨབྷཱཛནབྷཱུཏོ. ན ¶ སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏཱིཏི ཡཐཱ ཨདྷིཊྛིཏཾ སུཨདྷིཊྛིཏཾ ཧོཏི, ཨེཝཾ སཡཾ ཨཏྟཔཙྩཀྑཾ ཀརོནྟོ ནཱདྷིཊྛཱཏི. ཏཏྠ པཙྩཱུསཀཱལེ པདསདྡེན ཨུཊྛཱཡ དཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ བྷཎྜཾ པསཱརེཏྭཱ ཨནིསཱིདནྟོ པུབྦཎྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ནཱམ. ཨཡཾ ཧི ཡཾ ཙོརཱ རཏྟིཾ བྷཎྜཾ ཧརིཏྭཱ ‘‘ཨིདཾ ཨམྷཱཀཾ ཧཏྠཏོ ཝིསྶཛྫེསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཔཎཾ གནྟྭཱ ཨཔྤེན ཨགྒྷེན དེནྟི, ཡམྤི བཧུཝེརིནོ མནུསྶཱ རཏྟིཾ ནགརེ ཝསིཏྭཱ པཱཏོཝ ཨཱཔཎཾ གནྟྭཱ བྷཎྜཾ གཎྷནྟི, ཡཾ ཝཱ པན ཛནཔདཾ གནྟུཀཱམཱ མནུསྶཱ པཱཏོཝ ཨཱཔཎཾ གནྟྭཱ བྷཎྜཾ ཀིཎནྟི, ཏཔྤཙྩཡསྶ ལཱབྷསྶ ཨསྶཱམིཀོ ཧོཏི.

ཨཉྙེསཾ བྷོཛནཝེལཱཡ པན བྷུཉྫིཏུཾ ཨཱགནྟྭཱ པཱཏོཝ བྷཎྜཾ པཊིསཱམེཏྭཱ གྷརཾ གནྟྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ ནིདྡཱཡིཏྭཱ སཱཡཾ པུན ཨཱཔཎཾ ཨཱགཙྪནྟོ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ནཱམ. སོ ཧི ཡཾ ཙོརཱ པཱཏོཝ ཝིསྶཛྫེཏུཾ ན སམྤཱཔུཎིཾསུ, དིཝཱཀཱལེ པན པརེསཾ ཨསཉྩཱརཀྑཎེ ཨཱཔཎཾ གནྟྭཱ ཨཔྤགྒྷེན དེནྟི, ཡཉྩ བྷོཛནཝེལཱཡ པུཉྙཝནྟོ ཨིསྶརཱ ‘‘ཨཱཔཎཏོ ཨིདཉྩིདཉྩ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པཧིཎིཏྭཱ ཨཱཧརཱཔེནྟི, ཏཔྤཙྩཡསྶ ལཱབྷསྶ ཨསྶཱམིཀོ ཧོཏི.

ཡཱཝ ཡཱམབྷེརིནིཀྑམནཱ པན ཨནྟོཨཱཔཎེ དཱིཔཾ ཛཱལཱཔེཏྭཱ ཨནིསཱིདནྟོ སཱཡནྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ ཀམྨནྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ནཱམ. སོ ཧི ཡཾ ¶ ཙོརཱ པཱཏོཔི དིཝཱཔི ཝིསྶཛྫེཏུཾ ན སམྤཱཔུཎིཾསུ ¶ , སཱཡཾ པན ཨཱཔཎཾ གནྟྭཱ ཨཔྤགྒྷེན དེནྟི, ཏཔྤཙྩཡསྶ ལཱབྷསྶ ཨསྶཱམིཀོ ཧོཏི.

ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏཱིཏི སཀྐཙྩཀིརིཡཱཡ སམཱདྷིཾ ན སམཱཔཛྫཏི. ཨེཏྠ ཙ པཱཏོཝ ཙེཏིཡངྒཎབོདྷིཡངྒཎེསུ ཝཏྟཾ ཀཏྭཱ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ ཡཱཝ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱ, ཏཱཝ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཨནིསཱིདནྟོ པུབྦཎྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ནཱམ. པཙྪཱབྷཏྟཾ པན པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནཾ ¶ པཝིསིཏྭཱ ཡཱཝ སཱཡནྷསམཡཱ སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ཨནིསཱིདནྟོ མཛ྄ཛྷནྷིཀསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ནཱམ. སཱཡཾ པན ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཐེརཱུཔཊྛཱནཾ ཀཏྭཱ སེནཱསནཾ པཝིསིཏྭཱ པཋམཡཱམཾ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཨནིསཱིདནྟོ སཱཡནྷསམཡཾ ན སཀྐཙྩཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨདྷིཊྛཱཏི ནཱམ. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ. ཨཔིཙེཏྠ ‘‘སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟཊྛཱནེ སམཱཔཏྟིཡཱ ཨསཏི ཝིཔསྶནཱཔི ཝཊྚཏི, སམཱདྷིནིམིཏྟནྟི ཙ སམཱདྷིཨཱརམྨཎམྤི ཝཊྚཏིཡེཝ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘སམཱདྷིཔི སམཱདྷིནིམིཏྟཾ, སམཱདྷཱརམྨཎམྤི སམཱདྷིནིམིཏྟ’’ནྟི.

༡༠. དུཏིཡཔཱཔཎིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠. དསམེ ཙཀྑུམཱཏི པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཙཀྑུམཱ ཧོཏི. ཝིདྷུརོཏི ཝིསིཊྛདྷུརོ ཨུཏྟམདྷུརོ ཉཱཎསམྤཡུཏྟེན ཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏོ. ནིསྶཡསམྤནྣོཏི ཨཝསྶཡསམྤནྣོ པཏིཊྛཱནསམྤནྣོ. པཎིཡནྟི ཝིཀྐཱཡིཀབྷཎྜཾ. ཨེཏྟཀཾ མཱུལཾ བྷཝིསྶཏི ཨེཏྟཀོ ཨུདཡོཏི ཏསྨིཾ ‘‘ཨེཝཾ ཀཱིཏཾ ཨེཝཾ ཝིཀྐཱཡམཱན’’ནྟི ཝུཏྟཔཎིཡེ ཡེན ཀཡེན ཏཾ ཀཱིཏཾ, ཏཾ ཀཡསངྑཱཏཾ མཱུལཾ ཨེཏྟཀཾ བྷཝིསྶཏི. ཡོ ཙ ཏསྨིཾ ཝིཀྐཡམཱནེ ཝིཀྐཡོ, ཏསྨིཾ ཝིཀྐཡེ ཨེཏྟཀོ ཨུདཡོ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟིཀཱ ཝཌྜྷཱིཏི ཨཏྠོ.

ཀུསལོ ཧོཏི པཎིཡཾ ཀེཏུཉྩ ཝིཀྐེཏུཉྩཱཏི སུལབྷཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཀིཎནྟོ དུལླབྷཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ཝིཀྐིཎནྟོ ཙ ཨེཏྠ ཀུསལོ ནཱམ ཧོཏི, དསགུཎམྤི ཝཱིསཏིགུཎམྤི ལཱབྷཾ ལབྷཏི.

ཨཌྜྷཱཏི ¶ ཨིསྶརཱ བཧུནཱ ནིཀྑིཏྟདྷནེན སམནྣཱགཏཱ. མཧདྡྷནཱཏི ཝལ༹ཉྫནཀཝསེན མཧདྡྷནཱ ¶ . མཧཱབྷོགཱཏི ¶ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགབྷཎྜེན མཧཱབྷོགཱ. པཊིབལོཏི ཀཱཡབལེན ཙེཝ ཉཱཎབལེན ཙ སམནྣཱགཏཏྟཱ སམཏྠོ. ཨམྷཱཀཉྩ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨནུཔྤདཱཏུནྟི ཨམྷཱཀཉྩ གཧིཏདྷནམཱུལིཀཾ ཝཌྜྷིཾ ཀཱལེན ཀཱལཾ ཨནུཔྤདཱཏུཾ. ནིཔཏནྟཱིཏི ནིམནྟེནྟི. ནིཔཱཏེནྟཱིཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝ ཨཏྠོ.

ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ ཨུཔསམྤདཱཡཱཏི ཀུསལདྷམྨཱནཾ སམྤཱདནཏྠཱཡ པཊིལཱབྷཏྠཱཡ. ཐཱམཝཱཏི ཉཱཎཐཱམེན སམནྣཱགཏོ. དལ༹ྷཔརཀྐམོཏི ཐིརེན ཉཱཎཔརཀྐམེན སམནྣཱགཏོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོཏི ‘‘ཨགྒམགྒཾ ཨཔཱཔུཎིཏྭཱ ཨིམཾ ཝཱིརིཡདྷུརཾ ན ཋཔེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཊྛཔིཏདྷུརོ.

བཧུསྶུཏཱཏི ཨེཀནིཀཱཡཱདིཝསེན བཧུ བུདྡྷཝཙནཾ སུཏཾ ཨེཏེསནྟི བཧུསྶུཏཱ. ཨཱགཏཱགམཱཏི ཨེཀོ ནིཀཱཡོ ཨེཀོ ཨཱགམོ ནཱམ, དྭེ ནིཀཱཡཱ དྭེ ཨཱགམཱ ནཱམ, པཉྩ ནིཀཱཡཱ པཉྩ ཨཱགམཱ ནཱམ, ཨེཏེསུ ཨཱགམེསུ ཡེསཾ ཨེཀོཔི ཨཱགམོ ཨཱགཏོ པགུཎོ པཝཏྟིཏོ, ཏེ ཨཱགཏཱགམཱ ནཱམ. དྷམྨདྷརཱཏི སུཏྟནྟཔིཊཀདྷརཱ. ཝིནཡདྷརཱཏི ཝིནཡཔིཊཀདྷརཱ. མཱཏིཀཱདྷརཱཏི དྭེམཱཏིཀཱདྷརཱ. པརིཔུཙྪཏཱིཏི ཨཏྠཱནཏྠཾ ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ པུཙྪཏི. པརིཔཉྷཏཱིཏི ‘‘ཨིམཾ ནཱམ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཱཏི ཏུལེཏི པརིགྒཎྷཱཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

ཨིམསྨིཾ ¶ པན སུཏྟེ པཋམཾ པཉྙཱ ཨཱགཏཱ, པཙྪཱ ཝཱིརིཡཉྩ ཀལྱཱཎམིཏྟསེཝནཱ ཙ. ཏཏྠ པཋམཾ ཨརཧཏྟཾ པཏྭཱ པཙྪཱ ཝཱིརིཡཾ ཀཏྭཱ ཀལྱཱཎམིཏྟཱ སེཝིཏབྦཱཏི ན ཨེཝཾ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ, དེསནཱཡ ནཱམ ཧེཊྛིམེན ཝཱ པརིཙྪེདོ ཧོཏི ཨུཔརིམེན ཝཱ དྭཱིཧིཔི ཝཱ ཀོཊཱིཧི. ཨིདྷ པན ཨུཔརིམེན པརིཙྪེདོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྨཱ ཀཐེནྟེན པཋམཾ ཀལྱཱཎམིཏྟཨུཔནིསྶཡཾ དསྶེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཝཱིརིཡཾ དསྶེཏྭཱ པཙྪཱ ཨརཧཏྟཾ ཀཐེཏབྦནྟི.

རཐཀཱརཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. པུགྒལཝགྒོ

༡. སམིདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཛྷཱནཕསྶཾ པཋམཾ ཕུསཏི, པཙྪཱ ནིརོདྷཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀརོཏཱིཏི ཀཱཡསཀྑི. དིཊྛནྟཾ པཏྟོཏི དིཊྛིཔྤཏྟོ. སདྡཧནྟོ ཝིམུཏྟོཏི སདྡྷཱཝིམུཏྟོ. ཁམཏཱིཏི རུཙྩཏི. ཨབྷིཀྐནྟཏརོཏི ཨཏིསུནྡརཏརོ. པཎཱིཏཏརོཏི ཨཏིཔཎཱིཏཏརོ. སདྡྷིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟཾ ཧོཏཱིཏི སམིདྡྷཏྠེརསྶ ཀིར ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ སདྡྷིནྡྲིཡཾ དྷུརཾ ཨཧོསི, སེསཱནི ཙཏྟཱརི སཧཛཱཏིནྡྲིཡཱནི ཏསྶེཝ པརིཝཱརཱནི ཨཧེསུཾ. ཨིཏི ཐེརོ ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷམགྒཾ ཀཐེནྟོ ཨེཝམཱཧ. མཧཱཀོཊྛིཀཏྠེརསྶ པན ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ དྷུརཾ ཨཧོསི, སེསཱནི ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནི ཏསྶེཝ པརིཝཱརཱནི ཨཧེསུཾ. ཏསྨཱ སོཔི སམཱདྷིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟནྟི ཀཐེནྟོ ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷམགྒམེཝ ཀཐེསི. སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ པན ཨརཧཏྟམགྒཀྑཎེ པཉྙིནྡྲིཡཾ དྷུརཾ ཨཧོསི. སེསཱནི ཙཏྟཱརི ཨིནྡྲིཡཱནི ཏསྶེཝ པརིཝཱརཱནི ཨཧེསུཾ. ཏསྨཱ སོཔི པཉྙིནྡྲིཡཾ ཨདྷིམཏྟནྟི ཀཐེནྟོ ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷམགྒམེཝ ཀཐེསི.

ན ¶ ཁྭེཏྠཱཏི ན ཁོ ཨེཏྠ. ཨེཀཾསེན བྱཱཀཱཏུནྟི ཨེཀནྟེན བྱཱཀརིཏུཾ. ཨརཧཏྟཱཡ པཊིཔནྣོཏི ཨརཧཏྟམགྒསམངྒིཾ དསྶེཏི. ཨེཝམེཏསྨིཾ སུཏྟེ ཏཱིཧིཔི ཐེརེཧི ཨཏྟནཱ པཊིཝིདྡྷམགྒོཝ ཀཐིཏོ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ པན བྷུམྨནྟརེནེཝ ཀཐེསི.

༢. གིལཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢. དུཏིཡེ སཔྤཱཡཱནཱིཏི ཧིཏཱནི ཝུདྡྷིཀརཱནི. པཏིརཱུཔནྟི ཨནུཙྪཝིཀཾ. ནེཝ ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱཏི ཨིམིནཱ ཨཏེཀིཙྪེན ཝཱཏཱཔམཱརཱདིནཱ རོགེན སམནྣཱགཏོ ནིཊྛཱཔཏྟགིལཱནོ ཀཐིཏོ. ཝུཊྛཱཏི ཏམྷཱ ཨཱབཱདྷཱཏི ཨིམིནཱ ཁིཔིཏཀཀཙྪུཏིཎཔུཔྥཀཛརཱདིབྷེདོ ཨཔྤམཏྟཨཱབཱདྷོ ཀཐིཏོ. ལབྷནྟོ སཔྤཱཡཱནི བྷོཛནཱནི ནོ ཨལབྷནྟོཏི ཨིམིནཱ པན ཡེསཾ པཊིཛགྒནེན ཕཱསུཀཾ ཧོཏི, སབྦེཔི ཏེ ཨཱབཱདྷཱ ཀཐིཏཱ. ཨེཏྠ ཙ པཏིརཱུཔོ ཨུཔཊྛཱཀོ ནཱམ ¶ གིལཱནུཔཊྛཱཀཨངྒེཧི སམནྣཱགཏོ པཎྜིཏོ དཀྑོ ཨནལསོ ཝེདིཏབྦོ. གིལཱནུཔཊྛཱཀོ ཨནུཉྙཱཏོཏི བྷིཀྑུསངྒྷེན དཱཏབྦོཏི ཨནུཉྙཱཏོ. ཏསྨིཉྷི གིལཱནེ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཡཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟེ བྷིཀྑུསངྒྷེན ¶ ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཀོ བྷིཀྑུ ཙ སཱམཎེརོ ཙ ‘‘ཨིམཾ པཊིཛགྒཐཱ’’ཏི ཨཔལོཀེཏྭཱ དཱཏབྦཱ. ཡཱཝ པན ཏེ ཏཾ པཊིཛགྒནྟི, ཏཱཝ གིལཱནསྶ ཙ ཏེསཉྩ དྭིནྣཾ ཡེནཏྠོ, སབྦཾ བྷིཀྑུསངྒྷསྶེཝ བྷཱརོ.

ཨཉྙེཔི གིལཱནཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦཱཏི ཨིཏརེཔི དྭེ གིལཱནཱ ཨུཔཊྛཱཔེཏབྦཱ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? ཡོཔི ཧི ནིཊྛཔཏྟགིལཱནོ, སོ ཨནུཔཊྛིཡམཱནོ ‘‘སཙེ མཾ པཊིཛགྒེཡྻུཾ, ཕཱསུཀཾ མེ བྷཝེཡྻ. ན ཁོ པན མཾ པཊིཛགྒནྟཱི’’ཏི མནོཔདོསཾ ཀཏྭཱ ཨཔཱཡེ ནིབྦཏྟེཡྻ. པཊིཛགྒིཡམཱནསྶ པནསྶ ཨེཝཾ ཧོཏི ‘‘བྷིཀྑུསངྒྷེན ཡཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཀཏཾ. མཡ྄ཧཾ པན ཀམྨཝིཔཱཀོ ཨཱིདིསོ’’ཏི. སོ བྷིཀྑུསངྒྷེ མེཏྟཾ ¶ པཙྩུཔཊྛཱཔེཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིསྶཏི. ཡོ པན ཨཔྤམཏྟཀེན བྱཱདྷིནཱ སམནྣཱགཏོ ལབྷནྟོཔི ཨལབྷནྟོཔི ཝུཊྛཱཏིཡེཝ, ཏསྶ ཝིནཱཔི བྷེསཛྫེན ཝཱུཔསམནབྱཱདྷི བྷེསཛྫེ ཀཏེ ཁིཔྤཏརཾ ཝཱུཔསམྨཏི. སོ ཏཏོ བུདྡྷཝཙནཾ ཝཱ ཨུགྒཎྷིཏུཾ སཀྑིསྶཏི, སམཎདྷམྨཾ ཝཱ ཀཱཏུཾ སཀྑིསྶཏི. ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ‘‘ཨཉྙེཔི གིལཱནཱ ཨུཔཊྛཱཏབྦཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ནེཝ ཨོཀྐམཏཱིཏི ནེཝ པཝིསཏི. ནིཡཱམཾ ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ སམྨཏྟནྟི ཀུསལེསུ དྷམྨེསུ མགྒནིཡཱམསངྑཱཏཾ སམྨཏྟཾ. ཨིམིནཱ པདཔརམོ པུགྒལོ ཀཐིཏོ. དུཏིཡཝཱརེན ཨུགྒྷཊིཏཉྙཱུ གཧིཏོ སཱསནེ ནཱལཀཏྠེརསདིསོ བུདྡྷནྟརེ ཨེཀཝཱརཾ པཙྩེཀབུདྡྷཱནཾ སནྟིཀེ ཨོཝཱདཾ ལབྷིཏྭཱ པཊིཝིདྡྷཔཙྩེཀབོདྷིཉཱཎོ ཙ. ཏཏིཡཝཱརེན ཝིཔཉྩིཏཉྙཱུ པུགྒལོ ཀཐིཏོ, ནེཡྻོ པན ཏནྣིསྶིཏོཝ ཧོཏི.

དྷམྨདེསནཱ ཨནུཉྙཱཏཱཏི མཱསསྶ ཨཊྛ ཝཱརེ དྷམྨཀཐཱ ཨནུཉྙཱཏཱ. ཨཉྙེསམྤི དྷམྨོ དེསེཏབྦོཏི ཨིཏརེསམྤི དྷམྨོ ཀཐེཏབྦོ. ཀིཾ ཀཱརཎཱ? པདཔརམསྶ ཧི ཨིམསྨིཾ ཨཏྟབྷཱཝེ དྷམྨཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶཱཔི ཨནཱགཏེ པཙྩཡོ བྷཝིསྶཏི. ཡོ པན ཏཐཱགཏསྶ རཱུཔདསྶནཾ ལབྷནྟོཔི ཨལབྷནྟོཔི དྷམྨཝིནཡཉྩ སཝནཱཡ ལབྷནྟོཔི ཨལབྷནྟོཔི དྷམྨཾ ཨབྷིསམེཏི, སོ ཨལབྷནྟོ ཏཱཝ ཨབྷིསམེཏི. ལབྷནྟོ པན ཁིཔྤམེཝ ཨབྷིསམེསྶཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ¶ ཏེསཾ དྷམྨོ དེསེཏབྦོ. ཏཏིཡསྶ པན པུནཔྤུནཾ དེསེཏབྦོཝ.

༣. སངྑཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. ཏཏིཡེ ¶ སབྱཱབཛ྄ཛྷནྟི སདུཀྑཾ. ཀཱཡསངྑཱརནྟི ཀཱཡདྭཱརེ ཙེཏནཱརཱསིཾ. ཨབྷིསངྑརོཏཱིཏི ཨཱཡཱུཧཏི རཱསིཾ ཀརོཏི པིཎྜཾ ཀརོཏི. ཝཙཱིམནོདྭཱརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ལོཀནྟི སདུཀྑཾ ལོཀཾ. སབྱཱབཛ྄ཛྷཱ ཕསྶཱ ཕུསནྟཱིཏི སདུཀྑཱ ཝིཔཱཀཕསྶཱ ཕུསནྟི. སབྱཱབཛ྄ཛྷཾ ¶ ཝེདནཾ ཝེདིཡཏཱིཏི སདུཀྑཾ ཝིཔཱཀཝེདནཾ ཝེདིཡཏི, སཱབཱདྷཾ ནིརསྶཱདནྟི ཨཏྠོ. སེཡྻཐཱཔི སཏྟཱ ནེརཡིཀཱཏི ཡཐཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟསཏྟཱ ཨེཀནྟདུཀྑཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡནྟི, ཨེཝཾ ཝེདིཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀིཾ པན ཏཏྠ ཨུཔེཀྑཱཝེདནཱ ནཏྠཱིཏི? ཨཏྠི, དུཀྑཝེདནཱཡ པན བལཝབྷཱཝེན སཱ ཨབྦོཧཱརིཀཊྛཱནེ ཋིཏཱ. ཨིཏི ནིརཡོཝ ནིརཡསྶ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧཊོ. ཏཏྲ པཊིབྷཱགཨུཔམཱ ནཱམ ཀིར ཨེསཱ.

སེཡྻཐཱཔི དེཝཱ སུབྷཀིཎྷཱཏི ཨིདྷཱཔི དེཝལོཀོཝ དེཝལོཀསྶ ཨུཔམཾ ཀཏྭཱ ཨཱཧཊོ. ཡསྨཱ པན ཧེཊྛིམེསུ བྲཧྨལོཀེསུ སཔྤཱིཏིཀཛ྄ཛྷཱནཝིཔཱཀོ ཝཏྟཏི, སུབྷཀིཎྷེསུ ནིཔྤཱིཏིཀོ ཨེཀནྟསུཁོཝ, ཏསྨཱ ཏེ ཨགྒཧེཏྭཱ སུབྷཀིཎྷཱཝ ཀཐིཏཱ. ཨིཏི ཨཡམྤི ཏཏྲ པཊིབྷཱགཨུཔམཱ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑནྟི ཝོམིསྶཀསུཁདུཀྑཾ. སེཡྻཐཱཔི མནུསྶཱཏི མནུསྶཱནཾ ཧི ཀཱལེན སུཁཾ ཧོཏི, ཀཱལེན དུཀྑཾ. ཨེཀཙྩེ ཙ དེཝཱཏི ཀཱམཱཝཙརདེཝཱ. ཏེསམྤི ཀཱལེན སུཁཾ ཧོཏི, ཀཱལེན དུཀྑཾ. ཏེསཾ ཧི ཧཱིནཏརཱནཾ མཧེསཀྑཏརཱ དེཝཏཱ དིསྭཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཏབྦཾ ཧོཏི, མགྒཱ ཨུཀྐམིཏབྦཾ, པཱརུཏཝཏྠཾ ཨཔནེཏབྦཾ, ཨཉྫལིཀམྨཾ ཀཱཏབྦནྟི ཏཾ སབྦམྤི དུཀྑཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཀཙྩེ ཙ ཝིནིཔཱཏིཀཱཏི ཝེམཱནིཀཔེཏཱ. ཏེ ཧི ཀཱལེན སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝནྟི ཀཱལེན ཀམྨནྟི ཝོཀིཎྞསུཁདུཀྑཱཝ ཧོནྟི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏཱིཎི སུཙརིཏཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱནི ཀཐིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

༤. བཧུཀཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. ཙཏུཏྠེ ¶ ཏཡོམེ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལཱཏི ཏཡོ ཨཱཙརིཡཔུགྒལཱ. པུགྒལསྶ ¶ བཧུཀཱརཱཏི ཨནྟེཝཱསིཀཔུགྒལསྶ བཧཱུཔཀཱརཱ. བུདྡྷནྟི སབྦཉྙུབུདྡྷཾ. སརཎཾ གཏོ ཧོཏཱིཏི ཨཝསྶཡཾ ¶ གཏོ ཧོཏི. དྷམྨནྟི སཏནྟིཀཾ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཾ. སངྒྷནྟི ཨཊྛཨརིཡཔུགྒལསམཱུཧཾ. ཨིདཉྩ པན སརཎགམནཾ ཨགྒཧིཏསརཎཔུབྦསྶ ཨཀཏཱབྷིནིཝེསསྶ ཝསེན ཝུཏྟཾ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སརཎདཱཡཀོ སོཏཱཔཏྟིམགྒསམྤཱཔཀོ ཨརཧཏྟམགྒསམྤཱཔཀོཏི ཏཡོ ཨཱཙརིཡཱ བཧུཀཱརཱཏི ཨཱགཏཱ, པབྦཛྫཱདཱཡཀོ བུདྡྷཝཙནདཱཡཀོ ཀམྨཝཱཙཱཙརིཡོ སཀདཱགཱམིམགྒསམྤཱཔཀོ ཨནཱགཱམིམགྒསམྤཱཔཀོཏི ཨིམེ ཨཱཙརིཡཱ ན ཨཱགཏཱ, ཀིཾ ཨེཏེ ན བཧུཀཱརཱཏི? ནོ, ན བཧུཀཱརཱ. ཨཡཾ པན དེསནཱ དུཝིདྷེན པརིཙྪིནྣཱ. ཏསྨཱ སབྦེཔེཏེ བཧུཀཱརཱ. ཏེསུ སརཎགམནསྨིཾཡེཝ ཨཀཏཱབྷིནིཝེསོ ཝཊྚཏི, ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཀསིཎཔརིཀམྨཝིཔསྶནཱཉཱཎཱནི པན པཋམམགྒསནྣིསྶིཏཱནི ཧོནྟི, ཨུཔརི དྭེ མགྒཱ ཙ ཕལཱནི ཙ ཨརཧཏྟམགྒསནྣིསྶིཏཱནཱིཏི ཝེདིཏབྦཱནི.

ཨིམིནཱ པུགྒལེནཱཏི ཨིམིནཱ ཨནྟེཝཱསིཀཔུགྒལེན. ན སུཔྤཏིཀཱརཾ ཝདཱམཱིཏི པཏིཀཱརཾ ཀཱཏུཾ ན སུཀརནྟི ཝདཱམི. ཨབྷིཝཱདནཱདཱིསུ ཨནེཀསཏཝཱརཾ ཨནེཀསཧསྶཝཱརམྤི ཧི པཉྩཔཏིཊྛིཏེན ནིཔཏིཏྭཱ ཝནྡནྟོ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ པཙྩུགྒཙྪནྟོ དིཊྛདིཊྛཀྑཎེ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷནྟོ ཨནུཙྪཝིཀཾ སཱམཱིཙིཀམྨཾ ཀརོནྟོ དིཝསེ དིཝསེ ཙཱིཝརསཏཾ ཙཱིཝརསཧསྶཾ པིཎྜཔཱཏསཏཾ པིཎྜཔཱཏསཧསྶཾ དདམཱནོ ཙཀྐཝཱལ༹པརིཡནྟེན སབྦརཏནམཡཾ ཨཱཝཱསཾ ཀརོནྟོ སཔྤིནཝནཱིཏཱདིནཱནཔྤཀཱརཾ བྷེསཛྫཾ ཨནུཔྤདཛྫམཱནོ ནེཝ སཀྐོཏི ཨཱཙརིཡེན ཀཏསྶ པཏིཀཱརཾ ནཱམ ཀཱཏུནྟི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

༥. ཝཛིརཱུཔམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥. པཉྩམེ ཨརུཀཱུཔམཙིཏྟོཏི པུརཱཎཝཎསདིསཙིཏྟོ. ཝིཛྫཱུཔམཙིཏྟོཏི ཨིཏྟརཀཱལོབྷཱསནེན ཝིཛྫུསདིསཙིཏྟོ. ཝཛིརཱུཔམཙིཏྟོཏི ¶ ཀིལེསཱནཾ ¶ མཱུལགྷཱཏཀརཎསམཏྠཏཱཡ ཝཛིརེན སདིསཙིཏྟོ. ཨབྷིསཛྫཏཱིཏི ལགྒཏི. ཀུཔྤཏཱིཏི ཀོཔཝསེན ཀུཔྤཏི. བྱཱཔཛྫཏཱིཏི པཀཏིབྷཱཝཾ པཛཧཏི, པཱུཏིཀོ ཧོཏི. པཏིཏྠཱིཡཏཱིཏི ཐིནབྷཱཝཾ ཐདྡྷབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཀོཔནྟི དུབྦལཀོདྷཾ. དོསནྟི དུསྶནཝསེན ཏཏོ བལཝཏརཾ. ཨཔྤཙྩཡནྟི ཨཏུཊྛཱཀཱརཾ དོམནསྶཾ. དུཊྛཱརུཀོཏི པུརཱཎཝཎོ. ཀཊྛེནཱཏི དཎྜཀཀོཊིཡཱ. ཀཋལེནཱཏི ཀཔཱལེན. ཨཱསཝཾ དེཏཱིཏི ཨཔརཱཔརཾ སཝཏི. པུརཱཎཝཎོ ཧི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡེཝ པུབྦཾ ལོཧིཏཾ ཡཱུསནྟི ཨིམཱནི ཏཱིཎི སཝཏི, གྷཊྚིཏོ པན ཏཱནི ཨདྷིཀཏརཾ སཝཏི.

ཨེཝམེཝ ¶ ཁོཏི ཨེཏྠ ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – དུཊྛཱརུཀོ ཝིཡ ཧི ཀོདྷནཔུགྒལོ, ཏསྶ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ སཝནཾ ཝིཡ ཀོདྷནསྶཔི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨུདྡྷུམཱཏསྶ ཝིཡ ཙཎྜིཀཏསྶ ཙརཎཾ, ཀཊྛེན ཝཱ ཀཋལཱཡ ཝཱ གྷཊྚནཾ ཝིཡ ཨཔྤམཏྟཾ ཝཙནཾ, བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ སཝནཾ ཝིཡ ‘‘མཱདིསཾ ནཱམ ཨེས ཨེཝཾ ཝདཏཱི’’ཏི བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཨུདྡྷུམཱཡནབྷཱཝོ དཊྛབྦོ.

རཏྟནྡྷཀཱརཏིམིསཱཡནྟི རཏྟིཾ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎུཔྤཏྟིནིཝཱརཎེན ཨནྡྷབྷཱཝཀརཎེ བཧལཏམེ. ཝིཛྫནྟརིཀཱཡཱཏི ཝིཛྫུཔྤཏྟིཀྑཎེ. ཨིདྷཱཔི ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – ཙཀྑུམཱ པུརིསོ ཝིཡ ཧི ཡོགཱཝཙརོ དཊྛབྦོ, ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིཡ སོཏཱཔཏྟིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཀིལེསཱ, ཝིཛྫུསཉྩརཎཾ ཝིཡ སོཏཱཔཏྟིམགྒཉཱཎསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱལོ, ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ སམནྟཱ རཱུཔདསྶནཾ ཝིཡ ¶ སོཏཱཔཏྟིམགྒཀྑཎེ ནིབྦཱནདསྶནཾ, པུན ཨནྡྷཀཱརཱཝཏྠརཎཾ ཝིཡ སཀདཱགཱམིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཀིལེསཱ, པུན ཝིཛྫུསཉྩརཎཾ ཝིཡ སཀདཱགཱམིམགྒཉཱཎསྶ ཨུཔྤཱདོ, ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ སམནྟཱ རཱུཔདསྶནཾ ཝིཡ སཀདཱགཱམིམགྒཀྑཎེ ནིབྦཱནདསྶནཾ, པུན ཨནྡྷཀཱརཱཝཏྠརཎཾ ཝིཡ ཨནཱགཱམིམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཀིལེསཱ, པུན ཝིཛྫུསཉྩརཎཾ ཝིཡ ཨནཱགཱམིམགྒཉཱཎསྶ ཨུཔྤཱདོ, ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ ཙཀྑུམཏོ པུརིསསྶ སམནྟཱ རཱུཔདསྶནཾ ཝིཡ ཨནཱགཱམིམགྒཀྑཎེ ནིབྦཱནདསྶནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝཛིརཱུཔམཙིཏྟཏཱཡཔི ¶ ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – ཝཛིརཾ ཝིཡ ཧི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཾ དཊྛབྦཾ, མཎིགཎྛིཔཱསཱཎགཎྛི ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒཝཛ྄ཛྷཱ ཀིལེསཱ, ཝཛིརསྶ མཎིགཎྛིམྤི ཝཱ པཱསཱཎགཎྛིམྤི ཝཱ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨགམནབྷཱཝསྶ ནཏྠིཏཱ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན ཨཙྪེཛྫཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ནཏྠིབྷཱཝོ, ཝཛིརེན ནིབྦིདྡྷཝེདྷསྶ པུན ཨཔཏིཔཱུརཎཾ ཝིཡ ཨརཧཏྟམགྒེན ཚིནྣཱནཾ ཀིལེསཱནཾ པུན ཨནུཔྤཱདོ དཊྛབྦོཏི.

༦. སེཝིཏབྦསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦. ཚཊྛེ སེཝིཏབྦོཏི ཨུཔསངྐམིཏབྦོ. བྷཛིཏབྦོཏི ཨལླཱིཡིཏབྦོ. པཡིརུཔཱསིཏབྦོཏི སནྟིཀེ ནིསཱིདནཝསེན པུནཔྤུནཾ ཨུཔཱསིཏབྦོ. སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱཏི སཀྐཱརཉྩེཝ གརུཀཱརཉྩ ཀཏྭཱ. ཧཱིནོ ཧོཏི སཱིལེནཱཏིཨཱདཱིསུ ཨུཔཱདཱཡུཔཱདཱཡ ཧཱིནཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཡོ ཧི པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑཏི, སོ དས སཱིལཱནི རཀྑནྟེན ན སེཝིཏབྦོ ¶ . ཡོ དས སཱིལཱནི རཀྑཏི, སོ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ རཀྑནྟེན ན སེཝིཏབྦོ. ཨཉྙཏྲ ཨནུདྡཡཱ ཨཉྙཏྲ ཨནུཀམྤཱཏི ཋཔེཏྭཱ ཨནུདྡཡཉྩ ཨནུཀམྤཉྩ. ཨཏྟནོ ཨཏྠཱཡེཝ ཧི ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ན སེཝིཏབྦོ, ཨནུདྡཡཱནུཀམྤཱཝསེན པན ཏཾ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཝཊྚཏི.

སཱིལསཱམཉྙགཏཱནཾ སཏནྟི སཱིལེན སམཱནབྷཱཝཾ གཏཱནཾ སནྟཱནཾ. སཱིལཀཐཱ ¶ ཙ ནོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ སམཱནསཱིལཱནཾ ཨམྷཱཀཾ སཱིལམེཝ ཨཱརབྦྷ ཀཐཱ བྷཝིསྶཏི. སཱ ཙ ནོ པཝཏྟིནཱི བྷཝིསྶཏཱིཏི སཱ ཙ ཨམྷཱཀཾ ཀཐཱ དིཝསམྤི ཀཐེནྟཱནཾ པཝཏྟིསྶཏི ན པཊིཧཉྙིསྶཏི. སཱ ཙ ནོ ཕཱསུ བྷཝིསྶཏཱིཏི སཱ ཙ དིཝསམྤི པཝཏྟམཱནཱ སཱིལཀཐཱ ཨམྷཱཀཾ ཕཱསུཝིཧཱརོ སུཁཝིཧཱརོ བྷཝིསྶཏི. སམཱདྷིཔཉྙཱཀཐཱསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

སཱིལཀྑནྡྷནྟི སཱིལརཱསིཾ. ཏཏྠ ཏཏྠ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཧེསྶཱམཱིཏི ཨེཏྠ སཱིལསྶ ཨསཔྤཱཡེ ཨནུཔཀཱརདྷམྨེ ཝཛྫེཏྭཱ སཔྤཱཡེ ཨུཔཀཱརདྷམྨེ སེཝནྟོ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ སཱིལཀྑནྡྷཾ པཉྙཱཡ ཨནུགྒཎྷཱཏི ནཱམ. སམཱདྷིཔཉྙཱཀྑནྡྷེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནིཧཱིཡཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཧཱིནཏརཾ པུགྒལཾ སེཝནྟོ ཁཱརཔརིསྶཱཝནེ ཨཱསིཏྟཨུདཀཾ ཝིཡ སཏཏཾ སམིཏཾ ཧཱཡཏི པརིཧཱཡཏི. ཏུལྱསེཝཱིཏི ཨཏྟནཱ སམཱནསེཝཱི. སེཊྛམུཔནམནྟི སེཊྛཾ ¶ པུགྒལཾ ཨོཎམནྟོ. ཨུདེཏི ཁིཔྤནྟི ཁིཔྤམེཝ ཝཌྜྷཏི. ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཾ བྷཛེཐཱཏི ཡསྨཱ སེཊྛཾ པུགྒལཾ ཨུཔནམནྟོ ཨུདེཏི ཁིཔྤཾ, ཏསྨཱ ཨཏྟནོ ཨུཏྟརིཏརཾ ཝིསིཊྛཏརཾ བྷཛེཐ.

༧. ཛིགུཙྪིཏབྦསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༧. སཏྟམེ ཛིགུཙྪིཏབྦོཏི གཱུཐཾ ཝིཡ ཛིགུཙྪིཏབྦོ. ཨཐ ཁོ ནནྟི ཨཐ ཁོ ཨསྶ. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀཐཱསདྡོ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ གཱུཐཀཱུཔོ ཝིཡ དུསྶཱིལྱཾ དཊྛབྦཾ. གཱུཐཀཱུཔེ པཏིཏྭཱ ཋིཏོ དྷམྨནིཨཧི ཝིཡ དུསྶཱིལཔུགྒལོ. གཱུཐཀཱུཔཏོ ཨུདྡྷརིཡམཱནེན ཏེན ཨཧིནཱ པུརིསསྶ སརཱིརཾ ཨཱརུལ༹ྷེནཱཔི ཨདཊྛབྷཱཝོ ཝིཡ དུསྶཱིལཾ སེཝམཱནསྶཱཔི ཏསྶ ཀིརིཡཱཡ ཨཀརཎབྷཱཝོ. སརཱིརཾ གཱུཐེན མཀྑེཏྭཱ ¶ ཨཧིནཱ གཏཀཱལོ ཝིཡ དུསྶཱིལཾ སེཝམཱནསྶ པཱཔཀིཏྟིསདྡཨབྦྷུགྒམནཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཏིནྡུཀཱལཱཏནྟི ཏིནྡུཀརུཀྑཨལཱཏཾ. བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ ཙིཙྩིཊཱཡཏཱིཏི ཏཾ ཧི ཛྷཱཡམཱནཾ པཀཏིཡཱཔི ¶ པཔཊིཀཱཡོ མུཉྩནྟཾ ཙིཙྩིཊཱཏི ‘‘ཙིཊིཙིཊཱ’’ཏི སདྡཾ ཀརོཏི, གྷཊྚིཏཾ པན ཨདྷིམཏྟཾ ཀརོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཝམེཝཾ ཀོདྷནོ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡཔི ཨུདྡྷཏོ ཙཎྜིཀཏོ ཧུཏྭཱ ཙརཏི, ཨཔྤམཏྟཀཾ པན ཝཙནཾ སུཏཀཱལེ ‘‘མཱདིསཾ ནཱམ ཨེཝཾ ཝདཏི ཨེཝཾ ཝདཏཱི’’ཏི ཨཏིརེཀཏརཾ ཨུདྡྷཏོ ཙཎྜིཀཏོ ཧུཏྭཱ ཙརཏི. གཱུཐཀཱུཔོཏི གཱུཐཔུཎྞཀཱུཔོ, གཱུཐརཱསིཡེཝ ཝཱ. ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ པནེཏྠ པུརིམནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨཱ ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོཏི ཡསྨཱ ཀོདྷནོ ཨཏིསེཝིཡམཱནོ ཨཏིཨུཔསངྐམིཡམཱནོཔི ཀུཛ྄ཛྷཏིཡེཝ, ‘‘ཀིཾ ཨིམིནཱ’’ཏི པཊིཀྐམནྟེཔི ཀུཛ྄ཛྷཏིཡེཝ. ཏསྨཱ པལཱལགྒི ཝིཡ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི? ཡོ ཧི པལཱལགྒིཾ ཨཏིཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏཔྤཏི, ཏསྶ སརཱིརཾ ཛྷཱཡཏི. ཡོ ཨཏིཔཊིཀྐམིཏྭཱ ཏཔྤཏི, ཏསྶ སཱིཏཾ ན ཝཱུཔསམྨཏི. ཨནུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཔཊིཀྐམིཏྭཱ པན མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝེན ཏཔྤནྟསྶ སཱིཏཾ ཝཱུཔསམྨཏི, ཏསྨཱ པལཱལགྒི ཝིཡ ཀོདྷནོ པུགྒལོ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝེན ¶ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏབྦོ, ན སེཝིཏབྦོ ན བྷཛིཏབྦོ ན པཡིརུཔཱསིཏབྦོ.

ཀལྱཱཎམིཏྟོཏི སུཙིམིཏྟོ. ཀལྱཱཎསཧཱཡོཏི སུཙིསཧཱཡོ. སཧཱཡཱ ནཱམ སཧགཱམིནོ སདྡྷིཾཙརཱ. ཀལྱཱཎསམྤཝངྐོཏི ཀལྱཱཎེསུ སུཙིཔུགྒལེསུ སམྤཝངྐོ, ཏནྣིནྣཏཔྤོཎཏཔྤབྦྷཱརམཱནསོཏི ཨཏྠོ.

༨. གཱུཐབྷཱཎཱིསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༨. ཨཊྛམེ གཱུཐབྷཱཎཱིཏི ཡོ གཱུཐཾ ཝིཡ དུགྒནྡྷཀཐཾ ཀཐེཏི. པུཔྥབྷཱཎཱིཏི ¶ ཡོ པུཔྥཱནི ཝིཡ སུགནྡྷཀཐཾ ཀཐེཏི. མདྷུབྷཱཎཱིཏི ཡོ མདྷུ ཝིཡ མདྷུརཀཐཾ ཀཐེཏི. སབྷགྒཏོཏི སབྷཱཡ ཋིཏོ. པརིསགྒཏོཏི གཱམཔརིསཱཡ ཋིཏོ. ཉཱཏིམཛ྄ཛྷགཏོཏི ཉཱཏཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ. པཱུགམཛ྄ཛྷགཏོཏི སེཎཱིནཾ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ. རཱཛཀུལམཛ྄ཛྷགཏོཏི རཱཛཀུལསྶ མཛ྄ཛྷེ མཧཱཝིནིཙྪཡེ ཋིཏོ. ཨབྷིནཱིཏོཏི པུཙྪནཏྠཱཡཱནཱིཏོ. སཀྑིཔུཊྛོཏི སཀྑིཾ ཀཏྭཱ པུཙྪིཏོ. ཨེཧམྦྷོ པུརིསཱཏི ཨཱལཔནམེཏཾ. ཨཏྟཧེཏུ ཝཱ པརཧེཏུ ཝཱཏི ཨཏྟནོ ཝཱ པརསྶ ཝཱ ཧཏྠཔཱདཱདིཧེཏུ ཝཱ དྷནཧེཏུ ཝཱ. ཨཱམིསཀིཉྩིཀྑཧེཏུ ཝཱཏི ཨེཏྠ ཨཱམིསནྟི ལཉྫོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཀིཉྩིཀྑནྟི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཨཔྤམཏྟཀཾ ཨནྟམསོ ཏིཏྟིརིཡཝཊྚཀསཔྤིཔིཎྜནཝནཱིཏཔིཎྜཱདིམཏྟཀསྶ ལཉྫསྶ ཧེཏཱུཏི ཨཏྠོ. སམྤཛཱནམུསཱ བྷཱསིཏཱ ཧོཏཱིཏི ཛཱནནྟོཡེཝ མུསཱཝཱདཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི.

ནེལཱཏི ¶ ཨེལཾ ཝུཙྩཏི དོསོ, ནཱསྶ ཨེལནྟི ནེལཱ, ནིདྡོསཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ནེལངྒོ སེཏཔཙྪཱདོ’’ཏི (ཨུདཱ. ༦༥) ཨེཏྠ ཝུཏྟསཱིལཾ ཝིཡ. ཀཎྞསུཁཱཏི བྱཉྫནམདྷུརཏཱཡ ཀཎྞཱནཾ སུཁཱ, སཱུཙིཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝིཡ ཀཎྞསཱུལཾ ན ཛནེཏི. ཨཏྠམདྷུརཏཱཡ སཀལསརཱིརེ ཀོཔཾ ཨཛནེཏྭཱ པེམཾ ཛནེཏཱིཏི པེམནཱིཡཱ. ཧདཡཾ གཙྪཏི ཨཔྤཊིཧཉྙམཱནཱ སུཁེན ཙིཏྟཾ པཝིསཏཱིཏི ཧདཡངྒམཱ. གུཎཔརིཔུཎྞཏཱཡ པུརེ བྷཝཱཏི པོརཱི. པུརེ སཾཝཌྜྷནཱརཱི ཝིཡ སུཀུམཱརཱཏིཔི པོརཱི. པུརསྶ ཨེསཱཏིཔི པོརཱི. པུརསྶ ཨེསཱཏི ནགརཝཱསཱིནཾ ཀཐཱཏི ཨཏྠོ. ནགརཝཱསིནོ ¶ ཧི ཡུཏྟཀཐཱ ཧོནྟི ¶ , པིཏིམཏྟཾ པིཏཱཏི, མཱཏིམཏྟཾ མཱཏཱཏི, བྷཱཏིམཏྟཾ བྷཱཏཱཏི ཝདནྟི. ཨེཝརཱུཔཱི ཀཐཱ བཧུནོ ཛནསྶ ཀནྟཱ ཧོཏཱིཏི བཧུཛནཀནྟཱ. ཀནྟབྷཱཝེནེཝ བཧུནོ ཛནསྶ མནཱཔཱ ཙིཏྟཝུདྡྷིཀརཱཏི བཧུཛནམནཱཔཱ.

༩. ཨནྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༩. ནཝམེ ཙཀྑུ ན ཧོཏཱིཏི པཉྙཱཙཀྑུ ན ཧོཏི. ཕཱཏིཾ ཀརེཡྻཱཏི ཕཱིཏཾ ཝཌྜྷིཏཾ ཀརེཡྻ. སཱཝཛྫཱནཝཛྫེཏི སདོསནིདྡོསེ. ཧཱིནཔྤཎཱིཏེཏི ཨདྷམུཏྟམེ. ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེཏི ཀཎྷསུཀྐཱཡེཝ ཨཉྙམཉྙཾ པཊིབཱཧནཏོ པཊིཔཀྑཝསེན སཔྤཊིབྷཱགཱཏི ཝུཙྩནྟི. ཨཡཾ པནེཏྠ སངྑེཔོ – ཀུསལེ དྷམྨེ ‘‘ཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཛཱནེཡྻ, ཨཀུསལེ དྷམྨེ ‘‘ཨཀུསལཱ དྷམྨཱ’’ཏི ཛཱནེཡྻ. སཱཝཛྫཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀཎྷསུཀྐསཔྤཊིབྷཱགེསུ པན ཀཎྷདྷམྨེ ‘‘སུཀྐསཔྤཊིབྷཱགཱ’’ཏི ཛཱནེཡྻ, སུཀྐདྷམྨེ ‘‘ཀཎྷསཔྤཊིབྷཱགཱ’’ཏི ཡེན པཉྙཱཙཀྑུནཱ ཛཱནེཡྻ, ཏཐཱརཱུཔམྤིསྶ ཙཀྑུ ན ཧོཏཱིཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སེསཝཱརེསུཔི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ན ཙེཝ བྷོགཱ ཏཐཱརཱུཔཱཏི ཏཐཱཛཱཏིཀཱ བྷོགཱཔིསྶ ན ཧོནྟི. ན ཙ པུཉྙཱནི ཀུབྦཏཱིཏི པུཉྙཱནི ཙ ན ཀརོཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ བྷོགུཔྤཱདནཙཀྑུནོ ཙ པུཉྙཀརཎཙཀྑུནོ ཙ ཨབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. ཨུབྷཡཏྠ ཀལིགྒཱཧོཏི ཨིདྷལོཀེ ཙ པརལོཀེ ཙཱཏི ཨུབྷཡསྨིམྤི ཨཔརདྡྷགྒཱཧོ, པརཱཛཡགྒཱཧོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨུབྷཡཏྠ ཀལིགྒཱཧོཏི ཨུབྷཡེསམྤི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཱནཾ ཨཏྠཱནཾ ཀལིགྒཱཧོ, པརཱཛཡགྒཱཧོཏི ཨཏྠོ. དྷམྨཱདྷམྨེནཱཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨེནཔི དསཨཀུསལཀམྨཔཐཨདྷམྨེནཔི. སཋོཏི ཀེརཱཊིཀོ. བྷོགཱནི པརིཡེསཏཱིཏི བྷོགེ གཝེསཏི. ཐེཡྻེན ¶ ཀཱུཊཀམྨེན, མུསཱཝཱདེན ཙཱུབྷཡནྟི ཐེཡྻཱདཱིསུ ཨུབྷཡེན པརིཡེསཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ? ཐེཡྻེན ཀཱུཊཀམྨེན ཙ པརིཡེསཏི, ཐེཡྻེན མུསཱཝཱདེན ཙ པརིཡེསཏི ¶ , ཀཱུཊཀམྨེན མུསཱཝཱདེན ཙ པརིཡེསཏི. སངྒྷཱཏུནྟི སངྒྷརིཏུཾ. དྷམྨལདྡྷེཧཱིཏི དསཀུསལཀམྨཔཐདྷམྨཾ ཨཀོཔེཏྭཱ ལདྡྷེཧི. ཨུཊྛཱནཱདྷིགཏནྟི ཝཱིརིཡེན ¶ ཨདྷིགཏཾ. ཨབྱགྒྷམཱནསོཏི ནིབྦིཙིཀིཙྪཙིཏྟོ. བྷདྡཀཾ ཋཱནནྟི སེཊྛཾ དེཝཊྛཱནཾ. ན སོཙཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨནྟོསོཀེན ན སོཙཏི.

༡༠. ཨཝཀུཛྫསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠. དསམེ ཨཝཀུཛྫཔཉྙོཏི ཨདྷོམུཁཔཉྙོ. ཨུཙྪངྒཔཉྙོཏི ཨུཙྪངྒསདིསཔཉྙོ. པུཐུཔཉྙོཏི ཝིཏྠཱརིཀཔཉྙོ. ཨཱདིཀལྱཱཎནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱདཱིཏི པུབྦཔཊྛཔནཱ. མཛ྄ཛྷནྟི ཀཐཱཝེམཛ྄ཛྷཾ. པརིཡོསཱནནྟི སནྣིཊྛཱནཾ. ཨིཏིསྶ ཏེ དྷམྨཾ ཀཐེནྟཱ པུབྦཔཊྛཔནེཔི ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ ཀཐེནྟི, ཝེམཛ྄ཛྷེཔི པརིཡོསཱནེཔི. ཨེཏྠ ཙ ཨཏྠི དེསནཱཡ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཱནི, ཨཏྠི སཱསནསྶ. ཏཏྠ དེསནཱཡ ཏཱཝ ཙཏུཔྤདིཀགཱཐཱཡ པཋམཔདཾ ཨཱདི, དྭེ པདཱནི མཛ྄ཛྷཾ, ཨཝསཱནཔདཾ པརིཡོསཱནཾ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ ནིདཱནཾ ཨཱདི, ཨནུསནྡྷི མཛ྄ཛྷཾ, ཨིདམཝོཙཱཏི ཨཔྤནཱ པརིཡོསཱནཾ. ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ པཋམོ ཨནུསནྡྷི ཨཱདི, ཏཏོ པརཾ ཨེཀོ ཝཱ ཨནེཀེ ཝཱ མཛ྄ཛྷཾ, པཙྪིམོ པརིཡོསཱནཾ. ཨཡཾ ཏཱཝ དེསནཱཡ ནཡོ. སཱསནསྶ པན སཱིལཾ ཨཱདི, སམཱདྷི མཛ྄ཛྷཾ, ཝིཔསྶནཱ པརིཡོསཱནཾ. སམཱདྷི ཝཱ ཨཱདི, ཝིཔསྶནཱ མཛ྄ཛྷཾ, མགྒོ པརིཡོསཱནཾ. ཝིཔསྶནཱ ཝཱ ཨཱདི, མགྒོ མཛ྄ཛྷཾ, ཕལཾ པརིཡོསཱནཾ. མགྒོ ཝཱ ཨཱདི, ཕལཾ མཛ྄ཛྷཾ, ནིབྦཱནཾ པརིཡོསཱནཾ. དྭེ དྭེ ཝཱ ཀཡིརམཱནེ སཱིལསམཱདྷཡོ ཨཱདི, ཝིཔསྶནཱམགྒཱ མཛ྄ཛྷཾ, ཕལནིབྦཱནཱནི པརིཡོསཱནཾ.

སཱཏྠནྟི ¶ སཱཏྠཀཾ ཀཏྭཱ དེསེནྟི. སབྱཉྫནནྟི ཨཀྑརཔཱརིཔཱུརིཾ ཀཏྭཱ དེསེནྟི. ཀེཝལཔརིཔུཎྞནྟི སཀལཔརིཔུཎྞཾ ཨནཱུནཾ ཀཏྭཱ དེསེནྟི. པརིསུདྡྷནྟི པརིསུདྡྷཾ ནིཛྫཊཾ ནིགྒཎྛིཾ ཀཏྭཱ དེསེནྟི. བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེནྟཱིཏི ཨེཝཾ དེསེནྟཱ ཙ སེཊྛཙརིཡབྷཱུཏཾ སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ ཨརིཡཾ ཨཊྛངྒིཀཾ མགྒཾ པཀཱསེནྟི. ནེཝ ཨཱདིཾ མནསི ཀརོཏཱིཏི ནེཝ པུབྦཔཊྛཔནཾ མནསི ཀརོཏི.

ཀུམྦྷོཏི གྷཊོ. ནིཀུཛྫོཏི ཨདྷོམུཁོ ཋཔིཏོ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཀུམྦྷོ ནིཀུཛྫོ ཝིཡ ཨཝཀུཛྫཔཉྙོ པུགྒལོ དཊྛབྦོ, ཨུདཀཱསིཉྩནཀཱལོ ¶ ཝིཡ དྷམྨདེསནཱཡ ལདྡྷཀཱལོ, ཨུདཀསྶ ¶ ཝིཝཊྚནཀཱལོ ཝིཡ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣསྶ ཨུགྒཧེཏུཾ ཨསམཏྠཀཱལོ, ཨུདཀསྶ ཨསཎྛཱནཀཱལོ ཝིཡ ཝུཊྛཧིཏྭཱ ཨསལླཀྑཎཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཱཀིཎྞཱནཱིཏི པཀྑིཏྟཱནི. སཏིསམྨོསཱཡ པཀིརེཡྻཱཏི མུཊྛསྶཏིཏཱཡ ཝིཀིརེཡྻ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཨུཙྪངྒོ ཝིཡ ཨུཙྪངྒཔཉྙོ པུགྒལོ དཊྛབྦོ, ནཱནཱཁཛྫཀཱནི ཝིཡ ནཱནཔྤཀཱརཾ བུདྡྷཝཙནཾ, ཨུཙྪངྒེ ནཱནཱཁཛྫཀཱནི ཁཱདནྟསྶ ནིསིནྣཀཱལོ ཝིཡ ཏསྨིཾ ཨཱསནེ ནིསིནྣསྶ ཨུགྒཎྷནཀཱལོ, ཝུཊྛཧནྟསྶ སཏིསམྨོསཱ པཀིརཎཀཱལོ ཝིཡ ཏསྨཱ ཨཱསནཱ ཝུཊྛཱཡ གཙྪནྟསྶ ཨསལླཀྑཎཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨུཀྐུཛྫོཏི ཨུཔརིམུཁོ ཋཔིཏོ. སཎྛཱཏཱིཏི པཏིཊྛཧཏི. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ ཨུཔརིམུཁོ ཋཔིཏོ ཀུམྦྷོ ཝིཡ པུཐུཔཉྙོ པུགྒལོ དཊྛབྦོ, ཨུདཀསྶ ཨཱསིཏྟཀཱལོ ཝིཡ དེསནཱཡ ¶ ལདྡྷཀཱལོ, ཨུདཀསྶ སཎྛཱནཀཱལོ ཝིཡ ཏཏྠ ནིསིནྣསྶ ཨུགྒཎྷནཀཱལོ, ནོ ཝིཝཊྚནཀཱལོ ཝིཡ ཝུཊྛཱཡ གཙྪནྟསྶ སལླཀྑཎཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

དུམྨེདྷོཏི ནིཔྤཉྙོ. ཨཝིཙཀྑཎོཏི སཾཝིདཧནཔཉྙཱཡ རཧིཏོ. གནྟཱཏི གམནསཱིལོ. སེཡྻོ ཨེཏེན ཝུཙྩཏཱིཏི ཨེཏསྨཱ པུགྒལཱ ཨུཏྟརིཏརོཏི ཝུཙྩཏི. དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོཏི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨནུདྷམྨཾ སཧ སཱིལེན པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ པཊིཔནྣོ. དུཀྑསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ. ཨནྟཀརོ སིཡཱཏི ཀོཊིཀརོ པརིཙྪེདཀརོ པརིཝཊུམཀརོ བྷཝེཡྻཱཏི.

པུགྒལཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. དེཝདཱུཏཝགྒོ

༡. སབྲཧྨཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཨཛ྄ཛྷཱགཱརེཏི སཀེ གྷརེ. པཱུཛིཏཱ ཧོནྟཱིཏི ཡཾ གྷརེ ཨཏྠི, ཏེན པཊིཛགྒིཏཱ གོཔིཏཱ ཧོནྟི. ཨིཏི མཱཏཱཔིཏུཔཱུཛཀཱནི ཀུལཱནི མཱཏཱཔིཏཱུཧི སབྲཧྨཀཱནཱིཏི པཀཱསེཏྭཱ ཨིདཱནི ནེསཾ ¶ སཔུབྦཱཙརིཡཀཱདིབྷཱཝཾ པཀཱསེནྟོ སཔུབྦཱཙརིཡཀཱནཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ བྲཧྨཱཏིཨཱདཱིནི ཏེསཾ བྲཧྨཱདིབྷཱཝསཱདྷནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི. བཧུཀཱརཱཏི པུཏྟཱནཾ བཧཱུཔཀཱརཱ. ཨཱཔཱདཀཱཏི ཛཱིཝིཏསྶ ཨཱཔཱདཀཱ. པུཏྟཀཱནཾ ཧི མཱཏཱཔིཏཱུཧི ཛཱིཝིཏཾ ཨཱཔཱདིཏཾ པཱལིཏཾ གྷཊིཏཾ ཨནུཔྤབནྡྷེན པཝཏྟིཏཾ. པོསཀཱཏི ཧཏྠཔཱདེ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཧདཡལོཧིཏཾ པཱཡེཏྭཱ པོསེཏཱརོ. ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོཏི པུཏྟཱནཾ ཧི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨིཊྛཱནིཊྛཱརམྨཎསྶ ¶ དསྶནཾ ནཱམ མཱཏཱཔིཏརོ ནིསྶཱཡ ཛཱཏནྟི ཨིམསྶ ལོཀསྶ དསྶེཏཱརོ ནཱམ.

བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོཏི སེཊྛཱདྷིཝཙནཾ. ཡཐཱ བྲཧྨུནོ ཙཏསྶོ བྷཱཝནཱ ཨཝིཛཧིཏཱ ཧོནྟི མེཏྟཱ ཀརུཎཱ མུདིཏཱ ཨུཔེཀྑཱཏི, ཨེཝམེཝ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ པུཏྟཀེསུ ཙཏསྶོ བྷཱཝནཱ ཨཝིཛཧིཏཱ ཧོནྟི. ཏཱ ཏསྨིཾ ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཝེདིཏབྦཱ – ཀུཙྪིགཏསྨིཾ ཧི དཱརཀེ ‘‘ཀདཱ ནུ ཁོ པུཏྟཀཾ ཨརོགཾ པརིཔུཎྞངྒཔཙྩངྒཾ པསྶིསྶཱམཱ’’ཏི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ མེཏྟཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཡདཱ པནེས མནྡོ ཨུཏྟཱནསེཡྻཀོ ཨཱུཀཱཧི ཝཱ མངྐུལཱདཱིཧི པཱཎཀེཧི དཊྛོ དུཀྑསེཡྻཱཡ ཝཱ པན པཱིལི༹ཏོ པརོདཏི ཝིརཝཏི, ཏདཱསྶ སདྡཾ སུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཀཱརུཉྙཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨཱདྷཱཝིཏྭཱ ཝིདྷཱཝིཏྭཱ ཀཱིལ༹ནཀཱལེ པན ལོབྷནཱིཡཝཡསྨིཾ ཝཱ ཋིཏཀཱལེ དཱརཀཾ ཨོལོཀེཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ཙིཏྟཾ སཔྤིམཎྜེ པཀྑིཏྟསཏཝིཧཏཀཔྤཱསཔིཙུཔཊལཾ ཝིཡ མུདུཀཾ ཧོཏི ཨཱམོདིཏཾ པམོདིཏཾ, ཏདཱ ཏེསཾ མུདིཏཱ ལབྦྷཏི. ཡདཱ པནེས པུཏྟོ དཱརཱབྷརཎཾ པཙྩུཔཊྛཱཔེཏྭཱ པཱཊིཡེཀྐཾ ཨགཱརཾ ཨཛ྄ཛྷཱཝསཏི, ཏདཱ མཱཏཱཔིཏཱུནཾ ‘‘སཀྐོཏི དཱནི ནོ པུཏྟཀོ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཡཱཔེཏུ’’ནྟི མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨིཾ ཀཱལེ ཨུཔེཀྑཱ ལབྦྷཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ‘‘བྲཧྨཱཏི མཱཏཱཔིཏརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

པུབྦཱཙརིཡཱཏི ¶ ཝུཙྩརེཏི མཱཏཱཔིཏརོ ཧི ཛཱཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཨེཝཾ ནིསཱིད, ཨེཝཾ ཏིཊྛ, ཨེཝཾ གཙྪ, ཨེཝཾ སཡ, ཨེཝཾ ཁཱད, ཨེཝཾ བྷུཉྫ, ཨཡཾ ཏེ, ཏཱཏཱཏི ཝཏྟབྦོ, ཨཡཾ བྷཱཏིཀཱཏི, ཨཡཾ བྷགིནཱིཏི, ཨིདཾ ནཱམ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨིདཾ ན ཝཊྚཏི, ཨསུཀཾ ནཱམ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ཝཊྚཏི, ཨསུཀཾ ན ཝཊྚཏཱི’’ཏི གཱཧཱཔེནྟི སིཀྑཱཔེནྟི. ཨཐཱཔརབྷཱགེ ¶ ཨཉྙེ ཨཱཙརིཡཱ ཧཏྠིསིཔྤཨསྶསིཔྤརཐསིཔྤདྷནུསིཔྤཐརུསིཔྤམུདྡཱགཎནཱདཱིནི སིཀྑཱཔེནྟི. ཨཉྙོ ¶ སརཎཱནི དེཏི, ཨཉྙོ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེཏི, ཨཉྙོ པབྦཱཛེཏི, ཨཉྙོ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཎྷཱཔེཏི, ཨཉྙོ ཨུཔསམྤཱདེཏི, ཨཉྙོ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱདཱིནི པཱཔེཏི. ཨིཏི སབྦེཔི ཏེ པཙྪཱཙརིཡཱ ནཱམ ཧོནྟི, མཱཏཱཔིཏརོ པན སབྦཔཋམཱ, ཏེནཱཧ – ‘‘པུབྦཱཙརིཡཱཏི ཝུཙྩརེ’’ཏི. ཏཏྠ ཝུཙྩརེཏི ཝུཙྩནྟི ཀཐིཡནྟི. ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱནནྟི པུཏྟཱནཾ ཨཱཧུཏཾ པཱཧུཏཾ ཨབྷིསངྑཏཾ ཨནྣཔཱནཱདིཾ ཨརཧནྟི, ཨནུཙྪཝིཀཱ ཏཾ པཊིགྒཧེཏུཾ. ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཧུནེཡྻཱ ཙ པུཏྟཱན’’ནྟི ཝུཏྟཾ. པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱཏི པརེསཾ པཱཎེ ཨཙྪིནྡིཏྭཱཔི ཨཏྟནོ པཛཾ པཊིཛགྒནྟི གོཔཱཡནྟི. ཏསྨཱ ‘‘པཛཱཡ ཨནུཀམྤཀཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ནམསྶེཡྻཱཏི ནམོ ཀརེཡྻ. སཀྐརེཡྻཱཏི སཀྐཱརེན པཊིམཱནེཡྻ. ཨིདཱནི ཏཾ སཀྐཱརཾ དསྶེནྟོ ‘‘ཨནྣེནཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནྣེནཱཏི ཡཱགུབྷཏྟཁཱདནཱིཡེན. པཱནེནཱཏི ཨཊྛཝིདྷཔཱནེན. ཝཏྠེནཱཏི ནིཝཱསནཔཱརུཔནཀེན ཝཏྠེན. སཡནེནཱཏི མཉྩཔཱིཋཱནུཔྤདཱནེན. ཨུཙྪཱདནེནཱཏི དུགྒནྡྷཾ པཊིཝིནོདེཏྭཱ སུགནྡྷཀརཎུཙྪཱདནེན. ནྷཱཔནེནཱཏི སཱིཏེ ཨུཎྷོདཀེན, ཨུཎྷེ སཱིཏོདཀེན གཏྟཱནི པརིསིཉྩིཏྭཱ ནྷཱཔནེན. པཱདཱནཾ དྷོཝནེནཱཏི ཨུཎྷོདཀསཱིཏོདཀེཧི པཱདདྷོཝནེན ཙེཝ ཏེལམཀྑནེན ཙ. པེཙྩཱཏི པརལོཀཾ གནྟྭཱ. སགྒེ པམོདཏཱིཏི ཨིདྷ ཏཱཝ མཱཏཱཔིཏཱུསུ པཱརིཙརིཡཾ དིསྭཱ པཱརིཙརིཡཀཱརཎཱ ཏཾ པཎྜིཏམནུསྶཱ ཨིདྷེཝ པསཾསནྟི ¶ , པརལོཀཾ པན གནྟྭཱ སགྒེ ཋིཏོ སོ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀོ དིབྦསམྤཏྟཱིཧི ཨཱམོདཏི པམོདཏཱིཏི.

༢. ཨཱནནྡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢. དུཏིཡེ ཏཐཱརཱུཔོཏི ཏཐཱཛཱཏིཀོ. སམཱདྷིཔཊིལཱབྷོཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱལཱབྷོ. ཨིམསྨིཾ ཙ སཝིཉྙཱཎཀེཏི ཨེཏྠ ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ཙཱཏི ཨུབྷཡེསམྤི ཀཱཡོ སཝིཉྙཱཎཀཊྛེན ཨེཀཏོ ཀཏྭཱ ཨིམསྨིནྟི ཝུཏྟོ. ཨཧངྐཱརམམངྐཱརམཱནཱནུསཡཱཏི ཨཧངྐཱརདིཊྛི ཙ མམངྐཱརཏཎྷཱ ཙ མཱནཱནུསཡོ ¶ ཙཱཏི ཨཏྟནོ ཙ པརསྶ ¶ ཙ ཀིལེསཱ. ནཱསྶཱུཏི ན བྷཝེཡྻུཾ. བཧིདྡྷཱ ཙ སབྦནིམིཏྟེསཱུཏི རཱུཔནིམིཏྟཾ, སདྡནིམིཏྟཾ, གནྡྷནིམིཏྟཾ, རསནིམིཏྟཾ, ཕོཊྛབྦནིམིཏྟཾ, སསྶཏཱདིནིམིཏྟཾ, པུགྒལནིམིཏྟཾ དྷམྨནིམིཏྟནྟི ཨེཝརཱུཔེསུ ཙ བཧིདྡྷཱ སབྦནིམིཏྟེསུ. ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཕལསམཱདྷིཉྩེཝ ཕལཉཱཎཉྩ. སིཡཱཏི བྷཝེཡྻ.

ཨིདྷཱནནྡ, བྷིཀྑུནོཏི, ཨཱནནྡ, ཨིམསྨིཾ སཱསནེ བྷིཀྑུནོ. ཨེཏཾ སནྟཾ ཨེཏཾ པཎཱིཏནྟི ནིབྦཱནཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ. ནིབྦཱནཾ ཧི ཀིལེསཱནཾ སནྟཏཱཡ སནྟཾ ནཱམ, ནིབྦཱནཾ སནྟནྟི སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱཝ དིཝསམྤི ནིསིནྣསྶ ཙིཏྟུཔྤཱདོ སནྟནྟེཝ པཝཏྟཏཱིཏིཔི སནྟཾ. པཎཱིཏནྟི སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶཱཔི ཙིཏྟུཔྤཱདོ པཎཱིཏནྟེཝ པཝཏྟཏཱིཏི ནིབྦཱནཾ པཎཱིཏཾ ནཱམ. སབྦསངྑཱརསམཐོཏིཨཱདཱིནིཔི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཱནི. ‘‘སབྦསངྑཱརསམཐོ’’ཏི སམཱཔཏྟིཾ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཧི དིཝསབྷཱགམྤི ཙིཏྟུཔྤཱདོ སབྦསངྑཱརསམཐོཏེཝ པཝཏྟཏི…པེ… ཏཐཱ ཏཱིསུ བྷཝེསུ ཝཱནསངྑཱཏཱཡ ཏཎྷཱཡ ཨབྷཱཝེན ནིབྦཱནནྟི ལདྡྷནཱམེ ཏསྨིཾ སམཱཔཏྟིཾ ¶ ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣསྶ ཙིཏྟུཔྤཱདོ ནིབྦཱནཾ ནིབྦཱནནྟེཝ པཝཏྟཏཱིཏི སབྦསངྑཱརསམཐོཏིཨཱདཱིནི ནཱམཱནི ལབྷཏི. ཨིམསྨིཾ པན ཨཊྛཝིདྷེ ཨཱབྷོགསམནྣཱཧཱརེ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨེཀོཔི ལབྦྷཏི, དྭེཔི སབྦེཔི ལབྦྷནྟེཝ.

སངྑཱཡཱཏི ཉཱཎེན ཛཱནིཏྭཱ. པརོཔརཱནཱིཏི པརཱནི ཙ ཨོཔརཱནི ཙ. པརཨཏྟབྷཱཝསཀཨཏྟབྷཱཝཱནི ཧི པརཱནི ཙ ཨོཔརཱནི ཙཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཡསྶཱཏི ཡསྶ ཨརཧཏོ. ཨིཉྫིཏནྟི རཱགིཉྫིཏཾ དོསམོཧམཱནདིཊྛིཀིལེསདུཙྩརིཏིཉྫིཏནྟི ཨིམཱནི སཏྟ ཨིཉྫིཏཱནི ཙལིཏཱནི ཕནྡིཏཱནི. ནཏྠི ཀུཧིཉྩཱིཏི ཀཏྠཙི ཨེཀཱརམྨཎེཔི ནཏྠི. སནྟོཏི པཙྩནཱིཀཀིལེསཱནཾ སནྟཏཱཡ སནྟོ. ཝིདྷཱུམོཏི ཀཱཡདུཙྩརིཏཱདིདྷཱུམཝིརཧིཏོ. ཨནཱིགྷོཏི རཱགཱདིཨཱིགྷཝིརཧིཏོ. ནིརཱསོཏི ནིཏྟཎྷོ. ཨཏཱརཱིཏི ཏིཎྞོ ཨུཏྟིཎྞོ སམཏིཀྐནྟོ. སོཏི སོ ཨརཧཾ ཁཱིཎཱསཝོ. ཛཱཏིཛརནྟི ཨེཏྠ ཛཱཏིཛརཱགཧཎེནེཝ བྱཱདྷིམརཎམྤི གཧིཏམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིཏི སུཏྟནྟེཔི གཱཐཱཡཔི ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟིཡེཝ ཀཐིཏཱཏི.

༣. སཱརིཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣. ཏཏིཡེ ¶ སཾཁིཏྟེནཱཏི མཱཏིཀཱཋཔནེན. ཝིཏྠཱརེནཱཏི ཋཔིཏམཱཏིཀཱཝིབྷཛནེན. སཾཁིཏྟཝིཏྠཱརེནཱཏི ¶ ཀཱལེ སཾཁིཏྟེན ཀཱལེ ཝིཏྠཱརེན. ཨཉྙཱཏཱརོ ཙ དུལླབྷཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷནཀཔུགྒལཱ པན དུལླབྷཱ. ཨིདཾ བྷགཝཱ ‘‘སཱརིཔུཏྟཏྠེརསྶ ཉཱཎཾ གྷཊྚེམཱི’’ཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཀཐེསི. ཏཾ སུཏྭཱ ཐེརོ ཀིཉྩཱཔི ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨཱཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ན ཝདཏི, ཨདྷིཔྤཱཡེན པན ‘‘ཝིསྶཏྠཱ ཏུམྷེ, བྷནྟེ, དེསེཐ, ཨཧཾ ཏུམྷེཧི དེསིཏཾ དྷམྨཾ ནཡསཏེན ནཡསཧསྶེན པཊིཝིཛ྄ཛྷིསྶཱམི, མམེས བྷཱརོ ཧོཏཱུ’’ཏི སཏྠཱརཾ དེསནཱཡ ཨུསྶཱཧེནྟོ ཨེཏསྶ བྷགཝཱ ཀཱལོཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨཐསྶ སཏྠཱ ཏསྨཱཏིཧཱཏི དེསནཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ ཨིམསྨིཉྩ སཝིཉྙཱཎཀེཏིཨཱདི ཝུཏྟནཡམེཝ. ཨཙྪེཙྪི ¶ ཏཎྷནྟི མགྒཉཱཎསཏྠེན ཏཎྷཾ ཚིནྡི. ཝིཝཏྟཡི སཾཡོཛནནྟི དསཝིདྷམྤི སཾཡོཛནཾ སམཱུལཀཾ ཨུབྦཏྟེཏྭཱ ཚཌྜེསི. སམྨཱ མཱནཱབྷིསམཡཱ ཨནྟམཀཱསི དུཀྑསྶཱཏི སམྨཱ ཨུཔཱཡེན སམྨཱ པཊིཔཏྟིཡཱ ནཝཝིདྷསྶ མཱནསྶ པཧཱནཱབྷིསམཡེན ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟམཀཱསི. ཨིདཉྩ པན མེཏཾ, སཱརིཔུཏྟ, སནྡྷཱཡ བྷཱསིཏནྟི, སཱརིཔུཏྟ, མཡཱ པཱརཱཡནེ ཨུདཡཔཉྷེ ཨིདཾ ཕལསམཱཔཏྟིམེཝ སནྡྷཱཡ ཨེཏཾ བྷཱསིཏཾ.

ཨིདཱནི ཡཾ ཏཾ བྷགཝཏཱ བྷཱསིཏཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ པཧཱནཾ ཀཱམསཉྙཱནནྟིཨཱདི ཨཱརདྡྷཾ. ཨུདཡཔཉྷེ ཙ ཨེཏཾ པདཾ ‘‘པཧཱནཾ ཀཱམཙྪནྡཱན’’ནྟི (སུ. ནི. ༡༡༡༢; ཙཱུལ༹ནི. ཨུདཡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༧༥) ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ པན ཨངྒུཏྟརབྷཱཎཀེཧི ‘‘ཀཱམསཉྙཱན’’ནྟི ཨཱརོཔིཏཾ. ཏཏྠ བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ, ཨཏྠོ པན ཨེཀོཡེཝ. ཀཱམསཉྙཱནནྟི ཀཱམེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣསཉྙཱནཾ, ཨཊྛཧི ཝཱ ལོབྷསཧགཏཙིཏྟེཧི སཧཛཱཏསཉྙཱནཾ. དོམནསྶཱན ཙཱུབྷཡནྟི ཨེཏཱསཉྩ ཀཱམསཉྙཱནཾ ཙེཏསིཀདོམནསྶཱནཉྩཱཏི ཨུབྷིནྣམྤི པཧཱནཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཔཧཱནསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཕལཾ ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ པབྲཱུམཱིཏི ཨཏྠོ. ནིདྡེསེ པན ‘‘ཀཱམཙྪནྡསྶ ཙ དོམནསྶསྶ ཙ ཨུབྷིནྣཾ པཧཱནཾ ཝཱུཔསམཾ པཊིནིསྶགྒཾ པཊིཔྤསྶདྡྷིཾ ཨམཏཾ ནིབྦཱན’’ནྟི (ཙཱུལ༹ནི. ཨུདཡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༧༥) ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཨཏྠུདྡྷཱརཝསེན ཝུཏྟཾ. པཧཱནནྟི ཧི ཁཱིཎཱཀཱརསངྑཱཏོ ཝཱུཔསམོཔི ཝུཙྩཏི, ཀིལེསེ པཊིནིསྶཛྫནྟོ མགྒོཔི, ཀིལེསཔཊིཔྤསྶདྡྷིསངྑཱཏཾ ཕལམྤི ¶ , ཡཾ ཨཱགམྨ ཀིལེསཱ པཧཱིཡནྟི, ཏཾ ཨམཏཾ ནིབྦཱནམྤི. ཏསྨཱ ཏཏྠ ཏཱནི པདཱནི ཨཱགཏཱནི. ‘‘ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ པབྲཱུམཱི’’ཏི ཝཙནཏོ པན ཨརཧཏྟཕལམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ. ཐིནསྶ ¶ ཙ པནཱུདནནྟིཔི ཐིནསྶ ཙ པནཱུདནནྟེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨརཧཏྟཕལམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ ¶ . ཀུཀྐུཙྩཱནཾ ནིཝཱརཎནྟི ཀུཀྐུཙྩནིཝཱརཎསྶ མགྒསྶ ཨནནྟརཾ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཕལམེཝ ཨདྷིཔྤེཏཾ.

ཨུཔེཀྑཱསཏིསཾསུདྡྷནྟི ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནིཀེ ཕལེ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨུཔེཀྑཱཡ ཙ སཏིཡཱ ཙ སཾསུདྡྷཾ. དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝནྟི དྷམྨཏཀྐོ ཝུཙྩཏི སམྨཱསངྐཔྤོ, སོ ཨཱདིཏོ ཧོཏི, པུརཏོ ཧོཏི, པུབྦངྒམོ ཧོཏི ཨཉྙཱཝིམོཀྑསྶཱཏི དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝོ. ཏཾ དྷམྨཏཀྐཔུརེཛཝཾ. ཨཉྙཱཝིམོཀྑནྟི ཨཉྙིནྡྲིཡཔརིཡོསཱནེ ཨུཔྤནྣཾ ཝིམོཀྑཾ, ཨཉྙཱཡ ཝཱ ཝིམོཀྑཾ ཨཉྙཱཝིམོཀྑཾ, པཉྙཱཝིམུཏྟནྟི ཨཏྠོ. ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནནྟི ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནནྟེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ, ཨཝིཛྫཱཡ པབྷེདནསངྑཱཏཾ ཝཱ ནིབྦཱནཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཾ ཨརཧཏྟཕལམེཝ. ཨིཏི སབྦེཧིཔི ཨིམེཧི པཧཱནནྟིཨཱདཱིཧི པདེཧི ཨརཧཏྟཕལམེཝ པཀཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༤. ནིདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤. ཙཏུཏྠེ ནིདཱནཱནཱིཏི ཀཱརཎཱནི. ཀམྨཱནནྟི ཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ. ལོབྷོ ནིདཱནཾ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡཱཏི ལུབྦྷནཔལུབྦྷནསབྷཱཝོ ལོབྷོ ཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ པིཎྜཀརཎཏྠཱཡ ནིདཱནཾ ཀཱརཎཾ པཙྩཡོཏི ཨཏྠོ. དོསོཏི དུསྶནཔདུསྶནསབྷཱཝོ དོསོ. མོཧོཏི མུཡ྄ཧནཔམུཡ྄ཧནསབྷཱཝོ མོཧོ.

ལོབྷཔཀཏནྟི ལོབྷེན པཀཏཾ, ལོབྷཱབྷིབྷཱུཏེན ལུདྡྷེན ཧུཏྭཱ ཀཏཀམྨནྟི ཨཏྠོ. ལོབྷཏོ ཛཱཏནྟི ལོབྷཛཾ. ལོབྷོ ནིདཱནམསྶཱཏི ལོབྷནིདཱནཾ. ལོབྷོ སམུདཡོ ཨསྶཱཏི ལོབྷསམུདཡཾ. སམུདཡོཏི པཙྩཡོ, ལོབྷཔཙྩཡནྟི ཨཏྠོ. ཡཏྠསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏཱིཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨསྶ ལོབྷཛཀམྨཝཏོ ¶ པུགྒལསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ནིབྦཏྟཏི, ཁནྡྷཱ པཱཏུབྷཝནྟི. ཏཏྠ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏཱིཏི ཏེསུ ཁནྡྷེསུ ཏཾ ཀམྨཾ ཝིཔཙྩཏི. དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེཏིཨཱདི ཡསྨཱ ཏཾ ཀམྨཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཝཱ ཧོཏི ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཝཱ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ ཝཱ, ཏསྨཱ ཏཾ པབྷེདཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཁཎྜཱནཱིཏི ¶ ཨབྷིནྣཱནི. ཨཔཱུཏཱིནཱིཏི པཱུཏིབྷཱཝེན ཨབཱིཛཏྟཾ ཨཔྤཏྟཱནི. ཨཝཱཏཱཏཔཧཏཱནཱིཏི ¶ ན ཝཱཏེན ན ཙ ཨཱཏཔེན ཧཏཱནི. སཱརཱདཱནཱིཏི གཧིཏསཱརཱནི སཱརཝནྟཱནི ན ནིསྶཱརཱནི. སུཁསཡིཏཱནཱིཏི སནྣིཙཡབྷཱཝེན སུཁཾ སཡིཏཱནི. སུཁེཏྟེཏི མཎྜཁེཏྟེ. སུཔརིཀམྨཀཏཱཡ བྷཱུམིཡཱཏི ནངྒལཀསནེན ཙེཝ ཨཊྛདནྟཀེན ཙ སུཊྛུ པརིཀམྨཀཏཱཡ ཁེཏྟབྷཱུམིཡཱ. ནིཀྑིཏྟཱནཱིཏི ཋཔིཏཱནི རོཔིཏཱནི. ཨནུཔྤཝེཙྪེཡྻཱཏི ཨནུཔྤཝེསེཡྻ. ཝུདྡྷིནྟིཨཱདཱིསུ ཨུདྡྷགྒམནེན ཝུདྡྷིཾ, ཧེཊྛཱ མཱུལཔྤཏིཊྛཱནེན ཝིརཱུལ༹ྷིཾ, སམནྟཱ ཝིཏྠཱརིཀབྷཱཝེན ཝེཔུལླཾ.

ཡཾ པནེཏྠ དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ, ཏཏྠ ཨསམྨོཧཏྠཾ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཀམྨཝིབྷཏྟི ནཱམ ཀཐེཏབྦཱ. སུཏྟནྟིཀཔརིཡཱཡེན ཧི ཨེཀཱདས ཀམྨཱནི ཝིབྷཏྟཱནི. སེཡྻཐིདཾ – དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ, ཡགྒརུཀཾ ཡབྦཧུལཾ ཡདཱསནྣཾ ཀཊཏྟཱ ཝཱ པན ཀམྨཾ, ཛནཀཾ ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ ཨུཔཔཱིལ༹ཀཾ ཨུཔགྷཱཏཀནྟི. ཏཏྠ ཨེཀཛཝནཝཱིཐིཡཾ སཏྟསུ ཙིཏྟེསུ ཀུསལཱ ཝཱ ཨཀུསལཱ ཝཱ པཋམཛཝནཙེཏནཱ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཀམྨཾ ནཱམ. ཏཾ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཾ དེཏི ¶ ཀཱཀཝལི༹ཡཔུཎྞསེཊྛཱིནཾ ཝིཡ ཀུསལཾ, ནནྡཡཀྑནནྡམཱཎཝཀནནྡགོགྷཱཏཀཀོཀཱལིཡསུཔྤབུདྡྷདེཝདཏྟཙིཉྩམཱཎཝིཀཱནཾ ཝིཡ ཙ ཨཀུསལཾ. ཏཐཱ ཨསཀྐོནྟཾ པན ཨཧོསིཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏི, ཨཝིཔཱཀཾ སམྤཛྫཏི. ཏཾ མིགལུདྡཀོཔམཱཡ སཱདྷེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི མིགལུདྡཀེན མིགཾ དིསྭཱ དྷནུཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཁིཏྟོ སརོ སཙེ ན ཝིརཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ མིགཾ ཏཏྠེཝ པཱཏེཏི, ཨཐ ནཾ མིགལུདྡཀོ ནིཙྩམྨཾ ཀཏྭཱ ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚེཏྭཱ མཾསཾ ཨཱདཱཡ པུཏྟདཱརཾ ཏོསེནྟོ གཙྪཏི. སཙེ པན ཝིརཛ྄ཛྷཏི, མིགོ པལཱཡིཏྭཱ པུན ཏཾ དིསཾ ན ཨོལོཀེཏི. ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ དཊྛབྦཾ. སརསྶ ཨཝིརཛ྄ཛྷིཏྭཱ མིགཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝིཡ ཧི དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཝཱརཔཊིལཱབྷོ, ཨཝིཛ྄ཛྷནཾ ཝིཡ ཨཝིཔཱཀབྷཱཝཱཡ སམྤཛྫནནྟི.

ཨཏྠསཱདྷིཀཱ པན སཏྟམཛཝནཙེཏནཱ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཀམྨཾ ནཱམ. ཏཾ ཨནནྟརེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཱཀཾ དེཏི. ཏཾ པནེཏཾ ཀུསལཔཀྑེ ཨཊྛསམཱཔཏྟིཝསེན, ཨཀུསལཔཀྑེ པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཨཊྛསམཱཔཏྟིལཱབྷཱི ཨེཀཱཡ སམཱཔཏྟིཡཱ བྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟཏི. པཉྩནྣམྤི ཨཱནནྟརིཡཱནཾ ཀཏྟཱ ཨེཀེན ཀམྨེན ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི, སེསསམཱཔཏྟིཡོ ¶ ཙ ཀམྨཱནི ཙ ཨཧོསིཀམྨབྷཱཝཾཡེཝ ཨཱཔཛྫནྟི, ཨཝིཔཱཀཱནི ཧོནྟི. ཨཡམྤི ཨཏྠོ པུརིམཨུཔམཱཡཡེཝ དཱིཔེཏབྦོ.

ཨུབྷིནྣཾ ¶ ཨནྟརེ པན པཉྩཛཝནཙེཏནཱ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཀམྨཾ ནཱམ. ཏཾ ཨནཱགཏེ ཡདཱ ཨོཀཱསཾ ལབྷཏི, ཏདཱ ཝིཔཱཀཾ དེཏི. སཏི སཾསཱརཔྤཝཏྟིཡཱ ཨཧོསིཀམྨཾ ནཱམ ན ཧོཏི. ཏཾ སབྦཾ སུནཁལུདྡཀེན དཱིཔེཏབྦཾ. ཡཐཱ ཧི སུནཁལུདྡཀེན མིགཾ དིསྭཱ སུནཁོ ཝིསྶཛྫིཏོ མིགཾ ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ཡསྨིཾ ཋཱནེ པཱཔུཎཱཏི, ཏསྨིཾ ཡེཝ ཌཾསཏི; ཨེཝམེཝཾ ¶ ཨིདཾ ཀམྨཾ ཡསྨིཾ ཋཱནེ ཨོཀཱསཾ ལབྷཏི, ཏསྨིཾཡེཝ ཝིཔཱཀཾ དེཏི, ཏེན མུཏྟོ སཏྟོ ནཱམ ནཏྠི.

ཀུསལཱཀུསལེསུ པན གརུཀཱགརུཀེསུ ཡཾ གརུཀཾ ཧོཏི, ཏཾ ཡགྒརུཀཾ ནཱམ. ཏདེཏཾ ཀུསལཔཀྑེ མཧགྒཏཀམྨཾ, ཨཀུསལཔཀྑེ པཉྩཱནནྟརིཡཀམྨཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཏསྨིཾ སཏི སེསཱནི ཀུསལཱནི ཝཱ ཨཀུསལཱནི ཝཱ ཝིཔཙྩིཏུཾ ན སཀྐོནྟི, ཏདེཝ དུཝིདྷམྤི པཊིསནྡྷིཾ དེཏི. ཡཐཱ ཧི སཱསཔཔྤམཱཎཱཔི སཀྑརཱ ཝཱ ཨཡགུལི༹ཀཱ ཝཱ ཨུདཀརཧདེ པཀྑིཏྟཱ ཨུདཀཔིཊྛེ ཨུཔླཝིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཧེཊྛཱཝ པཝིསཏི; ཨེཝམེཝ ཀུསལེཔི ཨཀུསལེཔི ཡཾ གརུཀཾ, ཏདེཝ གཎྷིཏྭཱ གཙྪཏི.

ཀུསལཱཀུསལེསུ པན ཡཾ བཧུལཾ ཧོཏི, ཏཾ ཡབྦཧུལཾ ནཱམ. ཏཾ དཱིགྷརཏྟཾ ལདྡྷཱསེཝནཝསེན ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ ཝཱ བལཝཀུསལཀམྨེསུ སོམནསྶཀརཾ, ཨཀུསལཀམྨེསུ སནྟཱཔཀརཾ, ཨེཏཾ ཡབྦཧུལཾ ནཱམ. ཏདེཏཾ ཡཐཱ ནཱམ དྭཱིསུ མལླེསུ ཡུདྡྷབྷཱུམིཾ ཨོཏིཎྞེསུ ཡོ བལཝཱ, སོ ཨིཏརཾ པཱཏེཏྭཱ གཙྪཏི; ཨེཝམེཝ ཨིཏརཾ དུབྦལཀམྨཾ ཨཝཏྠརིཏྭཱ ཡཾ ཨཱསེཝནཝསེན ཝཱ བཧུལཾ, ཨཱསནྣཝསེན ཝཱ བལཝཾ, ཏཾ ཝིཔཱཀཾ དེཏི, དུཊྛགཱམཎིཨབྷཡརཉྙོ ཀམྨཾ ཝིཡ.

སོ ཀིར ཙཱུལ༹ངྒཎིཡཡུདྡྷེ པརཱཛིཏོ ཝལ༹ཝཾ ཨཱརུཡ྄ཧ པལཱཡི. ཏསྶ ཙཱུལུ༹པཊྛཱཀོ ཏིསྶཱམཙྩོ ནཱམ ཨེཀཀོཝ པཙྪཏོ ཨཧོསི. སོ ཨེཀཾ ཨཊཝིཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཛིགྷཙྪཱཡ བཱདྷཡམཱནཱཡ – ‘‘བྷཱཏིཀ ཏིསྶ, ཨཏིཝིཡ ནོ ཛིགྷཙྪཱ བཱདྷཏི, ཀིཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧ ¶ . ཨཏྠི, དེཝ, མཡཱ སཱཊཀནྟརེ ཋཔེཏྭཱ ཨེཀཾ སུཝཎྞསརཀབྷཏྟཾ ཨཱབྷཏནྟི. ཏེན ཧི ཨཱཧརཱཏི. སོ ནཱིཧརིཏྭཱ རཉྙོ པུརཏོ ཋཔེསི. རཱཛཱ དིསྭཱ, ‘‘ཏཱཏ, ཙཏྟཱརོ ཀོཊྛཱསེ ཀརོཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཡཾ ཏཡོ ཛནཱ, ཀསྨཱ དེཝོ ཙཏྟཱརོ ཀོཊྛཱསེ ཀཱརཡཏཱིཏི? བྷཱཏིཀ ¶ ཏིསྶ, ཡཏོ པཊྛཱཡ ཨཧཾ ཨཏྟཱནཾ སརཱམི, ན མེ ཨཡྻཱནཾ ཨདཏྭཱ ཨཱཧཱརོ པརིབྷུཏྟཔུབྦོ ཨཏྠི, སྭཱཧཾ ཨཛྫཔི ཨདཏྭཱ ན པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱིཏི. སོ ཙཏྟཱརོ ཀོཊྛཱསེ ཨཀཱསི. རཱཛཱ ‘‘ཀཱལཾ གྷོསེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཚཌྜིཏཱརཉྙེ ཀུཏོ, ཨཡྻེ, ལབྷིསྶཱམ དེཝཱཏི ¶ . ‘‘ནཱཡཾ ཏཝ བྷཱརོ. སཙེ མམ སདྡྷཱ ཨཏྠི, ཨཡྻེ, ལབྷིསྶཱམ, ཝིསྶཏྠོ ཀཱལཾ གྷོསེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. སོ ‘‘ཀཱལོ, བྷནྟེ, ཀཱལོ, བྷནྟེ’’ཏི ཏིཀྑཏྟུཾ གྷོསེསི.

ཨཐསྶ བོདྷིམཱཏུམཧཱཏིསྶཏྠེརོ ཏཾ སདྡཾ དིབྦཱཡ སོཏདྷཱཏུཡཱ སུཏྭཱ ‘ཀཏྠཱཡཾ སདྡོ’ཏི ཏཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ‘‘ཨཛྫ དུཊྛགཱམཎིཨབྷཡམཧཱརཱཛཱ ཡུདྡྷཔརཱཛིཏོ ཨཊཝིཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣོ ཨེཀཾ སརཀབྷཏྟཾ ཙཏྟཱརོ ཀོཊྛཱསེ ཀཱརེཏྭཱ ‘ཨེཀཀོཝ ན པརིབྷུཉྫིསྶཱམཱི’ཏི ཀཱལཾ གྷོསཱཔེསཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ མཡཱ རཉྙོ སངྒཧཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི མནོགཏིཡཱ ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ པུརཏོ ཨཊྛཱསི. རཱཛཱ དིསྭཱ པསནྣཙིཏྟོ ‘‘པསྶ, བྷཱཏིཀ, ཏིསྶཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘པཏྟཾ, བྷནྟེ, དེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ པཏྟཾ ནཱིཧརི. རཱཛཱ ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསེན སདྡྷིཾ ཐེརསྶ ཀོཊྛཱསཾ པཏྟེ པཀྑིཔིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཱཧཱརཔརིསྶཡོ ནཱམ མཱ ཀདཱཙི ཧོཏཱུ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི. ཏིསྶཱམཙྩོཔི ‘‘མམ ཨཡྻཔུཏྟེ པསྶནྟེ བྷུཉྫིཏུཾ ན སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསཾ ཐེརསྶེཝ པཏྟེ ཨཱཀིརི. ཝལ༹ཝཱཔི ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧམྤི ཀོཊྛཱསཾ ཐེརསྶེཝ དཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ཝལ༹ཝཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ‘‘ཨཡམྤི ཨཏྟནོ ཀོཊྛཱསཾ ཐེརསྶེཝ པཏྟེ པཀྑིཔནཾ པཙྩཱསཱིསཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཏམྤི ཏཏྠེཝ པཀྑིཔིཏྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི. ཐེརོ ཏཾ བྷཏྟཾ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ ཨཱལོཔསངྑེཔེན ཨདཱསི.

རཱཛཱཔི ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཏིཝིཡམྷཱ ཛིགྷཙྪིཏཱ, སཱདྷུ ཝཏསྶ སཙེ ཨཏིརེཀབྷཏྟསིཏྠཱནི ¶ པཧིཎེཡྻཱ’’ཏི. ཐེརོ རཉྙོ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཨཏིརེཀབྷཏྟཾ ¶ ཨེཏེསཾ ཡཱཔནམཏྟཾ ཀཏྭཱ པཏྟཾ ཨཱཀཱསེ ཁིཔི, པཏྟོ ཨཱགནྟྭཱ རཉྙོ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱསི. བྷཏྟཾ ཏིཎྞམྤི ཛནཱནཾ ཡཱཝདཏྠཾ ཨཧོསི. ཨཐ རཱཛཱ པཏྟཾ དྷོཝིཏྭཱ ‘‘ཏུཙྪཔཏྟཾ ན པེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཏྟརིསཱཊཀཾ མོཙེཏྭཱ ཨུདཀཾ པུཉྪིཏྭཱ སཱཊཀཾ པཏྟེ ཋཔེཏྭཱ ‘‘པཏྟོ གནྟྭཱ མམ ཨཡྻསྶ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨཱཀཱསེ ཁིཔི. པཏྟོ གནྟྭཱ ཐེརསྶ ཧཏྠེ པཏིཊྛཱསི.

ཨཔརབྷཱགེ རཉྙོ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརདྷཱཏཱུནཾ ཨཊྛམབྷཱགཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝཱིསརཏནསཏིཀཾ མཧཱཙེཏིཡཾ ཀཱརེནྟསྶ ཨཔརིནིཊྛིཏེཡེཝ ཙེཏིཡེ ཀཱལཀིརིཡཱསམཡོ ཨནུཔྤཏྟོ. ཨཐསྶ མཧཱཙེཏིཡསྶ དཀྑིཎཔསྶེ ནིཔནྣསྶ པཉྩནིཀཱཡཝསེན བྷིཀྑུསངྒྷེ སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཀརོནྟེ ཚཧི དེཝལོཀེཧི ཚ རཐཱ ཨཱགནྟྭཱ པུརཏོ ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཾསུ. རཱཛཱ ‘‘པུཉྙཔོཏྠཀཾ ཨཱཧརཐཱ’’ཏི ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ པུཉྙཔོཏྠཀཾ ཝཱཙཱཔེསི. ཨཐ ནཾ ཀིཉྩི ཀམྨཾ ན པརིཏོསེསི. སོ ‘‘པརཏོ ¶ ཝཱཙེཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. པོཏྠཀཝཱཙཀོ ‘‘ཙཱུལ༹ངྒཎིཡཡུདྡྷེ པརཱཛིཏེན ཏེ དེཝ ཨཊཝིཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསིནྣེན ཨེཀཾ སརཀབྷཏྟཾ ཙཏྟཱརོ ཀོཊྛཱསེ ཀཱརེཏྭཱ བོདྷིམཱཏུམཧཱཏིསྶཏྠེརསྶ བྷིཀྑཱ དིནྣཱ’’ཏི ཨཱཧ. རཱཛཱ ‘‘ཋཔེཧཱི’’ཏི ཝཏྭཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི, ‘‘བྷནྟེ, ཀཏརོ དེཝལོཀོ རམཎཱིཡོ’’ཏི? སབྦབོདྷིསཏྟཱནཾ ཝསནཊྛཱནཾ ཏུསིཏབྷཝནཾ མཧཱརཱཛཱཏི. རཱཛཱ ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཨཱགཏརཐེཝ པཏིཊྛཱཡ ཏུསིཏབྷཝནཾ ཨགམཱསི. ཨིདཾ བལཝཀམྨསྶ ཝིཔཱཀདཱནེ ཝཏྠུ.

ཡཾ པན ཀུསལཱཀུསལེསུ ཨཱསནྣམརཎེ ཨནུསྶརིཏུཾ སཀྐོཏི, ཏཾ ཡདཱསནྣཾ ནཱམ. ཏདེཏཾ ཡཐཱ ནཱམ གོགཎཔརིཔུཎྞསྶ ཝཛསྶ དྭཱརེ ཝིཝཊེ པརབྷཱགེ དམྨགཝབལཝགཝེསུ ¶ སནྟེསུཔི ཡོ ཝཛདྭཱརསྶ ཨཱསནྣོ ཧོཏི ཨནྟམསོ དུབྦལཛརགྒཝོཔི, སོ ཨེཝ པཋམཏརཾ ནིཀྑམཏི, ཨེཝམེཝ ཨཉྙེསུ ཀུསལཱཀུསལེསུ སནྟེསུཔི མརཎཀཱལསྶ ཨཱསནྣཏྟཱ ཝིཔཱཀཾ དེཏི.

ཏཏྲིམཱནི ཝཏྠཱུནི – མདྷུཨངྒཎགཱམེ ཀིར ཨེཀོ དམིལ༹དོཝཱརིཀོ པཱཏོཝ བལི༹སཾ ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ མཙྪེ ཝདྷིཏྭཱ ཏཡོ ཀོཊྛཱསེ ཀཏྭཱ ¶ ཨེཀེན ཏཎྜུལཾ གཎྷཱཏི, ཨེཀེན དདྷིཾ, ཨེཀཾ པཙཏི. ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན པཉྙཱས ཝསྶཱནི པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ མཧལླཀོ ཨནུཊྛཱནསེཡྻཾ ཨུཔགཙྪཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ གིརིཝིཧཱརཝཱསཱི ཙཱུལ༹པིཎྜཔཱཏིཀཏིསྶཏྠེརོ ‘‘མཱ ཨཡཾ སཏྟོ མཡི པསྶནྟེ ནསྶཏཱུ’’ཏི གནྟྭཱ ཏསྶ གེཧདྭཱརེ ཨཊྛཱསི. ཨཐསྶ བྷརིཡཱ, ‘‘སཱམི, ཐེརོ ཨཱགཏོ’’ཏི ཨཱརོཙེསི. ཨཧཾ པཉྙཱས ཝསྶཱནི ཐེརསྶ སནྟིཀཾ ན གཏཔུབྦོ, ཀཏརེན མེ གུཎེན ཐེརོ ཨཱགམིསྶཏི, གཙྪཱཏི ནཾ ཝདཐཱཏི. སཱ ‘‘ཨཏིཙྪཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ‘‘ཨུཔཱསཀསྶ ཀཱ སརཱིརཔྤཝཏྟཱི’’ཏི པུཙྪི. དུབྦལོ, བྷནྟེཏི. ཐེརོ གྷརཾ པཝིསིཏྭཱ སཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ‘‘སཱིལཾ གཎྷིསྶསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཱམ, བྷནྟེ, དེཐཱཏི. ཐེརོ ཏཱིཎི སརཎཱནི དཏྭཱ པཉྩ སཱིལཱནི དཱཏུཾ ཨཱརབྷི. ཏསྶ པཉྩ སཱིལཱནཱིཏི ཝཙནཀཱལེཡེཝ ཛིཝ྄ཧཱ པཔཏི. ཐེརོ ‘‘ཝཊྚིསྶཏི ཨེཏྟཀ’’ནྟི ནིཀྑམིཏྭཱ གཏོ. སོཔི ཀཱལཾ ཀཏྭཱ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀབྷཝནེ ནིབྦཏྟི. ནིབྦཏྟཀྑཎེཡེཝ ཙ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ མཡཱ ཨིདཾ ལདྡྷ’’ནྟི ཨཱཝཛྫེནྟོ ཐེརཾ ནིསྶཱཡ ལདྡྷབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དེཝལོཀཏོ ཨཱགནྟྭཱ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཊྛཱསི. ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, དམིལ༹དོཝཱརིཀོ’’ཏི ཨཱཧ. ཀུཧིཾ ནིབྦཏྟོསཱིཏི? ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀེསུ, བྷནྟེ, སཙེ མེ ཨཡྻོ པཉྩ སཱིལཱནི ཨདསྶ, ཨུཔརི ¶ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ ཨསྶཾ. ཨཧཾ ཀིཾ ཀརིསྶཱམི, ཏྭཾ གཎྷིཏུཾ ནཱསཀྑི, པུཏྟཀཱཏི. སོ ཐེརཾ ཝནྡིཏྭཱ དེཝལོཀམེཝ གཏོ. ཨིདཾ ཏཱཝ ཀུསལཀམྨེ ཝཏྠུ.

ཨནྟརགངྒཱཡ ¶ པན མཧཱཝཱཙཀཱལཨུཔཱསཀོ ནཱམ ཨཧོསི. སོ ཏིཾས ཝསྶཱནི སོཏཱཔཏྟིམགྒཏྠཱཡ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ སཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེཝཾ དྭཏྟིཾསཱཀཱརཾ སཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨོབྷཱསམཏྟམྤི ནིབྦཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ, བུདྡྷསཱསནཾ ཨནིཡྻཱནིཀཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི དིཊྛིཝིཔལླཱསཾ པཏྭཱ ཀཱལཀིརིཡཾ ཀཏྭཱ མཧཱགངྒཱཡ ནཝཨུསབྷིཀོ སུསུམཱརཔེཏོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཨེཀཾ སམཡཾ ཀཙྪཀཏིཏྠེན སཊྛི པཱསཱཎཏྠམྦྷསཀཊཱནི ཨགམཾསུ. སོ སབྦེཔི ཏེ གོཎེ ཙ པཱསཱཎེ ཙ ཁཱདི. ཨིདཾ ཨཀུསལཀམྨེ ཝཏྠུ.

ཨེཏེཧི ¶ པན ཏཱིཧི མུཏྟཾ ཨཉྙཱཎཝསེན ཀཏཾ ཀཊཏྟཱ ཝཱ པན ཀམྨཾ ནཱམ. ཏཾ ཡཐཱ ནཱམ ཨུམྨཏྟཀེན ཁིཏྟདཎྜཾ ཡཏྠ ཝཱ ཏཏྠ ཝཱ གཙྪཏི, ཨེཝམེཝ ཏེསཾ ཨབྷཱཝེ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝིཔཱཀཾ དེཏི.

ཛནཀཾ ནཱམ ཨེཀཾ པཊིསནྡྷིཾ ཛནེཏྭཱ པཝཏྟིཾ ན ཛནེཏི, པཝཏྟེ ཨཉྙཾ ཀམྨཾ ཝིཔཱཀཾ ནིབྦཏྟེཏི. ཡཐཱ ཧི མཱཏཱ ཛནེཏིཡེཝ, དྷཱཏིཡེཝ པན ཛགྒཏི; ཨེཝམེཝཾ མཱཏཱ ཝིཡ པཊིསནྡྷིནིབྦཏྟཀཾ ཛནཀཀམྨཾ, དྷཱཏི ཝིཡ པཝཏྟེ སམྤཏྟཀམྨཾ. ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ ནཱམ ཀུསལེཔི ལབྦྷཏི ཨཀུསལེཔི. ཨེཀཙྩོ ཧི ཀུསལཾ ཀཏྭཱ སུགཏིབྷཝེ ནིབྦཏྟཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ པུནཔྤུནཾ ཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ ཨནེཀཱནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི སུགཏིབྷཝསྨིཾཡེཝ ཝིཙརཏི. ཨེཀཙྩོ ཨཀུསལཾ ཀཏྭཱ དུགྒཏིབྷཝེ ནིབྦཏྟཏི. སོ ཏཏྠ ཋིཏོ པུནཔྤུནཾ ཨཀུསལཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏྭཱ བཧཱུནི ཝསྶསཏསཧསྶཱནི དུགྒཏིབྷཝསྨིཾཡེཝ ཝིཙརཏི.

ཨཔརོ ནཡོ – ཛནཀཾ ནཱམ ཀུསལམྤི ཧོཏི ཨཀུསལམྤི. ཏཾ པཊིསནྡྷིཡམྤི པཝཏྟེཔི རཱུཔཱརཱུཔཝིཔཱཀཀྑནྡྷེ ཛནེཏི. ཨུཔཏྠམྦྷཀཾ པན ཝིཔཱཀཾ ཛནེཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཨཉྙེན ཀམྨེན དིནྣཱཡ པཊིསནྡྷིཡཱ ཛནིཏེ ཝིཔཱཀེ ཨུཔྤཛྫནཀསུཁདུཀྑཾ ཨུཔཏྠམྦྷེཏི, ཨདྡྷཱནཾ པཝཏྟེཏི. ཨུཔཔཱིལ༹ཀཾ ¶ ནཱམ ཨཉྙེན ཀམྨེན དིནྣཱཡ པཊིསནྡྷིཡཱ ཛནིཏེ ཝིཔཱཀེ ཨུཔྤཛྫནཀསུཁདུཀྑཾ པཱིལེ༹ཏི བཱདྷེཏི, ཨདྡྷཱནཾ པཝཏྟིཏུཾ ན དེཏི. ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ – ཀུསལཀམྨེ ཝིཔཙྩམཱནེ ཨཀུསལཀམྨཾ ¶ ཨུཔཔཱིལ༹ཀཾ ཧུཏྭཱ ཏསྶ ཝིཔཙྩིཏུཾ ན དེཏི. ཨཀུསལཀམྨེ ཝིཔཙྩམཱནེ ཀུསལཀམྨཾ ཨུཔཔཱིལ༹ཀཾ ཧུཏྭཱ ཏསྶ ཝིཔཙྩིཏུཾ ན དེཏི. ཡཐཱ ཝཌྜྷམཱནཀཾ རུཀྑཾ ཝཱ གཙྪཾ ཝཱ ལཏཾ ཝཱ ཀོཙིདེཝ དཎྜེན ཝཱ སཏྠེན ཝཱ བྷིནྡེཡྻ ཝཱ ཚིནྡེཡྻ ཝཱ, ཨཐ སོ རུཀྑོ ཝཱ གཙྪོ ཝཱ ལཏཱ ཝཱ ཝཌྜྷིཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ; ཨེཝམེཝཾ ཀུསལཾ ཝིཔཙྩམཱནཾ ཨཀུསལེན ཨུཔཔཱིལི༹ཏཾ, ཨཀུསལཾ ཝཱ པན ཝིཔཙྩམཱནཾ ཀུསལེན ཨུཔཔཱིལི༹ཏཾ ཝིཔཙྩིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཏཏྠ སུནཀྑཏྟསྶ ཨཀུསལཀམྨཾ ཀུསལཾ ཨུཔཔཱིལེ༹སི, ཙོརགྷཱཏཀསྶ ཀུསལཀམྨཾ ཨཀུསལཾ ཨུཔཔཱིལེ༹སི.

རཱཛགཧེ ཀིར ཝཱཏཀཱལ༹ཀོ པཉྙཱས ཝསྶཱནི ཙོརགྷཱཏཀམྨཾ ཨཀཱསི. ཨཐ ནཾ རཉྙོ ཨཱརོཙེསུཾ – ‘‘དེཝ, ཝཱཏཀཱལ༹ཀོ མཧལླཀོ ཙོརེ གྷཱཏེཏུཾ ན སཀྐོཏཱི’’ཏི. ‘‘ཨཔནེཐ ནཾ ཏསྨཱ ¶ ཋཱནནྟརཱཏི. ཨམཙྩཱ ནཾ ཨཔནེཏྭཱ ཨཉྙཾ ཏསྨིཾ ཋཱནེ ཋཔཡིཾསུ. ཝཱཏཀཱལ༹ཀོཔི ཡཱཝ ཏཾ ཀམྨཾ ཨཀཱསི, ཏཱཝ ཨཧཏཝཏྠཱནི ཝཱ ཨཙྪཱདིཏུཾ སུརབྷིཔུཔྥཱནི ཝཱ པིལ༹ནྡྷིཏུཾ པཱཡཱསཾ ཝཱ བྷུཉྫིཏུཾ ཨུཙྪཱདནནྷཱཔནཾ ཝཱ པཙྩནུབྷོཏུཾ ནཱལཏྠ. སོ ‘‘དཱིགྷརཏྟཾ མེ ཀིལིཊྛཝེསེན ཙརིཏ’’ནྟི ‘‘པཱཡཱསཾ མེ པཙཱཧཱི’’ཏི བྷརིཡཾ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ནྷཱནཱིཡསམྦྷཱརཱནི གཱཧཱཔེཏྭཱ ནྷཱནཏིཏྠཾ གནྟྭཱ སཱིསཾ ནྷཏྭཱ ཨཧཏཝཏྠཱནི ཨཙྪཱདེཏྭཱ གནྡྷེ ཝིལིམྤིཏྭཱ པུཔྥཱནི པིལ༹ནྡྷིཏྭཱ གྷརཾ ཨཱགཙྪནྟོ སཱརིཔུཏྟཏྠེརཾ དིསྭཱ ‘‘སཾཀིལིཊྛཀམྨཏོ ཙམྷི ཨཔགཏོ, ཨཡྻོ ཙ མེ དིཊྛོ’’ཏི ཏུཊྛམཱནསོ ཐེརཾ གྷརཾ ནེཏྭཱ ནཝསཔྤིསཀྐརཙུཎྞཱབྷིསངྑཏེན པཱཡཱསེན པརིཝིསི. ཐེརོ ཏསྶ ཨནུམོདནམཀཱསི. སོ ཨནུམོདནཾ སུཏྭཱ ཨནུལོམིཀཁནྟིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ ¶ ཐེརཾ ཨནུགནྟྭཱ ནིཝཏྟམཱནོ ཨནྟརཱམགྒེ ཏརུཎཝཙྪཱཡ གཱཝིཡཱ མདྡིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔིཏོ གནྟྭཱ ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ ནིབྦཏྟི. བྷིཀྑཱུ ཏཐཱགཏཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘བྷནྟེ, ཙོརགྷཱཏཀོ ཨཛྫེཝ ཀིལིཊྛཀམྨཏོ ཨཔནཱིཏོ, ཨཛྫེཝ ཀཱལངྐཏོ, ཀཧཾ ནུ ཁོ ནིབྦཏྟོ’’ཏི? ཏཱཝཏིཾསབྷཝནེ, བྷིཀྑཝེཏི. བྷནྟེ, ཙོརགྷཱཏཀོ དཱིགྷརཏྟཾ པུརིསེ གྷཱཏེསི, ཏུམྷེ ཙ ཨེཝཾ ཝདེཐ, ནཏྠི ནུ ཁོ པཱཔཀམྨསྶ ཕལནྟི. མཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཝཾ ཨཝཙུཏྠ, བལཝཀལྱཱཎམིཏྟཱུཔནིསྶཡཾ ལབྷིཏྭཱ དྷམྨསེནཱཔཏིསྶ པིཎྜཔཱཏཾ དཏྭཱ ཨནུམོདནཾ སུཏྭཱ ཨནུལོམིཀཁནྟིཾ པཊིལབྷིཏྭཱ སོ ཏཏྠ ནིབྦཏྟོཏི.

‘‘སུབྷཱསིཏཾ སུཎིཏྭཱན, ནཱགརིཡོ ཙོརགྷཱཏཀོ;

ཨནུལོམཁནྟིཾ ལདྡྷཱན, མོདཏཱི ཏིདིཝཾ གཏོ’’ཏི.

ཨུཔགྷཱཏཀཾ ¶ པན སཡཾ ཀུསལམྤི ཨཀུསལམྤི སམཱནཾ ཨཉྙཾ དུབྦལཀམྨཾ གྷཱཏེཏྭཱ ཏསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝིཔཱཀསྶ ཨོཀཱསཾ ཀརོཏི. ཨེཝཾ པན ཀམྨེན ཀཏེ ཨོཀཱསེ ཏཾ ཝིཔཱཀཾ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ ཝུཙྩཏི. ཨུཔཙྪེདཀནྟིཔི ཨེཏསྶེཝ ནཱམཾ. ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ – ཀུསལཀམྨསྶ ཝིཔཙྩནཀཱལེ ཨེཀཾ ཨཀུསལཀམྨཾ ཨུཊྛཱཡ ཏཾ ཀམྨཾ ཚིནྡིཏྭཱ པཱཏེཏི. ཨཀུསལཀམྨསྶཔི ཝིཔཙྩནཀཱལེ ཨེཀཾ ཀུསལཀམྨཾ ཨུཊྛཱཡ ཏཾ ཀམྨཾ ཚིནྡིཏྭཱ པཱཏེཏི. ཨིདཾ ཨུཔཙྪེདཀཾ ནཱམ. ཏཏྠ ཨཛཱཏསཏྟུནོ ཀམྨཾ ཀུསལཙྪེདཀཾ ¶ ཨཧོསི, ཨངྒུལིམཱལཏྠེརསྶ ཨཀུསལཙྪེདཀནྟི. ཨེཝཾ སུཏྟནྟིཀཔརིཡཱཡེན ཨེཀཱདས ཀམྨཱནི ཝིབྷཏྟཱནི.

ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེན པན སོལ༹ས ཀམྨཱནི ཝིབྷཏྟཱནི, སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི གཏིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟི, ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི ཨུཔདྷིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟི, ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི ཀཱལསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟི, ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི པཡོགསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟི ¶ . ཨཏྠེཀཙྩཱནི པཱཔཀཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི གཏིཝིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩནྟི, ཨུཔདྷིཝིཔཏྟིཾ, ཀཱལཝིཔཏྟིཾ, པཡོགཝིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩནྟི. ཨཏྠེཀཙྩཱནི ཀལྱཱཎཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི གཏིཝིཔཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟི, ཨུཔདྷིཝིཔཏྟི, ཀཱལཝིཔཏྟི, པཡོགཝིཔཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟི. ཨཏྠེཀཙྩཱནི ཀལྱཱཎཱནི ཀམྨསམཱདཱནཱནི གཏིསམྤཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩནྟི, ཨུཔདྷིསམྤཏྟིཾ, ཀཱལསམྤཏྟིཾ, པཡོགསམྤཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩནྟཱི’’ཏི (ཝིབྷ. ༨༡༠).

ཏཏྠ པཱཔཀཱནཱིཏི ལཱམཀཱནི. ཀམྨསམཱདཱནཱནཱིཏི ཀམྨགྒཧཎཱནི. གཧིཏསམཱདིནྣཱནཾ ཀམྨཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. གཏིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཱནི ན ཝིཔཙྩནྟཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨནིཊྛཱརམྨཎཱནུབྷཝནཱརཧེ ཀམྨེ ཝིཛྫམཱནེཡེཝ སུགཏིབྷཝེ ནིབྦཏྟསྶ ཏཾ ཀམྨཾ གཏིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. གཏིསམྤཏྟིཡཱ པཏིབཱཧིཏཾ ཧུཏྭཱ ན ཝིཔཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ པན པཱཔཀམྨེན དཱསིཡཱ ཝཱ ཀམྨཀཱརིཡཱ ཝཱ ཀུཙྪིཡཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཔདྷིསམྤནྣོ ཧོཏི, ཨཏྟབྷཱཝསམིདྡྷིཡཾ ཏིཊྛཏི. ཨཐསྶ སཱམིཀཱ ཏསྶ རཱུཔསམྤཏྟིཾ དིསྭཱ ‘‘ནཱཡཾ ཀིལིཊྛཀམྨསྶཱནུཙྪཝིཀོ’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཨཏྟནོ ཛཱཏཔུཏྟཾ ཝིཡ བྷཎྜཱགཱརིཀཱདིཊྛཱནེསུ ཋཔེཏྭཱ སམྤཏྟིཾ ཡོཛེཏྭཱ པརིཧརནྟི. ཨེཝརཱུཔསྶ ཀམྨཾ ཨུཔདྷིསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན པཋམཀཔྤིཀཀཱལསདིསེ སུལབྷསམྤནྣརསབྷོཛནེ སུབྷིཀྑཀཱལེ ¶ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྶ ཝིཛྫམཱནམྤི པཱཔཀམྨཾ ཀཱལསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན སམྨཱཔཡོགཾ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝཏི, ཨུཔསངྐམིཏབྦཡུཏྟཀཱལེ ཨུཔསངྐམཏི, པཊིཀྐམིཏབྦཡུཏྟཀཱལེ པཊིཀྐམཏི, པལཱཡིཏབྦཡུཏྟཀཱལེ པལཱཡཏི. ལཉྫདཱནཡུཏྟཀཱལེ ལཉྫཾ དེཏི, ཙོརིཀཡུཏྟཀཱལེ ཙོརིཀཾ ¶ ཀརོཏི, ཨེཝརཱུཔསྶ པཱཔཀམྨཾ པཡོགསམྤཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ.

དུགྒཏིབྷཝེ ¶ ནིབྦཏྟསྶ པན པཱཔཀམྨཾ གཏིཝིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན དཱསིཡཱ ཝཱ ཀམྨཀཱརིཡཱ ཝཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟོ དུབྦཎྞོ ཧོཏི དུསྶཎྛཱནོ, ‘‘ཡཀྑོ ནུ ཁོ མནུསྶོ ནུ ཁོ’’ཏི ཝིམཏིཾ ཨུཔྤཱདེཏི. སོ སཙེ པུརིསོ ཧོཏི, ཨཐ ནཾ ‘‘ནཱཡཾ ཨཉྙསྶ ཀམྨསྶ ཨནུཙྪཝིཀོ’’ཏི ཧཏྠིཾ ཝཱ རཀྑཱཔེནྟི ཨསྶཾ ཝཱ གོཎེ ཝཱ, ཏིཎཀཊྛཱདཱིནི ཝཱ ཨཱཧརཱཔེནྟི, ཁེལ༹སརཀཾ ཝཱ གཎྷཱཔེནྟི. སཙེ ཨིཏྠཱི ཧོཏི, ཨཐ ནཾ ཧཏྠིཨསྶཱདཱིནཾ བྷཏྟམཱསཱདཱིནི ཝཱ པཙཱཔེནྟི, ཀཙཝརཾ ཝཱ ཚཌྜཱཔེནྟི, ཨཉྙཾ ཝཱ པན ཛིགུཙྪནཱིཡཀམྨཾ ཀཱརེནྟི. ཨེཝརཱུཔསྶ པཱཔཀམྨཾ ཨུཔདྷིཝིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཝཱ པརིཧཱིནསམྤཏྟིཀཱལེ ཝཱ ཨནྟརཀཔྤེ ཝཱ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྶ པཱཔཀམྨཾ ཀཱལཝིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན པཡོགཾ སམྤཱདེཏུཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨུཔསངྐམིཏབྦཡུཏྟཀཱལེ ཨུཔསངྐམིཏུཾ ན ཛཱནཱཏི…པེ… ཙོརིཀཡུཏྟཀཱལེ ཙོརིཀཾ ཀཱཏུཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྶ པཱཔཀམྨཾ པཡོགཝིཔཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ.

ཡོ པན ཨིཊྛཱརམྨཎཱནུབྷཝནཱརཧེ ཀམྨེ ཝིཛྫམཱནེཡེཝ གནྟྭཱ དུགྒཏིབྷཝེ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྶ ཏཾ ཀམྨཾ གཏིཝིཔཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན པུཉྙཱནུབྷཱཝེན རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིནཾ གེཧེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཀཱཎོ ཝཱ ཧོཏི ཀུཎཱི ཝཱ ཁཉྫོ ཝཱ པཀྑཧཏོ ཝཱ, ཏསྶ ཨོཔརཛྫསེནཱཔཏིབྷཎྜཱགཱརིཀཊྛཱནཱདཱིནི ན ཨནུཙྪཝིཀཱནཱིཏི ན དེནྟི. ཨིཙྩསྶ ཏཾ པུཉྙཾ ཨུཔདྷིཝིཔཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པན དུབྦྷིཀྑཀཱལེ ཝཱ པརིཧཱིནསམྤཏྟིཀཱལེ ཝཱ ཨནྟརཀཔྤེ ཝཱ མནུསྶེསུ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྶ ཏཾ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཱལཝིཔཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཡོགཾ སམྤཱདེཏུཾ ན ཛཱནཱཏི, ཏསྶ ཀལྱཱཎཀམྨཾ པཡོགཝིཔཏྟིཔཊིབཱལ༹ྷཾ ན ཝིཔཙྩཏི ནཱམ.

ཀལྱཱཎཀམྨེན པན སུགཏིབྷཝེ ནིབྦཏྟསྶ ཏཾ ཀམྨཾ གཏིསམྤཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ ¶ . རཱཛརཱཛམཧཱམཏྟཱདཱིནཾ ¶ ཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨུཔདྷིསམྤཏྟིཾ པཏྟསྶ ¶ ཨཏྟབྷཱཝསམིདྡྷིཡཾ ཋིཏསྶ དེཝནགརེ སམུསྶིཏརཏནཏོརཎསདིསཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ ཨོཔརཛྫསེནཱཔཏིབྷཎྜཱགཱརིཀཊྛཱནཱདཱིནི ཨནུཙྪཝིཀཱནཱི’’ཏི དཧརསྶེཝ སཏོ ཏཱནི ཋཱནནྟརཱནི དེནྟི, ཨེཝརཱུཔསྶ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཨུཔདྷིསམྤཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ པཋམཀཔྤིཀེསུ ཝཱ སུལབྷནྣཔཱནཀཱལེ ཝཱ ནིབྦཏྟཏི, ཏསྶ ཀལྱཱཎཀམྨཾ ཀཱལསམྤཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཡོ ཝུཏྟནཡེནེཝ པཡོགཾ སམྤཱདེཏུཾ ཛཱནཱཏི, ཏསྶ ཀམྨཾ པཡོགསམྤཏྟིཾ ཨཱགམྨ ཝིཔཙྩཏི ནཱམ. ཨེཝཾ ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེན སོལ༹ས ཀམྨཱནི ཝིབྷཏྟཱནི.

ཨཔརཱནིཔི པཊིསམྦྷིདཱམགྒཔརིཡཱཡེན དྭཱདས ཀམྨཱནི ཝིབྷཏྟཱནི. སེཡྻཐིདཾ – ‘‘ཨཧོསི ཀམྨཾ ཨཧོསི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཧོསི ཀམྨཾ ནཱཧོསི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཧོསི ཀམྨཾ ཨཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཧོསི ཀམྨཾ ནཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཧོསི ཀམྨཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཧོསི ཀམྨཾ ན བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཏྠི ཀམྨཾ ཨཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཏྠི ཀམྨཾ ནཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཏྠི ཀམྨཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོ, ཨཏྠི ཀམྨཾ ན བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོ, བྷཝིསྶཏི ཀམྨཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོ, བྷཝིསྶཏི ཀམྨཾ ན བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༢༣༤).

ཏཏྠ ཡཾ ཀམྨཾ ཨཏཱིཏེ ཨཱཡཱུཧིཏཾ ཨཏཱིཏེཡེཝ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ ཛནེསི, རཱུཔཛནཀཾ རཱུཔཾ, ཏཾ ཨཧོསི ཀམྨཾ ཨཧོསི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཝིཔཱཀཝཱརཾ ན ལབྷི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ ནཱསཀྑི, ཏཾ ཨཧོསི ཀམྨཾ ནཱཧོསི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཨཏཱིཏེ ཨཱཡཱུཧིཏཾ ཨེཏརཧི ལདྡྷཝིཔཱཀཝཱརཾ པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ ཛནེཏྭཱ རཱུཔཛནཀཾ རཱུཔཾ ཛནེཏྭཱ ཋིཏཾ, ཏཾ ཨཧོསི ཀམྨཾ ཨཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ ཨལདྡྷཝིཔཱཀཝཱརཾ པཊིསནྡྷིཛནཀཾ ཝཱ པཊིསནྡྷིཾ ¶ རཱུཔཛནཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ ནཱསཀྑི, ཏཾ ཨཧོསི ཀམྨཾ ནཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཨཏཱིཏེ ཨཱཡཱུཧིཏཾ ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷིསྶཏི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ཏཾ ཨཧོསི ཀམྨཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ན ལབྷིསྶཏི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི, ཏཾ ཨཧོསི ཀམྨཾ ན བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ.

ཡཾ ¶ ¶ པན ཨེཏརཧི ཨཱཡཱུཧིཏཾ ཨེཏརཧིཡེཝ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷཏི, ཏཾ ཨཏྠི ཀམྨཾ ཨཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཨེཏརཧི ཝིཔཱཀཝཱརཾ ན ལབྷཏི, ཏཾ ཨཏྠི ཀམྨཾ ནཏྠི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཨེཏརཧི ཨཱཡཱུཧིཏཾ ཨནཱགཏེ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷིསྶཏི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ཏཾ ཨཏྠི ཀམྨཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཝིཔཱཀཝཱརཾ ན ལབྷིསྶཏི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ཏཾ ཨཏྠི ཀམྨཾ ན བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ.

ཡཾ པནཱནཱགཏེ ཨཱཡཱུཧིསྶཏི, ཨནཱགཏེཡེཝ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷིསྶཏི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཛནེསྶཏི, ཏཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཝིཔཱཀཝཱརཾ ན ལབྷིསྶཏི, པཊིསནྡྷིཛནཀཾ པཊིསནྡྷིཾ རཱུཔཛནཀཾ ཝཱ རཱུཔཾ ཛནེཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི, ཏཾ བྷཝིསྶཏི ཀམྨཾ ན བྷཝིསྶཏི ཀམྨཝིཔཱཀོཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒཔརིཡཱཡེན དྭཱདས ཀམྨཱནི ཝིབྷཏྟཱནི.

ཨིཏི ཨིམཱནི ཙེཝ དྭཱདས ཨབྷིདྷམྨཔརིཡཱཡེན ཝིབྷཏྟཱནི ཙ སོལ༹ས ཀམྨཱནི ཨཏྟནོ ཋཱནཱ ཨོསཀྐིཏྭཱ སུཏྟནྟིཀཔརིཡཱཡེན ཝུཏྟཱནི ཨེཀཱདས ཀམྨཱནིཡེཝ བྷཝནྟི. ཏཱནིཔི ཏཏོ ཨོསཀྐིཏྭཱ ཏཱིཎིཡེཝ ཀམྨཱནི ཧོནྟི དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ, ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ¶ , ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡནྟི. ཏེསཾ སངྐམནཾ ནཏྠི, ཡཐཱཋཱནེཡེཝ ཏིཊྛནྟི. ཡདི ཧི དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཀམྨཾ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཝཱ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ ཝཱ བྷཝེཡྻ, ‘‘དིཊྛེ ཝཱ དྷམྨེ’’ཏི སཏྠཱ ན ཝདེཡྻ. སཙེཔི ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཝཱ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ ཝཱ བྷཝེཡྻ, ‘‘ཨུཔཔཛྫ ཝཱ’’ཏི སཏྠཱ ན ཝདེཡྻ. ཨཐཱཔི ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཝཱ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཝཱ བྷཝེཡྻ, ‘‘ཨཔརེ ཝཱ པརིཡཱཡེ’’ཏི སཏྠཱ ན ཝདེཡྻ.

སུཀྐཔཀྑེཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨེཏྠ པན ལོབྷེ ཝིགཏེཏི ལོབྷེ ཨཔགཏེ ནིརུདྡྷེ. ཏཱལཝཏྠུཀཏནྟི ཏཱལཝཏྠུ ཝིཡ ཀཏཾ, མཏྠཀཙྪིནྣཏཱལོ ཝིཡ པུན ཨཝིརུལ༹ྷིསབྷཱཝཾ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཨནབྷཱཝཾ ཀཏནྟི ཨནུཨབྷཱཝཾ ཀཏཾ, ཡཐཱ པུན ནུཔྤཛྫཏི, ཨེཝཾ ཀཏནྟི ཨཏྠོ. ཨེཝསྶཱུཏི ཨེཝཾ བྷཝེཡྻུཾ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ བཱིཛཱནི ཝིཡ ཀུསལཱཀུསལཾ ¶ ཀམྨཾ དཊྛབྦཾ, ཏཱནི ཨགྒིནཱ ཌཧནཔུརིསོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ, ཨགྒི ཝིཡ མགྒཉཱཎཾ ¶ , ཨགྒིཾ དཏྭཱ བཱིཛཱནཾ ཌཧནཀཱལོ ཝིཡ མགྒཉཱཎེན ཀིལེསཱནཾ དཌྜྷཀཱལོ, མསིཀཏཀཱལོ ཝིཡ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཚིནྣམཱུལཀེ ཀཏྭཱ ཋཔིཏཀཱལོ, མཧཱཝཱཏེ ཨོཔུནིཏྭཱ ནདིཡཱ ཝཱ པཝཱཧེཏྭཱ ཨཔྤཝཏྟིཀཏཀཱལོ ཝིཡ ཨུཔཱདིནྣཀསནྟཱནསྶ ནིརོདྷེན ཚིནྣམཱུལཀཱནཾ པཉྩནྣཾ ཁནྡྷཱནཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀབྷཱཝེན ནིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུན བྷཝསྨིཾ པཊིསནྡྷིཾ ཨགྒཧིཏཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

མོཧཛཉྩཱཔཝིདྡསཱུཏི མོཧཛཉྩཱཔི ཨཝིདྡསུ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཾ སོ ཨཝིདཱུ ཨནྡྷབཱལོ ལོབྷཛཉྩ དོསཛཉྩ མོཧཛཉྩཱཏི ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཨེཝཾ ཀརོནྟེན ཡཾ ཏེན པཀཏཾ ཀམྨཾ ཨཔྤཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ བཧུཾ. ཨིདྷེཝ ཏཾ ཝེདནིཡནྟི ¶ ཏཾ ཀམྨཾ ཏེན བཱལེན ཨིདྷ སཀེ ཨཏྟབྷཱཝེཡེཝ ཝེདནཱིཡཾ, ཏསྶེཝ ཏཾ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཝཏྠུཾ ཨཉྙཾ ན ཝིཛྫཏཱིཏི ཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཙྩནཏྠཱཡ ཨཉྙཾ ཝཏྠུ ནཏྠི. ན ཧི ཨཉྙེན ཀཏཾ ཀམྨཾ ཨཉྙསྶ ཨཏྟབྷཱཝེ ཝིཔཙྩཏི. ཏསྨཱ ལོབྷཉྩ དོསཉྩ, མོཧཛཉྩཱཔི ཝིདྡསཱུཏི ཏསྨཱ ཡོ ཝིདཱུ མེདྷཱཝཱི པཎྜིཏོ ཏཾ ལོབྷཛཱདིབྷེདཾ ཀམྨཾ ན ཀརོཏི, སོ ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདཡཾ བྷིཀྑུ, སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧེ, ཨརཧཏྟམགྒཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ ཏཾ ཝཱ པན ཝིཛྫཾ ཨུཔྤཱདེནྟོ སབྦཱ དུགྒཏིཡོ ཛཧཏི. དེསནཱསཱིསམེཝེཏཾ, སུགཏིཡོཔི པན སོ ཁཱིཎཱསཝོ ཛཧཏིཡེཝ. ཡམྤི ཙེཏཾ ‘‘ཏསྨཱ ལོབྷཉྩ དོསཉྩཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཏྠཱཔི ལོབྷདོསསཱིསེན ལོབྷཛཉྩ དོསཛཉྩ ཀམྨམེཝ ནིདྡིཊྛནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝཾ སུཏྟནྟེསུཔི གཱཐཱཡཔི ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏནྟི.

༥. ཧཏྠཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥. པཉྩམེ ཨཱལ༹ཝིཡནྟི ཨཱལ༹ཝིརཊྛེ. གོམགྒེཏི གུནྣཾ གམནམགྒེ. པཎྞསནྠརེཏི སཡཾ པཏིཏཔཎྞསནྠརེ. ཨཐཱཏི ཨེཝཾ གུནྣཾ གམནམགྒཾ ཨུཛུཾ མཧཱཔཐཾ ནིསྶཱཡ སིཾསཔཱཝནེ སཡཾ པཏིཏཔཎྞཱནི སངྐཌྜྷིཏྭཱ ཀཏསནྠརེ སུགཏམཧཱཙཱིཝརཾ པཏྠརིཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསིནྣེ ཏཐཱགཏེ. ཧཏྠཀོ ཨཱལ༹ཝཀོཏི ཧཏྠཏོ ཧཏྠཾ གཏཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷནཱམོ ཨཱལ༹ཝཀོ རཱཛཔུཏྟོ. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ‘‘ཀཙྩི, བྷནྟེ ¶ , བྷགཝཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཀསྨཱ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏཾ ཋཱནཾ གནྟྭཱ ནིསིནྣོ, ཀསྨཱ རཱཛཀུམཱརོ ཏཏྠ གཏོཏི? སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཏཱཝ ཨཊྛུཔྤཏྟིཀཱཡ དྷམྨདེསནཱཡ སམུཊྛཱནཾ དིསྭཱ ཏཏྠ ནིསིནྣོ, རཱཛཀུམཱརོཔི པཱཏོཝ ཨུཊྛཱཡ པཉྩཧི ཨུཔཱསཀསཏེཧི པརིཝུཏོ བུདྡྷུཔཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ ¶ མཧཱམགྒཱ ཨོཀྐམྨ གོཔཐཾ གཧེཏྭཱ ‘‘བུདྡྷཱནཾ ¶ པཱུཛནཏྠཱཡ མིསྶཀམཱལཾ ཨོཙིནིསྶཱམཱི’’ཏི གཙྪནྟོ སཏྠཱརཾ དིསྭཱ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི, ཨེཝཾ སོ ཏཏྠ གཏོཏི. སུཁམསཡིཏྠཱཏི སུཁཾ སཡིཏྠ.

ཨནྟརཊྛཀོཏི མཱགྷཕགྒུཎཱནཾ ཨནྟརེ ཨཊྛདིཝསཔརིམཱཎོ ཀཱལོ. མཱགྷསྶ ཧི ཨཝསཱནེ ཙཏྟཱརོ དིཝསཱ, ཕགྒུཎསྶ ཨཱདིམྷི ཙཏྟཱརོཏི ཨཡཾ ‘‘ཨནྟརཊྛཀོ’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཧིམཔཱཏསམཡོཏི ཧིམསྶ པཏནསམཡོ. ཁརཱཏི ཕརུསཱ ཀཀྑལཱ༹ ཝཱ. གོཀཎྚཀཧཏཱཏི ནཝཝུཊྛེ དེཝེ གཱཝཱིནཾ ཨཀྐནྟཀྐནྟཊྛཱནེ ཁུརནྟརེཧི ཀདྡམོ ཨུགྒནྟྭཱ ཏིཊྛཏི, སོ ཝཱཏཱཏཔེན སུཀྑོ ཀཀཙདནྟསདིསོ ཧོཏི དུཀྑསམྥསྶོ. ཏཾ སནྡྷཱཡཱཧ – ‘‘གོཀཎྚཀཧཏཱ བྷཱུམཱི’’ཏི. གུནྣཾ ཁུརནྟརེཧི ཚིནྣཱཏིཔི ཨཏྠོ. ཝེརམྦྷོ ཝཱཏོ ཝཱཡཏཱིཏི ཙཏཱུཧི དིསཱཧི ཝཱཡནྟོ ཝཱཏོ ཝཱཡཏི. ཨེཀཱཡ དིསཱཡ ཝཱ དྭཱིཧི ཝཱ དིསཱཧི ཏཱིཧི ཝཱ དིསཱཧི ཝཱཡནྟོ ཝཱཏོ ཝེརམྦྷོཏི ན ཝུཙྩཏི.

ཏེན ཧི རཱཛཀུམཱརཱཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ‘‘ཨཡཾ རཱཛཀུམཱརོ ལོཀསྨིཾ ནེཝ སུཁཝཱསིནོ, ན དུཀྑཝཱསིནོ ཛཱནཱཏི, ཛཱནཱཔེསྶཱམི ན’’ནྟི ཨུཔརི དེསནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཨཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻཱཏི ཡཐཱ ཏུཡ྄ཧཾ རུཙྩེཡྻ. ཨིདྷསྶཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ ཨསྶ. གོནཀཏྠཏོཏི ཙཏུརངྒུལཱདྷིཀལོམེན ཀཱལ༹ཀོཛཝེན ཨཏྠཏོ. པཊིཀཏྠཏོཏི ཨུཎྞཱམཡེན སེཏཏྠརཎེན ཨཏྠཏོ. པཊལིཀཏྠཏོཏི གྷནཔུཔྥེན ཨུཎྞཱམཡཨཏྠརཎེན ཨཏྠཏོ. ཀདལིམིགཔཝརཔཙྩཏྠརཎོཏི ¶ ཀདལིམིགཙམྨམཡེན ཨུཏྟམཔཙྩཏྠརཎེན ཨཏྠཏོ. ཏཾ ཀིར པཙྩཏྠརཎཾ སེཏཝཏྠསྶ ཨུཔརི ཀདལིམིགཙམྨཾ ཨཏྠརིཏྭཱ སིབྦིཏྭཱ ཀརོནྟི. སཨུཏྟརཙྪདོཏི སཧ ཨུཏྟརཙྪདེན, ཨུཔརི བདྡྷེན རཏྟཝིཏཱནེན སདྡྷིནྟི ཨཏྠོ. ཨུབྷཏོལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནོཏི སཱིསཱུཔདྷཱནཉྩ པཱདཱུཔདྷཱནཉྩཱཏི པལླངྐསྶ ཨུབྷཏོ ཋཔིཏལོཧིཏཀཱུཔདྷཱནོ. པཛཱཔཏིཡོཏི བྷརིཡཱཡོ. མནཱཔེན ¶ པཙྩུཔཊྛིཏཱ ཨསྶཱུཏི མནཱཔེན ཨུཔཊྛཱནཝིདྷཱནེན པཙྩུཔཊྛིཏཱ བྷཝེཡྻུཾ.

ཀཱཡིཀཱཏི པཉྩདྭཱརཀཱཡཾ ཁོབྷཡམཱནཱ. ཙེཏསིཀཱཏི མནོདྭཱརཾ ཁོབྷཡམཱནཱ. སོ རཱགོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོཏི ཏཐཱརཱུཔོ རཱགོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོཏི ཨཏྠོ. ཡོ པན ཏསྶ རཱགོ, ན སོ ཏཐཱགཏསྶ པཧཱིནོ ནཱམ. དོསམོཧེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

བྲཱཧྨཎོཏི བཱཧིཏཔཱཔོ ཁཱིཎཱསཝབྲཱཧྨཎོ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ ¶ . ན ལིམྤཏི ཀཱམེསཱུཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ ཙ ཀིལེསཀཱམེསུ ཙ ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔེཧི ན ལིམྤཏི. སཱིཏིབྷཱུཏོཏི ཨབྦྷནྟརེ ཏཱཔནཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན སཱིཏིབྷཱུཏོ. ནིརཱུཔདྷཱིཏི ཀིལེསཱུཔདྷཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ནིརཱུཔདྷི. སབྦཱ ཨཱསཏྟིཡོ ཚེཏྭཱཏི ཨཱསཏྟིཡོ ཝུཙྩནྟི ཏཎྷཱཡོ, ཏཱ སབྦཱཔི རཱུཔཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎེསུ ཨཱསཏྟཝིསཏྟཱ ཨཱསཏྟིཡོ ཚིནྡིཏྭཱ. ཝིནེཡྻ ཧདཡེ དརནྟི ཧདཡནིསྶིཏཾ དརཐཾ ཝིནཡིཏྭཱ ཝཱུཔསམེཏྭཱ. སནྟིཾ པཔྤུཡྻ ཙེཏསོཏི ཙིཏྟསྶ ཀིལེསནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིཏྭཱ. ཀརཎཝཙནཾ ཝཱ ཨེཏཾ ‘‘སབྦཙེཏསོ སམནྣཱཧརིཏྭཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝིཡ, ཙེཏསཱ ནིབྦཱནཾ པཱཔུཎིཏྭཱཏི ཨཏྠོ.

༦. དེཝདཱུཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦. ཚཊྛེ ¶ དེཝདཱུཏཱནཱིཏི དེཝདཱུཏཱ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཝཙནཏྠོ – དེཝོཏི མཙྩུ, ཏསྶ དཱུཏཱཏི དེཝདཱུཏཱ. ཛིཎྞབྱཱདྷིམཏཱ ཧི སཾཝེགཛནནཊྛེན ‘‘ཨིདཱནི ཏེ མཙྩུསམཱིཔཾ གནྟབྦ’’ནྟི ཙོདེནྟི ཝིཡ, ཏསྨཱ དེཝདཱུཏཱཏི ཝུཙྩནྟི. དེཝཱ ཝིཡ དཱུཏཱཏིཔི དེཝདཱུཏཱ. ཡཐཱ ཧི ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟཱཡ དེཝཏཱཡ ཨཱཀཱསེ ཋཏྭཱ ‘‘ཏྭཾ ཨསུཀདིཝསེ མརིསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏསྶཱ ཝཙནཾ སདྡྷཱཏབྦཾ ཧོཏི; ཨེཝམེཝཾ ཛིཎྞབྱཱདྷིམཏཱཔི དིསྶམཱནཱ ‘‘ཏྭམྤི ཨེཝཾདྷམྨོ’’ཏི ཙོདེནྟི ཝིཡ, ཏེསཉྩ ཏཾ ཝཙནཾ ཨནཉྙཐཱབྷཱཝིཏཱཡ དེཝཏཱཡ བྱཱཀརཎསདིསམེཝ ཧོཏཱིཏི དེཝཱ ཝིཡ དཱུཏཱཏི དེཝདཱུཏཱ. ཝིསུདྡྷིདེཝཱནཾ དཱུཏཱཏིཔི དེཝདཱུཏཱ. སབྦབོདྷིསཏྟཱ ཧི ཛིཎྞབྱཱདྷིམཏཔབྦཛིཏེ དིསྭཱཝ སཾཝེགཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ནིཀྑམྨ པབྦཛིཾསུ. ཨེཝཾ ཝིསུདྡྷིདེཝཱནཾ དཱུཏཱཏིཔི དེཝདཱུཏཱ. ཨིདྷ པན ལིངྒཝིཔལླཱསེན ‘‘དེཝདཱུཏཱནཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཀཱཡེན ¶ དུཙྩརིཏནྟིཨཱདི ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? དེཝདཱུཏཱནུཡུཉྫནཊྛཱནུཔཀྐམཀམྨདསྶནཏྠཾ. ཨིམིནཱ ཧི ཀམྨེན ཨཡཾ སཏྟོ ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏི, ཨཐ ནཾ ཏཏྠ ཡམོ རཱཛཱ དེཝདཱུཏེ སམནུཡུཉྫཏི. ཏཏྠ ཀཱཡེན དུཙྩརིཏཾ ཙརཏཱིཏི ཀཱཡདྭཱརེན ཏིཝིདྷཾ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. ཝཱཙཱཡཱཏི ཝཙཱིདྭཱརེན ཙཏུབྦིདྷཾ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི. མནསཱཏི མནོདྭཱརེན ཏིཝིདྷཾ དུཙྩརིཏཾ ཙརཏི.

ཏམེནཾ, བྷིཀྑཝེ, ནིརཡཔཱལཱཏི ཨེཏྠ ཨེཀཙྩེ ཐེརཱ ‘‘ནིརཡཔཱལཱ ནཱམ ནཏྠི, ཡནྟརཱུཔཾ ཝིཡ ཀམྨམེཝ ཀཱརཎཾ ཀཱརེཏཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏཾ ‘‘ཨཏྠི ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱཏི, ཨཱམནྟཱ. ཨཏྠི ¶ ཙ ཀཱརཎིཀཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨབྷིདྷམྨེ (ཀཐཱ. ༨༦༦) པཊིསེདྷིཏམེཝ. ཡཐཱ ཧི མནུསྶལོཀེ ཀམྨཀཱརཎཀཱརཀཱ ཨཏྠི, ཨེཝམེཝ ནིརཡེ ནིརཡཔཱལཱ ཨཏྠཱིཏི. ཡམསྶ ¶ རཉྙོཏི ཡམརཱཛཱ ནཱམ ཝེམཱནིཀཔེཏརཱཛཱ. ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ དིབྦཝིམཱནེ དིབྦཀཔྤརུཀྑདིབྦཨུཡྻཱནདིབྦནཱཊཀཱདིསབྦསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝཏི, ཨེཀསྨིཾ ཀཱལེ ཀམྨཝིཔཱཀཾ, དྷམྨིཀོ རཱཛཱ, ན ཙེས ཨེཀོཝ ཧོཏི, ཙཏཱུསུ པན དྭཱརེསུ ཙཏྟཱརོ ཛནཱ ཧོནྟི. ཨམཏྟེཡྻོཏི མཱཏུ ཧིཏོ མཏྟེཡྻོ, མཱཏརི སམྨཱ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ. ན མཏྟེཡྻོཏི ཨམཏྟེཡྻོ, མཱཏརི མིཙྪཱ པཊིཔནྣོཏི ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨབྲཧྨཉྙོཏི ཨེཏྠ ཙ ཁཱིཎཱསཝཱ བྲཱཧྨཎཱ ནཱམ, ཏེསུ མིཙྪཱ པཊིཔནྣོ ཨབྲཧྨཉྙོ ནཱམ.

སམནུཡུཉྫཏཱིཏི ཨནུཡོགཝཏྟཾ ཨཱརོཔེནྟོ པུཙྪཏི, ལདྡྷིཾ པཏིཊྛཱཔེནྟོ པན སམནུགྒཱཧཏི ནཱམ, ཀཱརཎཾ པུཙྪནྟོ སམནུབྷཱསཏི ནཱམ. ནཱདྡསནྟི ཨཏྟནོ སནྟིཀེ པཧིཏསྶ ཀསྶཙི དེཝདཱུཏསྶ ཨབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝཾ ཝདཏི.

ཨཐ ནཾ ཡམོ ‘‘ནཱཡཾ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠཾ སལླཀྑེཏཱི’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཏྠཾ སལླཀྑཱཔེཏུཀཱམོ ཨམྦྷོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛིཎྞནྟི ཛརཱཛིཎྞཾ. གོཔཱནསིཝངྐནྟི གོཔཱནསཱི ཝིཡ ཝངྐཾ. བྷོགྒནྟི བྷགྒཾ. ཨིམིནཱཔིསྶ ཝངྐབྷཱཝམེཝ དཱིཔེཏི. དཎྜཔརཱཡཎནྟི དཎྜཔཊིསརཎཾ དཎྜདུཏིཡཾ. པཝེདྷམཱནནྟི ཀམྤམཱནཾ. ཨཱཏུརནྟི ཛརཱཏུརཾ. ཁཎྜདནྟནྟི ཛརཱནུབྷཱཝེན ཁཎྜིཏདནྟཾ. པལིཏཀེསནྟི པཎྜརཀེསཾ. ཝིལཱུནནྟི ལུཉྩིཏྭཱ གཧིཏཀེསཾ ཝིཡ ¶ ཁལླཱཊཾ. ཁལིཏསིརནྟི མཧཱཁལླཱཊསཱིསཾ. ཝལིཏནྟི སཉྫཱཏཝལིཾ. ཏིལཀཱཧཏགཏྟནྟི ¶ སེཏཏིལཀཀཱལ༹ཏིལཀེཧི ཝིཀིཎྞསརཱིརཾ. ཛརཱདྷམྨོཏི ཛརཱསབྷཱཝོ, ཨཔརིམུཏྟོ ཛརཱཡ, ཛརཱ ནཱམ མཡ྄ཧཾ ཨབྦྷནྟརེཡེཝ པཝཏྟཏཱིཏི. པརཏོ བྱཱདྷིདྷམྨོ མརཎདྷམྨོཏི པདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

པཋམཾ དེཝདཱུཏཾ སམནུཡུཉྫིཏྭཱཏི ཨེཏྠ ཛརཱཛིཎྞསཏྟོ ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ – ‘‘པསྶཐ, བྷོ, ཨཧམྤི ཏུམྷེ ཝིཡ ཏརུཎོ ཨཧོསིཾ ཨཱུརུབལཱི བཱཧུབལཱི ཛཝསམྤནྣོ, ཏསྶ མེ ཏཱ བལཛཝསམྤཏྟིཡོ ཨནྟརཧིཏཱ, ཝིཛྫམཱནཱཔི མེ ཧཏྠཔཱདཱ ཧཏྠཔཱདཀིཙྩཾ ན ཀརོནྟི, ཛརཱཡམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ. ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི ཛརཱཡ ཨཔརིམུཏྟཱཝ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི ཛརཱ ཨཱགམིསྶཏི. ཨིཏི ཏསྶཱ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ¶ . ཏེནེཝེས དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཨཱབཱདྷིཀནྟི བཱདྷིཀཾ. དུཀྑིཏནྟི དུཀྑཔྤཏྟཾ. བཱལ༹ྷགིལཱནནྟི ཨདྷིམཏྟགིལཱནཾ.

དུཏིཡཾ དེཝདཱུཏནྟི ཨེཏྠཔི གིལཱནསཏྟོ ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ – ‘‘པསྶཐ, བྷོ, ཨཧམྤི ཏུམྷེ ཝིཡ ནིརོགོ ཨཧོསིཾ, སོམྷི ཨེཏརཧི བྱཱདྷིནཱ ཨབྷིཧཏོ, སཀེ མུཏྟཀརཱིསེ པལིཔནྣོ, ཨུཊྛཱཏུམྤི ན སཀྐོམི. ཝིཛྫམཱནཱཔི མེ ཧཏྠཔཱདཱ ཧཏྠཔཱདཀིཙྩཾ ན ཀརོནྟི, བྱཱདྷིཏོམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ. ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི བྱཱདྷིཏོ ཨཔརིམུཏྟཱཝ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི བྱཱདྷི ཨཱགམིསྶཏི. ཨིཏི ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེཝེས དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཨེཀཱཧམཏནྟིཨཱདཱིསུ ཨེཀཱཧཾ མཏསྶ ཨསྶཱཏི ཨེཀཱཧམཏོ, ཏཾ ཨེཀཱཧམཏཾ. པརཏོ ¶ པདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷསྟཱ ཝིཡ ཝཱཡུནཱ ཨུདྡྷཾ ཛཱིཝིཏཔརིཡཱདཱནཱ ཡཐཱཀྐམཾ སམུགྒཏེན སཱུནབྷཱཝེན ཨུདྡྷུམཱཏཏྟཱ ཨུདྡྷུམཱཏཀཾ. ཝིནཱིལོ ཝུཙྩཏི ཝིཔརིབྷིནྣཝཎྞོ, ཝིནཱིལོཝ ཝིནཱིལཀོ, ཏཾ ཝིནཱིལཀཾ. པཊིཀཱུལཏྟཱ ཝཱ ཀུཙྪིཏཾ ཝིནཱིལནྟི ཝིནཱིལཀཾ. ཝིཔུབྦཀནྟི ཝིསྶནྡམཱནཔུབྦཀཾ, པརིབྷིནྣཊྛཱནེ ཧི པགྒྷརིཏེན པུབྦེན པལིམཀྑིཏནྟི ཨཏྠོ.

ཏཏིཡཾ ¶ དེཝདཱུཏནྟི ཨེཏྠ མཏཀསཏྟོ ཨཏྠཏོ ཨེཝཾ ཝདཏི ནཱམ – ‘‘པསྶཐ, བྷོ, མཾ ཨཱམཀསུསཱནེ ཚཌྜིཏཾ ཨུདྡྷུམཱཏཀཱདིབྷཱཝཔྤཏྟཾ, མརཎཏོམྷི ཨཔརིམུཏྟཏཱཡ ཨེདིསོ ཛཱཏོ. ན ཁོ པནཱཧམེཝ, ཏུམྷེཔི མརཎཏོ ཨཔརིམུཏྟཱ. ཡཐེཝ ཧི མཡ྄ཧཾ, ཨེཝཾ ཏུམྷཱཀམྤི མརཎཾ ཨཱགམིསྶཏི. ཨིཏི ཏསྶ པུརེ ཨཱགམནཱཝ ཀལྱཱཎཾ ཀརོཐཱ’’ཏི. ཏེནེཝསྶ དེཝདཱུཏོ ནཱམ ཛཱཏོ.

ཨིམཾ པན དེཝདཱུཏཱནུཡོགཾ ཀོ ལབྷཏི, ཀོ ན ལབྷཏི? ཡེན ཏཱཝ བཧུཾ པཱཔཾ ཀཏཾ, སོ གནྟྭཱ ནིརཡེ ནིབྦཏྟཏིཡེཝ. ཡེན པན པརིཏྟཾ པཱཔཾ ཀཏཾ, སོ ལབྷཏི. ཡཐཱ ཧི སབྷཎྜཾ ཙོརཾ གཧེཏྭཱ ཀཏྟབྦམེཝ ཀརོནྟི ན ཝིནིཙྪིནནྟི. ཨནུཝིཛྫིཏྭཱ གཧིཏཾ པན ཝིནིཙྪཡཊྛཱནཾ ནཡནྟི, སོ ཝིནིཙྪཡཾ ལབྷཏི. ཨེཝཾསམྤདམེཏཾ. པརིཏྟཔཱཔཀམྨཱ ཧི ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡཔི སརནྟི, སཱརཱིཡམཱནཱཔི སརནྟི.

ཏཏྠ ¶ དཱིགྷཛཡནྟདམིལོ༹ ནཱམ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ སརི. སོ ཀིར དམིལོ༹ སུམནགིརིམཧཱཝིཧཱརེ ཨཱཀཱསཙེཏིཡཾ རཏྟཔཊེན པཱུཛེསི, ཨཐ ནིརཡེ ཨུསྶདསཱམནྟེ ནིབྦཏྟོ ཨགྒིཛཱལསདྡཾ སུཏྭཱཝ ཨཏྟནཱ པཱུཛིཏཔཊཾ ཨནུསྶརི, སོ གནྟྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟོ. ཨཔརོཔི པུཏྟསྶ དཧརབྷིཀྑུནོ ཁལིསཱཊཀཾ དེནྟོ པཱདམཱུལེ ཋཔེསི, མརཎཀཱལམྷི པཊཔཊཱཏི སདྡེ ནིམིཏྟཾ གཎྷི ¶ , སོཔི ཨུསྶདསཱམནྟེ ནིབྦཏྟོ ཛཱལསདྡེན ཏཾ སཱཊཀཾ ཨནུསྶརིཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟོ. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཀུསལཾ ཀམྨཾ སརིཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟཏཱིཏི.

ཨཏྟནོ དྷམྨཏཱཡ ཨསརནྟེ པན ཏཡོ དེཝདཱུཏེ པུཙྪཏི. ཏཏྠ ཀོཙི པཋམེན དེཝདཱུཏེན སརཏི, ཀོཙི དུཏིཡཏཏིཡེཧི, ཀོཙི ཏཱིཧིཔི ནསྶརཏི. ཏཾ ཡམོ རཱཛཱ དིསྭཱ སཡཾ སཱརེཏི. ཨེཀོ ཀིར ཨམཙྩོ སུམནཔུཔྥཀུམྦྷེན མཧཱཙེཏིཡཾ པཱུཛེཏྭཱ ཡམསྶ པཏྟིཾ ཨདཱསི, ཏཾ ཨཀུསལཀམྨེན ནིརཡེ ནིབྦཏྟཾ ཡམསྶ སནྟིཀཾ ནཡིཾསུ. ཏསྨིཾ ཏཱིཧིཔི དེཝདཱུཏེཧི ཀུསལཾ ཨསརནྟེ ཡམོ སཡཾ ཨོལོཀེནྟོ དིསྭཱ – ‘‘ནནུ ཏྭཾ མཧཱཙེཏིཡཾ སུམནཔུཔྥཀུམྦྷེན པཱུཛེཏྭཱ མཡ྄ཧཾ པཏྟིཾ ཨདཱསཱི’’ཏི སཱརེསི, སོ ཏསྨིཾ ཀཱལེ སརིཏྭཱ དེཝལོཀཾ གཏོ ¶ . ཡམོ པན སཡཾ ཨོལོཀེཏྭཱཔི ཨཔསྶནྟོ – ‘‘མཧཱདུཀྑཾ ནཱམ ཨནུབྷཝིསྶཏི ཨཡཾ སཏྟོ’’ཏི ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

ཏཏྟཾ ཨཡོཁིལནྟི ཏིགཱཝུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ སམྤཛྫལིཏཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ཨུཏྟཱནཀཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ དཀྑིཎཧཏྠེ ཏཱལཔྤམཱཎཾ ཨཡསཱུལཾ པཝེསེནྟི, ཏཐཱ ཝཱམཧཏྠཱདཱིསུ. ཡཐཱ ཙ ཏཾ ཨུཏྟཱནཀཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ, ཨེཝཾ ཨུརེནཔི ཝཱམཔསྶེནཔི དཀྑིཎཔསྶེནཔི ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ ཏེ ཏཾ ཀམྨཀཱརཎཾ ཀརོནྟིཡེཝ. སཾཝེསེཏྭཱཏི ཛལིཏཱཡ ལོཧཔཐཝིཡཱ ཏིགཱཝུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ. ཀུཋཱརཱིཧཱིཏི མཧཏཱིཧི གེཧསྶ ཨེཀཔཀྑཙྪདནམཏྟཱཧི ཀུཋཱརཱིཧི ཏཙྪནྟི, ལོཧིཏཾ ནདཱི ཧུཏྭཱ སནྡཏི, ལོཧཔཐཝིཏོ ཛཱལཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཙྪིཏཊྛཱནཾ གཎྷཱཏི, མཧཱདུཀྑཾ ཨུཔྤཛྫཏི. ཏཙྪནྟཱ པན སུཏྟཱཧཏཾ ཀརིཏྭཱ དཱརུཾ ཝིཡ ཨཊྛཾསམྤི ཚལ༹ཾསམྤི ཀརོནྟི. ཝཱསཱིཧཱིཏི མཧཱསུཔྤཔྤམཱཎཱཧི ཝཱསཱིཧི. རཐེ ཡོཛེཏྭཱཏི སདྡྷིཾ ཡུགཡོཏྟཔཀྑརཐཙཀྐཀུབྦརཔཱཛནེཧི སབྦཏོ པཛྫལིཏེ རཐེ ཡོཛེཏྭཱ. མཧནྟནྟི ¶ མཧཱཀཱུཊཱགཱརཔྤམཱཎཾ. ཨཱརོཔེནྟཱིཏི སམྤཛྫལིཏེཧི ཨཡམུགྒརེཧི པོཐེནྟཱ ཨཱརོཔེནྟི. སཀིམྤི ཨུདྡྷནྟི སུཔཀྐུཐིཏཱཡ ཨུཀྑལིཡཱ པཀྑིཏྟཏཎྜུལཱ ཝིཡ ཨུདྡྷམདྷོཏིརིཡཉྩ གཙྪཏི. མཧཱནིརཡེཏི ཨཝཱིཙིམཧཱནིརཡམྷི.

བྷཱགསོ ¶ མིཏོཏི བྷཱགེ ཋཔེཏྭཱ ཝིབྷཏྟོ. པརིཡནྟོཏི པརིཀྑིཏྟོ. ཨཡསཱཏི ཨུཔརི ཨཡཔཊྚེན ཚཱདིཏོ. སམནྟཱ ཡོཛནསཏཾ, ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏཱིཏི ཨེཝཾ ཕརིཏྭཱ ཏིཊྛཏི, ཡཐཱ ཏཾ སམནྟཱ ཡོཛནསཏེ ཋཏྭཱ ཨོལོཀེནྟསྶ ཨཀྑཱིནི ཡམཀགོལ༹ཀཱ ཝིཡ ནིཀྑམནྟི.

ཧཱིནཀཱཡཱུཔགཱཏི ཧཱིནཾ ཀཱཡཾ ཨུཔགཏཱ ཧུཏྭཱ. ཨུཔཱདཱནེཏི ཏཎྷཱདིཊྛིགྒཧཎེ. ཛཱཏིམརཎསམྦྷཝེཏི ཛཱཏིཡཱ ཙ མརཎསྶ ཙ ཀཱརཎབྷཱུཏེ. ཨནུཔཱདཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཨནུཔཱདིཡིཏྭཱ. ཛཱཏིམརཎསངྑཡེཏི ཛཱཏིམརཎསངྑཡསངྑཱཏེ ནིབྦཱནེ ཝིམུཙྩནྟི. དིཊྛདྷམྨཱབྷིནིབྦུཏཱཏི དིཊྛདྷམྨེ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ སབྦཀིལེསནིབྦཱནེན ནིབྦུཏཱ. སབྦདུཀྑཾ ཨུཔཙྩགུནྟི སཀལཝཊྚདུཀྑཾ ཨཏིཀྐནྟཱ.

༧. ཙཏུམཧཱརཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༧. སཏྟམེ ¶ ཨམཙྩཱ པཱརིསཛྫཱཏི པརིཙཱརིཀདེཝཏཱ. ཨིམཾ ལོཀཾ ཨནུཝིཙརནྟཱིཏི ཨཊྛམཱིདིཝསེ ཀིར སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ཨཱཎཱཔེཏི – ‘‘ཏཱཏཱ, ཨཛྫ ཨཊྛམཱིདིཝསེ མནུསྶལོཀཾ ཨནུཝིཙརིཏྭཱ པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱནཾ ནཱམགོཏྟཾ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱགཙྪཐཱ’’ཏི. ཏེ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པརིཙཱརཀེ པེསེནྟི – ‘‘གཙྪཐ, ཏཱཏཱ, མནུསྶལོཀཾ ཝིཙརིཏྭཱ པུཉྙཀཱརཀཱནཾ ནཱམགོཏྟཱནི སུཝཎྞཔཊྚེ ལིཁིཏྭཱ ཨཱནེཐཱ’’ཏི. ཏེ ཏཐཱ ཀརོནྟི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨིམཾ ལོཀཾ ཨནུཝིཙརནྟཱི’’ཏི. ཀཙྩི ¶ བཧཱུཏིཨཱདི ཏེསཾ ཨུཔཔརིཀྑཱཀཱརདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟཱ ཧི ཏེ ཨནུཝིཙརནྟི. ཏཏྠ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟཱིཏི མཱསསྶ ཨཊྛཝཱརེ ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཧནྟི. པཊིཛཱགརོནྟཱིཏི པཊིཛཱགརཨུཔོསཐཀམྨཾ ནཱམ ཀརོནྟི. ཏཾ ཀརོནྟཱ ཨེཀསྨིཾ ཨདྡྷམཱསེ ཙཏུནྣཾ ཨུཔོསཐདིཝསཱནཾ པཙྩུགྒམནཱནུགྒམནཝསེན ཀརོནྟི. པཉྩམཱིཨུཔོསཐཾ པཙྩུགྒཙྪནྟཱ ཙཏུཏྠིཡཾ ཨུཔོསཐིཀཱ ཧོནྟི, ཨནུགཙྪནྟཱ ཚཊྛིཡཾ. ཨཊྛམཱིཨུཔོསཐཾ པཙྩུགྒཙྪནྟཱ སཏྟམིཡཾ, ཨནུགཙྪནྟཱ ནཝམིཡཾ. ཙཱཏུདྡསིཾ པཙྩུགྒཙྪནྟཱ ཏེརསིཡཾ, པནྣརསཱིཨུཔོསཐཾ ཨནུགཙྪནྟཱ པཱཊིཔདེ ཨུཔོསཐིཀཱ ཧོནྟི. པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱིཏི སརཎགམནནིཙྩསཱིལཔུཔྥཔཱུཛཱདྷམྨསྶཝནཔདཱིཔསཧསྶཨཱརོཔནཝིཧཱརཀརཎཱདཱིནི ནཱནཔྤཀཱརཱནི པུཉྙཱནི ཀརོནྟི. ཏེ ཨེཝཾ ཨནུཝིཙརིཏྭཱ པུཉྙཀམྨཀཱརཀཱནཾ ནཱམགོཏྟཱནི སོཝཎྞམཡེ པཊྚེ ལིཁིཏྭཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ དེནྟི. པུཏྟཱ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨནུཝིཙརནྟཱིཏི ཙཏཱུཧི མཧཱརཱཛེཧི ¶ པུརིམནཡེནེཝ པཧིཏཏྟཱ ཨནུཝིཙརནྟི. ཏདཧཱུཏི ཏཾདིཝསཾ. ཨུཔོསཐེཏི ཨུཔོསཐདིཝསེ.

སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཀཱ ཧོནྟཱིཏི ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ ཨམཙྩཱ པཱརིསཛྫཱ ཏཱ ཏཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ ཨུཔསངྐམནྟི, ཏཏོ ཏཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ‘‘མཧཱརཱཛཱནཾ ཨམཙྩཱ ཨཱགཏཱ’’ཏི པཎྞཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ ཏེསཾ སནྟིཀཾ གཙྪནྟི. ཏེ པཎྞཱཀཱརཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཀཙྩི ནུ ཁོ མཱརིསཱ བཧཱུ མནུསྶཱ མཏྟེཡྻཱ’’ཏི ཝུཏྟནཡེན མནུསྶཱནཾ པུཉྙཔཊིཔཏྟིཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཱམ, མཱརིས, ཨིམསྨིཾ གཱམེ ཨསུཀོ ཙ ཨསུཀོ ཙ པུཉྙཱནི ཀརོནྟཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཏེསཾ ནཱམགོཏྟཾ ལིཁིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ¶ གཙྪནྟི. ཨཐ ཙཱཏུདྡསིཡཾ ཙཏུནྣཾ མཧཱརཱཛཱནཾ པུཏྟཱཔི ཏམེཝ སུཝཎྞཔཊྚཾ གཧེཏྭཱ ཏེནེཝ ནཡེན ཨནུཝིཙརནྟཱ ནཱམགོཏྟཱནི ལིཁནྟི. ཏདཧུཔོསཐེ ¶ པནྣརསེ ཙཏྟཱརོཔི མཧཱརཱཛཱནོ ཏེནེཝ ནཡེན ཏསྨིཾཡེཝ སུཝཎྞཔཊྚེ ནཱམགོཏྟཱནི ལིཁནྟི. ཏེ སུཝཎྞཔཊྚཔརིམཱཎེནེཝ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ མནུསྶཱ ཨཔྤཀཱ, ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ བཧུཀཱ’’ཏི ཛཱནནྟི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘སཙེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཔྤཀཱ ཧོནྟི མནུསྶཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. དེཝཱནཾ ཏཱཝཏིཾསཱནནྟི པཋམཾ ཨབྷིནིབྦཏྟེ ཏེཏྟིཾས དེཝཔུཏྟེ ཨུཔཱདཱཡ ཨེཝཾལདྡྷནཱམཱནཾ. ཏེསཾ པན ཨུཔྤཏྟིཀཐཱ དཱིགྷནིཀཱཡེ སཀྐཔཉྷསུཏྟཝཎྞནཱཡ ཝིཏྠཱརིཏཱ. ཏེནཱཏི ཏེན ཨཱརོཙནེན, ཏེན ཝཱ པུཉྙཀཱརཀཱནཾ ཨཔྤཀབྷཱཝེན. དིབྦཱ ཝཏ, བྷོ, ཀཱཡཱ པརིཧཱཡིསྶནྟཱིཏི ནཝནཝཱནཾ དེཝཔུཏྟཱནཾ ཨཔཱཏུབྷཱཝེན དེཝཀཱཡཱ པརིཧཱཡིསྶནྟི, རམཎཱིཡཾ དསཡོཛནསཧསྶཾ དེཝནགརཾ སུཉྙཾ བྷཝིསྶཏི. པརིཔཱུརིསྶནྟི ཨསུརཀཱཡཱཏི ཙཏྟཱརོ ཨཔཱཡཱ པརིཔཱུརིསྶནྟི. ཨིམིནཱ ‘‘མཡཾ པརིཔུཎྞེ དེཝནགརེ དེཝསངྒྷམཛ྄ཛྷེ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལི༹ཏུཾ ན ལབྷིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནཏྟམནཱ ཧོནྟི. སུཀྐཔཀྑེཔི ཨིམིནཱཝ ཨུཔཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

བྷཱུཏཔུབྦཾ, བྷིཀྑཝེ, སཀྐོ དེཝཱནམིནྡོཏི ཨཏྟནོ སཀྐདེཝརཱཛཀཱལཾ སནྡྷཱཡ ཀཐེཏི. ཨེཀསྶ ཝཱ སཀྐསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ གཧེཏྭཱ ཀཐེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨནུནཡམཱནོཏི ཨནུབོདྷཡམཱནོ. ཏཱཡཾ ཝེལཱཡནྟི ཏསྨིཾ ཀཱལེ.

པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑཉྩཱཏི ཨེཏྠ པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑོ ནཱམ ཨནྟོཝསྶེ ཏེམཱསཾ ནིབདྡྷུཔོསཐོ, ཏཾ ཨསཀྐོནྟསྶ དྭིནྣཾ པཝཱརཎཱནཾ ཨནྟརེ ཨེཀམཱསཾ ནིབདྡྷུཔོསཐོ, ཏམྤི ཨསཀྐོནྟསྶ པཋམཔཝཱརཎཏོ པཊྛཱཡ ཨེཀོ ཨདྡྷམཱསོ པཱཊིཧཱརིཡཔཀྑོཡེཝ ནཱམ. ཨཊྛངྒསུསམཱགཏནྟི ཨཊྛཧི ¶ གུཎངྒེཧི སམནྣཱགཏཾ. ཡོཔིསྶ ¶ མཱདིསོ ནརོཏི ཡོཔི སཏྟོ མཱདིསོ བྷཝེཡྻ. སཀྐོཔི ཀིར ཝུཏྟཔྤཀཱརསྶ ཨུཔོསཐཀམྨསྶ གུཎཾ ཛཱནིཏྭཱ དྭེ དེཝལོཀསམྤཏྟིཡོ པཧཱཡ མཱསསྶ ཨཊྛ ཝཱརེ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏི. ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཔརོ ནཡོ – ཡོཔིསྶ མཱདིསོ ནརོཏི ཡོཔི སཏྟོ མཱདིསོ ཨསྶ, མཡཱ པཏྟཾ ¶ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུཾ ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཀྐཱ ཧི ཨེཝརཱུཔེན ཨུཔོསཐཀམྨེན སཀྐསམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུནྟི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ.

ཝུསིཏཝཱཏི ཝུཏྠཝཱསོ. ཀཏཀརཎཱིཡོཏི ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཋིཏོ. ཨོཧིཏབྷཱརོཏི ཁནྡྷབྷཱརཀིལེསབྷཱརཨབྷིསངྑཱརབྷཱརེ ཨོཏཱརེཏྭཱ ཋིཏོ. ཨནུཔྤཏྟསདཏྠོཏི སདཏྠོ ཝུཙྩཏི ཨརཧཏྟཾ, ཏཾ ཨནུཔྤཏྟོ. པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོཏི ཡེན སཾཡོཛནེན བདྡྷོ བྷཝེསུ ཨཱཀཌྜྷཱིཡཏི, ཏསྶ ཁཱིཎཏྟཱ པརིཀྑཱིཎབྷཝསཾཡོཛནོ. སམྨདཉྙཱ ཝིམུཏྟོཏི ཧེཏུནཱ ནཡེན ཀཱརཎེན ཛཱནིཏྭཱ ཝིམུཏྟོ. ཀལླཾ ཝཙནཱཡཱཏི ཡུཏྟཾ ཝཏྟུཾ.

ཡོཔིསྶ མཱདིསོ ནརོཏི ཡོཔི མཱདིསོ ཁཱིཎཱསཝོ ཨསྶ, སོཔི ཨེཝརཱུཔཾ ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསེཡྻཱཏི ཨུཔོསཐཀམྨསྶ གུཎཾ ཛཱནནྟོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ. ཨཔརོ ནཡོ ཡོཔིསྶ མཱདིསོ ནརོཏི ཡོཔི སཏྟོ མཱདིསོ ཨསྶ, མཡཱ པཏྟཾ སམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུཾ ཨིཙྪེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. སཀྐཱ ཧི ཨེཝརཱུཔེན ཨུཔོསཐཀམྨེན ཁཱིཎཱསཝསམྤཏྟིཾ པཱཔུཎིཏུནྟི ཨཡམེཏྠ ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨཊྛམཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ.

༩. སུཁུམཱལསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༩. ནཝམེ སུཁུམཱལོཏི ནིདྡུཀྑོ. པརམསུཁུམཱལོཏི པརམནིདྡུཀྑོ. ཨཙྩནྟསུཁུམཱལོཏི སཏཏནིདྡུཀྑོ. ཨིམཾ ¶ བྷགཝཱ ཀཔིལཔུརེ ནིབྦཏྟཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནིདྡུཀྑབྷཱཝཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཧ, ཙརིཡཀཱལེ པན ཏེན ཨནུབྷཱུཏདུཀྑསྶ ཨནྟོ ནཏྠཱིཏི. ཨེཀཏྠཱཏི ཨེཀིསྶཱ པོཀྑརཎིཡཱ. ཨུཔྤལཾ ཝཔྤཏཱིཏི ཨུཔྤལཾ རོཔེཏི. སཱ ནཱིལུཔྤལཝནསཉྪནྣཱ ཧོཏི. པདུམནྟི པཎྜརཔདུམཾ. པུཎྜརཱིཀནྟི རཏྟཔདུམཾ. ཨེཝཾ ཨིཏརཱཔི དྭེ པདུམཔུཎྜརཱིཀཝནེཧི སཉྪནྣཱ ཧོནྟི. བོདྷིསཏྟསྶ ཀིར སཏྟཊྛཝསྶིཀཀཱལེ རཱཛཱ ཨམཙྩེ པུཙྪི – ‘‘ཏརུཎདཱརཀཱ ཀཏརཀཱིལི༹ཀཾ པིཡཱཡནྟཱི’’ཏི? ཨུདཀཀཱིལི༹ཀཾ དེཝཱཏི. ཏཏོ རཱཛཱ ཀུདྡཱལཀམྨཀཱརཀེ སནྣིཔཱཏེཏྭཱ པོཀྑརཎིཊྛཱནཱནི གཎྷཱཔེསི. ཨཐ སཀྐོ དེཝརཱཛཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ པཝཏྟིཾ ¶ ཉཏྭཱ – ‘‘ན ཡུཏྟོ མཧཱསཏྟསྶ མཱནུསཀཔརིབྷོགོ, དིབྦཔརིབྷོགོ ཡུཏྟོ’’ཏི ཝིསྶཀམྨཾ ཨཱམནྟེཏྭཱ – ‘‘གཙྪ, ཏཱཏ, མཧཱསཏྟསྶ ཀཱིལཱ༹བྷཱུམིཡཾ པོཀྑརཎིཡོ མཱཔེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཀཱིདིསཱ ཧོནྟུ ¶ , དེཝཱཏི? ཨཔགཏཀལལཀདྡམཱ ཧོནྟུ ཝིཔྤཀིཎྞམཎིམུཏྟཔཝཱལི༹ཀཱ སཏྟརཏནམཡཔཱཀཱརཔརིཀྑིཏྟཱ པཝཱལ༹མཡཨུཎྷཱིསེཧི མཎིམཡསོཔཱནབཱཧུཀེཧི སུཝཎྞརཛཏམཎིམཡཕལཀེཧི སོཔཱནེཧི སམནྣཱགཏཱ. སུཝཎྞརཛཏམཎིཔཝཱལ༹མཡཱ ཙེཏྠ ནཱཝཱ ཧོནྟུ, སུཝཎྞནཱཝཱཡ རཛཏཔལླངྐོ ཧོཏུ, རཛཏནཱཝཱཡ སུཝཎྞཔལླངྐོ, མཎིནཱཝཱཡ པཝཱལ༹པལླངྐོ, པཝཱལ༹ནཱཝཱཡ མཎིཔལླངྐོ, སུཝཎྞརཛཏམཎིཔཝཱལ༹མཡཱཝ ཨུདཀསེཙནནཱལི༹ཀཱ ཧོནྟུ, པཉྩཝཎྞེཧི ཙ པདུམེཧི སཉྪནྣཱ ཧོནྟཱུཏི. ‘‘སཱདྷུ, དེཝཱ’’ཏི ཝིསྶཀམྨདེཝཔུཏྟོ སཀྐསྶ པཊིསྶུཏྭཱ རཏྟིབྷཱགེ ཨོཏརིཏྭཱ རཉྙོ གཱཧཱཔིཏཔོཀྑརཎིཊྛཱནེསུཡེཝ ཏེནེཝ ནིཡཱམེན པོཀྑརཎིཡོ མཱཔེསི.

ནནུ ཙེཏཱ ¶ ཨཔགཏཀལལཀདྡམཱ, ཀཐམེཏྠ པདུམཱནི པུཔྥིཾསཱུཏི? སོ ཀིར ཏཱསུ པོཀྑརཎཱིསུ ཏཏྠ ཏཏྠ སུཝཎྞརཛཏམཎིཔཝཱལ༹མཡཱ ཁུདྡཀནཱཝཱཡོ མཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཱ ཀལལཀདྡམཔཱུརིཏཱ ཙ ཧོནྟུ, པཉྩཝཎྞཱནི ཙེཏྠ པདུམཱནི པུཔྥནྟཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱསི. ཨེཝཾ པཉྩཝཎྞཱནི པདུམཱནི པུཔྥིཾསུ, རེཎུཝཊྚིཡོ ཨུགྒནྟྭཱ ཨུདཀཔིཊྛཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཝིཙརནྟི. པཉྩཝིདྷཱ བྷམརགཎཱ ཨུཔཀཱུཛནྟཱ ཝིཙརནྟི. ཨེཝཾ ཏཱ མཱཔེཏྭཱ ཝིསྶཀམྨོ དེཝཔུརམེཝ གཏོ. ཏཏོ ཝིབྷཱཏཱཡ རཏྟིཡཱ མཧཱཛནོ དིསྭཱ ‘‘མཧཱཔུརིསྶསྶ མཱཔིཏཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི གནྟྭཱ རཉྙོ ཨཱརོཙེསི. རཱཛཱ མཧཱཛནཔརིཝཱརོ གནྟྭཱ པོཀྑརཎིཡོ དིསྭཱ ‘‘མམ པུཏྟསྶ པུཉྙིདྡྷིཡཱ དེཝཏཱཧི མཱཔིཏཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཨཏྟམནོ ཨཧོསི. ཏཏོ པཊྛཱཡ མཧཱཔུརིསོ ཨུདཀཀཱིལི༹ཀཾ ཨགམཱསི.

ཡཱཝདེཝ མམཏྠཱཡཱཏི ཨེཏྠ ཡཱཝདེཝཱཏི པཡོཛནཱཝདྷིནིཡཱམཝཙནཾ, ཡཱཝ མམེཝ ཨཏྠཱཡ, ནཏྠེཏྠ ཨཉྙཾ ཀཱརཎནྟི ཨཏྠོ. ན ཁོ པནསྶཱཧནྟི ན ཁོ པནསྶ ཨཧཾ. ཨཀཱསིཀཾ ཙནྡནནྟི ཨསཎྷཾ ཙནྡནཾ. ཀཱསིཀཾ, བྷིཀྑཝེ, སུ མེ ཏཾ ཝེཋནནྟི, བྷིཀྑཝེ, ཝེཋནམྤི མེ ཀཱསིཀཾ ཧོཏི. ཨེཏྠ ཧི སུཨིཏི ཙ ཏནྟི ཙ ནིཔཱཏམཏྟཾ, མེཏི སཱམིཝཙནཾ. ཝེཋནམྤི མེ སཎྷམེཝ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. ཀཱསིཀཱ ཀཉྩུཀཱཏི པཱརུཔནཀཉྩུཀོཔི སཎྷཀཉྩུཀོཝ. སེཏཙྪཏྟཾ དྷཱརཱིཡཏཱིཏི མཱནུསཀསེཏཙྪཏྟམྤི དིབྦསེཏཙྪཏྟམྤི ཨུཔརིདྷཱརིཏམེཝ ཧོཏི. མཱ ནཾ ཕུསི སཱིཏཾ ཝཱཏི ¶ མཱ ཨེཏཾ བོདྷིསཏྟཾ སཱིཏཾ ཝཱ ཨུཎྷཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ ཕུསཏཱུཏི ཨཏྠོ.

ཏཡོ ¶ པཱསཱདཱ ཨཧེསུནྟི བོདྷིསཏྟེ ཀིར སོལ༹སཝསྶུདྡེསིཀེ ཛཱཏེ ¶ སུདྡྷོདནམཧཱརཱཛཱ ‘‘པུཏྟསྶ ཝསནཀཔཱསཱདེ ཀཱརེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཌྜྷཀིནོ སནྣིཔཱཏཱཔེཏྭཱ བྷདྡཀེན ནཀྑཏྟམུཧུཏྟེན ནཝབྷཱུམིཀཏཔརིཀམྨཾ ཀཱརེཏྭཱ ཏཡོ པཱསཱདེ ཀཱརཱཔེསི. ཏེ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཧེམནྟིཀོཏིཨཱདཱིསུ ཡཏྠ སུཁཾ ཧེམནྟེ ཝསིཏུཾ, ཨཡཾ ཧེམནྟིཀོ. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཡཾ པནེཏྠ ཝཙནཏྠོ – ཧེམནྟེ ཝཱསོ ཧེམནྟཾ, ཧེམནྟཾ ཨརཧཏཱིཏི ཧེམནྟིཀོ. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ ཧེམནྟིཀོ པཱསཱདོ ནཝབྷཱུམཀོ ཨཧོསི, བྷཱུམིཡོ པནསྶ ཨུཎྷཨུཏུགྒཱཧཱཔནཏྠཱཡ ནཱིཙཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏྠ དྭཱརཝཱཏཔཱནཱནི སུཕུསིཏཀཝཱཊཱནི ཨཧེསུཾ ནིབྦིཝརཱནི. ཙིཏྟཀམྨམྤི ཀརོནྟཱ ཏཏྠ ཏཏྠ པཛྫལིཏེ ཨགྒིཀྑནྡྷེཡེཝ ཨཀཾསུ. བྷཱུམཏྠརཎཾ པནེཏྠ ཀམྦལམཡཾ, ཏཐཱ སཱཎིཝིཏཱནནིཝཱསནཔཱརུཔནཝེཋནཱནི. ཝཱཏཔཱནཱནི ཨུཎྷགྒཱཧཱཔནཏྠཾ དིཝཱ ཝིཝཊཱནི རཏྟིཾ པིཧིཏཱནི ཧོནྟི.

གིམྷིཀོ པན པཉྩབྷཱུམཀོ ཨཧོསི. སཱིཏཨུཏུགྒཱཧཱཔནཏྠཾ པནེཏྠ བྷཱུམིཡོ ཨུཙྩཱ ཨསམྦཱདྷཱ ཨཧེསུཾ. དྭཱརཝཱཏཔཱནཱནི ནཱཏིཕུསིཏཱནི སཝིཝརཱནི སཛཱལཱནི ཨཧེསུཾ. ཙིཏྟཀམྨེ ཨུཔྤལཱནི པདུམཱནི པུཎྜརཱིཀཱནིཡེཝ ཨཀཾསུ. བྷཱུམཏྠརཎཾ པནེཏྠ དུཀཱུལམཡཾ, ཏཐཱ སཱཎིཝིཏཱནནིཝཱསནཔཱརུཔནཝེཋནཱནི. ཝཱཏཔཱནསམཱིཔེསུ ཙེཏྠ ནཝ ཙཱཊིཡོ ཋཔེཏྭཱ ཨུདཀསྶ པཱུརེཏྭཱ ནཱིལུཔྤལཱདཱིཧི སཉྪཱདེནྟི. ཏེསུ ཏེསུ པདེསེསུ ཨུདཀཡནྟཱནི ཀརོནྟི, ཡེཧི དེཝེ ཝསྶནྟེ ཝིཡ ཨུདཀདྷཱརཱ ནིཀྑམནྟི. ཨནྟོཔཱསཱདེ ཏཏྠ ཏཏྠ ཀལལཔཱུརཱ དོཎིཡོ ཋཔེཏྭཱ པཉྩཝཎྞཱནི པདུམཱནི རོཔཡིཾསུ. པཱསཱདམཏྠཀེ སུཀྑམཧིཾསཙམྨཾ བནྡྷིཏྭཱ ཡནྟཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཡཱཝ ཚདནཔིཊྛིཡཱ པཱསཱཎེ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཏསྨིཾ ཝིསྶཛྫེནྟི. ཏེསཾ ཙམྨེ པཝཊྚནྟཱནཾ སདྡོ མེགྷགཛྫིཏཾ ཝིཡ ཧོཏི. དྭཱརཝཱཏཔཱནཱནི ¶ པནེཏྠ དིཝཱ པིཧིཏཱནི ཧོནྟི རཏྟིཾ ཝིཝཊཱནི.

ཝསྶིཀོ ¶ སཏྟབྷཱུམཀོ ཨཧོསི. བྷཱུམིཡོ པནེཏྠ དྭིནྣམྤི ཨུཏཱུནཾ གཱཧཱཔནཏྠཱཡ ནཱཏིཨུཙྩཱ ནཱཏིནཱིཙཱ ཨཀཾསུ. ཨེཀཙྩཱནི དྭཱརཝཱཏཔཱནཱནི སུཕུསིཏཱནི, ཨེཀཙྩཱནི སཝིཝརཱནི. ཏཏྠ ཙིཏྟཀམྨམྤི ཀེསུཙི ཋཱནེསུ པཛྫལིཏཨགྒིཀྑནྡྷཝསེན, ཀེསུཙི ཛཱཏསྶརཝསེན ཀཏཾ. བྷཱུམཏྠརཎཱདཱིནི པནེཏྠ ཀམྦལདུཀཱུལཝསེན ཨུབྷཡམིསྶཀཱནི. ཨེཀཙྩེ དྭཱརཝཱཏཔཱནཱ ¶ རཏྟིཾ ཝིཝཊཱ དིཝཱ པིཧིཏཱ, ཨེཀཙྩེ དིཝཱ ཝིཝཊཱ རཏྟིཾ པིཧིཏཱ. ཏཡོཔི པཱསཱདཱ ཨུབྦེདྷེན སམཔྤམཱཎཱ. བྷཱུམིཀཱསུ པན ནཱནཏྟཾ ཨཧོསི.

ཨེཝཾ ནིཊྛིཏེསུ པཱསཱདེསུ རཱཛཱ ཙིནྟེསི – ‘‘པུཏྟོ མེ ཝཡཔྤཏྟོ, ཚཏྟམསྶ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ རཛྫསིརིཾ པསྶིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ སཱཀིཡཱནཾ པཎྞཱནི པཧིཎི – ‘‘པུཏྟོ མེ ཝཡཔྤཏྟོ, རཛྫེ ནཾ པཏིཊྛཱཔེསྶཱམི, སབྦེ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ གེཧེསུ ཝཡཔྤཏྟཱ, དཱརིཀཱ ཨིམཾ གེཧཾ པེསེནྟཱུ’’ཏི. ཏེ སཱསནཾ སུཏྭཱ – ‘‘ཀུམཱརོ ཀེཝལཾ དསྶནཀྑམོ རཱུཔསམྤནྣོ, ན ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཛཱནཱཏི, དཱརབྷརཎཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྑིསྶཏི, ན མཡཾ དྷཱིཏརོ དསྶཱམཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ ཏཾ པཝཏྟིཾ སུཏྭཱ པུཏྟསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཨཱརོཙེསི. བོདྷིསཏྟོ ‘‘ཀིཾ སིཔྤཾ དསྶེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཧསྶཐཱམདྷནུཾ ཨཱརོཔེཏུཾ ཝཊྚཏི, ཏཱཏཱཏི. ཏེན ཧི ཨཱཧརཱཔེཐཱཏི. རཱཛཱ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི. དྷནུཾ པུརིསསཧསྶཾ ཨཱརོཔེཏི, པུརིསསཧསྶཾ ཨོརོཔེཏི. མཧཱཔུརིསོ དྷནུཾ ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ པལླངྐེ ནིསིནྣོཝ ཛིཡཾ པཱདངྒུཊྛཀེ ཝེཋེཏྭཱ ཀཌྜྷནྟོ པཱདངྒུཊྛཀེནེཝ དྷནུཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཝཱམེན ཧཏྠེན དཎྜེ གཧེཏྭཱ དཀྑིཎེན ཧཏྠེན ཀཌྜྷིཏྭཱ ཛིཡཾ པོཐེསི. སཀལནགརཾ ཨུཔྤཏནཱཀཱརཔྤཏྟཾ ཨཧོསི. ‘‘ཀིཾ སདྡོ ཨེསོ’’ཏི ཙ ཝུཏྟེ ‘‘དེཝོ གཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཐཉྙེ ‘‘ཏུམྷེ ན ཛཱནཱཐ, ན དེཝོ གཛྫཏི, ཨངྒཱིརསསྶ ཀུམཱརསྶ སཧསྶཐཱམདྷནུཾ ཨཱརོཔེཏྭཱ ཛིཡཾ པོཐེནྟསྶ ཛིཡཔྤཧཱརསདྡོ ཨེསོ’’ཏི ¶ ཨཱཧཾསུ. སཱཀིཡཱ ཏཱཝཏཀེནེཝ ཨཱརདྡྷཙིཏྟཱ ཨཧེསུཾ.

མཧཱཔུརིསོ ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཊྛངྒུལམཏྟབཧལཾ ཨཡོཔཊྚཾ ཀཎྜེན ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཙཏུརངྒུལབཧལཾ ཨསནཕལཀཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཝིདཏྠིབཧལཾ ཨུདུམྦརཕལཀཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ¶ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི. ཡནྟེ བདྡྷཾ ཕལཀསཏཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. སཊྛིཔཊལཾ སུཀྑམཧིཾསཙམྨཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱིཏི. ཏམྤི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘ཨཉྙཾ ཀིཾ ཀཱཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཏོ ཝཱལིཀསཀཊཱདཱིནི ཨཱཙིཀྑིཾསུ. མཧཱསཏྟོ ཝཱལིཀསཀཊམྤི པལཱལསཀཊམྤི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཨུདཀེ ཨེཀུསབྷཔྤམཱཎཾ ཀཎྜཾ པེསེསི, ཐལེ ཨཊྛཨུསབྷཔྤམཱཎཾ. ཨཐ ནཾ ‘‘ཨིདཱནི ཝཱཏིངྒཎསཉྙཱཡ ཝཱལཾ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏེན ཧི བནྡྷཱཔེཐཱཏི. སདྡནྟརེ བཛ྄ཛྷཏུ, ཏཱཏཱཏི. པུརཏོ གཙྪནྟུ, གཱཝུཏནྟརེ བནྡྷནྟཱུཏི. པུརཏོ གཙྪནྟུ, ཨདྡྷཡོཛནེ བནྡྷནྟཱུཏི ¶ . པུརཏོ གཙྪནྟུ ཡོཛནེ བནྡྷནྟཱུཏི. བནྡྷཱཔེཐ, ཏཱཏཱཏི ཡོཛནམཏྠཀེ ཝཱཏིངྒཎསཉྙཱཡ ཝཱལཾ བནྡྷཱཔེཏྭཱ རཏྟནྡྷཀཱརེ མེགྷཔཊལཙྪནྣཱསུ དིསཱསུ ཀཎྜཾ ཁིཔི, ཏཾ གནྟྭཱ ཡོཛནམཏྠཀེ ཝཱལཾ ཕཱལེཏྭཱ པཐཝིཾ པཱཝིསི. ན ཀེཝལཉྩ ཨེཏྟཀམེཝ, ཏཾ དིཝསཾ པན མཧཱསཏྟོ ལོཀེ ཝཏྟམཱནསིཔྤཾ སབྦམེཝ སནྡསྶེསི. སཀྱརཱཛཱནོ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ དྷཱིཏརོ ཨལངྐརིཏྭཱ པེསཡིཾསུ, ཙཏྟཱལཱིསསཧསྶནཱཊཀིཏྠིཡོ ཨཧེསུཾ. མཧཱཔུརིསོ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ དེཝོ མཉྙེ པརིཙཱརེནྟོ མཧཱསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝཏི.

ནིཔྤུརིསེཧཱིཏི པུརིསཝིརཧིཏེཧི. ན ཀེཝལཾ ཙེཏྠ ཏཱུརིཡཱནེཝ ནིཔྤུརིསཱནི, སབྦཊྛཱནཱནིཔི ནིཔྤུརིསཱནེཝ. དོཝཱརིཀཱཔི ཨིཏྠིཡོཝ, ནྷཱཔནཱདིཔརིཀམྨཀརཱཔི ཨིཏྠིཡོཝ ¶ . རཱཛཱ ཀིར ‘‘ཏཐཱརཱུཔཾ ཨིསྶརིཡསུཁསམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནསྶ པུརིསཾ དིསྭཱ པརིསངྐཱ ཨུཔྤཛྫཏི, སཱ མེ པུཏྟསྶ མཱ ཨཧོསཱི’’ཏི སབྦཀིཙྩེསུ ཨིཏྠིཡོཝ ཋཔེསི. པརིཙཱརཡམཱནོཏི མོདམཱནོ. ན ཧེཊྛཱཔཱསཱདཾ ཨོརོཧཱམཱིཏི པཱསཱདཏོ ཧེཊྛཱ ན ཨོཏརཱམི. ཨིཏི མཾ ཙཏྟཱརོ མཱསེ ཨཉྙོ སིཁཱབདྡྷོ པུརིསོ ནཱམ པསྶིཏུཾ ནཱལཏྠ. ཡཐཱཏི ཡེན ནིཡཱམེན. དཱསཀམྨཀརཔོརིསསྶཱཏི དཱསཱནཉྩེཝ དེཝསིཀབྷཏྟཝེཏནཱབྷཏཱནཾ ཀམྨཀརཱནཉྩ ནིསྶཱཡ ཛཱིཝམཱནཔུརིསཱནཉྩ. ཀཎཱཛཀནྟི སཀུཎྜཀབྷཏྟཾ. བིལངྒདུཏིཡནྟི ཀཉྫིཀདུཏིཡཾ.

ཨེཝརཱུཔཱཡ ཨིདྡྷིཡཱཏི ཨེཝཾཛཱཏིཀཱཡ པུཉྙིདྡྷིཡཱ སམནྣཱགཏསྶ. ཨེཝརཱུཔེན ཙ སུཁུམཱལེནཱཏི ཨེཝཾཛཱཏིཀེན ཙ ནིདྡུཀྑབྷཱཝེན. སོཁུམཱལེནཱཏིཔི ¶ པཱཋོ. ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ ཨེཏྟཀེན ཋཱནེན ཨཏྟནོ སིརིསམྤཏྟིཾ ཀཐེསི. ཀཐེནྟོ ཙ ན ཨུཔྤིལཱཝིཏབྷཱཝཏྠཾ ཀཐེསི, ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཡཔི པན སམྤཏྟིཡཱ ཋིཏོ པམཱདཾ ཨཀཏྭཱ ཨཔྤམཏྟོཝ ཨཧོསི’’ནྟི ཨཔྤམཱདལཀྑཎསྶེཝ དཱིཔནཏྠཾ ཀཐེསི. ཏེནེཝ ཨསྶུཏཝཱ ཁོ པུཐུཛྫནོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ པརནྟི པརཔུགྒལཾ. ཛིཎྞནྟི ཛརཱཛིཎྞཾ. ཨཊྚཱིཡཏཱིཏི ཨཊྚོ པཱིལི༹ཏོ ཧོཏི. ཧརཱཡཏཱིཏི ཧིརིཾ ཀརོཏི ལཛྫཏི. ཛིགུཙྪཏཱིཏི ཨསུཙིཾ ཝིཡ དིསྭཱ ཛིགུཙྪཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཨཏྟཱནཾཡེཝ ཨཏིསིཏྭཱཏི ཛརཱདྷམྨམྤི སམཱནཾ ཨཏྟཱནཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨཊྚཱིཡཏི ཧརཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཛརཱདྷམྨོཏི ཛརཱསབྷཱཝོ. ཛརཾ ཨནཏཱིཏོཏི ཛརཾ ཨནཏིཀྐནྟོ, ཨནྟོ ཛརཱཡ ཝཏྟཱམི. ཨིཏི པཊིསཉྩིཀྑཏོཏི ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ. ཡོབྦནམདོཏི ཡོབྦནཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀོ མཱནམདོ. སབྦསོ ¶ པཧཱིཡཱིཏི སབྦཱཀཱརེན པཧཱིནོ. མགྒེན པཧཱིནསདིསོ ཀཏྭཱ དསྶིཏོ. ན པནེས མགྒེན པཧཱིནོ, པཊིསངྑཱནེན པཧཱིནོཝ ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ. བོདྷིསཏྟསྶ ཧི དེཝཏཱ ¶ ཛརཱཔཏྟཾ དསྶེསུཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཨནྟརཱ མཧཱསཏྟསྶ ཡོབྦནམདོ ནཱམ ན ཨུཔྤཛྫཏི. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ པན ཨཱརོགྱམདོཏི ཨཧཾ ནིརོགོཏི ཨཱརོགྱཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀོ མཱནམདོ. ཛཱིཝིཏམདོཏི ཨཧཾ ཙིརཾ ཛཱིཝཱིཏི ཏཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀོ མཱནམདོ. སིཀྑཾ པཙྩཀྑཱཡཱཏི སིཀྑཾ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཧཱིནཱཡཱཝཏྟཏཱིཏི ཧཱིནཱཡ ལཱམཀཱཡ གིཧིབྷཱཝཱཡ ཨཱཝཏྟཏི.

ཡཐཱདྷམྨཱཏི བྱཱདྷིཨཱདཱིཧི ཡཐཱསབྷཱཝཱ. ཏཐཱསནྟཱཏི ཡཐཱ སནྟཱ ཨེཝ ཨཝིཔརཱིཏབྱཱདྷིཨཱདིསབྷཱཝཱཝ ཧུཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཛིགུཙྪནྟཱིཏི པརཔུགྒལཾ ཛིགུཙྪནྟི. མམ ཨེཝཾ ཝིཧཱརིནོཏི མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾ ཛིགུཙྪཱཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟསྶ ཨེཝཾ ཛིགུཙྪནཾ ནཔྤཏིརཱུཔཾ བྷཝེཡྻ ནཱནུཙྪཝིཀཾ. སོཧཾ ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོཏི སོ ཨཧཾ ཨེཝཾ པརཾ ཛིགུཙྪམཱནོ ཝིཧརནྟོ, ཨེཝཾ ཝཱ ཨིམིནཱ པཊིསངྑཱནཝིཧཱརེན ཝིཧརནྟོ. ཉཏྭཱ དྷམྨཾ ནིརཱུཔདྷིནྟི སབྦཱུཔདྷིཝིརཧིཏཾ ནིབྦཱནདྷམྨཾ ཉཏྭཱ. སབྦེ མདེ ཨབྷིབྷོསྨཱིཏི སབྦེ ཏཡོཔི མདེ ཨབྷིབྷཝིཾ སམཏིཀྐམིཾ. ནེཀྑམྨེ དཊྛུ ཁེམཏནྟི ནིབྦཱནེ ཁེམབྷཱཝཾ དིསྭཱ. ནེཀྑམྨཾ དཊྛུ ཁེམཏོཏིཔི པཱཋོ, ནིབྦཱནཾ ཁེམཏོ དིསྭཱཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ ¶ མེ ཨཧུ ཨུསྶཱཧོཏི ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཏཾ ནེཀྑམྨསངྑཱཏཾ ནིབྦཱནཾ ཨབྷིཔསྶནྟསྶ ཨུསྶཱཧོ ཨཧུ, ཝཱཡཱམོ ཨཧོསཱིཏི ཨཏྠོ. ནཱཧཾ ¶ བྷབྦོ ཨེཏརཧི, ཀཱམཱནི པཊིསེཝིཏུནྟི ཨཧཾ དཱནི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ པཊིསེཝིཏུཾ ཨབྷབྦོ. ཨནིཝཏྟི བྷཝིསྶཱམཱིཏི པབྦཛྫཏོ ཙ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཏོ ཙ ན ནིཝཏྟིསྶཱམི, ཨནིཝཏྟཀོ བྷཝིསྶཱམི. བྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡཔརཱཡཎོ ཛཱཏོསྨཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི ཨིམཱཧི གཱཐཱཧི མཧཱབོདྷིཔལླངྐེ ཨཏྟནོ ཨཱགམནཱིཡཝཱིརིཡཾ ཀཐེསི.

༡༠. ཨཱདྷིཔཏེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༠. དསམེ ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནཱིཏི ཛེཊྛཀཀཱརཎཏོ ནིབྦཏྟཱནི. ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻནྟིཨཱདཱིསུ ཨཏྟཱནཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏཾ གུཎཛཱཏཾ ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ལོཀཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏཾ ལོཀཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ནཝཝིདྷཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ ནིབྦཏྟིཏཾ དྷམྨཱདྷིཔཏེཡྻཾ. ན ཨིཏི བྷཝཱབྷཝཧེཏཱུཏི ཨིཏི བྷཝོ, ཨིཏི བྷཝོཏི ཨེཝཾ ཨཱཡཏིཾ, ན ཏསྶ ཏསྶ སམྤཏྟིབྷཝསྶ ཧེཏུ. ཨོཏིཎྞོཏི ཨནུཔཝིཊྛོ. ཡསྶ ཧི ཛཱཏི ཨནྟོཔཝིཊྛཱ, སོ ཛཱཏིཡཱ ཨོཏིཎྞོ ནཱམ. ཛརཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶཱཏི སཀལསྶ ཝཊྚདུཀྑརཱསིསྶ. ཨནྟཀིརིཡཱ ¶ པཉྙཱཡེཐཱཏི ཨནྟཀརཎཾ པརིཙྪེདཔརིཝཊུམཀརཎཾ པཉྙཱཡེཡྻ. ཨོཧཱཡཱཏི པཧཱཡ. པཱཔིཊྛཏརེཏི ལཱམཀཏརེ. ཨཱརདྡྷནྟི པགྒཧིཏཾ པརིཔུཎྞཾ, ཨཱརདྡྷཏྟཱཝ ཨསལླཱིནཾ. ཨུཔཊྛིཏཱཏི ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཝསེན ཨུཔཊྛིཏཱ. ཨུཔཊྛིཏཏྟཱཝ ཨསམྨུཊྛཱ. པསྶདྡྷོ ཀཱཡོཏི ནཱམཀཱཡོ ཙ ཀརཛཀཱཡོ ཙ པསྶདྡྷོ ཝཱུཔསནྟདརཐོ. པསྶདྡྷཏྟཱཝ ཨསཱརདྡྷོ. སམཱཧིཏཾ ཙིཏྟནྟི ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ སམྨཱ ཨཱཧིཏཾ སུཊྛུ ཋཔིཏཾ. སམྨཱ ཨཱཧིཏཏྟཱཝ ཨེཀགྒཾ. ཨདྷིཔཏིཾ ཀརིཏྭཱཏི ཛེཊྛཀཾ ཀཏྭཱ. སུདྡྷཾ ¶ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏཱིཏི སུདྡྷཾ ནིམྨལཾ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ པརིཧརཏི པཊིཛགྒཏི, གོཔཱཡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཉྩ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ པརིཡཱཡེན སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏི ནཱམ, ཕལཔྤཏྟོཝ པན ནིཔྤརིཡཱཡེན སུདྡྷམཏྟཱནཾ པརིཧརཏི.

སྭཱཀྑཱཏོཏིཨཱདཱིནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༤༧) ཝིཏྠཱརིཏཱནི. ཛཱནཾ པསྶཾ ཝིཧརནྟཱིཏི ཏཾ དྷམྨཾ ཛཱནནྟཱ པསྶནྟཱ ཝིཧརནྟི. ཨིམཱནི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཱིཎི ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནཱིཏི ¶ ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏཱིཎི ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱནི ཀཐིཏཱནི.

པཀུབྦཏོཏི ཀརོནྟསྶ. ཨཏྟཱ ཏེ པུརིས ཛཱནཱཏི, སཙྩཾ ཝཱ ཡདི ཝཱ མུསཱཏི ཡཾ ཏྭཾ ཀརོསི, ཏཾ ཡདི ཝཱ ཡཐཱསབྷཱཝཾ ཡདི ཝཱ ནོ ཡཐཱསབྷཱཝནྟི ཏཝ ཨཏྟཱཝ ཛཱནཱཏི. ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེན ཝེདིཏབྦཾ ‘‘པཱཔཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ལོཀེ པཊིཙྪནྣཊྛཱནཾ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི. ཀལྱཱཎནྟི སུནྡརཾ. ཨཏིམཉྙསཱིཏི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ མཉྙསི. ཨཏྟཱནཾ པརིགཱུཧསཱིཏི ཡཐཱ མེ ཨཏྟཱཔི ན ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ནཾ པརིགཱུཧཱམཱིཏི ཝཱཡམསི. ཨཏྟཱདྷིཔཏེཡྻཀོཏི ཨཏྟཛེཊྛཀོ. ལོཀཱདྷིཔོཏི ལོཀཛེཊྛཀོ. ནིཔཀོཏི པཉྙཝཱ. ཛྷཱཡཱིཏི ཛྷཱཡནྟོ. དྷམྨཱདྷིཔོཏི དྷམྨཛེཊྛཀོ. སཙྩཔརཀྐམོཏི ཐིརཔརཀྐམོ བྷཱུཏཔརཀྐམོ. པསཡ྄ཧ མཱརནྟི མཱརཾ པསཧིཏྭཱ. ཨབྷིབྷུཡྻ ཨནྟཀནྟི ཨིདཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཡོ ཙ ཕུསཱི ཛཱཏིཀྑཡཾ པདྷཱནཝཱཏི ཡོ ཛྷཱཡཱི པདྷཱནཝཱ མཱརཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཛཱཏིཀྑཡཾ ཨརཧཏྟཾ ཕུསི. སོ ¶ ཏཱདིསོཏི སོ ཏཐཱཝིདྷོ ཏཐཱསཎྛིཏོ. ལོཀཝིདཱུཏི ཏཡོ ལོཀེ ཝིདིཏེ པཱཀཊེ ཀཏྭཱ ཋིཏོ. སུམེདྷོཏི སུཔཉྙོ. སབྦེསུ དྷམྨེསུ ཨཏམྨཡོ མུནཱིཏི སབྦེ ཏེབྷཱུམཀདྷམྨེ ཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ཏམྨཡཏཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨཏམྨཡོ ཁཱིཎཱསཝམུནི ཀདཱཙི ཀཏྠཙི ན ཧཱིཡཏི ན པརིཧཱིཡཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏཱིཏི.

དེཝདཱུཏཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

༥. ཙཱུལ༹ཝགྒོ

༡. སམྨུཁཱིབྷཱཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༡. པཉྩམསྶ ¶ པཋམེ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱཏི སམྨུཁཱིབྷཱཝེན, ཝིཛྫམཱནཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ. པསཝཏཱིཏི པཊིལབྷཏི. སདྡྷཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱཏི ཡདི ཧི སདྡྷཱ ན བྷཝེཡྻ, དེཡྻདྷམྨོ ན བྷཝེཡྻ, དཀྑིཎེཡྻསངྑཱཏཱ པཊིགྒཱཧཀཔུགྒལཱ ན བྷཝེཡྻུཾ, ཀཐཾ པུཉྙཀམྨཾ ཀརེཡྻ. ཏེསཾ པན སམྨུཁཱིབྷཱཝེན སཀྐཱ ཀཱཏུནྟི ཏསྨཱ ‘‘སདྡྷཱཡ སམྨུཁཱིབྷཱཝཱ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཏྠ ཙ དྭེ ¶ དྷམྨཱ སུལབྷཱ དེཡྻདྷམྨཱ ཙེཝ དཀྑིཎེཡྻཱ ཙ, སདྡྷཱ པན དུལླབྷཱ. པུཐུཛྫནསྶ ཧི སདྡྷཱ ཨཐཱཝརཱ པདཝཱརེན ནཱནཱ ཧོཏི, ཏེནེཝ མཧཱམོགྒལླཱནསདིསོཔི ཨགྒསཱཝཀོ པཱཊིབྷོགོ བྷཝིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཨཱཧ – ‘‘དྭིནྣཾ ཁོ ཏེ ཨཧཾ, ཨཱཝུསོ, དྷམྨཱནཾ པཱཊིབྷོགོ བྷོགཱནཉྩ ཛཱིཝིཏསྶ ཙ, སདྡྷཱཡ པན ཏྭཾཡེཝ པཱཊིབྷོགོ’’ཏི (ཨུདཱ. ༡༨).

༢. ཏིཋཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༢. དུཏིཡེ ཝིགཏམལམཙྪེརེནཱཏི ཝིགཏམཙྪརིཡམལེན. མུཏྟཙཱགོཏི ཝིསྶཊྛཙཱགོ. པཡཏཔཱཎཱིཏི དྷོཏཧཏྠོ. ཨསྶདྡྷོ ཧི སཏཀྑཏྟུཾ ཧཏྠེ དྷོཝིཏྭཱཔི མལིནཧཏྠོཝ ཧོཏི, སདྡྷོ པན དཱནཱབྷིརཏཏྟཱ མལིནཧཏྠོཔི དྷོཏཧཏྠོཝ. ཝོསྶགྒརཏོཏི ¶ ཝོསྶགྒསངྑཱཏེ དཱནེ རཏོ. ཡཱཙཡོགོཏི ཡཱཙིཏུཾ ཡུཏྟོ, ཡཱཙཀེཧི ཝཱ ཡོགོ ཨསྶཱཏིཔི ཡཱཙཡོགོ. དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོཏི དཱནཾ དདནྟོ སཾཝིབྷཱགཉྩ ཀརོནྟོ དཱནསཾཝིབྷཱགརཏོ ནཱམ ཧོཏི.

དསྶནཀཱམོ སཱིལཝཏནྟི དསཔི ཡོཛནཱནི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཡོཛནསཏམྤི གནྟྭཱ སཱིལསམྤནྣེ དཊྛུཀཱམོ ཧོཏི པཱཊལིཔུཏྟཀབྲཱཧྨཎོ ཝིཡ སདྡྷཱཏིསྶམཧཱརཱཛཱ ཝིཡ ཙ. པཱཊལིཔུཏྟསྶ ཀིར ནགརདྭཱརེ སཱལཱཡ ནིསིནྣཱ དྭེ བྲཱཧྨཎཱ ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔཝཱསིམཧཱནཱགཏྠེརསྶ གུཎཀཐཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨམྷེཧི ཏཾ བྷིཀྑུཾ དཊྛུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི དྭེཔི ཛནཱ ནིཀྑམིཾསུ. ཨེཀོ ཨནྟརཱམགྒེ ཀཱལམཀཱསི. ཨེཀོ སམུདྡཏཱིརཾ པཏྭཱ ནཱཝཱཡ མཧཱཏིཏྠཔཊྚནེ ཨོརུཡ྄ཧ ཨནུརཱདྷཔུརཾ ¶ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱལ༹ཝལླིམཎྜཔོ ཀུཧི’’ནྟི པུཙྪི. རོཧཎཛནཔདེཏི. སོ ཨནུཔུབྦེན ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ པཏྭཱ ཙཱུལ༹ནགརགཱམེ དྷུརགྷརེ ནིཝཱསཾ གཧེཏྭཱ ཐེརསྶ ཨཱཧཱརཾ སམྤཱདེཏྭཱ པཱཏོཝ ཝུཊྛཱཡ ཐེརསྶ ཝསནཊྛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ གནྟྭཱ ཛནཔརིཡནྟེ ཋིཏོ ཐེརཾ དཱུརཏོཝ ཨཱགཙྪནྟཾ དིསྭཱ སཀིཾ ཏཏྠེཝ ཋིཏོ ཝནྡིཏྭཱ པུན ཨུཔསངྐམིཏྭཱ གོཔྥཀེསུ དལ༹ྷཾ གཧེཏྭཱ ཝནྡནྟོ ‘‘ཨུཙྩཱ, བྷནྟེ, ཏུམྷེ’’ཏི ཨཱཧ. ཐེརོ ཙ ནཱཏིཨུཙྩོ ནཱཏིརསྶོ པམཱཎཡུཏྟོཝ, ཏེན ནཾ པུན ཨཱཧ – ‘‘ནཱཏིཨུཙྩཱ ཏུམྷེ, ཏུམྷཱཀཾ ¶ པན གུཎཱ མེཙཀཝཎྞསྶ སམུདྡསྶ མཏྠཀེན གནྟྭཱ སཀལཛམྦུདཱིཔཏལཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ གཏཱ, ཨཧམྤི པཱཊལིཔུཏྟནགརདྭཱརེ ནིསིནྣོ ཏུམྷཱཀཾ གུཎཀཐཾ ཨསྶོསི’’ནྟི. སོ ཐེརསྶ བྷིཀྑཱཧཱརཾ དཏྭཱ ཨཏྟནོ ཏིཙཱིཝརཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ ཐེརསྶ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཏསྶོཝཱདེ པཏིཊྛཱཡ ཀཏིཔཱཧེནེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

སདྡྷཱཏིསྶམཧཱརཱཛཱཔི, ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ཝནྡིཏབྦཡུཏྟཀཾ ¶ ཨེཀཾ ཨཡྻཾ ཨཱཙིཀྑཐཱ’’ཏི པུཙྪི. བྷིཀྑཱུ ‘‘མངྒལཝཱསཱི ཀུཊྚཏིསྶཏྠེརོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. རཱཛཱ མཧཱཔརིཝཱརེན པཉྩཡོཛནམགྒཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ ‘‘ཀིཾ སདྡོ ཨེསོ, ཨཱཝུསོ’’ཏི བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི. ‘‘རཱཛཱ, བྷནྟེ, ཏུམྷཱཀཾ དསྶནཏྠཱཡ ཨཱགཏོ’’ཏི. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ མཡ྄ཧཾ མཧལླཀཀཱལེ རཱཛགེཧེ ཀམྨ’’ནྟི དིཝཱཊྛཱནེ མཉྩེ ནིཔཛྫིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ ལེཁཾ ལིཁནྟོ ཨཙྪི. རཱཛཱ ‘‘ཀཧཾ ཐེརོ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘དིཝཱཊྛཱནེ’’ཏི སུཏྭཱ ཏཏྠ གཙྪནྟོ ཐེརཾ བྷཱུམིཡཾ ལེཁཾ ལིཁནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཁཱིཎཱསཝསྶ ནཱམ ཧཏྠཀུཀྐུཙྩཾ ནཏྠི, ནཱཡཾ ཁཱིཎཱསཝོ’’ཏི ཨཝནྡིཏྭཱཝ ནིཝཏྟི. བྷིཀྑུསངྒྷོ ཐེརཾ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ཨེཝཾཝིདྷསྶ སདྡྷསྶ པསནྣསྶ རཉྙོ ཀསྨཱ ཝིཔྤཊིསཱརཾ ཀརིཏྠཱ’’ཏི. ‘‘ཨཱཝུསོ, རཉྙོ པསཱདརཀྑནཾ ན ཏུམྷཱཀཾ བྷཱརོ, མཧལླཀཏྠེརསྶ བྷཱརོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཔརབྷཱགེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡནྟོ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨཱཧ – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཱུཊཱགཱརམྷི ཨཉྙམྤི པལླངྐཾ ཨཏྠརཐཱ’’ཏི. ཏསྨིཾ ཨཏྠཏེ ཐེརོ – ‘‘ཨིདཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨནྟརེ ཨཔྤཏིཊྛཧིཏྭཱ རཉྙཱ དིཊྛཀཱལེཡེཝ བྷཱུམིཡཾ པཏིཊྛཱཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡི. ཀཱུཊཱགཱརཾ པཉྩཡོཛནམགྒཾ ཨཱཀཱསེན ཨགམཱསི. པཉྩཡོཛནམགྒེ དྷཛཾ དྷཱརེཏུཾ སམཏྠཱ རུཀྑཱ དྷཛཔགྒཧིཏཱཝ ཨཧེསུཾ. གཙྪཱཔི གུམྦཱཔི སབྦེ ཀཱུཊཱགཱརཱབྷིམུཁཱ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ.

རཉྙོཔི པཎྞཾ པཧིཎིཾསུ ‘‘ཐེརོ པརིནིབྦུཏོ, ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨཱཀཱསེན ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི. རཱཛཱ ན སདྡཧི. ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ ཐཱུཔཱརཱམཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ སིལཱཙེཏིཡཊྛཱནཾ ཨགམཱསི. ཙེཏིཡཾ སཧ ཝཏྠུནཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཀཱུཊཱགཱརམཏྠཀེ ཨཊྛཱསི, སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི པཝཏྟིཾསུ ¶ . ཏསྨིཾ ཁཎེ མཧཱབྱགྒྷཏྠེརོ ནཱམ ལོཧཔཱསཱདེ སཏྟམཀཱུཊཱགཱརེ ནིསིནྣོ བྷིཀྑཱུནཾ ཝིནཡཀམྨཾ ཀརོནྟོ ཏཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀིཾ སདྡོ ¶ ཨེསོ’’ཏི པཊིཔུཙྪི. བྷནྟེ, མངྒལཝཱསཱི ཀུཊྚཏིསྶཏྠེརོ པརིནིབྦུཏོ, ཀཱུཊཱགཱརཾ པཉྩཡོཛནམགྒཾ ཨཱཀཱསེན ཨཱགཏཾ, ཏཏྠ སོ སཱདྷུཀཱརསདྡོཏི. ཨཱཝུསོ, པུཉྙཝནྟེ ནིསྶཱཡ ¶ སཀྐཱརཾ ལབྷིསྶཱམཱཏི ཨནྟེཝཱསིཀེ ཁམཱཔེཏྭཱ ཨཱཀཱསེནེཝ ཨཱགནྟྭཱ ཏཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ དུཏིཡམཉྩེ ནིསཱིདིཏྭཱ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦཱཡི. རཱཛཱ གནྡྷཔུཔྥཙུཎྞཱནི ཨཱདཱཡ གནྟྭཱ ཨཱཀཱསེ ཋིཏཾ ཀཱུཊཱགཱརཾ དིསྭཱ ཀཱུཊཱགཱརཾ པཱུཛེསི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཀཱུཊཱགཱརཾ ཨོཏརིཏྭཱ པཐཝིཡཾ པཏིཊྛིཏཾ. རཱཛཱ མཧཱསཀྐཱརེན སརཱིརཀིཙྩཾ ཀཱརེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ གཧེཏྭཱ ཙེཏིཡཾ ཨཀཱསི. ཨེཝརཱུཔཱ སཱིལཝནྟཱནཾ དསྶནཀཱམཱ ནཱམ ཧོནྟི.

སདྡྷམྨཾ སོཏུམིཙྪཏཱིཏི ཏཐཱགཏཔྤཝེདིཏཾ སདྡྷམྨཾ སོཏུཀཱམོ ཧོཏི པིཎྜཔཱཏིཀཏྠེརཱདཡོ ཝིཡ. གངྒཱཝནཝཱལིཨངྒཎམྷི ཀིར ཏིཾས བྷིཀྑཱུ ཝསྶཾ ཨུཔགཏཱ ཨནྭདྡྷམཱསཾ ཨུཔོསཐདིཝསེ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམམཧཱཨརིཡཝཾསཉྩ (ཨ. ནི. ༤.༢༨) ཀཐེནྟི. ཨེཀོ པིཎྜཔཱཏིཀཏྠེརོ པཙྪཱབྷཱགེན ཨཱགནྟྭཱ པཊིཙྪནྣཊྛཱནེ ནིསཱིདི. ཨཐ ནཾ ཨེཀོ གོནསོ ཛངྒྷཔིཎྜིམཾསཾ སཎྜཱསེན གཎྷནྟོ ཝིཡ ཌཾསི. ཐེརོ ཨོལོཀེནྟོ གོནསཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཛྫ དྷམྨསྶཝནནྟརཱཡཾ ན ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གོནསཾ གཧེཏྭཱ ཐཝིཀཱཡ པཀྑིཔིཏྭཱ ཐཝིཀཱམུཁཾ བནྡྷིཏྭཱ ཨཝིདཱུརེ ཋཱནེ ཋཔེཏྭཱ དྷམྨཾ སུཎནྟོཝ ནིསཱིདི. ཨརུཎུགྒམནཉྩ ཝིསཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ ཐེརསྶ ཏིཎྞཾ ཕལཱནཾ པཱཔུཎནཉྩ ཝིསསྶ དཊྛཊྛཱནེནེཝ ཨོཏརིཏྭཱ པཐཝིཔཝིསནཉྩ དྷམྨཀཐིཀཏྠེརསྶ དྷམྨཀཐཱནིཊྛཱཔནཉྩ ཨེཀཀྑཎེཡེཝ ཨཧོསི. ཏཏོ ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཱཝུསོ ཨེཀོ མེ ཙོརོ གཧིཏོ’’ཏི ཐཝིཀཾ མུཉྩིཏྭཱ གོནསཾ ཝིསྶཛྫེསི. བྷིཀྑཱུ དིསྭཱ ‘‘ཀཱཡ ཝེལཱཡ དཊྛཏྠ, བྷནྟེ’’ཏི པུཙྪིཾསུ. ཧིཡྻོ སཱཡནྷསམཡེ, ཨཱཝུསོཏི. ཀསྨཱ, བྷནྟེ, ཨེཝཾ བྷཱརིཡཾ ཀམྨཾ ཀརིཏྠཱཏི. ཨཱཝུསོ, སཙཱཧཾ དཱིགྷཛཱཏིཀེན དཊྛོཏི ཝདེཡྻཾ, ནཡིམཾ ཨེཏྟཀཾ ཨཱནིསཾསཾ ¶ ལབྷེཡྻནྟི. ཨིདཾ ཏཱཝ པིཎྜཔཱཏིཀཏྠེརསྶ ཝཏྠུ.

དཱིགྷཝཱཔིཡམྤི ‘‘མཧཱཛཱཏཀབྷཱཎཀཏྠེརོ གཱཐཱསཧསྶཾ མཧཱཝེསྶནྟརཾ ཀཐེསྶཏཱི’’ཏི ཏིསྶམཧཱགཱམེ ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརཝཱསཱི ཨེཀོ ¶ དཧརོ སུཏྭཱ ཏཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀཱཧེནེཝ ནཝཡོཛནམགྒཾ ཨཱགཏོ. ཏསྨིཾཡེཝ ཁཎེ ཐེརོ དྷམྨཀཐཾ ཨཱརབྷི. དཧརོ དཱུརམགྒཱགམནེན སཉྫཱཏཀཱཡདརཐཏྟཱ པཊྛཱནགཱཐཱཡ སདྡྷིཾ ཨཝསཱནགཱཐཾཡེཝ ཝཝཏྠཔེསི. ཏཏོ ཐེརསྶ ‘‘ཨིདམཝོཙཱ’’ཏི ¶ ཝཏྭཱ ཨུཊྛཱཡ གམནཀཱལེ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཱགམནཀམྨཾ མོགྷཾ ཛཱཏ’’ནྟི རོདམཱནོ ཨཊྛཱསི. ཨེཀོ མནུསྶོ ཏཾ ཀཐཾ སུཏྭཱ གནྟྭཱ ཐེརསྶ ཨཱརོཙེསི, ‘‘བྷནྟེ, ‘ཏུམྷཱཀཾ དྷམྨཀཐཾ སོསྶཱམཱི’ཏི ཨེཀོ དཧརབྷིཀྑུ ཏིསྶམཧཱཝིཧཱརཱ ཨཱགཏོ, སོ ‘ཀཱཡདརཐབྷཱཝེན མེ ཨཱགམནཾ མོགྷཾ ཛཱཏ’ནྟི རོདམཱནོ ཋིཏོ’’ཏི. གཙྪཐ སཉྙཱཔེཐ ནཾ ‘‘པུན སྭེ ཀཐེསྶཱམཱ’’ཏི. སོ པུནདིཝསེ ཐེརསྶ དྷམྨཀཐཾ སུཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཱཔུཎི.

ཨཔརཱཔི ཨུལླཀོལིཀཎྞིཝཱསིཀཱ ཨེཀཱ ཨིཏྠཱི པུཏྟཀཾ པཱཡམཱནཱ ‘‘དཱིགྷབྷཱཎཀམཧཱཨབྷཡཏྠེརོ ནཱམ ཨརིཡཝཾསཔཊིཔདཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི སུཏྭཱ པཉྩཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ དིཝཱཀཐིཀཏྠེརསྶ ནིསིནྣཀཱལེཡེཝ ཝིཧཱརཾ པཝིསིཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པུཏྟཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ དིཝཱཀཐིཀཏྠེརསྶ ཋིཏཀཱཝ དྷམྨཾ ཨསྶོསི. སརབྷཱཎཀེ ཐེརེ ཨུཊྛིཏེ དཱིགྷབྷཱཎཀམཧཱཨབྷཡཏྠེརོ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསབྷཱཝནཱརཱམམཧཱཨརིཡཝཾསཾ ཨཱརབྷི. སཱ ཋིཏཀཱཝ པགྒཎྷཱཏི. ཐེརོ ཏཡོ ཨེཝ པཙྩཡེ ཀཐེཏྭཱ ཨུཊྛཱནཱཀཱརཾ ཨཀཱསི. སཱ ཨུཔཱསིཀཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨཡྻོ, ‘ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེསྶཱམཱི’ཏི སིནིདྡྷབྷོཛནཾ བྷུཉྫིཏྭཱ མདྷུརཔཱནཀཾ པིཝིཏྭཱ ཡཊྛིམདྷུཀཏེལཱདཱིཧི བྷེསཛྫཾ ཀཏྭཱ ཀཐེཏུཾ ¶ ཡུཏྟཊྛཱནེཡེཝ ཨུཊྛཧཏཱི’’ཏི. ཐེརོ ‘‘སཱདྷུ, བྷགིནཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཔརི བྷཱཝནཱརཱམཾ པཊྛཔེསི. ཨརུཎུགྒམནཉྩ ཐེརསྶ ‘‘ཨིདམཝོཙཱ’’ཏི ཝཙནཉྩ ཨུཔཱསིཀཱཡ སོཏཱཔཏྟིཕལུཔྤཏྟི ཙ ཨེཀཀྑཎེཡེཝ ཨཧོསི.

ཨཔརཱཔི ཀལ༹མྤརཝཱསིཀཱ ཨིཏྠཱི ཨངྐེན པུཏྟཾ ཨཱདཱཡ ‘‘དྷམྨཾ སོསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟལཔབྦཏཾ གནྟྭཱ ཨེཀཾ རུཀྑཾ ནིསྶཱཡ དཱརཀཾ ནིཔཛྫཱཔེཏྭཱ སཡཾ ཋིཏཀཱཝ དྷམྨཾ སུཎཱཏི. རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ ཨེཀོ དཱིགྷཛཱཏིཀོ ཏསྶཱ ¶ པསྶནྟིཡཱཡེཝ སམཱིཔེ ནིཔནྣདཱརཀཾ ཙཏཱུཧི དཱཋཱཧི ཌཾསིཏྭཱ ཨགམཱསི. སཱ ཙིནྟེསི – ‘‘སཙཱཧཾ ‘པུཏྟོ མེ སཔྤེན དཊྛོ’ཏི ཝཀྑཱམི, དྷམྨསྶ ཨནྟརཱཡོ བྷཝིསྶཏི. ཨནེཀཀྑཏྟུཾ ཁོ པན མེ ཨཡཾ སཾསཱརཝཊྚེ ཝཊྚནྟིཡཱ པུཏྟོ ཨཧོསི, དྷམྨམེཝ ཙརིསྶཱམཱི’’ཏི ཏིཡཱམརཏྟིཾ ཋིཏཀཱཝ དྷམྨཾ པགྒཎྷིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལེ པཏིཊྛཱཡ ཨརུཎེ ཨུགྒཏེ སཙྩཀིརིཡཱཡ པུཏྟསྶ ཝིསཾ ནིམྨཐེཏྭཱ པུཏྟཾ གཧེཏྭཱ གཏཱ. ཨེཝརཱུཔཱ པུགྒལཱ དྷམྨཾ སོཏུཀཱམཱ ནཱམ ཧོནྟི.

༣. ཨཏྠཝསསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༣. ཏཏིཡེ ¶ ཏཡོ, བྷིཀྑཝེ, ཨཏྠཝསེ སམྤསྶམཱནེནཱཏི ཏཡོ ཨཏྠེ ཏཱིཎི ཀཱརཎཱནི པསྶནྟེན. ཨལམེཝཱཏི ཡུཏྟམེཝ. ཡོ དྷམྨཾ དེསེཏཱིཏི ཡོ པུགྒལོ ཙཏུསཙྩདྷམྨཾ པཀཱསེཏི. ཨཏྠཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཨཊྛཀཐཾ ཉཱཎེན པཊིསཾཝེདཱི. དྷམྨཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི པཱལི༹དྷམྨཾ པཊིསཾཝེདཱི.

༤. ཀཐཱཔཝཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༤. ཙཏུཏྠེ ཋཱནེཧཱིཏི ཀཱརཎེཧི. པཝཏྟིནཱིཏི ཨཔྤཊིཧཏཱ ནིཡྻཱནིཀཱ.

༥. པཎྜིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༥. པཉྩམེ པཎྜིཏཔཉྙཏྟཱནཱིཏི པཎྜིཏེཧི པཉྙཏྟཱནི ཀཐིཏཱནི པསཏྠཱནི. སཔྤུརིསཔཉྙཏྟཱནཱིཏི སཔྤུརིསེཧི མཧཱཔུརིསེཧི པཉྙཏྟཱནི ཀཐིཏཱནི པསཏྠཱནི. ཨཧིཾསཱཏི ཀརུཎཱ ཙེཝ ཀརུཎཱཔུབྦབྷཱགོ ཙ. སཾཡམོཏི སཱིལསཾཡམོ. དམོཏི ¶ ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ, ཨུཔོསཐཝསེན ཝཱ ཨཏྟདམནཾ, པུཎྞོཝཱདེ (མ. ནི. ༣.༣༩༥ ཨཱདཡོ; སཾ. ནི. ༤.༨༨ ཨཱདཡོ) དམོཏི ཝུཏྟཱ ཁནྟིཔི ཨཱལ༹ཝཀེ (སཾ. ནི. ༡.༢༤༦; སུ. ནི. ༡༨༣ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟཱ པཉྙཱཔི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཏིཡེཝ. མཱཏཱཔིཏུ ཨུཔཊྛཱནནྟི མཱཏཱཔིཏཱུནཾ རཀྑནཾ གོཔནཾ པཊིཛགྒནཾ. སནྟཱནནྟི ཨཉྙཏྠ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཨརིཡསཱཝཀཱ སནྟོ ནཱམ, ཨིདྷ པན མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཏསྨཱ ཨུཏྟམཊྛེན སནྟཱནཾ ¶ , སེཊྛཙརིཡཊྛེན བྲཧྨཙཱརཱིནཾ. ཨིདཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱནཾ སབྦྷི ཨུཔཉྙཱཏནྟི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. སཏཾ ཨེཏཱནི ཋཱནཱནཱིཏི སནྟཱནཾ ཨུཏྟམཔུརིསཱནཾ ཨེཏཱནི ཋཱནཱནི ཀཱརཎཱནི. ཨརིཡོ དསྶནསམྤནྣོཏི ཨིདྷ ཨིམེསཾཡེཝ ཏིཎྞཾ ཋཱནཱནཾ ཀཱརཎེན ཨརིཡོ ཙེཝ དསྶནསམྤནྣོ ཙ ཝེདིཏབྦོ, ན བུདྡྷཱདཡོ ན སོཏཱཔནྣཱ. ཨཐ ཝཱ སཏཾ ཨེཏཱནི ཋཱནཱནཱིཏི མཱཏུཔཊྛཱནཾ པིཏུཔཊྛཱནནྟི ཨེཏཱནི ཋཱནཱནི སནྟཱནཾ ཨུཏྟམཔུརིསཱནཾ ཀཱརཎཱནཱིཏི ཨེཝཾ མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀཝསེན ཨིམིསྶཱ གཱཐཱཡ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. མཱཏཱཔིཏུཨུཔཊྛཱཀོཡེཝ ཧི ཨིདྷ ‘‘ཨརིཡོ དསྶནསམྤནྣོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ས ལོཀཾ བྷཛཏེ སིཝནྟི སོ ཁེམཾ དེཝལོཀཾ གཙྪཏཱིཏི.

༦. སཱིལཝནྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༦. ཚཊྛེ ¶ ཏཱིཧི ཋཱནེཧཱིཏི ཏཱིཧི ཀཱརཎེཧི. ཀཱཡེནཱཏིཨཱདཱིསུ བྷིཀྑཱུ ཨཱགཙྪནྟེ དིསྭཱ པཙྩུགྒམནཾ ཀརོནྟཱ གཙྪནྟེ ཨནུགཙྪནྟཱ ཨཱསནསཱལཱཡ སམྨཛྫནཨུཔལེཔནཱདཱིནི ཀརོནྟཱ ཨཱསནཱནི པཉྙཱཔེནྟཱ པཱནཱིཡཾ པཙྩུཔཊྛཱཔེནྟཱ ཀཱཡེན པུཉྙཾ པསཝནྟི ནཱམ. བྷིཀྑུསངྒྷཾ པིཎྜཱཡ ཙརནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཡཱགུཾ དེཐ, བྷཏྟཾ དེཐ, སཔྤིནཝནཱིཏཱདཱིནི དེཐ, གནྡྷཔུཔྥཱདཱིཧི པཱུཛེཐ, ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཐ, དྷམྨཾ སུཎཱཐ, ཙེཏིཡཾ ཝནྡཐཱ’’ཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟཱ ཝཱཙཱཡ པུཉྙཾ པསཝནྟི ནཱམ. བྷིཀྑཱུ པིཎྜཱཡ ཙརནྟེ དིསྭཱ ‘‘ལབྷནྟཱུ’’ཏི ཙིནྟེནྟཱ མནསཱ པུཉྙཾ པསཝནྟི ནཱམ. པསཝནྟཱིཏི པཊིལབྷནྟི. པུཉྙཾ ¶ པནེཏྠ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཾ ཀཐིཏཾ.

༧. སངྑཏལཀྑཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༧. སཏྟམེ སངྑཏསྶཱཏི པཙྩཡེཧི སམཱགནྟྭཱ ཀཏསྶ. སངྑཏལཀྑཎཱནཱིཏི སངྑཏཾ ཨེཏནྟི སཉྫཱནནཀཱརཎཱནི ནིམིཏྟཱནི. ཨུཔྤཱདོཏི ཛཱཏི. ཝཡོཏི བྷེདོ. ཋིཏསྶ ཨཉྙཐཏྟཾ ནཱམ ཛརཱ. ཏཏྠ སངྑཏནྟི ཏེབྷཱུམཀཱ དྷམྨཱ. མགྒཕལཱནི པན ཨསམྨསནཱུཔགཏྟཱ ཨིདྷ ན ཀཐཱིཡནྟི. ཨུཔྤཱདཱདཡོ སངྑཏལཀྑཎཱ ནཱམ. ཏེསུ ཨུཔྤཱདཀྑཎེ ཨུཔྤཱདོ, ཋཱནཀྑཎེ ཛརཱ, བྷེདཀྑཎེ ཝཡོ. ལཀྑཎཾ ན སངྑཏཾ, སངྑཏཾ ན ལཀྑཎཾ ¶ , ལཀྑཎེན པན སངྑཏཾ པརིཙྪིནྣཾ. ཡཐཱ ཧཏྠིཨསྶགོམཧིཾསཱདཱིནཾ སཏྟིསཱུལཱདཱིནི སཉྫཱནནལཀྑཎཱནི ན ཧཏྠིཨཱདཡོ, ནཔི ཧཏྠིཨཱདཡོ ལཀྑཎཱནེཝ, ལཀྑཎེཧི པན ཏེ ‘‘ཨསུཀསྶ ཧཏྠཱི, ཨསུཀསྶ ཨསྶོ, ཨསུཀཧཏྠཱི, ཨསུཀཨསྶོ’’ཏི ཝཱ པཉྙཱཡནྟི, ཨེཝཾསམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ.

༨. ཨསངྑཏལཀྑཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༨. ཨཊྛམེ ཨསངྑཏསྶཱཏི པཙྩཡེཧི སམཱགནྟྭཱ ཨཀཏསྶ. ཨསངྑཏལཀྑཎཱནཱིཏི ཨསངྑཏཾ ཨེཏནྟི སཉྫཱནནཀཱརཎཱནི ནིམིཏྟཱནི. ན ཨུཔྤཱདོ པཉྙཱཡཏཱིཏིཨཱདཱིཧི ཨུཔྤཱདཛརཱབྷངྒཱནཾ ཨབྷཱཝོ ཝུཏྟོ. ཨུཔྤཱདཱདཱིནཉྷི ཨབྷཱཝེན ཨསངྑཏནྟི པཉྙཱཡཏི.

༩. པབྦཏརཱཛསུཏྟཝཎྞནཱ

༤༩. ནཝམེ ¶ མཧཱསཱལཱཏི མཧཱརུཀྑཱ. ཀུལཔཏིནྟི ཀུལཛེཊྛཀཾ. སེལོཏི སིལཱམཡོ. ཨརཉྙསྨིནྟི ཨགཱམཀཊྛཱནེ. བྲཧྨཱཏི མཧནྟོ. ཝནེཏི ཨཊཝིཡཾ. ཝནཔྤཏཱིཏི ཝནཛེཊྛཀཱ. ཨིདྷ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱན, མགྒཾ སུགཏིགཱམིནནྟི སུགཏིགཱམིཀམགྒསངྑཱཏཾ དྷམྨཾ ཙརིཏྭཱ.

༡༠. ཨཱཏཔྤཀརཎཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༠. དསམེ ¶ ཨཱཏཔྤཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཝཱིརིཡཾ ཀཱཏུཾ ཡུཏྟཾ. ཨནུཔྤཱདཱཡཱཏི ཨནུཔྤཱདཏྠཱཡ, ཨནུཔྤཱདཾ སཱདྷེསྶཱམཱིཏི ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཀཏྟབྦནྟི ཨཏྠོ. པརཏོཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱརཱིརིཀཱནནྟི སརཱིརསམྦྷཝཱནཾ. དུཀྑཱནནྟི དུཀྑམཱནཾ. ཏིབྦཱནནྟི བཧལཱནཾ, ཏཱཔནཝསེན ཝཱ ཏིབྦཱནཾ. ཁརཱནནྟི ཕརུསཱནཾ. ཀཊུཀཱནནྟི ཏིཁིཎཱནཾ. ཨསཱཏཱནནྟི ཨམདྷུརཱནཾ. ཨམནཱཔཱནནྟི མནཾ ཝཌྜྷེཏུཾ ཨསམཏྠཱནཾ. པཱཎཧརཱནནྟི ཛཱིཝིཏཧརཱནཾ. ཨདྷིཝཱསནཱཡཱཏི ཨདྷིཝཱསནཏྠཱཡ སཧནཏྠཱཡ ཁམནཏྠཱཡ.

ཨེཏྟཀེ ¶ ཋཱནེ སཏྠཱ ཨཱཎཱཔེཏྭཱ ཨཱཎཏྟིཾ པཝཏྟེཏྭཱ ཨིདཱནི སམཱདཔེནྟོ ཡཏོ ཁོ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཏོཏི ཡདཱ. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཝཱིརིཡཝཱ. ནིཔཀོཏི སཔྤཉྙོ. སཏོཏི སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ. དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ པརིཙྪེདཔརིཝཊུམཀིརིཡཱཡ. ཨིམེ ཙ པན ཨཱཏཱཔཱདཡོ ཏཡོཔི ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཱ ཀཐིཏཱ.

༡༡. མཧཱཙོརསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༡. ཨེཀཱདསམེ མཧཱཙོརོཏི མཧནྟོ བལཝཙོརོ. སནྡྷིནྟི གྷརསནྡྷིཾ. ནིལློཔནྟི མཧཱཝིལོཔཾ. ཨེཀཱགཱརིཀནྟི ཨེཀམེཝ གེཧཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཝིལུམྤནཾ. པརིཔནྠེཔི ཏིཊྛཏཱིཏི པནྠདཱུཧནཀམྨཾ ཀརོཏི. ནདཱིཝིདུགྒནྟི ནདཱིནཾ དུགྒམཊྛཱནཾ ཨནྟརདཱིཔཀཾ, ཡཏྠ སཀྐཱ ཧོཏི དྭཱིཧིཔི ཏཱིཧིཔི ཛངྒྷསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ནིལཱིཡིཏུཾ. པབྦཏཝིསམནྟི ¶ པབྦཏཱནཾ ཝིསམཊྛཱནཾ པབྦཏནྟརཾ, ཡཏྠ སཀྐཱ ཧོཏི སཏྟཧི ཝཱ ཨཊྛཧི ཝཱ ཛངྒྷསཧསྶེཧི སདྡྷིཾ ནིལཱིཡིཏུཾ. ཏིཎགཧནནྟི ཏིཎེན ཝཌྜྷིཏྭཱ སཉྪནྣཾ དྭཏྟིཡོཛནཊྛཱནཾ. རོདྷནྟི གྷནཾ ཨཉྙམཉྙཾ སཾསཊྛསཱཁཾ ཨེཀཱབདྡྷཾ ¶ མཧཱཝནསཎྜཾ. པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎིསྶནྟཱིཏི པརིཡོདཧིཏྭཱ ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨཏྠཾ ཀཐཡིསྶནྟི. ཏྱཱསྶཱཏི ཏེ ཨསྶ. པརིཡོདྷཱཡ ཨཏྠཾ བྷཎནྟཱིཏི ཀིསྨིཉྩི ཀིཉྩི ཝཏྟུཾ ཨཱརདྡྷེཡེཝ ‘‘མཱ ཨེཝཾ ཨཝཙུཏྠ, མཡཾ ཨེཏཾ ཀུལཔརམྤརཱཡ ཛཱནཱམ, ན ཨེས ཨེཝརཱུཔཾ ཀརིསྶཏཱི’’ཏི ཏཾ ཏཾ ཀཱརཎཾ པཀྑིཔིཏྭཱ མཧནྟམྤི དོསཾ ཧརནྟཱ ཨཏྠཾ བྷཎནྟི. ཨཐ ཝཱ པརིཡོདྷཱཡཱཏི པཊིཙྪཱདེཏྭཱཏིཔི ཨཏྠོ. ཏེ ཧི ཏསྶཔི དོསཾ པཊིཙྪཱདེཏྭཱ ཨཏྠཾ བྷཎནྟི. ཁཏཾ ཨུཔཧཏནྟི གུཎཁནནེན ཁཏཾ, གུཎུཔགྷཱཏེན ཨུཔཧཏཾ. ཝིསམེན ཀཱཡཀམྨེནཱཏི སམྤཀྑལནཊྛེན ཝིསམེན ཀཱཡདྭཱརིཀཀམྨེན. ཝཙཱིམནོཀམྨེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནྟགྒཱཧིཀཱཡཱཏི དསཝཏྠུཀཱཡ ཨནྟཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏདིཊྛིཡཱ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

ཙཱུལ༹ཝགྒོ པཉྩམོ.

པཋམཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༢. དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༦) ༡. བྲཱཧྨཎཝགྒོ

༡. པཋམདྭེབྲཱཧྨཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༢. བྲཱཧྨཎཝགྒསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཛིཎྞཱཏི ཛརཱཛིཎྞཱ. ཝུདྡྷཱཏི ཝཡོཝུདྡྷཱ. མཧལླཀཱཏི ཛཱཏིམཧལླཀཱ. ཨདྡྷགཏཱཏི ཏཡོ ཨདྡྷེ ཨཏིཀྐནྟཱ. ཝཡོཨནུཔྤཏྟཱཏི ཏཏིཡཾ ཝཡཾ ཨནུཔྤཏྟཱ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི པུཏྟདཱརེ ཨཏྟནོ ཝཙནཾ ཨཀརོནྟེ དིསྭཱ ‘‘སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ནིཡྻཱནིཀམགྒཾ གཝེསིསྶཱམཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ. མཡམསྶུ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱཏི; བྷོ གོཏམ, མཡཾ བྲཱཧྨཎཱ ན ཁཏྟིཡཱ ནཱམཙྩཱ ན གཧཔཏིཀཱཏི བྲཱཧྨཎབྷཱཝཾ ཛཱནཱཔེཏྭཱ ཛིཎྞཱཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཨཀཏབྷཱིརུཏྟཱཎཱཏི ཨཀཏབྷཡཔརིཏྟཱཎཱ. ཨཝསྶཡབྷཱུཏཾ པཏིཊྛཱཀམྨཾ ཨམྷེཧི ན ཀཏནྟི དསྶེནྟི. ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསཏྠེ ནིཔཱཏོ, སམྤཊིཙྪནཏྠེ ཝཱ. ཨེཀནྟེན ཏུམྷེ ཨེཝརཱུཔཱ, ཨཧམྤི ཁོ ཨེཏཾ སམྤཊིཙྪཱམཱིཏི ཙ དསྶེཏི. ཨུཔནཱིཡཏཱིཏི ཨུཔསཾཧརཱིཡཏི. ཨཡཾ ཧི ཛཱཏིཡཱ ཛརཾ ཨུཔནཱིཡཏི, ཛརཱཡ བྱཱདྷིཾ, བྱཱདྷིནཱ མརཎཾ, མརཎེན པུན ཛཱཏིཾ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུཔནཱིཡཏཱི’’ཏི.

ཨིདཱནི ཡསྨཱ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ མཧལླཀཏྟཱ པབྦཛིཏྭཱཔི ཝཏྟཾ པཱུརེཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི, ཏསྨཱ ནེ པཉྩསུ སཱིལེསུ པཏིཊྛཱཔེནྟོ བྷགཝཱ ཡོདྷ ཀཱཡེན སཾཡམོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀཱཡེན སཾཡམོཏི ཀཱཡདྭཱརེན སཾཝརོ. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཾ ཏསྶ པེཏསྶཱཏི ཏཾ པུཉྙཾ ཏསྶ པརལོཀཾ གཏསྶ ཏཱཡནཊྛེན ཏཱཎཾ, ནིལཱིཡནཊྛེན ལེཎཾ, པཏིཊྛཱནཊྛེན དཱིཔོ, ཨཝསྶཡནཊྛེན སརཎཾ, ཨུཏྟམགཏིཝསེན པརཱཡཎཉྩ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི. གཱཐཱ ཨུཏྟཱནཏྠཱཡེཝ. ཨེཝཾ ¶ ཏེ བྲཱཧྨཎཱ ཏཐཱགཏེན པཉྩསུ སཱིལེསུ སམཱདཔིཏཱ ཡཱཝཛཱིཝཾ པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑིཏྭཱ སགྒེ ནིབྦཏྟིཾསུ.

༢. དུཏིཡདྭེབྲཱཧྨཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༣. དུཏིཡེ ¶ ¶ བྷཱཛནནྟི ཡཾཀིཉྩི བྷཎྜཀཾ. སེསཾ པཋམེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

༣. ཨཉྙཏརབྲཱཧྨཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༤. ཏཏིཡེ སམྨོདནཱིཡནྟི སམྨོདཛནནིཾ. སཱརཎཱིཡནྟི སརིཏབྦཡུཏྟཀཾ. ཝཱིཏིསཱརེཏྭཱཏི པརིཡོསཱཔེཏྭཱ. ཀིཏྟཱཝཏཱཏི ཀིཏྟཀེན. སནྡིཊྛིཀོ དྷམྨོ ཧོཏཱིཏི སཱམཾ པསྶིཏབྦོ ཧོཏི. ཨཀཱལིཀོཏི ན ཀཱལནྟརེ ཕལདཱཡཀོ. ཨེཧིཔསྶིཀོཏི ‘‘ཨེཧི པསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ དསྶེཏུཾ སཀྐཱཏི ཨཱགམནཱིཡཔཊིཔདཾ པུཙྪཏི. ཨོཔནེཡྻིཀོཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟཾ ཨུཔནེཏབྦོ. པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦོཏི སཱམཾཡེཝ ཛཱནིཏབྦོ. ཝིཉྙཱུཧཱིཏི པཎྜིཏེཧི. པརིཡཱདིནྣཙིཏྟོཏི ཨཱདིནྣགཧིཏཔརཱམཊྛཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ. ཙེཏེཏཱིཏི ཙིནྟེཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ བྲཱཧྨཎེན ལོཀུཏྟརམགྒོ པུཙྪིཏོ, སཏྠཱརཱཔི སོཡེཝ ཀཐིཏོ. སོ ཧི སཱམཾ པསྶིཏབྦཏྟཱ སནྡིཊྛིཀོ ནཱམཱཏི.

༤. པརིབྦཱཛཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༥. ཙཏུཏྠེ བྲཱཧྨཎཔརིབྦཱཛཀོཏི བྲཱཧྨཎཛཱཏིཀོ པརིབྦཱཛཀོ, ན ཁཏྟིཡཱདིཛཱཏིཀོ. ཨཏྟཏྠམྤཱིཏི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརམིསྶཀཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ.

༥. ནིབྦུཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༦. པཉྩམེ ཨཀཱལིཀནྟི ན ཀཱལནྟརེ པཏྟབྦཾ. ཨོཔནེཡྻིཀནྟི པཊིཔཏྟིཡཱ ཨུཔགནྟབྦཾ.

༦. པལོཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༧. ཚཊྛེ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡཱནནྟི ཨཱཙརིཡཱནཉྩེཝ ཨཱཙརིཡཱཙརིཡཱནཉྩ. ཨཝཱིཙི མཉྙེ ཕུཊོ ཨཧོསཱིཏི ཡཐཱ ཨཝཱིཙི མཧཱནིརཡོ ནིརནྟརཕུཊོ ནེརཡིཀསཏྟེཧི པརིཔུཎྞོ, མནུསྶེཧི ¶ ཨེཝཾ པརིཔུཎྞོ ཧོཏི. ཀུཀྐུཊསཾཔཱཏིཀཱཏི ཨེཀགཱམསྶ ཚདནཔིཊྛིཏོ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨིཏརགཱམསྶ ¶ ¶ ཚདནཔིཊྛེ པཏནསངྑཱཏོ ཀུཀྐུཊསཾཔཱཏོ ཨེཏཱསུ ཨཏྠཱིཏི ཀུཀྐུཊསཾཔཱཏིཀཱ. ཀུཀྐུཊསཾཔཱདིཀཱཏིཔི པཱཋོ, གཱམནྟརཏོ གཱམནྟརཾ ཀུཀྐུཊཱནཾ པདསཱ གམནསངྑཱཏོ ཀུཀྐུཊསཾཔཱདོ ཨེཏཱསུ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ. ཨུབྷཡམྤེཏཾ གྷནནིཝཱསཏཾཡེཝ དཱིཔེཏི. ཨདྷམྨརཱགརཏྟཱཏི རཱགོ ནཱམ ཨེཀནྟེནེཝ ཨདྷམྨོ, ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརེསུ པན ཨུཔྤཛྫམཱནོ ན ཨདྷམྨརཱགོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ, པརཔརིཀྑཱརེསུ ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ཨདྷམྨརཱགོཏི. ཝིསམལོབྷཱབྷིབྷཱུཏཱཏི ལོབྷསྶ སམཀཱལོ ནཱམ ནཏྠི, ཨེཀནྟཾ ཝིསམོཝ ཨེས. ཨཏྟནཱ པརིགྒཧིཏཝཏྠུམྷི པན ཨུཔྤཛྫམཱནོ སམལོབྷོ ནཱམ, པརཔརིགྒཧིཏཝཏྠུམྷི ཨུཔྤཛྫམཱནོཝ ཝིསམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. མིཙྪཱདྷམྨཔརེཏཱཏི ཨཝཏྠུཔཊིསེཝནསངྑཱཏེན མིཙྪཱདྷམྨེན སམནྣཱགཏཱ. དེཝོ ན སམྨཱ དྷཱརཾ ཨནུཔྤཝེཙྪཏཱིཏི ཝསྶིཏབྦཡུཏྟེ ཀཱལེ ཝསྶཾ ན ཝསྶཏི. དུབྦྷིཀྑནྟི དུལླབྷབྷིཀྑཾ. དུསྶསྶནྟི ཝིཝིདྷསསྶཱནཾ ཨསམྤཛྫནེན དུསྶསྶཾ. སེཏཊྛིཀནྟི སསྶེ སམྤཛྫམཱནེ པཱཎཀཱ པཏནྟི, ཏེཧི དཊྛཏྟཱ ནིཀྑནྟནིཀྑནྟཱནི སཱལིསཱིསཱནི སེཏཝཎྞཱནི ཧོནྟི ནིསྶཱརཱནི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘སེཏཊྛིཀ’’ནྟི. སལཱཀཱཝུཏྟནྟི ཝཔིཏཾ ཝཔིཏཾ སསྶཾ སལཱཀཱམཏྟམེཝ སམྤཛྫཏི, ཕལཾ ན དེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཡཀྑཱཏི ཡཀྑཱདྷིཔཏིནོ. ཝཱལེ༹ ཨམནུསྶེ ཨོསྶཛྫནྟཱིཏི ཙཎྜཡཀྑེ མནུསྶཔཐེ ཝིསྶཛྫེནྟི, ཏེ ལདྡྷོཀཱསཱ མཧཱཛནཾ ཛཱིཝིཏཀྑཡཾ པཱཔེནྟི.

༧. ཝཙྪགོཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༨. སཏྟམེ མཧཔྥལནྟི མཧཱཝིཔཱཀཾ. དྷམྨསྶ ཙཱནུདྷམྨཾ བྱཱཀརོནྟཱིཏི ཨེཏྠ དྷམྨོ ནཱམ ཀཐིཏཀཐཱ, ཨནུདྷམྨོ ནཱམ ཀཐིཏསྶ པཊིཀཐནཾ. སཧདྷམྨིཀོཏི སཀཱརཎོ སཧེཏུཀོ. ཝཱདཱནུཔཱཏོཏི ཝཱདསྶ ཨནུཔཱཏོ, ཨནུཔཏནཾ པཝཏྟཱིཏི ཨཏྠོ. གཱརཡ྄ཧཾ ¶ ཋཱནནྟི གརཧིཏབྦཡུཏྟཾ ཀཱརཎཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – བྷོཏཱ གོཏམེན ཝུཏྟཱ སཀཱརཎཱ ཝཱདཔྤཝཏྟི ཀིཉྩིཔི གཱརཡ྄ཧཾ ཀཱརཎཾ ན ཨཱགཙྪཏཱིཏི. ཨཐ ཝཱ ཏེཧི པརེཧི ཝུཏྟཱ སཀཱརཎཱ ཝཱདཔྤཝཏྟི ཀིཉྩི གཱརཡ྄ཧཾ ཀཱརཎཾ ན ཨཱགཙྪཏཱིཏི པུཙྪཏི.

ཨནྟརཱཡཀརོ ¶ ཧོཏཱིཏི ཨནྟརཱཡཾ ཝིནཱསཾ ཀིཙྪལཱབྷཀཾ ཝིལོམཀཾ ཀརོཏི. པཱརིཔནྠིཀོཏི པནྠདཱུཧནཙོརོ. ཁཏོ ཙ ཧོཏཱིཏི གུཎཁནནེན ཁཏོ ཧོཏི. ཨུཔཧཏོཏི གུཎུཔགྷཱཏེནེཝ ཨུཔཧཏོ.

ཙནྡནིཀཱཡཱཏི ¶ ཨསུཙིཀལལཀཱུཔེ. ཨོལིགལླེཏི ནིདྡྷམནཀལལེ. སོ ཙཱཏི སོ སཱིལཝཱཏི ཝུཏྟཁཱིཎཱསཝོ. སཱིལཀྑནྡྷེནཱཏི སཱིལརཱསིནཱ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ, ཏཾ ཨསེཀྑསྶ པཝཏྟཏྟཱ ཨསེཀྑནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིཏརཱནི སིཀྑཱཔརིཡོསཱནཔྤཏྟཏཱཡ སཡམྤི ཨསེཀྑཱནེཝ. ཏཱནི ཙ པན ལོཀུཏྟརཱནི, པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ.

རོཧིཎཱིསཱུཏི རཏྟཝཎྞཱསུ. སརཱུཔཱསཱུཏི ཨཏྟནོ ཝཙྪཀེཧི སམཱནརཱུཔཱསུ. པཱརེཝཏཱསཱུཏི ཀཔོཏཝཎྞཱསུ. དནྟོཏི ནིབྦིསེཝནོ. པུངྒཝོཏི ཨུསབྷོ. དྷོརཡ྄ཧོཏི དྷུརཝཱཧོ. ཀལྱཱཎཛཝནིཀྐམོཏི ཀལྱཱཎེན ཨུཛུནཱ ཛཝེན གནྟཱ. ནཱསྶ ཝཎྞཾ པརིཀྑརེཏི ཨསྶ གོཎསྶ སརཱིརཝཎྞཾ ན ཨུཔཔརིཀྑནྟི, དྷུརཝཧནཀམྨམེཝ པན ཨུཔཔརིཀྑནྟི. ཡསྨིཾ ཀསྨིཉྩི ཛཱཏིཡེཏི ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཀུལཛཱཏེ. ཡཱསུ ཀཱསུཙི ཨེཏཱསཱུཏི ཨེཏཱསུ ཁཏྟིཡཱདིཔྤབྷེདཱསུ ཡཱསུ ཀཱསུཙི ཛཱཏཱིསུ.

བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱིཏི བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལེན སམནྣཱགཏོ, པརིཔུཎྞབྷཱཝེན ཡུཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཁཱིཎཱསཝོ ཧི སཀལབྲཧྨཙཱརཱི ནཱམ ཧོཏི. ཏེནེཏཾ ཝུཏྟཾ. པནྣབྷཱརོཏི ¶ ཨོརོཔིཏབྷཱརོ, ཁནྡྷབྷཱརཾ ཀིལེསབྷཱརཾ ཀཱམགུཎབྷཱརཉྩ ཨོརོཔེཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. ཀཏཀིཙྩོཏི ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ ཋིཏོ. པཱརགཱུ སབྦདྷམྨཱནནྟི སབྦདྷམྨཱ ཝུཙྩནྟི པཉྩཀྑནྡྷཱ དྭཱདསཱཡཏནཱནི ཨཊྛཱརས དྷཱཏུཡོ, ཏེསཾ སབྦདྷམྨཱནཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱརཾ, པརིཉྙཱཔཱརཾ, པཧཱནཔཱརཾ, བྷཱཝནཱཔཱརཾ, སཙྪིཀིརིཡཱཔཱརཾ, སམཱཔཏྟིཔཱརཉྩཱཏི ཚབྦིདྷཾ པཱརཾ གཏཏྟཱ པཱརགཱུ. ཨནུཔཱདཱཡཱཏི ཨགྒཧེཏྭཱ. ནིབྦུཏོཏི ཀིལེསསནྟཱཔརཧིཏོ. ཝིརཛེཏི རཱགདོསམོཧརཛརཧིཏེ.

ཨཝིཛཱནནྟཱཏི ¶ ཁེཏྟཾ ཨཛཱནནྟཱ. དུམྨེདྷཱཏི ནིཔྤཉྙཱ. ཨསྶུཏཱཝིནོཏི ཁེཏྟཝིནིཙྪཡསཝནེན རཧིཏཱ. བཧིདྡྷཱཏི ཨིམམྷཱ སཱསནཱ བཧིདྡྷཱ. ན ཧི སནྟེ ཨུཔཱསརེཏི བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷཁཱིཎཱསཝེ ཨུཏྟམཔུརིསེ ན ཨུཔསངྐམནྟི. དྷཱིརསམྨཏེཏི པཎྜིཏེཧི སམྨཏེ སམྦྷཱཝིཏེ. མཱུལཛཱཏཱ པཏིཊྛིཏཱཏི ཨིམིནཱ སོཏཱཔནྣསྶ སདྡྷཾ དསྶེཏི. ཀུལེ ཝཱ ཨིདྷ ཛཱཡརེཏི ཨིདྷ ཝཱ མནུསྶལོཀེ ཁཏྟིཡབྲཱཧྨཎཝེསྶཀུལེ ཛཱཡནྟི. ཨཡམེཝ ཧི ཏིཝིདྷཱ ཀུལསམྤཏྟི ནཱམ. ཨནུཔུབྦེན ནིབྦཱནཾ, ཨདྷིགཙྪནྟཱིཏི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཏི ཨིམེ གུཎེ པཱུརེཏྭཱ ཨནུཀྐམེན ནིབྦཱནཾ ཨདྷིགཙྪནྟཱིཏི.

༨. ཏིཀཎྞསུཏྟཝཎྞནཱ

༥༩. ཨཊྛམེ ¶ ཏིཀཎྞོཏི ཏསྶ ནཱམཾ. ཨུཔསངྐམཱིཏི ‘‘སམཎོ ཀིར གོཏམོ པཎྜིཏོ, གཙྪིསྶཱམི ཏསྶ སནྟིཀ’’ནྟི ཙིནྟེཏྭཱ བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཨུཔསངྐམི. བྷགཝཏོ སམྨུཁཱཏི དསབལསྶ པུརཏོ ནིསཱིདིཏྭཱ. ཝཎྞཾ བྷཱསཏཱིཏི ཀསྨཱ བྷཱསཏི? སོ ཀིར ཨིཏོ པུབྦེ ཏཐཱགཏསྶ སནྟིཀཾ ཨགཏཔུབྦོ. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ དུརཱསདཱ, མཡི པཋམཏརཾ ཨཀཐེནྟེ ཀཐེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ. སཙེ ན ཀཐེསྶཏི, ཨཐ མཾ སམཱགམཊྛཱནེ ཀཐེནྟཾ ¶ ཨེཝཾ ཝཀྑནྟི ‘ཏྭཾ ཨིདྷ ཀསྨཱ ཀཐེསི, ཡེན ཏེ སམཎསྶ གོཏམསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝཙནམཏྟམྤི ན ལདྡྷ’ནྟི. ཏསྨཱ ‘ཨེཝཾ མེ ཨཡཾ གརཧཱ མུཙྩིསྶཏཱི’’’ཏི མཉྙམཱནོ བྷཱསཏི. ཀིཉྩཱཔི བྲཱཧྨཎཱནཾ ཝཎྞཾ བྷཱསཏི, ཏཐཱགཏསྶ པན ཉཱཎཾ གྷཊྚེསྶཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེནེཝ བྷཱསཏི. ཨེཝམྤི ཏེཝིཛྫཱ བྲཱཧྨཎཱཏི ཏེཝིཛྫཀབྲཱཧྨཎཱ ཨེཝཾཔཎྜིཏཱ ཨེཝཾདྷཱིརཱ ཨེཝཾབྱཏྟཱ ཨེཝཾབཧུསྶུཏཱ ཨེཝཾཝཱདིནོ, ཨེཝཾསམྨཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏིཔཱིཏི ཨིམིནཱ ཏེསཾ པཎྜིཏཱདིཨཱཀཱརཔརིཙྪེདཾ དསྶེཏི. ཨེཏྟཀེན ཀཱརཎེན པཎྜིཏཱ…པེ… ཨེཏྟཀེན ཀཱརཎེན སམྨཏཱཏི ཨཡཉྷི ཨེཏྠ ཨཏྠོ.

ཡཐཱ ཀཐཾ པན བྲཱཧྨཎཱཏི ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཀཱརཎཝཙནཾ, ཀཐཾ པནཱཏི པུཙྪཱཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཀཐཾ པན, བྲཱཧྨཎ, བྲཱཧྨཎཱ ཏེཝིཛྫཾ ¶ པཉྙཱཔེནྟི. ཡཐཱ ཨེཝཾ སཀྐཱ ཧོཏི ཛཱནིཏུཾ, ཏཾ ཀཱརཎཾ ཝདེཧཱིཏི. ཏཾ སུཏྭཱ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཛཱནནཊྛཱནེཡེཝ མཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ པུཙྪི, ནོ ཨཛཱནནཊྛཱནེ’’ཏི ཨཏྟམནོ ཧུཏྭཱ ཨིདྷ, བྷོ གོཏམཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨུབྷཏོཏི དྭཱིཧིཔི པཀྑེཧི. མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙཱཏི ཡསྶ མཱཏཱ བྲཱཧྨཎཱི, མཱཏུ མཱཏཱ བྲཱཧྨཎཱི, ཏསྶཱཔི མཱཏཱ བྲཱཧྨཎཱི. པིཏཱ བྲཱཧྨཎོ, པིཏུ པིཏཱ བྲཱཧྨཎོ, ཏསྶཱཔི པིཏཱ བྲཱཧྨཎོ, སོ ཨུབྷཏོ སུཛཱཏོ མཱཏིཏོ ཙ པིཏིཏོ ཙ. སཾསུདྡྷགཧཎིཀོཏི ཡསྶ སཾསུདྡྷཱ མཱཏུ གཧཎཱི, ཀུཙྪཱིཏི ཨཏྠོ. ‘‘སམཝེཔཱཀིནིཡཱ གཧཎིཡཱ’’ཏི པན ཨེཏྠ ཀམྨཛཏེཛོདྷཱཏུ གཧཎཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཡཱཝ སཏྟམཱ པིཏཱམཧཡུགཱཏི ཨེཏྠ པིཏུ པིཏཱ པིཏཱམཧོ, པིཏཱམཧསྶ ཡུགཾ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཡུགནྟི ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ ཝུཙྩཏི. ཨབྷིལཱཔམཏྟམེཝ ཙེཏཾ, ཨཏྠཏོ པན པིཏཱམཧོཡེཝ པིཏཱམཧཡུགཾ. ཏཏོ ཨུདྡྷཾ སབྦེཔི པུབྦཔུརིསཱ པིཏཱམཧགྒཧཎེནེཝ གཧིཏཱ. ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམོ པུརིསོ, ཏཱཝ སཾསུདྡྷགཧཎིཀོ, ཨཐ ¶ ཝཱ ཨཀྑིཏྟོ ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཛཱཏིཝཱདེནཱཏི ¶ དསྶེཏི. ཨཀྑིཏྟོཏི ‘‘ཨཔནེཐ ཨེཏཾ, ཀིཾ ཨིམིནཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཀྑིཏྟོ ཨནཝཀྑིཏྟོ. ཨནུཔཀྐུཊྛོཏི ན ཨུཔཀྐུཊྛོ, ན ཨཀྐོསཾ ཝཱ ནིནྡཾ ཝཱ པཏྟཔུབྦོ. ཀེན ཀཱརཎེནཱཏི? ཛཱཏིཝཱདེན. ‘‘ཨིཏིཔི ཧཱིནཛཱཏིཀོ ཨེསོ’’ཏི ཨེཝརཱུཔེན ཝཙནེནཱཏི ཨཏྠོ.

ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོཏི ཨིདཾ ‘‘ན དཱནིམེ ཛྷཱཡནྟི, ན དཱནིམེ ཛྷཱཡནྟཱིཏི ཁོ, ཝཱསེཊྛ, ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱ ཨཛ྄ཛྷཱཡཀཱཏེཝ ཏཏིཡཾ ཨཀྑརཾ ཨུཔནིབྦཏྟ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༡༣༢) ཨེཝཾ པཋམཀཔྤིཀཀཱལེ ཛྷཱནཝིརཧིཏཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ གརཧཝཙནཾ ཨུཔྤནྣཾ. ཨིདཱནི པན ཏཾ ཨཛ྄ཛྷཱཡཏཱིཏི ཨཛ྄ཛྷཱཡཀོ, མནྟེ པརིཝཏྟེཏཱིཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན པསཾསཱཝཙནཾ ཀཏྭཱ ཝོཧརནྟི. མནྟེ དྷཱརེཏཱིཏི མནྟདྷརོ.

ཏིཎྞཾ ཝེདཱནནྟི ཨིརུབྦེདཡཛུབྦེདསཱམབྦེདཱནཾ. ཨོཊྛཔཧཏཀརཎཝསེན པཱརཾ གཏོཏི པཱརགཱུ. སཧ ནིགྷཎྜུནཱ ཙ ཀེཊུབྷེན ཙ སནིགྷཎྜུཀེཊུབྷཱནཾ. ནིགྷཎྜཱུཏི ནཱམནིགྷཎྜུརུཀྑཱདཱིནཾ ཝེཝཙནཔཀཱསཀསཏྠཾ. ཀེཊུབྷནྟི ཀིརིཡཱཀཔྤཝིཀཔྤོ ཀཝཱིནཾ ཨུཔཀཱརཱཡ སཏྠཾ. སཧ ཨཀྑརཔྤབྷེདེན ¶ སཱཀྑརཔྤབྷེདཱནཾ. ཨཀྑརཔྤབྷེདོཏི སིཀྑཱ ཙ ནིརུཏྟི ཙ. ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནནྟི ཨཱཐབྦཎཝེདཾ ཙཏུཏྠཾ ཀཏྭཱ ཨིཏིཧ ཨཱས, ཨིཏིཧ ཨཱསཱཏི ཨཱིདིསཝཙནཔཊིསཾཡུཏྟོ པུརཱཎཀཐཱསངྑཱཏོ ཁཏྟཝིཛྫཱསངྑཱཏོ ཝཱ ཨིཏིཧཱསོ པཉྩམོ ཨེཏེསནྟི ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱ. ཏེསཾ ཨིཏིཧཱསཔཉྩམཱནཾ ཝེདཱནཾ.

པདཾ ཏདཝསེསཉྩ བྱཱཀརཎཾ ཨདྷཱིཡཏི ཝེདེཏི ཙཱཏི པདཀོ ཝེཡྻཱཀརཎོ. ལོཀཱཡཏཾ ཝུཙྩཏི ཝིཏཎྜཝཱདསཏྠཾ. མཧཱཔུརིསལཀྑཎནྟི མཧཱཔུརིསཱནཾ བུདྡྷཱདཱིནཾ ལཀྑཎདཱིཔཀཾ དྭཱདསསཧསྶགནྠཔམཱཎཾ སཏྠཾ, ཡཏྠ སོལ༹སསཧསྶགཱཐཱཔདཔརིམཱཎཱ བུདྡྷམནྟཱ ནཱམ ཨཧེསུཾ, ཡེསཾ ཝསེན ‘‘ཨིམིནཱ ལཀྑཎེན སམནྣཱགཏཱ བུདྡྷཱ ནཱམ ཧོནྟི ¶ , ཨིམིནཱ པཙྩེཀབུདྡྷཱ, དྭེ ཨགྒསཱཝཀཱ, ཨསཱིཏི མཧཱསཱཝཀཱ, བུདྡྷམཱཏཱ, བུདྡྷཔིཏཱ, ཨགྒུཔཊྛཱཀཱ, ཨགྒུཔཊྛཱཡིཀཱ, རཱཛཱ ཙཀྐཝཏྟཱི’’ཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ ཉཱཡཏི. ཨནཝཡོཏི ཨིམེསུ ལོཀཱཡཏམཧཱཔུརིསལཀྑཎེསུ ཨནཱུནོ པརིཔཱུརཀཱརཱི, ཨཝཡོ ན ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཝཡོ ནཱམ ཡོ ཏཱནི ཨཏྠཏོ ཙ གནྠཏོ ཙ སནྡྷཱརེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨཐ ཝཱ ཨནཝཡོཏི ཨནུ ཨཝཡོ, སནྡྷིཝསེན ཨུཀཱརལོཔོ. ཨནུ ཨཝཡོ པརིཔུཎྞསིཔྤོཏི ཨཏྠོ.

ཏེན ¶ ཧཱིཏི ཨིདཾ བྷགཝཱ ནཾ ཨཱཡཱཙནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདཱནིསྶ པཉྷཾ ཀཐེཏུཾ ཀཱལོ’’ཏི ཉཏྭཱ ཨཱཧ. ཏསྶཏྠོ – ཡསྨཱ མཾ ཨཱཡཱཙསི, ཏསྨཱ སུཎཱཧཱིཏི. ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏིཨཱདི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༧༠) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཨིདྷ པནེཏཾ ཏིསྶནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ དྭིནྣཾ ཝིཛྫཱནཾ ཨནུཔདཝཎྞནཱ ཙེཝ བྷཱཝནཱནཡོ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༤༠༢ ཨཱདཡོ) ཝིཏྠཱརིཏོཝ.

པཋམཱ ཝིཛྫཱཏི པཋམཾ ཨུཔྤནྣཱཏི པཋམཱ, ཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཝིཛྫཱ. ཀིཾ ཝིདིཏཾ ཀརོཏི? པུབྦེནིཝཱསཾ. ཨཝིཛྫཱཏི ཏསྶེཝ པུབྦེནིཝཱསསྶ ཨཝིདིཏཀརཎཊྛེན ཏཔྤཊིཙྪཱདཀོ མོཧོ ཝུཙྩཏི. ཏམོཏི སྭེཝ མོཧོ པཊིཙྪཱདཀཊྛེན ཏམོཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱལོཀོཏི སཱཡེཝ ཝིཛྫཱ ཨོབྷཱསཀརཎཊྛེན ཨཱལོཀོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཏྠ ཙ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱཏི ཨཡཾ ཨཏྠོ ¶ . སེསཾ པསཾསཱཝཙནཾ. ཡོཛནཱ པནེཏྠ ཨཡམསྶ ཝིཛྫཱ ཨདྷིགཏཱ, ཨཐསྶ ཨདྷིགཏཝིཛྫསྶ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ཝིནཊྛཱཏི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ? ཡསྨཱ ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཨིཏརསྨིམྤི པདདྭཡེ ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཐཱ ཏནྟི ཨེཏྠ ཡཐཱཏི ཨོཔམྨཾ, ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. སཏིཡཱ ཨཝིཔྤཝཱསེན ཨཔྤམཏྟསྶ. ཝཱིརིཡཱཏཱཔེན ཨཱཏཱཔིནོ. ཀཱཡེ ཙ ཛཱིཝིཏེ ཙ ཨནཔེཀྑཏཱཡ པཧིཏཏྟསྶ. པེསིཏཏྟསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡཐཱ ཨཔྤམཏྟསྶ ཨཱཏཱཔིནོ པཧིཏཏྟསྶ ཝིཧརཏོ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཉྙེཡྻ, ཝིཛྫཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ. ཏམོ ཝིཧཉྙེཡྻ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤཛྫེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཏསྶ ཨཝིཛྫཱ ཝིཧཏཱ ¶ , ཝིཛྫཱ ཨུཔྤནྣཱ. ཏམོ ཝིཧཏོ, ཨཱལོཀོ ཨུཔྤནྣོ. ཨེཏསྶ ཏེན པདྷཱནཱནུཡོགསྶ ཨནུརཱུཔམེཝ ཕལཾ ལདྡྷནྟི.

ཙུཏཱུཔཔཱཏཀཐཱཡཾ ཝིཛྫཱཏི དིབྦཙཀྑུཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི སཏྟཱནཾ ཙུཏིཔཊིསནྡྷིཔྤཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཏཏིཡཝིཛྫཱཡ སོ ཨེཝཾ སམཱཧིཏེ ཙིཏྟེཏི ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཙིཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཉཱཎཱཡཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཏྠཱཡ. ཨརཧཏྟམགྒོ ཧི ཨཱསཝཝིནཱསནཏོ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡོཏི ཝུཙྩཏི, ཏཏྲ ཙེཏཾ ཉཱཎཾ ཏཏྠ པརིཡཱཔནྣཏྟཱཏི. ཙིཏྟཾ ཨབྷིནིནྣཱམེཏཱིཏི ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ ཨབྷིནཱིཧརཏི. སོ ཨིདཾ དུཀྑནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོཏི སབྦམྤི དུཀྑསཙྩཾ སརསལཀྑཎཔྤཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏི, ཏསྶ ཙ དུཀྑསྶ ནིབྦཏྟིཀཾ ཏཎྷཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོ’’ཏི, ཏདུབྷཡམྤི ཡཾ ཋཱནཾ པཏྭཱ ནིརུཛ྄ཛྷཏི ¶ , ཏཾ ཏེསཾ ཨཔཝཏྟིཾ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོ’’ཏི. ཏསྶ ཙ སམྤཱཔཀཾ ཨརིཡམགྒཾ ‘‘ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ’’ཏི སརསལཀྑཎཔྤཊིཝེདྷེན ཡཐཱབྷཱུཏཾ པཛཱནཱཏི པཊིཝིཛ྄ཛྷཏཱིཏི ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨེཝཾ སརཱུཔཏོ སཙྩཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཀིལེསཝསེན པརིཡཱཡཏོ དསྶེནྟོ ཨིམེ ཨཱསཝཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶ ཨེཝཾ ཛཱནཏོ ཨེཝཾ པསྶཏོཏི ཏསྶ བྷིཀྑུནོ ཨེཝཾ ཛཱནནྟསྶ ཨེཝཾ པསྶནྟསྶ. སཧ ཝིཔསྶནཱཡ ཀོཊིཔྤཏྟཾ མགྒཾ ཀཐེསི. ཀཱམཱསཝཱཏི ཀཱམཱསཝཏོ. ཝིམུཙྩཏཱིཏི ཨིམིནཱ མགྒཀྑཎཾ དསྶེཏི. མགྒཀྑཎེ ཧི ཙིཏྟཾ ཝིམུཙྩཏི, ཕལཀྑཎེ ¶ ཝིམུཏྟཾ ཧོཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎནྟི ཨིམིནཱ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ དསྶེཏི. ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིཧི ཏསྶ བྷཱུམིཾ. ཏེན ཧི ཉཱཎེན སོ པཙྩཝེཀྑནྟོ ཁཱིཎཱ ཛཱཏཱིཏིཨཱདཱིནི པཛཱནཱཏི. ཀཏམཱ པནསྶ ¶ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ, ཀཐཉྩ ནཾ པཛཱནཱཏཱིཏི? ན ཏཱཝསྶ ཨཏཱིཏཱ ཛཱཏི ཁཱིཎཱ པུབྦེཝ ཁཱིཎཏྟཱ, ན ཨནཱགཏཱ, ཨནཱགཏེ ཝཱཡཱམཱབྷཱཝཏོ, ན པཙྩུཔྤནྣཱ, ཝིཛྫམཱནཏྟཱ. ཡཱ པན མགྒསྶ ཨབྷཱཝིཏཏྟཱ ཨུཔྤཛྫེཡྻ ཨེཀཙཏུཔཉྩཝོཀཱརབྷཝེསུ ཨེཀཙཏུཔཉྩཀྑནྡྷཔྤབྷེདཱ ཛཱཏི, སཱ མགྒསྶ བྷཱཝིཏཏྟཱ ཨནུཔྤཱདདྷམྨཏཾ ཨཱཔཛྫནེན ཁཱིཎཱ. ཏཾ སོ མགྒབྷཱཝནཱཡ པཧཱིནཀིལེསེ པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ ཀིལེསཱབྷཱཝེ ཝིཛྫམཱནམྤི ཀམྨཾ ཨཱཡཏིཨཔྤཊིསནྡྷིཀཾ ཧོཏཱིཏི ཛཱནནྟོ པཛཱནཱཏི.

ཝུསིཏནྟི ཝུཏྠཾ པརིཝུཏྠཾ, ཀཏཾ ཙརིཏཾ ནིཊྛིཏནྟི ཨཏྠོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ. པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀེན ཧི སདྡྷིཾ སཏྟ སེཀྑཱ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ ཝསནྟི ནཱམ, ཁཱིཎཱསཝོ ཝུཏྠཝཱསོ. ཏསྨཱ སོ ཨཏྟནོ བྲཧྨཙརིཡཝཱསཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཝུསིཏཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི པཛཱནཱཏི. ཀཏཾ ཀརཎཱིཡནྟི ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཙཏཱུཧི མགྒེཧི པརིཉྙཱཔཧཱནསཙྪིཀིརིཡཱབྷཱཝནཱབྷིསམཡཝསེན སོལ༹སཝིདྷམྤི ཀིཙྩཾ ནིཊྛཱཔིཏནྟི ཨཏྠོ. པུཐུཛྫནཀལྱཱཎཀཱདཡོ ཧི ཏཾ ཀིཙྩཾ ཀརོནྟི, ཁཱིཎཱསཝོ ཀཏཀརཎཱིཡོ. ཏསྨཱ སོ ཨཏྟནོ ཀརཎཱིཡཾ པཙྩཝེཀྑནྟོ ‘‘ཀཏཾ ཀརཎཱིཡ’’ནྟི པཛཱནཱཏི. ནཱཔརཾ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི པུན ཨིཏྠབྷཱཝཱཡ, ཨེཝཾ སོལ༹སཝིདྷཀིཙྩབྷཱཝཱཡ ཀིལེསཀྑཡཱཡ ཝཱ མགྒབྷཱཝནཱཀིཙྩཾ མེ ནཏྠཱིཏི པཛཱནཱཏི. ཨཐ ཝཱ ཨིཏྠཏྟཱཡཱཏི ཨིཏྠབྷཱཝཏོ, ཨིམསྨཱ ཨེཝཾ པཀཱརཱ ཨིདཱནི ཝཏྟམཱནཀྑནྡྷསནྟཱནཱ ཨཔརཾ ཁནྡྷསནྟཱནཾ མཡ྄ཧཾ ནཏྠི, ཨིམེ པན པཉྩཀྑནྡྷཱ པརིཉྙཱཏཱ ཏིཊྛནྟི ཚིནྣམཱུལཀཱ རུཀྑཱ ཝིཡ. ཏེ ཙརིམཀཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ཨནུཔཱདཱནོ ཝིཡ ཛཱཏཝེདོ ནིབྦཱཡིསྶནྟཱིཏི པཛཱནཱཏི. ཨིདྷ ¶ ཝིཛྫཱཏི ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཝིཛྫཱ. ཨཝིཛྫཱཏི ཙཏུསཙྩཔྤཊིཙྪཱདིཀཱ ཨཝིཛྫཱ. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨནུཙྩཱཝཙསཱིལསྶཱཏི ཡསྶ སཱིལཾ ཀཱལེན ཧཱཡཏི, ཀཱལེན ཝཌྜྷཏི, སོ ཨུཙྩཱཝཙསཱིལོ ནཱམ ཧོཏི. ཁཱིཎཱསཝསྶ པན སཱིལཾ ¶ ཨེཀནྟཝཌྜྷིཏམེཝ. ཏསྨཱ སོ ཨནུཙྩཱཝཙསཱིལོ ནཱམ ཧོཏི. ཝསཱིབྷཱུཏནྟི ¶ ཝསིཔྤཏྟཾ. སུསམཱཧིཏནྟི སུཊྛུ སམཱཧིཏཾ, ཨཱརམྨཎམྷི སུཊྛཔིཏཾ. དྷཱིརནྟི དྷིཏིསམྤནྣཾ. མཙྩུཧཱཡིནནྟི མཙྩུཾ ཛཧིཏྭཱ ཋིཏཾ. སབྦཔྤཧཱཡིནནྟི སབྦེ པཱཔདྷམྨེ པཛཧིཏྭཱ ཋིཏཾ. བུདྡྷནྟི ཙཏུསཙྩབུདྡྷཾ. ཨནྟིམདེཧིནནྟི སབྦཔཙྪིམསརཱིརདྷཱརིནཾ. ཏཾ ནམསྶནྟི གོཏམནྟི ཏཾ གོཏམགོཏྟཾ བུདྡྷསཱཝཀཱ ནམསྶནྟི. ཨཐ ཝཱ གོཏམབུདྡྷསྶ སཱཝཀོཔི གོཏམོ, ཏཾ གོཏམཾ དེཝམནུསྶཱ ནམསྶནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

པུབྦེནིཝཱསནྟི པུབྦེནིཝུཏྠཀྑནྡྷཔརམྤརཾ. ཡོཝེཏཱིཏི ཡོ ཨཝེཏི ཨཝགཙྪཏི. ཡོཝེདཱིཏིཔི པཱཋོ. ཡོ ཨཝེདི, ཝིདིཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. སགྒཱཔཱཡཉྩ པསྶཏཱིཏི ཚ ཀཱམཱཝཙརེ ནཝ བྲཧྨལོཀེ ཙཏྟཱརོ ཙ ཨཔཱཡེ པསྶཏི. ཛཱཏིཀྑཡཾ པཏྟོཏི ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ. ཨབྷིཉྙཱཝོསིཏོཏི ཛཱནིཏྭཱ ཀིཙྩཝོསཱནེན ཝོསིཏོ. མུནཱིཏི མོནེཡྻེན སམནྣཱགཏོ ཁཱིཎཱསཝམུནི. ཨེཏཱཧཱིཏི ཧེཊྛཱ ནིདྡིཊྛཱཧི པུབྦེནིཝཱསཉཱཎཱདཱིཧི. ནཱཉྙཾ ལཔིཏལཱཔནནྟི ཡོ པནཉྙོ ཏེཝིཛྫོཏི ཨཉྙེཧི ལཔིཏཝཙནམཏྟམེཝ ལཔཏི, ཏམཧཾ ཏེཝིཛྫོཏི ན ཝདཱམི, ཨཏྟཔཙྩཀྑཏོ ཉཏྭཱ པརསྶཔི ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཀཐེནྟམེཝཱཧཾ ཏེཝིཛྫོཏི ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ. ཀལནྟི ཀོཊྛཱསཾ. ནཱགྒྷཏཱིཏི ན པཱཔུཎཱཏི. ཨིདཱནི བྲཱཧྨཎོ བྷགཝཏོ ཀཐཱཡ པསནྣོ པསནྣཱཀཱརཾ ཀརོནྟོ ཨབྷིཀྐནྟནྟིཨཱདིམཱཧ.

༩. ཛཱཎུསྶོཎིསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༠. ནཝམེ ཡསྶསྶཱུཏི ཡསྶ བྷཝེཡྻུཾ. ཡཉྙོཏིཨཱདཱིསུ ཡཛིཏབྦོཏི ཡཉྙོ, དེཡྻདྷམྨསྶེཏཾ ནཱམཾ. སདྡྷནྟི ¶ མཏཀབྷཏྟཾ. ཐཱལིཔཱཀོཏི ཝརཔུརིསཱནཾ དཱཏབྦཡུཏྟཾ བྷཏྟཾ. དེཡྻདྷམྨནྟི ཝུཏྟཱཝསེསཾ ཡཾཀིཉྩི དེཡྻདྷམྨཾ ནཱམ. ཏེཝིཛྫེསུ བྲཱཧྨཎེསུ དཱནཾ དདེཡྻཱཏི སབྦམེཏཾ དཱནཾ ཏེཝིཛྫེསུ དདེཡྻ, ཏེཝིཛྫཱ བྲཱཧྨཎཱཝ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟཱཏི དསྶེཏི. སེསམེཏྠ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝཱཏི.

༡༠. སངྒཱརཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༡. དསམེ ¶ སངྒཱརཝོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ རཱཛགཧནགརེ ཛིཎྞཔཊིསངྑརཎཀཱརཀོ ཨཱཡུཏྟཀབྲཱཧྨཎོ. ཨུཔསངྐམཱིཏི བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ ཧུཏྭཱ མཧཱཛནཔརིཝུཏོ ཨུཔསངྐམི. མཡམསྶཱུཏི ཨེཏྠ ཨསྶཱུཏི ¶ ནིཔཱཏམཏྟཾ, མཡཾ, བྷོ གོཏམ, བྲཱཧྨཎཱ ནཱམཱཏི ཨིདམེཝ ཨཏྠཔདཾ. ཡཉྙཾ ཡཛཱམཱཏི བཱཧིརསམཡེ སབྦཙཏུཀྐེན སབྦཊྛཀེན སབྦསོལ༹སཀེན སབྦདྭཏྟིཾསཱཡ སབྦཙཏུསཊྛིཡཱ སབྦསཏེན སབྦཔཉྩསཏེནཱཏི ཙ ཨེཝཾ པཱཎགྷཱཏཔཊིསཾཡུཏྟོ ཡཉྙོ ནཱམ ཧོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. ཨནེཀསཱརཱིརིཀནྟི ཨནེཀསརཱིརསམྦྷཝཾ. ཡདིདནྟི ཡཱ ཨེསཱ. ཡཉྙཱདྷིཀརཎནྟི ཡཛནཀཱརཎཱ ཙེཝ ཡཱཛནཀཱརཎཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀསྨིཉྷི བཧཱུནཾ དདནྟེཔི དཱཔེནྟེཔི བཧཱུསུཔི བཧཱུནཾ དེནྟེསུཔི དཱཔེནྟེསུཔི པུཉྙཔཊིཔདཱ ཨནེཀསཱརཱིརིཀཱ ནཱམ ཧོཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཏུཡ྄ཧཉྩ ཏུཡ྄ཧཉྩ ཡཛཱམཱིཏི ཝདནྟསྶཱཔི ཏྭཉྩ ཏྭཉྩ ཡཛཱཧཱིཏི ཨཱཎཱཔེནྟསྶཱཔི ཙ ཨནེཀསཱརཱིརིཀཱཝ ཧོཏི. ཏམྤི སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཡསྶ ཝཱ ཏསྶ ཝཱཏི ཡསྨཱ ཝཱ ཏསྨཱ ཝཱ. ཨེཀམཏྟཱནཾ དམེཏཱིཏི ཨཏྟནོ ཨིནྡྲིཡདམནཝསེན ཨེཀཾ ཨཏྟཱནམེཝ དམེཏི. ཨེཀམཏྟཱནཾ སམེཏཱིཏི ཨཏྟནོ རཱགཱདིསམནཝསེན ཨེཀཾ ཨཏྟཱནམེཝ སམེཏི. པརིནིབྦཱཔེཏཱིཏི ¶ རཱགཱདིཔརིནིབྦཱནེནེཝ པརིནིབྦཱཔེཏི. ཨེཝམསྶཱཡནྟི ཨེཝཾ སནྟེཔི ཨཡཾ.

ཨེཝམིདཾ བྲཱཧྨཎསྶ ཀཐཾ སུཏྭཱ སཏྠཱ ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ པསུགྷཱཏཀསཾཡུཏྟཾ མཧཱཡཉྙཾ ཨནེཀསཱརཱིརིཀཾ པུཉྙཔཊིཔདཾ ཝདེཏི, པབྦཛྫཱམཱུལཀཾ པན པུཉྙུཔྤཏྟིཔཊིཔདཾ ཨེཀསཱརཱིརིཀནྟི ཝདེཏི. ནེཝཱཡཾ ཨེཀསཱརཱིརིཀཾ ཛཱནཱཏི, ན ཨནེཀསཱརཱིརིཀཾ, ཧནྡསྶ ཨེཀསཱརཱིརིཀཉྩ ཨནེཀསཱརཱིརིཀཉྩ པཊིཔདཾ དེསེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔརི དེསནཾ ཝཌྜྷེནྟོ ཏེན ཧི བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཐཱ ཏེ ཁམེཡྻཱཏི ཡཐཱ ཏུཡ྄ཧཾ རུཙྩེཡྻ. ཨིདྷ ཏཐཱགཏོ ལོཀེ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏིཨཱདི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཨེཐཱཡཾ མགྒོཏི ཨེཐ ཏུམྷེ, ཨཧམནུསཱསཱམི, ཨཡཾ མགྒོ. ཨཡཾ པཊིཔདཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཡཐཱ པཊིཔནྣོཏི ཡེན མགྒེན པཊིཔནྣོ. ཨནུཏྟརཾ བྲཧྨཙརིཡོགདྷནྟི ཨརཧཏྟམགྒསངྑཱཏསྶ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཨནུཏྟརཾ ཨོགདྷཾ ཨུཏྟམཔཏིཊྛཱབྷཱུཏཾ ནིབྦཱནཾ. ཨིཙྩཱཡནྟི ཨིཏི ཨཡཾ.

ཨཔྤཊྛཏརཱཏི ཡཏྠ བཧཱུཧི ཝེཡྻཱཝཙྩཀརེཧི ཝཱ ཨུཔཀརཎེཧི ཝཱ ཨཏྠོ ནཏྠི. ཨཔྤསམཱརམྦྷཏརཱཏི ཡཏྠ བཧཱུནཾ ཀམྨཙྪེདཝསེན པཱིལཱ༹སངྑཱཏོ ¶ སམཱརམྦྷོ ནཏྠི. སེཡྻཐཱཔི བྷཝཾ གོཏམོ ¶ , བྷཝཾ ཙཱནནྡོ, ཨེཏེ མེ པུཛྫཱཏི ཡཐཱ བྷཝཾ གོཏམོ, བྷཝཉྩཱནནྡོ, ཨེཝརཱུཔཱ མམ པཱུཛིཏཱ, ཏུམྷེཡེཝ དྭེ ཛནཱ མཡ྄ཧཾ པུཛྫཱ ཙ པཱསཾསཱ ཙཱཏི ཨིམམཏྠཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝདཏི. ཏསྶ ཀིར ཨེཝཾ ཨཧོསི – ‘‘ཨཱནནྡཏྠེརོ མཾཡེཝ ཨིམཾ པཉྷཾ ཀཐཱཔེཏུཀཱམོ, ཨཏྟནོ ཁོ པན ཝཎྞེ ཝུཏྟེ པདུསྶནཀོ ནཱམ ནཏྠཱི’’ཏི. ཏསྨཱ པཉྷཾ ཨཀཐེཏུཀཱམོ ཝཎྞབྷཎནེན ཝིཀྑེཔཾ ཀརོནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ན ¶ ཁོ ཏྱཱཧནྟི ན ཁོ ཏེ ཨཧཾ. ཐེརོཔི ཀིར ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ བྲཱཧྨཎོ པཉྷཾ ཨཀཐེཏུཀཱམོ པརིཝཏྟཏི, ཨིམཾ པཉྷཾ ཨེཏཾཡེཝ ཀཐཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྨཱ ནཾ ཨེཝམཱཧ.

སཧདྷམྨིཀནྟི སཀཱརཎཾ. སཾསཱདེཏཱིཏི སཾསཱིདཱཔེཏི. ནོ ཝིསྶཛྫེཏཱིཏི ན ཀཐེཏི. ཡཾནཱུནཱཧཾ པརིམོཙེཡྻནྟི ཡཾནཱུནཱཧཾ ཨུབྷོཔེཏེ ཝིཧེསཏོ པརིམོཙེཡྻཾ. བྲཱཧྨཎོ ཧི ཨཱནནྡེན པུཙྪིཏཾ པཉྷཾ ཨཀཐེནྟོ ཝིཧེསེཏི, ཨཱནནྡོཔི བྲཱཧྨཎཾ ཨཀཐེནྟཾ ཀཐཱཔེནྟོ. ཨིཏི ཨུབྷོཔེཏེ ཝིཧེསཏོ མོཙེསྶཱམཱིཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཝམཱཧ. ཀཱ ནྭཛྫཱཏི ཀཱ ནུ ཨཛྫ. ཨནྟརཱཀཐཱ ཨུདཔཱདཱིཏི ཨཉྙིསྶཱ ཀཐཱཡ ཨནྟརནྟརེ ཀཏརཱ ཀཐཱ ཨུཔྤཛྫཱིཏི པུཙྪཏི. ཏདཱ ཀིར རཱཛནྟེཔུརེ ཏཱིཎི པཱཊིཧཱརིཡཱནི ཨཱརབྦྷ ཀཐཱ ཨུདཔཱདི, ཏཾ པུཙྪཱམཱིཏི སཏྠཱ ཨེཝམཱཧ. ཨཐ བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨིདཱནི ཝཏྟུཾ སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི རཱཛནྟེཔུརེ ཨུཔྤནྣཾ ཀཐཾ ཨཱརོཙེནྟོ ཨཡཾ ཁྭཛྫ, བྷོ གོཏམཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཡཾ ཁྭཛྫཱཏི ཨཡཾ ཁོ ཨཛྫ. པུབྦེ སུདནྟི ཨེཏྠ སུདནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ཨུཏྟརི མནུསྶདྷམྨཱཏི དསཀུསལཀམྨཔཐསངྑཱཏཱ མནུསྶདྷམྨཱ ཨུཏྟརིཾ. ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ དསྶེསུནྟི བྷིཀྑཱཙཱརཾ གཙྪནྟཱ ཨཱཀཱསེནེཝ གམིཾསུ ཙེཝ ཨཱགམིཾསུ ཙཱཏི ཨེཝཾ པུབྦེ པཝཏྟཾ ཨཱཀཱསགམནཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. ཨེཏརཧི པན བཧུཏརཱ ཙ བྷིཀྑཱུཏི ཨིདཾ སོ བྲཱཧྨཎོ ‘‘པུབྦེ བྷིཀྑཱུ ‘ཙཏྟཱརོ པཙྩཡེ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱ’ཏི མཉྙེ ཨེཝམཀཾསུ, ཨིདཱནི པཙྩཡཱནཾ ཨུཔྤནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ སོཔྤེན ཙེཝ པམཱདེན ཙ ཝཱིཏིནཱམེནྟཱི’’ཏི ལདྡྷིཡཱ ཨེཝམཱཧ.

པཱཊིཧཱརིཡཱནཱིཏི ¶ པཙྩནཱིཀཔཊིཧརཎཝསེན པཱཊིཧཱརིཡཱནི. ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡནྟི ཨིཛ྄ཛྷནཝསེན ཨིདྡྷི, པཊིཧརཎཝསེན པཱཊིཧཱརིཡཾ, ཨིདྡྷིཡེཝ པཱཊིཧཱརིཡཾ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡཾ. ཨིཏརེསུཔི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷནྟིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཙེཝ བྷཱཝནཱནཡོ ཙ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༣༦༥) ཝིཏྠཱརིཏོཝ.

ནིམིཏྟེན ¶ ཨཱདིསཏཱིཏི ཨཱགཏནིམིཏྟེན ཝཱ གཏནིམིཏྟེན ཝཱ ཋིཏནིམིཏྟེན ཝཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཀཐེཏི. ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར རཱཛཱ ཏིསྶོ མུཏྟཱ གཧེཏྭཱ པུརོཧིཏཾ པུཙྪི ‘‘ཀིཾ མེ, ཨཱཙརིཡ, ཧཏྠེ’’ཏི. སོ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ ཨོལོཀེསི, ཏེན ཙ སམཡེན ཨེཀཱ སརབཱུ ‘‘མཀྑིཀཾ གཧེསྶཱམཱི’’ཏི པཀྑནྟཱ, གཧཎཀཱལེ མཀྑིཀཱ པལཱཏཱ. སོ མཀྑིཀཱཡ མུཏྟཏྟཱ ‘‘མུཏྟཱ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. མུཏྟཱ ཏཱཝ ཧོནྟུ, ཀཏི མུཏྟཱཏི. སོ པུན ནིམིཏྟཾ ཨོལོཀེསི. ཨཐཱཝིདཱུརེ ཀུཀྐུཊོ ཏིཀྑཏྟུཾ སདྡཾ ནིཙྪཱརེསི. བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཏིསྶོ མཧཱརཱཛཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཨེཝཾ ཨེཀཙྩོ ཨཱགཏནིམིཏྟེན ཀཐེཏི. ཨེཏེནུཔཱཡེན གཏཋིཏནིམིཏྟེཧིཔི ཀཐནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨེཝམྤི ཏེ མནོཏི ཨེཝཾ ཏཝ མནོ སོམནསྶིཏོ ཝཱ དོམནསྶིཏོ ཝཱ ཀཱམཝིཏཀྐཱདིསཾཡུཏྟོ ཝཱཏི. དུཏིཡཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨིཏིཔི ཏེ ཙིཏྟནྟི ཨིཏིཔི ཏཝ ཙིཏྟཾ, ཨིམཉྩ ཨིམཉྩ ཨཏྠཾ ཙིནྟཡམཱནཾ པཝཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ. བཧུཾ ཙེཔི ཨཱདིསཏཱིཏི བཧུཾ ཙེཔི ཀཐེཏི. ཏཐེཝ ཏཾ ཧོཏཱིཏི ཡཐཱ ཀཐིཏཾ, ཏཐེཝ ཧོཏི.

ཨམནུསྶཱནནྟི ཡཀྑཔིསཱཙཱདཱིནཾ. དེཝཏཱནནྟི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིནཾ. སདྡཾ སུཏྭཱཏི ཨཉྙསྶ ཙིཏྟཾ ཉཏྭཱ ཀཐེནྟཱནཾ སུཏྭཱ. ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརསདྡནྟི ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརཝསེན ཨུཔྤནྣཾ ཝིཔྤལཔནྟཱནཾ སུཏྟཔྤམཏྟཱདཱིནཾ སདྡཾ. སུཏྭཱཏི ཏཾ སུཏྭཱ. ཡཾ ཝིཏཀྐཡཏོ ཏསྶ སོ སདྡོ ཨུཔྤནྣོ, ཏསྶ ཝསེན ‘‘ཨེཝམྤི ཏེ མནོ’’ཏིཨཱདིསཏི.

ཏཏྲིམཱནི ཝཏྠཱུནི – ཨེཀོ ཀིར མནུསྶོ ‘‘ཨཊྚཾ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི གཱམཱ ནགརཾ གཙྪནྟོ ¶ ནིཀྑནྟཊྛཱནཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཝིནིཙྪཡསབྷཱཡཾ རཉྙོ ཙ རཱཛམཧཱམཏྟཱནཉྩ ཨིདཾ ཀཐེསྶཱམི ཨིདཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཝིཏཀྐེནྟོ རཱཛཀུལཾ གཏོ ཝིཡ རཉྙོ པུརཏོ ཋིཏོ ཝིཡ ཨཊྚཀཱརཀེན སདྡྷིཾ ¶ ཀཐེནྟོ ཝིཡ ཙ ཨཧོསི, ཏསྶ ཏཾ ཝིཏཀྐཝིཔྥཱརཝསེན ནིཙྪརནྟཾ སདྡཾ སུཏྭཱ ཨེཀོ པུརིསོ ‘‘ཀེནཊྛེན གཙྪསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཊྚཀམྨེནཱཏི. གཙྪ, ཛཡོ ཏེ བྷཝིསྶཏཱིཏི. སོ གནྟྭཱ ཨཊྚཾ ཀཏྭཱ ཛཡམེཝ པཱཔུཎི.

ཨཔརོཔི ཐེརོ མོལི༹ཡགཱམེ པིཎྜཱཡ ཙརི. ཨཐ ནཾ ནིཀྑམནྟཾ ཨེཀཱ དཱརིཀཱ ཨཉྙཝིཧིཏཱ ན ཨདྡས. སོ གཱམདྭཱརེ ཋཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨོལོཀེཏྭཱ ཏཾ དིསྭཱ ཝིཏཀྐེནྟོ ཨགམཱསི. གཙྪནྟོཡེཝ ཙ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཀུརུམཱནཱ དཱརིཀཱ ན ཨདྡསཱ’’ཏི ཝཙཱིབྷེདཾ ཨཀཱསི. པསྶེ ཋིཏོ ཨེཀོ པུརིསོ སུཏྭཱ ‘‘ཏུམྷེ, བྷནྟེ, མོལི༹ཡགཱམེ ཙརིཏྠཱ’’ཏི ཨཱཧ.

མནོསངྑཱརཱ ¶ པཎིཧིཏཱཏི ཙིཏྟསངྑཱརཱ སུཊྛཔིཏཱ. ཝིཏཀྐེསྶཏཱིཏི ཝིཏཀྐཡིསྶཏི པཝཏྟཡིསྶཏཱིཏི པཛཱནཱཏི. པཛཱནནྟོ ཙ ཨཱགམནེན ཛཱནཱཏི, པུབྦབྷཱགེན ཛཱནཱཏི, ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ ཙིཏྟཾ ཨཔལོཀེཏྭཱ ཛཱནཱཏི. ཨཱགམནེན ཛཱནཱཏི ནཱམ ཀསིཎཔརིཀམྨཀཱལེཡེཝ ‘‘ཡེནཱཀཱརེནེས ཀསིཎབྷཱཝནཾ ཨཱརདྡྷོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ ཝཱ…པེ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ ཝཱ ཨཊྛ ཝཱ སམཱཔཏྟིཡོ ནིབྦཏྟེསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. པུབྦབྷཱགེན ཛཱནཱཏི ནཱམ པཋམཝིཔསྶནཱཡ ཨཱརདྡྷཱཡཡེཝ ཛཱནཱཏི, ‘‘ཡེནཱཀཱརེན ཨེས ཝིཔསྶནཾ ཨཱརདྡྷོ སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ ཝཱ ནིབྦཏྟེསྶཏི…པེ… ཨརཧཏྟམགྒཾ ཝཱ ནིབྦཏྟེསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཨནྟོསམཱཔཏྟིཡཾ ཙིཏྟཾ ཨོལོཀེཏྭཱ ཛཱནཱཏི ནཱམ – ‘‘ཡེནཱཀཱརེན ཨིམསྶ མནོསངྑཱརཱ སུཊྛཔིཏཱ, ཨིམསྶ ནཱམ ཙིཏྟསྶ ཨནནྟརཱ ཨིམཾ ནཱམ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེསྶཏི, ཨིཏོ ཝུཊྛིཏསྶ ཨེཏསྶ ཧཱནབྷཱགིཡོ ཝཱ སམཱདྷི བྷཝིསྶཏི ¶ ཋིཏིབྷཱགིཡོ ཝཱ ཝིསེསབྷཱགིཡོ ཝཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིཡོ ཝཱ, ཨབྷིཉྙཱཡོ ཝཱ ནིབྦཏྟེསྶཏཱི’’ཏི ཛཱནཱཏི. ཏཏྠ པུཐུཛྫནོ ཙེཏོཔརིཡཉཱཎལཱབྷཱི པུཐུཛྫནཱནཾཡེཝ ཙིཏྟཾ ཛཱནཱཏི, ན ཨརིཡཱནཾ. ཨརིཡེསུཔི ཧེཊྛིམོ ཨུཔརིམསྶ ཙིཏྟཾ ན ཛཱནཱཏི, ཨུཔརིམོ པན ཧེཊྛིམསྶ ཛཱནཱཏི. ཨེཏེསུ ཙ སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔཏྟིཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི…པེ… ཨརཧཱ ཨརཧཏྟཕལསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི. ཨུཔརིམོ ཧེཊྛིམཾ ན སམཱཔཛྫཏི. ཏེསཉྷི ཧེཊྛིམཱ ཧེཊྛིམཱ སམཱཔཏྟི ཏཏྲཝཏྟིཡེཝ ཧོཏི. ཏཐེཝ ཏཾ ¶ ཧོཏཱིཏི ཨེཏཾ ཨེཀཾསེན ཏཐེཝ ཧོཏི. ཙེཏོཔརིཡཉཱཎཝསེན ཉཱཏཉྷི ཨཉྙཐཱབྷཱཝི ནཱམ ནཏྠི.

ཨེཝཾ ཝིཏཀྐེཐཱཏི ཨེཝཾ ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཡོ པཝཏྟེནྟཱ ཝིཏཀྐེཐ. མཱ ཨེཝཾ ཝིཏཀྐཡིཏྠཱཏི ཨེཝཾ ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ པཝཏྟེནྟཱ མཱ ཝིཏཀྐཡིཏྠ. ཨེཝཾ མནསི ཀརོཐཱཏི ཨེཝཾ ཨནིཙྩསཉྙམེཝ, དུཀྑསཉྙཱདཱིསུ ཝཱ ཨཉྙཏརཾ མནསི ཀརོཐ. མཱ ཨེཝནྟི ནིཙྩནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱ མནསཱ ཀརིཏྠ. ཨིདནྟི ཨིདཾ པཉྩཀཱམགུཎརཱགཾ པཛཧཐ. ཨིདཉྩ ཨུཔསམྤཛྫཱཏི ཨིདཾ ཙཏུམགྒཕལཔྤབྷེདཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨམེཝ ཨུཔསམྤཛྫ པཱཔུཎིཏྭཱ ནིཔྥཱདེཏྭཱ ཝིཧརཐ.

མཱཡཱསཧདྷམྨརཱུཔཾ ཝིཡ ཁཱཡཏཱིཏི མཱཡཱཡ སམཱནཀཱརཎཛཱཏིཀཾ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ཨུཔཊྛཱཏི. མཱཡཱཀཱརོཔི ཧི ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ ཏེལཾ ཀརོཏི, ཏེལཾ གཧེཏྭཱ ཨུདཀནྟི ཨེཝཾ ཨནེཀརཱུཔཾ མཱཡཾ དསྶེཏི. ཨིདམྤི པཱཊིཧཱརིཡཾ ཏཐཱརཱུཔམེཝཱཏི. ཨིདམྤི མེ, བྷོ གོཏམ, པཱཊིཧཱརིཡཾ མཱཡཱསཧདྷམྨརཱུཔཾ ཝིཡ ཁཱཡཏཱིཏི ཙིནྟཱམཎིཀཝིཛྫཱསརིཀྑཀཏཾ སནྡྷཱཡ ཨེཝཾ ཨཱཧ. ཙིནྟཱམཎིཀཝིཛྫཾ ¶ ཛཱནནྟཱཔི ཧི ཨཱགཙྪནྟམེཝ དིསྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཨིདཾ ནཱམ ཝིཏཀྐེནྟོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཛཱནནྟི. ཏཐཱ ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཝིཏཀྐེནྟོ ཋིཏོ, ཨིདཾ ནཱམ ཝིཏཀྐེནྟོ ནིསིནྣོ, ཨིདཾ ནཱམ ཝིཏཀྐེནྟོ ནིཔནྣོ’’ཏི ཛཱནནྟི.

ཨབྷིཀྐནྟཏརནྟི ¶ སུནྡརཏརཾ. པཎཱིཏཏརནྟི ཨུཏྟམཏརཾ. བྷཝཉྷི གོཏམོ ཨཝིཏཀྐཾ ཨཝིཙཱརནྟི ཨིདྷ བྲཱཧྨཎོ ཨཝསེསཾ ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡཾ བཱཧིརཀནྟི ན གཎྷི. ཨིདཉྩ པན སབྦཾ སོ བྲཱཧྨཎོ ཏཐཱགཏསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེནྟོཡེཝ ཨཱཧ. ཨདྡྷཱ ཁོ ཏྱཱཡནྟི ཨེཀཾསེནེཝ ཏཡཱ ཨཡཾ. ཨཱསཛྫ ཨུཔནཱིཡ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱཏི མམ གུཎེ གྷཊྚེཏྭཱ མམེཝ གུཎཱནཾ སནྟིཀཾ ཨུཔནཱིཏཱ ཝཱཙཱ བྷཱསིཏཱ. ཨཔིཙ ཏྱཱཧཾ བྱཱཀརིསྶཱམཱིཏི ཨཔིཙ ཏེ ཨཧམེཝ ཀཐེསྶཱམཱིཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

བྲཱཧྨཎཝགྒོ པཋམོ.

(༧) ༢. མཧཱཝགྒོ

༡. ཏིཏྠཱཡཏནསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༢. དུཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཏིཏྠཱཡཏནཱནཱིཏི ཏིཏྠབྷཱུཏཱནི ཨཱཡཏནཱནི, ཏིཏྠིཡཱནཾ ཝཱ ཨཱཡཏནཱནི. ཏཏྠ ཏིཏྠཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཏིཏྠཀརཱ ཛཱནིཏབྦཱ, ཏིཏྠིཡཱ ཛཱནིཏབྦཱ, ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ ཛཱནིཏབྦཱ. ཏིཏྠཾ ནཱམ དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ. ཏིཏྠིཀརཱ ནཱམ ཏཱསཾ དིཊྛཱིནཾ ཨུཔྤཱདཀཱ. ཏིཏྠིཡཱ ནཱམ ཡེསཾ ཏཱ དིཊྛིཡོ རུཙྩནྟི ཁམནྟི. ཏིཏྠིཡསཱཝཀཱ ནཱམ ཏེསཾ པཙྩཡདཱཡཀཱ. ཨཱཡཏནནྟི ‘‘ཀམྦོཛོ ཨསྶཱནཾ ཨཱཡཏནཾ, གུནྣཾ དཀྑིཎཱཔཐོ ཨཱཡཏན’’ནྟི ཨེཏྠ སཉྫཱཏིཊྛཱནཾ ཨཱཡཏནཾ ནཱམ.

‘‘མནོརམེ ཨཱཡཏནེ, སེཝནྟི ནཾ ཝིཧངྒམཱ;

ཚཱཡཾ ཚཱཡཏྠིནོ ཡནྟི, ཕལཏྠཾ ཕལབྷོཛིནོ’’ཏི. (ཨ. ནི. ༥.༣༨) –

ཨེཏྠ སམོསརཎཊྛཱནཾ. ‘‘པཉྩིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཝིམུཏྟཱཡཏནཱནཱི’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༢༦) ཨེཏྠ ཀཱརཎཾ. ཏཾ ¶ ཨིདྷ སབྦམྤི ལབྦྷཏི. སབྦེཔི ཧི དིཊྛིགཏིཀཱ སཉྫཱཡམཱནཱ ཨིམེསུཡེཝ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སཉྫཱཡནྟི, སམོསརཎམཱནཱཔི ཨེཏེསུཡེཝ ཏཱིསུ ཋཱནེསུ སམོསརནྟི སནྣིཔཏནྟི, དིཊྛིགཏིཀབྷཱཝེ ཙ ནེསཾ ཨེཏཱནེཝ ཏཱིཎི ཀཱརཎཱནཱིཏི ཏིཏྠབྷཱུཏཱནི སཉྫཱཏིཨཱདིནཱ ཨཏྠེན ཨཱཡཏནཱནཱིཏིཔི ཏིཏྠཱཡཏནཱནི. ཏེནེཝཏྠེན ཏིཏྠིཡཱནཾ ཨཱཡཏནཱནཱིཏིཔི ཏིཏྠཱཡཏནཱནི. སམནུཡུཉྫིཡམཱནཱནཱིཏི ཀཱ ནཱམེཏཱ དིཊྛིཡོཏི ཨེཝཾ པུཙྪིཡམཱནཱནི. སམནུགཱཧིཡམཱནཱནཱིཏི ཀིཾཀཱརཎཱ ཨེཏཱ དིཊྛིཡོ ཨུཔྤནྣཱཏི ཨེཝཾ སམྨཱ ཨནུགྒཱཧིཡམཱནཱནི. སམནུབྷཱསིཡམཱནཱནཱིཏི པཊིནིསྶཛྫེཐ ཨེཏཱནི པཱཔཀཱནི དིཊྛིགཏཱནཱིཏི ཨེཝཾ སམྨཱ ཨནུསཱསིཡམཱནཱནི. ཨཔིཙ ཏཱིཎིཔི ཨེཏཱནི ཨནུཡོགཔུཙྪཱཝེཝཙནཱནེཝ. ཏེན ཝུཏྟཾ ཨཊྛཀཐཱཡཾ – ‘‘སམནུཡུཉྫཏཱིཏི ཝཱ སམནུགྒཱཧཏཱིཏི ཝཱ སམནུབྷཱསཏཱིཏི ཝཱ ཨེསེསེ ཨེཀཊྛེ སམེ སམབྷཱགེ ཏཛྫཱཏེ ཏཉྙེཝཱ’’ཏི.

པརམྤི ¶ གནྟྭཱཏི ཨཱཙརིཡཔརམྤརཱ ལདྡྷིཔརམྤརཱ ཨཏྟབྷཱཝཔརམྤརཱཏི ཨེཏེསུ ཡཾཀིཉྩི པརམྤརཾ གནྟྭཱཔི. ཨཀིརིཡཱཡ སཎྛཧནྟཱིཏི ཨཀིརིཡམཏྟེ སཾཏིཊྛནྟི. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ པུབྦེཀཏཝཱདཱི, ཨམྷཱཀཾ པཱཙརིཡོ པུབྦེཀཏཝཱདཱི, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡོ པུབྦེཀཏཝཱདཱི. ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨིསྶརནིམྨཱནཝཱདཱི ¶ , ཨམྷཱཀཾ པཱཙརིཡོ ཨིསྶརནིམྨཱནཝཱདཱི, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡོ ཨིསྶརནིམྨཱནཝཱདཱི. ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཝཱདཱི, ཨམྷཱཀཾ པཱཙརིཡོ ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཝཱདཱི, ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡོ ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཝཱདཱི’’ཏི ཨེཝཾ གཙྪནྟཱནི ཧི ཨེཏཱནི ཨཱཙརིཡཔརམྤརཾ གཙྪནྟི ནཱམ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡོ པུབྦེཀཏལདྡྷིཀོ, ཨམྷཱཀཾ པཱཙརིཡོ…པེ… ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡོ ཨཧེཏུཨཔཙྩཡལདྡྷིཀོ’’ཏི ཨེཝཾ གཙྪནྟཱནི ལདྡྷིཔརམྤརཾ གཙྪནྟི ནཱམ. ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ པུབྦེཀཏཧེཏུ, ཨམྷཱཀཾ པཱཙརིཡསྶ…པེ… ¶ ཨམྷཱཀཾ ཨཱཙརིཡཔཱཙརིཡསྶ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨཧེཏུ ཨཔཙྩཡོ’’ཏི ཨེཝཾ གཙྪནྟཱནི ཨཏྟབྷཱཝཔརམྤརཾ གཙྪནྟི ནཱམ. ཨེཝཾ པན སུཝིདཱུརམྤི གཙྪནྟཱནི ཨཀིརིཡམཏྟེཡེཝ སཎྛཧནྟི, ཨེཀོཔི ཨེཏེསཾ དིཊྛིགཏིཀཱནཾ ཀཏྟཱ ཝཱ ཀཱརེཏཱ ཝཱ ན པཉྙཱཡཏི.

པུརིསཔུགྒལོཏི སཏྟོ. ཀཱམཉྩ པུརིསོཏིཔི ཝུཏྟེ པུགྒལོཏིཔི ཝུཏྟེ སཏྟོཡེཝ ཝུཏྟོ ཧོཏི, ཨཡཾ པན སམྨུཏིཀཐཱ ནཱམ ཡོ ཡཐཱ ཛཱནཱཏི, ཏསྶ ཏཐཱ ཝུཙྩཏི. པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཏྟནོ སནྟཱནེ ཨུཔྤནྣཾ ཛཱནཱཏི པཊིསཾཝིདིཏཾ ཀརོཏི, ཨནུབྷཝཏི ཝཱ. པུབྦེཀཏཧེཏཱུཏི པུབྦེཀཏཀཱརཎཱ, པུབྦེཀཏཀམྨཔཙྩཡེནེཝ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིམིནཱ ཀམྨཝེདནཉྩ ཀིརིཡཝེདནཉྩ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝིཔཱཀཝེདནམེཝ སམྤཊིཙྪནྟི. ཡེ ཝཱ ཨིམེ པིཏྟསམུཊྛཱནཱ ཨཱབཱདྷཱ སེམྷསམུཊྛཱནཱ ཝཱཏསམུཊྛཱནཱ སནྣིཔཱཏིཀཱ ཨུཏུཔརིཎཱམཛཱ ཝིསམཔརིཧཱརཛཱ ཨོཔཀྐམིཀཱ ཨཱབཱདྷཱ ཀམྨཝིཔཱཀཛཱ ཨཱབཱདྷཱཏི ཨཊྛ རོགཱ ཝུཏྟཱ, ཏེསུ སཏྟ པཊིཀྑིཔིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝིཔཱཀཝེདནཾཡེཝ སམྤཊིཙྪནྟི. ཡེཔིམེ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡནྟི ཏཡོ ཀམྨརཱསཡོ ཝུཏྟཱ, ཏེསུཔི དྭེ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཔརཔརིཡཱཡཀམྨཾཡེཝ སམྤཊིཙྪནྟི. ཡེཔིམེ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡོ ཝིཔཱཀོ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡོ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡོཏི ཏཡོ ཝིཔཱཀརཱསཡོ ཝུཏྟཱ, ཏེསུཔི དྭེ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨེཀཾ ཨཔརཔརིཡཱཡཝིཔཱཀམེཝ སམྤཊིཙྪནྟི. ཡེཔིམེ ཀུསལཙེཏནཱ ཨཀུསལཙེཏནཱ ཝིཔཱཀཙེཏནཱ ཀིརིཡཙེཏནཱཏི ཙཏྟཱརོ ཙེཏནཱརཱསཡོ ཝུཏྟཱ, ཏེསུཔི ཏཡོ པཊིབཱཧིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝིཔཱཀཙེཏནཾཡེཝ སམྤཊིཙྪནྟི.

ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏཱུཏི ¶ ཨིསྶརནིམྨཱནཀཱརཎཱ, ཨིསྶརེན ནིམྨིཏཏྟཱ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ ཧི ཏེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ ¶ – ཨིམཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ ¶ པཙྩུཔྤནྣེ ཨཏྟནཱ ཀཏམཱུལཀེན ཝཱ ཨཱཎཏྟིམཱུལཀེན ཝཱ པུབྦེཀཏེན ཝཱ ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཱ ཝཱ པཊིསཾཝེདིཏུཾ ནཱམ ན སཀྐཱ, ཨིསྶརནིམྨཱནཀཱརཎཱཡེཝ པན ཨིམཱ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི. ཨེཝཾཝཱདིནོ པནེཏེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེསུ ཨཊྛསུ རོགེསུ ཨེཀམྤི ཨསམྤཊིཙྪིཏྭཱ སབྦེ པཊིབཱཧནྟི, ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེསུ ཙ ཏཱིསུ ཀམྨརཱསཱིསུ ཏཱིསུ ཝིཔཱཀརཱསཱིསུ ཙཏཱུསུ ཙེཏནཱརཱསཱིསུ ཨེཀམྤི ཨསམྤཊིཙྪིཏྭཱ སབྦེཔི པཊིབཱཧནྟི.

ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཱཏི ཧེཏུཉྩ པཙྩཡཉྩ ཝིནཱ, ཨཀཱརཎེནེཝ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཉྷི ནེསཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨིམཱ ཏིསྶོ ཝེདནཱ པཙྩུཔྤནྣེ ཨཏྟནཱ ཀཏམཱུལཀེན ཝཱ ཨཱཎཏྟིམཱུལཀེན ཝཱ པུབྦེཀཏེན ཝཱ ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུནཱ ཝཱ པཊིསཾཝེདིཏུཾ ནཱམ ན སཀྐཱ, ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཱཡེཝ པན ཨིམཱ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི. ཨེཝཾཝཱདིནོ པནེཏེ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེསུ རོགཱདཱིསུ ཨེཀམྤི ཨསམྤཊིཙྪིཏྭཱ སབྦཾ པཊིབཱཧནྟི.

ཨེཝཾ སཏྠཱ མཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི ལདྡྷིཔཏིཊྛཱཔནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི དསྶེཏི. ལདྡྷིཉྷི ཨཔྤཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ནིགྒཡ྄ཧམཱནཱ ལདྡྷིཏོ ལདྡྷིཾ སངྐམནྟི, བྷོ གོཏམ, ན མཡཾ པུབྦེཀཏཝཱདཾ ཝདཱམཱཏིཨཱདཱིནི ཝདནྟི. ལདྡྷིཡཱ པན པཏིཊྛཱཔིཏཱཡ སངྐམིཏུཾ ཨལབྷནྟཱ སུནིགྒཧིཏཱ ཧོནྟི, ཨིཏི ནེསཾ ལདྡྷིཔཏིཊྛཱཔནཏྠཾ ཨེཝཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཱཧ. ཏེནཧཱཡསྨནྟོཏི ཏེན ཧི ཨཱཡསྨནྟོ. ཀིཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདི ཨེཏཾ སཙྩཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ཏེན ཏུམྷཱཀཾ ཝཱདེན. པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ བྷཝིསྶནྟི པུབྦེཀཏཧེཏཱུཏི ཡེ ཀེཙི ལོཀེ པཱཎཾ ཨཏིཔཱཏེནྟི, སབྦེ ཏེ པུབྦེཀཏཧེཏུ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ བྷཝིསྶནྟི. ཀིཾཀཱརཎཱ? ན ཧི པཱཎཱཏིཔཱཏཀམྨཾ ཨཏྟནཱ ཀཏམཱུལཀེན ན ཨཱཎཏྟིམཱུལཀེན ན ཨིསྶརནིམྨཱནཧེཏུནཱ ¶ ན ཨཧེཏུཨཔཙྩཡཱ སཀྐཱ པཊིསཾཝེདེཏུཾ, པུབྦེཀཏཧེཏུཡེཝ པཊིསཾཝེདེཏཱིཏི ཨཡཾ ཝོ ལདྡྷི. ཡཐཱ ཙ པཱཎཱཏིཔཱཏིནོ, ཨེཝཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱ ཝིརམནྟཱཔི པུབྦེཀཏཧེཏུཡེཝ ཝིརམིསྶནྟཱིཏི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཏེསཾཡེཝ ལདྡྷིཾ གཧེཏྭཱ ཏེསཾ ནིགྒཧཾ ཨཱརོཔེཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན ཨདིནྣཱདཱཡིནོཏིཨཱདཱིསུཔི ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ.

སཱརཏོ ¶ པཙྩཱགཙྪཏནྟི སཱརབྷཱཝེན གཎྷནྟཱནཾ. ཚནྡོཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱཚནྡོ. ཨིདཾ ཝཱ ཀརཎཱིཡཾ ¶ ཨིདཾ ཝཱ ཨཀརཎཱིཡནྟི ཨེཏྠ ཨཡཾ ཨདྷིཔྤཱཡོ – ཨིདཾ ཝཱ ཀརཎཱིཡནྟི ཀཏྟབྦསྶ ཀརཎཏྠཱཡ, ཨིདཾ ཝཱ ཨཀརཎཱིཡནྟི ཨཀཏྟབྦསྶ ཨཀརཎཏྠཱཡ ཀཏྟུཀམྱཏཱ ཝཱ པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརོ ཝཱ ན ཧོཏི. ཚནྡཝཱཡཱམེསུ ཝཱ ཨསནྟེསུ ‘‘ཨིདཾ ཀཏྟབྦ’’ནྟིཔི ‘‘ཨིདཾ ན ཀཏྟབྦ’’ནྟིཔི ན ཧོཏི. ཨིཏི ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡེ ཁོ པན སཙྩཏོ ཐེཏཏོ ཨནུཔལབྦྷིཡམཱནེཏི ཨེཝཾ ཀཏྟབྦེ ཙ ཨཀཏྟབྦེ ཙ བྷཱུཏཏོ ཐིརཏོ ཨཔཉྙཱཡམཱནེ ཨལབྦྷམཱནེ. ཡདི ཧི ཀཏྟབྦཾ ཀཱཏུཾ ཨཀཏྟབྦཏོ ཙ ཝིརམིཏུཾ ལབྷེཡྻ, ཀརཎཱིཡཱཀརཎཱིཡཾ སཙྩཏོ ཐེཏཏོ ཨུཔལབྦྷེཡྻ. ཡསྨཱ པན ཨུབྷཡམྤི ཏཾ ཨེས ནུཔལབྦྷཏི, ཏསྨཱ ཏཾ སཙྩཏོ ཐེཏཏོ ན ཨུཔལབྦྷཏི, ཨེཝཾ ཏསྨིཾ ཙ ཨནུཔལབྦྷིཡམཱནེཏི ཨཏྠོ. མུཊྛསྶཏཱིནནྟི ནཊྛསྶཏཱིནཾ ཝིསྶཊྛསྶཏཱིནཾ. ཨནཱརཀྑཱནཾ ཝིཧརཏནྟི ཚསུ དྭཱརེསུ ནིརཱརཀྑཱནཾ ཝིཧརནྟཱནཾ. ན ཧོཏི པཙྩཏྟཾ སཧདྷམྨིཀོ སམཎཝཱདོཏི ཨེཝཾ བྷཱུཏཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཝཱ ཨཉྙེསཾ ཝཱ མཡཾ སམཎཱཏི པཙྩཏྟཾ སཀཱརཎོ སམཎཝཱདོ ན ཧོཏི ན ཨིཛ྄ཛྷཏི. སམཎཱཔི ཧི པུབྦེཀཏཀཱརཎཱཡེཝ ཧོནྟི, ཨསྶམཎཱཔི པུབྦེཀཏཀཱརཎཱཡེཝཱཏི. སཧདྷམྨིཀོཏི སཀཱརཎོ. ནིགྒཧོ ¶ ཧོཏཱིཏི མམ ནིགྒཧོ ཧོཏི, ཏེ པན ནིགྒཧིཏཱ ཧོནྟཱིཏི.

ཨེཝཾ པུབྦེཀཏཝཱདིནོ ནིགྒཧེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨིསྶརནིམྨཱནཝཱདིནོ ནིགྒཧེཏུཾ ཏཏྲ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ པུབྦེཀཏཝཱདེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ, ཏཐཱ ཨཧེཏུཀཝཱདེཔི.

ཨེཝཾ ཨིམེསཾ ཏིཏྠཱཡཏནཱནཾ པརམྤི གནྟྭཱ ཨཀིརིཡཱཡ སཎྛཧནབྷཱཝེན ཏུཙྪབྷཱཝཾ ཨནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཾ, ཨསཱརབྷཱཝེན ཐུསཀོཊྚནསདིསཏཾ ཨཱཔཛྫནབྷཱཝེན ཨགྒིསཉྙཱཡ དྷམམཱནཁཛྫུཔནཀསརིཀྑཏཾ ཏཾདིཊྛིཀཱནཾ པུརིམསྶཔི མཛ྄ཛྷིམསྶཔི པཙྪིམསྶཔི ཨཏྠདསྶནཏཱཡ ཨབྷཱཝེན ཨནྡྷཝེཎཱུཔམཏཾ སདྡམཏྟེནེཝ ཏཱནི གཧེཏྭཱ སཱརདིཊྛིཀཱནཾ པཐཝིཡཾ པཏིཏསྶ བེལུཝཔཀྐསྶ དདྡབྷཱཡིཏསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘པཐཝཱི སཾཝཊྚམཱནཱ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི སཉྙཱཡ པལཱཡནྟེན སསཀེན སརིཀྑབྷཱཝཉྩ དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨཏྟནཱ དེསིཏསྶ དྷམྨསྶ སཱརབྷཱཝཉྩེཝ ནིཡྻཱནིཀབྷཱཝཉྩ དསྶེཏུཾ ཨཡཾ ¶ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནིགྒཧིཏོཏི ཨཉྙེཧི ཨནིགྒཧིཏོ ནིགྒཧེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཨསཾཀིལིཊྛོཏི ནིཀྐིལེསོ པརིསུདྡྷོ, ‘‘སཾཀིལིཊྛཾ ནཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི པཝཏྟེཧིཔི ཏཐཱ ཀཱཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻོ. ཨནུཔཝཛྫོཏི ཨུཔཝཱདཝིནིམུཏྟོ. ཨཔྤཊིཀུཊྛོཏི ‘‘ཀིཾ ཨིམིནཱ ཧརཐ ན’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཔྤཊིབཱཧིཏོ ¶ , ཨནུཔཀྐུཊྛོ ཝཱ. ཝིཉྙཱུཧཱིཏི པཎྜིཏེཧི. ཨཔཎྜིཏཱནཉྷི ཨཛཱནིཏྭཱ ཀཐེནྟཱནཾ ཝཙནཾ ཨཔྤམཱཎཾ. ཏསྨཱ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི ཨཱཧ.

ཨིདཱནི ཏསྶ དྷམྨསྶ དསྶནཏྠཾ ‘‘ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེ’’ཏི པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱ ཚ དྷཱཏུཡོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཡཐཱཔཊིཔཱཊིཡཱ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེནྟོ པུན ཨིམཱ ཚ དྷཱཏུཡོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷཱཏུཡོཏི སབྷཱཝཱ. ནིཛྫཱིཝནིསྶཏྟབྷཱཝཔྤཀཱསཀོ ཧི སབྷཱཝཊྛོ དྷཱཏྭཊྛོ ནཱམ. ཕསྶཱཡཏནཱནཱིཏི ¶ ཝིཔཱཀཕསྶཱནཾ ཨཱཀརཊྛེན ཨཱཡཏནཱནི. མནོཔཝིཙཱརཱཏི ཝིཏཀྐཝིཙཱརཔཱདེཧི ཨཊྛཱརསསུ ཋཱནེསུ མནསྶ ཨུཔཝིཙཱརཱ.

པཐཝཱིདྷཱཏཱུཏི པཏིཊྛཱདྷཱཏུ. ཨཱཔོདྷཱཏཱུཏི ཨཱབནྡྷནདྷཱཏུ. ཏེཛོདྷཱཏཱུཏི པརིཔཱཙནདྷཱཏུ. ཝཱཡོདྷཱཏཱུཏི ཝིཏྠམྦྷནདྷཱཏུ. ཨཱཀཱསདྷཱཏཱུཏི ཨསམྥུཊྛདྷཱཏུ. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཝིཛཱནནདྷཱཏུ. ཨེཝམིདཾ དྷཱཏུཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ. ཏཾ ཁོ པནེཏཾ སངྑེཔཏོ ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑེཔཏོཔི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑེཔཏོ ཀཐེཏུཾ ན ཝཊྚཏི, ཝིཏྠཱརཏོཝ ཝཊྚཏི. ཨིམསྨིཾ པན ཏིཏྠཱཡཏནསུཏྟེ ཨིདཾ སངྑེཔཏོ ཚདྷཱཏུཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ. ཏཾ ཨུབྷཡཐཱཔི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

སངྑེཔཏོ ཚདྷཱཏུཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ པརིགྒཎྷནྟོཔི ཨེཝཾ པརིགྒཎྷཱཏི – པཐཝཱིདྷཱཏུ ཨཱཔོདྷཱཏུ ཏེཛོདྷཱཏུ ཝཱཡོདྷཱཏཱུཏི ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི, ཨཱཀཱསདྷཱཏུ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ. ཨེཀསྨིཾ ཙ ཨུཔཱདཱརཱུཔེ དིཊྛེ སེསཱནི ཏེཝཱིསཏི དིཊྛཱནེཝཱཏི སལླཀྑེཏབྦཱནི. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏཱུཏི ཙིཏྟཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ ཧོཏི, ཏེན སཧཛཱཏཱ ཝེདནཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, སཉྙཱ སཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཕསྶོ ཙ ཙེཏནཱ ཙ སངྑཱརཀྑནྡྷོཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ ནཱམ. ཙཏྟཱརི པན མཧཱབྷཱུཏཱནི ཙཏུནྣཉྩ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ ¶ རཱུཔཀྑནྡྷོ ནཱམ. ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ ནཱམཾ, རཱུཔཀྑནྡྷོ རཱུཔནྟི ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱཏི དྭེཡེཝ དྷམྨཱ ཧོནྟི, ཏཏོ ཨུདྡྷཾ སཏྟོ ཝཱ ཛཱིཝོ ཝཱ ནཏྠཱིཏི ཨེཝཾ ཨེཀསྶ བྷིཀྑུནོ སངྑེཔཏོ ཚདྷཱཏུཝསེན ཨརཧཏྟསམྤཱཔཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝིཏྠཱརཏོ པརིགྒཎྷནྟོ པན ཙཏྟཱརི མཧཱབྷཱུཏཱནི པརིགྒཎྷིཏྭཱ ཨཱཀཱསདྷཱཏུཔརིགྒཧཱནུསཱརེན ཏེཝཱིསཏི ཨུཔཱདཱརཱུཔཱནི པརིགྒཎྷཱཏི. ཨཐ ནེསཾ པཙྩཡཾ ཨུཔཔརིཀྑནྟོ ¶ པུན ཙཏྟཱརེཝ མཧཱབྷཱུཏཱནི དིསྭཱ ཏེསུ པཐཝཱིདྷཱཏུ ¶ ཝཱིསཏིཀོཊྛཱསཱ, ཨཱཔོདྷཱཏུ དྭཱདས, ཏེཛོདྷཱཏུ ཙཏྟཱརོ, ཝཱཡོདྷཱཏུ ཚཀོཊྛཱསཱཏི ཀོཊྛཱསཝསེན སམོདྷཱནེཏྭཱ དྭཱཙཏྟཱལཱིས མཧཱབྷཱུཏཱནི ཙ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏེསུ ཏེཝཱིསཏི ཨུཔཱདཱརཱུཔཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ པཉྩསཊྛི རཱུཔཱནི ཝཝཏྠཔེཏི. ཏཱནི ཙ ཝཏྠུརཱུཔེན སདྡྷིཾ ཚསཊྛི ཧོནྟཱིཏི ཚསཊྛི རཱུཔཱནི པསྶཏི. ཝིཉྙཱཎདྷཱཏུ པན ལོཀིཡཙིཏྟཝསེན ཨེཀཱསཱིཏི ཙིཏྟཱནི. ཏཱནི སབྦཱནིཔི ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ ནཱམ ཧོཏི. ཏེཧི སཧཛཱཏཱ ཝེདནཱདཡོཔི ཏཏྟཀཱཡེཝཱཏི ཨེཀཱསཱིཏི ཝེདནཱ ཝེདནཱཀྑནྡྷོ, ཨེཀཱསཱིཏི སཉྙཱ སཉྙཱཀྑནྡྷོ, ཨེཀཱསཱིཏི ཙེཏནཱ སངྑཱརཀྑནྡྷོཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱ ཏེབྷཱུམཀཝསེན གཡ྄ཧམཱནཱ ཙཏུཝཱིསཱདྷིཀཱནི ཏཱིཎི དྷམྨསཏཱནི ཧོནྟཱིཏི ཨིཏི ཨིམེ ཙ ཨརཱུཔདྷམྨཱ ཚསཊྛི ཙ རཱུཔདྷམྨཱཏི སབྦེཔི སམོདྷཱནེཏྭཱ ནཱམཉྩ རཱུཔཉྩཱཏི དྭེཝ དྷམྨཱ ཧོནྟི, ཏཏོ ཨུདྡྷཾ སཏྟོ ཝཱ ཛཱིཝོ ཝཱ ནཏྠཱིཏི ནཱམརཱུཔཝསེན པཉྩཀྑནྡྷེ ཝཝཏྠཔེཏྭཱ ཏེསཾ པཙྩཡཾ པརིཡེསནྟོ ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ ཏཎྷཱཔཙྩཡཱ ཀམྨཔཙྩཡཱ ཨཱཧཱརཔཙྩཡཱཏི ཨེཝཾ པཙྩཡཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཏཱིཏེཔི ཨིམེཧི པཙྩཡེཧི ཨིདཾ ཝཊྚཾ པཝཏྟིཏྠ, ཨནཱགཏེཔི ཨེཏེཧི པཙྩཡེཧི པཝཏྟིསྶཏི, ཨེཏརཧིཔི ཨེཏེཧིཡེཝ པཝཏྟཏཱི’’ཏི ཏཱིསུ ཀཱལེསུ ཀངྑཾ ཝིཏརིཏྭཱ ཨནུཀྐམེན པཊིཔཛྫམཱནོ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ཨེཝཾ ཝིཏྠཱརཏོཔི ཚདྷཱཏུཝསེན ཨརཧཏྟསམྤཱཔཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཀྑུ ཕསྶཱཡཏནནྟི སུཝཎྞཱདཱིནཾ སུཝཎྞཱདིཨཱཀརོ ཝིཡ དྭེ ཙཀྑུཝིཉྙཱཎཱནི དྭེ སམྤཊིཙྪནཱནི ཏཱིཎི སནྟཱིརཎཱནཱིཏི ཨིམེཧི སཏྟཧི ཝིཉྙཱཎེཧི སཧཛཱཏཱནཾ སཏྟནྣཾ ཕསྶཱནཾ སམུཊྛཱནཊྛེན ཨཱཀརོཏི ཨཱཡཏནཾ. སོཏཾ ཕསྶཱཡཏནནྟིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. མནོ ཕསྶཱཡཏནནྟི ¶ ཨེཏྠ པན དྭཱཝཱིསཏི ཝིཔཱཀཕསྶཱ ཡོཛེཏབྦཱ. ཨིཏི ¶ ཧིདཾ ཚཕསྶཱཡཏནཱནཾ ཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ. ཏཾ སངྑེཔཏོཔི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཀཐེཏབྦཾ. སངྑེཔཏོ ཏཱཝ – ཨེཏྠ ཧི པུརིམཱནི པཉྩ ཨཱཡཏནཱནི ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ, ཏེསུ དིཊྛེསུ ཨཝསེསཾ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཚཊྛཾ ཨཱཡཏནཾ ཙིཏྟཾ, ཏཾ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ ཧོཏི, ཏེན སཧཛཱཏཱ ཝེདནཱདཡོ སེསཱ ཏཡོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སངྑེཔཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཨརཧཏྟསམྤཱཔཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ དིསྭཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན རཱུཔཾ པསྶིཏྭཱ. སོམནསྶཊྛཱནིཡནྟི སོམནསྶསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏཾ. ཨུཔཝིཙརཏཱིཏི ཏཏྠ མནཾ ཙཱརེནྟོ ཨུཔཝིཙརཏི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ ¶ . ཨེཏྠ ཙ ཨིཊྛཾ ཝཱ ཧོཏུ ཨནིཊྛཾ ཝཱ, ཡཾ རཱུཔཾ དིསྭཱ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ སོམནསྶཊྛཱནིཡཾ ནཱམ. ཡཾ དིསྭཱ དོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ དོམནསྶཊྛཱནིཡཾ ནཱམ. ཡཾ དིསྭཱ ཨུཔེཀྑཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཨུཔེཀྑཱཊྛཱནིཡཾ ནཱམཱཏི ཝེདིཏབྦཾ. སདྡཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིཏི ཨིདཾ སངྑེཔཏོ ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ. ཏཾ ཁོ པནེཏཾ སངྑེཔཏོ ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑེཔཏོཔི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཝིཏྠཱརཏོ ཨཱགཏཊྛཱནེ སངྑེཔཏོ ཀཐེཏུཾ ན ཝཊྚཏི. ཨིམསྨིཾ པན ཏིཏྠཱཡཏནསུཏྟེ ཨིདཾ སངྑེཔཏོ ཨཊྛཱརསམནོཔཝིཙཱརཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ ཨཱགཏཾ. ཏཾ སངྑེཔཏོཔི ཝིཏྠཱརཏོཔི ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཏཏྠ སངྑེཔཏོ ཏཱཝ – ཙཀྑུ སོཏཾ གྷཱནཾ ཛིཝ྄ཧཱ ཀཱཡོ, རཱུཔཾ སདྡོ གནྡྷོ རསོཏི ཨིམཱནི ནཝ ཨུཔཱདཱརཱུཔཱནི, ཏེསུ དིཊྛེསུ སེསཾ ཨུཔཱདཱརཱུཔཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. ཕོཊྛབྦཾ ཏཱིཎི མཧཱབྷཱུཏཱནི, ཏེཧི དིཊྛེཧི ཙཏུཏྠཾ དིཊྛམེཝ ཧོཏི. མནོ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷོ, ཏེན སཧཛཱཏཱ ཝེདནཱདཡོ ཏཡོ ཨརཱུཔཀྑནྡྷཱཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ སངྑེཔཏོ ཙ ཝིཏྠཱརཏོ ཙ ཨརཧཏྟསམྤཱཔཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཨརིཡསཙྩཱནཱིཏི ¶ ཨརིཡབྷཱཝཀརཱནི, ཨརིཡཔཊིཝིདྡྷཱནི ཝཱ སཙྩཱནི. ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པནེཏཾ པདཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༢༩) པཀཱསིཏཾ. ཚནྣཾ, བྷིཀྑཝེ, དྷཱཏཱུནནྟི ཨིདཾ ཀིམཏྠཾ ཨཱརདྡྷཾ? སུཁཱཝབོདྷནཏྠཾ. ཡསྶ ཧི ཏཐཱགཏོ དྭཱདསཔདཾ པཙྩཡཱཝཊྚཾ ཀཐེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏསྶ གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཝཊྚཾ དསྶེཏི. གབྦྷཱཝཀྐནྟི ཝཊྚསྨིཾ ཧི དསྶིཏེ ཀཐེཏུམྤི སུཁཾ ཧོཏི ¶ པརཾ ཨཝབོདྷེ ཨུཏུམྤཱིཏི སུཁཱཝབོདྷནཏྠཾ ཨིདམཱརདྡྷནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཏཏྠ ཚནྣཾ དྷཱཏཱུནནྟི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཱནཾཡེཝ པཐཝཱིདྷཱཏུཨཱདཱིནཾ. ཨུཔཱདཱཡཱཏི པཊིཙྩ. ཨེཏེན པཙྩཡམཏྟཾ དསྶེཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ‘‘ཚདྷཱཏུཔཙྩཡཱ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’’ཏི. ཀསྶ ཚནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ པཙྩཡེན, ཀིཾ མཱཏུ, ཨུདཱཧུ པིཏཱུཏི? ན མཱཏུ ན པིཏུ, པཊིསནྡྷིགྒཎྷནཀསཏྟསྶེཝ པན ཚནྣཾ དྷཱཏཱུནཾ པཙྩཡེན གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ནཱམ ཧོཏི. གབྦྷོ ཙ ནཱམེས ནིརཡགབྦྷོ ཏིརཙྪཱནཡོནིགབྦྷོ པེཏྟིཝིསཡགབྦྷོ མནུསྶགབྦྷོ དེཝགབྦྷོཏི ནཱནཔྤཀཱརོ ཧོཏི. ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ མནུསྶགབྦྷོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨཝཀྐནྟི ཧོཏཱིཏི ཨོཀྐནྟི ནིབྦཏྟི པཱཏུབྷཱཝོ ཧོཏི, ཀཐཾ ཧོཏཱིཏི? ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏེན. ཝུཏྟཉྷེཏཾ –

‘‘ཏིཎྞཾ ཁོ པན, བྷིཀྑཝེ, སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. ཀཏམེསཾ ཏིཎྞཾ ¶ ? ཨིདྷ མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ན ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ ན པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི. ནེཝ ཏཱཝ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. ཨིདྷ མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ ན པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ནེཝ ཏཱཝ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏི. ཡཏོ ཙ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, མཱཏཱཔིཏརོ ཙ སནྣིཔཏིཏཱ ཧོནྟི, མཱཏཱ ཙ ཨུཏུནཱི ཧོཏི, གནྡྷབྦོ ཙ པཙྩུཔཊྛིཏོ ཧོཏི. ཨེཝཾ ཏིཎྞཾ སནྣིཔཱཏཱ གབྦྷསྶཱཝཀྐནྟི ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༤༠༨).

ཨོཀྐནྟིཡཱ ¶ སཏི ནཱམརཱུཔནྟི ‘‘ཝིཉྙཱཎཔཙྩཡཱ ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝུཏྟཊྛཱནེ ཝཏྠུདསཀཾ ཀཱཡདསཀཾ བྷཱཝདསཀཾ ཏཡོ ཨརཱུཔིནོ ཁནྡྷཱཏི ཏེཏྟིཾས དྷམྨཱ གཧིཏཱ, ཨིམསྨིཾ པན ‘‘ཨོཀྐནྟིཡཱ སཏི ནཱམརཱུཔ’’ནྟི ཝུཏྟཊྛཱནེ ཝིཉྙཱཎཀྑནྡྷམྤི པཀྑིཔིཏྭཱ གབྦྷསེཡྻཀཱནཾ པཊིསནྡྷིཀྑཎེ ཙཏུཏྟིཾས དྷམྨཱ གཧིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནནྟིཨཱདཱིཧི ཡཐེཝ ཨོཀྐནྟིཡཱ སཏི ནཱམརཱུཔཔཱཏུབྷཱཝོ དསྶིཏོ, ཨེཝཾ ནཱམརཱུཔེ སཏི སལཱ༹ཡཏནཔཱཏུབྷཱཝོ, སལཱ༹ཡཏནེ སཏི ཕསྶཔཱཏུབྷཱཝོ, ཕསྶེ སཏི ཝེདནཱཔཱཏུབྷཱཝོ དསྶིཏོ.

ཝེདིཡམཱནསྶཱཏི ¶ ཨེཏྠ ཝེདནཾ ཨནུབྷཝནྟོཔི ཝེདིཡམཱནོཏི ཝུཙྩཏི ཛཱནནྟོཔི. ‘‘ཝེདིཡཱམཧཾ, བྷནྟེ, ཝེདིཡཏཱིཏི མཾ སངྒྷོ དྷཱརེཏཱུ’’ཏི (ཙཱུལ༹ཝ. ཨཊྛ. ༡༠༢) ཨེཏྠ ཧི ཨནུབྷཝནྟོ ཝེདིཡམཱནོ ནཱམ, ‘‘སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡམཱནོ སུཁཾ ཝེདནཾ ཝེདིཡཱམཱིཏི པཛཱནཱཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༡༣; དཱི. ནི. ༢.༣༨༠; ཝིབྷ. ༣༦༣) ཨེཏྠ ཛཱནནྟོ. ཨིདྷཱཔི ཛཱནནྟོཝ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིདཾ དུཀྑནྟི པཉྙཔེམཱིཏི ཨེཝཾ ཛཱནནྟསྶ སཏྟསྶ ‘‘ཨིདཾ དུཀྑཾ ཨེཏྟཀཾ དུཀྑཾ, ནཏྠི ཨིཏོ ཨུདྡྷཾ དུཀྑ’’ནྟི པཉྙཔེམི བོདྷེམི ཛཱནཱཔེམི. ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོཏིཨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཏཏྠ དུཀྑཱདཱིསུ ཨཡཾ སནྣིཊྛཱནཀཐཱ – ཋཔེཏྭཱ ཧི ཏཎྷཾ ཏེབྷཱུམཀཱ པཉྩཀྑནྡྷཱ དུཀྑཾ ནཱམ, ཏསྶེཝ པབྷཱཝིཀཱ པུབྦཏཎྷཱ དུཀྑསམུདཡོ ནཱམ, ཏེསཾ དྭིནྣམྤི སཙྩཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིནིརོདྷོ དུཀྑནིརོདྷོ ནཱམ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱ ནཱམ. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨོཀྐནྟིཡཱ སཏི ནཱམརཱུཔནྟི ཀཐེནྟོཔི ཝེདིཡམཱནསྶ ཛཱནམཱནསྶེཝ ཀཐེསི, ནཱམརཱུཔཔཙྩཡཱ སལཱ༹ཡཏནནྟི ཀཐེནྟོཔི, སལཱ༹ཡཏནཔཙྩཡཱ ཕསྶོཏི ཀཐེནྟོཔི, ཕསྶཔཙྩཡཱ ཝེདནཱཏི ཀཐེནྟོཔི, ཝེདིཡམཱནསྶ ཁོ པནཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཾ དུཀྑནྟི པཉྙཔེམཱིཏི ¶ ཀཐེནྟོཔི ¶ , ཨཡཾ དུཀྑསམུདཡོཏི, ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷོཏི, ཨཡཾ དུཀྑནིརོདྷགཱམིནཱི པཊིཔདཱཏི པཉྙཔེམཱིཏི ཀཐེནྟོཔི ཝེདིཡམཱནསྶ ཛཱནམཱནསྶེཝ ཀཐེསི.

ཨིདཱནི ཏཱནི པཊིཔཱཊིཡཱ ཋཔིཏཱནི སཙྩཱནི ཝིཏྠཱརེནྟོ ཀཏམཉྩ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ སབྦཾ སབྦཱཀཱརེན ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༥༣༧) ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ཏཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨཡཾ པན ཝིསེསོ – ཏཏྠ ‘‘དུཀྑསམུདཡཾ ཨརིཡསཙྩཾ ཡཱཡཾ ཏཎྷཱ པོནོབྦྷཝིཀཱ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༣; དཱི. ནི. ༢.༤༠༠; ཝིབྷ. ༢༠༣) ཨིམཱཡ ཏནྟིཡཱ ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ ‘‘ཨཝིཛྫཱཔཙྩཡཱ སངྑཱརཱ’’ཏི པཙྩཡཱཀཱརཝསེན. ཏཏྠ ཙ དུཀྑནིརོདྷཾ ཨརིཡསཙྩཾ ‘‘ཡོ ཏསྶཱཡེཝ ཏཎྷཱཡ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷོ’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༣༤; དཱི. ནི. ༢.༤༠༡; ཝིབྷ. ༢༠༤) ཨིམཱཡ ཏནྟིཡཱ ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ ‘‘ཨཝིཛྫཱཡཏྭེཝ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱ’’ཏི པཙྩཡཱཀཱརནིརོདྷཝསེན.

ཏཏྠ ཨསེསཝིརཱགནིརོདྷཱཏི ཨསེསཝིརཱགེན ཙ ཨསེསནིརོདྷེན ཙ. ཨུབྷཡམྤེཏཾ ཨཉྙམཉྙཝེཝཙནམེཝ. སངྑཱརནིརོདྷོཏི སངྑཱརཱནཾ ཨནུཔྤཏྟིནིརོདྷོ ¶ ཧོཏི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིམེཧི པན པདེཧི ཡཾ ཨཱགམྨ ཨཝིཛྫཱདཡོ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, ཨཏྠཏོ ཏཾ ནིབྦཱནཾ དཱིཔིཏཾ ཧོཏི. ནིབྦཱནཉྷི ཨཝིཛྫཱནིརོདྷོཏིཔི སངྑཱརནིརོདྷོཏིཔི ཨེཝཾ ཏེསཾ ཏེསཾ དྷམྨཱནཾ ནིརོདྷནཱམེན ཀཐཱིཡཏི. ཀེཝལསྶཱཏི སཀལསྶ. དུཀྑཀྑནྡྷསྶཱཏི ཝཊྚདུཀྑརཱསིསྶ. ནིརོདྷོ ཧོཏཱིཏི ཨཔྤཝཏྟི ཧོཏི. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཨཝིཛྫཱདཱིནཾ ནིརོདྷོ ནཱམ ཁཱིཎཱཀཱརོཔི ཝུཙྩཏི ཨརཧཏྟམྤི ནིབྦཱནམྤི, ཏསྨཱ ཨིདྷ ཁཱིཎཱཀཱརདསྶནཝསེན དྭཱདསསུ ཋཱནེསུ ཨརཧཏྟཾ, དྭཱདསསུཡེཝ ནིབྦཱནཾ ཀཐིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨེཏྠ ནིབྦཱནམེཝ སནྡྷཱཡ ཨིདནྟི ཝུཏྟཾ. ཨཊྛངྒིཀོཏི ན ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཝིནིམུཏྟོ ཨཉྙོ མགྒོ ནཱམ ཨཏྠི. ཡཐཱ པན པཉྩངྒིཀཾ ཏཱུརིཡནྟི ཝུཏྟེ པཉྩངྒམཏྟམེཝ ¶ ཏཱུརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི, ཨེཝམིདྷཱཔི ཨཊྛངྒིཀམཏྟམེཝ མགྒོ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨནིགྒཧིཏོཏི ན ནིགྒཧིཏོ. ནིགྒཎྷནྟོ ཧི ཧཱཔེཏྭཱ ཝཱ དསྶེཏི ཝཌྜྷེཏྭཱ ཝཱ ཏཾ པརིཝཏྟེཏྭཱ ཝཱ. ཏཏྠ ཡསྨཱ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི ‘‘ན ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི, དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཧཱཔེཏྭཱཔི ‘‘པཉྩ ཝཱ ཚ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝཌྜྷེཏྭཱཔི ‘‘ན ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནི, ཨཉྙཱནེཝ ཙཏྟཱརི ཨརིཡསཙྩཱནཱི’’ཏི དསྶེཏུཾ ན སཀྐཱ. ཏསྨཱ ཨཡཾ དྷམྨོ ཨནིགྒཧིཏོ ནཱམ. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༢. བྷཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༣. དུཏིཡེ ¶ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནཱིཏི མཱཏཱ ཙ པུཏྟོ ཙ མཱཏཱཔུཏྟཾ, པརིཏྟཱཏུཾ སམཏྠབྷཱཝེན ནཏྠི ཨེཏྠ མཱཏཱཔུཏྟནྟི ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི. ཡནྟི ཡསྨིཾ སམཡེ. ཏཏྠ མཱཏཱཔི པུཏྟཾ ནཔྤཊིལབྷཏཱིཏི ཏསྨིཾ ཨགྒིབྷཡེ ཨུཔྤནྣེ མཱཏཱཔི པུཏྟཾ པསྶིཏུཾ ན ལབྷཏི, པུཏྟོཔི མཱཏརཾ པསྶིཏུཾ ན ལབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཡཾ ཧོཏཱིཏི ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡཾ ཧོཏི. ཨཊཝིསངྐོཔོཏི ཨཊཝིཡཱ སངྐོཔོ. ཨཊཝཱིཏི ཙེཏྠ ཨཊཝིཝཱསིནོ ཙོརཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཡདཱ ཧི ཏེ ཨཊཝིཏོ ཛནཔདཾ ཨོཏརིཏྭཱ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིཡོ པཧརིཏྭཱ ཝིལུམྤནྟི, ཏདཱ ཨཊཝིསངྐོཔོ ནཱམ ཧོཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཙཀྐསམཱརཱུལ༹ྷཱཏི ཨེཏྠ ཨིརིཡཱཔཐཙཀྐམྤི ཝཊྚཏི ཡཱནཙཀྐམྤི. བྷཡསྨིཾ ཧི སམྤཏྟེ ཡེསཾ ཡཱནཀཱནི ཨཏྠི, ཏེ ཨཏྟནོ པརིཀྑཱརབྷཎྜཾ ཏེསུ ཨཱརོཔེཏྭཱ པལཱཡནྟི. ཡེསཾ ནཏྠི ¶ , ཏེ ཀཱཛེན ཝཱ ཨཱདཱཡ སཱིསེན ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ པལཱཡནྟིཡེཝ. ཏེ ཙཀྐསམཱརཱུལ༹ྷཱ ནཱམ ཧོནྟི. པརིཡཱཡནྟཱིཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ གཙྪནྟི. ཀདཱཙཱིཏི ཀིསྨིཉྩིདེཝ ཀཱལེ. ཀརཧཙཱིཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. མཱཏཱཔི པུཏྟཾ པཊིལབྷཏཱིཏི ཨཱགཙྪནྟཾ ཝཱ གཙྪནྟཾ ཝཱ ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ནིལཱིནཾ ཝཱ པསྶིཏུཾ ལབྷཏི. ཨུདཀཝཱཧཀོཏི ¶ ནདཱིཔཱུརོ. མཱཏཱཔི པུཏྟཾ པཊིལབྷཏཱིཏི ཀུལླེ ཝཱ ཨུལུ༹མྤེ ཝཱ མཏྟིཀཱབྷཱཛནེ ཝཱ དཱརུཀྑཎྜེ ཝཱ ལགྒཾ ཝུཡ྄ཧམཱནཾ པསྶིཏུཾ པཊིལབྷཏི, སོཏྠིནཱ ཝཱ པུན ཨུཏྟརིཏྭཱ གཱམེ ཝཱ ཨརཉྙེ ཝཱ ཋིཏཾ པསྶིཏུཾ ལབྷཏཱིཏི.

ཨེཝཾ པརིཡཱཡཏོ ཨམཱཏཱཔུཏྟིཀཱནི བྷཡཱནི དསྶེཏྭཱ ཨིདཱནི ནིཔྤརིཡཱཡེན དསྶེནྟོ ཏཱིཎིམཱནཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཛརཱབྷཡནྟི ཛརཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡཾ. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཛརཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི བྷཡཾ བྷཡཱནཀཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ལོམཧཾསོ ཙེཏསོ ཨུཏྲཱསོ. བྱཱདྷིཾ པཊིཙྩ, མརཎཾ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫཏི བྷཡཾ བྷཡཱནཀཾ ཚམྦྷིཏཏྟཾ ལོམཧཾསོ ཙེཏསོ ཨུཏྲཱསོ’’ཏི (ཝིབྷ. ༩༢༡). སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༣. ཝེནཱགཔུརསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༤. ཏཏིཡེ ཀོསལེསཱུཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཛནཔདེ. ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོཏི ཨདྡྷཱནགམནཾ གཙྪནྟོ. ཙཱརིཀཱ ཙ ནཱམེསཱ བྷགཝཏོ དུཝིདྷཱ ཧོཏི ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ཙཱཏི. ཏཏྠ དཱུརེཔི བོདྷནེཡྻཔུགྒལཾ དིསྭཱ ཏསྶ བོདྷནཏྠཱཡ སཧསཱ གམནཾ ཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ ¶ . སཱ མཧཱཀསྶཔཔཙྩུགྒམནཱདཱིསུ དཊྛབྦཱ. ཡཾ པན གཱམནིགམཔཊིཔཱཊིཡཱ དེཝསིཀཾ ཡོཛནཨདྡྷཡོཛནཝསེན པིཎྜཔཱཏཙརིཡཱདཱིཧི ལོཀཾ ཨནུགྒཎྷནྟསྶ གམནཾ, ཨཡཾ ཨཏུརིཏཙཱརིཀཱ ནཱམ. ཨིམཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཙཱརིཀཾ ཙརམཱནོ’’ཏི. ཝིཏྠཱརེན པན ཙཱརིཀཱཀཐཱ སུམངྒལཝིལཱསིནིཡཱ དཱིགྷནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡ ཨམྦཊྛསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (དཱི. ནི. ཨཊྛ. ༡.༢༥༤) ཝུཏྟཱ. བྲཱཧྨཎགཱམོཏི བྲཱཧྨཎཱནཾ སམོསརཎགཱམོཔི བྲཱཧྨཎགཱམོཏི ཝུཙྩཏི, བྲཱཧྨཎཱནཾ བྷོགགཱམོཔི. ཨིདྷ སམོསརཎགཱམོ བྲཱཧྨཎཝསནགཱམོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏདཝསརཱིཏི ཏཏྠ ཨཝསརི, སམྤཏྟོཏི ཨཏྠོ. ཝིཧཱརོ པནེཏྠ ¶ ཨནིཡཱམིཏོ. ཏསྨཱ ཏསྶ ཨཝིདཱུརེ བུདྡྷཱནཾ ¶ ཨནུཙྪཝིཀོ ཨེཀོ ཝནསཎྜོ ཨཏྠི, སཏྠཱ ཏཾ ཝནསཎྜཾ གཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨསྶོསུནྟི སུཎིཾསུ ཨུཔལབྷིཾསུ, སོཏདྭཱརསམྤཏྟཝཙནནིགྒྷོསཱནུསཱརེན ཛཱནིཾསུ. ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎཏྠེ, པདཔཱུརཎམཏྟེ ཝཱ ནིཔཱཏོ. ཏཏྠ ཨཝདྷཱརཎཏྠེན ‘‘ཨསྶོསུཾ ཨེཝ, ན ཏེསཾ ཀོཙི སཝནནྟརཱཡོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཨཡམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པདཔཱུརཎེན བྱཉྫནསིལིཊྛཏཱམཏྟམེཝ.

ཨིདཱནི ཡམཏྠཾ ཨསྶོསུཾ, ཏཾ པཀཱསེཏུཾ སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སམིཏཔཱཔཏྟཱ སམཎོཏི ཝེདིཏབྦོ. ཁལཱུཏི ཨནུསྶཝཏྠེ ནིཔཱཏོ. བྷོཏི ཏེསཾ ཨཉྙམཉྙཾ ཨཱལཔནམཏྟཾ. གོཏམོཏི བྷགཝཏོ གོཏྟཝསེན པརིདཱིཔནཾ, ཏསྨཱ ‘‘སམཎོ ཁལུ, བྷོ, གོཏམོ’’ཏི ཨེཏྠ སམཎོ ཀིར, བྷོ, གོཏམགོཏྟོཏི ཨེཝམཏྠོ དཊྛབྦོ. སཀྱཔུཏྟོཏི ཨིདཾ པན བྷགཝཏོ ཨུཙྩཱཀུལཔརིདཱིཔནཾ. སཀྱཀུལཱ པབྦཛིཏོཏི སདྡྷཱཔབྦཛིཏབྷཱཝཔརིདཱིཔནཾ, ཀེནཙི པཱརིཛུཉྙེན ཨནབྷིབྷཱུཏོ ཨཔརིཀྑཱིཎཾཡེཝ ཏཾ ཀུལཾ པཧཱཡ སདྡྷཱཡ པབྦཛིཏོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཁོ པནཱཏི ཨིཏྠམྦྷཱུཏཱཁྱཱནཏྠེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ, ཏསྶ ཁོ པན བྷོཏོ གོཏམསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཀལྱཱཎོཏི ཀལྱཱཎགུཎསམནྣཱགཏོ, སེཊྛོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཀིཏྟིསདྡོཏི ཀིཏྟིཡེཝ, ཐུཏིགྷོསོ ཝཱ. ཨབྦྷུགྒཏོཏི སདེཝཀཾ ལོཀཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཨུགྒཏོ. ཀིནྟི? ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱ…པེ… བུདྡྷོ བྷགཝཱཏི. ཏཏྲཱཡཾ པདསམྦནྡྷོ – སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི ཨརཧཾ, ཨིཏིཔི སམྨཱསམྦུདྡྷོ…པེ… ཨིཏིཔི བྷགཝཱཏི. ཨིམིནཱ ཙ ཨིམིནཱ ཙ ཀཱརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ‘‘ཨཱརཀཏྟཱ, ཨརཱིནཾ ཨརཱནཉྩ ཧཏཏྟཱ, པཙྩཡཱདཱིནཾ ཨརཧཏྟཱ, པཱཔཀརཎེ རཧཱབྷཱཝཱཏི ཨིམེཧི ཀཱརཎེཧི སོ བྷགཝཱ ཨརཧནྟི ¶ ཝེདིཏབྦོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན མཱཏིཀཾ ནིཀྑིཔིཏྭཱ ¶ སབྦཱནེཝ ཨེཏཱནི པདཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༥-༡༢༧) བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ ཝིཏྠཱརིཏཱནཱིཏི ཏཏོ ནེསཾ ཝིཏྠཱརོ གཧེཏབྦོ.

སོ ¶ ཨིམཾ ལོཀནྟི སོ བྷཝཾ གོཏམོ ཨིམཾ ལོཀཾ, ཨིདཱནི ཝཏྟབྦཾ ནིདསྶེཏི. སདེཝཀནྟི སཧ དེཝེཧི སདེཝཀཾ. ཨེཝཾ སཧ མཱརེན སམཱརཀཾ. སཧ བྲཧྨུནཱ སབྲཧྨཀཾ. སཧ སམཎབྲཱཧྨཎེཧི སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ. པཛཱཏཏྟཱ པཛཱ, ཏཾ པཛཾ. སཧ དེཝམནུསྶེཧི སདེཝམནུསྶཾ. ཏཏྠ སདེཝཀཝཙནེན པཉྩཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ ཝེདིཏབྦཾ, སམཱརཀཝཙནེན ཚཊྛཀཱམཱཝཙརདེཝགྒཧཎཾ, སབྲཧྨཀཝཙནེན བྲཧྨཀཱཡིཀཱདིབྲཧྨགྒཧཎཾ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཝཙནེན སཱསནསྶ པཙྩཏྠིཀཔཙྩཱམིཏྟསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཾ, སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔསམཎབྲཱཧྨཎགྒཧཎཉྩ, པཛཱཝཙནེན སཏྟལོཀགྒཧཎཾ, སདེཝམནུསྶཝཙནེན སམྨུཏིདེཝཨཝསེསམནུསྶགྒཧཎཾ. ཨེཝམེཏྠ ཏཱིཧི པདེཧི ཨོཀཱསལོཀེན སདྡྷིཾ སཏྟལོཀོ, དྭཱིཧི པཛཱཝསེན སཏྟལོཀོཝ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ནཡོ – སདེཝཀགྒཧཎེན ཨརཱུཔཱཝཙརལོཀོ གཧིཏོ, སམཱརཀགྒཧཎེན ཚཀཱམཱཝཙརདེཝལོཀོ, སབྲཧྨཀགྒཧཎེན རཱུཔཱིབྲཧྨལོཀོ, སསྶམཎབྲཱཧྨཎཱདིགྒཧཎེན ཙཏུཔརིསཝསེན, སམྨུཏིདེཝེཧི ཝཱ སཧ མནུསྶལོཀོ, ཨཝསེསསབྦསཏྟལོཀོ ཝཱ. པོརཱཎཱ པནཱཧུ – སདེཝཀནྟི དེཝཏཱཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀཾ. སམཱརཀནྟི མཱརེན སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀཾ. སབྲཧྨཀནྟི བྲཧྨེཧི སདྡྷིཾ ཨཝསེསལོཀཾ. ཨེཝཾ སབྦེཔི ཏིབྷཝཱུཔགེ སཏྟེ ཏཱིཧཱཀཱརེཧི ཏཱིསུ པདེསུ པཀྑིཔིཏྭཱ པུན དྭཱིཧི པདེཧི པརིཡཱདཱཏུཾ སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཾ པཛཾ སདེཝམནུསྶནྟི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ པཉྩཧི པདེཧི ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཏེདྷཱཏུཀམེཝ པརིཡཱདིནྣནྟི.

སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱ པཝེདེཏཱིཏི སཡནྟི སཱམཾ, ཨཔརནེཡྻོ ཧུཏྭཱ. ཨབྷིཉྙཱཏི ཨབྷིཉྙཱཡ, ཨདྷིཀེན ཉཱཎེན ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སཙྪིཀཏྭཱཏི པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ¶ , ཨེཏེན ཨནུམཱནཱདིཔཊིཀྑེཔོ ཀཏོ. པཝེདེཏཱིཏི བོདྷེཏི ཉཱཔེཏི པཀཱསེཏི.

སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… པརིཡོསཱནཀལྱཱཎནྟི སོ བྷགཝཱ སཏྟེསུ ཀཱརུཉྙཏཾ པཊིཙྩ ཧིཏྭཱཔི ཨནུཏྟརཾ ཝིཝེཀསུཁཾ དྷམྨཾ ¶ དེསེཏི. ཏཉྩ ཁོ ཨཔྤཾ ཝཱ བཧུཾ ཝཱ དེསེནྟོ ཨཱདིཀལྱཱཎཱདིཔྤཀཱརམེཝ དེསེཏི, ཨཱདིམྷིཔི ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ ¶ དེསེཏི, མཛ྄ཛྷེཔི, པརིཡོསཱནེཔི ཀལྱཱཎཾ བྷདྡཀཾ ཨནཝཛྫམེཝ ཀཏྭཱ དེསེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཏཏྠ ཨཏྠི དེསནཱཡ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ, ཨཏྠི སཱསནསྶ. དེསནཱཡ ཏཱཝ ཙཏུཔྤདིཀཱཡཔི གཱཐཱཡ པཋམཔཱདོ ཨཱདི ནཱམ, ཏཏོ དྭེ མཛ྄ཛྷཾ ནཱམ, ཨནྟེ ཨེཀོ པརིཡོསཱནཾ ནཱམ. ཨེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ ནིདཱནཾ ཨཱདི, ཨིདམཝོཙཱཏི པརིཡོསཱནཾ, ཨུབྷིནྣཾ ཨནྟརཱ མཛ྄ཛྷཾ. ཨནེཀཱནུསནྡྷིཀསྶ སུཏྟསྶ པཋམཱནུསནྡྷི ཨཱདི, ཨནྟེ ཨནུསནྡྷི པརིཡོསཱནཾ, མཛ྄ཛྷེ ཨེཀོ ཝཱ དྭེ ཝཱ བཧཱུ ཝཱ མཛ྄ཛྷམེཝ.

སཱསནསྶ སཱིལསམཱདྷིཝིཔསྶནཱ ཨཱདི ནཱམ. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘ཀོ ཙཱདི ཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ, སཱིལཉྩ སུཝིསུདྡྷཾ དིཊྛི ཙ ཨུཛུཀཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༥.༣༦༩). ‘‘ཨཏྠི, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱ ཏཐཱགཏེན ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟོ པན ཨརིཡམགྒོ མཛ྄ཛྷཾ ནཱམ. ཕལཉྩེཝ ནིབྦཱནཉྩ པརིཡོསཱནཾ ནཱམ. ‘‘ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཨེཏཾཔཱརཾ ཨེཏཾཔརིཡོསཱན’’ནྟི ཨེཏྠ ཕལཾ པརིཡོསནནྟི ཝུཏྟཾ. ‘‘ནིབྦཱནོགདྷཉྷི, ཨཱཝུསོ ཝིསཱཁ, བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུསྶཏི ནིབྦཱནཔརཱཡཎཾ ནིབྦཱནཔརིཡོསཱན’’ནྟི (མ. ནི. ༡.༤༦༦) ཨེཏྠ ནིབྦཱནཾ པརིཡོསཱནནྟི ཝུཏྟཾ. ཨིདྷ ¶ པན དེསནཱཡ ཨཱདིམཛ྄ཛྷཔརིཡོསཱནཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ. བྷགཝཱ ཧི དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨཱདིམྷི སཱིལཾ དསྶེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ མགྒཾ པརིཡོསཱནེ ནིབྦཱནཾ དསྶེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ མཛ྄ཛྷེཀལྱཱཎཾ པརིཡོསཱནཀལྱཱཎ’’ནྟི. ཏསྨཱ ཨཉྙོཔི དྷམྨཀཐིཀོ དྷམྨཾ ཀཐེནྟོ –

‘‘ཨཱདིམྷི སཱིལཾ དསྶེཡྻ, མཛ྄ཛྷེ མགྒཾ ཝིབྷཱཝཡེ;

པརིཡོསཱནམྷི ནིབྦཱནཾ, ཨེསཱ ཀཐིཀསཎྛིཏཱི’’ཏི.

སཱཏྠཾ སབྱཉྫནནྟི ཡསྶ ཧི ཡཱགུབྷཏྟཨིཏྠིཔུརིསཱདིཝཎྞནཱནིསྶིཏཱ དེསནཱ ཧོཏི, ན སོ སཱཏྠཾ དེསེཏི. བྷགཝཱ པན ཏཐཱརཱུཔཾ དེསནཾ པཧཱཡ ཙཏུསཏིཔཊྛཱནཱདིནིསྶིཏཾ དེསནཾ དེསེཏི. ཏསྨཱ ‘‘སཱཏྠཾ དེསེཏཱི’’ཏི ¶ ཝུཙྩཏི. ཡསྶ པན དེསནཱ ཨེཀབྱཉྫནཱདིཡུཏྟཱ ཝཱ སབྦནིརོཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ སབྦཝིསྶཊྛབྱཉྫནཱ ཝཱ སབྦནིགྒཧིཏབྱཉྫནཱ ཝཱ, ཏསྶ དམིལ༹ཀིརཱཏཡཝནཱདིམིལཀྑཱནཾ ¶ བྷཱསཱ ཝིཡ བྱཉྫནཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཨབྷཱཝཏོ ཨབྱཉྫནཱ ནཱམ དེསནཱ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན –

‘‘སིཐིལཾ དྷནིཏཉྩ དཱིགྷརསྶཾ, ལཧུཀཾ གརུཀཉྩ ནིགྒཧཱིཏཾ;

སམྦནྡྷཾ ཝཝཏྠིཏཾ ཝིམུཏྟཾ, དསདྷཱ བྱཉྫནབུདྡྷིཡཱ པབྷེདོ’’ཏི. –

ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ དསཝིདྷཾ བྱཉྫནཾ ཨམཀྑེཏྭཱ པརིཔུཎྞབྱཉྫནམེཝ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེཏི. ཏསྨཱ ‘‘སབྱཉྫནཾ ཀཏྭཱ དེསེཏཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཀེཝལཔརིཔུཎྞནྟི ཨེཏྠ ཀེཝལནྟི སཀལཱདྷིཝཙནཾ. པརིཔུཎྞནྟི ཨནཱུནཱདྷིཀཝཙནཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – སཀལཔརིཔུཎྞམེཝ དེསེཏི, ཨེཀདེསནཱཔི ཨཔརིཔུཎྞཱ ནཏྠཱིཏི. པརིསུདྡྷནྟི ནིརུཔཀྐིལེསཾ. ཡོ ཧི ‘‘ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ནིསྶཱཡ ལཱབྷཾ ཝཱ སཀྐཱརཾ ཝཱ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི དེསེཏི, ཏསྶ ཨཔརིསུདྡྷཱ དེསནཱ ནཱམ ཧོཏི. བྷགཝཱ པན ལོཀཱམིསནིརཔེཀྑོ ¶ ཧིཏཕརཎེནེཝ མེཏྟཱབྷཱཝནཱཡ མུདུཧདཡོ ཨུལླུམྤནསབྷཱཝསཎྛིཏེན ཙིཏྟེན དེསེཏི. ཏསྨཱ པརིསུདྡྷཾ དེསེཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཨེཏྠ བྲཧྨཙརིཡནྟི སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ སཀལཾ སཱསནཾ. ཏསྨཱ བྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི སོ དྷམྨཾ དེསེཏི ཨཱདིཀལྱཱཎཾ…པེ… པརིསུདྡྷཾ, ཨེཝཾ དེསེནྟོ ཙ སིཀྑཏྟཡསངྒཧིཏཾ སཀལསཱསནབྲཧྨཙརིཡཾ པཀཱསེཏཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི སེཊྛཊྛེན བྲཧྨབྷཱུཏཾ ཙརིཡཾ, བྲཧྨབྷཱུཏཱནཾ ཝཱ བུདྡྷཱདཱིནཾ ཙརིཡནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

སཱདྷུ ཁོ པནཱཏི སུནྡརཾ ཁོ པན, ཨཏྠཱཝཧཾ སུཁཱཝཧནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཐཱརཱུཔཱནཾ ཨརཧཏནྟི ཡཐཱརཱུཔོ སོ བྷཝཾ གོཏམོ, ཨེཝརཱུཔཱནཾ ཨནེཀེཧིཔི ཀཔྤཀོཊིསཏསཧསྶེཧི དུལླབྷདསྶནཱནཾ བྱཱམཔྤབྷཱཔརིཀྑིཏྟེཧི ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནཔཊིམཎྜིཏེཧི དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎཝརེཧི སམཱཀིཎྞམནོརམསརཱིརཱནཾ ཨནཔྤཀདསྶནཱནཾ ཨཏིམདྷུརདྷམྨནིགྒྷོསཱནཾ ཡཐཱབྷཱུཏགུཎཱདྷིགམེན ལོཀེ ཨརཧནྟོཏི ལདྡྷསདྡཱནཾ ཨརཧཏཾ. དསྶནཾ ཧོཏཱིཏི པསཱདསོམྨཱནི ཨཀྑཱིནི ཨུམྨཱིལེཏྭཱ དསྶནམཏྟམྤི སཱདྷུ ཧོཏི. སཙེ པན ཨཊྛངྒསམནྣཱགཏེན བྲཧྨསྶརེན དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ཨེཀཔདམྤི སོཏུཾ ལབྷིསྶཱམ, སཱདྷུཏརཾཡེཝ བྷཝིསྶཏཱིཏི ¶ ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཀཏྭཱ. ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི སབྦཀིཙྩཱནི པཧཱཡ ཏུཊྛམཱནསཱ ཨགམཾསུ. ཨཉྫལིཾ པཎཱམེཏྭཱཏི ཨེཏེ ཨུབྷཏོཔཀྑིཀཱ, ཏེ ཨེཝཾ ཙིནྟེསུཾ – ‘‘སཙེ ནོ མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ ཙོདེསྶནྟི ‘ཀསྨཱ ཏུམྷེ སམཎཾ གོཏམཾ ཝནྡིཏྠཱ’ཏི, ཏེསཾ ‘ཀིཾ ཨཉྫལིཀརཎམཏྟེནཱཔི ཝནྡིཏཾ ཧོཏཱི’ཏི ཝཀྑཱམ ¶ . སཙེ ནོ སམྨཱདིཊྛིཀཱ ཙོདེསྶནྟི ‘ཀསྨཱ བྷགཝནྟཾ ན ཝནྡིཏྠཱ’ཏི, ‘ཀིཾ སཱིསེན བྷཱུམིཾ པཧརནྟེནེཝ ཝནྡིཏཾ ཧོཏི. ནནུ ཨཉྫལིཀམྨམྤི ཝནྡནཱ ཨེཝཱ’ཏི ཝཀྑཱམཱ’’ཏི.

ནཱམགོཏྟནྟི ¶ , ‘‘བྷོ གོཏམ, ཨཧཾ ཨསུཀསྶ པུཏྟོ དཏྟོ ནཱམ མིཏྟོ ནཱམ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི ཝདནྟཱ ནཱམཾ སཱཝེནྟི ནཱམ. ‘‘བྷོ གོཏམ, ཨཧཾ ཝཱསེཊྛོ ནཱམ ཀཙྩཱནོ ནཱམ ཨིདྷཱགཏོ’’ཏི ཝདནྟཱ གོཏྟཾ སཱཝེནྟི ནཱམ. ཨེཏེ ཀིར དལིདྡཱ ཛིཎྞཀུལཔུཏྟཱ ‘‘པརིསམཛ྄ཛྷེ ནཱམགོཏྟཝསེན པཱཀཊཱ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཀཾསུ. ཡེ པན ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ནིསཱིདིཾསུ, ཏེ ཀེརཱཊིཀཱ ཙེཝ ཨནྡྷབཱལཱ ཙ. ཏཏྠ ཀེརཱཊིཀཱ ‘‘ཨེཀཾ དྭེ ཀཐཱསལླཱཔེ ཀརོནྟེ ཝིསྶཱསིཀོ ཧོཏི, ཨཐ ཝིསྶཱསེ སཏི ཨེཀཾ དྭེ བྷིཀྑཱ ཨདཱཏུཾ ན ཡུཏྟ’’ནྟི ཏཏོ ཨཏྟཱནཾ མོཙེནྟཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ནིསཱིདནྟི. ཨནྡྷབཱལཱ ཨཉྙཱཎཏཱཡེཝ ཨཝཀྑིཏྟམཏྟིཀཱཔིཎྜཱ ཝིཡ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ནིསཱིདནྟི.

ཝེནཱགཔུརིཀོཏི ཝེནཱགཔུརཝཱསཱི. ཨེཏདཝོཙཱཏི པཱདནྟཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ ཀེསགྒཱ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨསཱིཏིཨནུབྱཉྫནསམུཛྫལེཧི དྭཏྟིཾསམཧཱཔུརིསལཀྑཎེཧི པཊིམཎྜིཏཾ སརཱིརཱ ནིཀྑམིཏྭཱ སམནྟཏོ ཨསཱིཏིཧཏྠཔྤདེསཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏྭཱ ཋིཏཱཧི ཚབྦཎྞཱཧི གྷནབུདྡྷརཾསཱིཧི སམྤརིཝཱརིཏཾ ཏཐཱགཏསྶ སརཱིརཾ དིསྭཱ སཉྫཱཏཝིམྷཡོ ཝཎྞཾ བྷཎནྟོ ཨེཏཾ ‘‘ཨཙྪརིཡཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ.

ཏཏྠ ཡཱཝཉྩིདནྟི ཨདྷིམཏྟཔྤམཱཎཔརིཙྪེདཝཙནམེཏཾ. ཏསྶ ཝིཔྤསནྣཔདེན སདྡྷིཾ སམྦནྡྷོ. ཡཱཝཉྩ ཝིཔྤསནྣཱནི ཨདྷིམཏྟཝིཔྤསནྣཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིནྡྲིཡཱནཱིཏི ཙཀྑཱདཱིནི ཚ ཨིནྡྲིཡཱནི. ཏསྶ ཧི པཉྩནྣཾ ཨིནྡྲིཡཱནཾ པཏིཊྛིཏོཀཱསསྶ ཝིཔྤསནྣཏཾ དིསྭཱ ཏེསཾ ཝིཔྤསནྣཏཱ པཱཀཊཱ ཨཧོསི. ཡསྨཱ པན སཱ མནེ ཝིཔྤསནྣེཡེཝ ཧོཏི, ཨཝིཔྤསནྣཙིཏྟཱནཉྷི ཨིནྡྲིཡཔྤསཱདོ ནཱམ ནཏྠི, ཏསྨཱསྶ མནིནྡྲིཡཔྤསཱདོཔི པཱཀཊོ ཨཧོསི. ཏཾ ཨེས ཝིཔྤསནྣཏཾ ¶ གཧེཏྭཱ ‘‘ཝིཔྤསནྣཱནི ཨིནྡྲིཡཱནཱི’’ཏི ཨཱཧ. པརིསུདྡྷོཏི ནིམྨལོ. པརིཡོདཱཏོཏི པབྷསྶརོ. སཱརདཾ ¶ བདརཔཎྜུནྟི སརདཀཱལེ ཛཱཏཾ ནཱཏིསུཔརིཔཀྐཾ བདརཾ. ཏཉྷི པརིསུདྡྷཉྩེཝ ཧོཏི པརིཡོདཱཏཉྩ. ཏཱལཔཀྐནྟི སུཔརིཔཀྐཏཱལཕལཾ. སམྤཏི བནྡྷནཱ པམུཏྟནྟི ཏཾཁཎཉྙེཝ བནྡྷནཱ པམུཏྟཾ. ཏསྶ ཧི བནྡྷནམཱུལཾ ཨཔནེཏྭཱ པརམུཁཾ ཀཏྭཱ ཕལཀེ ཋཔིཏསྶ ཙཏུརངྒུལམཏྟཾ ཋཱནཾ ཨོལོཀེནྟཱནཾ པརིསུདྡྷཾ པརིཡོདཱཏཾ ཧུཏྭཱ ཁཱཡཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ ¶ . ནེཀྑཾ ཛམྦོནདནྟི སུརཏྟཝཎྞསྶ ཛམྦོནདསུཝཎྞསྶ གྷཊིཀཱ. དཀྑཀམྨཱརཔུཏྟསུཔརིཀམྨཀཏནྟི དཀྑེན སུཝཎྞཀཱརཔུཏྟེན སུཊྛུ ཀཏཔརིཀམྨཾ. ཨུཀྐཱམུཁེ སུཀུསལསམྤཧཊྛནྟི སུཝཎྞཀཱརཨུདྡྷནེ པཙིཏྭཱ སུཀུསལེན སུཝཎྞཀཱརེན གྷཊྚནཔརིམཛྫནཧཾསནེན སུཊྛུ པཧཊྛཾ སུཔརིམདྡིཏནྟི ཨཏྠོ. པཎྜུཀམྦལེ ནིཀྑིཏྟནྟི ཨགྒིནཱ པཙིཏྭཱ དཱིཔིདཱཋཱཡ གྷཾསིཏྭཱ གེརུཀཔརིཀམྨཾ ཀཏྭཱ རཏྟཀམྦལེ ཋཔིཏཾ. བྷཱསཏེཏི སཉྫཱཏཨོབྷཱསཏཱཡ བྷཱསཏེ. ཏཔཏེཏི ཨནྡྷཀཱརཝིདྡྷཾསནཏཱཡ ཏཔཏེ. ཝིརོཙཏཱིཏི ཝིཛྫོཏམཱནཾ ཧུཏྭཱ ཝིརོཙཏི, སོབྷཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཨཏིཀྐནྟཔྤམཱཎཾ ཨུཙྩཱསཡནཾ ནཱམ, ཨཱཡཏཝིཏྠཏཾ ཨཀཔྤིཡབྷཎྜཾ མཧཱསཡནཾ ནཱམ. ཨིདཱནི ཏཱནི དསྶེནྟོ སེཡྻཐིདཾ, ཨཱསནྡཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཱསནྡཱིཏི ཨཏིཀྐནྟཔྤམཱཎཾ ཨཱསནཾ. པལླངྐོཏི པཱདེསུ ཝཱལ༹རཱུཔཱནི ཋཔེཏྭཱ ཀཏོ. གོནཀོཏི དཱིགྷལོམཀོ མཧཱཀོཛཝོ. ཙཏུརངྒུལཱདྷིཀཱནི ཀིར ཏསྶ ལོམཱནི. ཙིཏྟཀོཏི ཝཱནཙིཏྟཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. པཊིཀཱཏི ཨུཎྞཱམཡོ སེཏཏྠརཀོ. པཊལིཀཱཏི ¶ གྷནཔུཔྥོ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཀོ, ཡོ ཨཱམལཀཔཊྚོཏིཔི ཝུཙྩཏི. ཏཱུལིཀཱཏི ཏིཎྞཾ ཏཱུལཱནཾ ཨཉྙཏརཔུཎྞཱ ཏཱུལིཀཱ. ཝིཀཏིཀཱཏི སཱིཧབྱགྒྷཱདིརཱུཔཝིཙིཏྲོ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཀོ. ཨུདྡལོམཱིཏི ཨུབྷཏོདསཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. ཀེཙི ཨེཀཏོ ཨུགྒཏཔུཔྥནྟི ཝདནྟི. ཨེཀནྟལོམཱིཏི ཨེཀཏོདསཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. ཀེཙི ཨུབྷཏོ ཨུགྒཏཔུཔྥནྟི ཝདནྟི. ཀཊྚིསྶནྟི རཏནཔརིསིབྦིཏཾ ཀོསེཡྻཀཊྚིསྶམཡཾ པཙྩཏྠརཎཾ. ཀོསེཡྻནྟི རཏནཔརིསིབྦིཏམེཝ ཀོསིཡསུཏྟམཡཾ པཙྩཏྠརཎཾ. ཀུཏྟཀནྟི སོལ༹སནྣཾ ནཱཊཀིཏྠཱིནཾ ཋཏྭཱ ནཙྩནཡོགྒཾ ཨུཎྞཱམཡཏྠརཎཾ. ཧཏྠཏྠརཱདཡོ ཧཏྠིཔིཊྛཱདཱིསུ ཨཏྠརཎཀཨཏྠརཀཱ ཙེཝ ¶ ཧཏྠིརཱུཔཱདཱིནི དསྶེཏྭཱ ཀཏཨཏྠརཀཱ ཙ. ཨཛིནཔྤཝེཎཱིཏི ཨཛིནཙམྨེཧི མཉྩཔྤམཱཎེན སིབྦིཏྭཱ ཀཏཔྤཝེཎཱི. སེསཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟཏྠམེཝ.

ནིཀཱམལཱབྷཱིཏི ཨཏིཀཱམལཱབྷཱི ཨིཙྪིཏིཙྪིཏལཱབྷཱི. ཨཀིཙྪལཱབྷཱིཏི ཨདུཀྑལཱབྷཱི. ཨཀསིརལཱབྷཱིཏི ཝིཔུལལཱབྷཱི མཧནྟལཱབྷཱི, ཨུལཱ༹རུལཱ༹རཱནེཝ ལབྷཏི མཉྙེཏི སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཨཡཾ ཀིར བྲཱཧྨཎོ སཡནགརུཀོ, སོ བྷགཝཏོ ཝིཔྤསནྣིནྡྲིཡཱདིཏཾ དིསྭཱ ‘‘ཨདྡྷཱ ཨེས ཨེཝརཱུཔེསུ ཨུཙྩཱསཡནམཧཱསཡནེསུ ནིསཱིདཏི ཙེཝ ནིཔཛྫཏི ཙ. ཏེནསྶ ཝིཔྤསནྣཱནི ཨིནྡྲིཡཱནི, པརིསུདྡྷོ ཚཝིཝཎྞོ པརིཡོདཱཏོ’’ཏི མཉྙམཱནོ ཨིམཾ སེནཱསནཝཎྞཾ ཀཐེསི.

ལདྡྷཱ ¶ ཙ པན ན ཀཔྤནྟཱིཏི ཨེཏྠ ཀིཉྩི ཀིཉྩི ཀཔྤཏི. སུདྡྷཀོསེཡྻཉྷི མཉྩེཔི ཨཏྠརིཏུཾ ཝཊྚཏི, གོནཀཱདཡོ ཙ བྷཱུམཏྠརཎཔརིབྷོགེན, ཨཱསནྡིཡཱ པཱདེ ཚིནྡིཏྭཱ, པལླངྐསྶ ¶ ཝཱལེ༹ བྷིནྡིཏྭཱ, ཏཱུལིཀཾ ཝིཛཊེཏྭཱ ‘‘བིམྦོཧནཉྩ ཀཱཏུ’’ནྟི (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༩༧) ཝཙནཏོ ཨིམཱནིཔི ཨེཀེན ཝིདྷཱནེན ཀཔྤནྟི. ཨཀཔྤིཡཾ པན ཨུཔཱདཱཡ སབྦཱནེཝ ན ཀཔྤནྟཱིཏི ཝུཏྟཱནི.

ཝནནྟཉྙེཝ པཝིསཱམཱིཏི ཨརཉྙཾཡེཝ པཝིསཱམི. ཡདེཝཱཏི ཡཱནིཡེཝ. པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱཏི སམནྟཏོ ཨཱུརུབདྡྷཱསནཾ བནྡྷིཏྭཱ. ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ པཎིདྷཱཡཱཏི ཨཊྛཱརས པིཊྛིཀཎྚཀེ ཀོཊིཡཱ ཀོཊིཾ པཊིཔཱདེནྟོ ཨུཛུཾ ཀཱཡཾ ཋཔེཏྭཱ. པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱཏི ཀམྨཊྛཱནཱབྷིམུཁཾ སཏིཾ ཋཔེཏྭཱ, པརིགྒཧིཏནིཡྻཱནཾ ཝཱ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘པརཱིཏི པརིགྒཧཊྛོ. མུཁནྟི ནིཡྻཱནཊྛོ. སཏཱིཏི ཨུཔཊྛཱནཊྛོ. ཏེན ཝུཙྩཏི པརིམུཁཾ སཏིཾ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༡༦༤). ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརཱམཱིཏི པཊིལབྷིཏྭཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརཱམི. ཨེཝཾབྷཱུཏོཏི ཨེཝཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསམངྒཱི ཧུཏྭཱ. དིབྦོ མེ ཨེསོ ཏསྨིཾ སམཡེ ཙངྐམོ ཧོཏཱིཏི ཙཏྟཱརི ཧི རཱུཔཛ྄ཛྷཱནཱནི སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཙངྐམནྟསྶ ཙངྐམོ དིབྦཙངྐམོ ནཱམ ཧོཏི, སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཙངྐམནྟསྶཱཔི ཙངྐམོ དིབྦཙངྐམོཡེཝ. ཋཱནཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཐཱ ཨིཏརེསུ དྭཱིསུ ཝིཧཱརེསུ.

སོ ¶ ཨེཝཾ པཛཱནཱམི ‘‘རཱགོ མེ པཧཱིནོ’’ཏི མཧཱབོདྷིཔལླངྐེ ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱིནརཱགམེཝ དསྶེནྟོ ‘‘སོ ཨེཝཾ པཛཱནཱམི རཱགོ མེ པཧཱིནོ’’ཏི ཨཱཧ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིམིནཱ པན ཀིཾ ཀཐིཏཾ ཧོཏཱིཏི? པཙྩཝེཀྑཎཱ ཀཐིཏཱ, པཙྩཝེཀྑཎཱཡ ཕལསམཱཔཏྟི ཀཐིཏཱ. ཕལསམཱཔཏྟིཉྷི སམཱཔནྣསྶཔི སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏསྶཱཔི ཙངྐམཱདཡོ ཨརིཡཙངྐམཱདཡོ ཧོནྟི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༤. སརབྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༥. ཙཏུཏྠེ ¶ རཱཛགཧེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེཏི གིཛ྄ཛྷསདིསཱནིསྶ ཀཱུཊཱནི, གིཛ྄ཛྷཱ ཝཱ ཏསྶ ཀཱུཊེསུ ཝསནྟཱིཏི གིཛ྄ཛྷཀཱུཊོ, ཏསྨིཾ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊེ པབྦཏེ. ཨེཏེནསྶ རཱཛགཧཾ གོཙརགཱམཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟསྶ ཝསནཊྛཱནཾ དསྶིཏཾ. གིཛ྄ཛྷཀཱུཊསྨིཉྷི ཏཐཱགཏཾ ¶ ཨུདྡིསྶ ཝིཧཱརོ ཀཱརིཏོ, གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཝིཧཱརོཏྭེཝསྶ ནཱམཾ. ཏཏྠཱཡཾ ཏསྨིཾ སམཡེ ཝིཧརཏཱིཏི. སརབྷོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ ཨཙིརཔཀྐནྟོ ཧོཏཱིཏི སརབྷོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ པརིབྦཱཛཀོ ཨིམསྨིཾ སཱསནེ པབྦཛིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ པཀྐནྟོ ཧོཏི, ཨདྷུནཱ ཝིབྦྷནྟོཏི ཨཏྠོ. སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཧི ལོཀེ ཨུཔྤནྣེ ཏིཏྠིཡཱ ནཊྛལཱབྷསཀྐཱརཱ ཨཧེསུཾ, ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ མཧཱལཱབྷསཀྐཱརོ ཨུཔྤཛྫི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཏེན ཁོ པན སམཡེན བྷགཝཱ སཀྐཏོ ཧོཏི གརུཀཏོ མཱནིཏོ པཱུཛིཏོ ཨཔཙིཏོ ལཱབྷཱི ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱནཾ. ཨཉྙཏིཏྠིཡཱ པན པརིབྦཱཛཀཱ ཨསཀྐཏཱ ཧོནྟི ཨགརུཀཏཱ ཨམཱནིཏཱ ཨཔཱུཛིཏཱ ན ལཱབྷིནོ ཙཱིཝརཔིཎྜཔཱཏསེནཱསནགིལཱནཔཙྩཡབྷེསཛྫཔརིཀྑཱརཱན’’ནྟི (ཨུདཱ.༡༤; སཾ.ནི.༡.༢.༧༠).

ཏེ ཨེཝཾ པརིཧཱིནལཱབྷསཀྐཱརཱ པཉྩསཏམཏྟཱ ཨེཀསྨིཾ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ སནྣིཔཏིཏྭཱ སམྨནྟཡིཾསུ – ‘‘བྷོ, མཡཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨུཔྤནྣཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཧཏལཱབྷསཀྐཱརཱ ཛཱཏཱ, སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱཝཀཱནཉྩསྶ ཨེཀཾ ཨཝཎྞཾ ཨུཔདྷཱརེཐ, ཨཝཎྞཾ པཏྠརིཏྭཱ ཨེཏསྶ ¶ སཱསནཾ གརཧིཏྭཱ ཨམྷཱཀཾ ལཱབྷསཀྐཱརཾ ཨུཔྤཱདེསྶཱམཱ’’ཏི. ཏེ ཝཛྫཾ ཨོལོཀེནྟཱ – ‘‘ཏཱིསུ དྭཱརེསུ ཨཱཛཱིཝེ ཙཱཏི ཙཏཱུསུཔི ཋཱནེསུ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཛྫཾ པསྶིཏུཾ ན སཀྐཱ, ཨིམཱནི ཙཏྟཱརི ཋཱནཱནི མུཉྩིཏྭཱ ཨཉྙཏྠ ཨོལོཀེཐཱ’’ཏི ¶ ཨཱཧཾསུ. ཨཐ ནེསཾ ཨནྟརེ ཨེཀོ ཨེཝམཱཧ – ‘‘ཨཧཾ ཨཉྙཾ ན པསྶཱམི, ཨིམེ ཨནྭཌྜྷམཱསཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ དྭཱརཝཱཏཔཱནཱནི པིདྷཱཡ སཱམཎེརཱནམྤི པཝེསནཾ ན དེནྟི. ཛཱིཝིཏསདིསཱཔི ཨུཔཊྛཱཀཱ དཊྛུཾ ན ལབྷནྟི, ཨཱཝཊྚནིམཱཡཾ ཨོསཱརེཏྭཱ ཨོསཱརེཏྭཱ ཛནཾ ཨཱཝཊྚེཏྭཱ ཨཱཝཊྚེཏྭཱ ཁཱདནྟི. སཙེ ཏཾ མཡཾ ཨཱཧརིཏུཾ སཀྑིསྶཱམ, ཨེཝཾ ནོ ལཱབྷསཀྐཱརཨུལཱ༹རོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི. ཨཔརོཔི ཨེཝམེཝ ཝདནྟོ ཨུཊྛཱསི. སབྦེ ཨེཀཝཱདཱ ཨཧེསུཾ. ཏཏོ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཡོ ཏཾ ཨཱཧརིཏུཾ སཀྑིསྶཏི, ཏཾ མཡཾ ཨམྷཱཀཾ སམཡེ ཛེཊྛཀཾ ཀརིསྶཱམཱ’’ཏི.

ཏཏོ ཀོཊིཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ཏྭཾ སཀྑིསྶསི, ཏྭཾ སཀྑིསྶསཱི’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ན སཀྑིསྶཱམི, ཨཧཾ ན སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི བཧཱུཧི ཝུཏྟེ སརབྷཾ པུཙྪིཾསུ – ‘‘ཏྭཾ སཀྑིསྶསི ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ཨགརུ ཨེཏཾ ཨཱཧརིཏུཾ, སཙེ ཏུམྷེ ཨཏྟནོ ཀཐཱཡ ཋཏྭཱ མཾ ཛེཊྛཀཾ ¶ ཀརིསྶཐཱ’’ཏི. ཨགརུ ཨེཏམཱཙརིཡ ཨཱཧར, ཏྭཾ ཀཏོཡེཝཱསི ཨམྷེཧི ཛེཊྛཀོཏི. སོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཾ ཨཱཧརནྟེན ཐེནེཏྭཱ ཝཱ ཝིལུམྤིཏྭཱ ཝཱ ཨཱཧརིཏུཾ ན སཀྐཱ, སམཎསྶ པན གོཏམསྶ སཱཝཀསདིསེན ཧུཏྭཱ ཏསྶ སཱཝཀེ ཝནྡིཏྭཱ ཝཏྟཔཊིཝཏྟཾ ཀཏྭཱ ཏེསཾ པཏྟེ བྷཏྟཾ བྷུཉྫིཏྭཱ ཨཱཧརིཏུཾ སཀྐཱ. རུཙྩཏི ཝོ ཨེཏསྶ ཨེཏྟཀསྶ ཀིརིཡཱ’’ཏི. ཡཾཀིཉྩི ཀཏྭཱ ཨཱཧརིཏྭཱ ཙ ནོ དེཧཱིཏི. ཏེན ཧི མཾ དིསྭཱ ཨཔསྶནྟཱ ཝིཡ བྷཝེཡྻཱཐཱཏི པརིབྦཱཛཀཱནཾ སཉྙཾ དཏྭཱ དུཏིཡདིཝསེ པཱཏོཝ ཨུཊྛཱཡ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊམཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དིཊྛདིཊྛཱནཾ བྷིཀྑཱུནཾ པཉྩཔཏིཊྛིཏེན པཱདེ ཝནྡི. བྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨཉྙེ པརིབྦཱཛཀཱ ཙཎྜཱ ཕརུསཱ, ཨཡཾ པན སདྡྷོ བྷཝིསྶཏི པསནྣོ’’ཏི. བྷནྟེ, ཏུམྷེ ཉཏྭཱ ཡུཏྟཊྛཱནསྨིཾཡེཝ པབྦཛིཏཱ, མཡཾ པན ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ ཨཏིཏྠེནེཝ པཀྑནྟཱ ཨནིཡྻཱནིཀམགྒེ ཝིཙརཱམཱཏི. སོ ཨེཝཾ ཝཏྭཱ དིཊྛེ དིཊྛེ བྷིཀྑཱུ པུནཔྤུནཾ ཝནྡཏི, ནྷཱནོདཀཱདཱིནི པཊིཡཱདེཏི, དནྟཀཊྛཾ ཀཔྤིཡཾ ཀརོཏི, པཱདེ དྷོཝཏི མཀྑེཏི, ཨཏིརེཀབྷཏྟཾ ལབྷིཏྭཱ བྷུཉྫཏི.

ཏཾ ¶ ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན ཝསནྟཾ ཨེཀོ མཧཱཐེརོ དིསྭཱ, ‘‘པརིབྦཱཛཀ, ཏྭཾ སདྡྷོ པསནྣོ, ཀིཾ ¶ ན པབྦཛསཱི’’ཏི. ཀོ མཾ, བྷནྟེ, པབྦཱཛེསྶཏི. མཡཉྷི ཙིརཀཱལཾ བྷདནྟཱནཾ པཙྩཏྠིཀཱ ཧུཏྭཱ ཝིཙརིམྷཱཏི. ཐེརོ ‘‘སཙེ ཏྭཾ པབྦཛིཏུཀཱམོ, ཨཧཾ ཏཾ པབྦཱཛེསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པབྦཱཛེསི. སོ པབྦཛིཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ནིརནྟརཾ ཝཏྟཔཊིཝཏྟམཀཱསི. ཨཐ ནཾ ཐེརོ ཝཏྟེ པསཱིདིཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨུཔསམྤཱདེསི. སོ ཨུཔོསཐདིཝསེ བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨུཔོསཐགྒཾ པཝིསིཏྭཱ བྷིཀྑཱུ མཧནྟེན ཨུསྶཱཧེན པཱཏིམོཀྑཾ པགྒཎྷནྟེ དིསྭཱ ‘‘ཨིམིནཱ ནཱིཧཱརེན ཨོསཱརེཏྭཱ ཨོསཱརེཏྭཱ ལོཀཾ ཁཱདནྟི, ཀཏིཔཱཧེན ཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སོ པརིཝེཎཾ གནྟྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཝནྡིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཀོ ནཱམོ ཨཡཾ དྷམྨོ’’ཏི པུཙྪི. པཱཏིམོཀྑོ ནཱམ, ཨཱཝུསོཏི. ཨུཏྟམདྷམྨོ ཨེས, བྷནྟེ, བྷཝིསྶཏཱིཏི. ཨཱམ, ཨཱཝུསོ, སཀལསཱསནདྷཱརཎཱི ཨཡཾ སིཀྑཱཏི. བྷནྟེ, སཙེ ཨེས སིཀྑཱདྷམྨོ ཨུཏྟམོ, ཨིམམེཝ པཋམཾ གཎྷཱམཱིཏི. གཎྷཱཝུསོཏི ཐེརོ སམྤཊིཙྪི. སོ གཎྷནྟོ པརིབྦཱཛཀེ པསྶིཏྭཱ ‘‘ཀཱིདིསཾ ཨཱཙརིཡཱ’’ཏི པུཙྪིཏོ, ‘‘ཨཱཝུསོ, མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཀཏིཔཱཧེན ཨཱཧརིསྶཱམཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ནཙིརསྶེཝ ཨུགྒཎྷིཏྭཱ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཱཧ – ‘‘ཨེཏྟཀམེཝ, བྷནྟེ, ཨུདཱཧུ ཨཉྙམྤི ཨཏྠཱི’’ཏི. ཨེཏྟཀམེཝ, ཨཱཝུསོཏི.

སོ པུནདིཝསེ ཡཐཱནིཝཏྠཔཱརུཏོཝ གཧིཏནཱིཧཱརེནེཝ པཏྟཾ གཧེཏྭཱ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊཱ ནིཀྑམྨ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ ཨགམཱསི. པརིབྦཱཛཀཱ དིསྭཱ ‘‘ཀཱིདིསཾ, ཨཱཙརིཡ, ནཱསཀྑིཏྠ མཉྙེ ཨཱཝཊྚནིམཱཡཾ ¶ ཨཱཧརིཏུ’’ནྟི ཏཾ པརིཝཱརཡིཾསུ. མཱ ཙིནྟཡིཏྠ, ཨཱཝུསོ, ཨཱཧཊཱ མེ ཨཱཝཊྚནིམཱཡཱ, ཨིཏོ པཊྛཱཡ ཨམྷཱཀཾ ལཱབྷསཀྐཱརོ མཧཱ བྷཝིསྶཏི. ཏུམྷེ ཨཉྙམཉྙཾ སམགྒཱ ཧོཐ, མཱ ཝིཝཱདཾ ཨཀཏྠཱཏི. སཙེ ཏེ, ཨཱཙརིཡ, སུགྒཧིཏཱ, ཨམྷེཔི ནཾ ཝཱཙེཧཱིཏི. སོ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ པཱཏིམོཀྑཾ ཨོསཱརེསི. ཨཐ ཏེ སབྦེཔི – ‘‘ཨེཐ, བྷོ, ནགརེ ཝིཙརནྟཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཨཝཎྞཾ ཀཐེསྶཱམཱ’’ཏི ཨནུགྒྷཱཊིཏེསུཡེཝ ནགརདྭཱརེསུ དྭཱརསམཱིཔཾ གནྟྭཱ ཝིཝཊེན དྭཱརེན ¶ སབྦཔཋམཾ པཝིསིཾསུ. ཨེཝཾ སལིངྒེནེཝ ཨཔཀྐནྟཾ ཏཾ པརིབྦཱཛཀཾ སནྡྷཱཡ – ‘‘སརབྷོ ནཱམ པརིབྦཱཛཀོ ཨཙིརཔཀྐནྟོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཾ ¶ དིཝསཾ པན བྷགཝཱ པཙྩཱུསསམཡེ ལོཀཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨིདཾ ཨདྡས – ‘‘ཨཛྫ སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ ནགརེ ཝིཙརིཏྭཱ པཀཱསནཱིཡཀམྨཾ ཀརིསྶཏི, ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ ཨཝཎྞཾ ཀཐེནྟོ ཝིསཾ སིཉྩིཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ གམིསྶཏི, ཨཧམྤི ཏཏྠེཝ གམིསྶཱམི, ཙཏསྶོཔི པརིསཱ ཏཏྠེཝ ཨོསརིསྶནྟི. ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པིཝིསྶནྟཱི’’ཏི. ཏཏོ ‘‘ཏསྶ ཨོཀཱསོ ཧོཏུ, ཡཐཱརུཙིཡཱ ཨཝཎྞཾ པཏྠརཏཱུ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཱནནྡ, ཨཊྛཱརསསུ མཧཱཝིཧཱརེསུ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ མཡཱ སདྡྷིཾཡེཝ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུཾ ཨཱརོཙེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. བྷིཀྑཱུ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ སཏྠཱརམེཝ པརིཝཱརཡིཾསུ. སཏྠཱ བྷིཀྑུསངྒྷཾ ཨཱདཱཡ དྭཱརགཱམསམཱིཔེཡེཝ པིཎྜཱཡ ཙརི. སརབྷོཔི པརིབྦཱཛཀེཧི སདྡྷིཾ ནགརཾ པཝིཊྛོ ཏཏྠ ཏཏྠ པརིསམཛ྄ཛྷེ རཱཛདྭཱརཝཱིཐིཙཏུཀྐཱདཱིསུ ཙ གནྟྭཱ ‘‘ཨཉྙཱཏོ མཡཱ སམཎཱནཾ སཀྱཔུཏྟིཡཱནཾ དྷམྨོ’’ཏིཨཱདཱིནི ཨབྷཱསི. ཏཾ སནྡྷཱཡ སོ རཱཛགཧེ པརིསཏི ཨེཝཾ ཝཱཙཾ བྷཱསཏཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཨཉྙཱཏོཏི ཉཱཏོ ཨཝབུདྡྷོ, པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཨུགྒཧིཏོཏི དཱིཔེཏི. ཨཉྙཱཡཱཏི ཛཱནིཏྭཱ. ཨཔཀྐནྟོཏི སལིངྒེནེཝ ཨཔཀྐནྟོ. སཙེ ཧི སམཎསྶ གོཏམསྶ སཱསནེ ཀོཙི སཱརོ ཨབྷཝིསྶ, ནཱཧཾ ཨཔཀྐམིསྶཾ. ཏསྶ པན སཱསནཾ ཨསཱརཾ ནིསྶཱརཾ, ཨཱཝཊྚནིམཱཡཾ ཨོསཱརེཏྭཱ སམཎཱ ལོཀཾ ཁཱདནྟཱིཏི ཨེཝམཏྠཾ དཱིཔེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨཐ ཁོ སམྦཧུལཱ བྷིཀྑཱུཏི ཨཐ ཨེཝཾ ཏསྨིཾ པརིབྦཱཛཀེ བྷཱསམཱནེ ཨརཉྙཝཱསིནོ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཨསུཀཊྛཱནཾ ནཱམ སཏྠཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏུཾ གཏོ’’ཏི ཨཛཱནནྟཱ བྷིཀྑཱཙཱརཝེལཱཡཾ རཱཛགཧཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཾསུ. ཏེ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. ཨསྶོསུནྟི སུཎིཾསུ. ཡེན ¶ བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུཏི ‘‘ཨིམཾ ཀཱརཎཾ དསབལསྶ ཨཱརོཙེསྶཱམཱ’’ཏི ཨུཔསངྐམིཾསུ.

སིཔྤིནིཀཱཏཱིརནྟི ¶ སིཔྤིནིཀཱཏི ཨེཝཾནཱམིཀཱཡ ནདིཡཱ ཏཱིརཾ. ཨདྷིཝཱསེསི བྷགཝཱ ཏུཎྷཱིབྷཱཝེནཱཏི ཀཱཡངྒཝཱཙངྒཱནི ཨཙོཔེཏྭཱ ཨབྦྷནྟརེ ཁནྟིཾ དྷཱརེཏྭཱ ཙིཏྟེནེཝ ཨདྷིཝཱསེསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨེཝཾ ཨདྷིཝཱསེཏྭཱ པུན ཙིནྟེསི – ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཛྫ མཡཱ སརབྷསྶ ཝཱདཾ མདྡིཏུཾ གཙྪནྟེན ཨེཀཀེན གནྟབྦཾ ¶ , ཨུདཱཧུ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏེནཱ’’ཏི. ཨཐསྶ ཨེཏདཧོསི – སཙཱཧཾ བྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝུཏོ གམིསྶཱམི, མཧཱཛནོ ཨེཝཾ ཙིནྟེསྶཏི – ‘‘སམཎོ གོཏམོ ཝཱདུཔྤཏྟིཊྛཱནཾ གཙྪནྟོ པཀྑཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ གནྟྭཱ པརིསབལེན ཨུཔྤནྣཾ ཝཱདཾ མདྡཏི, པརཝཱདཱིནཾ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ན དེཏཱི’’ཏི. ན ཁོ པན མཡ྄ཧཾ ཨུཔྤནྣེ ཝཱདེ པརཾ གཧེཏྭཱ མདྡནཀིཙྩཾ ཨཏྠི, ཨཧམེཝ གནྟྭཱ མདྡིསྶཱམི. ཨནཙྪརིཡཾ ཙེཏཾ ཡྭཱཧཾ ཨིདཱནི བུདྡྷབྷཱུཏོ ཨཏྟནོ ཨུཔྤནྣཾ ཝཱདཾ མདྡེཡྻཾ, ཙརིཡཾ ཙརཎཀཱལེ ཨཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཡཾ ནིབྦཏྟེནཱཔི ཧི མཡཱ ཝཧིཏབྦཾ དྷུརཾ ཨཉྙོ ཝཧིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཱཧོསི. ཨིམསྶ པནཏྠསྶ སཱདྷནཏྠཾ –

‘‘ཡཏོ ཡཏོ གརུ དྷུརཾ, ཡཏོ གམྦྷཱིརཝཏྟནཱི;

ཏདཱསྶུ ཀཎྷཾ ཡུཉྫེནྟི, སྭཱསྶུ ཏཾ ཝཧཏེ དྷུར’’ནྟི. (ཛཱ. ༡.༡.༢༩) –

ཨིདཾ ཀཎྷཛཱཏཀཾ ཨཱཧརིཏབྦཾ. ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨེཀོ སཏྠཝཱཧོ ཨེཀིསྶཱ མཧལླིཀཱཡ གེཧེ ནིཝཱསཾ གཎྷི. ཨཐསྶ ཨེཀིསྶཱ དྷེནུཡཱ རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ གབྦྷཝུཊྛཱནཾ ཨཧོསི. སཱ ཨེཀཾ ཝཙྪཀཾ ཝིཛཱཡི. མཧལླིཀཱཡ ཝཙྪཀཾ དིཊྛཀཱལཏོ པཊྛཱཡ པུཏྟསིནེཧོ ཨུདཔཱདི. པུནདིཝསེ སཏྠཝཱཧཔུཏྟོ – ‘‘ཏཝ གེཧཝེཏནཾ གཎྷཱཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. མཧལླིཀཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཨཉྙེན ཀིཙྩཾ ན ཨཏྠི, ཨིམམེཝ ཝཙྪཀཾ དེཧཱི’’ཏི ཨཱཧ. གཎྷ, ཨམྨཱཏི. སཱ ཏཾ གཎྷིཏྭཱ ཁཱིརཾ པཱཡེཏྭཱ ཡཱགུབྷཏྟཏིཎཱདཱིནི དདམཱནཱ ¶ པོསེསི. སོ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ པརིཔུཎྞརཱུཔོ བལཝཱིརིཡསམྤནྣོ ཨཧོསི སམྤནྣཱཙཱརོ, ཀཱལ༹ཀོ ནཱམ ནཱམེན. ཨཐེཀསྶ སཏྠཝཱཧསྶ པཉྩཧི སཀཊསཏེཧི ཨཱགཙྪནྟསྶ ཨུདཀབྷིནྣཊྛཱནེ སཀཊཙཀྐཾ ལགྒི. སོ དསཔི ཝཱིསམྤི ཏིཾསམྤི ཡོཛེཏྭཱ ནཱིཧརཱཔེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཀཱལ༹ཀཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, ཏཝ ཝེཏནཾ དསྶཱམི, སཀཊཾ མེ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི. ཨེཝཉྩ པན ཝཏྭཱ ཏཾ ཨཱདཱཡ – ‘‘ཨཉྙོ ཨིམིནཱ སདྡྷིཾ དྷུརཾ ཝཧིཏུཾ སམཏྠོ ནཏྠཱི’’ཏི དྷུརསཀཊེ ཡོཏྟཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏཾ ཨེཀཀཾཡེཝ ཡོཛེསི. སོ ཏཾ སཀཊཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཐལེ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ ཨེཏེནེཝ ནིཧཱརེན པཉྩ སཀཊསཏཱནི ནཱིཧརི. སོ སབྦཔཙྪིམསཀཊཾ ནཱིཧརིཏྭཱ མོཙིཡམཱནོ ‘‘སུ’’ནྟི ཀཏྭཱ སཱིསཾ ཨུཀྑིཔི.

སཏྠཝཱཧོ ¶ ¶ ‘‘ཨཡཾ ཨེཏྟཀཱནི སཀཊཱནི ཨུཀྑིཔནྟོ ཨེཝཾ ན ཨཀཱསི, ཝེཏནཏྠཾ མཉྙེ ཀརོཏཱི’’ཏི སཀཊགཎནཱཡ ཀཧཱཔཎེ གཧེཏྭཱ པཉྩསཏབྷཎྜིཀཾ ཏསྶ གཱིཝཱཡ བནྡྷཱཔེསི. སོ ཨཉྙེསཾ ཨཏྟནོ སནྟིཀཾ ཨལླཱིཡིཏུཾ ཨདེནྟོ ཨུཛུཀཾ གེཧམེཝ ཨགམཱསི. མཧལླིཀཱ དིསྭཱ མོཙེཏྭཱ ཀཧཱཔཎབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ཀསྨཱ, པུཏྟ, ཨེཝམཀཱསི, མཱ ཏྭཾ ‘མཡཱ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཱབྷཏེན ཨཡཾ ཛཱིཝིསྶཏཱི’ཏི སཉྙམཀཱསཱི’’ཏི ཝཏྭཱ གོཎཾ ཨུཎྷོདཀེན ནྷཱཔེཏྭཱ ཏེལེན ཨབྦྷཉྫིཏྭཱ ‘‘ཨིཏོ པཊྛཱཡ པུན མཱ ཨེཝམཀཱསཱི’’ཏི ཨོཝདི. ཨེཝཾ སཏྠཱ ‘‘ཙརིཡཾ ཙརཎཀཱལེ ཨཧེཏུཀཔཊིསནྡྷིཡཾ ནིབྦཏྟེནཱཔི ཧི མཡཱ ཝཧིཏབྦདྷུརཾ ཨཉྙོ ཝཧིཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཱཧོསཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨེཀཀོཝ ཨགམཱསི. ཏཾ དསྶེཏུཾ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སཱཡནྷསམཡཾ པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ པཊིསལླཱནཱཏི པུཐུཏྟཱརམྨཎེཧི ཙིཏྟཾ པཊིསཾཧརིཏྭཱ སལླཱནཏོ, ཕལསམཱཔཏྟིཏོཏི ཨཏྠོ. ཏེནུཔསངྐམཱིཏི པརིབྦཱཛཀེསུ སཀལནགརེ པཀཱསནཱིཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ནགརཱ ནིཀྑམྨ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེ སནྣིཔཏིཏྭཱ ‘‘སཙེ, ཨཱཝུསོ སརབྷ, སམཎོ གོཏམོ ཨཱགམིསྶཏི, ཀིཾ ¶ ཀརིསྶསཱི’’ཏི. སམཎེ གོཏམེ ཨེཀཾ ཀརོནྟེ ཨཧཾ དྭེ ཀརིསྶཱམི, དྭེ ཀརོནྟེ ཙཏྟཱརི, ཙཏྟཱརི ཀརོནྟེ པཉྩ, པཉྩ ཀརོནྟེ དས, དས ཀརོནྟེ ཝཱིསཏི, ཝཱིསཏི ཀརོནྟེ ཏིཾསཾ, ཏིཾསཾ ཀརོནྟེ ཙཏྟཱལཱིསཾ, ཙཏྟཱལཱིསཾ ཀརོནྟེ པཉྙཱསཾ, པཉྙཱསཾ ཀརོནྟེ སཏཾ, སཏཾ ཀརོནྟེ སཧསྶཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི ཨེཝཾ ཨཉྙམཉྙཾ སཱིཧནཱདཀཐཾ སམུཊྛཱཔེཏྭཱ ནིསིནྣེསུ ཨུཔསངྐམི.

ཨུཔསངྐམནྟོ པན ཡསྨཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམསྶ ནགརམཛ྄ཛྷེནེཝ མགྒོ, ཏསྨཱ སུརཏྟདུཔཊྚཾ ནིཝཱསེཏྭཱ སུགཏམཧཱཙཱིཝརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཝིསྶཊྛབལོ རཱཛཱ ཝིཡ ཨེཀཀོཝ ནགརམཛ྄ཛྷེན ཨགམཱསི. མིཙྪཱདིཊྛིཀཱ དིསྭཱ ‘‘པརིབྦཱཛཀཱ སམཎསྶ གོཏམསྶ པཀཱསནཱིཡཀམྨཾ ཀརོནྟཱ ཨཝཎྞཾ པཏྠརིཾསུ, སོ ཨེཏེ ཨནུཝཏྟིཏྭཱ སཉྙཱཔེཏུཾ གཙྪཏི མཉྙེ’’ཏི ཨནུབནྡྷིཾསུ. སམྨཱདིཊྛིཀཱཔི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ཨེཀཀོཝ ནིཀྑནྟོ, ཨཛྫ སརབྷེན སདྡྷིཾ མཧཱདྷམྨསངྒཱམོ བྷཝིསྶཏི. མཡམྤི ཏསྨིཾ སམཱགམེ ཀཱཡསཀྑིནོ བྷཝིསྶཱམཱ’’ཏི ཨནུབནྡྷིཾསུ. སཏྠཱ པསྶནྟསྶེཝ མཧཱཛནསྶ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ ཨུཔསངྐམི.

པརིབྦཱཛཀཱ ¶ རུཀྑཱནཾ ཁནྡྷཝིཊཔསཱཁནྟརེཧི སམུགྒཙྪནྟཱ ཚབྦཎྞགྷནབུདྡྷརསྨིཡོ དིསྭཱ ‘‘ཨཉྙདཱ ཨེཝརཱུཔོ ཨོབྷཱསོ ནཱམ ནཏྠི, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨེཏ’’ནྟི ཨུལློཀེཏྭཱ ‘‘སམཎོ ¶ གོཏམོ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཏཾ སུཏྭཱཝ སརབྷོ ཛཱཎུཀནྟརེ སཱིསཾ ཋཔེཏྭཱ ཨདྷོམུཁོ ནིསཱིདི. ཨེཝཾ ཏསྨིཾ སམཡེ བྷགཝཱ ཏཾ ཨཱརཱམཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ ནིསཱིདི. ཏཐཱགཏོ ཧི ཛམྦུདཱིཔཏལེ ཨགྒཀུལེ ཛཱཏཏྟཱ ཨགྒཱསནཱརཧོཏིསྶ སབྦཏྠ ཨཱསནཾ པཉྙཏྟམེཝ ཧོཏི. ཨེཝཾ པཉྙཏྟེ མཧཱརཧེ བུདྡྷཱསནེ ནིསཱིདི.

ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ སརབྷཾ པརིབྦཱཛཀཾ ཨེཏདཝོཙུནྟི སམྨཱསམྦུདྡྷེ ཀིར སརབྷེན སདྡྷིཾ ཨེཏྟཀཾ ཀཐེནྟེཡེཝ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷོ སཏྠུ པདཱནུཔདིཀོ ཧུཏྭཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམཾ སམྤཱཔུཎི, ཙཏསྶོཔི པརིསཱ པརིབྦཱཛཀཱརཱམེཡེཝ ཨོསརིཾསུ. ཏཏོ ཏེ པརིབྦཱཛཀཱ ‘‘ཨཙྪརིཡཾ སམཎསྶ གོཏམསྶ ཀམྨཾ, སཀལནགརཾ ཝིཙརིཏྭཱ ཨཝཎྞཾ པཏྠརིཏྭཱ པཀཱསནཱིཡཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཱགཏཱནཾ ཝེརཱིནཾ པཊིསཏྟཱུནཾ པཙྩཱམིཏྟཱནཾ སནྟིཀཾ ཨཱགནྟྭཱ ཐོཀམྤི ཝིགྒཱཧིཀཀཐཾ ན ཀཐེསི, ཨཱགཏཀཱལཏོ པཊྛཱཡ སཏཔཱཀཏེལེན མཀྑེནྟོ ཝིཡ ཨམཏཔཱནཾ པཱཡེནྟོ ཝིཡ མདྷུརཀཐཾ ཀཐེཏཱི’’ཏི སབྦེཔི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨནུཝཏྟནྟཱ ཨེཏདཝོཙུཾ.

ཡཱཙེཡྻཱསཱིཏི ཨཱཡཱཙེཡྻཱསི པཏྠེཡྻཱསི པིཧེཡྻཱསི. ཏུཎྷཱིབྷཱུཏོཏི ཏུཎྷཱིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏོ. མངྐུབྷཱུཏོཏི ནིཏྟེཛཏཾ ཨཱཔནྣོ. པཏྟཀྑནྡྷོཏི ཨོནཏགཱིཝོ. ཨདྷོམུཁོཏི ཧེཊྛཱམུཁོ. སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོཏི ‘‘ཨཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སབྦེ དྷམྨཱ མཡཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཛཱནཏོ ཏཝ. ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱཏི ཨིམེ ནཱམ དྷམྨཱ ཏཡཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱཏི ཨེཝཾ དསྶིཏདྷམྨེསུ. ཨཉྙེན ཝཱ ཨཉྙཾ པཊིཙརིསྶཏཱིཏི ཨཉྙེན ཝཱ ཝཙནེན ཨཉྙཾ ཝཙནཾ པཊིཙྪཱདེསྶཏི, ཨཉྙཾ པུཙྪིཏོ ཨཉྙཾ ཀཐེསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེསྶཏཱིཏི བཧིདྡྷཱ ཨཉྙཾ ཨཱགནྟུཀཀཐཾ ཨཱཧརནྟོ པུརིམཀཐཾ ཨཔནཱམེསྶཏི. ཨཔྤཙྩཡནྟི ཨནབྷིརདྡྷིཾ ཨཏུཊྛཱཀཱརཾ པཱཏུཀརིསྶཏཱིཏི པཱཀཊཾ ཀརིསྶཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཔྤཙྩཡེན དོམནསྶཾ ཝུཏྟཾ, པུརིམེཧི དྭཱིཧི མནྡབལཝབྷེདོ ཀོདྷོཡེཝ.

ཨེཝཾ ¶ བྷགཝཱ པཋམཝེསཱརཛྫེན སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ པུན དུཏིཡཱདཱིཧི ནདནྟོ ཡོ ཁོ མཾ པརིབྦཱཛཀཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོཏི ཡསྶ མགྒསྶ ¶ ཝཱ ཕལསྶ ཝཱ ཨཏྠཱཡ ཏཡཱ ཙཏུསཙྩདྷམྨོ དེསིཏོ. སོ ན ནིཡྻཱཏཱིཏི སོ དྷམྨོ ན ནིཡྻཱཏི ན ནིགྒཙྪཏི, ན ཏཾ ཨཏྠཾ སཱདྷེཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཀྐརསྶཱཏི ཡོ ནཾ ཀརོཏི, ཏསྶ པཊིཔཏྟིཔཱུརཀསྶ པུགྒལསྶཱཏི ཨཏྠོ. སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡཱཏི ཧེཏུནཱ ནཡེན ཀཱརཎེན སཀལསྶ ¶ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཁཡཱཡ. ཨཐ ཝཱ ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོཏི ཡསྶ ཏེ ཨཏྠཱཡ དྷམྨོ དེསིཏོ. སེཡྻཐིདཾ – རཱགཔཊིགྷཱཏཏྠཱཡ ཨསུབྷཀམྨཊྛཱནཾ, དོསཔཊིགྷཱཏཏྠཱཡ མེཏྟཱབྷཱཝནཱ, མོཧཔཊིགྷཱཏཏྠཱཡ པཉྩ དྷམྨཱ, ཝིཏཀྐུཔཙྪེདཱཡ ཨཱནཱཔཱནསྶཏི. སོ ན ནིཡྻཱཏི ཏཀྐརསྶ སམྨཱ དུཀྑཀྑཡཱཡཱཏི སོ དྷམྨོ ཡོ ནཾ ཡཐཱདེསིཏཾ ཀརོཏི, ཏསྶ ཏཀྐརསྶ སམྨཱ ཧེཏུནཱ ནཡེན ཀཱརཎེན ཝཊྚདུཀྑཀྑཡཱཡ ན ནིཡྻཱཏི ན ནིགྒཙྪཏི, ཏཾ ཨཏྠཾ ན སཱདྷེཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. སེཡྻཐཱཔི སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོཏི ཡཐཱ ཨཡཾ སརབྷོ པརིབྦཱཛཀོ པཛ྄ཛྷཱཡནྟོ ཨཔྤཊིབྷཱནོ ནིསིནྣོ, ཨེཝཾ ནིསཱིདིསྶཏཱིཏི.

ཨེཝཾ ཏཱིཧི པདེཧི སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ དེསནཾ ནིཝཏྟེནྟསྶེཝ ཏཐཱགཏསྶ ཏསྨིཾ ཋཱནེ སནྣིཔཏིཏཱ ཙཏུརཱསཱིཏིཔཱཎསཧསྶཔརིམཱཎཱ པརིསཱ ཨམཏཔཱནཾ པིཝི, སཏྠཱ པརིསཱཡ ཨམཏཔཱནསྶ པཱིཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཝེཧཱསཾ ཨབྦྷུགྒནྟྭཱ པཀྐཱམི. ཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ཨཐ ཁོ བྷགཝཱཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ སཱིཧནཱདནྟི སེཊྛནཱདཾ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ཨཔྤཊིནཱདཾ. ཝེཧཱསཾ པཀྐཱམཱིཏི ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ཝུཊྛཱཡ ཨདྷིཊྛཱཡ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེན ཨཱཀཱསཾ པཀྑནྡི. ཨེཝཾ པཀྑནྡོ ཙ པན ཏཾཁཎཉྙེཝ གིཛ྄ཛྷཀཱུཊམཧཱཝིཧཱརེ པཏིཊྛཱསི.

ཝཱཙཱཡ སནྣིཏོདཀེནཱཏི ཝཙནཔཏོདེན. སཉྫམྦྷརིམཀཾསཱུཏི ¶ སམྦྷརིཏཾ ནིརནྟརཕུཊཾ ཨཀཾསུ, ཨུཔརི ཝིཛ྄ཛྷིཾསཱུཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྲཧཱརཉྙེཏི མཧཱརཉྙེ. སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཱམཱིཏི སཱིཧསྶ ནདཏོ ཨཱཀཱརཾ དིསྭཱ ‘‘ཨཡམྤི ཏིརཙྪཱནགཏོ, ཨཧམྤི, ཨིམསྶ ཙཏྟཱརོ པཱདཱ, མཡ྄ཧམྤི, ཨཧམྤི ཨེཝམེཝ སཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེསི. སོ སཱིཧསྶ སམྨུཁཱ ནདིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ¶ ཏསྨིཾ གོཙརཱཡ པཀྐནྟེ ཨེཀཀོ ནདིཏུཾ ཨཱརབྷི. ཨཐསྶ སིངྒཱལསདྡོཡེཝ ནིཙྪརི. ཏེན ཝུཏྟཾ – སིངྒཱལཀཾཡེཝ ནདཏཱིཏི. བྷེརཎྜཀནྟི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨཔིཙ བྷིནྣསྶརཾ ཨམནཱཔསདྡཾ ནདཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཝམེཝ ཁོ ཏྭནྟི ཨིམིནཱ ཨོཔམྨེན པརིབྦཱཛཀཱ ཏཐཱགཏཾ སཱིཧསདིསཾ ཀཏྭཱ སརབྷཾ སིངྒཱལསདིསཾ ཨཀཾསུ. ཨམྦུཀསཉྩརཱིཏི ཁུདྡཀཀུཀྐུཊིཀཱ. པུརིསཀརཝིཏཾ རཝིསྶཱམཱིཏི མཧཱཀུཀྐུཊཾ རཝནྟཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶཔི དྭེ པཱདཱ དྭེ པཀྑཱ, མཡ྄ཧམྤི ཏཐེཝ, ཨཧམྤི ཨེཝརཱུཔཾ རཝིཏཾ རཝིསྶཱམཱི’’ཏི སཱ ཏསྶ སམྨུཁཱ རཝིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱི ཏསྨིཾ པཀྐནྟེ རཝམཱནཱ ཀུཀྐུཊིཀཱརཝཾཡེཝ རཝི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ཨམྦུཀསཉྩརིརཝིཏཾཡེཝ རཝཏཱིཏི. ཨུསབྷོཏི གོཎོ. སུཉྙཱཡཱཏི ཏུཙྪཱཡ ཛེཊྛཀཝསབྷེཧི ཝིརཧིཏཱཡ ¶ . གམྦྷཱིརཾ ནདིཏབྦཾ མཉྙཏཱིཏི ཛེཊྛཀཝསབྷསྶ ནཱདསདིསཾ གམྦྷཱིརནཱདཾ ནདིཏབྦཾ མཉྙཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༥. ཀེསམུཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༦. པཉྩམེ ཀཱལཱམཱནཾ ནིགམོཏི ཀཱལཱམཱ ནཱམ ཁཏྟིཡཱ, ཏེསཾ ནིགམོ. ཀེསམུཏྟིཡཱཏི ཀེསམུཏྟནིགམཝཱསིནོ. ཨུཔསངྐམིཾསཱུཏི སཔྤིནཝནཱིཏཱདིབྷེསཛྫཱནི ཙེཝ ཨཊྛཝིདྷཔཱནཀཱནི ཙ གཱཧཱཔེཏྭཱ ཨུཔསངྐམིཾསུ. སཀཾཡེཝ ཝཱདཾ དཱིཔེནྟཱིཏི ཨཏྟནོཡེཝ ལདྡྷིཾ ཀཐེནྟི. ཛོཏེནྟཱིཏི པཀཱསེནྟི. ཁུཾསེནྟཱིཏི གྷཊྚེནྟི. ཝམྦྷེནྟཱིཏི ¶ ཨཝཛཱནནྟི. པརིབྷཝནྟཱིཏི ལཱམཀཾ ཀརོནྟི. ཨོམཀྑིཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨུཀྑིཏྟཀཾ ཀརོནྟི, ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཚཌྜེནྟི. ཨཔརེཔི, བྷནྟེཏི སོ ཀིར ཨཊཝིམུཁེ གཱམོ, ཏསྨཱ ཏཏྠ ཨཊཝིཾ ཨཏིཀྐནྟཱ ཙ ཨཏིཀྐམིཏུཀཱམཱ ཙ ཝཱསཾ ཀཔྤེནྟི. ཏེསུཔི པཋམཾ ཨཱགཏཱ ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ དཱིཔེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ, པཙྪཱ ཨཱགཏཱ ‘‘ཀིཾ ཏེ ཛཱནནྟི, ཨམྷཱཀཾ ཨནྟེཝཱསིཀཱ ཏེ, ཨམྷཱཀཾ སནྟིཀེ ཀིཉྩི ཀིཉྩི སིཔྤཾ ཨུགྒཎྷིཾསཱུ’’ཏི ཨཏྟནོ ལདྡྷིཾ དཱིཔེཏྭཱ པཀྐམིཾསུ. ཀཱལཱམཱ ཨེཀལདྡྷིཡམྤི སཎྛཧིཏུཾ ན སཀྑིཾསུ. ཏེ ཨེཏམཏྠཾ དཱིཔེཏྭཱ བྷགཝཏོ ཨེཝམཱརོཙེཏྭཱ ཏེསཾ ནོ, བྷནྟེཏིཨཱདིམཱཧཾསུ. ཏཏྠ ཧོཏེཝ ཀངྑཱཏི ཧོཏིཡེཝ ཀངྑཱ. ཝིཙིཀིཙྪཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨལནྟི ཡུཏྟཾ.

མཱ ¶ ཨནུསྶཝེནཱཏི ཨནུསྶཝཀཐཱཡཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ པརམྤརཱཡཱཏི པརམྤརཀཐཱཡཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ ཨིཏིཀིརཱཡཱཏི ཨེཝཾ ཀིར ཨེཏནྟི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ པིཊཀསམྤདཱནེནཱཏི ཨམྷཱཀཾ པིཊཀཏནྟིཡཱ སདྡྷིཾ སམེཏཱིཏི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ ཏཀྐཧེཏཱུཏི ཏཀྐགྒཱཧེནཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ ནཡཧེཏཱུཏི ནཡགྒཱཧེནཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ ཨཱཀཱརཔརིཝིཏཀྐེནཱཏི སུནྡརམིདཾ ཀཱརཎནྟི ཨེཝཾ ཀཱརཎཔརིཝིཏཀྐེནཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ དིཊྛིནིཛ྄ཛྷཱནཀྑནྟིཡཱཏི ཨམྷཱཀཾ ནིཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ ཁམིཏྭཱ གཧིཏདིཊྛིཡཱ སདྡྷིཾ སམེཏཱིཏིཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ བྷབྦརཱུཔཏཱཡཱཏི ཨཡཾ བྷིཀྑུ བྷབྦརཱུཔོ, ཨིམསྶ ཀཐཾ གཧེཏུཾ ཡུཏྟནྟིཔི མཱ གཎྷིཏྠ. མཱ སམཎོ ནོ གརཱུཏི ཨཡཾ སམཎོ ཨམྷཱཀཾ གརུ, ཨིམསྶ ཀཐཾ གཧེཏུཾ ཡུཏྟནྟིཔི མཱ གཎྷིཏྠ. སམཏྟཱཏི པརིཔུཎྞཱ. སམཱདིནྣཱཏི ¶ གཧིཏཱ པརཱམཊྛཱ. ཡཾས ཧོཏཱིཏི ཡཾ ཀཱརཎཾ ཏསྶ པུགྒལསྶ ཧོཏི. ཨལོབྷཱདཡོ ¶ ལོབྷཱདིཔཊིཔཀྑཝསེན ཝེདིཏབྦཱ. ཝིགཏཱབྷིཛ྄ཛྷོཏིཨཱདཱིཧི མེཏྟཱཡ པུབྦབྷཱགོ ཀཐིཏོ.

ཨིདཱནི མེཏྟཱདིཀཾ ཀམྨཊྛཱནཾ ཀཐེནྟོ མེཏྟཱསཧགཏེནཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀམྨཊྛཱནཀཐཱཡ ཝཱ བྷཱཝནཱནཡེ ཝཱ པཱལི༹ཝཎྞནཱཡ ཝཱ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ སབྦཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༤༠) ཝུཏྟམེཝ. ཨེཝཾ ཨཝེརཙིཏྟོཏི ཨེཝཾ ཨཀུསལཝེརསྶ ཙ པུགྒལཝེརིནོ ཙ ནཏྠིཏཱཡ ཨཝེརཙིཏྟོ. ཨབྱཱབཛ྄ཛྷཙིཏྟོཏི ཀོདྷཙིཏྟསྶ ཨབྷཱཝེན ནིདྡུཀྑཙིཏྟོ. ཨསཾཀིལིཊྛཙིཏྟོཏི ཀིལེསསྶ ནཏྠིཏཱཡ ཨསཾཀིལིཊྛཙིཏྟོ. ཝིསུདྡྷཙིཏྟོཏི ཀིལེསམལཱབྷཱཝེན ཝིསུདྡྷཙིཏྟོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶཱཏི ཏསྶ ཨེཝརཱུཔསྶ ཨརིཡསཱཝཀསྶ. ཨསྶཱསཱཏི ཨཝསྶཡཱ པཏིཊྛཱ. སཙེ ཁོ པན ཨཏྠི པརོ ལོཀོཏི ཡདི ཨིམམྷཱ ལོཀཱ པརལོཀོ ནཱམ ཨཏྠི. ཨཐཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརམྨརཎཱ…པེ… ཨུཔཔཛྫིསྶཱམཱིཏི ཨཏྠེཏཾ ཀཱརཎཾ, ཡེནཱཧཾ ཀཱཡསྶ བྷེདཱ པརམྨརཎཱ སུགཏིཾ སགྒཾ ལོཀཾ ཨུཔཔཛྫིསྶཱམཱིཏི ཨེཝཾ སབྦཏྠ ནཡོ ཝེདིཏབྦོ. ཨནཱིགྷནྟི ནིདྡུཀྑཾ. སུཁིནྟི སུཁིཏཾ. ཨུབྷཡེནེཝ ཝིསུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཱམཱིཏི ཡཉྩ པཱཔཾ ན ཀརོམི, ཡཉྩ ཀརོཏོཔི ན ཀརཱིཡཏི, ཨིམིནཱ ཨུབྷཡེནཱཔི ཝིསུདྡྷཾ ཨཏྟཱནཾ སམནུཔསྶཱམི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༦. སཱལ༹ྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༧. ཚཊྛེ ¶ མིགཱརནཏྟཱཏི མིགཱརསེཊྛིནོ ནཏྟཱ. སེཁུནིཡནཏྟཱཏི སེཁུནིཡསེཊྛིནོ ནཏྟཱ. ཨུཔསངྐམིཾསཱུཏི བྷུཏྟཔཱཏརཱསཱ དཱསཀམྨཀརཔརིཝུཏཱ ¶ ཨུཔསངྐམིཾསུ. ཏེསཾ ཀིར པུརེབྷཏྟེ པུབྦཎྷསམཡེཡེཝ གེཧེ ཨེཀོ པཉྷོ སམུཊྛིཏོ, ཏཾ པན ཀཐེཏུཾ ཨོཀཱསོ ནཱཧོསི. ཏེ ‘‘ཏཾ པཉྷཾ སོསྶཱམཱ’’ཏི ཐེརསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཏུཎྷཱི ནིསཱིདིཾསུ. ཐེརོ ‘‘གཱམེ ཏཾ སམུཊྛིཏཾ པཉྷཾ སོཏུཾ ཨཱགཏཱ བྷཝིསྶནྟཱི’’ཏི ཏེསཾ མནཾ ཉཏྭཱ ཏམེཝ པཉྷཾ ཨཱརབྷནྟོ ཨེཐ ཏུམྷེ སཱལ༹ྷཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྠི ལོབྷོཏི ལུབྦྷནསབྷཱཝོ ལོབྷོ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི པུཙྪཏི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཏི ཁོ ཨཧཾ སཱལ༹ྷཱ ཨེཏམཏྠཾ ཝདཱམཱིཏི ཨེཏཾ ལོབྷསངྑཱཏཾ ཨཏྠཾ ཨཧཾ ‘‘ཨབྷིཛ྄ཛྷཱ’’ཏི ཝདཱམི, ‘‘ཏཎྷཱ’’ཏི ཝདཱམཱིཏི སམུཊྛིཏཔཉྷསྶ ཨཏྠཾ དཱིཔེནྟོ ཨཱཧ. ཨེཝཾ སབྦཝཱརེསུ ནཡོ ནེཏབྦོ.

སོ ¶ ཨེཝཾ པཛཱནཱཏཱིཏི སོ ཙཏྟཱརོ བྲཧྨཝིཧཱརེ བྷཱཝེཏྭཱ ཋིཏོ ཨརིཡསཱཝཀོ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ཝིཔསྶནཾ ཨཱརབྷནྟོ ཨེཝཾ པཛཱནཱཏི. ཨཏྠི ཨིདནྟི ཨཏྠི དུཀྑསཙྩསངྑཱཏཾ ཁནྡྷཔཉྩཀཾ ནཱམརཱུཔཝསེན པརིཙྪིནྡིཏྭཱ པཛཱནནྟོ ཨེས ‘‘ཨེཝཾ པཛཱནཱཏི ཨཏྠི ཨིད’’ནྟི ཝུཏྟོ. ཧཱིནནྟི སམུདཡསཙྩཾ. པཎཱིཏནྟི མགྒསཙྩཾ. ཨིམསྶ སཉྙཱགཏསྶ ཨུཏྟརི ནིསྶརཎནྟི ཨིམསྶ ཝིཔསྶནཱསཉྙཱསངྑཱཏསྶ སཉྙཱགཏསྶ ཨུཏྟརི ནིསྶརཎཾ ནཱམ ནིབྦཱནཾ, ཏམཏྠཱིཏི ཨིམིནཱ ནིརོདྷསཙྩཾ དསྶེཏི. ཝིམུཏྟསྨིཾ ཝིམུཏྟམིཏི ཉཱཎནྟི ཨེཀཱུནཝཱིསཏིཝིདྷཾ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ཀཐིཏཾ. ཨཧུ པུབྦེ ལོབྷོཏི པུབྦེ མེ ལོབྷོ ཨཧོསི. ཏདཧུ ཨཀུསལནྟི ཏཾ ཨཀུསལཾ ནཱམ ཨཧོསི, ཏདཱ ཝཱ ཨཀུསལཾ ནཱམ ཨཧོསི. ཨིཙྩེཏཾ ཀུསལནྟི ཨིཏི ཨེཏཾ ཀུསལཾ, ཏསྶེཝ ཨཀུསལསྶ ནཏྠིབྷཱཝཾ ཀུསལཾ ཁེམནྟི སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ནིཙྪཱཏོཏི ནིཏྟཎྷོ. ནིབྦུཏོཏི ¶ ཨབྦྷནྟརེ སནྟཱཔཀརཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཨབྷཱཝེན ནིབྦུཏོ. སཱིཏིབྷཱུཏོཏི སཱིཏལཱིབྷཱུཏོ. སུཁཔྤཊིསཾཝེདཱིཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསྶ སུཁསྶ པཊིསཾཝེདིཏཱ. བྲཧྨབྷཱུཏེནཱཏི སེཊྛབྷཱུཏེན. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༧. ཀཐཱཝཏྠུསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༨. སཏྟམེ ¶ ཀཐཱཝཏྠཱུནཱིཏི ཀཐཱཀཱརཎཱནི, ཀཐཱཡ བྷཱུམིཡོ པཏིཊྛཱཡོཏི ཨཏྠོ. ཨཏཱིཏཾ ཝཱ, བྷིཀྑཝེ, ཨདྡྷཱནནྟི ཨཏཱིཏམདྡྷཱནཾ ནཱམ ཀཱལོཔི ཝཊྚཏི ཁནྡྷཱཔི. ཨནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ ཨཏཱིཏེ ཀསྶཔོ ནཱམ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨཧོསི, ཏསྶ ཀིཀཱི ནཱམ ཀཱསིཀརཱཛཱ ཨགྒུཔཊྛཱཀོ ཨཧོསི, ཝཱིསཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ ཨཧོསཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཀཐེནྟོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ. ཨནཱགཏེ མེཏྟེཡྻོ ནཱམ བུདྡྷོ བྷཝིསྶཏི, ཏསྶ སངྑོ ནཱམ རཱཛཱ ཨགྒུཔཊྛཱཀོ བྷཝིསྶཏི, ཨསཱིཏི ཝསྶསཧསྶཱནི ཨཱཡུ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཀཐེནྟོ ཨནཱགཏཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ. ཨེཏརཧི ཨསུཀོ ནཱམ རཱཛཱ དྷམྨིཀོཏི ཨིམིནཱ ནཡེན ཀཐེནྟོ པཙྩུཔྤནྣཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ ཀཐེཏི ནཱམ.

ཀཐཱསམྤཡོགེནཱཏི ཀཐཱསམཱགམེན. ཀཙྪོཏི ཀཐེཏུཾ ཡུཏྟོ. ཨཀཙྪོཏི ཀཐེཏུཾ ན ཡུཏྟོ. ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡཾ པཉྷནྟིཨཱདཱིསུ, ‘‘ཙཀྑུ, ཨནིཙྩ’’ནྟི པུཊྛེན, ‘‘ཨཱམ, ཨནིཙྩ’’ནྟི ཨེཀཾསེནེཝ བྱཱཀཱཏབྦཾ. ཨེསེཝ ནཡོ སོཏཱདཱིསུ. ཨཡཾ ཨེཀཾསབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ. ‘‘ཨནིཙྩཾ ནཱམ ཙཀྑཱུ’’ཏི པུཊྛེན པན ‘‘ན ཙཀྑུམེཝ, སོཏམྤི ཨནིཙྩཾ, གྷཱནམྤི ཨནིཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ ¶ བྱཱཀཱཏབྦཾ. ཨཡཾ ཝིབྷཛྫབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ. ‘‘ཡཐཱ ཙཀྑུ, ཏཐཱ སོཏཾ. ཡཐཱ སོཏཾ, ཏཐཱ ཙཀྑཱུ’’ཏི པུཊྛེན ‘‘ཀེནཊྛེན པུཙྪསཱི’’ཏི པཊིཔུཙྪིཏྭཱ ‘‘དསྶནཊྛེན པུཙྪཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན ཧཱི’’ཏི བྱཱཀཱཏབྦཾ. ‘‘ཨནིཙྩཊྛེན པུཙྪཱམཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཨཱམཱ’’ཏི བྱཱཀཱཏབྦཾ. ཨཡཾ པཊིཔུཙྪཱབྱཱཀརཎཱིཡོ པཉྷོ. ‘‘ཏཾ ཛཱིཝཾ ཏཾ སརཱིར’’ནྟིཨཱདཱིནི ¶ པུཊྛེན པན ‘‘ཨབྱཱཀཏམེཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏི ཋཔེཏབྦོ, ཨེས པཉྷོ ན བྱཱཀཱཏབྦོ. ཨཡཾ ཋཔནཱིཡོ པཉྷོ.

ཋཱནཱཋཱནེ ན སཎྛཱཏཱིཏི ཀཱརཎཱཀཱརཎེ ན སཎྛཱཏི. ཏཏྲཱཡཾ ནཡོ – སསྶཏཝཱདཱི ཡུཏྟེན ཀཱརཎེན པཧོཏི ཨུཙྪེདཝཱདིཾ ནིགྒཧེཏུཾ, ཨུཙྪེདཝཱདཱི ཏེན ནིགྒཡ྄ཧམཱནོ ‘‘ཀིཾ པནཱཧཾ ཨུཙྪེདཾ ཝདཱམཱི’’ཏི སསྶཏཝཱདིབྷཱཝམེཝ དཱིཔེཏི, ཨཏྟནོ ཝཱདེ པཏིཊྛཱཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨེཝཾ ཨུཙྪེདཝཱདིམྷི པཧོནྟེ སསྶཏཝཱདཱི, པུགྒལཝཱདིམྷི པཧོནྟེ སུཉྙཏཝཱདཱི, སུཉྙཏཝཱདིམྷི པཧོནྟེ པུགྒལཝཱདཱིཏི ཨེཝཾ ཋཱནཱཋཱནེ ན སཎྛཱཏི ནཱམ.

པརིཀཔྤེ ¶ ན སཎྛཱཏཱིཏི ཨིདཾ པཉྷཔུཙྪནེཔི པཉྷཀཐནེཔི ལབྦྷཏི. ཀཐཾ? ཨེཀཙྩོ ཧི ‘‘པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཎྛཾ སོདྷེཏི, སོ ཨིཏརེན ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཏྭཾ པུཙྪིསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཉཱཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ན ཨེཏཾ, ཨཉྙཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. པཉྷཾ པུཊྛོཔི ‘‘པཉྷཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཧནུཾ སཾསོདྷེཏི, སོ ཨིཏརེན ‘‘ཨིདཾ ནཱམ ཀཐེསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟོ ཉཱཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ‘‘ན ཨེཏཾ, ཨཉྙཾ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. ཨེཝཾ པརིཀཔྤེ ན སཎྛཱཏི ནཱམ.

ཨཉྙཱཏཝཱདེ ན སཎྛཱཏཱིཏི ཨཉྙཱཏཝཱདེ ཛཱནིཏཝཱདེ ན སཎྛཱཏི. ཀཐཾ? ཨེཀཙྩོ པཉྷཾ པུཙྪཏི, ཏཾ ཨིཏརོ ‘‘མནཱཔོ ཏཡཱ པཉྷོ པུཙྪིཏོ, ཀཧཾ ཏེ ཨེས ཨུགྒཧིཏོ’’ཏི ཝདཏི. ཨིཏརོ པུཙྪིཏབྦནིཡཱམེནེཝ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱཔི ཏསྶ ཀཐཱཡ ‘‘ཨཔཉྷཾ ནུ ཁོ པུཙྪིཏ’’ནྟི ཝིམཏིཾ ཀརོཏི. ཨཔརོ པཉྷཾ པུཊྛོ ཀཐེཏི, ཏམཉྙོ ‘‘སུཊྛུ ཏེ པཉྷོ ཀཐིཏོ, ཀཏྠ ཏེ ཨུགྒཧིཏོ, པཉྷཾ ཀཐེནྟེན ནཱམ ཨེཝཾ ཀཐེཏབྦོ’’ཏི ཝདཏི. ཨིཏརོ ཀཐེཏབྦནིཡཱམེནེཝ པཉྷཾ ཀཐེཏྭཱཔི ཏསྶ ཀཐཱཡ ‘‘ཨཔཉྷོ ནུ ཁོ མཡཱ ཀཐིཏོ’’ཏི ཝིམཏིཾ ཀརོཏི.

པཊིཔདཱཡ ན སཎྛཱཏཱིཏི པཊིཔཏྟིཡཾ ན ཏིཊྛཏི, ཝཏྟཾ ཨཛཱནིཏྭཱ ཨཔུཙྪིཏབྦཊྛཱནེ པུཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཡཾ པཉྷོ ¶ ནཱམ ཙེཏིཡངྒཎེ པུཙྪིཏེན ན ཀཐེཏབྦོ, ཏཐཱ བྷིཀྑཱཙཱརམགྒེ ¶ གཱམཾ པིཎྜཱཡ ཙརཎཀཱལེ. ཨཱསནསཱལཱཡ ནིསིནྣཀཱལེ ཡཱགུཾ ཝཱ བྷཏྟཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ནིསིནྣཀཱལེ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ནིསིནྣཀཱལེ དིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནགམནཀཱལེཔི. དིཝཱཊྛཱནེ ནིསིནྣཀཱལེ པན ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱཝ པུཙྪནྟསྶ ཀཐེཏབྦོ, ཨཀཱརེཏྭཱ པུཙྪནྟསྶ ན ཀཐེཏབྦོ. ཨིདཾ ཝཏྟཾ ཨཛཱནིཏྭཱ པུཙྪནྟོ པཊིཔདཱཡ ན སཎྛཱཏི ནཱམ. ཨེཝཾ སནྟཱཡཾ, བྷིཀྑཝེ, པུགྒལོ ཨཀཙྪོ ཧོཏཱིཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏཾ ཨིམསྨིཾ ཙ ཀཱརཎེ སཏི ཨཡཾ པུགྒལོ ན ཀཐེཏུཾ ཡུཏྟོ ནཱམ ཧོཏི.

ཋཱནཱཋཱནེ སཎྛཱཏཱིཏི སསྶཏཝཱདཱི ཡུཏྟེན ཀཱརཎེན པཧོཏི ཨུཙྪེདཝཱདིཾ ནིགྒཧེཏུཾ, ཨུཙྪེདཝཱདཱི ཏེན ནིགྒཡ྄ཧམཱནོཔི ‘‘ཨཧཾ ཏཡཱ སཏཀྑཏྟུཾ ནིགྒཡ྄ཧམཱནོཔི ཨུཙྪེདཝཱདཱིཡེཝཱ’’ཏི ཝདཏི. ཨིམིནཱ ནཡེན སསྶཏཔུགྒལསུཉྙཏཝཱདཱདཱིསུཔི ནཡོ ནེཏབྦོ. ཨེཝཾ ཋཱནཱཋཱནེ སཎྛཱཏི ¶ ནཱམ. པརིཀཔྤེ སཎྛཱཏཱིཏི ‘‘པཉྷཾ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཀཎྛཾ སོདྷེནྟོ ‘‘ཏྭཾ ཨིམཾ ནཱམ པུཙྪིསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཨཱམ, ཨེཏཾཡེཝ པུཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. པཉྷཾ ཀཐེསྶཱམཱིཏི ཧནུཾ སཾསོདྷེནྟོཔི ‘‘ཏྭཾ ཨིམཾ ནཱམ ཀཐེསྶསཱི’’ཏི ཝུཏྟེ, ‘‘ཨཱམ, ཨེཏཾཡེཝ ཀཐེསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. ཨེཝཾ པརིཀཔྤེ སཎྛཱཏི ནཱམ.

ཨཉྙཱཏཝཱདེ སཎྛཱཏཱིཏི ཨིམཾ པཉྷཾ པུཙྪིཏྭཱ ‘‘སུཊྛུ ཏེ པཉྷོ པུཙྪིཏོ, པུཙྪནྟེན ནཱམ ཨེཝཾ པུཙྪིཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟེ སམྤཊིཙྪཏི, ཝིམཏིཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི. པཉྷཾ ཀཐེཏྭཱཔི ‘‘སུཊྛུ ཏེ པཉྷོ ཀཐིཏོ, ཀཐེནྟེན ནཱམ ཨེཝཾ ཀཐེཏབྦ’’ནྟི ཝུཏྟེ སམྤཊིཙྪཏི, ཝིམཏིཾ ན ཨུཔྤཱདེཏི. པཊིཔདཱཡ སཎྛཱཏཱིཏི གེཧེ ནིསཱིདཱཔེཏྭཱ ཡཱགུཁཛྫཀཱདཱིནི དཏྭཱ ཡཱཝ བྷཏྟཾ ནིཊྛཱཏི, ཏསྨིཾ ཨནྟརེ ནིསིནྣོ པཉྷཾ པུཙྪཏི ¶ . སཔྤིཨཱདཱིནི བྷེསཛྫཱནི ཨཊྛཝིདྷཱནི པཱནཀཱནི ཝཏྠཙྪཱདནམཱལཱགནྡྷཱདཱིནི ཝཱ ཨཱདཱཡ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ ཏཱནི དཏྭཱ དིཝཱཊྛཱནཾ པཝིསིཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ཀཱརེཏྭཱ པཉྷཾ པུཙྪཏི. ཨེཝཉྷི ཝཏྟཾ ཉཏྭཱ པུཙྪནྟོ པཊིཔདཱཡ སཎྛཱཏི ནཱམ. ཏསྶ པཉྷཾ ཀཐེཏུཾ ཝཊྚཏི.

ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཏཱིཏི ཨཉྙེན ཝཙནེན ཨཉྙཾ པཊིཙྪཱདེཏི, ཨཉྙཾ ཝཱ པུཙྪིཏོ ཨཉྙཾ ཀཐེཏི. བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏཱིཏི ཨཱགནྟུཀཀཐཾ ཨོཏཱརེནྟོ པུརིམཀཐཾ བཧིདྡྷཱ ཨཔནཱམེཏི. ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – བྷིཀྑཱུ ཀིར སནྣིཔཏིཏྭཱ ཨེཀཾ དཧརཾ, ‘‘ཨཱཝུསོ, ཏྭཾ ཨིམཉྩིམཉྩ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, ནཱགདཱིཔཾ གཏོམྷཱི’’ཏི. ཨཱཝུསོ ¶ , ན མཡཾ ཏཝ ནཱགདཱིཔགམནེན ཨཏྠིཀཱ, ཨཱཔཏྟིཾ པན ཨཱཔནྣོཏི པུཙྪཱམཱཏི. བྷནྟེ, ནཱགདཱིཔཾ གནྟྭཱ མཙྪེ ཁཱདིནྟི. ཨཱཝུསོ, ཏཝ མཙྪཁཱདནེན ཀམྨཾ ནཏྠི, ཨཱཔཏྟིཾ ཀིརསི ཨཱཔནྣོཏི. སོ ‘‘ནཱཏིསུཔཀྐོ མཙྪོ མཡ྄ཧཾ ཨཕཱསུཀམཀཱསི, བྷནྟེ’’ཏི. ཨཱཝུསོ, ཏུཡ྄ཧཾ ཕཱསུཀེན ཝཱ ཨཕཱསུཀེན ཝཱ ཀམྨཾ ནཏྠི, ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣོསཱིཏི. བྷནྟེ, ཡཱཝ ཏཏྠ ཝསིཾ, ཏཱཝ མེ ཨཕཱསུཀམེཝ ཛཱཏནྟི. ཨེཝཾ ཨཱགནྟུཀཀཐཱཝསེན བཧིདྡྷཱ ཀཐཾ ཨཔནཱམེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨབྷིཧརཏཱིཏི ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ སུཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨཝཏྠརཏི. ཏེཔིཊཀཏིསྶཏྠེརོ ཝིཡ. པུབྦེ ཀིར བྷིཀྑཱུ མཧཱཙེཏིཡངྒཎེ སནྣིཔཏིཏྭཱ སངྒྷཀིཙྩཾ ཀཏྭཱ བྷིཀྑཱུནཾ ཨོཝཱདཾ དཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ པཉྷསཱཀཙྪཾ ཀརོནྟི. ཏཏྠཱཡཾ ཐེརོ ཏཱིཧི པིཊཀེཧི ཏཏོ ཏཏོ སུཏྟཾ ཨཱཧརིཏྭཱ དིཝསབྷཱགེ ཨེཀམྤི པཉྷཾ ནིཊྛཱཔེཏུཾ ན དེཏི. ཨབྷིམདྡཏཱིཏི ཀཱརཎཾ ¶ ཨཱཧརིཏྭཱ མདྡཏི. ཨནུཔཛགྒྷཏཱིཏི པརེན པཉྷེ པུཙྪིཏེཔི ཀཐིཏེཔི པཱཎིཾ པཧརིཏྭཱ མཧཱཧསིཏཾ ཧསཏི, ཡེན པརསྶ ‘‘ཨཔུཙྪིཏབྦཾ ནུ ཁོ པུཙྪིཾ, ཨཀཐེཏབྦཾ ནུ ཁོ ཀཐེསི’’ནྟི ཝིམཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཁལིཏཾ གཎྷཱཏཱིཏི ཨཔྤམཏྟཀཾ མུཁདོསམཏྟཾ གཎྷཱཏི ¶ , ཨཀྑརེ ཝཱ པདེ ཝཱ བྱཉྫནེ ཝཱ དུརུཏྟེ ‘‘ཨེཝཾ ནཱམེཏཾ ཝཏྟབྦ’’ནྟི ཨུཛ྄ཛྷཱཡམཱནོ ཝིཙརཏི. སཨུཔནིསོཏི སཨུཔནིསྶཡོ སཔཙྩཡོ.

ཨོཧིཏསོཏོཏི ཋཔིཏསོཏོ. ཨབྷིཛཱནཱཏི ཨེཀཾ དྷམྨནྟི ཨེཀཾ ཀུསལདྷམྨཾ ཨབྷིཛཱནཱཏི ཨརིཡམགྒཾ. པརིཛཱནཱཏི ཨེཀཾ དྷམྨནྟི ཨེཀཾ དུཀྑསཙྩདྷམྨཾ ཏཱིརཎཔརིཉྙཱཡ པརིཛཱནཱཏི. པཛཧཏི ཨེཀཾ དྷམྨནྟི ཨེཀཾ སབྦཱཀུསལདྷམྨཾ པཛཧཏི ཝིནོདེཏི བྱནྟཱིཀརོཏི. སཙྪིཀརོཏི ཨེཀཾ དྷམྨནྟི ཨེཀཾ ཨརཧཏྟཕལདྷམྨཾ ནིརོདྷམེཝ ཝཱ པཙྩཀྑཾ ཀརོཏི. སམྨཱཝིམུཏྟིཾ ཕུསཏཱིཏི སམྨཱ ཧེཏུནཱ ནཡེན ཀཱརཎེན ཨརཧཏྟཕལཝིམོཀྑཾ ཉཱཎཕསྶེན ཕུསཏི.

ཨེཏདཏྠཱ, བྷིཀྑཝེ, ཀཐཱཏི, བྷིཀྑཝེ, ཡཱ ཨེསཱ ཀཐཱསམྤཡོགེནཱཏི ཀཐཱ དསྶིཏཱ, སཱ ཨེཏདཏྠཱ, ཨཡཾ ཏསྶཱ ཀཐཱཡ བྷཱུམི པཏིཊྛཱ. ཨིདཾ ཝཏྠུ ཡདིདཾ ཨནུཔཱདཱ ཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོཏི ཨེཝཾ སབྦཔདེསུ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཏདཏྠཱ མནྟནཱཏི ཡཱ ཨཡཾ ཀཙྪཱཀཙྪེསུ པུགྒལེསུ ཀཙྪེན སདྡྷིཾ མནྟནཱ, སཱཔི ཨེཏདཏྠཱཡེཝ. ཨེཏདཏྠཱ ཨུཔནིསཱཏི ཨོཧིཏསོཏོ སཨུཔནིསོཏི ཨེཝཾ ཝུཏྟཱ ཨུཔནིསཱཔི ཨེཏདཏྠཱཡེཝ. ཨེཏདཏྠཾ སོཏཱཝདྷཱནནྟི ཏསྶཱ ཨུཔནིསཱཡ སོཏཱཝདྷཱནཾ ¶ , ཏམྤི ཨེཏདཏྠམེཝ. ཨནུཔཱདཱཏི ཙཏཱུཧི ཨུཔཱདཱནེཧི ཨགྒཧེཏྭཱ. ཙིཏྟསྶ ཝིམོཀྑོཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམོཀྑོ. ཨརཧཏྟཕལཏྠཱཡ ཧི སབྦམེཏནྟི སུཏྟནྟཾ ཝིནིཝཏྟེཏྭཱ ཨུཔརི གཱཐཱཧི ཀཱུཊཾ གཎྷནྟོ ཡེ ཝིརུདྡྷཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཏཏྠ ཝིརུདྡྷཱཏི ཝིརོདྷསངྑཱཏེན ཀོཔེན ཝིརུདྡྷཱ. སལླཔནྟཱིཏི སལླཱཔཾ ཀརོནྟི. ཝིནིཝིཊྛཱཏི ཨབྷིནིཝིཊྛཱ ཧུཏྭཱ. སམུསྶིཏཱཏི ¶ མཱནུསྶཡེན སུཊྛུ ཨུསྶིཏཱ. ཨནརིཡགུཎམཱསཛྫཱཏི ཨནརིཡགུཎཀཐཾ གུཎམཱསཛྫ ཀཐེནྟི. གུཎཾ གྷཊྚེཏྭཱ ཀཐཱ ཧི ཨནརིཡཀཐཱ ནཱམ, ན ཨརིཡཀཐཱ, ཏཾ ¶ ཀཐེནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙོཉྙཝིཝརེསིནོཏི ཨཉྙམཉྙསྶ ཚིདྡཾ ཨཔརཱདྷཾ གཝེསམཱནཱ. དུབྦྷཱསིཏནྟི དུཀྐཐིཏཾ. ཝིཀྑལིཏནྟི ཨཔྤམཏྟཀཾ མུཁདོསཁལིཏཾ. སམྤམོཧཾ པརཱཛཡནྟི ཨཉྙམཉྙསྶ ཨཔྤམཏྟེན མུཁདོསེན སམྤམོཧཉྩ པརཱཛཡཉྩ. ཨབྷིནནྡནྟཱིཏི ཏུསྶནྟི. ནཱཙརེཏི ན ཙརཏི ན ཀཐེཏི. དྷམྨཊྛཔཊིསཾཡུཏྟཱཏི ཡཱ ཙ དྷམྨེ ཋིཏེན ཀཐིཏཀཐཱ, སཱ དྷམྨཊྛཱ ཙེཝ ཧོཏི ཏེན ཙ དྷམྨེན པཊིསཾཡུཏྟཱཏི དྷམྨཊྛཔཊིསཾཡུཏྟཱ. ཨནུནྣཏེན མནསཱཏི ཨནུདྡྷཏེན ཙེཏསཱ. ཨཔལཱ༹སོཏི ཡུགགྒཱཧཔལཱ༹སཝསེན ཨཔལཱ༹སོ ཧུཏྭཱ. ཨསཱཧསོཏི རཱགདོསམོཧསཱཧསཱནཾ ཝསེན ཨསཱཧསོ ཧུཏྭཱ.

ཨནུསཱུཡཱཡམཱནོཏི ན ཨུསཱུཡམཱནོ. དུབྦྷཊྛེ ནཱཔསཱདཡེཏི དུཀྐཐིཏསྨིཾ ན ཨཔསཱདེཡྻ. ཨུཔཱརམྦྷཾ ན སིཀྑེཡྻཱཏི ཀཱརཎུཏྟརིཡལཀྑཎཾ ཨུཔཱརམྦྷཾ ན སིཀྑེཡྻ. ཁལིཏཉྩ ན གཱཧཡེཏི ཨཔྤམཏྟཀཾ མུཁཁལིཏཾ ‘‘ཨཡཾ ཏེ དོསོ’’ཏི ན གཱཧཡེཡྻ. ནཱབྷིཧརེཏི ནཱཝཏྠརེཡྻ. ནཱབྷིམདྡེཏི ཨེཀཾ ཀཱརཎཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ན མདྡེཡྻ. ན ¶ ཝཱཙཾ པཡུཏཾ བྷཎེཏི སཙྩཱལིཀཔཊིསཾཡུཏྟཾ ཝཱཙཾ ན བྷཎེཡྻ. ཨཉྙཱཏཏྠནྟི ཛཱནནཏྠཾ. པསཱདཏྠནྟི པསཱདཛནནཏྠཾ. ན སམུསྶེཡྻ མནྟཡེཏི ན མཱནུསྶཡེན སམུསྶིཏོ བྷཝེཡྻ. ན ཧི མཱནུསྶིཏཱ ཧུཏྭཱ པཎྜིཏཱ ཀཐཡནྟི, མཱནེན པན ཨནུསྶིཏོཝ ཧུཏྭཱ མནྟཡེ ཀཐེཡྻ བྷཱསེཡྻཱཏི.

༨. ཨཉྙཏིཏྠིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༦༩. ཨཊྛམེ བྷགཝཾམཱུལཀཱཏི བྷགཝཱ མཱུལཾ ཨེཏེསནྟི བྷགཝཾམཱུལཀཱ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཨིམེ, བྷནྟེ, ཨམྷཱཀཾ དྷམྨཱ པུབྦེ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷེན ཨུཔྤཱདིཏཱ, ཏསྨིཾ པརིནིབྦུཏེ ཨེཀཾ བུདྡྷནྟརཾ ཨཉྙོ སམཎོ ཝཱ བྲཱཧྨཎོ ཝཱ ཨིམེ དྷམྨེ ཨུཔྤཱདེཏུཾ སམཏྠོ ནཱམ ནཱཧོསི, བྷགཝཏོ ¶ པན ནོ ཨིམེ དྷམྨཱ ཨུཔྤཱདིཏཱ. བྷགཝནྟཉྷི ནིསྶཱཡ མཡཾ ཨིམེ དྷམྨེ ཨཱཛཱནཱམ པཊིཝིཛ྄ཛྷཱམཱཏི ཨེཝཾ བྷགཝཾམཱུལཀཱ ནོ, བྷནྟེ, དྷམྨཱཏི. བྷགཝཾནེཏྟིཀཱཏི བྷགཝཱ དྷམྨཱནཾ ནེཏཱ ཝིནེཏཱ ཨནུནེཏཱ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ནཱམཾ གཧེཏྭཱཝ དསྶེཏཱཏི དྷམྨཱ བྷགཝཾནེཏྟིཀཱ ནཱམ ¶ ཧོནྟི. བྷགཝཾཔཊིསརཎཱཏི ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪམཱནཱ བྷགཝཏི པཊིསརནྟི ནཱམཱཏི བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ. པཊིསརནྟཱིཏི ཨོསརནྟི སམོསརནྟི. ཨཔིཙ མཧཱབོདྷིམཎྜེ ནིསིནྣསྶ བྷགཝཏོ པཊིཝེདྷཝསེན ཕསྶོ ཨཱགཙྪཏི – ‘‘ཨཧཾ བྷགཝཱ ཀིནྣཱམོ’’ཏི. ཏྭཾ ཕུསནཊྛེན ཕསྶོ ནཱམ. ཝེདནཱ, སཉྙཱ, སངྑཱརཱ, ཝིཉྙཱཎཾ ཨཱགཙྪཏི – ‘‘ཨཧཾ བྷགཝཱ ཀིནྣཱམ’’ནྟི. ཏྭཾ ཝིཛཱནནཊྛེན ཝིཉྙཱཎཾ ནཱམཱཏི. ཨེཝཾ ཙཏུབྷཱུམཀདྷམྨཱནཾ ཡཐཱསབྷཱཝཏོ པཱཊིཡེཀྐཾ པཱཊིཡེཀྐཾ ནཱམཾ གཎྷནྟོ བྷགཝཱ དྷམྨེ པཊིསརཏཱིཏི བྷགཝཾཔཊིསརཎཱ. བྷགཝནྟཾཡེཝ པཊིབྷཱཏཱུཏི བྷགཝཏོཝ ཨེཏསྶ བྷཱསིཏསྶ ཨཏྠོ ཨུཔཊྛཱཏུ, ཏུམྷེཡེཝ ནོ ཀཐེཏྭཱ དེཐཱཏི ཨཏྠོ.

རཱགོ ¶ ཁོཏི རཛྫནཝསེན པཝཏྟརཱགོ. ཨཔྤསཱཝཛྫོཏི ལོཀཝཛྫཝསེནཔི ཝིཔཱཀཝཛྫཝསེནཔཱིཏི དྭཱིཧིཔི ཝཛྫེཧི ཨཔྤསཱཝཛྫོ, ཨཔྤདོསོཏི ཨཏྠོ. ཀཐཾ? མཱཏཱཔིཏརོ ཧི བྷཱཏིབྷགིནིཨཱདཡོ ཙ པུཏྟབྷཱཏིཀཱནཾ ཨཱཝཱཧཝིཝཱཧམངྒལཾ ནཱམ ཀཱརེནྟི. ཨེཝཾ ཏཱཝེསོ ལོཀཝཛྫཝསེན ཨཔྤསཱཝཛྫོ. སདཱརསནྟོསམཱུལིཀཱ པན ཨཔཱཡེ པཊིསནྡྷི ནཱམ ན ཧོཏཱིཏི ཨེཝཾ ཝིཔཱཀཝཛྫཝསེན ཨཔྤསཱཝཛྫོ. དནྡྷཝིརཱགཱིཏི ཝིརཛྫམཱནོ པནེས སཎིཀཾ ཝིརཛྫཏི, ན སཱིགྷཾ མུཙྩཏི. ཏེལམསིརཱགོ ཝིཡ ཙིརཾ ཨནུབནྡྷཏི, དྭེ ཏཱིཎི བྷཝནྟརཱནི གནྟྭཱཔི ནཱཔགཙྪཏཱིཏི དནྡྷཝིརཱགཱི.

ཏཏྲིདཾ ཝཏྠུ – ཨེཀོ ཀིར པུརིསོ བྷཱཏུ ཛཱཡཱཡ མིཙྪཱཙཱརཾ ཙརཏི. ཏསྶཱཔི ཨིཏྠིཡཱ ཨཏྟནོ སཱམིཀཏོ སོཡེཝ པིཡཏརོ ཨཧོསི. སཱ ཏམཱཧ – ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱརཎེ པཱཀཊེ ཛཱཏེ མཧཏཱི གརཧཱ བྷཝིསྶཏི, ཏཝ བྷཱཏིཀཾ གྷཱཏེཧཱི’’ཏི. སོ ‘‘ནསྶ, ཝསལི, མཱ ཨེཝཾ པུན ཨཝཙཱ’’ཏི ཨཔསཱདེསི. སཱ ཏུཎྷཱི ཧུཏྭཱ ཀཏིཔཱཧཙྩཡེན པུན ཀཐེསི, ཏསྶ ཙིཏྟཾ དྭཛ྄ཛྷབྷཱཝཾ ཨགམཱསི. ཏཏོ ཏཏིཡཝཱརཾ ཀཐིཏོ ‘‘ཀིནྟི ཀཏྭཱ ཨོཀཱསཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨཐསྶ སཱ ཨུཔཱཡཾ ཀཐེནྟཱི ‘‘ཏྭཾ མཡཱ ཝུཏྟམེཝ ཀརོཧི, ཨསུཀཊྛཱནེ མཧཱཀཀུདྷསམཱིཔེ ཏིཏྠཾ ཨཏྠི, ཏཏྠ ཏིཁིཎཾ དཎྜཀཝཱསིཾ གཧེཏྭཱ ཏིཊྛཱཧཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཛེཊྛབྷཱཏཱཔིསྶ ཨརཉྙེ ཀམྨཾ ཀཏྭཱ གྷརཾ ཨཱགཏོ. སཱ ཏསྨིཾ མུདུཙིཏྟཱ ཝིཡ ཧུཏྭཱ ‘‘ཨེཧི ¶ སཱམི ¶ , སཱིསེ ཏེ ཨོལིཁིསྶཱམཱི’’ཏི ཨོལིཁནྟཱི ‘‘ཨུཔཀྐིལིཊྛཾ ཏེ སཱིས’’ནྟི ཨཱམལཀཔིཎྜཾ དཏྭཱ ‘‘གཙྪ ཨསུཀཊྛཱནེ སཱིསཾ དྷོཝིཏྭཱ ཨཱགཙྪཱཧཱི’’ཏི པེསེསི. སོ ཏཱཡ ཝུཏྟཏིཏྠམེཝ གནྟྭཱ ཨཱམལཀཀཀྐེན སཱིསཾ མཀྑེཏྭཱ ཨུདཀཾ ཨོརུཡ྄ཧ ཨོནམིཏྭཱ སཱིསཾ ¶ དྷོཝི. ཨཐ ནཾ ཨིཏརོ རུཀྑནྟརཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ ཁནྡྷཊྛིཀེ པཧརིཏྭཱ ཛཱིཝིཏཱ ཝོརོཔེཏྭཱ གེཧཾ ཨགམཱསི.

ཨིཏརོ བྷརིཡཱཡ སིནེཧཾ པརིཙྩཛིཏུམསཀྐོནྟོ ཏསྨིཾཡེཝ གེཧེ མཧཱདྷམྨནི ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ ཏསྶཱ ཋིཏཱཡཔི ནིསིནྣཱཡཔི གནྟྭཱ སརཱིརེ པཏཏི. ཨཐ ནཾ སཱ ‘‘སོཡེཝ ཨཡཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི གྷཱཏཱཔེསི. སོ པུན ཏསྶཱ སིནེཧེན ཏསྨིཾཡེཝ གེཧེ ཀུཀྐུརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ པདསཱ གམནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶཱ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཙརཏི. ཨརཉྙཾ གཙྪནྟིཡཱཔི སདྡྷིཾཡེཝ གཙྪཏི. ཏཾ དིསྭཱ མནུསྶཱ ‘‘ནིཀྑནྟོ སུནཁལུདྡཀོ, ཀཏརཊྛཱནཾ གམིསྶཏཱི’’ཏི ཨུཔྤཎྜེནྟི. སཱ པུན ཏཾ གྷཱཏཱཔེསི.

སོཔི པུན ཏསྨིཾཡེཝ གེཧེ ཝཙྪཀོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. ཏཐེཝ ཏསྶཱ པཙྪཏོ པཙྪཏོ ཙརཏི. ཏདཱཔི ནཾ མནུསྶཱ དིསྭཱ ‘‘ནིཀྑནྟོ གོཔཱལཀོ, ཀཏྠ གཱཝིཡོ ཙརིསྶནྟཱི’’ཏི ཨུཔྤཎྜེནྟི. སཱ ཏསྨིམྤི ཋཱནེ ཏཾ གྷཱཏཱཔེསི. སོ ཏདཱཔི ཏསྶཱ ཨུཔརི སིནེཧཾ ཚིནྡིཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ ཙཏུཏྠེ ཝཱརེ ཏསྶཱཡེཝ ཀུཙྪིཡཾ ཛཱཏིསྶརོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི. སོ པཊིཔཱཊིཡཱ ཙཏཱུསུ ཨཏྟབྷཱཝེསུ ཏཱཡ གྷཱཏིཏབྷཱཝཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཝརཱུཔཱཡ ནཱམ པཙྩཏྠིཀཱཡ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟོསྨཱི’’ཏི ཏཏོ པཊྛཱཡ ཏསྶཱ ཧཏྠེན ཨཏྟཱནཾ ཕུསིཏུཾ ན དེཏི. སཙེ ནཾ སཱ ཕུསཏི, ཀནྡཏི རོདཏི. ཨཐ ནཾ ཨཡྻཀོཝ པཊིཛགྒཏི. ཏཾ ཨཔརབྷཱགེ ཝུདྡྷིཔྤཏྟཾ ཨཡྻཀོ ཨཱཧ – ‘‘ཏཱཏ, ཀསྨཱ ཏྭཾ མཱཏུ ཧཏྠེན ཨཏྟཱནཾ ཕུསིཏུཾ ན དེསི. སཙེཔི ཏཾ ཕུསཏི, མཧཱསདྡེན རོདསི ཀནྡསཱི’’ཏི. ཨཡྻཀེན པུཊྛོ ‘‘ན ཨེསཱ མཡ྄ཧཾ མཱཏཱ, པཙྩཱམིཏྟཱ ཨེསཱ’’ཏི ཏཾ པཝཏྟིཾ སབྦཾ ཨཱརོཙེསི. སོ ཏཾ ཨཱལིངྒིཏྭཱ རོདིཏྭཱ ‘‘ཨེཧི, ཏཱཏ, ཀིཾ ཨམྷཱཀཾ ¶ ཨཱིདིསེ ཋཱནེ ནིཝཱསཀིཙྩ’’ནྟི ཏཾ ཨཱདཱཡ ནིཀྑམིཏྭཱ ཨེཀཾ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ པབྦཛིཏྭཱ ཨུབྷོཔི ཏཏྠ ཝསནྟཱ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎིཾསུ.

མཧཱསཱཝཛྫོཏི ¶ ལོཀཝཛྫཝསེནཔི ཝིཔཱཀཝཛྫཝསེནཔཱིཏི དྭཱིཧིཔི ཀཱརཎེཧི མཧཱསཱཝཛྫོ. ཀཐཾ? དོསེན ཧི དུཊྛོ ཧུཏྭཱ མཱཏརིཔི ཨཔརཛ྄ཛྷཏི, པིཏརིཔི བྷཱཏིབྷགིནིཨཱདཱིསུཔི ¶ པབྦཛིཏེསུཔི. སོ གཏགཏཊྛཱནེསུ ‘‘ཨཡཾ པུགྒལོ མཱཏཱཔིཏཱུསུཔི ཨཔརཛ྄ཛྷཏི, བྷཱཏིབྷགིནིཨཱདཱིསུཔི, པབྦཛིཏེསུཔཱི’’ཏི མཧཏིཾ གརཧཾ ལབྷཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ལོཀཝཛྫཝསེན མཧཱསཱཝཛྫོ. དོསཝསེན པན ཀཏེན ཨཱནནྟརིཡཀམྨེན ཀཔྤཾ ནིརཡེ པཙྩཏི. ཨེཝཾ ཝིཔཱཀཝཛྫཝསེན མཧཱསཱཝཛྫོ. ཁིཔྤཝིརཱགཱིཏི ཁིཔྤཾ ཝིརཛྫཏི. དོསེན ཧི དུཊྛོ མཱཏཱཔིཏཱུསུཔི ཙེཏིཡེཔི བོདྷིམྷིཔི པབྦཛིཏེསུཔི ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཁམཐཱ’’ཏི. ཨཙྩཡཾ དེསེཏི. ཏསྶ སཧ ཁམཱཔནེན ཏཾ ཀམྨཾ པཱཀཏིཀམེཝ ཧོཏི.

མོཧོཔི དྭཱིཧེཝ ཀཱརཎེཧི མཧཱསཱཝཛྫོ. མོཧེན ཧི མཱུལ༹ྷོ ཧུཏྭཱ མཱཏཱཔིཏཱུསུཔི ཙེཏིཡེཔི བོདྷིམྷིཔི པབྦཛིཏེསུཔི ཨཔརཛ྄ཛྷིཏྭཱ གཏགཏཊྛཱནེ གརཧཾ ལབྷཏི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ལོཀཝཛྫཝསེན མཧཱསཱཝཛྫོ. མོཧཝསེན པན ཀཏེན ཨཱནནྟརིཡཀམྨེན ཀཔྤཾ ནིརཡེ པཙྩཏི. ཨེཝཾ ཝིཔཱཀཝཛྫཝསེནཔི མཧཱསཱཝཛྫོ. དནྡྷཝིརཱགཱིཏི སཎིཀཾ ཝིརཛྫཏི. མོཧེན མཱུལ༹ྷེན ཧི ཀཏཀམྨཾ སཎིཀཾ མུཙྩཏི. ཡཐཱ ཧི ཨཙྪཙམྨཾ སཏཀྑཏྟུམྤི དྷོཝིཡམཱནཾ ན པཎྜརཾ ཧོཏི, ཨེཝམེཝ མོཧེན མཱུལ༹ྷེན ཀཏཀམྨཾ སཱིགྷཾ ན མུཙྩཏི, སཎིཀམེཝ མུཙྩཏཱིཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༩. ཨཀུསལམཱུལསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༠. ནཝམེ ཨཀུསལམཱུལཱནཱིཏི ཨཀུསལཱནཾ མཱུལཱནི, ཨཀུསལཱནི ཙ ཏཱནི མཱུལཱནི ཙཱཏི ཝཱ ཨཀུསལམཱུལཱནི. ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷོཏི ཡོཔི, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷོ. ཏདཔི ¶ ཨཀུསལམཱུལནྟི སོཔི ཨཀུསལམཱུལཾ. ཨཀུསལམཱུལཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཨིདྷ ཏམྤཱིཏི ཨཏྠོ ཝཊྚཏིཡེཝ. ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཏྠ ནཡོ ནེཏབྦོ. ཨབྷིསངྑརོཏཱིཏི ཨཱཡཱུཧཏི སམྤིཎྜེཏི རཱསིཾ ཀརོཏི. ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏཱིཏི ཨབྷཱུཏེན ཨཝིཛྫམཱནེན ཡཾཀིཉྩི ཏསྶ ཨབྷཱུཏཾ དོསཾ ཝཏྭཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི. ཝདྷེན ཝཱཏིཨཱདི ཡེནཱཀཱརེན དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཏྠ ཛཱནིཡཱཏི དྷནཛཱནིཡཱ. པབྦཱཛནཱཡཱཏི གཱམཏོ ཝཱ རཊྛཏོ ཝཱ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨེན ¶ . བལཝམྷཱིཏི ཨཧམསྨི བལཝཱ. བལཏྠོ ཨིཏིཔཱིཏི བལེན མེ ཨཏྠོ ཨིཏིཔི, བལེ ཝཱ ཋིཏོམྷཱིཏིཔི ཝདཏི.

ཨཀཱལཝཱདཱིཏི ཀཱལསྨིཾ ན ཝདཏི, ཨཀཱལསྨིཾ ཝདཏི ནཱམ. ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏི བྷཱུཏཾ ན ཝདཏི ¶ , ཨབྷཱུཏཾ ཝདཏི ནཱམ. ཨནཏྠཝཱདཱིཏི ཨཏྠཾ ན ཝདཏི, ཨནཏྠཾ ཝདཏི ནཱམ. ཨདྷམྨཝཱདཱིཏི དྷམྨཾ ན ཝདཏི, ཨདྷམྨཾ ཝདཏི ནཱམ. ཨཝིནཡཝཱདཱིཏི ཝིནཡཾ ན ཝདཏི, ཨཝིནཡཾ ཝདཏི ནཱམ.

ཏཐཱ ཧཱཡནྟི ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ. ན ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི ཏསྶ ནིབྦེཋནཱཡཱཏི ཏསྶ ཨབྷཱུཏསྶ ནིབྦེཋནཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཾ ན ཀརོཏི. ཨིཏིཔེཏཾ ཨཏཙྪནྟི ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན ཨེཏཾ ཨཏཙྪཾ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ.

དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱཏི ནིརཡཱདིཀཱ དུགྒཏི ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱ ཨསྶ ཨཝསྶབྷཱཝིནཱི, ཏཏྠཱནེན ནིབྦཏྟིཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨུདྡྷསྟོཏི ཨུཔརི དྷཾསིཏོ. པརིཡོནདྡྷོཏི སམནྟཱ ཨོནདྡྷོ. ཨནཡཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཝུཌྜྷིཾ ཨཱཔཛྫཏི. བྱསནཾ ¶ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝིནཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི. གིམྷཀཱལསྨིཉྷི མཱལུཝཱསིཔཱཊིཀཱཡ ཕལིཏཱཡ བཱིཛཱནི ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཝཊརུཀྑཱདཱིནཾ མཱུལེ པཏནྟི. ཏཏྠ ཡསྶ རུཀྑསྶ མཱུལེ ཏཱིསུ དིསཱསུ ཏཱིཎི བཱིཛཱནི པཏིཏཱནི ཧོནྟི, ཏསྨིཾ རུཀྑེ པཱཝུསྶཀེན མེགྷེན ཨབྷིཝཊྛེ ཏཱིཧི བཱིཛེཧི ཏཡོ ཨངྐུརཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ ཨལླཱིཡནྟི. ཏཏོ པཊྛཱཡ རུཀྑདེཝཏཱཡོ སཀབྷཱཝེན སཎྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. ཏེཔི ཨངྐུརཱ ཝཌྜྷམཱནཱ ལཏཱབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སབྦཝིཊཔསཱཁཱཔསཱཁཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ ཨུཔརི པརིཡོནནྡྷནྟི. སོ མཱལུཝཱལཏཱཧི སཾསིབྦིཏོ གྷནེཧི མཧནྟེཧི མཱལུཝཱཔཏྟེཧི སཉྪནྣོ དེཝེ ཝཱ ཝསྶནྟེ ཝཱཏེ ཝཱ ཝཱཡནྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ པལུཛྫིཏྭཱ ཁཱཎུམཏྟམེཝ ཨཝསིསྶཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ པན ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – སཱལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརརུཀྑོ ཝིཡ ཧི ཨཡཾ སཏྟོ དཊྛབྦོ, ཏིསྶོ མཱལུཝཱལཏཱ ཝིཡ ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི, ཡཱཝ རུཀྑསཱཁཱ ཨསམྤཏྟཱ, ཏཱཝ ཏཱསཾ ལཏཱནཾ ཨུཛུཀཾ རུཀྑཱརོཧནཾ ཝིཡ ལོབྷཱདཱིནཾ དྭཱརཾ ཨསམྤཏྟཀཱལོ, སཱཁཱནུསཱརེན ¶ གམནཀཱལོ ཝིཡ དྭཱརཝསེན གམནཀཱལོ, པརིཡོནདྡྷཀཱལོ ཝིཡ ལོབྷཱདཱིཧི པརིཡུཊྛིཏཀཱལོ, ཁུདྡཀསཱཁཱནཾ པལུཛྫནཀཱལོ ཝིཡ དྭཱརཔྤཏྟཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝསེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔནྣཀཱལོ, མཧཱསཱཁཱནཾ པལུཛྫནཀཱལོ ཝིཡ གརུཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣཀཱལོ, ལཏཱནུསཱརེན ཨོཏིཎྞེན ཨུདཀེན མཱུལེསུ ཏིནྟེསུ རུཀྑསྶ བྷཱུམིཡཾ པཏནཀཱལོ ཝིཡ ཀམེན ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟནཀཱལོ དཊྛབྦོ.

སུཀྐཔཀྑོ ¶ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ. ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ པན ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – སཱལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརརུཀྑོ ཝིཡ ཨཡཾ སཏྟོ དཊྛབྦོ, ཏིསྶོ མཱལུཝཱལཏཱ ཝིཡ ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི, ཏཱསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ཀཱཏུཾ ཨཱགཏཔུརིསོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ, ཀུདྡཱལོ ཝིཡ པཉྙཱ, ཀུདྡཱལཔིཊཀཾ ཝིཡ སདྡྷཱཔིཊཀཾ, པལིཁནནཁཎིཏྟི ཝིཡ ¶ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ, ཁཎིཏྟིཡཱ མཱུལཙྪེདནཾ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ཨཝིཛྫཱམཱུལསྶ ཚིནྡནཀཱལོ, ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྡནཀཱལོ ཝིཡ ཁནྡྷཝསེན དིཊྛཀཱལོ, ཕཱལནཀཱལོ ཝིཡ མགྒཉཱཎེན ཀིལེསཱནཾ སམུགྒྷཱཏིཏཀཱལོ, མསིཀརཎཀཱལོ ཝིཡ དྷརམཱནཀཔཉྩཀྑནྡྷཀཱལོ, མཧཱཝཱཏེ ཨོཔུཎིཏྭཱ ཨཔྤཝཏྟནཀཱལོ ཝིཡ ཨུཔཱདིནྣཀཀྑནྡྷཱནཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུནབྦྷཝེ པཊིསནྡྷིཨགྒཧཎཀཱལོ དཊྛབྦོཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༡༠. ཨུཔོསཐསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༡. དསམེ ཏདཧུཔོསཐེཏི ཏསྨིཾ ཨཧུ ཨུཔོསཐེ ཏཾ དིཝསཾ ཨུཔོསཐེ, པནྣརསིཀཨུཔོསཐདིཝསེཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨུཔསངྐམཱིཏི ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ གནྡྷམཱལཱདིཧཏྠཱ ཨུཔསངྐམི. ཧནྡཱཏི ཝཝསྶགྒཏྠེ ནིཔཱཏོ. དིཝཱ དིཝསྶཱཏི དིཝསསྶ དིཝཱ ནཱམ མཛ྄ཛྷནྷོ, ཨིམསྨིཾ ཋིཏེ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཀཱལེཏི ཨཏྠོ. ཀུཏོ ནུ ཏྭཾ ཨཱགཙྪསཱིཏི ཀིཾ ཀརོནྟཱི ཝིཙརསཱིཏི པུཙྪཏི. གོཔཱལཀུཔོསཐོཏི གོཔཱལཀེཧི སདྡྷིཾ ཨུཔཝསནཨུཔོསཐོ. ནིགཎྛུཔོསཐོཏི ནིགཎྛཱནཾ ཨུཔཝསནཨུཔོསཐོ. ཨརིཡུཔོསཐོཏི ཨརིཡཱནཾ ཨུཔཝསནཨུཔོསཐོ. སེཡྻཐཱཔི ཝིསཱཁེཏི ཡཐཱ ནཱམ, ཝིསཱཁེ. སཱཡནྷསམཡེ ¶ སཱམིཀཱནཾ གཱཝོ ནིཡྻཱཏེཏྭཱཏི གོཔཱལཀཱ ཧི དེཝསིཀཝེཏནེན ཝཱ པཉྩཱཧདསཱཧཨདྡྷམཱསམཱསཚམཱསསཾཝཙྪརཔརིཙྪེདེན ཝཱ གཱཝོ གཧེཏྭཱ རཀྑནྟི. ཨིདྷ པན དེཝསིཀཝེཏནེན རཀྑནྟཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ – ནིཡྻཱཏེཏྭཱཏི པཊིཙྪཱཔེཏྭཱ ‘‘ཨེཏཱ ཝོ གཱཝོ’’ཏི དཏྭཱ. ཨིཏི ¶ པཊིསཉྩིཀྑཏཱིཏི ཨཏྟནོ གེཧཾ གནྟྭཱ བྷུཉྫིཏྭཱ མཉྩེ ནིཔནྣོ ཨེཝཾ པཙྩཝེཀྑཏི. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱསཧགཏེནཱཏི ཏཎྷཱཡ སམྤཡུཏྟེན. ཨེཝཾ ཁོ, ཝིསཱཁེ, གོཔཱལཀུཔོསཐོ ཧོཏཱིཏི ཨརིཡུཔོསཐོཝ ཨཡཾ, ཨཔརིསུདྡྷཝིཏཀྐཏཱཡ པན གོཔཱལཀཨུཔོསཐཊྛཱནེ ཋིཏོ. ན མཧཔྥལོཏི ཝིཔཱཀཕལེན ན མཧཔྥལོ. ན མཧཱནིསཾསོཏི ཝིཔཱཀཱནིསཾསེན ན མཧཱནིསཾསོ. ན མཧཱཛུཏིཀོཏི ཝིཔཱཀོབྷཱསེན ན མཧཱཨོབྷཱསོ. ན མཧཱཝིཔྥཱརོཏི ཝིཔཱཀཝིཔྥཱརསྶ ཨམཧནྟཏཱཡ ན མཧཱཝིཔྥཱརོ.

སམཎཛཱཏིཀཱཏི ¶ སམཎཱཡེཝ. པརཾ ཡོཛནསཏནྟི ཡོཛནསཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཏཏོ པརཾ. ཏེསུ དཎྜཾ ནིཀྑིཔཱཧཱིཏི ཏེསུ ཡོཛནསཏཏོ པརབྷཱགེསུ ཋིཏེསུ སཏྟེསུ དཎྜཾ ནིཀྑིཔ, ནིཀྑིཏྟདཎྜོ ཧོཧི. ནཱཧཾ ཀྭཙནི ཀསྶཙི ཀིཉྩནཏསྨིནྟི ཨཧཾ ཀཏྠཙི ཀསྶཙི པརསྶ ཀིཉྩནཏསྨིཾ ན ཧོམི. ཀིཉྩནཾ ཝུཙྩཏི པལིབོདྷོ, པལིབོདྷོ ན ཧོམཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ན ཙ མམ ཀྭཙནི ཀཏྠཙི ཀིཉྩནཏཏྠཱིཏི མམཱཔི ཀྭཙནི ཨནྟོ ཝཱ བཧིདྡྷཱ ཝཱ ཀཏྠཙི ཨེཀཔརིཀྑཱརེཔི ཀིཉྩནཏཱ ནཏྠི, པལིབོདྷོ ནཏྠི, ཚིནྣཔལིབོདྷོཧམསྨཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. བྷོགེཏི མཉྩཔཱིཋཡཱགུབྷཏྟཱདཡོ. ཨདིནྣཾཡེཝ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི པུནདིཝསེ མཉྩེ ནིཔཛྫནྟོཔི པཱིཋེ ནིསཱིདནྟོཔི ཡཱགུཾ པིཝནྟོཔི བྷཏྟཾ བྷུཉྫནྟོཔི ཏེ བྷོགེ ཨདིནྣེཡེཝ པརིབྷུཉྫཏི. ན མཧཔྥལོཏི ནིཔྥལོ. བྱཉྫནམེཝ ཧི ཨེཏྠ སཱཝསེསཾ, ཨཏྠོ པན ནིརཝསེསོ. ཨེཝཾ ཨུཔཝུཏྠསྶ ཧི ཨུཔོསཐསྶ ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཝིཔཱཀཕལཾ ཨིཊྛཾ ཀནྟཾ མནཱཔཾ ནཱམ ནཏྠི. ཏསྨཱ ནིཔྥལོཏྭེཝ ཝེདིཏབྦོ. སེསཔདེསུཔི ¶ ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨུཔཀྐིལིཊྛསྶ ཙིཏྟསྶཱཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱཧ? སཾཀིལིཊྛེན ཧི ཙིཏྟེན ཨུཔཝུཏྠོ ཨུཔོསཐོ ན མཧཔྥལོ ཧོཏཱིཏི དསྶིཏཏྟཱ ཝིསུདྡྷེན ཙིཏྟེན ཨུཔཝུཏྠསྶ མཧཔྥལཏཱ ཨནུཉྙཱཏཱ ཧོཏི. ཏསྨཱ ཡེན ཀམྨཊྛཱནེན ཙིཏྟཾ ཝིསུཛ྄ཛྷཏི, ཏཾ ཙིཏྟཝིསོདྷནཀམྨཊྛཱནཾ དསྶེཏུཾ ཨིདམཱཧ ¶ . ཏཏྠ ཨུཔཀྐམེནཱཏི པཙྩཏྟཔུརིསཀཱརེན, ཨུཔཱཡེན ཝཱ. ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི ཏཐཱགཏགུཎེ ཨནུསྶརཏི. ཨེཏྠ ཧི ཨིཏིཔི སོ བྷགཝཱཏི སོ བྷགཝཱ ཨིཏིཔི སཱིལེན, ཨིཏིཔི སམཱདྷིནཱཏི སབྦེ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ བུདྡྷགུཎཱ སངྒཧིཏཱ. ཨརཧནྟིཨཱདཱིཧི པཱཊིཡེཀྐགུཎཱཝ ནིདྡིཊྛཱ. ཏཐཱགཏཾ ཨནུསྶརཏོ ཙིཏྟཾ པསཱིདཏཱིཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརེ ཏཐཱགཏགུཎེ ཨནུསྶརནྟསྶ ཙིཏྟུཔྤཱདོ པསནྣོ ཧོཏི.

ཙིཏྟསྶ ཨུཔཀྐིལེསཱཏི པཉྩ ནཱིཝརཎཱ. ཀཀྐནྟི ཨཱམལཀཀཀྐཾ. ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམནྟི ཏཛྫཱཏིཀཾ ཏདནུཙྪཝིཀཾ ཀཀྐེན མཀྑནགྷཾསནདྷོཝནཝཱཡཱམཾ. པརིཡོདཔནཱ ཧོཏཱིཏི སུདྡྷབྷཱཝཀརཎཾ ཧོཏི. ཀིལིཊྛསྨིཾ ཧི སཱིསེ པསཱདྷནཾ པསཱདྷེཏྭཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹མཱནོ ན སོབྷཏི, པརིསུདྡྷེ པན ཏསྨིཾ པསཱདྷནཾ པསཱདྷེཏྭཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹མཱནོ སོབྷཏི, ཨེཝམེཝ ཀིལིཊྛཙིཏྟེན ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཨུཔོསཐོ ཨུཔཝུཏྠོ ན མཧཔྥལོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷེན པན ཙིཏྟེན ཨུཔོསཐངྒཱནི ཨདྷིཊྛཱཡ ཨུཔཝུཏྠོ ཨུཔོསཐོ མཧཔྥལོ ཧོཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨེཝམཱཧ. བྲཧྨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསཏཱིཏི བྲཧྨཱ ཝུཙྩཏི སམྨཱསམྦུདྡྷོ, ཏསྶ གུཎཱནུསྶརཎཝསེན ཨཡཾ ཨུཔོསཐོ བྲཧྨུཔོསཐོ ¶ ནཱམ, ཏཾ ཨུཔཝསཏི. བྲཧྨུནཱ སདྡྷིཾ སཾཝསཏཱིཏི སམྨཱསམྦུདྡྷེན སདྡྷིཾ སཾཝསཏི. བྲཧྨཉྩསྶ ¶ ཨཱརབྦྷཱཏི སམྨཱསམྦུདྡྷཾ ཨཱརབྦྷ.

དྷམྨཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི སཧཏནྟིཀཾ ལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨནུསྶརཏི. སོཏྟིནྟི ཀུརུཝིནྡཀསོཏྟིཾ. ཀུརུཝིནྡཀཔཱསཱཎཙུཎྞེན ཧི སདྡྷིཾ ལཱཁཾ ཡོཛེཏྭཱ མཎིཀེ ཀཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ སུཏྟེན ཨཱཝུཎིཏྭཱ ཏཾ མཎི ཀལཱཔཔནྟིཾ ཨུབྷཏོ གཧེཏྭཱ པིཊྛིཾ གྷཾསེནྟི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘སོཏྟིཉྩ པཊིཙྩཱ’’ཏི. ཙུཎྞནྟི ནྷཱནཱིཡཙུཎྞཾ. ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམནྟི ཨུབྦཊྚནགྷཾསནདྷོཝནཱདིཀཾ ཏདནུརཱུཔཝཱཡཱམཾ. དྷམྨུཔོསཐནྟི སཧཏནྟིཀཾ ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔཝུཏྠཏྟཱ ཨཡཾ ཨུཔོསཐོ ‘‘དྷམྨུཔོསཐོ’’ཏི ཝུཏྟོ. ཨིདྷཱཔི པརིཡོདཔནཱཏི པདེ ཋཏྭཱ པུརིམནཡེནེཝ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ.

སངྒྷཾ ཨནུསྶརཏཱིཏི ཨཊྛནྣཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ གུཎེ ཨནུསྶརཏི. ཨུསྨཉྩ པཊིཙྩཱཏི དྭེ ཏཡོ ཝཱརེ གཱཧཱཔིཏཾ ཨུསུམཾ པཊིཙྩ. ཨུསཉྩཱཏིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ ¶ . ཁཱརནྟི ཚཱརིཀཾ. གོམཡནྟི གོམུཏྟཾ ཝཱ ཨཛལཎྜིཀཱ ཝཱ. པརིཡོདཔནཱཏི ཨིདྷཱཔི པུརིམནཡེནེཝ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. སངྒྷུཔོསཐནྟི ཨཊྛནྣཾ ཨརིཡཔུགྒལཱནཾ གུཎེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔཝུཏྠཏྟཱ ཨཡཾ ཨུཔོསཐོ ‘‘སངྒྷུཔོསཐོ’’ཏི ཝུཏྟོ.

སཱིལཱནཱིཏི གཧཊྛོ གཧཊྛསཱིལཱནི, པབྦཛིཏོ པབྦཛིཏསཱིལཱནི. ཨཁཎྜཱནཱིཏིཨཱདཱིནཾ ཨཏྠོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༡) ཝིཏྠཱརིཏོཝ. ཝཱལཎྜུཔཀནྟི ཨསྶཝཱལེཧི ཝཱ མཀཙིཝཱལཱདཱིཧི ཝཱ ཀཏཾ ཨཎྜུཔཀཾ. ཏཛྫཾ ¶ ཝཱཡཱམནྟི ཏེལེན ཏེམེཏྭཱ མལསྶ ཏིནྟབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཚཱརིཀཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཝཱལཎྜུཔཀེན གྷཾསནཝཱཡཱམོ. ཨིདྷ པརིཡོདཔནཱཏི པདེ ཋཏྭཱ ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ ཀིལིཊྛསྨིཉྷི ཨཱདཱསེ མཎྜིཏཔསཱདྷིཏོཔི ཨཏྟབྷཱཝོ ཨོལོཀིཡམཱནོ ན སོབྷཏི, པརིསུདྡྷེ སོབྷཏི. ཨེཝམེཝ ཀིལིཊྛེན ཙིཏྟེན ཨུཔཝུཏྠོ ཨུཔོསཐོ ན མཧཔྥལོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷེན པན མཧཔྥལོ ཧོཏཱིཏི. སཱིལུཔོསཐནྟི ཨཏྟནོ སཱིལཱནུསྶརཎཝསེན ཨུཔཝུཏྠོ ཨུཔོསཐོ སཱིལུཔོསཐོ ནཱམ. སཱིལེན སདྡྷིནྟི ཨཏྟནོ པཉྩསཱིལདསསཱིལེན སདྡྷིཾ. སཱིལཉྩསྶ ཨཱརབྦྷཱཏི པཉྩསཱིལཾ དསསཱིལཉྩ ཨཱརབྦྷ.

དེཝཏཱ ཨནུསྶརཏཱིཏི དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡྷཱདིགུཎེ ཨནུསྶརཏི. ཨུཀྐནྟི ¶ ཨུདྡྷནཾ. ལོཎནྟི ལོཎམཏྟིཀཱ. གེརུཀནྟི གེརུཀཙུཎྞཾ. ནཱལི༹ཀསཎྜཱསནྟི དྷམནནཱལི༹ཀཉྩེཝ པརིཝཏྟནསཎྜཱསཉྩ. ཏཛྫཾ ཝཱཡཱམནྟི ཨུདྡྷནེ པཀྑིཔནདྷམནཔརིཝཏྟནཱདིཀཾ ཨནུརཱུཔཾ ཝཱཡཱམཾ. ཨིདྷ པརིཡོདཔནཱཏི པདེ ཋཏྭཱ ཨེཝཾ ཡོཛནཱ ཝེདིཏབྦཱ – སཾཀིལིཊྛསུཝཎྞམཡེན ཧི པསཱདྷནབྷཎྜེན པསཱདྷིཏཱ ནཀྑཏྟཾ ཀཱིལ༹མཱནཱ ན སོབྷནྟི, པརིསུདྡྷསུཝཎྞམཡེན སོབྷནྟི. ཨེཝམེཝ སཾཀིལིཊྛཙིཏྟསྶ ཨུཔོསཐོ ན མཧཔྥལོ ཧོཏི, པརིསུདྡྷཙིཏྟསྶ མཧཔྥལོ. དེཝཏུཔོསཐནྟི དེཝཏཱ སཀྑིཊྛཱནེ ཋཔེཏྭཱ ཨཏྟནོ གུཎེ ཨནུསྶརནྟེན ཨུཔཝུཏྠཨུཔོསཐོ དེཝཏུཔོསཐོ ནཱམ. སེསཾ ཨིམེསུ བུདྡྷཱནུསྶཏིཨཱདཱིསུ ཀམྨཊྛཱནེསུ ཡཾ ཝཏྟབྦཾ སིཡཱ, ཏཾ སབྦཾ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༣ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟམེཝ.

པཱཎཱཏིཔཱཏནྟི ¶ པཱཎཝདྷཾ. པཧཱཡཱཏི ཏཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཙེཏནཱསངྑཱཏཾ དུསྶཱིལྱཾ པཛཧིཏྭཱ. པཊིཝིརཏཱཏི ¶ པཧཱིནཀཱལཏོ པཊྛཱཡ ཏཏོ དུསྶཱིལྱཏོ ཨོརཏཱ ཝིརཏཱཝ. ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱཏི པརཱུཔགྷཱཏཏྠཱཡ དཎྜཾ ཝཱ སཏྠཾ ཝཱ ཨཱདཱཡ ཨཝཏྟནཏོ ནིཀྑིཏྟདཎྜཱ ཙེཝ ནིཀྑིཏྟསཏྠཱ ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ ཋཔེཏྭཱ དཎྜཾ སབྦམྤི ཨཝསེསཾ ཨུཔཀརཎཾ སཏྟཱནཾ ཝིཧིཾསནབྷཱཝཏོ སཏྠནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཡཾ པན བྷིཀྑཱུ ཀཏྟརདཎྜཾ ཝཱ དནྟཀཊྛཝཱསིཾ ཝཱ པིཔྥལཀཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི, ན ཏཾ པརཱུཔགྷཱཏཏྠཱཡ. ཏསྨཱ ནིཧིཏདཎྜཱ ནིཧིཏསཏྠཱཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪནྟི. ལཛྫཱིཏི པཱཔཛིགུཙྪནལཀྑཎཱཡ ལཛྫཱཡ སམནྣཱགཏཱ. དཡཱཔནྣཱཏི དཡཾ མེཏྟཙིཏྟཏཾ ཨཱཔནྣཱ. སབྦཔཱཎབྷཱུཏཧིཏཱནུཀམྤཱིཏི སབྦེ པཱཎབྷཱུཏེ ཧིཏེན ཨནུཀམྤཀཱ, ཏཱཡ ཨེཝ དཡཱཔནྣཏཱཡ སབྦེསཾ པཱཎབྷཱུཏཱནཾ ཧིཏཙིཏྟཀཱཏི ཨཏྠོ. ཨཧམྤཛྫཱཏི ཨཧམྤི ཨཛྫ. ཨིམིནཱཔི ཨངྒེནཱཏི ཨིམིནཱཔི གུཎངྒེན. ཨརཧཏཾ ཨནུཀརོམཱིཏི ཡཐཱ པུརཏོ གཙྪནྟཾ པཙྪཏོ གཙྪནྟོ ཨནུགཙྪཏི ནཱམ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ཨརཧནྟེཧི པཋམཾ ཀཏཾ ཨིམཾ གུཎཾ པཙྪཱ ཀརོནྟོ ཏེསཾ ཨརཧནྟཱནཾ ཨནུཀརོམི. ཨུཔོསཐོ ཙ མེ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཝཾ ཀརོནྟེན མཡཱ ཨརཧཏཉྩ ཨནུཀཏཾ བྷཝིསྶཏི, ཨུཔོསཐོ ཙ ཨུཔཝུཏྠོ བྷཝིསྶཏི.

ཨདིནྣཱདཱནནྟི ཨདིནྣསྶ པརཔརིགྒཧིཏསྶ ཨཱདཱནཾ, ཐེཡྻཾ ཙོརིཀནྟི ཨཏྠོ. དིནྣམེཝ ཨཱདིཡནྟཱིཏི དིནྣཱདཱཡཱི. ཙིཏྟེནཔི དིནྣམེཝ པཊིཀངྑནྟཱིཏི དིནྣཔཱཊིཀངྑཱི. ཐེནེཏཱིཏི ཐེནོ, ན ཐེནེན ཨཐེནེན. ཨཐེནཏྟཱཡེཝ སུཙིབྷཱུཏེན. ཨཏྟནཱཏི ཨཏྟབྷཱཝེན, ཨཐེནཾ ¶ སུཙིབྷཱུཏཾ ཨཏྟབྷཱཝཾ ཀཏྭཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཨབྲཧྨཙརིཡནྟི ¶ ཨསེཊྛཙརིཡཾ. བྲཧྨཾ སེཊྛཾ ཨཱཙཱརཾ ཙརནྟཱིཏི བྲཧྨཙཱརཱི. ཨཱརཱཙཱརཱིཏི ཨབྲཧྨཙརིཡཏོ དཱུརཱཙཱརཱི. མེཐུནཱཏི རཱགཔརིཡུཊྛཱནཝསེན སདིསཏྟཱ མེཐུནཀཱཏི ལདྡྷཝོཧཱརེཧི པཊིསེཝིཏབྦཏོ མེཐུནོཏི སངྑཾ གཏཱ ཨསདྡྷམྨཱ. གཱམདྷམྨཱཏི གཱམཝཱསཱིནཾ དྷམྨཱ.

མུསཱཝཱདཱཏི ཨལིཀཝཙནཱ ཏུཙྪཝཙནཱ. སཙྩཾ ཝདནྟཱིཏི སཙྩཝཱདཱི. སཙྩེན སཙྩཾ སཾདཧནྟི གྷཊྚེནྟཱིཏི སཙྩསནྡྷཱ, ན ཨནྟརནྟརཱ མུསཱ ཝདནྟཱིཏི ཨཏྠོ ¶ . ཡོ ཧི པུརིསོ ཀདཱཙི མུསཱཝཱདཾ ཝདཏི, ཀདཱཙི སཙྩཾ. ཏསྶ མུསཱཝཱདེན ཨནྟརིཏཏྟཱ སཙྩཾ སཙྩེན ན གྷཊཱིཡཏི. ཏསྨཱ ན སོ སཙྩསནྡྷོ. ཨིམེ པན ན ཏཱདིསཱ, ཛཱིཝིཏཧེཏུཔི མུསཱ ཨཝཏྭཱ སཙྩེན སཙྩཾ སཾདཧནྟིཡེཝཱཏི སཙྩསནྡྷཱ. ཐེཏཱཏི ཐིརཱ, ཋིཏཀཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀོ པུགྒལོ ཧལིདྡིརཱགོ ཝིཡ ཐུསརཱསིམྷི ནིཁཱཏཁཱཎུ ཝིཡ ཨསྶཔིཊྛེ ཋཔིཏཀུམྦྷཎྜམིཝ ཙ ན ཋིཏཀཐོ ཧོཏི. ཨེཀོ པཱསཱཎལེཁཱ ཝིཡ ཨིནྡཁཱིལོ ཝིཡ ཙ ཋིཏཀཐོ ཧོཏི, ཨསིནཱ སཱིསཾ ཚིནྡནྟེཔི དྭེ ཀཐཱ ན ཀཐེཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི ཐེཏོ. པཙྩཡིཀཱཏི པཏྟིཡཱཡིཏབྦཀཱ, སདྡྷཱཡིཀཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཀཙྩོ ཧི པུགྒལོ ན པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེན ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘མཱ ཏསྶ ཝཙནཾ སདྡཧཐཱ’’ཏི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨེཀོ པཙྩཡིཀོ ཧོཏི, ‘‘ཨིདཾ ཀེན ཝུཏྟཾ, ཨསུཀེནཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ཡདི ཏེན ཝུཏྟཾ, ཨིདམེཝ པམཱཎཾ, ཨིདཱནི པཊིཀྑིཔིཏབྦཾ ནཏྠི, ཨེཝམེཝཾ ཨིད’’ནྟི ཝཏྟབྦཏཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི པཙྩཡིཀོ. ཨཝིསཾཝཱདཀཱ ¶ ལོཀསྶཱཏི ཏཱཡ སཙྩཝཱདིཏཱཡ ལོཀཾ ན ཝིསཾཝཱདེནྟཱིཏི ཨཏྠོ.

སུརཱམེརཡམཛྫཔམཱདཊྛཱནནྟི སུརཱམེརཡམཛྫཱནཾ པཱནཙེཏནཱསངྑཱཏཾ པམཱདཀཱརཎཾ. ཨེཀབྷཏྟིཀཱཏི པཱཏརཱསབྷཏྟཾ སཱཡམཱསབྷཏྟནྟི དྭེ བྷཏྟཱནི. ཏེསུ པཱཏརཱསབྷཏྟཾ ཨནྟོམཛ྄ཛྷནྷིཀེན པརིཙྪིནྣཾ, ཨིཏརཾ མཛ྄ཛྷནྷིཀཏོ ཨུདྡྷཾ ཨནྟོཨརུཎེན. ཏསྨཱ ཨནྟོམཛ྄ཛྷནྷིཀེ དསཀྑཏྟུཾ བྷུཉྫམཱནཱཔི ཨེཀབྷཏྟིཀཱཝ ཧོནྟི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨེཀབྷཏྟིཀཱ’’ཏི. རཏྟིབྷོཛནཾ རཏྟི, ཏཏོ ཨུཔརཏཱཏི རཏྟཱུཔརཏཱ. ཨཏིཀྐནྟེ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ ཡཱཝ སཱུརིཡཏྠངྒམནཱ བྷོཛནཾ ཝིཀཱལབྷོཛནཾ ནཱམ, ཏཏོ ཝིརཏཏྟཱ ཝིརཏཱ ཝིཀཱལབྷོཛནཱ.

སཱསནསྶ ཨནནུལོམཏྟཱ ཝིསཱུཀཾ པཊཱཎིབྷཱུཏཾ དསྶནནྟི ཝིསཱུཀདསྶནཾ, ཨཏྟནཱ ནཙྩནནཙྩཱཔནཱདིཝསེན ནཙྩཉྩ གཱིཏཉྩ ཝཱདིཏཉྩ, ཨནྟམསོ མཡཱུརནཙྩནཱདིཝསེནཱཔི པཝཏྟཱནཾ ནཙྩཱདཱིནཾ ཝིསཱུཀབྷཱུཏཾ དསྶནཉྩཱཏི ནཙྩགཱིཏཝཱདིཏཝིསཱུཀདསྶནཾ. ནཙྩཱདཱིནི ཧི ཨཏྟནཱ ¶ པཡོཛེཏུཾ ཝཱ པརེཧི པཡོཛཱཔེཏུཾ ཝཱ པཡུཏྟཱནི པསྶིཏུཾ ཝཱ ནེཝ བྷིཀྑཱུནཾ, ན བྷིཀྑུནཱིནཾ ཝཊྚནྟི.

མཱལཱདཱིསུ ¶ མཱལཱཏི ཡཾཀིཉྩི པུཔྥཾ. གནྡྷནྟི ཡཾཀིཉྩི གནྡྷཛཱཏཾ. ཝིལེཔནནྟི ཚཝིརཱགཀརཎཾ. ཏཏྠ པིལ༹ནྡྷནྟོ དྷཱརེཏི ནཱམ, ཨཱུནཊྛཱནཾ པཱུརེནྟོ མཎྜེཏི ནཱམ, གནྡྷཝསེན ཚཝིརཱགཝསེན ཙ སཱདིཡནྟོ ཝིབྷཱུསེཏི ནཱམ. ཋཱནཾ ཝུཙྩཏི ཀཱརཎཾ, ཏསྨཱ ཡཱཡ དུསྶཱིལྱཙེཏནཱཡ ཏཱནི མཱལཱདྷཱརཎཱདཱིནི མཧཱཛནོ ཀརོཏི, ཏཏོ པཊིཝིརཏཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཙྩཱསཡནཾ ཝུཙྩཏི པམཱཎཱཏིཀྐནྟཾ, མཧཱསཡནཾ ཨཀཔྤིཡཏྠརཎཾ, ཏཏོ པཊིཝིརཏཱཏི ཨཏྠོ.

ཀཱིཝམཧཔྥལོཏི ཀིཏྟཀཾ མཧཔྥལོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཧཱུཏརཏྟརཏནཱནནྟི པཧཱུཏེན རཏྟསངྑཱཏེན རཏནེན སམནྣཱགཏཱནཾ, སཀལཛམྦུདཱིཔཏལཾ བྷེརིཏལསདིསཾ ¶ ཀཏྭཱ ཀཊིཔྤམཱཎེཧི སཏྟཧི རཏནེཧི པཱུརིཏཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩནྟི ཨིསྶརབྷཱཝེན ཝཱ ཨིསྶརིཡམེཝ ཝཱ ཨཱདྷིཔཙྩཾ, ན ཨེཏྠ སཱཧསིཀཀམྨནྟིཔི ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩཾ. རཛྫཾ ཀཱརེཡྻཱཏི ཨེཝརཱུཔཾ ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ ཀཱརེཡྻ. ཨངྒཱནནྟིཨཱདཱིནི ཏེསཾ ཛནཔདཱནཾ ནཱམཱནི. ཀལཾ ནཱགྒྷཏི སོལ༹སིནྟི ཨེཀཾ ཨཧོརཏྟཾ ཨུཔཝུཏྠཨུཔོསཐེ པུཉྙཾ སོལ༹སབྷཱགེ ཀཏྭཱ ཏཏོ ཨེཀཾ བྷཱགཉྩ ན ཨགྒྷཏི. ཨེཀརཏྟུཔོསཐསྶ སོལ༹སིཡཱ ཀལཱཡ ཡཾ ཝིཔཱཀཕལཾ, ཏཾཡེཝ ཏཏོ བཧུཏརཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཀཔཎནྟི པརིཏྟཀཾ.

ཨབྲཧྨཙརིཡཱཏི ཨསེཊྛཙརིཡཏོ. རཏྟིཾ ན བྷུཉྫེཡྻ ཝིཀཱལབྷོཛནནྟི ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟོ རཏྟིབྷོཛནཉྩ དིཝཱཝིཀཱལབྷོཛནཉྩ ན བྷུཉྫེཡྻ. མཉྩེ ཚམཱཡཾཝ སཡེཐ སནྠཏེཏི མུཊྛིཧཏྠཔཱདཀེ ཀཔྤིཡམཉྩེ ཝཱ སུདྷཱདིཔརིཀམྨཀཏཱཡ བྷཱུམིཡཾ ཝཱ ཏིཎཔཎྞཔལཱལཱདཱིནི སནྠརིཏྭཱ ཀཏེ སནྠཏེ ཝཱ སཡེཐཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏཾ ཧི ཨཊྛངྒིཀམཱཧུཔོསཐནྟི ཨེཝཾ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདཱིནི ཨསམཱཙརནྟེན ཨུཔཝུཏྠཾ ཨུཔོསཐཾ ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི སམནྣཱགཏཏྟཱ ཨཊྛངྒིཀནྟི ཝདནྟི. ཏཾ པན ཨུཔཝསནྟེན ‘‘སྭེ ཨུཔོསཐིཀོ བྷཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཛྫེཝ ‘‘ཨིདཉྩ ཨིདཉྩ ཀརེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨཱཧཱརཱདིཝིདྷཱནཾ ཝིཙཱརེཏབྦཾ. ཨུཔོསཐདིཝསེ པཱཏོཝ བྷིཀྑུསྶ ཝཱ བྷིཀྑུནིཡཱ ཝཱ དསསཱིལལཀྑཎཉྙུནོ ཨུཔཱསཀསྶ ཝཱ ཨུཔཱསིཀཱཡ ཝཱ སནྟིཀེ ཝཱཙཾ བྷིནྡིཏྭཱ ¶ ཨུཔོསཐངྒཱནི སམཱདཱཏབྦཱནི. པཱལི༹ཾ ཨཛཱནནྟེན པན ‘‘བུདྡྷཔཉྙཏྟཾ ཨུཔོསཐཾ ཨདྷིཊྛཱམཱི’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཨཉྙཾ ཨལབྷནྟེན ཨཏྟནཱཔི ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ, ཝཙཱིབྷེདོ པན ཀཱཏབྦོཡེཝ ¶ . ཨུཔོསཐཾ ཨུཔཝསནྟེན པརཱུཔརོདྷཔཊིསཾཡུཏྟཱ ཀམྨནྟཱ ན ཝིཙཱརེཏབྦཱ, ཨཱཡཝཡགཎནཾ ¶ ཀརོནྟེན ན ཝཱིཏིནཱམེཏབྦཾ, གེཧེ པན ཨཱཧཱརཾ ལབྷིཏྭཱ ནིཙྩབྷཏྟིཀབྷིཀྑུནཱ ཝིཡ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ དྷམྨོ ཝཱ སོཏབྦོ, ཨཊྛཏིཾསཱཡ ཨཱརམྨཎེསུ ཨཉྙཏརཾ ཝཱ མནསིཀཱཏབྦཾ.

སུདསྶནཱཏི སུནྡརདསྶནཱ. ཨོབྷཱསཡནྟི ཨོབྷཱསཡམཱནཱ. ཨནུཔརིཡནྟཱིཏི ཝིཙརནྟི. ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཾ ཋཱནཾ. ཨནྟལིཀྑགཱཏི ཨཱཀཱསངྒམཱ. པབྷཱསནྟཱིཏི ཛོཏནྟི པབྷཱ མུཉྩནྟི. དིསཱཝིརོཙནཱཏི སབྦདིསཱསུ ཝིརོཙམཱནཱ. ཨཐ ཝཱ པབྷཱསནྟཱིཏི དིསཱཧི དིསཱ ཨོབྷཱསནྟི. ཝིརོཙནཱཏི ཝིརོཙམཱནཱ. ཝེལུ༹རིཡནྟི མཎཱིཏི ཝཏྭཱཔི ཨིམིནཱ ཛཱཏིམཎིབྷཱཝཾ དསྶེཏི. ཨེཀཝསྶིཀཝེལུ༹ཝཎྞཉྷི ཝེལུ༹རིཡཾ ཛཱཏིམཎི ནཱམ. ཏཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. བྷདྡཀནྟི ལདྡྷཀཾ. སིངྒཱིསུཝཎྞནྟི གོསིངྒསདིསཾ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨེཝཾ ནཱམཀཾ སུཝཎྞཾ. ཀཉྩནནྟི པབྦཏེཡྻཾ པབྦཏེ ཛཱཏསུཝཎྞཾ. ཛཱཏརཱུཔནྟི སཏྠུཝཎྞསུཝཎྞཾ. ཧཊཀནྟི ཀིཔིལླིཀཱཧི ནཱིཧཊསུཝཎྞཾ. ནཱནུབྷཝནྟཱིཏི ན པཱཔུཎནྟི. ཙནྡཔྤབྷཱཏི སཱམིཨཏྠེ པཙྩཏྟཾ, ཙནྡཔྤབྷཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཨུཔཝསྶུཔོསཐནྟི ཨུཔཝསིཏྭཱ ཨུཔོསཐཾ. སུཁུདྲཡཱནཱིཏི སུཁཕལཱནི སུཁཝེདནཱིཡཱནི. སགྒམུཔེནྟི ཋཱནནྟི སགྒསངྑཱཏཾ ཋཱནཾ ཨུཔགཙྪནྟི, ཀེནཙི ཨནིནྡིཏཱ ཧུཏྭཱ དེཝལོཀེ ཨུཔྤཛྫནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སེསམེཏྠ ཡཾ ཨནྟརནྟརཱ ན ཝུཏྟཾ, ཏཾ ཝུཏྟཱནུསཱརེནེཝ ཝེདིཏབྦནྟི.

མཧཱཝགྒོ དུཏིཡོ.

(༨) ༣. ཨཱནནྡཝགྒོ

༡. ཚནྣསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༢. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཚནྣོཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཚནྣཔརིབྦཱཛཀོ. ཏུམྷེཔི, ཨཱཝུསོཏི, ཨཱཝུསོ, ཡཐཱ མཡཾ རཱགཱདཱིནཾ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེམ, ཀིཾ ཨེཝཾ ཏུམྷེཔི པཉྙཱཔེཐཱཏི པུཙྪཏི. ཏཏོ ཐེརོ ‘‘ཨཡཾ པརིབྦཱཛཀོ ཨམྷེ རཱགཱདཱིནཾ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེམཱཏི ཝདཏི, ནཏྠི པནེཏཾ ¶ བཱཧིརསམཡེ’’ཏི ཏཾ པཊིཀྑིཔནྟོ མཡཾ ཁོ, ཨཱཝུསོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཁོཏི ཨཝདྷཱརཎཏྠེ ནིཔཱཏོ, མཡམེཝ པཉྙཱཔེམཱཏི ཨཏྠོ. ཏཏོ པརིབྦཱཛཀོ ཙིནྟེསི ‘‘ཨཡཾ ཐེརོ བཱཧིརསམཡཾ ལུཉྩིཏྭཱ ཧརནྟོ ‘མཡམེཝཱ’ཏི ཨཱཧ. ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཱདཱིནཝཾ དིསྭཱ ཨེཏེ ཨེཏེསཾ པཧཱནཾ པཉྙཱཔེནྟཱི’’ཏི. ཨཐ ཐེརཾ པུཙྪནྟོ ཀིཾ པན ཏུམྷེཏིཨཱདིམཱཧ. ཐེརོ ཏསྶ བྱཱཀརོནྟོ རཏྟོ ཁོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཏྟཏྠནྟི དིཊྛདྷམྨིཀསམྤརཱཡིཀཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཾ ཨཏྟནོ ཨཏྠཾ. པརཏྠཨུབྷཡཏྠེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨནྡྷཀརཎོཏིཨཱདཱིསུ ཡསྶ རཱགོ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཾ ཡཐཱབྷཱུཏདསྶནནིཝཱརཎེན ཨནྡྷཾ ཀརོཏཱིཏི ཨནྡྷཀརཎོ. པཉྙཱཙཀྑུཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཙཀྑུཀརཎོ. ཉཱཎཾ ན ཀརོཏཱིཏི ཨཉྙཱཎཀརཎོ. ཀམྨསྶཀཏཔཉྙཱ ཛྷཱནཔཉྙཱ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཏི ཨིམཱ ཏིསྶོ པཉྙཱ ཨཔྤཝཏྟིཀརཎེན ནིརོདྷེཏཱིཏི པཉྙཱནིརོདྷིཀོ. ཨནིཊྛཕལདཱཡཀཏྟཱ དུཀྑསངྑཱཏསྶ ཝིགྷཱཏསྶེཝ པཀྑེ ཝཏྟཏཱིཏི ཝིགྷཱཏཔཀྑིཀོ. ཀིལེསནིབྦཱནཾ ན སཾཝཏྟེཏཱིཏི ཨནིབྦཱནསཾཝཏྟནིཀོ. ཨལཉྩ པནཱཝུསོ ཨཱནནྡ, ཨཔྤམཱདཱཡཱཏི, ཨཱཝུསོ ཨཱནནྡ, སཙེ ཨེཝརཱུཔཱ པཊིཔདཱ ཨཏྠི, ཨལཾ ཏུམྷཱཀཾ ཨཔྤམཱདཱཡ ཡུཏྟཾ ཨནུཙྪཝིཀཾ, ཨཔྤམཱདཾ ཀརོཐ, ཨཱཝུསོཏི ཐེརསྶ ཝཙནཾ ཨནུམོདིཏྭཱ པཀྐཱམི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨརིཡམགྒོ ལོཀུཏྟརམིསྶཀོ ཀཐིཏོ. སེསམེཏྠ ¶ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༢. ཨཱཛཱིཝཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༣. དུཏིཡེ ¶ ཏེན ཧི གཧཔཏཱིཏི ཐེརོ ཀིར ཙིནྟེསི – ‘‘ཨཡཾ ཨིདྷ ཨཱགཙྪནྟོ ན ཨཉྙཱཏུཀཱམོ ཧུཏྭཱ ཨཱགམི, པརིགྒཎྷནཏྠཾ པན ཨཱགཏོ. ཨིམིནཱ པུཙྪིཏཔཉྷཾ ཨིམིནཱཝ ཀཐཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. ཨིཏི ཏཾཡེཝ ཀཐཾ ཀཐཱཔེཏུཀཱམོ ཏེན ཧཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཏེན ཧཱིཏི ཀཱརཎཱཔདེསོ. ཡསྨཱ ཏྭཾ ཨེཝཾ པུཙྪསི, ཏསྨཱ ཏཉྙེཝེཏྠ པཊིཔུཙྪཱམཱིཏི. ཀེསཾ ནོཏི ཀཏམེསཾ ནུ. སདྷམྨུཀྐཾསནཱཏི ཨཏྟནོ ལདྡྷིཡཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔནཱ. པརདྷམྨཱཔསཱདནཱཏི པརེསཾ ལདྡྷིཡཱ གྷཊྚནཱ ཝམྦྷནཱ ཨཝཀྑིཔནཱ. ཨཱཡཏནེཝ དྷམྨདེསནཱཏི ཀཱརཎསྨིཾཡེཝ དྷམྨདེསནཱ. ཨཏྠོ ཙ ཝུཏྟོཏི མཡཱ པུཙྪིཏཔཉྷཱཡ ཨཏྠོ ཙ པཀཱསིཏོ ¶ . ཨཏྟཱ ཙ ཨནུཔནཱིཏོཏི ཨམྷེ ཨེཝརཱུཔཱཏི ཨེཝཾ ཨཏྟཱ ཙ ན ཨུཔནཱིཏོ. ནུཔནཱིཏོཏིཔི པཱཋོ.

༣. མཧཱནཱམསཀྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༤. ཏཏིཡེ གིལཱནཱ ཝུཊྛིཏོཏི གིལཱནོ ཧུཏྭཱ ཝུཊྛིཏོ. གེལཉྙཱཏི གིལཱནབྷཱཝཏོ. ཨུཔསངྐམཱིཏི བྷུཏྟཔཱཏརཱསོ མཱལཱགནྡྷཱདཱིནི ཨཱདཱཡ མཧཱཔརིཝཱརཔརིཝུཏོ ཨུཔསངྐམི. བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱཏི ན བཱཧཱཡཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཀཌྜྷི, ནིསིནྣཱསནཏོ ཝུཊྛཱཡ ཏསྶ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ དཀྑིཎབཱཧཱཡཾ ཨངྒུཊྛཀེན སཉྙཾ དཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ཨཔནེསཱིཏི ཝེདིཏབྦོ. ཨཐསྶ ‘‘སེཁམྤི ཁོ, མཧཱནཱམ, སཱིལ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན སཏྟནྣཾ སེཁཱནཾ སཱིལཉྩ སམཱདྷིཉྩ པཉྙཉྩ ཀཐེཏྭཱ ཨུཔརི ཨརཧཏྟཕལཝསེན ཨསེཁཱ སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱཡོ ཀཐེནྟོ – ‘‘སེཁསམཱདྷིཏོ སེཁཾ ཝིཔསྶནཱཉཱཎཾ ཨསེཁཉྩ ཕལཉཱཎཾ པཙྪཱ, སེཁཝིཔསྶནཱཉཱཎཏོ ཙ ཨསེཁཕལསམཱདྷི པཙྪཱ ཨུཔྤཛྫཏཱི’’ཏི དཱིཔེསི. ཡཱནི པན སམྤཡུཏྟཱནི སམཱདྷིཉཱཎཱནི, ཏེསཾ ཨཔཙྪཱ ཨཔུརེ ཨུཔྤཏྟི ཝེདིཏབྦཱཏི.

༤. ནིགཎྛསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༥. ཙཏུཏྠེ ¶ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡནྟི དྭེ ཀཎྞིཀཱ གཧེཏྭཱ ཧཾསཝཊྚཀཙྪནྣེན ཀཏཱཡ གནྡྷཀུཊིཡཱ. ཨཔརིསེསཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཨཔྤམཏྟཀམྤི ཨསེསེཏྭཱ སབྦཾ ཉཱཎདསྶནཾ པཊིཛཱནཱཏི. སཏཏཾ སམིཏནྟི སབྦཀཱལཾ ནིརནྟརཾ. ཉཱཎདསྶནཾ པཙྩུཔཊྛིཏནྟི སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ ¶ མཡ྄ཧཾ ཨུཔཊྛིཏམེཝཱཏི དསྶེཏི. པུརཱཎཱནཾ ཀམྨཱནནྟི ཨཱཡཱུཧིཏཀམྨཱནཾ. ཏཔསཱ བྱནྟཱིབྷཱཝནྟི དུཀྐརཏཔེན ཝིགཏནྟཀརཎཾ. ནཝཱནཾ ཀམྨཱནནྟི ཨིདཱནི ཨཱཡཱུཧིཏབྦཀམྨཱནཾ. ཨཀརཎཱཏི ཨནཱཡཱུཧནེན. སེཏུགྷཱཏནྟི པདགྷཱཏཾ པཙྩཡགྷཱཏཾ ཀཐེཏི. ཀམྨཀྑཡཱ དུཀྑཀྑཡོཏི ཀམྨཝཊྚཀྑཡེན དུཀྑཀྑཡོ. དུཀྑཀྑཡཱ ཝེདནཱཀྑཡོཏི དུཀྑཝཊྚཀྑཡེན ཝེདནཱཀྑཡོ. དུཀྑཝཊྚསྨིཉྷི ཁཱིཎེ ཝེདནཱཝཊྚམྤི ཁཱིཎམེཝ ཧོཏི. ཝེདནཱཀྑཡཱ སབྦཾ དུཀྑཾ ནིཛྫིཎྞཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཝེདནཱཀྑཡེན པན སཀལཝཊྚདུཀྑཾ ནིཛྫིཎྞམེཝ བྷཝིསྶཏི. སནྡིཊྛིཀཱཡཱཏི སཱམཾ པསྶིཏབྦཱཡ པཙྩཀྑཱཡ. ནིཛྫརཱཡ ཝིསུདྡྷིཡཱཏི ¶ ཀིལེསཛཱིརཎཀཔཊིཔདཱཡ ཀིལེསེ ཝཱ ནིཛྫཱིརཎཏོ ནིཛྫརཱཡ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ. སམཏིཀྐམོ ཧོཏཱིཏི སཀལསྶ ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨཏིཀྐམོ ཧོཏི. ཨིདྷ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཀིམཱཧཱཏི, བྷནྟེ, བྷགཝཱ ཨིམཱཡ པཊིཔཏྟིཡཱ ཀིམཱཧ, ཀིཾ ཨེཏཾཡེཝ ཀིལེསནིཛྫཱིརཎཀཔཊིཔདཾ པཉྙཔེཏི, ཨུདཱཧུ ཨཉྙནྟི པུཙྪཏི.

ཛཱནཏཱཏི ཨནཱཝརཎཉཱཎེན ཛཱནནྟེན. པསྶཏཱཏི ¶ སམནྟཙཀྑུནཱ པསྶནྟེན. ཝིསུདྡྷིཡཱཏི ཝིསུདྡྷིསམྤཱཔནཏྠཱཡ. སམཏིཀྐམཱཡཱཏི སམཏིཀྐམནཏྠཱཡ. ཨཏྠངྒམཱཡཱཏི ཨཏྠཾ གམནཏྠཱཡ. ཉཱཡསྶ ཨདྷིགམཱཡཱཏི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒསྶ ཨདྷིགམནཏྠཱཡ. ནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀིརིཡཱཡཱཏི ཨཔཙྩཡནིབྦཱནསྶ སཙྪིཀརཎཏྠཱཡ. ནཝཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏཱིཏི ནཝཾ ཀམྨཾ ནཱཡཱུཧཏི. པུརཱཎཉྩ ཀམྨནྟི པུབྦེ ཨཱཡཱུཧིཏཀམྨཾ. ཕུསྶ ཕུསྶ བྱནྟཱི ཀརོཏཱིཏི ཕུསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ ཝིགཏནྟཾ ཀརོཏི, ཝིཔཱཀཕསྶཾ ཕུསིཏྭཱ ཕུསིཏྭཱ ཏཾ ཀམྨཾ ཁེཔེཏཱིཏི ཨཏྠོ. སནྡིཊྛིཀཱཏི སཱམཾ པསྶིཏབྦཱ. ཨཀཱལིཀཱཏི ན ཀཱལནྟརེ ཀིཙྩཀཱརིཀཱ. ཨེཧིཔསྶིཀཱཏི ‘‘ཨེཧི པསྶཱ’’ཏི ཨེཝཾ དསྶེཏུཾ ཡུཏྟཱ. ཨོཔནེཡྻིཀཱཏི ཨུཔནཡེ ཡུཏྟཱ ཨལླཱིཡིཏབྦཡུཏྟཱ. པཙྩཏྟཾ ཝེདིཏབྦཱ ཝིཉྙཱུཧཱིཏི པཎྜིཏེཧི ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ སནྟཱནེཡེཝ ཛཱནིཏབྦཱ, བཱལེཧི པན དུཛྫཱནཱ. ཨིཏི སཱིལཝསེན དྭེ མགྒཱ, དྭེ ཙ ཕལཱནི ཀཐིཏཱནི. སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིནོ ཧི སཱིལེསུ པརིཔཱུརཀཱརིནོཏི. ཝིཝིཙྩེཝ ཀཱམེཧཱིཏིཨཱདིཀཱཡ པན སམཱདྷིསམྤདཱཡ ཏཡོ མགྒཱ, ཏཱིཎི ཙ ཕལཱནི ཀཐིཏཱནི. ཨནཱགཱམཱི ཨརིཡསཱཝཀོ ཧི སམཱདྷིམྷི པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི ཝུཏྟོ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏིཨཱདཱིཧི ཨརཧཏྟཕལཾ ཀཐིཏཾ. ཀེཙི པན སཱིལསམཱདྷཡོཔི ཨརཧཏྟཕལསམྤཡུཏྟཱཝ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏཱ. ཨེཀེཀསྶ པན ཝསེན པཊིཔཏྟིདསྶནཏྠཾ ཝིསུཾ ཝིསུཾ ཏནྟི ཨཱརོཔིཏཱཏི.

༥. ནིཝེསཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༦. པཉྩམེ ¶ ཨམཙྩཱཏི སུཧཛྫཱ. ཉཱཏཱིཏི སསྶུསསུརཔཀྑིཀཱ. སཱལོཧིཏཱཏི སམཱནལོཧིཏཱ བྷཱཏིབྷགིནིཨཱདཡོ. ཨཝེཙྩཔྤསཱདེཏི གུཎེ ཨཝེཙྩ ཛཱནིཏྭཱ ཨུཔྤནྣེ ཨཙལཔྤསཱདེ. ཨཉྙཐཏྟནྟི བྷཱཝཉྙཐཏྟཾ ¶ . པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱཏིཨཱདཱིསུ ཝཱིསཏིཡཱ ཀོཊྛཱསེསུ ཐདྡྷཱཀཱརབྷཱུཏཱཡ ¶ པཐཝཱིདྷཱཏུཡཱ, དྭཱདསསུ ཀོཊྛཱསེསུ ཡཱུསགཏཱཡ ཨཱབནྡྷནབྷཱུཏཱཡ ཨཱཔོདྷཱཏུཡཱ, ཙཏཱུསུ ཀོཊྛཱསེསུ པརིཔཱཙནབྷཱུཏཱཡ ཏེཛོདྷཱཏུཡཱ, ཚསུ ཀོཊྛཱསེསུ ཝིཏྠམྦྷནབྷཱུཏཱཡ ཝཱཡོདྷཱཏུཡཱ སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ. ན ཏྭེཝཱཏི ཨིམེསཾ ཧི ཙཏུནྣཾ མཧཱབྷཱུཏཱནཾ ཨཉྙམཉྙབྷཱཝཱུཔགམནེན སིཡཱ ཨཉྙཐཏྟཾ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ པན ན ཏྭེཝ སིཡཱཏི དསྶེཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཉྙཐཏྟནྟི པསཱདཉྙཐཏྟཉྩ གཏིཨཉྙཐཏྟཉྩ. ཏཉྷི ཏསྶ ན ཧོཏི, བྷཱཝཉྙཐཏྟཾ པན ཧོཏི. ཨརིཡསཱཝཀོ ཧི མནུསྶོ ཧུཏྭཱ དེཝོཔི ཧོཏི བྲཧྨཱཔི. པསཱདོ པནསྶ བྷཝནྟརེཔི ན ཝིགཙྪཏི, ན ཙ ཨཔཱཡགཏིསངྑཱཏཾ གཏིཨཉྙཐཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. སཏྠཱཔི ཏདེཝ དསྶེནྟོ ཏཏྲིདཾ ཨཉྙཐཏྟནྟིཨཱདིམཱཧ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༦. པཋམབྷཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༧. ཚཊྛེ ཀཱམདྷཱཏུཝེཔཀྐནྟི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ ཝིཔཙྩནཀཾ. ཀཱམབྷཝོཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཾ ཨུཔཔཏྟིབྷཝོ. ཀམྨཾ ཁེཏྟནྟི ཀུསལཱཀུསལཀམྨཾ ཝིརུཧནཊྛཱནཊྛེན ཁེཏྟཾ. ཝིཉྙཱཎཾ བཱིཛནྟི སཧཛཱཏཾ ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ ཝིརུཧནཊྛེན བཱིཛཾ. ཏཎྷཱ སྣེཧོཏི པགྒཎྷནཱནུབྲཱུཧནཝསེན ཏཎྷཱ ཨུདཀཾ ནཱམ. ཨཝིཛྫཱནཱིཝརཎཱནནྟི ཨཝིཛྫཱཡ ཨཱཝརིཏཱནཾ. ཏཎྷཱསཾཡོཛནཱནནྟི ཏཎྷཱབནྡྷནེན བདྡྷཱནཾ. ཧཱིནཱཡ དྷཱཏུཡཱཏི ཀཱམདྷཱཏུཡཱ. ཝིཉྙཱཎཾ པཏིཊྛིཏནྟི ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎཾ པཏིཊྛིཏཾ. མཛ྄ཛྷིམཱཡ དྷཱཏུཡཱཏི རཱུཔདྷཱཏུཡཱ. པཎཱིཏཱཡ དྷཱཏུཡཱཏི ཨརཱུཔདྷཱཏུཡཱ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༧. དུཏིཡབྷཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༨. སཏྟམེ ཙེཏནཱཏི ཀམྨཙེཏནཱ. པཏྠནཱཔི ཀམྨཔཏྠནཱཝ. སེསཾ པུརིམསདིསམེཝཱཏི.

༨. སཱིལབྦཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༧༩. ཨཊྛམེ ¶ ¶ སཱིལབྦཏནྟི སཱིལཉྩེཝ ཝཏཉྩ. ཛཱིཝིཏནྟི དུཀྐརཀཱརིཀཱནུཡོགོ. བྲཧྨཙརིཡནྟི བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ. ཨུཔཊྛཱནསཱརནྟི ཨུཔཊྛཱནེན སཱརཾ ¶ , ‘‘ཨིདཾ ཝརཾ ཨིདཾ ནིཊྛཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏནྟི ཨཏྠོ. སཕལནྟི སཨུདྲཡཾ སཝཌྜྷིཀཾ ཧོཏཱིཏི པུཙྪཏི. ན ཁྭེཏྠ, བྷནྟེ, ཨེཀཾསེནཱཏི, བྷནྟེ, ན ཁོ ཨེཏྠ ཨེཀཾསེན བྱཱཀཱཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨུཔཊྛཱནསཱརཾ སེཝཏོཏི ཨིདཾ སཱརཾ ཝརཾ ནིཊྛཱཏི ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏཾ སེཝམཱནསྶ. ཨཕལནྟི ཨིཊྛཕལེན ཨཕལཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀམྨཝཱདིཀིརིཡཝཱདཱིནཾ པབྦཛྫཾ ཋཔེཏྭཱ སེསོ སབྦོཔི བཱཧིརཀསམཡོ གཧིཏོ ཧོཏི. སཕལནྟི ཨིཊྛཕལེན སཕལཾ སཨུདྲཡཾ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམཾ སཱསནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ སབྦཱཔི ཀམྨཝཱདིཀིརིཡཝཱདཱིནཾ པབྦཛྫཱ གཧིཏཱ. ན ཙ པནསྶ སུལབྷརཱུཔོ སམསམོ པཉྙཱཡཱཏི ཨེཝཾ སེཀྑབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ པཉྷཾ ཀཐེནྟོ ཨསྶ ཨཱནནྡསྶ པཉྙཱཡ སམསམོ ན སུལབྷོཏི དསྶེཏི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སེཀྑབྷཱུམི ནཱམ ཀཐིཏཱཏི.

༩. གནྡྷཛཱཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༠. ནཝམེ ཨེཏདཝོཙཱཏི པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ དསབལསྶ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ དིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨིམསྨིཾ ལོཀེ མཱུལགནྡྷོ ནཱམ ཨཏྠི, སཱརགནྡྷོ ནཱམ ཨཏྠི, པུཔྥགནྡྷོ ནཱམ ཨཏྠི. ཨིམེ པན ཏཡོཔི གནྡྷཱ ཨནུཝཱཏཾཡེཝ གཙྪནྟི, ན པཊིཝཱཏཾ. ཨཏྠི ནུ ཁོ ཀིཉྩི, ཡསྶ པཊིཝཱཏམྤི གནྡྷོ གཙྪཏཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ཨཊྛནྣཾ ཝརཱནཾ གཧཎཀཱལེཡེཝ ཀངྑུཔྤཏྟིསམཡེ ཨུཔསངྐམནཝརསྶ གཧིཏཏྟཱ ཏཀྑཎཾཡེཝ དིཝཱཊྛཱནཏོ ཝུཊྛཱཡ སཏྠུ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཨུཔྤནྣཱཡ ཀངྑཱཡ ཝིནོདནཏྠཾ ཨེཏཾ ‘‘ཏཱིཎིམཱནི, བྷནྟེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཨཝོཙ. ཏཏྠ གནྡྷཛཱཏཱནཱིཏི གནྡྷཛཱཏིཡོ. མཱུལགནྡྷོཏི ¶ མཱུལཝཏྠུཀོ གནྡྷོ, གནྡྷསམྤནྣཾ ཝཱ མཱུལམེཝ མཱུལགནྡྷོ. ཏསྶ ཧི གནྡྷོ ཨནུཝཱཏཾ གཙྪཏི. གནྡྷསྶ པན གནྡྷོ ནཱམ ནཏྠི. སཱརགནྡྷཔུཔྥགནྡྷེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཏྠཱནནྡ, ཀིཉྩི གནྡྷཛཱཏནྟི ཨེཏྠ སརཎགམནཱདཡོ གུཎཝཎྞབྷཱསནཝསེན དིསཱགཱམིཏཱཡ གནྡྷསདིསཏྟཱ གནྡྷཱ, ཏེསཾ ཝཏྠུབྷཱུཏོ པུགྒལོ གནྡྷཛཱཏཾ ནཱམ. གནྡྷོ གཙྪཏཱིཏི ཝཎྞབྷཱསནཝསེན གཙྪཏི. སཱིལཝཱཏི པཉྩསཱིལེན ཝཱ དསསཱིལེན ཝཱ སཱིལཝཱ. ཀལྱཱཎདྷམྨོཏི ཏེནེཝ སཱིལདྷམྨེན ཀལྱཱཎདྷམྨོ སུནྡརདྷམྨོ. ཝིགཏམལམཙྪེརེནཱཏིཨཱདཱིནཾ ¶ ཨཏྠོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༦༠) ཝིཏྠཱརིཏོཝ. དིསཱསཱུཏི ཙཏཱུསུ དིསཱསུ ཙཏཱུསུ ཨནུདིསཱསུ ¶ . སམཎབྲཱཧྨཎཱཏི སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔཱ སམཎབྲཱཧྨཎཱ.

ན པུཔྥགནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏཱིཏི ཝསྶིཀཔུཔྥཱདཱིནཾ གནྡྷོ པཊིཝཱཏཾ ན གཙྪཏི. ན ཙནྡནཾ ཏགརམལླིཀཱ ཝཱཏི ཙནྡནཏགརམལླིཀཱནམྤི གནྡྷོ པཊིཝཱཏཾ ན གཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ. དེཝལོཀེཔི ཕུཊསུམནཱ ནཱམ ཧོཏི, ཏསྶཱ པུཔྥིཏདིཝསེ གནྡྷོ ཡོཛནསཏཾ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི. སོཔི པཊིཝཱཏཾ ཝིདཏྠིམཏྟམྤི རཏནམཏྟམྤི གནྟུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི ཝདནྟི. སཏཉྩ གནྡྷོ པཊིཝཱཏམེཏཱིཏི སཏཉྩ པཎྜིཏཱནཾ བུདྡྷཔཙྩེཀབུདྡྷབུདྡྷཔུཏྟཱནཾ སཱིལཱདིགུཎགནྡྷོ པཊིཝཱཏཾ གཙྪཏི. སབྦཱ དིསཱ སཔྤུརིསོ པཝཱཡཏཱིཏི སཔྤུརིསོ པཎྜིཏོ སཱིལཱདིགུཎགནྡྷེན སབྦཱ དིསཱ པཝཱཡཏི, སབྦཱ དིསཱ གནྡྷེན ཨཝཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༠. ཙཱུལ༹ནིཀཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༡. དསམསྶ དུཝིདྷོ ནིཀྑེཔོ ཨཏྠུཔྤཏྟིཀོཔི པུཙྪཱཝསིཀོཔི. ཀཏརཨཏྠུཔྤཏྟིཡཾ ཀསྶ པུཙྪཱཡ ཀཐིཏནྟི ཙེ? ཨརུཎཝཏིསུཏྟནྟཨཏྠུཔྤཏྟིཡཾ (སཾ. ནི. ༡.༡༨༥ ཨཱདཡོ) ཨཱནནྡཏྠེརསྶ པུཙྪཱཡ ཀཐིཏཾ. ཨརུཎཝཏིསུཏྟནྟོ ཀེན ཀཐིཏོཏི? དྭཱིཧི ¶ བུདྡྷེཧི ཀཐིཏོ སིཁིནཱ ཙ བྷགཝཏཱ ཨམྷཱཀཉྩ སཏྠཱརཱ. ཨིམསྨཱ ཧི ཀཔྤཱ ཨེཀཏིཾསཀཔྤམཏྠཀེ ཨརུཎཝཏིནགརེ ཨརུཎཝཏོ རཉྙོ པབྷཱཝཏིཡཱ ནཱམ མཧེསིཡཱ ཀུཙྪིསྨིཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརིཔཀྐེ ཉཱཎེ མཧཱབྷིནིཀྑམནཾ ནིཀྑམིཏྭཱ སིཁཱི བྷགཝཱ བོདྷིམཎྜེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ ཨརུཎཝཏིཾ ནིསྶཱཡ ཝིཧརནྟོ ཨེཀདིཝསཾ པཱཏོཝ སརཱིརཔྤཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ མཧཱབྷིཀྑུསངྒྷཔརིཝཱརོ ‘‘ཨརུཎཝཏིཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམིཏྭཱ ཝིཧཱརདྭཱརཀོཊྛཀསམཱིཔེ ཋིཏོ ཨབྷིབྷུཾ ནཱམ ཨགྒསཱཝཀཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཏིཔྤགོ ཁོ, བྷིཀྑུ, ཨརུཎཝཏིཾ པིཎྜཱཡ པཝིསིཏུཾ, ཡེན ཨཉྙཏརོ བྲཧྨལོཀོ ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམཱ’’ཏི. ཡཐཱཧ –

‘‘ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སིཁཱི བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨབྷིབྷུཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེསི – ‘ཨཱཡཱམ, བྲཱཧྨཎ, ཡེན ཨཉྙཏརོ བྲཧྨལོཀོ ¶ ཏེནུཔསངྐམིསྶཱམ, ན ཏཱཝ བྷཏྟཀཱལོ བྷཝིསྶཏཱི’ཏི. ‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’ཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱུ བྷིཀྑུ སིཁིསྶ ¶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཙྩསྶོསི. ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སིཁཱི བྷགཝཱ ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཨབྷིབྷཱུ ཙ བྷིཀྑུ ཡེན ཨཉྙཏརོ བྲཧྨལོཀོ ཏེནུཔསངྐམིཾསཱུ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༨༥).

ཏཏྠ མཧཱབྲཧྨཱ སམྨཱསམྦུདྡྷཾ དིསྭཱ ཨཏྟམནོ པཙྩུགྒམནཾ ཀཏྭཱ བྲཧྨཱསནཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ ཨདཱསི, ཐེརསྶཱཔི ཨནུཙྪཝིཀཾ ཨཱསནཾ པཉྙཱཔཡིཾསུ. ནིསཱིདི བྷགཝཱ པཉྙཏྟེ ཨཱསནེ, ཐེརོཔི ཨཏྟནོ པཉྙཏྟཱསནེ ནིསཱིདི. མཧཱབྲཧྨཱཔི དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི.

ཨཐ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, སིཁཱི བྷགཝཱ ཨབྷིབྷུཾ བྷིཀྑུཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘པཊིབྷཱཏུ ཏཾ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨུནོ ཙ བྲཧྨཔརིསཱཡ ཙ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱནཉྩ དྷམྨཱིཀཐཱཏི. ‘ཨེཝཾ, བྷནྟེ’ཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷཱུ བྷིཀྑུ སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ པཊིསྶུཎིཏྭཱ བྲཧྨུནོ ཙ བྲཧྨཔརིསཱཡ ཙ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱནཉྩ དྷམྨིཾ ཀཐཾ ཀཐེསི. ཐེརེ དྷམྨཾ ཀཐེནྟེ བྲཧྨགཎཱ ཨུཛ྄ཛྷཱཡིཾསུ ¶ – ‘‘ཙིརསྶཉྩ མཡཾ སཏྠུ བྲཧྨལོཀཱགམནཾ ལབྷིམྷ, ཨཡཉྩ བྷིཀྑུ ཋཔེཏྭཱ སཏྠཱརཾ སཡཾ དྷམྨཀཐཾ ཨཱརབྷཱི’’ཏི.

སཏྠཱ ཏེསཾ ཨནཏྟམནབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨབྷིབྷུཾ བྷིཀྑུཾ ཨེཏདཝོཙ – ‘‘ཨུཛ྄ཛྷཱཡནྟི ཁོ ཏེ, བྲཱཧྨཎ, བྲཧྨཱ ཙ བྲཧྨཔརིསཱ ཙ བྲཧྨཔཱརིསཛྫཱ ཙ. ཏེན ཧི ཏྭཾ – བྲཱཧྨཎ, བྷིཡྻོསོམཏྟཱཡ སཾཝེཛེཧཱི’’ཏི. ཐེརོ སཏྠུ ཝཙནཾ སམྤཊིཙྪིཏྭཱ ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིཀུབྦནཾ ཀཏྭཱ སཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེནྟོ ‘‘ཨཱརམྦྷཐ ནིཀྐམཐཱ’’ཏི (སཾ. ནི. ༡.༡༨༥) གཱཐཱདྭཡཾ ཨབྷཱསི. ཀིཾ པན ཀཏྭཱ ཐེརོ སཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཝིཉྙཱཔེསཱིཏི? ནཱིལཀསིཎཾ ཏཱཝ སམཱཔཛྫིཏྭཱ སབྦཏྠ ཨནྡྷཀཱརཾ ཕརི, ཏཏོ ‘‘ཀིམིདཾ ཨནྡྷཀཱར’’ནྟི སཏྟཱནཾ ཨཱབྷོགེ ཨུཔྤནྣེ ཨཱལོཀཾ དསྶེསི. ‘‘ཀིཾ ཨཱལོཀོ ཨཡ’’ནྟི ཝིཙིནནྟཱནཾ ཨཏྟཱནཾ དསྶེསི, སཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹ དེཝམནུསྶཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷིཏྭཱ པགྒཎྷིཏྭཱ ཐེརཾཡེཝ ནམསྶམཱནཱ ཨཊྛཾསུ. ཐེརོ ‘‘མཧཱཛནོ མཡ྄ཧཾ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ སརཾ སུཎཱཏཱུ’’ཏི ཨིམཱ ¶ གཱཐཱ ཨབྷཱསི. སབྦེ ཨོསཊཱཡ པརིསཱཡ མཛ྄ཛྷེ ནིསཱིདིཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟསྶ ཝིཡ སདྡཾ ཨསྶོསུཾ. ཨཏྠོཔི ནེསཾ པཱཀཊོ ཨཧོསི.

ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ སདྡྷིཾ ཐེརེན ཨརུཎཝཏིཾ པཙྩཱགནྟྭཱ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ ¶ བྷིཀྑུསངྒྷཾ པུཙྪི – ‘‘ཨསྶུཏྠ ནོ ཏུམྷེ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷིབྷུསྶ བྷིཀྑུནོ བྲཧྨལོཀེ ཋིཏསྶ གཱཐཱཡོ བྷཱསམཱནསྶཱ’’ཏི. ཏེ ‘‘ཨཱམ, བྷནྟེ’’ཏི པཊིཛཱནིཏྭཱ སུཏབྷཱཝཾ ཨཱཝིཀརོནྟཱ ཏདེཝ གཱཐཱདྭཡཾ ཨུདཱཧརིཾསུ. སཏྠཱ ‘‘སཱདྷུ སཱདྷཱུ’’ཏི སཱདྷུཀཱརཾ དཏྭཱ དེསནཾ ནིཊྛཔེསི. ཨེཝཾ ཏཱཝ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨིཏོ ཨེཀཏིཾསཀཔྤམཏྠཀེ སིཁིནཱ བྷགཝཏཱ ཀཐིཏཾ.

ཨམྷཱཀཾ པན བྷགཝཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ པཝཏྟིཏཝརདྷམྨཙཀྐོ སཱཝཏྠིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཛེཊྛམཱུལམཱསཔུཎྞམདིཝསེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེཏྭཱ ཨིམཾ ཨརུཎཝཏིསུཏྟཾ ¶ པཊྛཔེསི. ཨཱནནྡཏྠེརོ བཱིཛནིཾ གཧེཏྭཱ བཱིཛཡམཱནོ ཋིཏཀོཝ ཨཱདིཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ པརིཡོསཱནཱ ཨེཀབྱཉྫནམྤི ཨཧཱཔེཏྭཱ སཀལསུཏྟཾ ཨུགྒཎྷི. སོ པུནདིཝསེ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ དསབལསྶ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ དིཝཱཝིཧཱརཊྛཱནཾ གནྟྭཱ སདྡྷིཝིཧཱརིཀནྟེཝཱསིཀེསུ ཝཏྟཾ དསྶེཏྭཱ པཀྐནྟེསུ ཧིཡྻོ ཀཐིཏཾ ཨརུཎཝཏིསུཏྟཾ ཨཱཝཛྫེནྟོ ནིསཱིདི. ཨཐསྶ སབྦཾ སུཏྟཾ ཝིབྷཱུཏཾ ཨུཔཊྛཱསི. སོ ཙིནྟེསི – ‘‘སིཁིསྶ བྷགཝཏོ ཨགྒསཱཝཀོ བྲཧྨལོཀེ ཋཏྭཱ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ སརཱིརོབྷཱསཾ དསྶེཏྭཱ ཨཏྟནོ སདྡཾ སཱཝེནྟོ དྷམྨཀཐཾ ཀཐེསཱིཏི ཧིཡྻོ སཏྠཱརཱ ཀཐིཏཾ, སཱཝཀསྶ ཏཱཝ ཝིསཡོ ཨེཝརཱུཔོ, དས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ པན སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀིཏྟཀཾ ཋཱནཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻཱ’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣཱཡ ཝིམཏིཡཱ ཝིནོདནཏྠཾ ཏངྑཎེཡེཝ བྷགཝནྟཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ ཏམཏྠཾ པུཙྪི. ཨེཏམཏྠཾ དསྶེཏུཾ ཨཐ ཁོ ཨཱཡསྨཱ ཨཱནནྡོཏི ཝུཏྟཾ.

ཏཏྠ སམྨུཁཱཏི སམྨུཁཱིབྷཱུཏེན མཡཱ ཨེཏཾ སུཏཾ, ན ཨནུསྶཝེན, ན དཱུཏཔརམྤརཱཡཱཏི ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨེཝམཱཧ. ཀཱིཝཏཀཾ པཧོཏི སརེན ཝིཉྙཱཔེཏུནྟི ཀིཏྟཀཾ ཋཱནཾ སརཱིརོབྷཱསེན ཝིཧཏནྡྷཀཱརཾ ཀཏྭཱ སརེན ཝིཉྙཱཔེཏུཾ སཀྐོཏི. སཱཝཀོ སོ, ཨཱནནྡ, ཨཔྤམེཡྻཱ ཏཐཱགཏཱཏི ¶ ཨིདཾ བྷགཝཱ ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཧ – ཨཱནནྡ, ཏྭཾ ཀིཾ ཝདེསི, སོ པདེསཉཱཎེ ཋིཏོ སཱཝཀོ. ཏཐཱགཏཱ པན དས པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཾ པཏྟཱ ཨཔྤམེཡྻཱ. སོ ཏྭཾ ནཁསིཁཱཡ པཾསུཾ གཧེཏྭཱ མཧཱཔཐཝིཔཾསུནཱ སདྡྷིཾ ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཝདེསི. ཨཉྙོ ཧི སཱཝཀཱནཾ ཝིསཡོ, ཨཉྙོ བུདྡྷཱནཾ. ཨཉྙོ སཱཝཀཱནཾ གོཙརོ, ཨཉྙོ བུདྡྷཱནཾ. ཨཉྙཾ སཱཝཀཱནཾ བལཾ, ཨཉྙཾ བུདྡྷཱནནྟི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨིམིནཱ ཨདྷིཔྤཱཡེན ཨཔྤམེཡྻབྷཱཝཾ ཝཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི.

ཐེརོ ¶ ¶ དུཏིཡམྤི པུཙྪི. སཏྠཱ, ‘‘ཨཱནནྡ, ཏྭཾ ཏཱལ༹ཙྪིདྡཾ གཧེཏྭཱ ཨནནྟཱཀཱསེན ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ, ཙཱཏཀསཀུཎཾ གཧེཏྭཱ དིཡཌྜྷཡོཛནསཏིཀེན སུཔཎྞརཱཛེན ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ, ཧཏྠིསོཎྜཱཡ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ མཧཱགངྒཱཡ ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ, ཙཏུརཏནིཀེ ཨཱཝཱཊེ ཨུདཀཾ གཧེཏྭཱ སཏྟཧི སརེཧི ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ, ནཱལི༹ཀོདནམཏྟལཱབྷིཾ མནུསྶཾ གཧེཏྭཱ ཙཀྐཝཏྟིརཉྙཱ ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ, པཾསུཔིསཱཙཀཾ གཧེཏྭཱ སཀྐེན དེཝརཉྙཱ ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ, ཁཛྫོཔནཀཔྤབྷཾ གཧེཏྭཱ སཱུརིཡཔྤབྷཱཡ ཨུཔམེནྟོ ཝིཡ ཀིཾ ནཱམེཏཾ ཝདེསཱིཏི དཱིཔེནྟོ དུཏིཡམྤི ཨཔྤམེཡྻབྷཱཝམེཝ ཝཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཨཧོསི. ཏཏོ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཏྠཱ མཡཱ པུཙྪིཏོ ན ཏཱཝ ཀཐེསི, ཧནྡ ནཾ ཡཱཝཏཏིཡཾ ཡཱཙིཏྭཱ བུདྡྷསཱིཧནཱདཾ ནདཱཔེསྶཱམཱི’’ཏི. སོ ཏཏིཡམྤི ཡཱཙི. ཏཾ དསྶེཏུཾ ཏཏིཡམྤི ཁོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཨཐསྶ བྷགཝཱ བྱཱཀརོནྟོ སུཏཱ ཏེ ཨཱནནྡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཏྠཱ མེ ‘སུཏཱ ཏེ, ཨཱནནྡ, སཧསྶཱི ཙཱུལ༹ནིཀཱ ལོཀདྷཱཏཱུ’ཏི ཨེཏྟཀམེཝ ཝཏྭཱ ཏུཎྷཱི ཛཱཏོ, ཨིདཱནི བུདྡྷསཱིཧནཱདཾ ནདིསྶཏཱི’’ཏི སོ སཏྠཱརཾ ཡཱཙནྟོ ཨེཏསྶ བྷགཝཱ ཀཱལོཏིཨཱདིམཱཧ.

བྷགཝཱཔིསྶ ཝིཏྠཱརཀཐཾ ཀཐེཏུཾ ཏེན ཧཱནནྡཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཾ ཋཱནཾ. ཙནྡིམསཱུརིཡཱཏི ཙནྡིམཱ ཙ སཱུརིཡོ ཙ. པརིཧརནྟཱིཏི ཝིཙརནྟི. དིསཱ བྷནྟཱིཏི སབྦདིསཱ ཨོབྷཱསནྟི. ཝིརོཙནཱཏི ཝིརོཙམཱནཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨེཀཙཀྐཝཱལ༹ཾ པརིཙྪིནྡིཏྭཱ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨིདཱནི ཏཾ སཧསྶགུཎཾ ཀཏྭཱ དསྶེནྟོ ཏཱཝ སཧསྶདྷཱ ལོཀོཏི ཨཱཧ. ཏསྨིཾ སཧསྶདྷཱ ལོཀེཏི ཏསྨིཾ སཧསྶཙཀྐཝཱལེ༹. སཧསྶཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནནྟི ¶ སཧསྶཾ ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱནཾ དེཝལོཀཱནཾ. ཡསྨཱ པན ཨེཀེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལེ༹ ཙཏྟཱརོ ཙཏྟཱརོ མཧཱརཱཛཱནོ ¶ , ཏསྨཱ ཙཏྟཱརི མཧཱརཱཛསཧསྶཱནཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཙཱུལ༹ནིཀཱཏི ཁུདྡིཀཱ. ཨཡཾ སཱཝཀཱནཾ ཝིསཡོ. ཀསྨཱ པནེསཱ ཨཱནཱིཏཱཏི? མཛ྄ཛྷིམིཀཱཡ ལོཀདྷཱཏུཡཱ པརིཙྪེདདསྶནཏྠཾ.

ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཱ. ཏཱཝ སཧསྶདྷཱཏི ཏཱཝ སཧསྶབྷཱགེན. དྭིསཧསྶཱི མཛ྄ཛྷིམིཀཱ ལོཀདྷཱཏཱུཏི ཨཡཾ སཧསྶཙཀྐཝཱལཱ༹ནི སཧསྶབྷཱགེན གཎེཏྭཱ དསསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎཱ དྭིསཧསྶཱི མཛ྄ཛྷིམིཀཱ ནཱམ ལོཀདྷཱཏུ. ཨཡཾ སཱཝཀཱནཾ ཨཝིསཡོ, བུདྡྷཱནམེཝ ཝིསཡོ. ཨེཏྟཀེཔི ཧི ཋཱནེ ཏཐཱགཏཱ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ སརཱིརོབྷཱསཾ དསྶེཏྭཱ སརེན ཝིཉྙཱཔེཏུཾ སཀྐོནྟཱིཏི དཱིཔེཏི. ཨེཏྟཀེན བུདྡྷཱནཾ ཛཱཏིཀྑེཏྟཾ ནཱམ དསྶིཏཾ. བོདྷིསཏྟཱནཉྷི པཙྪིམབྷཝེ ¶ དེཝལོཀཏོ ཙཝིཏྭཱ མཱཏུཀུཙྪིཡཾ པཊིསནྡྷིགྒཧཎདིཝསེ ཙ ཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནདིཝསེ ཙ མཧཱབྷིནིཀྑམནདིཝསེ ཙ སམྦོདྷིདྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཨཱཡུསངྑཱརཝོསྶཛྫནཔརིནིབྦཱནདིཝསེསུ ཙ ཨེཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཀམྤཏི.

ཏིསཧསྶཱི མཧཱསཧསྶཱིཏི སཧསྶིཏོ པཊྛཱཡ ཏཏིཡཱཏི ཏིསཧསྶཱི, སཧསྶཾ སཧསྶདྷཱ ཀཏྭཱ གཎིཏཾ མཛ྄ཛྷིམིཀཾ སཧསྶདྷཱ ཀཏྭཱ གཎིཏཏྟཱ མཧནྟེཧི སཧསྶེཧི གཎིཏཱཏི མཧཱསཧསྶཱི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎོ ལོཀོ དསྶིཏོ ཧོཏི. བྷགཝཱ ཨཱཀངྑམཱནོ ཨེཏྟཀེ ཋཱནེ ཨནྡྷཀཱརཾ ཝིདྷམེཏྭཱ སརཱིརོབྷཱསཾ དསྶེཏྭཱ སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻཱཏི. གཎཀཔུཏྟཏིསྶཏྠེརོ པན ཨེཝམཱཧ – ‘‘ན ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཡཱ ཨེཝཾ པརིམཱཎཾ. ཨིདཉྷི ཨཱཙརིཡཱནཾ སཛ྄ཛྷཱཡམུལ༹ྷཀཾ ཝཱཙཱཡ པརིཧཱིནཊྛཱནཾ, དསཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹པརིམཱཎཾ པན ཋཱནཾ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུ ནཱམཱ’’ཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཧི བྷགཝཏཱ ཨཱཎཱཀྑེཏྟཾ ནཱམ དསྶིཏཾ. ཨེཏསྨིཉྷི ¶ ཨནྟརེ ཨཱཊཱནཱཊིཡཔརིཏྟཨིསིགིལིཔརིཏྟདྷཛགྒཔརིཏྟབོཛ྄ཛྷངྒཔརིཏྟཁནྡྷཔརིཏྟ- མོརཔརིཏྟམེཏྟཔརིཏྟརཏནཔརིཏྟཱནཾ ཨཱཎཱ ཕརཏི. ཡཱཝཏཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱཏི ཡཏྟཀཾ ཋཱནཾ ཨིཙྪེཡྻ, ཨིམིནཱ ཝིསཡཀྑེཏྟཾ ¶ དསྶེཏི. བུདྡྷཱནཉྷི ཝིསཡཀྑེཏྟསྶ པམཱཎཔརིཙྪེདོ ནཱམ ནཏྠི, ནཏྠིཀབྷཱཝེ ཙསྶ ཨིམཾ ཨོཔམྨཾ ཨཱཧརནྟི – ཀོཊིསཏསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹མྷི ཡཱཝ བྲཧྨལོཀཱ སཱསཔེཧི པཱུརེཏྭཱ སཙེ ཀོཙི པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ ཨེཀཾ སཱསཔཾ པཀྑིཔནྟོ ཨཱགཙྪེཡྻ, སབྦེཔི ཏེ སཱསཔཱ པརིཀྑཡཾ གཙྪེཡྻུཾ, ན ཏྭེཝ པུརཏྠིམཱཡ དིསཱཡ ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི. དཀྑིཎཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ བུདྡྷཱནཾ ཨཝིསཡོ ནཱམ ནཏྠི.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ ཐེརོ ཙིནྟེསི – ‘‘སཏྠཱ ཨེཝམཱཧ – ‘ཨཱཀངྑམཱནོ, ཨཱནནྡ, ཏཐཱགཏོ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻ, ཡཱཝཏཱ པན ཨཱཀངྑེཡྻཱ’ཏི. ཝིསམོ ཁོ པནཱཡཾ ལོཀོ, ཨནནྟཱནི ཙཀྐཝཱལཱ༹ནི, ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ སཱུརིཡོ ཨུགྒཏོ ཧོཏི, ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ མཛ྄ཛྷེ ཋིཏོ, ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ ཨཏྠངྒཏོ. ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ པཋམཡཱམོ ཧོཏི, ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ མཛ྄ཛྷིམཡཱམོ, ཨེཀསྨིཾ ཋཱནེ པཙྪིམཡཱམོ. སཏྟཱཔི ཀམྨཔྤསུཏཱ, ཁིཌྜཱཔསུཏཱ, ཨཱཧཱརཔྤསུཏཱཏི ཨེཝཾ ཏེཧི ཏེཧི ཀཱརཎེཧི ཝིཀྑིཏྟཱ ཙ པམཏྟཱ ཙ ཧོནྟི. ཀཐཾ ནུ ཁོ ཏེ སཏྠཱ སརེན ཝིཉྙཱཔེཡྻཱ’’ཏི. སོ ཨེཝཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཝིམཏིཙྪེདནཏྠཾ ཏཐཱགཏཾ པུཙྪནྟོ ཡཐཱ ཀཐཾ པནཱཏིཨཱདིམཱཧ.

ཨཐསྶ ¶ སཏྠཱ བྱཱཀརོནྟོ ཨིདྷཱནནྡ, ཏཐཱགཏོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨོབྷཱསེན ཕརེཡྻཱཏི སརཱིརོབྷཱསེན ཕརེཡྻ. ཕརམཱནོ པནེས ཀིཾ ཀརེཡྻཱཏི? ཡསྨིཾ ཋཱནེ སཱུརིཡོ པཉྙཱཡཏི, ཏཏྠ ནཾ ཨཏྟནོ ཨཱནུབྷཱཝེན ཨཏྠཾ གམེཡྻ. ཡཏྠ པན ན པཉྙཱཡཏི, ཏཏྠ ནཾ ཨུཊྛཱཔེཏྭཱ མཛ྄ཛྷེ ཋཔེཡྻ ¶ . ཏཏོ ཡཏྠ སཱུརིཡོ པཉྙཱཡཏི, ཏཏྠ མནུསྶཱ ‘‘ཨདྷུནཱཝ སཱུརིཡོ པཉྙཱཡིཏྠ, སོ ཨིདཱནེཝ ཨཏྠངྒམིཏོ, ནཱགཱཝཊྚོ ནུ ཁོ ཨཡཾ, བྷཱུཏཱཝཊྚཡཀྑཱཝཊྚདེཝཏཱཝཊྚཱནཾ ཨཉྙཏརོ’’ཏི ཝིཏྟཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ. ཡཏྠ པན ན པཉྙཱཡཏི, ཏཏྠ མནུསྶཱ ‘‘ཨདྷུནཱཝ སཱུརིཡོ ཨཏྠངྒམིཏོ, སྭཱཡཾ ཨིདཱནེཝ ཨུཊྛིཏོ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཨཡཾ ནཱགཱཝཊྚབྷཱུཏཱཝཊྚཡཀྑཱཝཊྚདེཝཏཱཝཊྚཱནཾ ཨཉྙཏརོ’’ཏི ཝིཏཀྐཾ ཨུཔྤཱདེཡྻུཾ. ཏཏོ ཏེསུ མནུསྶེསུ ཨཱལོཀཉྩ ཨནྡྷཀཱརཉྩ ཨཱཝཛྫིཏྭཱ ‘‘ཀིཾ པཙྩཡཱ ནུ ཁོ ཨིད’’ནྟི པརིཡེསམཱནེསུ སཏྠཱ ནཱིལཀསིཎཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ ¶ བཧལནྡྷཀཱརཾ པཏྠརེཡྻ. ཀསྨཱ? ཏེསཾ ཀམྨཱདིཔྤསུཏཱནཾ སཏྟཱནཾ སནྟཱསཛནནཏྠཾ. ཨཐ ནེསཾ སནྟཱསཾ ཨཱཔནྣབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨོདཱཏཀསིཎསམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫིཏྭཱ པཎྜརཾ གྷནབུདྡྷརསྨིཾ ཝིསྶཛྫེནྟོ ཙནྡསཧསྶསཱུརིཡསཧསྶཨུཊྛཱནཀཱལོ ཝིཡ ཨེཀཔྤཧཱརེནེཝ སབྦཾ ཨེཀཱལོཀཾ ཀརེཡྻ. ཏཉྩ ཁོ ཏིལབཱིཛམཏྟེན ཀཱཡཔྤདེསེན ཨོབྷཱསཾ མུཉྩནྟོ. ཡོ ཧི ཙཀྐཝཱལ༹པཐཝིཾ དཱིཔཀཔལླཀཾ ཀཏྭཱ མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ ཏེལཾ ཀཏྭཱ སིནེརུཾ ཝཊྚིཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ སིནེརུམུདྡྷནི ཋཔེཏྭཱ ཛཱལེཡྻ, སོ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ཡེཝ ཨཱལོཀཾ ཀརེཡྻ. ཏཏོ པརཾ ཝིདཏྠིམྤི ཨོབྷཱསེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. ཏཐཱགཏོ པན ཏིལཕལཔྤམཱཎེན སརཱིརཔྤདེསེན ཨོབྷཱསཾ མུཉྩིཏྭཱ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཨེཀོབྷཱསཾ ཀརེཡྻ ཏཏོ ཝཱ པན བྷིཡྻོ. ཨེཝཾ མཧནྟཱ ཧི བུདྡྷགུཎཱཏི.

ཏཾ ཨཱལོཀཾ སཉྫཱནེཡྻུནྟི ཏཾ ཨཱལོཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཡེན སཱུརིཡོ ཨཏྠཉྩེཝ གམིཏོ ཨུཊྛཱཔིཏོ ཙ, བཧལནྡྷཀཱརཉྩ ཝིསྶཊྛཾ, ཨེས སོ པུརིསོ ཨིདཱནི ཨཱལོཀཾ ཀཏྭཱ ཋིཏོ, ཨཧོ ཨཙྪརིཡཔུརིསོ’’ཏི ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶམཱནཱ ནིསཱིདེཡྻུཾ. སདྡམནུསྶཱཝེཡྻཱཏི ¶ དྷམྨཀཐཱསདྡམནུསྶཱཝེཡྻ. ཡོ ཧི ཨེཀཾ ཙཀྐཝཱལ༹པབྦཏཾ བྷེརིཾ ཀཏྭཱ མཧཱཔཐཝིཾ བྷེརིཙམྨཾ ཀཏྭཱ སིནེརུཾ དཎྜཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙསྨིཾ སིནེརུམཏྠཀེ ཋཔེཏྭཱ ཨཱཀོཊེཡྻ, སོ ཨེཀཙཀྐཝཱལེ༹ཡེཝ ཏཾ སདྡཾ སཱཝེཡྻ, པརཏོ ཝིདཏྠིམྤི ཨཏིཀྐཱམེཏུཾ ན སཀྐུཎེཡྻ. ཏཐཱགཏོ པན པལླངྐེ ཝཱ པཱིཋེ ཝཱ ནིསཱིདིཏྭཱ ཏིསཧསྶིམཧཱསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ སརེན ཝིཉྙཱཔེཏི, ཏཏོ ཝཱ པན བྷིཡྻོ, ཨེཝཾ མཧཱནུབྷཱཝཱ ཏཐཱགཏཱཏི. ཨིཏི བྷགཝཱ ཨིམིནཱ ཨེཏྟཀེན ཝིསཡཀྑེཏྟམེཝ དསྶེཏི.

ཨིམཉྩ ¶ པན བུདྡྷསཱིཧནཱདཾ སུཏྭཱ ཐེརསྶ ཨབྦྷནྟརེ བལཝཔཱིཏི ཨུཔྤནྣཱ, སོ པཱིཏིཝསེན ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེནྟོ ལཱབྷཱ ཝཏ མེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཡསྶ མེ སཏྠཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀོཏི ཡསྶ མཡ྄ཧཾ སཏྠཱ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀོ, ཏསྶ མཡ྄ཧཾ ཨེཝཾམཧིདྡྷིཀསྶ སཏྠུ པཊིལཱབྷོ ལཱབྷཱ ཙེཝ སུལདྡྷཉྩཱཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཡྭཱཧཾ ཨེཝརཱུཔསྶ སཏྠུནོ པཏྟཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརིཏུཾ, པཱདཔརིཀམྨཾ པིཊྛིཔརིཀམྨཾ ཀཱཏུཾ, མུཁདྷོཝནཨུདཀནྷཱནོདཀཱནི དཱཏུཾ, གནྡྷཀུཊིཔརིཝེཎཾ སམྨཛྫིཏུཾ, ཨུཔྤནྣཱཡ ཀངྑཱཡ པཉྷཾ པུཙྪིཏུཾ, མདྷུརདྷམྨཀཐཉྩ ¶ སོཏུཾ ལབྷཱམི, ཨེཏེ སབྦེཔི མཡ྄ཧཾ ལཱབྷཱ ཙེཝ སུལདྡྷཉྩཱཏིཔི སནྡྷཱཡ ཨེཝམཱཧ. ཨེཏྠ ཙ བྷགཝཏོ ཨནྡྷཀཱརཱལོཀསདྡསཝནསངྑཱཏཱནཾ ཨིདྡྷཱིནཾ མཧནྟཏཱཡ མཧིདྡྷིཀཏཱ, ཏཱསཾཡེཝ ཨནུཕརཎེན མཧཱནུབྷཱཝཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཨུདཱཡཱིཏི ལཱལུ༹དཱཡིཏྠེརོ. སོ ཀིར པུབྦེ ཨུཔཊྛཱཀཏྠེརེ ཨཱགྷཱཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཙརཏི. ཏསྨཱ ཨིདཱནི ཨོཀཱསཾ ལབྷིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ བུདྡྷསཱིཧནཱདཔརིཡོསཱནེ ཛལམཱནཾ དཱིཔསིཁཾ ནིབྦཱཔེནྟོ ཝིཡ ཙརནྟསྶ གོཎསྶ ཏུཎྜེ པཧཱརཾ དེནྟོ ཝིཡ བྷཏྟབྷརིཏཾ ¶ པཱཏིཾ ཨཝཀུཛྫནྟོ ཝིཡ ཐེརསྶ པསཱདབྷངྒཾ ཀརོནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཨེཝཾ ཝུཏྟེ བྷགཝཱཏི ཨེཝཾ ཨུདཱཡིཏྠེརེན ཝུཏྟེ བྷགཝཱ ཡཐཱ ནཱམ པཔཱཏཏཊེ ཋཏྭཱ པཝེདྷམཱནཾ པུརིསཾ ཨེཀམནྟེ ཋིཏོ ཧིཏེསཱི པུརིསོ ‘‘ཨིཏོ ཨེཧི ཨིཏོ ཨེཧཱི’’ཏི པུནཔྤུནཾ ཝདེཡྻ, ཨེཝམེཝཾ ཨུདཱཡིཏྠེརཾ ཏསྨཱ ཝཙནཱ ནིཝཱརེནྟོ མཱ ཧེཝཾ ཨུདཱཡི, མཱ ཧེཝཾ ཨུདཱཡཱིཏི ཨཱཧ. ཏཏྠ ཧཱིཏི ནིཔཱཏམཏྟཾ, མཱ ཨེཝཾ ཨཝཙཱཏི ཨཏྠོ. མཧཱརཛྫནྟི ཙཀྐཝཏྟིརཛྫཾ. ནནུ ཙ སཏྠཱ ཨེཀསྶ སཱཝཀསྶ དྷམྨདེསནཱཡ ཨུཔྤནྣཔསཱདསྶ མཧཱནིསཾསཾ ཨཔརིཙྪིནྣཾ ཨཀཱསི, སོ ཀསྨཱ ཨིམསྶ བུདྡྷསཱིཧནཱདཾ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣསྶ པསཱདསྶ ཨཱནིསཾསཾ པརིཙྪིནྡཏཱིཏི? ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཨེཏྟཀཨཏྟབྷཱཝཔརིམཱཎཏྟཱ. དནྡྷཔཉྙོཔི ཧི སོཏཱཔནྣོ སཏྟཀྑཏྟུཾ དེཝེསུ ཙ མནུསྶེསུ ཙ ཨཏྟབྷཱཝཾ པཊིལབྷཏི, ཏེནསྶ གཏིཾ པརིཙྪིནྡནྟོ ཨེཝམཱཧ. དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཋཏྭཱ. པརིནིབྦཱཡིསྶཏཱིཏི ཨཔྤཙྩཡཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦཱཡིསྶཏི. ཨིཏི ནིབྦཱནེན ཀཱུཊཾ གཎྷནྟོ ཨིམཾ སཱིཧནཱདསུཏྟཾ ནིཊྛཱཔེསཱིཏི.

ཨཱནནྡཝགྒོ ཏཏིཡོ.

(༩) ༤. སམཎཝགྒོ

༡. སམཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༢. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ སམཎིཡཱནཱིཏི སམཎསནྟཀཱནི. སམཎཀརཎཱིཡཱནཱིཏི སམཎེན ཀཏྟབྦཀིཙྩཱནི. ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནནྟིཨཱདཱིསུ སམཱདཱནཾ ཝུཙྩཏི གཧཎཾ, ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཡ སམཱདཱནཾ གཧཎཾ པཱུརཎཾ ¶ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱསམཱདཱནཾ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཏྠ ཙ སཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཙིཏྟཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ, པཉྙཱ ཨདྷིཔཉྙཱཏི ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏྠ པཉྩསཱིལཾ སཱིལཾ ¶ ནཱམ, ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ དསསཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ ནཱམ, ཏམྤི ཨུཔཱདཱཡ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ ནཱམ. ཨཔིཙ སབྦམྤི ལོཀིཡསཱིལཾ སཱིལཾ ནཱམ, ལོཀུཏྟརསཱིལཾ ཨདྷིསཱིལཾ, ཏདེཝ སིཀྑིཏབྦཏོ སིཀྑཱཏི ཝུཙྩཏི. ཀཱམཱཝཙརཙིཏྟཾ པན ཙིཏྟཾ ནཱམ, ཏཾ ཨུཔཱདཱཡ རཱུཔཱཝཙརཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ ནཱམ, ཏམྤི ཨུཔཱདཱཡ ཨརཱུཔཱཝཙརཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ ནཱམ. ཨཔིཙ སབྦམྤི ལོཀིཡཙིཏྟཾ ཙིཏྟམེཝ, ལོཀུཏྟརཾ ཨདྷིཙིཏྟཾ. པཉྙཱཡཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨིམཱནི ཏཱིཎི སམཎཀརཎཱིཡཱནི, ཏསྨཱ. ཏིབྦོཏི བཧལོ. ཚནྡོཏི ཀཏྟུཀམྱཏཱཀུསལཙྪནྡོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟནྟེ ཏིསྶོ སིཀྑཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ ཀཐིཏཱཏི.

༢. གདྲབྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༣. དུཏིཡེ པིཊྛིཏོ པིཊྛིཏོཏི པཙྪཏོ པཙྪཏོ. ཨཧམྤི དམྨོ ཨཧམྤི དམྨོཏི ཨཧམྤི ‘‘དམྨོ དམྨམཱནོ’’ཏི ཝདམཱནོ གཱཝཱིཏི. སེཡྻཐཱཔི གུནྣནྟི ཡཐཱ གཱཝཱིནཾ. གཱཝོ ཧི ཀཱལཱ༹པི རཏྟཱཔི སེཏཱདིཝཎྞཱཔི ཧོནྟི, གདྲབྷསྶ པན ཏཱདིསོ ཝཎྞོ ནཱམ ནཏྠི. ཡཐཱ ཙ ཝཎྞོ, ཨེཝཾ སརོཔི པདམྤི ཨཉྙཱདིསམེཝ. སེསཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨིམསྨིམྤི སུཏྟེ ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶིཀཱཝ ཀཐིཏཱཏི.

༣. ཁེཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༤. ཏཏིཡེ ¶ པཊིཀཙྩེཝཱཏི པཋམམེཝ. སུཀཊྛཾ ཀརོཏཱིཏི ནངྒལེན སུཀཊྛཾ ཀརོཏི. སུམཏིཀཏནྟི མཏིཡཱ སུཊྛུ སམཱིཀཏཾ. ཀཱལེནཱཏི ཝཔིཏབྦཡུཏྟཀཱལེན. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨིདྷཱཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶིཀཱཝ ཀཐིཏཱ.

༤. ཝཛྫིཔུཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༥. ཙཏུཏྠེ ¶ ཝཛྫིཔུཏྟཀོཏི ཝཛྫིརཱཛཀུལསྶ པུཏྟོ. དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏནྟི པཎྞཱསཱདྷིཀཾ སིཀྑཱཔདསཏཾ. ཏསྨིཾ སམཡེ པཉྙཏྟཱནི སིཀྑཱཔདཱནེཝ སནྡྷཱཡེཏཾ ¶ ཝུཏྟཾ. སོ ཀིར བྷིཀྑུ ཨཛྫཝསམྤནྣོ ཨུཛུཛཱཏིཀོ ཨཝངྐོ ཨཀུཊིལོ, ཏསྨཱ ‘‘ཨཧཾ ཨེཏྟཀཱནི སིཀྑཱཔདཱནི རཀྑིཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཾ ཝཱ ན ཝཱ’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ སཏྠུ ཨཱརོཙེསི. སཀྐོམཧནྟི སཀྐོམི ཨཧཾ. སོ ཀིར ‘‘ཨེཏྟཀེསུ སིཀྑཱཔདེསུ སིཀྑནྟསྶ ཨགརུ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑིཏུ’’ནྟི མཉྙམཱནོ ཨེཝམཱཧ. ཨཐ བྷགཝཱ ཡཐཱ ནཱམ པཉྙཱས ཏིཎཀལཱཔིཡོ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ཀལཱཔིཡསཏཾ བནྡྷིཏྭཱ སཱིསེ ཋཔེཡྻ, ཨེཝམེཝ ཨེཀིསྶཱཔི སིཀྑཱཡ སིཀྑིཏུཾ ཨསཀྐོནྟསྶ ཨཔརཱ དྭེཔི སིཀྑཱ ཨུཔརི པཀྑིཔནྟོ ཏསྨཱཏིཧ ཏྭཾ བྷིཀྑཱུཏིཨཱདིམཱཧ. སུཁུམཱལོ ཀིར ཨུཏྟརོ ནཱམ ཛཱནཔདམནུསྶོ ལོཧཔཱསཱདཝིཧཱརེ ཝསཏི. ཨཐ ནཾ དཧརབྷིཀྑཱུ ཨཱཧཾསུ – ‘‘ཨུཏྟར, ཨགྒིསཱལཱ ཨོཝསྶཏི, ཏིཎཾ ཀཔྤིཡཾ ཀཏྭཱ དེཧཱི’’ཏི. ཏཾ ཨཱདཱཡ ཨཊཝིཾ གནྟྭཱ ཏེན ལཱཡིཏཾ ཏིཎཾཡེཝ ཀརལེ༹ བནྡྷིཏྭཱ ‘‘པཉྙཱས ཀརལེ༹ གཧེཏུཾ སཀྑིསྶསི ཨུཏྟརཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. སོ ‘‘ན སཀྑིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཨསཱིཏིཾ པན སཀྑིསྶསཱིཏི? ན སཀྑིསྶཱམི, བྷནྟེཏི. ཨེཀཾ ཀརལ༹སཏཾ སཀྑིསྶསཱིཏི? ཨཱམ, བྷནྟེ, གཎྷིསྶཱམཱིཏི. དཧརབྷིཀྑཱུ ཀརལ༹སཏཾ བནྡྷིཏྭཱ ཏསྶ སཱིསེ ཋཔཡིཾསུ. སོ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ནིཏྠུནནྟོ གནྟྭཱ ཨགྒིསཱལཱཡ སམཱིཔེ པཱཏེསི. ཨཐ ནཾ བྷིཀྑཱུ ‘‘ཀིལནྟརཱུཔོསི ཨུཏྟརཱ’’ཏི ཨཱཧཾསུ. ཨཱམ, བྷནྟེ, དཧརཱ བྷིཀྑཱུ མཾ ཝཉྩེསུཾ, ཨིམཾ ཨེཀམྤི ཀརལ༹སཏཾ ཨུཀྑིཔིཏུཾ ཨསཀྐོནྟཾ མཾ ‘‘པཎྞཱས ཀརལེ༹ ཨུཀྑིཔཱཧཱི’’ཏི ཝདིཾསུ. ཨཱམ, ཨུཏྟར, ཝཉྩཡིཾསུ ཏནྟི. ཨེཝཾ སམྤདམིདཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིདྷཱཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶིཀཱཝ ཀཐིཏཱ.

༥. སེཀྑསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༦. པཉྩམེ ¶ ཨུཛུམགྒཱནུསཱརིནོཏི ཨུཛུམགྒོ ཝུཙྩཏི ཨརིཡམགྒོ, ཏཾ ཨནུསྶརནྟསྶ པཊིཔནྣཀསྶཱཏི ཨཏྠོ. ཁཡསྨིཾ པཋམཾ ཉཱཎནྟི པཋམམེཝ མགྒཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫཏི. མགྒོ ཧི ཀིལེསཱནཾ ཁེཔནཏོ ཁཡོ ནཱམ, ཏཾསམྤཡུཏྟཾ ¶ ཉཱཎཾ ཁཡསྨིཾ ཉཱཎཾ ནཱམ. ཏཏོ ¶ ཨཉྙཱ ཨནནྟརཱཏི ཏཏོ ཙཏུཏྠམགྒཉཱཎཏོ ཨནནྟརཱ ཨཉྙཱ ཨུཔྤཛྫཏི, ཨརཧཏྟཕལཾ ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཉྙཱཝིམུཏྟསྶཱཏི ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟསྶ. ཉཱཎཾ ཝེ ཧོཏཱིཏི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ཧོཏི. ཨིཏི སུཏྟེཔི གཱཐཱསུཔི སཏྟ སེཁཱ ཀཐིཏཱ. ཨཝསཱནེ པན ཁཱིཎཱསཝོ དསྶིཏོཏི.

༦. པཋམསིཀྑཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༧. ཚཊྛེ ཨཏྟཀཱམཱཏི ཨཏྟནོ ཧིཏཀཱམཱ. ཡཏྠེཏཾ སབྦཾ སམོདྷཱནཾ གཙྪཏཱིཏི ཡཱསུ སིཀྑཱསུ སབྦམེཏཾ དིཡཌྜྷསིཀྑཱཔདསཏཾ སངྒཧཾ གཙྪཏི. པརིཔཱུརཀཱརཱི ཧོཏཱིཏི སམཏྟཀཱརཱི ཧོཏི. མཏྟསོ ཀཱརཱིཏི པམཱཎེན ཀཱརཀོ, སབྦེན སབྦཾ ཀཱཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནཱིཏི ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསསིཀྑཱཔདཱནི. ཏཏྲཱཔི སངྒྷཱདིསེསཾ ཁུདྡཀཾ, ཐུལླཙྩཡཾ ཨནུཁུདྡཀཾ ནཱམ. ཐུལླཙྩཡཉྩ ཁུདྡཀཾ, པཱཙིཏྟིཡཾ ཨནུཁུདྡཀཾ ནཱམ, པཱཙིཏྟིཡཉྩ ཁུདྡཀཾ, པཱཊིདེསནིཡདུཀྐཊདུབྦྷཱསིཏཱནི ཨནུཁུདྡཀཱནི ནཱམ. ཨིམེ པན ཨངྒུཏྟརམཧཱནིཀཱཡཝལ༹ཉྫནཀཨཱཙརིཡཱ ‘‘ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི ཋཔེཏྭཱ སེསཱནི སབྦཱནིཔི ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱནཱི’’ཏི ཝདནྟི. ཏཱནི ཨཱཔཛྫཏིཔི ཝུཊྛཱཏིཔཱིཏི ཨེཏྠ པན ཁཱིཎཱསཝོ ཏཱཝ ལོཀཝཛྫཾ ནཱཔཛྫཏི, པཎྞཏྟིཝཛྫམེཝ ཨཱཔཛྫཏི. ཨཱཔཛྫནྟོ ཙ ཀཱཡེནཔི ཝཱཙཱཡཔི ཙིཏྟེནཔི ཨཱཔཛྫཏི. ཀཱཡེན ཨཱཔཛྫནྟོ ཀུཊིཀཱརསཧསེཡྻཱདཱིནི ཨཱཔཛྫཏི, ཝཱཙཱཡ ཨཱཔཛྫནྟོ སཉྩརིཏྟཔདསོདྷམྨཱདཱིནི, ཙིཏྟེན ཨཱཔཛྫནྟོ རཱུཔིཡཔཊིགྒཧཎཾ ཨཱཔཛྫཏི. སེཀྑེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ན ཧི མེཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨབྷབྦཏཱ ཝུཏྟཱཏི, བྷིཀྑཝེ, ན ཧི མཡཱ ཨེཏྠ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫནེ ཙ ཝུཊྛཱནེ ཙ ཨརིཡཔུགྒལསྶ ཨབྷབྦཏཱ ཀཐིཏཱ. ཨཱདིབྲཧྨཙརིཡཀཱནཱིཏི ¶ མགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ ཨཱདིབྷཱུཏཱནི ཙཏྟཱརི མཧཱསཱིལསིཀྑཱཔདཱནི. བྲཧྨཙརིཡསཱརུཔྤཱནཱིཏི ཏཱནིཡེཝ ཙཏུམགྒབྲཧྨཙརིཡསྶ སཱརུཔྤཱནི ཨནུཙྪཝིཀཱནི. ཏཏྠཱཏི ཏེསུ སིཀྑཱཔདེསུ. དྷུཝསཱིལོཏི ནིབདྡྷསཱིལོ. ཋིཏསཱིལོཏི པཏིཊྛིཏསཱིལོ. སོཏཱཔནྣོཏི སོཏསངྑཱཏེན ¶ མགྒེན ཕལཾ ¶ ཨཱཔནྣོ. ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོཏི ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ཨཔཏནསབྷཱཝོ. ནིཡཏོཏི སོཏཱཔཏྟིམགྒནིཡཱམེན ནིཡཏོ. སམྦོདྷིཔརཱཡཎོཏི ཨུཔརིམགྒཏྟཡསམྦོདྷིཔརཱཡཎོ.

ཏནུཏྟཱཏི ཏནུབྷཱཝོ. སཀདཱགཱམིནོ ཧི རཱགཱདཡོ ཨབྦྷཔཊལཾ ཝིཡ མཙྪིཀཱཔཏྟཾ ཝིཡ ཙ ཏནུཀཱ ཧོནྟི, ན བཧལཱ. ཨོརམྦྷཱགིཡཱནནྟི ཧེཊྛཱབྷཱགིཡཱནཾ. སཾཡོཛནཱནནྟི བནྡྷནཱནཾ. པརིཀྑཡཱཏི པརིཀྑཡེན. ཨོཔཔཱཏིཀོ ཧོཏཱིཏི ཨུཔྤནྣཀོ ཧོཏི. ཏཏྠ པརིནིབྦཱཡཱིཏི ཧེཊྛཱ ཨནོཏརིཏྭཱ ཨུཔརིཡེཝ པརིནིབྦཱནདྷམྨོ. ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོཏི ཡོནིགཏིཝསེན ཨནཱགམནདྷམྨོ.

པདེསཾ པདེསཀཱརཱིཏིཨཱདཱིསུ པདེསཀཱརཱི པུགྒལོ ནཱམ སོཏཱཔནྣོ ཙ སཀདཱགཱམཱི ཙ ཨནཱགཱམཱི ཙ, སོ པདེསམེཝ སམྤཱདེཏི. པརིཔཱུརཀཱརཱི ནཱམ ཨརཧཱ, སོ པརིཔཱུརམེཝ སམྤཱདེཏི. ཨཝཉྫྷཱནཱིཏི ཨཏུཙྪཱནི སཕལཱནི སཨུདྲཡཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདྷཱཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶཀཱཝ ཀཐིཏཱ.

༧. དུཏིཡསིཀྑཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༨. སཏྟམེ ཀོལཾཀོལོཏི ཀུལཱ ཀུལཾ གམནཀོ. ཀུལནྟི ཙེཏྠ བྷཝོ ཨདྷིཔྤེཏོ, ཏསྨཱ ‘‘དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཀུལཱནཱི’’ཏི ཨེཏྠཔི དྭེ ཝཱ ཏཡོ ཝཱ བྷཝེཏི ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨཡཉྷི དྭེ ཝཱ བྷཝེ སནྡྷཱཝཏི ཏཡོ ཝཱ, ཨུཏྟམཀོཊིཡཱ ཚ ཝཱ. ཏསྨཱ དྭེ ཝཱ ཏཱིཎི ཝཱ ཙཏྟཱརི ཝཱ པཉྩ ཝཱ ཚ ཝཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཝིཀཔྤོ དཊྛབྦོ. ཨེཀབཱིཛཱིཏི ཨེཀསྶེཝ བྷཝསྶ བཱིཛཾ ཨེཏསྶ ཨཏྠཱིཏི ཨེཀབཱིཛཱི. ཨུདྡྷཾསོཏོཏིཨཱདཱིསུ ཨཏྠི ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི, ཨཏྠི ¶ ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི, ཨཏྠི ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི, ཨཏྠི ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི. ཏཏྠ ཡོ ཨིདྷ ཨནཱགཱམིཕལཾ པཏྭཱ ཨཝིཧཱདཱིསུ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ ཨུཔརཱུཔརི ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨཀནིཊྛཾ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. ཡོ པན ཨཝིཧཱདཱིསུ ནིབྦཏྟོ ཏཏྠེཝ ཨཔརིནིབྦཱཡིཏྭཱ ཨཀནིཊྛམྤི ཨཔྤཏྭཱ ཨུཔརིམབྲཧྨལོཀེ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. ཡོ ཨིཏོ ཙཝིཏྭཱ ¶ ཨཀནིཊྛེཡེཝ ནིབྦཏྟཏི, ཨཡཾ ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ. ཡོ པན ཨཝིཧཱདཱིསུ ཙཏཱུསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཏཏྠེཝ པརིནིབྦཱཡཏི, ཨཡཾ ན ཨུདྡྷཾསོཏོ ན ཨཀནིཊྛགཱམཱི ནཱམ.

ཡཏྠ ¶ ཀཏྠཙི ཨུཔྤནྣོ པན སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ནཱམ. ཨསངྑཱརེན ཨཔྤཡོགེན པཏྟོ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི ནཱམ. ཡོ པན ཀཔྤསཧསྶཱཡུཀེསུ ཨཝིཧེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པཉྩམཾ ཀཔྤསཏཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ, ཨཡཾ ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི ནཱམ. ཨཏཔྤཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱིཏི ཡོ ཨཱཡུཝེམཛ྄ཛྷཾ ཨནཏིཀྐམིཏྭཱ པརིནིབྦཱཡཏི, སོ ཏིཝིདྷོ ཧོཏི. ཀཔྤསཧསྶཱཡུཀེསུ ཏཱཝ ཨཝིཧེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨེཀོ ནིབྦཏྟདིཝསེཡེཝ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎཱཏི. ནོ ཙེ ནིབྦཏྟདིཝསེ པཱཔུཎཱཏི, པཋམསྶ པན ཀཔྤསཏསྶ མཏྠཀེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ པཋམོ ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི. ཨཔརོ ཨེཝཾ ཨསཀྐོནྟོ དྭིནྣཾ ཀཔྤསཏཱནཾ མཏྠཀེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ དུཏིཡོ. ཨཔརོ ཨེཝམྤི ཨསཀྐོནྟོ ཙཏུནྣཾ ཀཔྤསཏཱནཾ མཏྠཀེ པཱཔུཎཱཏི, ཨཡཾ ཏཏིཡོ ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡཱི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ ཋཏྭཱ ཙཏུཝཱིསཏི སོཏཱཔནྣཱ, དྭཱདས སཀདཱགཱམིནོ, ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཨནཱགཱམིནོ, དྭཱདས ཙ ཨརཧནྟོ ཀཐེཏབྦཱ. ཨིམསྨིཾ ཧི སཱསནེ སདྡྷཱདྷུརཾ པཉྙཱདྷུརནྟི ¶ དྭེ དྷུརཱནི, དུཀྑཔཊིཔདཱདནྡྷཱབྷིཉྙཱདཡོ ཙཏསྶོ པཊིཔདཱ. ཏཏྠེཀོ སདྡྷཱདྷུརེན ཨབྷིནིཝིསིཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཏྭཱ ཨེཀམེཝ བྷཝཾ ནིབྦཏྟིཏྭཱ དུཀྑསྶནྟཾ ཀརོཏི, ཨཡམེཀོ ཨེཀབཱིཛཱི. སོ པཊིཔདཱཝསེན ཙཏུབྦིདྷོ ཧོཏི. ཡཐཱ ཙེས, ཨེཝཾ པཉྙཱདྷུརེན ཨབྷིནིཝིཊྛོཔཱིཏི ཨཊྛ ཨེཀབཱིཛིནོ. ཏཐཱ ཀོལཾཀོལཱ སཏྟཀྑཏྟུཔརམཱ ཙཱཏི ཨིམེ ཙཏུཝཱིསཏི སོཏཱཔནྣཱ ནཱམ. ཏཱིསུ པན ཝིམོཀྑེསུ སུཉྙཏཝིམོཀྑེན སཀདཱགཱམིབྷཱུམིཾ པཏྟཱ ཙཏུནྣཾ པཊིཔདཱནཾ ཝསེན ཙཏྟཱརོ སཀདཱགཱམིནོ, ཏཐཱ ཨནིམིཏྟཝིམོཀྑེན པཏྟཱ ཙཏྟཱརོ, ཨཔྤཎིཧིཏཝིམོཀྑེན པཏྟཱ ཙཏྟཱརོཏི ཨིམེ དྭཱདས སཀདཱགཱམིནོ. ཨཝིཧེསུ པན ཏཡོ ཨནྟརཱཔརིནིབྦཱཡིནོ, ཨེཀོ ཨུཔཧཙྩཔརིནིབྦཱཡཱི, ཨེཀོ ཨུདྡྷཾསོཏོ ཨཀནིཊྛགཱམཱིཏི པཉྩ ཨནཱགཱམིནོ, ཏེ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡིནོ པཉྩ, སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡིནོ པཉྩཱཏི དས ཧོནྟི, ཏཐཱ ཨཏཔྤཱདཱིསུ. ཨཀནིཊྛེསུ པན ཨུདྡྷཾསོཏོ ནཏྠི ¶ , ཏསྨཱ ཏཏྠ ཙཏྟཱརོ སསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱི, ཙཏྟཱརོ ཨསངྑཱརཔརིནིབྦཱཡཱིཏི ཨཊྛ, ཨིམེ ཨཊྛཙཏྟཱལཱིས ཨནཱགཱམིནོ. ཡཐཱ པན སཀདཱགཱམིནོ, ཏཐེཝ ཨརཧནྟོཔི དྭཱདས ཝེདིཏབྦཱ. ཨིདྷཱཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶིཀཱཝ ཀཐིཏཱ.

༨. ཏཏིཡསིཀྑཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༨༩. ཨཊྛམེ ¶ ཏཾ ཝཱ པན ཨནབྷིསམྦྷཝཾ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟི ཏཾ ཨརཧཏྟཾ ཨཔཱཔུཎནྟོ ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནྟོ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཊྛཱནེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིདྷཱཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶིཀཱཝ ཀཐིཏཱ. ནཝམཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝ. ཨིདྷཱཔི ཏིསྶོ སིཀྑཱ མིསྶིཀཱཝ ཀཐིཏཱ.

༡༠. དུཏིཡསིཀྑཏྟཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༡. དསམེ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏི ཨེཏྠ ཨརཧཏྟམགྒོ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ ནཱམ. ཕལཾ པན སིཀྑིཏསིཀྑསྶ ཨུཔྤཛྫནཏོ སིཀྑཱཏི ན ཝཏྟབྦཾ.

ཡཐཱ ¶ པུརེ ཏཐཱ པཙྪཱཏི ཡཐཱ པཋམཾ ཏཱིསུ སིཀྑཱསུ སིཀྑཏི, པཙྪཱ ཏཐེཝ སིཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཐཱ ཨདྷོ ཏཐཱ ཨུདྡྷནྟི ཡཐཱ ཧེཊྛིམཀཱཡཾ ཨསུབྷཝསེན པསྶཏི, ཨུཔརིམཀཱཡམྤི ཏཐེཝ ཕརཏི. དུཏིཡཔདེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཡཐཱ དིཝཱ ཏཐཱ རཏྟིནྟི ཡཐཱ དིཝཱ ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཀྑཏི, རཏྟིམྤི ཏཐེཝ སིཀྑཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིབྷུཡྻ དིསཱ སབྦཱཏི སབྦཱ དིསཱ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ. ཨཔྤམཱཎསམཱདྷིནཱཏི ཨརཧཏྟམགྒསམཱདྷིནཱ.

སེཀྑནྟི སིཀྑམཱནཾ སཀརཎཱིཡཾ. པཊིཔདནྟི པཊིཔནྣཀཾ. སཾསུདྡྷཙཱརིཡནྟི སཾསུདྡྷཙརཎཾ པརིསུདྡྷསཱིལཾ. སམྦུདྡྷནྟི ཙཏུསཙྩབུདྡྷཾ. དྷཱིརཾ པཊིཔདནྟགུནྟི ཁནྡྷདྷཱིརཨཱཡཏནདྷཱིརཝསེན དྷཱིརཾ དྷིཏིསམྤནྣཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨནྟཾ གཏཾ. ཝིཉྙཱཎསྶཱཏི ཙརིམཀཝིཉྙཱཎསྶ. ཏཎྷཱཀྑཡཝིམུཏྟིནོཏི ཏཎྷཱཀྑཡཝིམུཏྟིསངྑཱཏཱཡ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏསྶ. པཛྫོཏསྶེཝ ནིབྦཱནནྟི པདཱིཔནིབྦཱནཾ ཝིཡ. ཝིམོཀྑོ ཧོཏི ཙེཏསོཏི ཙིཏྟསྶ ཝིམུཏྟི ཝིམུཙྩནཱ ཨཔྤཝཏྟིབྷཱཝོ ཧོཏི. ཏཎྷཱཀྑཡཝིམུཏྟིནོ ཧི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཙརིམཀཝིཉྙཱཎནིརོདྷེན ¶ པརིནིབྦཱནཾ ཝིཡ ཙེཏསོ ཝིམོཀྑོ ཧོཏི, ན གཏཊྛཱནཾ པཉྙཱཡཏི, ཨཔཎྞཏྟིཀབྷཱཝཱུཔགམོཡེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༡༡. སངྐཝཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༢. ཨེཀཱདསམེ ¶ སངྐཝཱ ནཱམ ཀོསལཱནཾ ནིགམོཏི སངྐཝཱཏི ཨེཝཾནཱམཀོ ཀོསལརཊྛེ ནིགམོ. ཨཱཝཱསིཀོཏི བྷཱརཧཱརོ ནཝེ ཨཱཝཱསེ སམུཊྛཱཔེཏི, པུརཱཎེ པཊིཛགྒཏི. སིཀྑཱཔདཔཊིསཾཡུཏྟཱཡཱཏི སིཀྑཱསངྑཱཏེཧི པདེཧི པཊིསཾཡུཏྟཱཡ, ཏཱིཧི སིཀྑཱཧི སམནྣཱགཏཱཡཱཏི ཨཏྠོ. སནྡསྶེཏཱིཏི ¶ སམྨུཁེ ཝིཡ ཀཏྭཱ དསྶེཏི. སམཱདཔེཏཱིཏི གཎྷཱཔེཏི. སམུཏྟེཛེཏཱིཏི སམུསྶཱཧེཏི. སམྤཧཾསེཏཱིཏི པཊིལདྡྷགུཎེཧི ཝཎྞཾ ཀཐེནྟོ ཝོདཱཔེཏི. ཨདྷིསལླིཁཏེཏི ཨཏིཝིཡ སལླིཁཏི, ཨཏིཝིཡ སལླིཁིཏཾ ཀཏྭཱ སཎྷཾ སཎྷཾ ཀཐེཏཱིཏི ཨཏྠོ.

ཨཙྩཡོཏི ཨཔརཱདྷོ. མཾ ཨཙྩགམཱཏི མཾ ཨཏིཀྐམྨ ཨདྷིབྷཝིཏྭཱ པཝཏྟོ. ཨཧུདེཝ ཨཀྑནྟཱིཏི ཨཧོསིཡེཝ ཨནདྷིཝཱསནཱ. ཨཧུ ཨཔྤཙྩཡོཏི ཨཧོསི ཨཏུཊྛཱཀཱརོ. པཊིགྒཎྷཱཏཱུཏི ཁམཏུ. ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཡཱཏི ཨནཱགཏེ སཾཝརཏྠཱཡ, པུན ཨེཝརཱུཔསྶ ཨཔརཱདྷསྶ དོསསྶ ཁལིཏསྶ ཝཱ ཨཀརཎཏྠཱཡཱཏི ཨཏྠོ. ཏགྒྷཱཏི ཨེཀཾསེན. ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོསཱིཏི ཡཐཱ དྷམྨོ ཋིཏོ, ཏཐཱ ཀརོསི, ཁམཱཔེསཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཾ ཏེ མཡཾ པཊིགྒཎྷཱམཱཏི ཏཾ ཏཝ ཨཔརཱདྷཾ མཡཾ ཁམཱམ. ཝུདྡྷིཧེསཱ, ཀསྶཔ, ཨརིཡསྶ ཝིནཡེཏི ཨེསཱ ཀསྶཔ བུདྡྷསྶ བྷགཝཏོ སཱསནེ ཝུདྡྷི ནཱམ. ཀཏམཱ? ཡཱཡཾ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརིཏྭཱ ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཱཔཛྫནཱ. དེསནཾ པན པུགྒལཱདྷིཊྛཱནཾ ཀརོནྟོ ‘‘ཡོ ཨཙྩཡཾ ཨཙྩཡཏོ དིསྭཱ ཡཐཱདྷམྨཾ པཊིཀརོཏི, ཨཱཡཏིཾ སཾཝརཾ ཨཱཔཛྫཏཱི’’ཏི ཨཱཧ. ན སིཀྑཱཀཱམོཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ ན ཀཱམེཏི ན པཏྠེཏི ན པིཧེཏི. སིཀྑཱསམཱདཱནསྶཱཏི སིཀྑཱཔརིཔཱུརཎསྶ. ན ཝཎྞཝཱདཱིཏི གུཎཾ ན ཀཐེཏི. ཀཱལེནཱཏི ཡུཏྟཔྤཡུཏྟཀཱལེན. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

སམཎཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

(༡༠) ༥. ལོཎཀཔལླཝགྒོ

༡. ཨཙྩཱཡིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༣. པཉྩམསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཨཙྩཱཡིཀཱནཱིཏི ཨཏིཔཱཏིཀཱནི. ཀརཎཱིཡཱནཱིཏི ཨཝསྶཀིཙྩཱནི. ཡཉྷི ན ཨཝསྶཾ ཀཱཏབྦཾ, ཏཾ ཀིཙྩནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཝསྶཾ ཀཱཏབྦཾ ཀརཎཱིཡཾ ནཱམ. སཱིགྷཾ སཱིགྷནྟི ཝེགེན ཝེགེན. ཏསྶ ཁོ ཏནྟི ཨེཏྠ ཏནྟི ནིཔཱཏམཏྟཾ. ནཏྠི སཱ ཨིདྡྷི ཝཱ ཨཱནུབྷཱཝོ ཝཱཏི སཱ ཝཱ ཨིདྡྷི སོ ཝཱ ཨཱནུབྷཱཝོ ནཏྠི. ཨུཏྟརསྭེཏི ཏཏིཡདིཝསེ. ཨུཏུཔརིཎཱམིནཱིཏི ལདྡྷཨུཏུཔརིཎཱམཱནི ཧུཏྭཱ. ཛཱཡནྟིཔཱིཏི ཏཏིཡདིཝསེ ནིཀྑནྟསེཏངྐུརཱནི ཧོནྟི, སཏྟཱཧེ པཏྟེ ནཱིལངྐུརཱནི ཧོནྟི. གབྦྷཱིནིཔི ཧོནྟཱིཏི དིཡཌྜྷམཱསཾ པཏྭཱ གཧིཏགབྦྷཱནི ཧོནྟི. པཙྩནྟིཔཱིཏི ཏཡོ མཱསེ པཏྭཱ པཙྩནྟི. ཨིདཱནི ཡསྨཱ བུདྡྷཱནཾ གཧཔཏིཀེན ཝཱ སསྶེཧི ཝཱ ཨཏྠོ ནཏྠི, སཱསནེ པན ཏཔྤཊིརཱུཔཀཾ པུགྒལཾ ཝཱ ཨཏྠཾ ཝཱ དསྶེཏུཾ ཏཾ ཏཾ ཨོཔམྨཾ ཨཱཧརནྟི. ཏསྨཱ ཡམཏྠཾ དསྶེཏུཀཱམེན ཨེཏཾ ཨཱབྷཏཾ, ཏཾ དསྶེནྟོ ཨེཝམེཝ ཁོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཨཏྠཏོ ཨུཏྟཱནམེཝ. སིཀྑཱ པན ཨིདྷཱཔི མིསྶིཀཱ ཨེཝ ཀཐིཏཱ.

༢. པཝིཝེཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༤. དུཏིཡེ ཙཱིཝརཔཝིཝེཀནྟི ཙཱིཝརཾ ནིསྶཱཡ ཨུཔྤཛྫནཀཀིལེསེཧི ཝིཝིཏྟབྷཱཝཾ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཱཎཱནཱིཏི སཱཎཝཱཀཙེལཱནི. མསཱཎཱནཱིཏི མིསྶཀཙེལཱནི. ཚཝདུསྶཱནཱིཏི མཏསརཱིརཏོ ཚཌྜིཏཝཏྠཱནི, ཨེརཀཏིཎཱདཱིནི ཝཱ གནྠེཏྭཱ ཀཏནིཝཱསནཱནི. པཾསུཀཱུལཱནཱིཏི པཐཝིཡཾ ཚཌྜིཏནནྟཀཱནི. ཏིརཱིཊཱནཱིཏི རུཀྑཏཙཝཏྠཱནི. ཨཛིནཱནཱིཏི ¶ ཨཛིནམིགཙམྨཱནི. ཨཛིནཀྑིཔནྟི ཏདེཝ མཛ྄ཛྷེ ཕཱལིཏཾ, སཧཁུརཀནྟིཔི ཝདནྟི. ཀུསཙཱིརནྟི ཀུསཏིཎཱནི གནྠེཏྭཱ ཀཏཙཱིརཾ. ཝཱཀཙཱིརཕལཀཙཱིརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཀེསཀམྦལནྟི མནུསྶཀེསེཧི ཀཏཀམྦལཾ. ཝཱལཀམྦལནྟི ཨསྶཝཱལཱདཱིཧི ཀཏཀམྦལཾ. ཨུལཱུཀཔཀྑིཀནྟི ཨུལཱུཀཔཏྟཱནི གནྠེཏྭཱ ཀཏནིཝཱསནཾ.

སཱཀབྷཀྑཱཏི ¶ ¶ ཨལླསཱཀབྷཀྑཱ. སཱམཱཀབྷཀྑཱཏི སཱམཱཀཏཎྜུལབྷཀྑཱ. ནཱིཝཱརཱདཱིསུ ནཱིཝཱརཱ ནཱམ ཨརཉྙེ སཡཾ ཛཱཏཝཱིཧིཛཱཏི. དདྡུལནྟི ཙམྨཀཱརེཧི ཙམྨཾ ལིཁིཏྭཱ ཚཌྜིཏཀསཊཾ. ཧཊཾ ཝུཙྩཏི སིལེསོཔི སེཝཱལོཔི ཀཎིཀཱརཱདིརུཀྑནིཡྻཱསོཔི. ཀཎནྟི ཀུཎྜཀཾ. ཨཱཙཱམོཏི བྷཏྟཨུཀྑལིཀཱཡ ལགྒོ ཛྷཱམཨོདནོ. ཏཾ ཚཌྜིཏཊྛཱནེ གཧེཏྭཱ ཁཱདནྟི, ཨོདནཀཉྫིཡནྟིཔི ཝདནྟི. པིཉྙཱཀཱདཡོ པཱཀཊཱཝ. པཝཏྟཕལབྷོཛཱིཏི པཏིཏཕལབྷོཛཱི. བྷུསཱགཱརནྟི ཁལསཱལཾ.

སཱིལཝཱཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེན སམནྣཱགཏོ. དུསྶཱིལྱཉྩསྶ པཧཱིནཾ ཧོཏཱིཏི པཉྩ དུསྶཱིལྱཱནི པཧཱིནཱནི ཧོནྟི. སམྨཱདིཊྛིཀོཏི ཡཱཐཱཝདིཊྛིཀོ. མིཙྪཱདིཊྛཱིཏི ཨཡཱཐཱཝདིཊྛི. ཨཱསཝཱཏི ཙཏྟཱརོ ཨཱསཝཱ. ཨགྒཔྤཏྟོཏི སཱིལགྒཔྤཏྟོ. སཱརཔྤཏྟོཏི སཱིལསཱརཾ པཏྟོ. སུདྡྷོཏི པརིསུདྡྷོ. སཱརེ པཏིཊྛིཏོཏི སཱིལསམཱདྷིཔཉྙཱསཱརེ པཏིཊྛིཏོ.

སེཡྻཐཱཔཱིཏི ཡཐཱ ནཱམ. སམྤནྣནྟི ¶ པརིཔུཎྞཾ པརིཔཀྐསཱལིབྷརིཏཾ. སངྒྷརཱཔེཡྻཱཏི སངྐཌྜྷཱཔེཡྻ. ཨུབྦཧཱཔེཡྻཱཏི ཁལཊྛཱནཾ ཨཱཧརཱཔེཡྻ. བྷུསིཀནྟི བྷུསཾ. ཀོཊྚཱཔེཡྻཱཏི ཨུདུཀྑལེ པཀྑིཔཱཔེཏྭཱ མུསལེཧི པཧརཱཔེཡྻ. ཨགྒཔྤཏྟཱནཱིཏི ཏཎྜུལགྒཾ པཏྟཱནི. སཱརཔྤཏྟཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཡཾ པནེཏྠ ‘‘དུསྶཱིལྱཉྩསྶ པཧཱིནཾ མིཙྪཱདིཊྛི ཙསྶ པཧཱིནཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒེན པཧཱིནབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༣. སརདསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༥. ཏཏིཡེ ཝིདྡྷེཏི ཝལཱཧཀཝིགམེན དཱུརཱིབྷཱུཏེ. དེཝེཏི ཨཱཀཱསེ. ཨབྷིཝིཧཙྩཱཏི ཨབྷིཝིཧནིཏྭཱ. ཡཏོཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཝིརཛནྟི རཱགརཛཱདིརཧིཏཾ. ཏེསཾཡེཝ མལཱནཾ ཝིགཏཏྟཱ ཝཱིཏམལཾ. དྷམྨཙཀྑུནྟི ཙཏུསཙྩདྷམྨཔརིགྒཱཧཀཾ སོཏཱཔཏྟིམགྒཙཀྑུཾ. ནཏྠི ཏཾ སཾཡོཛནནྟི དུཝིདྷམེཝསྶ སཾཡོཛནཾ ནཏྠི, ཨིཏརམྤི པན པུན ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱནེཏུཾ ཨསམཏྠཏཱཡ ནཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཛྷཱནཱནཱགཱམཱི ནཱམ ཀཐིཏོཏི.

༤. པརིསཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༩༦. ཙཏུཏྠེ ¶ ན བཱཧུལིཀཱ ཧོནྟཱིཏི པཙྩཡབཱཧུལླིཀཱ ན ཧོནྟི. ན སཱཐལིཀཱཏི ཏིསྶོ སིཀྑཱ སིཐིལཾ ཀཏྭཱ ན གཎྷནྟི. ཨོཀྐམནེ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱཏི ¶ ཨོཀྐམནཾ ཝུཙྩཏི ཨཝགམནཊྛེན པཉྩ ནཱིཝརཎཱནི, ཏེསུ ནིཀྑིཏྟདྷུརཱ. པཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱཏི ཀཱཡཙིཏྟཨུཔདྷིཝིཝེཀསངྑཱཏེ ཏིཝིདྷེཔི ཝིཝེཀེ པུབྦངྒམཱ. ཝཱིརིཡཾ ཨཱརབྷནྟཱིཏི དུཝིདྷམྤི ཝཱིརིཡཾ པགྒཎྷནྟི. ཨཔྤཏྟསྶཱཏི ཛྷཱནཝིཔསྶནཱམགྒཕལསངྑཱཏསྶ ཨཔྤཏྟཝིསེསསྶ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཙྪིམཱ ¶ ཛནཏཱཏི སདྡྷིཝིཧཱརིཀཨནྟེཝཱསིཀཱདཡོ. དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེཧི ཀཏཾ ཨནུཀརོཏི. ཡཾ ཏཱཡ ཛནཏཱཡ ཨཱཙརིཡུཔཛ྄ཛྷཱཡེསུ དིཊྛཾ, ཏསྶ ཨནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫཏི ནཱམ. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨགྒཝཏཱི པརིསཱཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ པརིསཱ ཨགྒཔུགྒལཝཏཱི ནཱམ ཝུཙྩཏི.

བྷཎྜནཛཱཏཱཏི ཛཱཏབྷཎྜནཱ. ཀལཧཛཱཏཱཏི ཛཱཏཀལཧཱ. བྷཎྜནནྟི ཙེཏྠ ཀལཧསྶ པུབྦབྷཱགོ, ཧཏྠཔརཱམཱསཱདིཝསེན ཝཱིཏིཀྐམོ ཀལཧོ ནཱམ. ཝིཝཱདཱཔནྣཱཏི ཝིརུདྡྷཝཱདཾ ཨཱཔནྣཱ. མུཁསཏྟཱིཧཱིཏི གུཎཝིཛ྄ཛྷནཊྛེན ཕརུསཱ ཝཱཙཱ ‘‘མུཁསཏྟིཡོ’’ཏི ཝུཙྩནྟི, ཏཱཧི མུཁསཏྟཱིཧི. ཝིཏུདནྟཱ ཝིཧརནྟཱིཏི ཝིཛ྄ཛྷནྟཱ ཝིཙརནྟི.

སམགྒཱཏི སཧིཏཱ. སམྨོདམཱནཱཏི སམཔྤཝཏྟམོདཱ. ཁཱིརོདཀཱིབྷཱུཏཱཏི ཁཱིརོདཀཾ ཝིཡ བྷཱུཏཱ. པིཡཙཀྑཱུཧཱིཏི ཨུཔསནྟེཧི མེཏྟཙཀྑཱུཧི. པཱིཏི ཛཱཡཏཱིཏི པཉྩཝཎྞཱ པཱིཏི ཨུཔྤཛྫཏི. ཀཱཡོ པསྶམྦྷཏཱིཏི ནཱམཀཱཡོཔི རཱུཔཀཱཡོཔི ཝིགཏདརཐོ ཧོཏི. པསྶདྡྷཀཱཡོཏི ཨསཱརདྡྷཀཱཡོ. སུཁཾ ཝེདིཡཏཱིཏི ཀཱཡིཀཙེཏསིཀསུཁཾ ཝེདིཡཏི. སམཱདྷིཡཏཱིཏི ཨཱརམྨཎེ སམྨཱ ཋཔཱིཡཏི.

ཐུལླཕུསིཏཀེཏི མཧཱཕུསིཏཀེ. པབྦཏཀནྡརཔདརསཱཁཱཏི ཨེཏྠ ཀནྡརོ ནཱམ ‘‘ཀ’’ནྟི ལདྡྷནཱམེན ཨུདཀེན དཱརིཏོ ཨུདཀབྷིནྣོ པབྦཏཔྤདེསོ, ཡོ ‘‘ནིཏམྦྷོ’’ཏིཔི ‘‘ནདིཀུཉྫོ’’ཏིཔི ཝུཙྩཏི. པདརཾ ནཱམ ཨཊྛ མཱསེ དེཝེ ཨཝསྶནྟེ ཕལིཏོ བྷཱུམིཔྤདེསོ. སཱཁཱཏི ཀུསོབྦྷགཱམིནིཡོ ཁུདྡཀམཱཏིཀཱཡོ. ཀུསོབྦྷཱཏི ཁུདྡཀཨཱཝཱཊཱ. མཧཱསོབྦྷཱཏི མཧཱཨཱཝཱཊཱ. ཀུནྣདིཡོཏི ཁུདྡཀནདིཡོ. མཧཱནདིཡོཏི ¶ གངྒཱཡམུནཱདིཀཱ མཧཱསརིཏཱ.

༥-༧. པཋམཨཱཛཱནཱིཡསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༩༧-༩༩. པཉྩམེ ¶ ¶ ཨངྒེཧཱིཏི གུཎངྒེཧི. རཱཛཱརཧོཏི རཉྙོ ཨརཧོ ཨནུཙྪཝིཀོ. རཱཛབྷོགྒོཏི རཉྙོ ཨུཔབྷོགབྷཱུཏོ. རཉྙོ ཨངྒནྟི རཉྙོ ཧཏྠཔཱདཱདིཨངྒསམཏཱཡ ཨངྒནྟེཝ སངྑཾ གཙྪཏི. ཝཎྞསམྤནྣོཏི སརཱིརཝཎྞེན སམྤནྣོ. བལསམྤནྣོཏི ཀཱཡབལེན སམྤནྣོ. ཨཱཧུནེཡྻོཏི ཨཱཧུཏིསངྑཱཏཾ པིཎྜཔཱཏཾ པཊིགྒཧེཏུཾ ཡུཏྟོ. པཱཧུནེཡྻོཏི པཱཧུནཀབྷཏྟསྶ ཨནུཙྪཝིཀོ. དཀྑིཎེཡྻོཏི དསཝིདྷདཱནཝཏྠུཔརིཙྩཱགཝསེན སདྡྷཱདཱནསངྑཱཏཱཡ དཀྑིཎཱཡ ཨནུཙྪཝིཀོ. ཨཉྫལིཀརཎཱིཡོཏི ཨཉྫལིཔགྒཧཎསྶ ཨནུཙྪཝིཀོ. ཨནུཏྟརཾ པུཉྙཀྑེཏྟཾ ལོཀསྶཱཏི སབྦལོཀསྶ ཨསདིསཾ པུཉྙཝིརུཧནཊྛཱནཾ.

ཝཎྞསམྤནྣོཏི གུཎཝཎྞེན སམྤནྣོ. བལསམྤནྣོཏི ཝཱིརིཡབལེན སམྤནྣོ. ཛཝསམྤནྣོཏི ཉཱཎཛཝེན སམྤནྣོ. ཐཱམཝཱཏི ཉཱཎཐཱམེན སམནྣཱགཏོ. དལ༹ྷཔརཀྐམོཏི ཐིརཔརཀྐམོ. ཨནིཀྑིཏྟདྷུརོཏི ཨཊྛཔིཏདྷུརོ པགྒཧིཏདྷུརོ, ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ ཨཔྤཏྭཱ ཝཱིརིཡདྷུརཾ ན ནིཀྑིཔིསྶཱམཱིཏི ཨེཝཾ པཊིཔནྣོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཙཏུསཙྩཝསེན སོཏཱཔཏྟིམགྒོ, སོཏཱཔཏྟིམགྒེན ཙ ཉཱཎཛཝསམྤནྣཏཱ ཀཐིཏཱཏི. ཚཊྛེ ཏཱིཎི ཙ མགྒཱནི ཏཱིཎི ཙ ཕལཱནི, ཏཱིཧི མགྒཕལེཧི ཙ ཉཱཎཛཝསམྤནྣཏཱ ཀཐིཏཱ. སཏྟམེ ཨརཧཏྟཕལཾ, ཨརཧཏྟཕལེནེཝ ཙ མགྒཀིཙྩཾ ཀཐིཏཾ. ཕལཾ པན ཛཝིཏཛཝེན ཨུཔྤཛྫནཏོ ཛཝོཏི ཙ ཝཏྟུཾ ཝཊྚཏི.

༨. པོཏྠཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༠. ཨཊྛམེ ¶ ནཝོཏི ཀརཎཾ ཨུཔཱདཱཡ ཝུཙྩཏི. པོཏྠཀོཏི ཝཱཀམཡཝཏྠཾ. མཛ྄ཛྷིམོཏི པརིབྷོགམཛ྄ཛྷིམོ. ཛིཎྞོཏི པརིབྷོགཛིཎྞོ. ཨུཀྑལིཔརིམཛྫནནྟི ཨུཀྑལིཔརིཔུཉྪནཾ དུསྶཱིལོཏི ནིསྶཱིལོ. དུབྦཎྞཏཱཡཱཏི གུཎཝཎྞཱབྷཱཝེན དུབྦཎྞཏཱཡ. དིཊྛཱནུགཏིཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི ཏེན ཀཏཾ ཨནུཀརོནྟི. ན མཧཔྥལཾ ཧོཏཱིཏི ཝིཔཱཀཕལེན མཧཔྥལཾ ན ཧོཏི. ན མཧཱནིསཾསནྟི ཝིཔཱཀཱནིསཾསེནེཝ ན མཧཱནིསཾསཾ. ཨཔྤགྒྷཏཱཡཱཏི ¶ ཝིཔཱཀགྒྷེན ཨཔྤགྒྷཏཱཡ. ཀཱསིཀཾ ཝཏྠནྟི ཏཱིཧི ཀཔྤཱསཨཾསཱུཧི སུཏྟཾ ཀནྟིཏྭཱ ཀཏཝཏྠཾ, ཏཉྩ ཁོ ཀཱསིརཊྛེཡེཝ ཨུཊྛིཏཾ. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. སཱིལཾ པནེཏྠ མིསྶཀཾ ཀཐིཏནྟི.

༩. ལོཎཀཔལླསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༡. ནཝམེ ¶ ཡཐཱ ཡཐཱཡནྟི ཡཐཱ ཡཐཱ ཨཡཾ. ཏཐཱ ཏཐཱ ཏནྟི ཏཐཱ ཏཐཱ ཏཾ ཀམྨཾ. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡོ ཨེཝཾ ཝདེཡྻ – ‘‘ཡཐཱ ཡཐཱ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཐཱ ཏཐཱསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིཡཏེཝ. ན ཧི སཀྐཱ ཀཏསྶ ཀམྨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསེདྷེཏུཾ. ཏསྨཱ ཡཏྟཀཾ ཀམྨཾ ཀརོཏི, ཏཏྟཀསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིཡཏེཝཱ’’ཏི. ཨེཝཾ སནྟནྟི ཨེཝཾ སནྟེ. བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ན ཧོཏཱིཏི ཡཾ མགྒབྷཱཝནཏོ པུབྦེ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཀམྨཾ ཀཏཾ, ཏསྶ ཨཝསྶཾ པཊིསཾཝེདནཱིཡཏྟཱ བྲཧྨཙརིཡཾ ཝུཏྠམྤི ཨཝུཏྠམེཝ ཧོཏི. ཨོཀཱསོ ན པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱཏི ཡསྨཱ ཙ ཨེཝཾ སནྟེ ཏེན ཀམྨཱཡཱུཧནཉྩེཝ ཝིཔཱཀཱནུབྷཝནཱ ཙ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཧེཏུནཱ ནཡེན ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ ཨོཀཱསོ ན པཉྙཱཡཏི ནཱམ.

ཡཐཱ ཡཐཱ ཝེདནཱིཡནྟི ཡེན ཡེནཱཀཱརེན ཝེདིཏབྦཾ. ཏཐཱ ¶ ཏཐཱསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིཡཏཱིཏི ཏེན ཏེནཱཀཱརེན ཨསྶ ཝིཔཱཀཾ པཙྩནུབྷོཏི. ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི – ཡདེཏཾ སཏྟསུ ཛཝནེསུ པཋམཛཝནཀམྨཾ སཏི པཙྩཡེ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷནྟམེཝ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ཨསཏི ཨཧོསིཀམྨཾ ནཱམ. ཡཉྩ སཏྟམཛཝནཀམྨཾ སཏི པཙྩཡེ ཨུཔཔཛྫཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི, ཨསཏི ཨཧོསིཀམྨཾ ནཱམ. ཡཉྩ མཛ྄ཛྷེ པཉྩཛཝནཀམྨཾ ཡཱཝ སཾསཱརཔྤཝཏྟི, ཏཱཝ ཨཔརཔརིཡཱཡཝེདནཱིཡཾ ནཱམ ཧོཏི. ཨེཏེསུ ཨཱཀཱརེསུ ཡེན ཡེནཱཀཱརེན ཝེདིཏབྦཾ ཀམྨཾ ཨཡཾ པུརིསོ ཀརོཏི, ཏེན ཏེནེཝསྶ ཝིཔཱཀཾ པཊིསཾཝེདིཡཏི ནཱམ. ཨཊྛཀཐཱཡཉྷི ལདྡྷཝིཔཱཀཝཱརམེཝ ཀམྨཾ ཡཐཱཝེདནཱིཡཾ ཀམྨཾ ནཱམཱཏི ཝུཏྟཾ. ཨེཝཾ སནྟཾ, བྷིཀྑཝེ, བྲཧྨཙརིཡཝཱསོ ཧོཏཱིཏི ཀམྨཀྑཡཀརསྶ བྲཧྨཙརིཡསྶ ཁེཔེཏབྦཀམྨསམྦྷཝཏོ ཝཱསོ ནཱམ ཧོཏི, ཝུཏྠཾ སུཝུཏྠམེཝ ཧོཏཱིཏི ¶ ཨཏྠོ. ཨོཀཱསོ པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡཱཏི ཡསྨཱ ཨེཝཾ སནྟེ ཏེན ཏེན མགྒེན ཨབྷིསངྑཱརཝིཉྙཱཎསྶ ནིརོདྷེན ཏེསུ ཏེསུ བྷཝེསུ ཨཱཡཏིཾ ཝཊྚདུཀྑཾ ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྨཱ ཨོཀཱསོ པཉྙཱཡཏི སམྨཱ དུཀྑསྶ ཨནྟཀིརིཡཱཡ.

ཨིདཱནི ཏཾ ཡཐཱཝེདནཱིཡཀམྨསབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ ཨིདྷ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཀཙྩསྶཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨཔྤམཏྟཀནྟི པརིཏྟཾ ཐོཀཾ མནྡཾ ལཱམཀཾ. ཏཱདིསཾཡེཝཱཏི ཏཾསརིཀྑཀམེཝ. དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡནྟི ཏསྨིཾ ཀམྨེཡེཝ དིཊྛདྷམྨེ ཝིཔཙྩིཏབྦཾ ཝིཔཱཀཝཱརཾ ལབྷནྟཾ དིཊྛདྷམྨཝེདནཱིཡཾ ཧོཏི. ནཱཎུཔི ཁཱཡཏཱིཏི དུཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨཎུཔི ན ཁཱཡཏི, ཨཎུམཏྟམྤི དུཏིཡེ ཨཏྟབྷཱཝེ ¶ ཝིཔཱཀཾ ན དེཏཱིཏི ཨཏྠོ. བཧུདེཝཱཏི ¶ བཧུཀཾ པན ཝིཔཱཀཾ ཀིམེཝ དསྶཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ. ཨབྷཱཝིཏཀཱཡོཏིཨཱདཱིཧི ཀཱཡབྷཱཝནཱརཧིཏོ ཝཊྚགཱམཱི པུཐུཛྫནོ དསྶིཏོ. པརིཏྟོཏི པརིཏྟགུཎོ. ཨཔྤཱཏུམོཏི ཨཱཏུམཱ ཝུཙྩཏི ཨཏྟབྷཱཝོ, ཏསྨིཾ མཧནྟེཔི གུཎཔརིཏྟཏཱཡ ཨཔྤཱཏུམོཡེཝ. ཨཔྤདུཀྑཝིཧཱརཱིཏི ཨཔྤཀེནཔི པཱཔེན དུཀྑཝིཧཱརཱི. བྷཱཝིཏཀཱཡོཏིཨཱདཱིཧི ཁཱིཎཱསཝོ དསྶིཏོ. སོ ཧི ཀཱཡཱནུཔསྶནཱསངྑཱཏཱཡ ཀཱཡབྷཱཝནཱཡ བྷཱཝིཏཀཱཡོ ནཱམ. ཀཱཡསྶ ཝཱ ཝཌྜྷིཏཏྟཱ བྷཱཝིཏཀཱཡོ. བྷཱཝིཏསཱིལོཏི ཝཌྜྷིཏསཱིལོ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པཉྩདྭཱརབྷཱཝནཱཡ ཝཱ བྷཱཝིཏཀཱཡོ. ཨེཏེན ཨིནྡྲིཡསཾཝརསཱིལཾ ཝུཏྟཾ, བྷཱཝིཏསཱིལོཏི ཨིམིནཱ སེསཱནི ཏཱིཎི སཱིལཱནི. ཨཔརིཏྟོཏི ན པརིཏྟགུཎོ. མཧཏྟོཏི ཨཏྟབྷཱཝེ པརིཏྟེཔི གུཎམཧནྟཏཱཡ མཧཏྟོ. ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱིཏི ཁཱིཎཱསཝསྶེཏཾ ནཱམམེཝ. སོ ཧི པམཱཎཀརཱནཾ རཱགཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝེན ཨཔྤམཱཎཝིཧཱརཱི ནཱམ.

པརིཏྟེཏི ཁུདྡཀེ. ཨུདཀམལླཀེཏི ཨུདཀསརཱཝེ. ཨོརབྦྷིཀོཏི ཨུརབྦྷསཱམིཀོ. ཨུརབྦྷགྷཱཏཀོཏི སཱུནཀཱརོ. ཛཱཔེཏུཾ ཝཱཏི དྷནཛཱནིཡཱ ཛཱཔེཏུཾ. ཛྷཱཔེཏུནྟིཔི པཱཋོ, ཨཡམེཝཏྠོ. ཡཐཱཔཙྩཡཾ ཝཱ ཀཱཏུནྟི ཡཐཱ ཨིཙྪཏི, ཏཐཱ ཀཱཏུཾ. ཨུརབྦྷདྷནནྟི ཨེལ༹ཀཨགྒྷནཀམཱུལཾ. སོ པནསྶ སཙེ ཨིཙྪཏི, དེཏི. ནོ ཙེ ཨིཙྪཏི, གཱིཝཱཡཾ གཧེཏྭཱ ¶ ནིཀྐཌྜྷཱཔེཏི. སེསཾ ¶ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི.

༡༠. པཾསུདྷོཝཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༢. དསམེ དྷོཝཏཱིཏི ཝིཀྑཱལེཏི. སནྡྷོཝཏཱིཏི སུཊྛུ དྷོཝཏི, པུནཔྤུནཾ དྷོཝཏི. ནིདྡྷོཝཏཱིཏི ནིགྒཎྷིཏྭཱ དྷོཝཏི. ཨནིདྡྷནྟཀསཱཝནྟི ཨནཱིཧཏདོསཾ ཨནཔནཱིཏཀསཱཝཾ. པབྷངྒཱུཏི པབྷིཛྫནསབྷཱཝཾ, ཨདྷིཀརཎཱིཡཾ ཋཔེཏྭཱ མུཊྛིཀཱཡ པཧཊམཏྟཾ བྷིཛྫཏི. པཊྚིཀཱཡཱཏི སུཝཎྞཔཊྚཀཱཡ. གཱིཝེཡྻཀེཏི གཱིཝཱལངྐཱརེ.

ཨདྷིཙིཏྟནྟི སམཐཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ. ཨནུཡུཏྟསྶཱཏི བྷཱཝེནྟསྶ. སཙེཏསོཏི ཙིཏྟསམྤནྣོ. དབྦཛཱཏིཀོཏི པཎྜིཏཛཱཏིཀོ. ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིསུ ཀཱམེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣོ ཝིཏཀྐོ ཀཱམཝིཏཀྐོ. བྱཱཔཱདཝིཧིཾསསམྤཡུཏྟཱ ཝིཏཀྐཱ བྱཱཔཱདཝིཧིཾསཝིཏཀྐཱ ནཱམ. ཉཱཏིཝིཏཀྐཱདཱིསུ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀཱ བཧཱུ པུཉྙཝནྟཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཉཱཏཀེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣོ ¶ ཝིཏཀྐོ ཉཱཏིཝིཏཀྐོ. ‘‘ཨསུཀོ ཛནཔདོ ཁེམོ སུབྷིཀྑོ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཛནཔདམཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣོ ཝིཏཀྐོ ཛནཔདཝིཏཀྐོ. ‘‘ཨཧོ ཝཏ མཾ པརེ ན ཨཝཛཱནེཡྻུ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨུཔྤནྣོ ཝིཏཀྐོ ཨནཝཉྙཏྟིཔཊིསཾཡུཏྟོ ཝིཏཀྐོ ནཱམ. དྷམྨཝིཏཀྐཱཝསིསྶནྟཱིཏི དྷམྨཝིཏཀྐཱ ནཱམ དསཝིཔསྶནུཔཀྐིལེསཝིཏཀྐཱ. སོ ཧོཏི སམཱདྷི ན ཙེཝ སནྟོཏི སོ ཨཝསིཊྛདྷམྨཝིཏཀྐོ ཝིཔསྶནཱསམཱདྷི ཨཝཱུཔསནྟཀིལེསཏྟཱ སནྟོ ན ཧོཏི. ན པཎཱིཏོཏི ན ཨཏཔྤཀོ. ནཔྤཊིཔྤསྶདྡྷིལདྡྷོཏི ¶ ན ཀིལེསཔཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ལདྡྷོ. ན ཨེཀོདིབྷཱཝཱདྷིགཏོཏི ན ཨེཀགྒབྷཱཝཔྤཏྟོ. སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོཏི སསངྑཱརེན སཔྤཡོགེན ཀིལེསེ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཝཱརེཏྭཱ ཝཱརིཏོ, ན ཀིལེསཱནཾ ཚིནྣནྟེ ཨུཔྤནྣོ, ཀིལེསེ པན ཝཱརེཏྭཱ ཨུཔྤནྣོ.

ཧོཏི ¶ སོ, བྷིཀྑཝེ, སམཡོཏི ཨེཏྠ སམཡོ ནཱམ ཨུཏུསཔྤཱཡཾ ཨཱཧཱརསཔྤཱཡཾ སེནཱསནསཔྤཱཡཾ པུགྒལསཔྤཱཡཾ དྷམྨསྶཝནསཔྤཱཡནྟི ཨིམེསཾ པཉྩནྣཾ སཔྤཱཡཱནཾ པཊིལཱབྷཀཱལོ. ཡཾ ཏཾ ཙིཏྟནྟི ཡསྨིཾ སམཡེ ཏཾ ཝིཔསྶནཱཙིཏྟཾ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾཡེཝ སནྟིཊྛཏཱིཏི ཨཏྟནིཡེཝ ཏིཊྛཏི. ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཉྷི ཨིདྷ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ནཱམ. གོཙརཛ྄ཛྷཏྟམྤི ཝཊྚཏི. པུཐུཏྟཱརམྨཎཾ པཧཱཡ ཨེཀསྨིཾ ནིབྦཱནགོཙརེཡེཝ ཏིཊྛཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. སནྣིསཱིདཏཱིཏི སུཊྛུ ནིསཱིདཏི. ཨེཀོདི ཧོཏཱིཏི ཨེཀགྒཾ ཧོཏི. སམཱདྷིཡཏཱིཏི སམྨཱ ཨཱདྷིཡཏི. སནྟོཏིཨཱདཱིསུ པཙྩནཱིཀཀིལེསཝཱུཔསམེན སནྟོ. ཨཏཔྤཀཊྛེན པཎཱིཏོ. ཀིལེསཔཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱ ལདྡྷཏྟཱ པཊིཔྤསྶདྡྷལདྡྷོ. ཨེཀགྒབྷཱཝཾ གཏཏྟཱ ཨེཀོདིབྷཱཝཱདྷིགཏོ. ཀིལེསཱནཾ ཚིནྣནྟེ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ན སཔྤཡོགེན ཀིལེསེ ནིགྒཎྷིཏྭཱ ཝཱརེཏྭཱ ཝཱརིཏོཏི ན སསངྑཱརནིགྒཡ྄ཧཝཱརིཏགཏོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཡཾ བྷིཀྑུ ཝིཝཊྚེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟོ ནཱམ ཧོཏི.

ཨིདཱནི ཁཱིཎཱསཝསྶ སཏོ ཨབྷིཉྙཱཔཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ཡསྶ ཡསྶ ཙཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀརཎཱིཡསྶཱཏི ཨབྷིཛཱནིཏྭཱ པཙྩཀྑཾ ཀཱཏབྦསྶ. སཏི སཏིཨཱཡཏནེཏི པུབྦཧེཏུསངྑཱཏེ ཙེཝ ཨིདཱནི ཙ པཊིལདྡྷབྦེ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཱདིབྷེདེ ཙ སཏི སཏིཀཱརཎེ. ཝིཏྠཱརཏོ ¶ པན ཨཡཾ ཨབྷིཉྙཱཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༢.༣༦༥ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏིཨཱདི ཙེཏྠ ཕལསམཱཔཏྟིཝསེན ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

༡༡. ནིམིཏྟསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༣. ཨེཀཱདསམེཔི ¶ ཨདྷིཙིཏྟཾ སམཐཝིཔསྶནཱཙིཏྟམེཝ. ཏཱིཎི ནིམིཏྟཱནཱིཏི ཏཱིཎི ཀཱརཎཱནི. ཀཱལེན ཀཱལནྟི ཀཱལེ ཀཱལེ, ཡུཏྟཀཱལེཏི ཨཏྠོ. ཀཱལེན ཀཱལཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ མནསིཀཱཏབྦནྟིཨཱདཱིསུ ཏཾ ཏཾ ཀཱལཾ སལླཀྑེཏྭཱ ཨེཀགྒཏཱཡ ཡུཏྟཀཱལེ ཨེཀགྒཏཱ མནསིཀཱཏབྦཱ. ཨེཀགྒཏཱ ཧི ཨིདྷ སམཱདྷིནིམིཏྟནྟི ཝུཏྟཱ. ཏཏྲ ཝཙནཏྠོ – སམཱདྷིཡེཝ ནིམིཏྟཾ སམཱདྷིནིམིཏྟཾ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པགྒཧོཏི པན ཝཱིརིཡསྶ ནཱམཾ, ཨུཔེཀྑཱཏི མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝསྶ. ཏསྨཱ ¶ ཝཱིརིཡསྶ ཡུཏྟཀཱལེ ཝཱིརིཡཾ མནསིཀཱཏབྦཾ, མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝསྶ ཡུཏྟཀཱལེ མཛ྄ཛྷཏྟབྷཱཝེ ཋཱཏབྦནྟི. ཋཱནཾ ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀོསཛྫཱཡ སཾཝཏྟེཡྻཱཏི ཀཱརཎཾ ཝིཛྫཏི ཡེན ཏཾ ཙིཏྟཾ ཀོསཛྫབྷཱཝེ ཏིཊྛེཡྻ. ཨིཏརེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨུཔེཀྑཱནིམིཏྟཾཡེཝ མནསི ཀརེཡྻཱཏི ཨེཏྠ ཙ ཉཱཎཛཝཾ ཨུཔེཀྑེཡྻཱཏི ཨཡམཏྠོ. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱཏི ཨརཧཏྟཕལཏྠཱཡ.

ཨུཀྐཾ བནྡྷེཡྻཱཏི ཨངྒཱརཀཔལླཾ སཛྫེཡྻ. ཨཱལིམྤེཡྻཱཏི ཏཏྠ ཨངྒཱརེ པཀྑིཔིཏྭཱ ཨགྒིཾ དཏྭཱ ནཱལི༹ཀཱཡ དྷམནྟོ ཨགྒིཾ གཱཧཱཔེཡྻ. ཨུཀྐཱམུཁེ པཀྑིཔེཡྻཱཏི ཨངྒཱརེ ཝིཡཱུཧིཏྭཱ ཨངྒཱརམཏྠཀེ ཝཱ ཋཔེཡྻ, མཱུསཱཡ ཝཱ པཀྑིཔེཡྻ. ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏཱིཏི པཀྐཱཔཀྐབྷཱཝཾ ཨུཔདྷཱརེཏི.

སམྨཱ སམཱདྷིཡཏི ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཡཱཏི ཨརཧཏྟཕལཏྠཱཡ སམྨཱ ཋཔཱིཡཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ ¶ ཧི ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཔྤཏྟོ བྷིཀྑུ དསྶིཏོ. ཨིདཱནི ཏསྶ ཁཱིཎཱསཝསྶ ཨབྷིཉྙཱཡ པཊིཔདཾ དསྶེནྟོ ཡསྶ ཡསྶ ཙཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཾ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ལོཎཀཔལླཝགྒོ པཉྩམོ.

དུཏིཡཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

༣. ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ

(༡༡) ༡. སམྦོདྷཝགྒོ

༡. པུབྦེཝསམྦོདྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༤. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ པུབྦེཝ སམྦོདྷཱཏི སམྦོདྷིཏོ པུབྦེཝ, ཨརིཡམགྒཔྤཏྟིཏོ ཨཔརབྷཱགེཡེཝཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨནབྷིསམྦུདྡྷསྶཱཏི ཨཔྤཊིཝིདྡྷཙཏུསཙྩསྶ. བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོཏི བུཛ྄ཛྷནཀསཏྟསྶེཝ སཏོ, སམྨཱསམྦོདྷིཾ ཨདྷིགནྟུཾ ཨཱརབྷནྟསྶེཝ སཏོ, སམྦོདྷིཡཱ ཝཱ སཏྟསྶེཝ ལགྒསྶེཝ སཏོ. དཱིཔངྐརསྶ ཧི བྷགཝཏོ པཱདམཱུལེ ཨཊྛདྷམྨསམོདྷཱནེན ཨབྷིནཱིཧཱརསམིདྡྷིཏོ པབྷུཏི ཏཐཱགཏོ སམྨཱསམྦོདྷིཾ སཏྟོ ལགྒོ ‘‘པཏྟབྦཱ མཡཱ ཨེསཱ’’ཏི ཏདདྷིགམཱཡ པརཀྐམཾ ཨམུཉྩནྟོཡེཝ ཨཱགཏོ, ཏསྨཱ བོདྷིསཏྟོཏི ཝུཙྩཏི. ཀོ ནུ ཁོཏི ཀཏམོ ནུ ཁོ. ལོཀོཏི སངྑཱརལོཀོ. ཨསྶཱདོཏི མདྷུརཱཀཱརོ. ཨཱདཱིནཝོཏི ཨནབྷིནནྡིཏབྦཱཀཱརོ. ཏསྶ མཡ྄ཧནྟི ཏསྶ ཨེཝཾ བོདྷིསཏྟསྶེཝ སཏོ མཡ྄ཧཾ. ཚནྡརཱགཝིནཡོ ཚནྡརཱགཔྤཧཱནནྟི ནིབྦཱནཾ ཨཱགམྨ ཨཱརབྦྷ པཊིཙྩ ཚནྡརཱགོ ཝིནཡཾ གཙྪཏི པཧཱིཡཏི, ཏསྨཱ ནིབྦཱནཾ ‘‘ཚནྡརཱགཝིནཡོ ཚནྡརཱགཔྤཧཱན’’ནྟི ཝུཙྩཏི. ཨིདཾ ལོཀནིསྶརཎནྟི ཨིདཾ ནིབྦཱནཾ ལོཀཏོ ནིསྶཊཏྟཱ ལོཀནིསྶརཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཡཱཝཀཱིཝནྟི ¶ ཡཏྟཀཾ པམཱཎཾ ཀཱལཾ. ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི ཨབྷིཝིསིཊྛེན ཨརིཡམགྒཉཱཎེན ཨཉྙཱསིཾ. ཉཱཎཉྩ པན མེ དསྶནནྟི དྭཱིཧིཔི པདེཧི པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ ཝུཏྟཾ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༢. པཋམཨསྶཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༥. དུཏིཡེ ཨསྶཱདཔརིཡེསནཾ ཨཙརིནྟི ཨསྶཱདཔརིཡེསནཏྠཱཡ ཨཙརིཾ. ཀུཏོ པཊྛཱཡཱཏི? སུམེདྷཀཱལཏོ པཊྛཱཡ. པཉྙཱཡཱཏི སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ. སུདིཊྛོཏི སུཔྤཊིཝིདྡྷོ. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏཏིཡཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤. སམཎབྲཱཧྨཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༧. ཙཏུཏྠེ ¶ ¶ སཱམཉྙཏྠནྟི ཙཏུབྦིདྷཾ ཨརིཡཕལཾ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. སཱམཉྙཏྠེན ཝཱ ཙཏྟཱརོ མགྒཱ, བྲཧྨཉྙཏྠེན ཙཏྟཱརི ཕལཱནི. ཨིམེསུ པན ཙཏཱུསུཔི སུཏྟེསུ ཁནྡྷལོཀོཝ ཀཐིཏོ.

༥. རུཎྞསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༨. པཉྩམཾ ཨཏྠུཔྤཏྟིཡཱ ནིཀྑིཏྟཾ. ཀཏརཱཡ ཨཏྠུཔྤཏྟིཡཱ? ཚབྦགྒིཡཱནཾ ཨནཱཙཱརེ. ཏེ ཀིར གཱཡནྟཱ ནཙྩནྟཱ ཧསནྟཱ ཝིཙརིཾསུ. བྷིཀྑཱུ དསབལསྶ ཨཱརོཙཡིཾསུ. སཏྠཱ ཏེ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ ཏེསཾ ཨོཝཱདཏྠཱཡ ཨིདཾ སུཏྟཾ ཨཱརབྷི. ཏཏྠ རུཎྞནྟི རོདིཏཾ. ཨུམྨཏྟཀནྟི ཨུམྨཏྟཀཀིརིཡཱ. ཀོམཱརཀནྟི ཀུམཱརཀེཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ. དནྟཝིདཾསཀཧསིཏནྟི དནྟེ དསྶེཏྭཱ པཱཎིཾ པཧརནྟཱནཾ མཧཱསདྡེན ཧསིཏཾ. སེཏུགྷཱཏོ གཱིཏེཏི གཱིཏེ ཝོ པཙྩཡགྷཱཏོ ཧོཏུ, སཧེཏུཀཾ གཱིཏཾ པཛཧཐཱཏི དཱིཔེཏི. ནཙྩེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨལནྟི ཡུཏྟཾ. དྷམྨཔྤམོདིཏཱནཾ སཏནྟི ཨེཏྠ དྷམྨོ ཝུཙྩཏི ཀཱརཎཾ, ཀེནཙིདེཝ ཀཱརཎེན པམུདིཏཱནཾ སནྟཱནཾ. སིཏཾ སིཏམཏྟཱཡཱཏི ཏསྨིཾ སིཏཀཱརཎེ སཏི ཡཾ སིཏཾ ཀརོཐ, ཏཾ ཝོ སིཏམཏྟཱཡ ཨགྒདནྟེ དསྶེཏྭཱ པཧཊྛཱཀཱརམཏྟདསྶནཱཡཡེཝ ¶ ཡུཏྟནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

༦. ཨཏིཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠༩. ཚཊྛེ སོཔྤསྶཱཏི ནིདྡཱཡ. པཊིསེཝནཱཡ ནཏྠི ཏིཏྟཱིཏི ཡཐཱ ཡཐཱ པཊིསེཝཏི, ཏཐཱ ཏཐཱ རུཙྩཏིཡེཝཱཏི ཏིཏྟི ནཱམ ནཏྠི. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སཙེ ཧི མཧཱསམུདྡེ ཨུདཀཾ སུརཱ བྷཝེཡྻ, སུརཱསོཎྜོ ཙ མཙྪོ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟེཡྻ, ཏསྶ ཏཏྠ ཙརནྟསྶཔི སཡནྟསྶཔི ཏིཏྟི ནཱམ ན བྷཝེཡྻ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༧. ཨརཀྑིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༠. སཏྟམེ ཨཝསྶུཏཾ ཧོཏཱིཏི ཏིནྟཾ ཧོཏི. ན བྷདྡཀཾ མརཎཾ ཧོཏཱིཏི ཨཔཱཡེ པཊིསནྡྷིཔཙྩཡཏཱཡ ན ལདྡྷཀཾ ཧོཏི. ཀཱལཀིརིཡཱཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. སུཀྐཔཀྑེ སགྒེ པཊིསནྡྷིཔཙྩཡཏཱཡ ¶ བྷདྡཀཾ ཧོཏི ¶ ལདྡྷཀཾ. ཏཾ པན ཨེཀནྟེན སོཏཱཔནྣཱདཱིནཾ ཏིཎྞཾ ཨརིཡསཱཝཀཱནཾཡེཝ ཝཊྚཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༨. བྱཱཔནྣསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༡. ཨཊྛམེ བྱཱཔནྣནྟི པཀཏིབྷཱཝཾ ཛཧིཏྭཱ ཋིཏཾ. སེསཾ པུརིམསུཏྟེ ཝུཏྟནཡམེཝ.

༩. པཋམནིདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༢. ནཝམེ ནིདཱནཱནཱིཏི ཀཱརཎཱནི. ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡཱཏི ཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ པིཎྜཀརཎཏྠཱཡ. ལོབྷཔཀཏནྟི ལོབྷེན པཀཏཾ. སཱཝཛྫནྟི སདོསཾ. ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨསམུདཡཱཡ སཾཝཏྟཏཱིཏི ཏཾ ཀམྨཾ ཨཉྙེསམྤི ཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡ པིཎྜཀརཎཏྠཱཡ སཾཝཏྟཏི. ན ཏཾ ཀམྨཾ ཀམྨནིརོདྷཱཡཱཏི ཏཾ པན ཀམྨཾ ཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ ནིརོདྷཏྠཱཡ ན སཾཝཏྟཏི. སུཀྐཔཀྑེ ¶ ཀམྨཱནཾ སམུདཡཱཡཱཏི ཝིཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ སམུདཡཏྠཱཡ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཾ ཨཏྠཏོ ཝེདིཏབྦཾ.

༡༠. དུཏིཡནིདཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༣. དསམེ ཀམྨཱནནྟི ཝཊྚགཱམིཀམྨཱནམེཝ. ཚནྡརཱགཊྛཱནིཡེཏི ཚནྡརཱགསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏེ. ཨཱརབྦྷཱཏི ཨཱགམྨ སནྡྷཱཡ པཊིཙྩ. ཚནྡོཏི ཏཎྷཱཚནྡོ. ཡོ ཙེཏསོ སཱརཱགོཏི ཡོ ཙིཏྟསྶ རཱགོ རཛྫནཱ རཛྫིཏཏྟཾ, ཨེཏམཧཾ སཾཡོཛནཾ ཝདཱམི, བནྡྷནཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཏྠོ. སུཀྐཔཀྑེ ཀམྨཱནནྟི ཝིཝཊྚགཱམིཀམྨཱནཾ. ཏདབྷིནིཝཏྟེཏཱིཏི ཏཾ ཨབྷིནིཝཏྟེཏི. ཡདཱ ཝཱ ཏེན ཝིཔཱཀོ ཉཱཏོ ཧོཏི ཝིདིཏོ, ཏདཱ ཏེ ཙེཝ དྷམྨེ ཏཉྩ ཝིཔཱཀཾ ཨབྷིནིཝཏྟེཏི. ཨིམིནཱ ཙ པདེན ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ, ཏདབྷིནིཝཏྟེཏྭཱཏི ཨིམིནཱ མགྒོ. ཙེཏསཱ ཨབྷིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱཏི ཨིམིནཱ ཙ མགྒོཝ. པཉྙཱཡ ཨཏིཝིཛ྄ཛྷ པསྶཏཱིཏི སཧ ཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ནིབྦིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པསྶཏི. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི.

སམྦོདྷཝགྒོ པཋམོ.

(༡༢) ༢. ཨཱཔཱཡིཀཝགྒོ

༡. ཨཱཔཱཡིཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༤. དུཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཨཔཱཡཾ གཙྪིསྶནྟཱིཏི ཨཱཔཱཡིཀཱ. ནིརཡཾ གཙྪིསྶནྟཱིཏི ནེརཡིཀཱ. ཨིདམཔྤཧཱཡཱཏི ཨིདཾ བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙཏཱདིཾ པཱཔདྷམྨཏྟཡཾ ཨཝིཛཧིཏྭཱ. བྲཧྨཙཱརིཔཊིཉྙོཏི ¶ བྲཧྨཙཱརིཔཊིརཱུཔཀོ, ཏེསཾ ཝཱ ཨཱཀཔྤཾ ཨཝིཛཧནེན ‘‘ཨཧམྤི བྲཧྨཙཱརཱི’’ཏི ཨེཝཾཔཊིཉྙོ. ཨནུདྡྷཾསེཏཱིཏི ཨཀྐོསཏི པརིབྷཱསཏི ཙོདེཏི. ནཏྠི ཀཱམེསུ དོསོཏི ཀིལེསཀཱམེན ཝཏྠུཀཱམེ སེཝནྟསྶ ནཏྠི དོསོ. པཱཏབྱཏནྟི པིཝིཏབྦཏཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཏཾ ནིརཱསངྐེན ཙིཏྟེན པིཔཱསིཏསྶ པཱནཱིཡཔིཝནསདིསཾ པརིབྷུཉྫིཏབྦཏཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༢. དུལླབྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༥. དུཏིཡེ ཀཏཉྙཱུ ཀཏཝེདཱིཏི ‘‘ཨིམིནཱ མཡ྄ཧཾ ཀཏ’’ནྟི ཏེན ཀཏཀམྨཾ ཉཏྭཱ ཝིདིཏཾ པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ པཊིཀརཎཀཔུགྒལོ.

༣. ཨཔྤམེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༦. ཏཏིཡེ སུཁེན མེཏབྦོཏི སུཔྤམེཡྻོ. དུཀྑེན མེཏབྦོཏི དུཔྤམེཡྻོ. པམེཏུཾ ན སཀྐོཏཱིཏི ཨཔྤམེཡྻོ. ཨུནྣལོ༹ཏི ཨུགྒཏནལོ༹, ཏུཙྪམཱནཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏོཏི ཨཏྠོ. ཙཔལོཏི པཏྟམཎྜནཱདིནཱ ཙཱཔལླེན སམནྣཱགཏོ. མུཁརོཏི མུཁཁརོ. ཝིཀིཎྞཝཱཙོཏི ཨསཉྙཏཝཙནོ. ཨསམཱཧིཏོཏི ཙིཏྟེཀགྒཏཱརཧིཏོ. ཝིབྦྷནྟཙིཏྟོཏི བྷནྟཙིཏྟོ བྷནྟགཱཝིབྷནྟམིགསཔྤཊིབྷཱགོ. པཱཀཏིནྡྲིཡོཏི ཝིཝཊིནྡྲིཡོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༤. ཨཱནེཉྫསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༧. ཙཏུཏྠེ ¶ ཏདསྶཱདེཏཱིཏི ཏཾ ཛྷཱནཾ ཨསྶཱདེཏི. ཏཾ ནིཀཱམེཏཱིཏི ཏདེཝ པཏྠེཏི. ཏེན ཙ ཝིཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཏེན ཛྷཱནེན ཏུཊྛིཾ ཨཱཔཛྫཏི. ཏཏྲ ཋིཏོཏི ཏསྨིཾ ཛྷཱནེ ཋིཏོ. ཏདདྷིམུཏྟོཏི ཏཏྠེཝ ཨདྷིམུཏྟོ. ཏབྦཧུལཝིཧཱརཱིཏི ཏེན བཧུལཾ ཝིཧརནྟོ. སཧབྱཏཾ ཨུཔཔཛྫཏཱིཏི སཧབྷཱཝཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ཏསྨིཾ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟཏཱིཏི ཨཏྠོ ¶ . ནིརཡམྤི གཙྪཏཱིཏིཨཱདི ནིརཡཱདཱིཧི ཨཝིཔྤམུཏྟཏྟཱ ཨཔརཔརིཡཱཡཝསེན ཏཏྠ གམནཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ན ¶ ཧི ཏསྶ ཨུཔཙཱརཛ྄ཛྷཱནཏོ བལཝཏརཾ ཨཀུསལཾ ཨཏྠི, ཡེན ཨནནྟརཾ ཨཔཱཡེ ནིབྦཏྟེཡྻ. བྷགཝཏོ པན སཱཝཀོཏི སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམིཨནཱགཱམཱིནཾ ཨཉྙཏརོ. ཏསྨིཾཡེཝ བྷཝེཏི ཏཏྠེཝ ཨརཱུཔབྷཝེ. པརིནིབྦཱཡཏཱིཏི ཨཔྤཙྩཡཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦཱཡཏི. ཨདྷིཔྤཡཱསོཏི ཨདྷིཀཔྤཡོགོ. སེསམེཏྠ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ པུཐུཛྫནསྶ ཨུཔཔཏྟིཛ྄ཛྷཱནཾ ཀཐིཏཾ, ཨརིཡསཱཝཀསྶ ཏདེཝ ཨུཔཔཏྟིཛ྄ཛྷཱནཉྩ ཝིཔསྶནཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཉྩ ཀཐིཏཾ.

༥. ཝིཔཏྟིསམྤདཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༨. པཉྩམེ སཱིལཝིཔཏྟཱིཏི སཱིལསྶ ཝིཔནྣཱཀཱརོ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནཏྠི དིནྣནྟི དིནྣསྶ ཕལཱབྷཱཝཾ སནྡྷཱཡ ཝདཏི. ཡིཊྛཾ ཝུཙྩཏི མཧཱཡོགོ. ཧུཏནྟི པཧེཎཀསཀྐཱརོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏམྤི ཨུབྷཡཾ ཕལཱབྷཱཝམེཝ སནྡྷཱཡ པཊིཀྑིཔཏི. སུཀཏདུཀྐཊཱནནྟི སུཀཏདུཀྐཏཱནཾ, ཀུསལཱཀུསལཱནནྟི ཨཏྠོ. ཕལཾ ཝིཔཱཀོཏི ཡཾ ཕལནྟི ཝཱ ཝིཔཱཀོཏི ཝཱ ཝུཙྩཏི, ཏཾ ནཏྠཱིཏི ཝདཏི. ནཏྠི ཨཡཾ ལོཀོཏི པརལོཀེ ཋིཏསྶ ཨཡཾ ལོཀོ ནཏྠི, ནཏྠི པརོ ལོཀོཏི ཨིདྷ ལོཀེ ཋིཏསྶཱཔི པརལོཀོ ནཏྠི, སབྦེ ཏཏྠ ཏཏྠེཝ ཨུཙྪིཛྫནྟཱིཏི དསྶེཏི. ནཏྠི མཱཏཱ ནཏྠི པིཏཱཏི ཏེསུ སམྨཱཔཊིཔཏྟིམིཙྪཱཔཊིཔཏྟཱིནཾ ཕལཱབྷཱཝཝསེན ཝདཏི. ནཏྠི སཏྟཱ ཨོཔཔཱཏིཀཱཏི ཙཝིཏྭཱ ཨུཔྤཛྫནཀསཏྟཱ ནཱམ ནཏྠཱིཏི ཝདཏི. སམྤདཱཏི པཱརིཔཱུརིཡོ. སཱིལསམྤདཱཏི སཱིལསྶ པརིཔུཎྞཨཝེཀལླབྷཱཝོ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨཏྠི དིནྣནྟིཨཱདི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑནཡེན གཧེཏབྦཾ.

༦. ཨཔཎྞཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡༩. ཚཊྛེ ¶ ¶ ཨཔཎྞཀོ མཎཱིཏི ཚཧི ཏལེཧི སམནྣཱགཏོ པཱསཀོ. སུགཏིཾ སགྒནྟི ཙཱཏུམཧཱརཱཛིཀཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ སགྒཾ ལོཀཾ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ སཱིལཉྩ སམྨཱདིཊྛི ཙཱཏི ཨུབྷཡམྤི མིསྶཀཾ ཀཐིཏཾ. སཏྟམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༨. པཋམསོཙེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༡. ཨཊྛམེ ¶ སོཙེཡྻཱནཱིཏི སུཙིབྷཱཝཱ. ཀཱཡསོཙེཡྻནྟི ཀཱཡདྭཱརེ སུཙིབྷཱཝོ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིམེསུ པན པཊིཔཱཊིཡཱ ཙཏཱུསུ སུཏྟེསུ ཨགཱརིཀཔཊིཔདཱ ཀཐིཏཱ. སོཏཱཔནྣསཀདཱགཱམཱིནམྤི ཝཊྚཏི.

༩. དུཏིཡསོཙེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༢. ནཝམེ ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟཾ. ཀཱམཙྪནྡནྟི ཀཱམཙྪནྡནཱིཝརཎཾ. བྱཱཔཱདཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སེསམེཏྠ ཧེཊྛཱ ཝུཏྟནཡམེཝ. གཱཐཱཡ པན ཀཱཡསུཙིནྟི ཀཱཡདྭཱརེ སུཙིཾ, ཀཱཡེན ཝཱ སུཙིཾ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ནིནྷཱཏཔཱཔཀནྟི སབྦེ པཱཔེ ནིནྷཱཔེཏྭཱ དྷོཝིཏྭཱ ཋིཏཾ. ཨིམིནཱ སུཏྟེནཔི གཱཐཱཡཔི ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོཏི.

༡༠. མོནེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༣. དསམེ མོནེཡྻཱནཱིཏི མུནིབྷཱཝཱ. ཀཱཡམོནེཡྻནྟི ཀཱཡདྭཱརེ མུནིབྷཱཝོ སཱདྷུབྷཱཝོ པཎྜིཏབྷཱཝོ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིདཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱཡམོནེཡྻནྟི ཨིདཾ ཏིཝིདྷཀཱཡདུཙྩརིཏཔྤཧཱནཾ ཀཱཡམོནེཡྻཾ ནཱམ. ཨཔིཙ ཏིཝིདྷཾ ཀཱཡསུཙརིཏམྤི ཀཱཡམོནེཡྻཾ, ཏཐཱ ཀཱཡཱརམྨཎཾ ¶ ཉཱཎཾ ཀཱཡམོནེཡྻཾ, ཀཱཡཔརིཉྙཱ ཀཱཡམོནེཡྻཾ, པརིཉྙཱསཧགཏོ མགྒོ ཀཱཡམོནེཡྻཾ, ཀཱཡེ ཚནྡརཱགསྶ པཧཱནཾ ཀཱཡམོནེཡྻཾ, ཀཱཡསངྑཱརནིརོདྷོ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟི ཀཱཡམོནེཡྻཾ. ཝཙཱིམོནེཡྻེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཡཾ ¶ པནེཏྠ ཝིསེསོ – ཡཐཱ ཨིདྷ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟི, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཝཙཱིསངྑཱརནིརོདྷོ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསམཱཔཏྟི ཝཙཱིམོནེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཱ. མནོམོནེཡྻམྤི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠཾ ཉཏྭཱ ཙིཏྟསངྑཱརནིརོདྷོ སཉྙཱཝེདཡིཏནིརོདྷསམཱཔཏྟི མནོམོནེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཀཱཡམུནིནྟི ཀཱཡདྭཱརེ མུནིཾ ཨུཏྟམཾ པརིསུདྡྷཾ, ཀཱཡེན ཝཱ མུནིཾ. སེསདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ. སབྦཔྤཧཱཡིནནྟི ཁཱིཎཱསཝཾ. ཁཱིཎཱསཝོ ཧི སབྦཔྤཧཱཡཱི ནཱམཱཏི.

ཨཱཔཱཡིཀཝགྒོ དུཏིཡོ.

(༡༣) ༣. ཀུསིནཱརཝགྒོ

༡. ཀུསིནཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༤. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཀུསིནཱརཱཡནྟི ཨེཝཾནཱམཀེ ནགརེ. བལིཧརཎེ ཝནསཎྜེཏི ཨེཝཾནཱམཀེ ཝནསཎྜེ. ཏཏྠ ཀིར བྷཱུཏབལིཀརཎཏྠཾ བལིཾ ཧརནྟི, ཏསྨཱ བལིཧརཎནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཱཀངྑམཱནོཏི ཨིཙྪམཱནོ. སཧཏྠཱཏི སཧཏྠེན. སམྤཝཱརེཏཱིཏི ཨལཾ ཨལནྟི ཝཱཙཱཡ ཙེཝ ཧཏྠཝིཀཱརེན ཙ པཊིཀྑིཔཱཔེཏི. སཱདྷུ ཝཏ མཱཡནྟི སཱདྷུ ཝཏ མཾ ཨཡཾ. གཐིཏོཏི ཏཎྷཱགེདྷེན གཐིཏོ. མུཙྪིཏོཏི ¶ ཏཎྷཱམུཙྪནཱཡཡེཝ མུཙྪིཏོ. ཨཛ྄ཛྷོཔནྣོཏི ཏཎྷཱཡ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཔེཏྭཱ པཝཏྟོ. ཨནིསྶརཎཔཉྙོཏི ཚནྡརཱགཾ པཧཱཡ སཾཀཌྜྷིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནྟོ ནིསྶརཎཔཉྙོ ནཱམ ཧོཏི, ཨཡཾ ན ཏཱདིསོ, སཙྪནྡརཱགོ པརིབྷུཉྫཏཱིཏི ཨནིསྶརཎཔཉྙོ. སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཝེདིཏབྦོ. ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཡོ པནེཏྠ མིསྶཀཱ ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

༢. བྷཎྜནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༥. དུཏིཡེ པཛཧིཾསཱུཏི པཛཧནྟི. བཧུལམཀཾསཱུཏི པུནཔྤུནཾ ཀརོནྟི. ཨིདྷཱཔི ཏཡོ ཝིཏཀྐཱ མིསྶཀཱཝ ཀཐིཏཱ.

༣. གོཏམཀཙེཏིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༦. ཏཏིཡེ གོཏམཀེ ཙེཏིཡེཏི གོཏམཀཡཀྑསྶ བྷཝནེ. ཏཐཱགཏོ ཧི པཋམབོདྷིཡཾ ཝཱིསཏི ཝསྶཱནི ཀདཱཙི ཙཱཔཱལེ ཙེཏིཡེ, ཀདཱཙི སཱརནྡདེ, ཀདཱཙི བཧུཔུཏྟེ, ཀདཱཙི གོཏམཀེཏི ཨེཝཾ ཡེབྷུཡྻེན དེཝཀུལེསུཡེཝ ཝིཧཱསི. ཨིམསྨིཾ པན ཀཱལེ ཝེསཱལིཾ ཨུཔནིསྶཱཡ གོཏམཀསྶ ཡཀྑསྶ བྷཝནཊྛཱནེ ཝིཧཱསི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘གོཏམཀེ ཙེཏིཡེ’’ཏི. ཨེཏདཝོཙཱཏི ཨེཏཾ ‘‘ཨབྷིཉྙཱཡཱཧ’’ནྟིཨཱདིཀཾ སུཏྟཾ ཨཝོཙ.

ཨིདཉྩ ¶ བྷགཝཏཱ སུཏྟཾ ཨཏྠུཔྤཏྟིཡཾ ཝུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. ཀཏརཨཏྠུཔྤཏྟིཡནྟི? མཱུལཔརིཡཱཡཨཏྠུཔྤཏྟིཡཾ (མ. ནི. ༡.༡ ཨཱདཡོ). སམྦཧུལཱ ཀིར བྲཱཧྨཎཔབྦཛིཏཱ ཨཏྟནཱ ¶ ཨུགྒཧིཏབུདྡྷཝཙནཾ ནིསྶཱཡ ཛཱནནམདཾ ཨུཔྤཱདེཏྭཱ དྷམྨསྶཝནགྒཾ ན གཙྪནྟི – ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ཀཐེནྟོ ཨམྷེཧི ཉཱཏམེཝ ཀཐེསྶཏི, ནོ ཨཉྙཱཏ’’ནྟི. བྷིཀྑཱུ ཏཐཱགཏསྶ ཨཱརོཙེསུཾ. སཏྠཱ ཏེ བྷིཀྑཱུ པཀྐོསཱཔེཏྭཱ མུཁཔཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ མཱུལཔརིཡཱཡཾ དེསེསི. ཏེ བྷིཀྑཱུ དེསནཱཡ ནེཝ ཨཱགཏཊྛཱནཾ, ན གཏཊྛཱནཾ ཨདྡསཾསུ. ཨཔསྶནྟཱ ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ ‘མཡ྄ཧཾ ཀཐཱ ནིཡྻཱཏཱི’ཏི མུཁསམྤཏྟམེཝ ཀཐེཏཱི’’ཏི ཙིནྟཡིཾསུ. སཏྠཱ ཏེསཾ མནཾ ཛཱནིཏྭཱ ཨིམཾ སུཏྟནྟཾ ཨཱརབྷི.

ཏཏྠ ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ‘‘ཨིམེ པཉྩཀྑནྡྷཱ, དྭཱདསཱཡཏནཱནི, ཨཊྛཱརས ¶ དྷཱཏུཡོ, བཱཝཱིསཏིནྡྲིཡཱནི, ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི, ནཝ ཧེཏཱུ, སཏྟ ཕསྶཱ, སཏྟ ཝེདནཱ, སཏྟ ཙེཏནཱ, སཏྟ སཉྙཱ, སཏྟ ཙིཏྟཱནཱི’’ཏི ཛཱནིཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཏཐཱ – ‘‘ཨིམེ ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན ཏེ ཏེ དྷམྨེ ཛཱནིཏྭཱ པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པཙྩཀྑམེཝ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སནིདཱནནྟི སཔྤཙྩཡམེཝ ཀཏྭཱ ཀཐེམི, ནོ ཨཔྤཙྩཡཾ. སཔྤཱཊིཧཱརིཡནྟི པཙྩནཱིཀཔཊིཧརཎེན སཔྤཱཊིཧཱརིཡམེཝ ཀཏྭཱ ཀཐེམི, ནོ ཨཔྤཱཊིཧཱརིཡཾ. ཨལཉྩ པན ཝོཏི ཡུཏྟཉྩ པན ཏུམྷཱཀཾ. ཏུཊྛིཡཱཏི ‘‘སམྨཱསམྦུདྡྷོ བྷགཝཱ, སྭཱཀྑཱཏོ དྷམྨོ, སུཔྤཊིཔནྣོ སངྒྷོ’’ཏི ཏཱིཎི རཏནཱནི གུཎཏོ ཨནུསྶརནྟཱནཾ ཏུམྷཱཀཾ ཡུཏྟམེཝ ཏུཊྛིཾ ཀཱཏུནྟི ཨཏྠོ. སེསཔདདྭཡེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

ཨཀམྤིཏྠཱཏི ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི ཨཀམྤིཏྠ. ཨེཝརཱུཔོ ཧི པཐཝིཀམྤོ བོདྷིམཎྜེཔི ཨཧོསི. བོདྷིསཏྟེ ཀིར དཀྑིཎདིསཱབྷཱགེན བོདྷིམཎྜཾ ཨབྷིརུལ༹ྷེ དཀྑིཎདིསཱབྷཱགོ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པཱཔུཎནྟོ ཝིཡ ཨཧོསི, ཨུཏྟརབྷཱགོ ཨུགྒནྟྭཱ བྷཝགྒཾ ཨབྷིཧནནྟོ ཝིཡ. པཙྪིམདིསཾ གཏེ པཙྪིམབྷཱགོ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པཱཔུཎནྟོ ཝིཡ ཨཧོསི, པཱཙཱིནབྷཱགོ ཨུགྒནྟྭཱ བྷཝགྒཾ ཨབྷིཧནནྟོ ཝིཡ. ཨུཏྟརདིསཾ གཏེ ཨུཏྟརདིསཱབྷཱགོ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པཱཔུཎནྟོ ཝིཡ, དཀྑིཎདིསཱབྷཱགོ ཨུགྒནྟྭཱ བྷཝགྒཾ ཨབྷིཧནནྟོ ཝིཡ. པཱཙཱིནདིསཾ གཏེ པཱཙཱིནདིསཱབྷཱགོ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པཱཔུཎནྟོ ཝིཡ, པཙྪིམབྷཱགོ ཨུགྒནྟྭཱ བྷཝགྒཾ ཨབྷིཧནནྟོ ཝིཡ. བོདྷིརུཀྑོཔི སཀིཾ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ པཱཔུཎནྟོ ཝིཡ, སཀིཾ ཨུགྒནྟྭཱ བྷཝགྒཾ ཨབྷིཧནནྟོ ཝིཡ. ཏསྨིམྤི དིཝསེ ཨེཝཾ ཚཧི ཨཱཀཱརེཧི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶཱི མཧཱཔཐཝཱི ཨཀམྤིཏྠ.

༤. བྷརཎྜུཀཱལཱམསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༧. ཙཏུཏྠེ ¶ ¶ ཀེཝལཀཔྤནྟི སཀལཀཔྤཾ. ཨནྭཱཧིཎྜནྟོཏི ཝིཙརནྟོ. ནཱདྡསཱཏི ཀིཾ ཀཱརཎཱ ན ཨདྡས? ཨཡཾ ཀིར བྷརཎྜུ ཀཱལཱམོ སཀྱཱནཾ ཨགྒཔིཎྜཾ ཁཱདནྟོ ཝིཙརཏི. ཏསྶ ཝསནཊྛཱནཾ སམྤཏྟཀཱལེ ཨེཀཱ དྷམྨདེསནཱ སམུཊྛཧིསྶཏཱིཏི ¶ ཉཏྭཱ བྷགཝཱ ཨེཝཾ ཨདྷིཊྛཱསི, ཡཐཱ ཨཉྙོ ཨཱཝསཐོ ན པཉྙཱཡིཏྠ. ཏསྨཱ ན ཨདྡས. པུརཱཎསབྲཧྨཙཱརཱིཏི པོརཱཎཀོ སབྲཧྨཙཱརཱི. སོ ཀིར ཨཱལཱ༹རཀཱལཱམཀཱལེ ཏསྨིཾཡེཝ ཨསྶམེ ཨཧོསི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཝམཱཧ. སནྠརཾ པཉྙཱཔེཧཱིཏི སནྠརིཏབྦཾ སནྠརཱཧཱིཏི ཨཏྠོ. སནྠརཾ པཉྙཱཔེཏྭཱཏི ཀཔྤིཡམཉྩཀེ པཙྩཏྠརཎཾ པཉྙཱཔེཏྭཱ. ཀཱམཱནཾ པརིཉྙཾ པཉྙཱཔེཏཱིཏི ཨེཏྠ པརིཉྙཱ ནཱམ སམཏིཀྐམོ, ཏསྨཱ ཀཱམཱནཾ སམཏིཀྐམཾ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ པཉྙཱཔེཏི. ན རཱུཔཱནཾ པརིཉྙནྟི རཱུཔཱནཾ སམཏིཀྐམབྷཱུཏཾ ཨརཱུཔཱཝཙརསམཱཔཏྟིཾ ན པཉྙཱཔེཏི. ན ཝེདནཱནཾ པརིཉྙནྟི ཝེདནཱནཾ སམཏིཀྐམཾ ནིབྦཱནཾ ན པཉྙཱཔེཏི. ནིཊྛཱཏི གཏི ནིཔྥཏྟི. ཨུདཱཧུ པུཐཱུཏི ཨུདཱཧུ ནཱནཱ.

༥. ཧཏྠཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༨. པཉྩམེ ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཨེཏྠ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཁཡསུནྡརཱབྷིརཱུཔཨབྦྷནུམོདནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཱ, བྷནྟེ, རཏྟི, ནིཀྑནྟོ པཋམོ ཡཱམོ, ཙིརནིསིནྣོ བྷིཀྑུསངྒྷོ, ཨུདྡིསཏུ, བྷནྟེ, བྷགཝཱ བྷིཀྑཱུནཾ པཱཏིམོཀྑ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ ཁཡེ དིསྶཏི. ‘‘ཨཡཾ ཨིམེསཾ ཙཏུནྣཾ པུགྒལཱནཾ ཨབྷིཀྐནྟཏརོ ཙ པཎཱིཏཏརོ ཙཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༡༠༠) སུནྡརེ.

‘‘ཀོ མེ ཝནྡཏི པཱདཱནི, ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལཾ;

ཨབྷིཀྐནྟེན ཝཎྞེན, སབྦཱ ཨོབྷཱསཡཾ དིསཱ’’ཏི. (ཝི. ཝ. ༨༥༧) –

ཨེཝམཱདཱིསུ ཨབྷིརཱུཔེ. ‘‘ཨབྷིཀྐནྟཾ, བྷོ གོཏམཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡༥) ཨབྦྷནུམོདནེ. ཨིདྷ པན སུནྡརེ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཨིཊྛཱཡ ཀནྟཱཡ མནཱཔཱཡ རཏྟིཡཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱཏི ཨིདྷ ཨབྷིཀྐནྟསདྡོ ཨབྷིརཱུཔེ, ཝཎྞསདྡོ ¶ པན ཚཝིཐུཏིཀུལཝགྒཀཱརཎསཎྛཱནཔམཱཎརཱུཔཱཡཏནཱདཱིསུ དིསྶཏི. ཏཏྠ ‘‘སུཝཎྞཝཎྞོསི བྷགཝཱ’’ཏི ¶ ¶ ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༣༩༩; སུ. ནི. ༥༥༣) ཚཝིཡཾ. ‘‘ཀདཱ སཉྙཱུལ༹ྷཱ པན ཏེ གཧཔཏི སམཎསྶ གོཏམསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༧༧) ཐུཏིཡཾ. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷོ གོཏམ, ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (དཱི. ནི. ༣.༡༡༥) ཀུལཝགྒེ. ‘‘ཨཐ ཀེན ནུ ཝཎྞེན, གནྡྷཏྠེནོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༣༤) ཀཱརཎེ. ‘‘མཧནྟཾ ཧཏྠིརཱཛཝཎྞཾ ཨབྷིནིམྨིནིཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༡༣༨) སཎྛཱནེ. ‘‘ཏཡོ པཏྟསྶ ཝཎྞཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༦༠༢) པམཱཎེ. ‘‘ཝཎྞོ གནྡྷོ རསོ ཨོཛཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ རཱུཔཱཡཏནེ. སོ ཨིདྷ ཚཝིཡཱ དཊྛབྦོ. ཏེན ཨབྷིཀྐནྟཝཎྞཱཏི ཨབྷིརཱུཔཙྪཝི, ཨིཊྛཝཎྞཱ མནཱཔཝཎྞཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི.

ཀེཝལཀཔྤནྟི ཨེཏྠ ཀེཝལསདྡོ ཨནཝསེསཡེབྷུཡྻཱབྱཱམིསྶཱནཏིརེཀདལ༹ྷཏྠཝིསཾཡོགཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཀེཝལཔརིཔུཎྞཾ པརིསུདྡྷཾ བྲཧྨཙརིཡ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༡) ཨནཝསེསཏཱ ཨཏྠོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཱ ཙ ཨངྒམགདྷཱ པཧཱུཏཾ ཁཱདནཱིཡཾ བྷོཛནཱིཡཾ ཨཱདཱཡ ཨུཔསངྐམིསྶནྟཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༤༣) ཡེབྷུཡྻཏཱ. ‘‘ཀེཝལསྶ དུཀྑཀྑནྡྷསྶ སམུདཡོ ཧོཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཝིབྷ. ༢༢༥) ཨབྱཱམིསྶཏཱ. ‘‘ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀཾ ནཱུན ཨཡམཱཡསྨཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མཧཱཝ. ༢༤༤) ཨནཏིརེཀཏཱ. ‘‘ཨཱཡསྨཏོ, བྷནྟེ, ཨནུརུདྡྷསྶ བཱཧིཡོ ནཱམ སདྡྷིཝིཧཱརིཀོ ཀེཝལཀཔྤཾ སངྒྷབྷེདཱཡ ཋིཏོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༢༤༣) དལ༹ྷཏྠཏཱ. ‘‘ཀེཝལཱི ཝུསིཏཝཱ ཨུཏྟམཔུརིསོཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༣.༥༧) ཝིསཾཡོགོ. ཨིདྷ ¶ པན ཨནཝསེསཏཱ ཨཏྠོཏི ཨདྷིཔྤེཏཱ.

ཀཔྤསདྡོ པནཱཡཾ ཨབྷིསདྡཧནཝོཧཱརཀཱལཔཉྙཏྟིཚེདནཝིཀཔྤལེསསམནྟབྷཱཝཱདིཨནེཀཏྠོ. ཏཐཱ ཧིསྶ ‘‘ཨོཀཔྤནིཡམེཏཾ བྷོཏོ གོཏམསྶ, ཡཐཱ ཏཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཨབྷིསདྡཧནམཏྠོ. ‘‘ཨནུཛཱནཱམི, བྷིཀྑཝེ, པཉྩཧི སམཎཀཔྤེཧི ཕལཾ པརིབྷུཉྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༢༥༠) ཝོཧཱརོ. ‘‘ཡེན སུདཾ ནིཙྩཀཔྤཾ ཝིཧརཱམཱི’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (མ. ནི. ༡.༣༨༧) ཀཱལོ. ‘‘ཨིཙྩཱཡསྨཱ ཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སུ. ནི. ༡༠༩༨; ཙཱུལ༹ནི. ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱ ༡༡༧, ཀཔྤམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༦༡) པཉྙཏྟི ¶ . ‘‘ཨལངྐཏོ ཀཔྤིཏཀེསམསྶཱུ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཛཱ. ༢.༢༢.༡༣༦༨; ཝི. ཝ. ༡༠༩༤) ཚེདནཾ. ‘‘ཀཔྤཏི དྭངྒུལཀཔྤོ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཙཱུལ༹ཝ. ༤༤༦) ཝིཀཔྤོ. ‘‘ཨཏྠི ཀཔྤོ ནིཔཛྫིཏུ’’ནྟི ཨེཝམཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༨.༨༠) ལེསོ. ‘‘ཀེཝལཀཔྤཾ ཝེལུ༹ཝནཾ ¶ ཨོབྷཱསེཏྭཱ’’ཏི ཨེཝམཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༩༤) སམནྟབྷཱཝོ. ཨིདྷ པནསྶ སམནྟབྷཱཝོ ཨཏྠོ ཨདྷིཔྤེཏོ. ཏསྨཱ ཀེཝལཀཔྤཾ ཛེཏཝནནྟི ཨེཏྠ ཨནཝསེསཾ སམནྟཏོ ཛེཏཝནནྟི ཨཏྠོ.

ཨོབྷཱསེཏྭཱཏི ཨཱབྷཱཡ ཕརིཏྭཱ. ཝཱལུཀཱཡཱཏི སཎྷཱཡ ཝཱལུཀཱཡ. ན སཎྛཱཏཱིཏི ན པཏིཊྛཱཏི. ཨོལཱ༹རིཀནྟི བྲཧྨདེཝཏཱཡ ཧི པཐཝིཡཾ པཏིཊྛཱནཀཱལེ ཨཏྟབྷཱཝོ ཨོལཱ༹རིཀོ མཱཔེཏུཾ ཝཊྚཏི པཐཝཱི ཝཱ, ཏསྨཱ ཨེཝམཱཧ. དྷམྨཱཏི ཨིམིནཱ པུབྦེ ཨུགྒཧིཏབུདྡྷཝཙནཾ དསྶེཏི. ནཔྤཝཏྟིནོ ཨཧེསུནྟི སཛ྄ཛྷཱཡམཱུལ༹ྷཀཱ ཝཱཙཱ པརིཧཱིནཱཡེཝ ཨཧེསུཾ. ཨཔྤཊིཝཱནོཏི ¶ ཨནིཝཏྟོ ཨནུཀྐཎྛིཏོ.

དསྶནསྶཱཏི ཙཀྑུཝིཉྙཱཎེན དསྶནསྶ. ཨུཔཊྛཱནསྶཱཏི ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ཨུཔཊྛཱནསྶ. ཨདྷིསཱིལནྟི དསཝིདྷཾ སཱིལཾ. ཏཉྷི པཉྩསཱིལཾ ཨུཔཱདཱཡ ཨདྷིསཱིལནྟི ཝུཙྩཏི. ཨཝིཧཾ གཏོཏི ཨཝིཧབྲཧྨལོཀེ ནིབྦཏྟོསྨཱིཏི དསྶེཏི.

༦. ཀཊུཝིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢༩. ཚཊྛེ གོཡོགཔིལཀྑསྨིནྟི གཱཝཱིནཾ ཝིཀྐཡཊྛཱནེ ཨུཊྛིཏཔིལཀྑསྶ སནྟིཀེ. རིཏྟསྶཱདནྟི ཛྷཱནསུཁཱབྷཱཝེན རིཏྟསྶཱདཾ. བཱཧིརསྶཱདནྟི ཀཱམགུཎསུཁཝསེན བཱཧིརསྶཱདཾ. ཀཊུཝིཡནྟི ཨུཙྪིཊྛཾ. ཨཱམགནྡྷེནཱཏི ཀོདྷསངྑཱཏེན ཝིསྶགནྡྷེན. ཨཝསྶུཏནྟི ཏིནྟཾ. མཀྑིཀཱཏི ཀིལེསམཀྑིཀཱ. ནཱནུཔཏིསྶནྟཱིཏི ཨུཊྛཱཡ ན ཨནུབནྡྷིསྶནྟི. ནཱནྭཱསྶཝིསྶནྟཱིཏི ཨནུབནྡྷིཏྭཱ ན ཁཱདིསྶནྟི. སཾཝེགམཱཔཱདཱིཏི སོཏཱཔནྣོ ཛཱཏོ.

ཀཊུཝིཡཀཏོཏི ཨུཙྪིཊྛཀཏོ. ཨཱརཀཱ ཧོཏཱིཏི དཱུརེ ཧོཏི. ཝིགྷཱཏསྶེཝ བྷཱགཝཱཏི དུཀྑསྶེཝ བྷཱགཱི. ཙརེཏཱིཏི ཙརཏི གཙྪཏི. དུམྨེདྷོཏི དུཔྤཉྙོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ, གཱཐཱསུ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི. སཏྟམེ ཝཊྚམེཝ བྷཱསིཏཾ.

༨. དུཏིཡཨནུརུདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༡. ཨཊྛམེ ¶ ¶ ཨིདཾ ཏེ མཱནསྨིནྟི ཨཡཾ ཏེ ནཝཝིདྷེན ཝཌྜྷིཏམཱནོཏི ཨཏྠོ. ཨིདཾ ཏེ ཨུདྡྷཙྩསྨིནྟི ཨིདཾ ཏཝ ཨུདྡྷཙྩཾ ཙིཏྟསྶ ཨུདྡྷཏབྷཱཝོ. ཨིདཾ ¶ ཏེ ཀུཀྐུཙྩསྨིནྟི ཨིདཾ ཏཝ ཀུཀྐུཙྩཾ.

༩. པཊིཙྪནྣསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༢. ནཝམེ ཨཱཝཧནྟཱིཏི ནིཡྻནྟི. པཊིཙྪནྣོ ཨཱཝཧཏཱིཏི པཊིཙྪནྣོཝ ཧུཏྭཱ ནིཡྻཱཏི. ཝིཝཊོ ཝིརོཙཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨེཀཏོ ཨུབྷཏོ ཨཏྟཏོ སབྦཏྠཀཏོཏི ཙཏུབྦིདྷཱ ཝིཝཊཏཱ ཝེདིཏབྦཱ. ཏཏྠ ཨེཀཏོ ཝིཝཊཾ ནཱམ ཨསཱདྷཱརཎསིཀྑཱཔདཾ. ཨུབྷཏོ ཝིཝཊཾ ནཱམ སཱདྷཱརཎསིཀྑཱཔདཾ. ཨཏྟཏོ ཝིཝཊཾ ནཱམ པཊིལདྡྷདྷམྨགུཎོ. སབྦཏྠཀཝིཝཊཾ ནཱམ ཏེཔིཊཀཾ བུདྡྷཝཙནཾ.

༡༠. ལེཁསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༣. དསམེ ཨབྷིཎྷནྟི ཨབྷིཀྑཎཾ ནིརནྟརཾ. ཨཱགཱལ༹ྷེནཱཏི གཱལ༹ྷེན ཀཀྑལེ༹ན. ཕརུསེནཱཏི ཕརུསཝཙནེན. གཱལ༹ྷཾ ཀཏྭཱ ཕརུསཾ ཀཏྭཱ ཝུཙྩམཱནོཔཱིཏི ཨཏྠོ. ཨམནཱཔེནཱཏི མནཾ ཨནལླཱིཡནྟེན ཨཝཌྜྷནྟེན. སནྡྷིཡཏིམེཝཱཏི གྷཊིཡཏིཡེཝ. སཾསནྡཏིམེཝཱཏི ནིརནྟརོཝ ཧོཏི. སམྨོདཏིམེཝཱཏི ཨེཀཱིབྷཱཝམེཝ གཙྪཏི. སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

ཀུསིནཱརཝགྒོ ཏཏིཡོ.

(༡༤) ༤. ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ

༡. ཡོདྷཱཛཱིཝསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༤. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཡུདྡྷཾ ཨུཔཛཱིཝཏཱིཏི ཡོདྷཱཛཱིཝོ. རཱཛཱརཧོཏི རཉྙོ ཨནུཙྪཝིཀོ. རཱཛབྷོགྒོཏི རཉྙོ ཨུཔབྷོགཔརིབྷོགོ. ཨངྒནྟེཝ སངྑྱཾ གཙྪཏཱིཏི ཧཏྠོ ཝིཡ པཱདོ ཝིཡ ཙ ཨཝསྶཾ ཨིཙྪིཏབྦཏྟཱ ཨངྒནྟི སངྑྱཾ གཙྪཏི. དཱུརེ པཱཏཱི ཧོཏཱིཏི ཨུདཀེ ཨུསབྷམཏྟཾ ¶ , ཐལེ ཨཊྛུསབྷམཏྟཾ, ཏཏོ ཝཱ ཨུཏྟརིནྟི དཱུརེ ཀཎྜཾ པཱཏེཏི. དུཊྛགཱམཎིཨབྷཡསྶ ཧི ཡོདྷཱཛཱིཝོ ནཝཨུསབྷམཏྟཾ ཀཎྜཾ པཱཏེསི, པཙྪིམབྷཝེ བོདྷིསཏྟོ ཡོཛནཔྤམཱཎཾ. ཨཀྑཎཝེདྷཱིཏི ¶ ཨཝིརཱདྷིཏཝེདྷཱི, ཨཀྑཎཾ ཝཱ ཝིཛྫུ ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ ཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠོཏི ཨཏྠོ. མཧཏོ ཀཱཡསྶ པདཱལེཏཱཏི ཨེཀཏོབདྡྷཾ ཕལཀསཏམྤི མཧིཾསཙམྨསཏམྤི ཨངྒུཊྛཔམཱཎབཧལཾ ལོཧཔཊྚམྤི ཙཏུརངྒུལབཧལཾ ཨསནཔདརམྤི ཝིདཏྠིབཧལཾ ཨུདུམྦརཔདརམྤི དཱིགྷནྟེན ཝཱལིཀསཀཊམྤི ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏུཾ སམཏྠོཏི ཨཏྠོ. ཡཾཀིཉྩི རཱུཔནྟིཨཱདི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏམེཝ. ནེཏཾ མམཱཏིཨཱདི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛིཔཊིཀྑེཔཝསེན ཝུཏྟཾ. སམྨཔྤཉྙཱཡ པསྶཏཱིཏི སམྨཱ ཧེཏུནཱ ཀཱརཎེན སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ པསྶཏི. པདཱལེཏཱིཏི ཨརཧཏྟམགྒེན པདཱལེཏི.

༢. པརིསཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༥. དུཏིཡེ ཨུཀྐཱཙིཏཝིནཱིཏཱཏི ཨཔྤཊིཔུཙྪིཏྭཱ ཝིནཱིཏཱ དུབྦིནཱིཏཔརིསཱ. པཊིཔུཙྪཱཝིནཱིཏཱཏི པུཙྪིཏྭཱ ཝིནཱིཏཱ སུཝིནཱིཏཔརིསཱ. ཡཱཝཏཱཝིནཱིཏཱཏི པམཱཎཝསེན ཝིནཱིཏཱ, པམཱཎཾ ཉཏྭཱ ཝིནཱིཏཔརིསཱཏི ཨཏྠོ. ‘‘ཡཱཝཏཛ྄ཛྷཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཱ པན ཡཱཝ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཱཏི ཨཏྠོ, ཨཛ྄ཛྷཱསཡཾ ཉཏྭཱ ཝིནཱིཏཔརིསཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཏཏིཡཾ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༤. ཨུཔྤཱདཱསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༧. ཙཏུཏྠེ ¶ དྷམྨཊྛིཏཏཱཏི སབྷཱཝཊྛིཏཏཱ. དྷམྨནིཡཱམཏཱཏི སབྷཱཝནིཡཱམཏཱ. སབྦེ སངྑཱརཱཏི ཙཏུབྷཱུམཀསངྑཱརཱ. ཨནིཙྩཱཏི ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཊྛེན ཨནིཙྩཱ. དུཀྑཱཏི སམྤཊིཔཱིལ༹ནཊྛེན དུཀྑཱ. ཨནཏྟཱཏི ཨཝསཝཏྟནཊྛེན ཨནཏྟཱ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི མིསྶཀཱནི ཀཐིཏཱནི.

༥. ཀེསཀམྦལསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣༨. པཉྩམེ ཏནྟཱཝུཏཱནཾ ཝཏྠཱནནྟི པཙྩཏྟེ སཱམིཝཙནཾ, ཏནྟེཧི ཝཱཡིཏཝཏྠཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཀེསཀམྦལོཏི ¶ མནུསྶཀེསེཧི ཝཱཡིཏཀམྦལོ ¶ . པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཝཱདཱནནྟི ཨིདམྤི པཙྩཏྟེ སཱམིཝཙནཾ. པཊིཀིཊྛོཏི པཙྪིམཀོ ལཱམཀོ. མོགྷཔུརིསོཏི ཏུཙྪཔུརིསོ. པཊིབཱཧཏཱིཏི པཊིསེདྷེཏི. ཁིཔྤཾ ཨུཌྜེཡྻཱཏི ཀུམིནཾ ཨོཌྜེཡྻ. ཚཊྛསཏྟམཱནི ཨུཏྟཱནཏྠཱནེཝ.

༨. ཨསྶཁལུ༹ངྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༡. ཨཊྛམེ ཨསྶཁལུ༹ངྐོཏི ཨསྶཔོཏོ. ཨིདམསྶ ཛཝསྨིཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཡམསྶ ཉཱཎཛཝོཏི ཝདཱམི. ཨིདམསྶ ཝཎྞསྨིཾ ཝདཱམཱིཏི ཨཡམསྶ གུཎཝཎྞོཏི ཝདཱམི. ཨིདམསྶ ཨཱརོཧཔརིཎཱཧསྨིནྟི ཨཡམསྶ ཨུཙྩབྷཱཝོ པརིམཎྜལབྷཱཝོཏི ཝདཱམཱིཏི.

༩. ཨསྶཔརསྶསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༢. ནཝམེ ཨསྶཔརསྶེཏི ཨསྶེསུ པརསྶེ. པུརིསཔརསྶེཏི པུརིསེསུ པརསྶེ, པུརིསཔུརིསེཏི ཨཏྠོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི ཀཐིཏཱནི. ཏཏྠ ཨཡཾ ཏཱིཧི མགྒེཧི ཉཱཎཛཝསམྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༠. ཨསྶཱཛཱནཱིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༣. དསམེ ¶ བྷདྲེཏི བྷདྡཀེ. ཨསྶཱཛཱནཱིཡེཏི ཀཱརཎཱཀཱརཎཾ ཛཱནནཀེ ཨསྶེ. པུརིསཱཛཱནཱིཡེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཨརཧཏྟཕལཾ ཀཐིཏཾ. ཏཏྲཱཡཾ ཨརཧཏྟམགྒེན ཉཱཎཛཝསམྤནྣོཏི ཝེདིཏབྦོ.

༡༡. པཋམམོརནིཝཱཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༤. ཨེཀཱདསམེ ཨཙྩནྟནིཊྛོཏི ཨནྟཾ ཨཏིཀྐནྟནིཊྛོ, ཨཀུཔྤནིཊྛོ དྷུཝནིཊྛོཏི ཨཏྠོ. སེསཾ སདིསམེཝ.

༡༢. དུཏིཡམོརནིཝཱཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༥. དྭཱདསམེ ཨིདྡྷིཔཱཊིཧཱརིཡེནཱཏི ཨིཛ྄ཛྷནཀཔཱཊིཧཱརིཡེན. ཨཱདེསནཱཔཱཊིཧཱརིཡེནཱཏི ¶ ཨཱདིསིཏྭཱ ཨཔདིསིཏྭཱ ཀཐནཨནུཀཐནཀཐཱཔཱཊིཧཱརིཡེན.

༡༣. ཏཏིཡམོརནིཝཱཔསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤༦. ཏེརསམེ ¶ སམྨཱདིཊྛིཡཱཏི ཕལསམཱཔཏྟཏྠཱཡ སམྨཱདིཊྛིཡཱ. སམྨཱཉཱཎེནཱཏི ཕལཉཱཎེན. སམྨཱཝིམུཏྟིཡཱཏི སེསེཧི ཕལསམཱཔཏྟིདྷམྨེཧི. ཨིམེསུ ཏཱིསུཔི སུཏྟེསུ ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོཏི.

ཡོདྷཱཛཱིཝཝགྒོ ཙཏུཏྠོ.

(༡༥) ༥. མངྒལཝགྒོ

༡-༩. ཨཀུསལསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ

༡༤༧-༡༥༥. པཉྩམསྶ ¶ པཋམེ ཡཐཱབྷཏཾ ནིཀྑིཏྟོཏི ཡཐཱ ཨཱནེཏྭཱ ཋཔིཏོ. དུཏིཡེ སཱཝཛྫེནཱཏི སདོསེན. ཏཏིཡེ ཝིསམེནཱཏི སཔཀྑལནེན. སམེནཱཏི ཨཔཀྑལནེན. ཙཏུཏྠེ ཨསུཙིནཱཏི གཱུཐསདིསེན ཨཔརིསུདྡྷེན ཨམེཛ྄ཛྷེན. སུཙིནཱཏི པརིསུདྡྷེན མེཛ྄ཛྷེན. པཉྩམཱདཱིནི ཨུཏྟཱནཱནེཝ.

༡༠. པུབྦཎྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥༦. དསམེ སུནཀྑཏྟནྟིཨཱདཱིསུ ཡསྨིཾ དིཝསེ ཏཡོ སུཙརིཏདྷམྨཱ པཱུརིཏཱ ཧོནྟི, སོ དིཝསོ ལདྡྷནཀྑཏྟཡོགོ ནཱམ, ཏེནསྶ སདཱ སུནཀྑཏྟཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝུཙྩཏི. སྭེཝ དིཝསོ ཀཏམངྒལོ ནཱམ ཧོཏི, ཏེནསྶ སདཱ སུམངྒལནྟི ཝུཙྩཏི. པབྷཱཏམྤིསྶ སདཱ སུཔྤབྷཱཏམེཝ, སཡནཏོ ཨུཊྛཱནམྤི སུཧུཊྛིཏམེཝ, ཁཎོཔི སུཀྑཎོཝ, མུཧུཏྟོཔི སུམུཧུཏྟོཝ. ཨེཏྠ ཙ དསཙྪརཔམཱཎོ ¶ ཀཱལོ ཁཎོ ནཱམ, ཏེན ཁཎེན དསཀྑཎོ ཀཱལོ ལཡོ ནཱམ, ཏེན ལཡེན ཙ དསལཡོ ཀཱལོ ཁཎལཡོ ནཱམ, ཏེན དསགུཎོ མུཧུཏྟོ ནཱམ, ཏེན དསགུཎོ ཁཎམུཧུཏྟོ ནཱམཱཏི ཨཡཾ ཝིབྷཱགོ ཝེདིཏབྦོ. སུཡིཊྛཾ བྲཧྨཙཱརིསཱུཏི ཡསྨིཾ དིཝསེ ཏཱིཎི སུཙརིཏཱནི པཱུརིཏཱནི, ཏདཱསྶ སེཊྛཙཱརཱིསུ དིནྣདཱནཾ སུཡིཊྛཾ ནཱམ ཧོཏི ¶ . པདཀྑིཎཾ ཀཱཡཀམྨནྟི ཏཾ དིཝསཾ ཏེན ཀཏཾ ཀཱཡཀམྨཾ ཝཌྜྷིཀཱཡཀམྨཾ ནཱམ ཧོཏི. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. པདཀྑིཎཱནི ཀཏྭཱནཱཏི ཝཌྜྷིཡུཏྟཱནི ཀཱཡཀམྨཱདཱིནི ཀཏྭཱ. ལབྷནྟཏྠེ པདཀྑིཎེཏི པདཀྑིཎེ ཝཌྜྷིཨཏྠེཡེཝ ལབྷཏི. སེསཾ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

མངྒལཝགྒོ པཉྩམོ.

ཏཏིཡཔཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ.

(༡༦) ༦. ཨཙེལཀཝགྒཝཎྞནཱ

༡༥༧-༡༦༣. ཨིཏོ ¶ པརེསུ ཨཱགཱལ༹ྷཱ པཊིཔདཱཏི གཱལ༹ྷཱ ཀཀྑལཱ༹ ལོབྷཝསེན ཐིརགྒཧཎཱ. ནིཛ྄ཛྷཱམཱཏི ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཝསེན སུཊྛུ ཛྷཱམཱ སནྟཏྟཱ པརིཏཏྟཱ. མཛ྄ཛྷིམཱཏི ནེཝ ཀཀྑལཱ༹ ན ཛྷཱམཱ མཛ྄ཛྷེ བྷཝཱ. ཨཙེལཀོཏི ནིཙྩེལོ ནགྒོ. མུཏྟཱཙཱརོཏི ཝིསྶཊྛཱཙཱརོ, ཨུཙྩཱརཀམྨཱདཱིསུ ལོཀིཡཀུལཔུཏྟཱཙཱརེན ཝིརཧིཏོ ཋིཏཀོཝ ཨུཙྩཱརཾ ཀརོཏི, པསྶཱཝཾ ཀརོཏི, ཁཱདཏི བྷུཉྫཏི. ཧཏྠཱཔལེཁནོཏི ཧཏྠེ པིཎྜམྷི ནིཊྛིཏེ ཛིཝ྄ཧཱཡ ཧཏྠཾ ¶ ཨཔལེཁཏི, ཨུཙྩཱརམྤི ཀཏྭཱ ཧཏྠསྨིཾཡེཝ དཎྜཀསཉྙཱི ཧུཏྭཱ ཧཏྠེན ཨཔལེཁཏི. བྷིཀྑཱཡ གཧཎཏྠཾ ‘‘ཨེཧི, བྷདནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོ ན ཨེཏཱིཏི ན ཨེཧིབྷདནྟིཀོ. ‘‘ཏེན ཧི ཏིཊྛ, བྷནྟེ’’ཏི ཝུཏྟོཔི ན ཏིཊྛཏཱིཏི ན ཏིཊྛབྷདནྟིཀོ. ཏདུབྷཡམྤི ཀིར སོ ‘‘ཨེཏསྶ ཝཙནཾ ཀཏཾ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ན ཀརོཏི. ཨབྷིཧཊནྟི པུརེཏརཾ གཧེཏྭཱ ཨཱཧཊབྷིཀྑཾ. ཨུདྡིསྶཀཏནྟི ཨིདཾ ཏུམྷེ ཨུདྡིསྶ ཀཏནྟི ཨེཝམཱརོཙིཏབྷིཀྑཾ. ནིམནྟནནྟི ‘‘ཨསུཀཾ ནཱམ ཀུལཾ ཝཱ ཝཱིཐིཾ ཝཱ གཱམཾ ཝཱ པཝིསེཡྻཱཐཱ’’ཏི ཨེཝཾ ནིམནྟིཏབྷིཀྑམྤི ན སཱདིཡཏི ན གཎྷཱཏི. ན ཀུམྦྷིམུཁཱཏི ཀུམྦྷིཏོ ཨུདྡྷརིཏྭཱ དཱིཡམཱནཾ བྷིཀྑམྤི ན གཎྷཱཏི. ན ཀལོ༹པིམུཁཱཏི ཀལོ༹པཱིཏི ཨུཀྑལི ཝཱ པཙྪི ཝཱ, ཏཏོཔི ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ‘‘ཀུམྦྷིཀལོ༹པིཡོ མཾ ནིསྶཱཡ ཀཊཙྪུནཱ པཧཱརཾ ལབྷནྟཱི’’ཏི. ན ཨེལ༹ཀམནྟརནྟི ཨུམྨཱརཾ ཨནྟརཾ ཀཏྭཱ དཱིཡམཱནཾ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ‘‘ཨཡཾ མཾ ནིསྶཱཡ ཨནྟརཀརཎཾ ལབྷཏཱི’’ཏི. དཎྜམུསལེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. དྭིནྣནྟི ¶ དྭཱིསུ བྷུཉྫམཱནེསུ ཨེཀསྨིཾ ཨུཊྛཱཡ དེནྟེ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ཀབལ༹ནྟརཱཡོ ཧོཏཱིཏི.

ན གབྦྷིནིཡཱཏིཨཱདཱིསུ པན གབྦྷིནིཡཱ ཀུཙྪིཡཾ དཱརཀོ ཀིལམཏི, པཱཡནྟིཡཱ དཱརཀསྶ ཁཱིརནྟརཱཡོ ཧོཏི, པུརིསནྟརགཏཱཡ རཏིཨནྟརཱཡོ ཧོཏཱིཏི ན གཎྷཱཏི. ན སངྐིཏྟཱིསཱུཏི སངྐིཏྟེཏྭཱ ཀཏབྷཏྟེསུ. དུབྦྷིཀྑསམཡེ ཀིར ཨཙེལཀསཱཝཀཱ ཨཙེལཀཱནཾ ཨཏྠཱཡ ཏཏོ ཏཏོ ཏཎྜུལཱདཱིནི ¶ སམཱདཔེཏྭཱ བྷཏྟཾ པཙནྟི, ཨུཀྐཊྛཱཙེལཀོ ཏཏོ ན པཊིགྒཎྷཱཏི. ན ཡཏྠ སཱཏི ཡཏྠ སུནཁོ ‘‘པིཎྜཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨུཔཊྛིཏོ ཧོཏི, ཏཏྠ ཏསྶ ཨདཏྭཱ ཨཱཧཊཾ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ཨེཏསྶ པིཎྜནྟརཱཡོ ཧོཏཱིཏི. སཎྜསཎྜཙཱརིནཱིཏི སམཱུཧསམཱུཧཙཱརིནཱི ¶ . སཙེ ཧི ཨཙེལཀཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིམསྶ བྷིཀྑཾ དསྶཱམཱ’’ཏི མནུསྶཱ བྷཏྟགེཧཾ པཝིསནྟི, ཏེསུ ཙ པཝིསནྟེསུ ཀལོ༹པིམུཁཱདཱིསུ ནིལཱིནཱ མཀྑིཀཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ སཎྜསཎྜཱ ཙརནྟི, ཏཏོ ཨཱཧཊཾ བྷིཀྑཾ ན གཎྷཱཏི. ཀསྨཱ? ‘‘མཾ ནིསྶཱཡ མཀྑིཀཱནཾ གོཙརནྟརཱཡོ ཛཱཏོ’’ཏི.

ཐུསོདཀནྟི སབྦསསྶསམྦྷཱརེཧི ཀཏསོཝཱིརཀཾ. ཨེཏྠ ཙ སུརཱཔཱནམེཝ སཱཝཛྫཾ, ཨཡཾ པན སབྦེསུ སཱཝཛྫསཉྙཱི. ཨེཀཱགཱརིཀོཏི ཡོ ཨེཀསྨིཾཡེཝ གེཧེ བྷིཀྑཾ ལབྷིཏྭཱ ནིཝཏྟཏི. ཨེཀཱལོཔིཀོཏི ཨེཀེནེཝ ཨཱལོཔེན ཡཱཔེཏི. དྭཱགཱརིཀཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨེཀིསྶཱཔི དཏྟིཡཱཏི ཨེཀཱཡ དཏྟིཡཱ. དཏྟི ནཱམ ཨེཀཱ ཁུདྡཀཔཱཏི ཧོཏི, ཡཏྠ ཨགྒབྷིཀྑཾ པཀྑིཔིཏྭཱ ཋཔེནྟི. ཨེཀཱཧིཀནྟི ཨེཀདིཝསནྟརིཀཾ. ཨདྡྷམཱསིཀནྟི ཨདྡྷམཱསནྟརིཀཾ. པརིཡཱཡབྷཏྟབྷོཛནནྟི ཝཱརབྷཏྟབྷོཛནཾ, ཨེཀཱཧཝཱརེན དྭཱིཧཝཱརེན སཏྟཱཧཝཱརེན ཨདྡྷམཱསཝཱརེནཱཏི ཨེཝཾ དིཝསཝཱརེན ཨཱབྷཏབྷཏྟབྷོཛནཾ. སཱཀབྷཀྑོཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ.

ཨུབྦྷཊྛཀོཏི ཨུདྡྷཾ ཋིཏཀོ. ཨུཀྐུཊིཀཔྤདྷཱནམནུཡུཏྟོཏི ཨུཀྐུཊིཀཝཱིརིཡམནུཡུཏྟོ, གཙྪནྟོཔི ཨུཀྐུཊིཀོཝ ཧུཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཨུཔྤཏིཏྭཱ གཙྪཏི. ཀཎྚཀཱཔསྶཡིཀོཏི ཨཡཀཎྚཀེ ཝཱ པཀཏིཀཎྚཀེ ཝཱ བྷཱུམིཡཾ ¶ ཀོཊྚེཏྭཱ ཏཏྠ ཙམྨཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཋཱནཙངྐམཱདཱིནི ཀརོཏི. སེཡྻནྟི ¶ སཡནྟོཔི ཏཏྠེཝ སེཡྻཾ ཀཔྤེཏི. སཱཡཾ ཏཏིཡམསྶཱཏི སཱཡཏཏིཡཀཾ. པཱཏོ མཛ྄ཛྷནྷིཀེ སཱཡནྟི དིཝསསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ‘‘པཱཔཾ པཝཱཧེསྶཱམཱི’’ཏི ཨུདཀོརོཧནཱནུཡོགཾ ཨནུཡུཏྟོ ཝིཧརཏི.

ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱིཏིཨཱདཱིནི ཧེཊྛཱ ཨེཀཀནིཔཱཏཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨཡཾ ཀཱམསུཁལླིཀཱནུཡོགཉྩ ཨཏྟཀིལམཐཱནུཡོགཉྩཱཏི དྭེ ཨནྟེ ཨནུཔགཏཱ, སསྶཏུཙྪེདནྟེཧི ཝཱ ཝིམུཏྟཱ མཛ྄ཛྷིམཱ པཊིཔདཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཨཙེལཀཝགྒོ ཚཊྛོ.

༡༧-༡༨. པེཡྻཱལཝགྒཱདིཝཎྞནཱ

༡༦༤-༡༨༤. སམནུཉྙོཏི ¶ སམཱནཛ྄ཛྷཱསཡོ. རཱགསྶཱཏི པཉྩཀཱམགུཎིཀརཱགསྶ. ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ཨབྷིཛཱནནཏྠཾ. སུཉྙཏོ སམཱདྷཱིཏིཨཱདཱིཧི ཏཱིཧིཔི སམཱདྷཱིཧི ཝིཔསྶནཱཝ ཀཐིཏཱ. ཝིཔསྶནཱ ཧི ནིཙྩཱབྷིནིཝེས-ནིཙྩནིམིཏྟ-ནིཙྩཔཎིདྷིཨཱདཱིནཾ ཨབྷཱཝཱ ཨིམཱནི ནཱམཱནི ལབྷཏི. པརིཉྙཱཡཱཏི པརིཛཱནནཏྠཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོཏི.

པེཡྻཱལཝགྒཱདི ནིཊྛིཏཱ.

མནོརཐཔཱུརཎིཡཱ ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ-ཨཊྛཀཐཱཡ

ཏིཀནིཔཱཏསྶ སཾཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ.

ནམོ ཏསྶ བྷགཝཏོ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ.

ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡེ

ཙཏུཀྐནིཔཱཏ-ཨཊྛཀཐཱ

༡. པཋམཔཎྞཱསཀཾ

༡. བྷཎྜགཱམཝགྒོ

༡. ཨནུབུདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ

༡. ཙཏུཀྐནིཔཱཏསྶ ¶ ¶ ¶ པཋམེ ཨནནུབོདྷཱཏི ཨབུཛ྄ཛྷནེན ཨཛཱནནེན. ཨཔྤཊིཝེདྷཱཏི ཨཔྤཊིཝིཛ྄ཛྷནེན ཨཔཙྩཀྑཀིརིཡཱཡ. དཱིགྷམདྡྷཱནནྟི ཙིརཀཱལཾ. སནྡྷཱཝིཏནྟི བྷཝཏོ བྷཝཾ གམནཝསེན སནྡྷཱཝིཏཾ. སཾསརིཏནྟི པུནཔྤུནཾ གམནཱགམནཝསེན སཾསརིཏཾ. མམཉྩེཝ ཏུམྷཱཀཉྩཱཏི མཡཱ ཙ ཏུམྷེཧི ཙ. ཨཐ ཝཱ སནྡྷཱཝིཏཾ སཾསརིཏནྟི སནྡྷཱཝནཾ སཾསརཎཾ མམཉྩེཝ ¶ ཏུམྷཱཀཉྩ ཨཧོསཱིཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨརིཡསྶཱཏི ནིདྡོསསྶ. སཱིལཾ སམཱདྷི པཉྙཱཏི ཨིམེ པན ཏཡོ དྷམྨཱ མགྒཕལསམྤཡུཏྟཱཝ ཝེདིཏབྦཱ, ཝིམུཏྟིནཱམེན ཕལམེཝ ནིདྡིཊྛཾ. བྷཝཏཎྷཱཏི བྷཝེསུ ཏཎྷཱ. བྷཝནེཏྟཱིཏི ¶ བྷཝརཛྫུ. ཏཎྷཱཡ ཨེཝ ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཏཱཡ ཧི སཏྟཱ གོཎཱ ཝིཡ གཱིཝཱཡ བནྡྷིཏྭཱ ཏཾ ཏཾ བྷཝཾ ནཱིཡནྟི, ཏསྨཱ བྷཝནེཏྟཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཨནུཏྟརཱཏི ལོཀུཏྟརཱ. དུཀྑསྶནྟཀརོཏི ཝཊྚདུཀྑསྶ ཨནྟཀརོ. ཙཀྑུམཱཏི པཉྩཧི ཙཀྑཱུཧི ཙཀྑུམཱ. པརིནིབྦུཏོཏི ཀིལེསཔརིནིབྦཱནེན པརིནིབྦུཏོ. ཨིདམསྶ བོདྷིམཎྜེ པཋམཔརིནིབྦཱནཾ, པཙྪཱ པན ཡམཀསཱལཱནམནྟརེ ཨནུཔཱདིསེསཱཡ ནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱ པརིནིབྦུཏོཏི ཡཐཱནུསནྡྷིནཱ དེསནཾ ནིཊྛཱཔེསི.

༢. པཔཏིཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༢. དུཏིཡེ པཔཏིཏོཏི པཏིཏོ ཙུཏོ. ཨཔྤཔཏིཏོཏི ཨཔཏིཏོ པཏིཊྛིཏོ. ཏཏྠ ལོཀིཡམཧཱཛནོ པཏིཏོཡེཝ ནཱམ, སོཏཱཔནྣཱདཡོ ཀིལེསུཔྤཏྟིཀྑཎེ པཏིཏཱ ནཱམ, ཁཱིཎཱསཝོ ཨེཀནྟཔཏིཊྛིཏོ ནཱམ.

ཙུཏཱ ¶ པཏནྟཱིཏི ཡེ ཙུཏཱ, ཏེ པཏནྟི ནཱམ. པཏིཏཱཏི ཡེ པཏིཏཱ, ཏེ ཙུཏཱ ནཱམ. ཙུཏཏྟཱ པཏིཏཱ, པཏིཏཏྟཱ ཙུཏཱཏི ཨཏྠོ. གིདྡྷཱཏི རཱགརཏྟཱ. པུནརཱགཏཱཏི པུན ཛཱཏིཾ པུན ཛརཾ པུན བྱཱདྷིཾ པུན མརཎཾ ཨཱགཏཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཀཏཾ ཀིཙྩནྟི ཙཏཱུཧི མགྒེཧི ཀཏྟབྦཀིཙྩཾ ཀཏཾ. རཏཾ རམྨནྟི རམིཏབྦཡུཏྟཀེ གུཎཛཱཏེ རམིཏཾ. སུཁེནཱནྭཱགཏཾ སུཁནྟི སུཁེན སུཁཾ ཨནུཨཱགཏཾ སམྤཏྟཾ. མཱནུསཀསུཁེན དིབྦསུཁཾ, ཛྷཱནསུཁེན ཝིཔསྶནཱསུཁཾ, ཝིཔསྶནཱསུཁེན མགྒསུཁཾ, མགྒསུཁེན ¶ ཕལསུཁཾ, ཕལསུཁེན ནིབྦཱནསུཁཾ སམྤཏྟཾ ཨདྷིགཏནྟི ཨཏྠོ.

༣. པཋམཁཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༣. ཏཏིཡཾ དུཀནིཔཱཏཝཎྞནཱཡཾ ཝུཏྟམེཝ. གཱཐཱསུ པན ནིནྡིཡནྟི ནིནྡིཏབྦཡུཏྟཀཾ. ནིནྡཏཱིཏི གརཧཏི. པསཾསིཡོཏི པསཾསིཏབྦཡུཏྟོ. ཝིཙིནཱཏི མུཁེན སོ ཀལིནྟི ཡོ ཨེཝཾ པཝཏྟོ ¶ , ཏེན མུཁེན ཀལིཾ ཝིཙིནཱཏི ནཱམ. ཀལིནཱ ཏེན སུཁཾ ན ཝིནྡཏཱིཏི ཏེན ཙ ཀལིནཱ སུཁཾ ན པཊིལབྷཏི. སབྦསྶཱཔི སཧཱཔི ཨཏྟནཱཏི སབྦེནཔི སཀེན དྷནེན ཙེཝ ཨཏྟནཱ ཙ སདྡྷིཾ ཡོ པརཱཛཡོ, སོ ཨཔྤམཏྟཀོཝ ཀལཱིཏི ཨཏྠོ. ཡོ སུགཏེསཱུཏི ཡོ པན སམྨགྒཏེསུ པུགྒལེསུ ཙིཏྟཾ པདུསྶེཡྻ, ཨཡཾ ཙིཏྟཔདོསོཝ ཏཏོ ཀལིཏོ མཧནྟཏརོ ཀལི. ཨིདཱནི ཏསྶ མཧནྟཏརབྷཱཝཾ དསྶེནྟོ སཏཾ སཧསྶཱནནྟིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སཏཾ སཧསྶཱནནྟི ནིརབྦུདགཎནཱཡ སཏསཧསྶཾ. ཚཏྟིཾསཏཱིཏི ཨཔརཱནི ཙ ཚཏྟིཾསཏི ནིརབྦུདཱནི. པཉྩ ཙཱཏི ཨབྦུདགཎནཱཡ ཙ པཉྩ ཨབྦུདཱནི. ཡམརིཡགརཧཱིཏི ཡཾ ཨརིཡེ གརཧནྟོ ནིརཡཾ ཨུཔཔཛྫཏི, ཏཏྠ ཨེཏྟཀཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎནྟི.

༤. དུཏིཡཁཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༤. ཙཏུཏྠེ ¶ མཱཏརི པིཏརི ཙཱཏིཨཱདཱིསུ མིཏྟཝིནྡཀོ མཱཏརི མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ནཱམ, ཨཛཱཏསཏྟུ པིཏརི མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ནཱམ, དེཝདཏྟོ ཏཐཱགཏེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ནཱམ, ཀོཀཱལིཀོ ཏཐཱགཏསཱཝཀེ མིཙྪཱཔཊིཔནྣོ ནཱམ. བཧུཉྩཱཏི བཧུཀམེཝ. པསཝཏཱིཏི པཊིལབྷཏི. ཏཱཡཱཏི ཏཱཡ མིཙྪཱཔཊིཔཏྟིསངྑཱཏཱཡ ཨདྷམྨཙརིཡཱཡ. པེཙྩཱཏི ཨིཏོ གནྟྭཱ. ཨཔཱཡཾ གཙྪཏཱིཏི ནིརཡཱདཱིསུ ཨཉྙཏརསྨིཾ ནིབྦཏྟཏི. སུཀྐཔཀྑེཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

༥. ཨནུསོཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༥. པཉྩམེ ¶ ཨནུསོཏཾ གཙྪཏཱིཏི ཨནུསོཏགཱམཱི. ཀིལེསསོཏསྶ པཙྩནཱིཀཔཊིཔཏྟིཡཱ པཊིསོཏཾ གཙྪཏཱིཏི པཊིསོཏགཱམཱི. ཋིཏཏྟོཏི ཋིཏསབྷཱཝོ. ཏིཎྞོཏི ཨོགྷཾ ཏརིཏྭཱ ཋིཏོ. པཱརངྒཏོཏི པརཏཱིརཾ གཏོ. ཐལེ ཏིཊྛཏཱིཏི ནིབྦཱནཐལེ ཏིཊྛཏི. བྲཱཧྨཎོཏི སེཊྛོ ནིདྡོསོ. ཨིདྷཱཏི ཨིམསྨིཾ ལོཀེ. ཀཱམེ ཙ པཊིསེཝཏཱིཏི ཀིལེསཀཱམེཧི ཝཏྠུཀཱམེ པཊིསེཝཏི. པཱཔཉྩ ཀམྨཾ ཀརོཏཱིཏི པཱཔཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏཱདིཀམྨཾ ཀརོཏི. པཱཔཉྩ ཀམྨཾ ན ཀརོཏཱིཏི པཉྩཝེརཀམྨཾ ན ཀརོཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཋིཏཏྟོཏི ཨཡཾ ཨནཱགཱམཱི པུགྒལོ ཏསྨཱ ལོཀཱ པུན པཊིསནྡྷིཝསེན ཨནཱགམནཏོ ཋིཏཏྟོ ནཱམ.

ཏཎྷཱདྷིཔནྣཱཏི ¶ ཏཎྷཱཡ ཨདྷིཔནྣཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠཊཱ, ཏཎྷཾ ཝཱ ཨདྷིཔནྣཱ ཨཛ྄ཛྷོགཱལ༹ྷཱ. པརིཔུཎྞསེཁོཏི ¶ སིཀྑཱཔཱརིཔཱུརིཡཱ ཋིཏོ. ཨཔརིཧཱནདྷམྨོཏི ཨཔརིཧཱིནསབྷཱཝོ. ཙེཏོཝསིཔྤཏྟོཏི ཙིཏྟཝསཱིབྷཱཝཾ པཏྟོ. ཨེཝརཱུཔོ ཁཱིཎཱསཝོ ཧོཏི, ཨིདྷ པན ཨནཱགཱམཱི ཀཐིཏོ. སམཱཧིཏིནྡྲིཡོཏི སམཱཧིཏཚལི༹ནྡྲིཡོ. པརོཔརཱཏི པརོཝརཱ ཨུཏྟམལཱམཀཱ, ཀུསལཱཀུསལཱཏི ཨཏྠོ. སམེཙྩཱཏི ཉཱཎེན སམཱགནྟྭཱ. ཝིདྷཱུཔིཏཱཏི ཝིདྡྷཾསིཏཱ ཛྷཱཔིཏཱ ཝཱ. ཝུསིཏབྲཧྨཙརིཡོཏི མགྒབྲཧྨཙརིཡཾ ཝསིཏྭཱ ཋིཏོ. ལོཀནྟགཱུཏི ཏིཝིདྷསྶཱཔི ལོཀསྶ ཨནྟཾ གཏོ. པཱརགཏོཏི ཚཧཱཀཱརེཧི པཱརགཏོ. ཨིདྷ ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོ. ཨིཏི སུཏྟེཔི གཱཐཱསུཔི ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༦. ཨཔྤསྶུཏསུཏྟཝཎྞནཱ

༦. ཚཊྛེ ཨནུཔཔནྣོཏི ཨནུཔཱགཏོ. སུཏྟནྟིཨཱདཱིསུ ཨུབྷཏོཝིབྷངྒནིདྡེསཁནྡྷཀཔརིཝཱརསུཏྟནིཔཱཏམངྒལསུཏྟརཏནསུཏྟ- ནཱལ༹ཀསུཏྟཏུཝཊཀསུཏྟཱནི, ཨཉྙམྤི ཙ སུཏྟནཱམཀཾ ཏཐཱགཏཝཙནཾ སུཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ. སབྦམྤི སགཱཐཀཾ སུཏྟཾ གེཡྻནྟི ཝེདིཏབྦཾ, ཝིསེསེན སཾཡུཏྟཀེ སཀལོཔི སགཱཐཱཝགྒོ. སཀལམྤི ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀཾ, ནིགྒཱཐཀསུཏྟཾ, ཡཉྩ ཨཉྙམྤི ཨཊྛཧི ཨངྒེཧི ཨསངྒཧིཏཾ ¶ བུདྡྷཝཙནཾ, ཏཾ ཝེཡྻཱཀརཎནྟི ཝེདིཏབྦཾ. དྷམྨཔད-ཐེརགཱཐཱ-ཐེརིགཱཐཱ སུཏྟནིཔཱཏེ ནོསུཏྟནཱམིཀཱ སུདྡྷིཀགཱཐཱ ¶ ཙ གཱཐཱཏི ཝེདིཏབྦཱ. སོམནསྶཉཱཎམཡིཀགཱཐཱཔཊིསཾཡུཏྟཱ དྭེཨསཱིཏི སུཏྟནྟཱ ཨུདཱནནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ‘‘ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ དསུཏྟརསཏསུཏྟནྟཱ ཨིཏིཝུཏྟཀནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཨཔཎྞཀཛཱཏཀཱདཱིནི པཉྙཱསཱདྷིཀཱནི པཉྩ ཛཱཏཀསཏཱནི ཛཱཏཀནྟི ཝེདིཏབྦཱནི. ‘‘ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨཙྪརིཡཱ ཨབྦྷུཏཱ དྷམྨཱ ཨཱནནྡེ’’ཏིཨཱདིནཡཔྤཝཏྟཱ སབྦེཔི ཨཙྪརིཡཨབྦྷུཏདྷམྨཔཊིསཾཡུཏྟཱ སུཏྟནྟཱ ཨབྦྷུཏདྷམྨནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ཙཱུལ༹ཝེདལླམཧཱཝེདལླསམྨཱདིཊྛིསཀྐཔཉྷསངྑཱརབྷཱཛནིཡམཧཱཔུཎྞམསུཏྟཱདཡོ སབྦེཔི ཝེདཉྩ ཏུཊྛིཉྩ ལདྡྷཱ ལདྡྷཱ པུཙྪིཏཱ སུཏྟནྟཱ ཝེདལླནྟི ཝེདིཏབྦཱ. ན ཨཏྠམཉྙཱཡ ན དྷམྨམཉྙཱཡཱཏི ཨཊྛཀཐཉྩ པཱལི༹ཉྩ ཨཛཱནིཏྭཱ. དྷམྨཱནུདྷམྨཔྤཊིཔནྣོཏི ནཝལོཀུཏྟརདྷམྨསྶ ཨནུརཱུཔདྷམྨཾ སཧསཱིལཾ པུབྦབྷཱགཔཊིཔདཾ ན པཊིཔནྣོ ཧོཏི. ཨིམིནཱ ཨུཔཱཡེན སབྦཝཱརེསུ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. པཋམཝཱརེ པནེཏྠ ཨཔྤསྶུཏདུསྶཱིལོ ཀཐིཏོ, དུཏིཡེ ཨཔྤསྶུཏཁཱིཎཱསཝོ, ཏཏིཡེ བཧུསྶུཏདུསྶཱིལོ, ཙཏུཏྠེ བཧུསྶུཏཁཱིཎཱསཝོ.

སཱིལེསུ ¶ ཨསམཱཧིཏོཏི སཱིལེསུ ཨཔརིཔཱུརཀཱརཱི. སཱིལཏོ ཙ སུཏེན ཙཱཏི སཱིལབྷཱགེན ཙ ¶ སུཏབྷཱགེན ཙ ‘‘ཨཡཾ དུསྶཱིལོ ཨཔྤསྶུཏོ’’ཏི ཨེཝཾ ཏཾ གརཧནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཏསྶ སམྤཛྫཏེ སུཏནྟི ཏསྶ པུགྒལསྶ ཡསྨཱ ཏེན སུཏེན སུཏཀིཙྩཾ ཀཏཾ, ཏསྨཱ ཏསྶ སུཏཾ སམྤཛྫཏི ནཱམ. ནཱསྶ སམྤཛྫཏེཏི སུཏཀིཙྩསྶ ཨཀཏཏྟཱ ན སམྤཛྫཏི. དྷམྨདྷརནྟི སུཏདྷམྨཱནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱུཏཾ. སཔྤཉྙནྟི སུཔཉྙཾ. ནེཀྑཾ ཛམྦོནདསྶེཝཱཏི ཛམྦུནདཾ ཝུཙྩཏི ཛཱཏིསུཝཎྞཾ, ཏསྶ ཛམྦུནདསྶ ནེཀྑཾ ཝིཡ, པཉྩསུཝཎྞཔརིམཱཎཾ སུཝཎྞགྷཊིཀཾ ཝིཡཱཏི ཨཏྠོ.

༧. སོབྷནསུཏྟཝཎྞནཱ

༧. སཏྟམེ ཝིཡཏྟཱཏི པཉྙཱཝེཡྻཏྟིཡེན སམནྣཱགཏཱ. ཝིནཱིཏཱཏི ཝིནཡཾ ཨུཔེཏཱ སུཝིནཱིཏཱ. ཝིསཱརདཱཏི ཝེསཱརཛྫེན སོམནསྶསཧགཏེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏཱ. དྷམྨདྷརཱཏི སུཏདྷམྨཱནཾ ཨཱདྷཱརབྷཱུཏཱ. བྷིཀྑུ ཙ སཱིལསམྤནྣོཏི གཱཐཱཡ ཀིཉྩཱཔི ཨེཀེཀསྶེཝ ཨེཀེཀོ གུཎོ ཀཐིཏོ, སབྦེསཾ པན སབྦེཔི ཝཊྚནྟཱིཏི.

༨. ཝེསཱརཛྫསུཏྟཝཎྞནཱ

༨. ཨཊྛམེ ¶ ཝེསཱརཛྫཱནཱིཏི ཨེཏྠ སཱརཛྫཔཊིཔཀྑོ ཝེསཱརཛྫཾ, ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ སཱརཛྫཱབྷཱཝཾ པཙྩཝེཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣསོམནསྶམཡཉཱཎསྶེཏཾ ནཱམཾ. ཨཱསབྷཾ ཋཱནནྟི སེཊྛཊྛཱནཾ ཨུཏྟམཊྛཱནཾ. ཨཱསབྷཱ ཝཱ པུབྦབུདྡྷཱ, ཏེསཾ ཋཱནནྟི ཨཏྠོ. ཨཔིཙ གཝསཏཛེཊྛཀོ ཨུསབྷོ, གཝསཧསྶཛེཊྛཀོ ཝསབྷོ. ཝཛསཏཛེཊྛཀོ ཝཱ ཨུསབྷོ, ཝཛསཧསྶཛེཊྛཀོ ཝསབྷོ ¶ , སབྦགཝསེཊྛོ སབྦཔརིསྶཡསཧོ སེཏོ པཱསཱདིཀོ མཧཱབྷཱརཝཧོ ཨསནིསཏསདྡེཧིཔི ཨསམྤཀམྤིཡོ ནིསབྷོ, སོ ཨིདྷ ཨུསབྷོཏི ཨདྷིཔྤེཏོ. ཨིདམྤི ཧི ཏསྶ པརིཡཱཡཝཙནཾ. ཨུསབྷསྶ ཨིདནྟི ཨཱསབྷཾ. ཋཱནནྟི ཙཏཱུཧི པཱདེཧི པཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཝཝཏྠཱནཾ. ཨིདཾ པན ཨཱསབྷཾ ཝིཡཱཏི ཨཱསབྷཾ. ཡཐེཝ ཧི ནིསབྷསངྑཱཏོ ཨུསབྷོ ཙཏཱུཧི པཱདེཧི པཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ ཨཙལཊྛཱནེན ཏིཊྛཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོཔི ཙཏཱུཧི ཝེསཱརཛྫཔཱདེཧི ཨཊྛཔརིསཔཐཝིཾ ཨུཔྤཱིལེ༹ཏྭཱ སདེཝཀེ ལོཀེ ཀེནཙི པཙྩཏྠིཀེན པཙྩཱམིཏྟེན ཨཀམྤིཡོ ཨཙལཊྛཱནེན ཏིཊྛཏི. ཨེཝཾ ཏིཊྛམཱནོཝ ཏཾ ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏི ཨུཔགཙྪཏི ན པཙྩཀྑཱཏི, ཨཏྟནི ཨཱརོཔེཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཱསབྷཾ ཋཱནཾ པཊིཛཱནཱཏཱི’’ཏི.

པརིསཱསཱུཏི ¶ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ. སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱིཏི སེཊྛནཱདཾ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདཏི, སཱིཧནཱདསདིསཾ ཝཱ ནཱདཾ ནདཏི. ཨཡམཏྠོ སཱིཧནཱདསུཏྟེན དསྶེཏབྦོ. ཡཐཱ ཝཱ སཱིཧོ སཧནཏོ ཙ ཧནནཏོ ཙ སཱིཧོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏོ ལོཀདྷམྨཱནཾ སཧནཏོ པརཔྤཝཱདཱནཉྩ ཧནནཏོ སཱིཧོཏི ཝུཙྩཏི. ཨེཝཾ ཝུཏྟསྶ སཱིཧསྶ ནཱདཾ སཱིཧནཱདཾ. ཏཏྠ ཡཐཱ སཱིཧོ སཱིཧབལེན སམནྣཱགཏོ སབྦཏྠ ཝིསཱརདོ ཝིགཏལོམཧཾསོ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི, ཨེཝཾ ཏཐཱགཏསཱིཧོཔི ཏཐཱགཏབལེཧི སམནྣཱགཏོ ཨཊྛསུ པརིསཱསུ ཝིསཱརདོ ཝིགཏལོམཧཾསོ ‘‘ཨིཏི རཱུཔ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ནཱནཱཝིདྷདེསནཱཝིལཱསསམྤནྣཾ ¶ སཱིཧནཱདཾ ནདཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘པརིསཱསུ སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱི’’ཏི.

བྲཧྨཙཀྐཾ ¶ པཝཏྟེཏཱིཏི ཨེཏྠ བྲཧྨནྟི སེཊྛཾ ཨུཏྟམཾ ཝིསུདྡྷཾ. ཙཀྐསདྡོ པནཱཡཾ –

‘‘སམྤཏྟིཡཾ ལཀྑཎེ ཙ, རཐངྒེ ཨིརིཡཱཔཐེ;

དཱནེ རཏནདྷམྨཱུར-ཙཀྐཱདཱིསུ ཙ དིསྶཏི;

དྷམྨཙཀྐེ ཨིདྷ མཏོ, ཏཉྩ དྭེདྷཱ ཝིབྷཱཝཡེ’’.

‘‘ཙཏྟཱརིམཱནི, བྷིཀྑཝེ, ཙཀྐཱནི, ཡེཧི སམནྣཱགཏཱནཾ དེཝམནུསྶཱན’’ནྟིཨཱདཱིསུ (ཨ. ནི. ༤.༣༡) ཧི ཨཡཾ སམྤཏྟིཡཾ དིསྶཏི. ‘‘པཱདཏལེསུ ཙཀྐཱནི ཛཱཏཱནཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༣༥) ཨེཏྠ ལཀྑཎེ. ‘‘ཙཀྐཾཝ ཝཧཏོ པད’’ནྟི (དྷ. པ. ༡) ཨེཏྠ རཐངྒེ. ‘‘ཙཏུཙཀྐཾ ནཝདྭཱར’’ནྟི (སཾ. ནི. ༡.༢༩) ཨེཏྠ ཨིརིཡཱཔཐེ. ‘‘དདཾ བྷུཉྫ མཱ ཙ པམཱདོ, ཙཀྐཾ ཝཏྟཡ སབྦཔཱཎིན’’ནྟི (ཛཱ. ༡.༧.༡༤༩) ཨེཏྠ དཱནེ. ‘‘དིབྦཾ ཙཀྐརཏནཾ པཱཏུརཧོསཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༢.༢༤༣; མ. ནི. ༣.༢༥༦) ཨེཏྠ རཏནཙཀྐེ. ‘‘མཡཱ པཝཏྟིཏཾ ཙཀྐ’’ནྟི (སུ. ནི. ༥༦༢) ཨེཏྠ དྷམྨཙཀྐེ. ‘‘ཨིཙྪཱཧཏསྶ པོསསྶ, ཙཀྐཾ བྷམཏི མཏྠཀེ’’ཏི (ཛཱ. ༡.༡.༡༠༤; ༡.༥.༡༠༣) ཨེཏྠ ཨུརཙཀྐེ. ‘‘ཁུརཔརིཡནྟེན ཙེཔི ཙཀྐེནཱ’’ཏི (དཱི. ནི. ༡.༡༦༦) ཨེཏྠ པཧརཎཙཀྐེ. ‘‘ཨསནིཝིཙཀྐ’’ནྟི (དཱི. ནི. ༣.༦༡; སཾ. ནི. ༢.༡༦༢) ཨེཏྠ ཨསནིམཎྜལེ. ཨིདྷ ¶ པནཱཡཾ དྷམྨཙཀྐེ མཏོ.

ཏཾ པནེཏཾ དྷམྨཙཀྐཾ དུཝིདྷཾ ཧོཏི པཊིཝེདྷཉཱཎཉྩ དེསནཱཉཱཎཉྩ. ཏཏྠ པཉྙཱཔབྷཱཝིཏཾ ཨཏྟནོ ཨརིཡཕལཱཝཧཾ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ, ཀརུཎཱཔབྷཱཝིཏཾ སཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཕལཱཝཧཾ དེསནཱཉཱཎཾ. ཏཏྠ ¶ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ ཨུཔྤནྣནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཉྷི ཨབྷིནིཀྑམནཏོ ཡཱཝ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ. ཏུསིཏབྷཝནཏོ ཝཱ ཡཱཝ མཧཱབོདྷིཔལླངྐེ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ. དཱིཔངྐརཏོ པཊྛཱཡ ཝཱ ཡཱཝ བོདྷིཔལླངྐེ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཨུཔྤཛྫམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ ཨུཔྤནྣཾ ནཱམ. དེསནཱཉཱཎམྤི པཝཏྟམཱནཾ པཝཏྟནྟི དུཝིདྷཾ. ཏཉྷི ཡཱཝ ཨཉྙཱསིཀོཎྜཉྙསྶ སོཏཱཔཏྟིམགྒཱ པཝཏྟམཱནཾ, ཕལཀྑཎེ པཝཏྟཾ ནཱམ. ཏེསུ པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ལོཀུཏྟརཾ, དེསནཱཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ. ཨུབྷཡམྤི པནེཏཾ ཨཉྙེཧི ཨསཱདྷཱརཎཾ, བུདྡྷཱནཾཡེཝ ཨོརསཉཱཎཾ.

སམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཏེ པཊིཛཱནཏོཏི ‘‘ཨཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ, སབྦེ དྷམྨཱ མཡཱ ཨབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ པཊིཛཱནཏོ ཏཝ. ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱཏི ཨིམེ ནཱམ ¶ དྷམྨཱ ཏཡཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ. ཏཏྲ ཝཏཱཏི ཏེསུ ‘‘ཨནབྷིསམྦུདྡྷཱ’’ཏི ཨེཝཾ དསྶིཏདྷམྨེསུ. སཧདྷམྨེནཱཏི སཧེཏུནཱ སཀཱརཎེན ཝཙནེན. ནིམིཏྟམེཏནྟི ཨེཏྠ པུགྒལོཔི དྷམྨོཔི ནིམིཏྟནྟི ཨདྷིཔྤེཏོ ¶ . ཏཾ པུགྒལཾ ན པསྶཱམི, ཡོ མཾ པཊིཙོདེསྶཏི. ཏཾ དྷམྨཾ ན པསྶཱམི, ཡཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ནཱམ དྷམྨོ ཏཡཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི མཾ པཊིཙོདེསྶཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. ཁེམཔྤཏྟོཏི ཁེམཾ པཏྟོ. སེསཔདདྭཡཾ ཨིམསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. སབྦམྤེཏཾ ཝེསཱརཛྫཉཱཎམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. དསབལསྶ ཧི ‘‘ཨཡཾ ནཱམ དྷམྨོ ཏཡཱ ཨནབྷིསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཙོདཀཾ པུགྒལཾ ཝཱ ཙོདནཱཀཱརཎཾ ཨནབྷིསམྦུདྡྷདྷམྨཾ ཝཱ ཨཔསྶཏོ ‘‘སབྷཱཝབུདྡྷོཡེཝ ཝཏ སམཱནོ ཨཧཾ བུདྡྷོསྨཱིཏི ཝདཱམཱི’’ཏི པཙྩཝེཀྑནྟསྶ བལཝཏརཾ སོམནསྶཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏེན སམྤཡུཏྟཾ ཉཱཎཾ ཝེསཱརཛྫཾ ནཱམ. ཏཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཁེམཔྤཏྟོ’’ཏིཨཱདིམཱཧ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨནྟརཱཡིཀཱ དྷམྨཱཏི ཨེཏྠ པན ཨནྟརཱཡཾ ཀརོནྟཱིཏི ཨནྟརཱཡིཀཱ. ཏེ ཨཏྠཏོ སཉྩིཙྩ ཝཱིཏིཀྐནྟཱ སཏྟ ཨཱཔཏྟིཀྑནྡྷཱ. སཉྩིཙྩ ཝཱིཏིཀྐནྟཾ ཧི ཨནྟམསོ དུཀྐཊདུབྦྷཱསིཏམྤི མགྒཕལཱནཾ ཨནྟརཱཡཾ ཀརོཏི. ཨིདྷ པན མེཐུནདྷམྨོ ཨདྷིཔྤེཏོ. མེཐུནཾ སེཝཏོ ཧི ཡསྶ ཀསྶཙི ནིསྶཾསཡམེཝ མགྒཕལཱནཾ ཨནྟརཱཡོ ཧོཏི.

ཡསྶ ཁོ པན ཏེ ཨཏྠཱཡཱཏི རཱགཀྑཡཱདཱིསུ ཡསྶ ཨཏྠཱཡ. དྷམྨོ དེསིཏོཏི ཨསུབྷབྷཱཝནཱདིདྷམྨོ ཀཐིཏོ. ཏཏྲ ཝཏ མནྟི ཏསྨིཾ ཨནིཡྻཱནིཀདྷམྨེ མཾ. སེསཾ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཾ.

ཝཱདཔཐཱཏི ¶ ཝཱདཱཡེཝ. པུཐཱུཏི བཧཱུ. སིཏཱཏི ¶ ཨུཔནིབདྡྷཱ ཨབྷིསངྑཏཱ. ཨཐ ཝཱ པུཐུསྶིཏཱཏི པུཐུབྷཱཝཾ སིཏཱ ཨུཔགཏཱ, པུཐཱུཧི ཝཱ སིཏཱཏིཔི པུཐུསྶིཏཱ. ཡཾ ནིསྶིཏཱཏི ཨེཏརཧིཔི ཡཾ ཝཱདཔཐཾ ནིསྶིཏཱ. ན ཏེ བྷཝནྟཱིཏི ཏེ ཝཱདཔཐཱ ན བྷཝནྟི བྷིཛྫནྟི ཝིནསྶནྟི. དྷམྨཙཀྐནྟི དེསནཱཉཱཎསྶཔི པཊིཝེདྷཉཱཎསྶཔི ཨེཏཾ ནཱམཾ. ཏེསུ དེསནཱཉཱཎཾ ལོཀིཡཾ, པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ལོཀུཏྟརཾ. ཀེཝལཱིཏི སཀལགུཎསམནྣཱགཏོ. ཏཱདིསནྟི ཏཐཱཝིདྷཾ.

༩. ཏཎྷུཔྤཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༩. ནཝམེ ¶ ཨུཔྤཛྫཏི ཨེཏེསཱུཏི ཨུཔྤཱདཱ. ཀཱ ཨུཔྤཛྫཏི? ཏཎྷཱ. ཏཎྷཱཡ ཨུཔྤཱདཱ ཏཎྷུཔྤཱདཱ, ཏཎྷཱཝཏྠཱུནི ཏཎྷཱཀཱརཎཱནཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཱིཝརཧེཏཱུཏི ‘‘ཀཏྠ མནཱཔཾ ཙཱིཝརཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙཱིཝརཀཱརཎཱ ཨུཔྤཛྫཏི. ཨིཏིབྷཝཱབྷཝཧེཏཱུཏི ཨེཏྠ ཨིཏཱིཏི ནིདསྶནཏྠེ ནིཔཱཏོ. ཡཐཱ ཙཱིཝརཱདིཧེཏུ, ཨེཝཾ བྷཝཱབྷཝཧེཏུཔཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཝཱབྷཝོཏི ཙེཏྠ པཎཱིཏཏརཱནི སཔྤིནཝནཱིཏཱདཱིནི ཨདྷིཔྤེཏཱནི. སམྤཏྟིབྷཝེསུ པཎཱིཏཏརཔཎཱིཏཏམབྷཝོཏིཔི ཝདནྟིཡེཝ.

ཏཎྷཱདུཏིཡོཏི ཨཡཉྷི སཏྟོ ཨནམཏགྒེ སཾསཱརཝཊྚེ སཾསརནྟོ ན ཨེཀཀོཝ སཾསརཏི, ཏཎྷཾ པན དུཏིཡིཀཾ ལབྷནྟོཝ སཾསརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཏཎྷཱདུཏིཡོ’’ཏི. ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝནྟི ¶ ཨེཏྠ ཨིཏྠབྷཱཝོ ནཱམ ཨཡཾ ཨཏྟབྷཱཝོ, ཨཉྙཐཱབྷཱཝོ ནཱམ ཨནཱགཏཏྟབྷཱཝོ. ཨེཝརཱུཔོ ཝཱ ཨཉྙོཔི ཨཏྟབྷཱཝོ ཨིཏྠབྷཱཝོ ནཱམ, ན ཨེཝརཱུཔོ ཨཉྙཐཱབྷཱཝོ ནཱམ. ཏཾ ཨིཏྠབྷཱཝཉྙཐཱབྷཱཝཾ. སཾསཱརནྟི ཁནྡྷདྷཱཏུཨཱཡཏནཱནཾ པཊིཔཱཊིཾ. ནཱཏིཝཏྟཏཱིཏི ནཱཏིཀྐམཏི. ཨེཝམཱདཱིནཝཾ ཉཏྭཱཏི ཨེཝཾ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣེསུ ཁནྡྷེསུ ཨཱདཱིནཝཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཏཎྷཾ དུཀྑསྶ སམྦྷཝནྟི ཏཎྷཾ ཙ ‘‘ཨཡཾ ཝཊྚདུཀྑསམྦྷཱུཏོ སབྷཱཝོ ཀཱརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨརཧཏྟཾ པཏྟབྷཱཝོ དསྶིཏོ. ཨིདཱནི ཏཾ ཁཱིཎཱསཝཾ ཐོམེནྟོ ཝཱིཏཏཎྷོཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཨནཱདཱནོཏི ནིགྒཧཎོ. སཏོ བྷིཀྑུ པརིབྦཛེཏི སཏིསམྤཛཉྙེ ཝེཔུལླཔྤཏྟོ ཁཱིཎཱསཝོ བྷིཀྑུ སཏོ སམྤཛཱནོ ཙརེཡྻ ཝིཧརེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨིཏི སུཏྟནྟེ ཝཊྚཾ ཀཐེཏྭཱ གཱཐཱསུ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏནྟི.

༡༠. ཡོགསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༠. དསམེ ¶ ཝཊྚསྨིཾ ཡོཛེནྟཱིཏི ཡོགཱ. ཀཱམཡོགོཏིཨཱདཱིསུ པཉྩཀཱམགུཎིཀོ རཱགོ ཀཱམཡོགོ. རཱུཔཱརཱུཔབྷཝེསུ ཚནྡརཱགོ བྷཝཡོགོ, ཏཐཱ ཛྷཱནནིཀནྟི. སསྶཏདིཊྛིསཧགཏོ ཙ རཱགོ དྭཱསཊྛི དིཊྛིཡོ ཙ དིཊྛིཡོགོ. ཙཏཱུསུ སཙྩེསུ ཨཉྙཱཎཾ ཨཝིཛྫཱཡོགོ. ཀཱམེསུ ཝཱ ཡོཛེཏཱིཏི ཀཱམཡོགོ. བྷཝེསུ ཡོཛེཏཱིཏི ¶ བྷཝཡོགོ. དིཊྛཱིསུ ཡོཛེཏཱིཏི དིཊྛིཡོགོ. ཨཝིཛྫཱཡ ཡོཛེཏཱིཏི ཨཝིཛྫཱཡོགོཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟདྷམྨཱནཾཡེཝེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ.

ཨིདཱནི ¶ ཏེ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སམུདཡནྟི ཨུཔྤཏྟིཾ. ཨཏྠངྒམནྟི བྷེདཾ. ཨསྶཱདནྟི མདྷུརབྷཱཝཾ. ཨཱདཱིནཝནྟི ཨམདྷུརབྷཱཝཾ དོསཾ. ནིསྶརཎནྟི ནིསྶཊབྷཱཝཾ. ཀཱམེསཱུཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ. ཀཱམརཱགོཏི ཀཱམེ ཨཱརབྦྷ ཨུཔྤནྣརཱགོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཨནུསེཏཱིཏི ནིབྦཏྟཏི. ཨཡཾ ཝུཙྩཏི, བྷིཀྑཝེ, ཀཱམཡོགོཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཾ ཀཱམེསུ ཡོཛནཀཱརཎཾ བནྡྷནཀཱརཎཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

ཕསྶཱཡཏནཱནནྟི ཙཀྑཱདཱིནཾ ཙཀྑུསམྥསྶཱདིཀཱརཎཱནཾ. ཨཝིཛྫཱ ཨཉྙཱཎནྟི ཉཱཎཔཊིཔཀྑབྷཱཝེན ཨཉྙཱཎསངྑཱཏཱ ཨཝིཛྫཱ. ཨིཏི ཀཱམཡོགོཏི ཨེཏྠ ཨིཏི སདྡོ ཙཏཱུཧིཔི ཡོགེཧི སདྡྷིཾ ཡོཛེཏབྦོ ‘‘ཨེཝཾ ཀཱམཡོགོ, ཨེཝཾ བྷཝཡོགོ’’ཏི. སཾཡུཏྟོཏི པརིཝཱརིཏོ. པཱཔཀེཧཱིཏི ལཱམཀེཧི. ཨཀུསལེཧཱིཏི ཨཀོསལླསམྦྷཱུཏེཧི. སཾཀིལེསིཀེཧཱིཏི སཾཀིལེསནཀེཧི, པསནྣསྶ ཙིཏྟསྶ པསནྣབྷཱཝདཱུསཀེཧཱིཏི ཨཏྠོ. པོནོབྦྷཝིཀེཧཱིཏི པུནབྦྷཝནིབྦཏྟཀེཧི. སདརེཧཱིཏི སདརཐེཧི. དུཀྑཝིཔཱཀེཧཱིཏི ཝིཔཱཀཀཱལེ དུཀྑུཔྤཱདཀེཧི. ཨཱཡཏིཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎིཀེཧཱིཏི ཨནཱགཏེ པུནཔྤུནཾ ཛཱཏིཛརཱམརཎནིབྦཏྟཀེཧི. ཏསྨཱ ¶ ཨཡོགཀྑེམཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཡསྨཱ ཨཔྤཧཱིནཡོགོ པུགྒལོ ཨེཏེཧི དྷམྨེཧི སམྤཡུཏྟོ ཧོཏི, ཏསྨཱ ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམཾ ནིབྦཱནཾ ཨནདྷིགཏཏྟཱ ན ཡོགཀྑེམཱིཏི ཝུཙྩཏི.

ཝིསཾཡོགོཏི ཝིསཾཡོཛནཀཱརཎཱནི. ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོཏི ཀཱམཡོགཏོ ཝིསཾཡོཛནཀཱརཎཾ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏཏྠ ཨསུབྷཛ྄ཛྷཱནཾ ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ, ཏཾ པཱདཀཾ ཀཏྭཱ ཨདྷིགཏོ ཨནཱགཱམིམགྒོ ཨེཀནྟེནེཝ ཀཱམཡོགཝིསཾཡོགོ ནཱམ. ཨརཧཏྟམགྒོ བྷཝཡོགཝིསཾཡོགོ ནཱམ, སོཏཱཔཏྟིམགྒོ དིཊྛིཡོགཝིསཾཡོགོ ¶ ནཱམ, ཨརཧཏྟམགྒོ ཨཝིཛྫཱཡོགཝིསཾཡོགོ ¶ ནཱམ. ཨིདཱནི ཏེ ཝིཏྠཱརཝསེན དསྶེནྟོ ཀཏམོ ཙ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏསྶཏྠོ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦོ.

བྷཝཡོགེན ཙཱུབྷཡནྟི བྷཝཡོགེན ཙ སཾཡུཏྟཱ, ཀིཉྩི བྷིཡྻོ ཨུབྷཡེནཱཔི སམྤཡུཏྟཱ, ཡེན ཀེནཙི ཡོགེན སམནྣཱགཏཱཏི ཨཏྠོ. པུརཀྑཏཱཏི པུརཏོ ཀཏཱ, པརིཝཱརིཏཱ ཝཱ. ཀཱམེ པརིཉྙཱཡཱཏི དུཝིདྷེཔི ཀཱམེ པརིཛཱནིཏྭཱ. བྷཝཡོགཉྩ སབྦསོཏི བྷཝཡོགཉྩ སབྦམེཝ པརིཛཱནིཏྭཱ. སམཱུཧཙྩཱཏི སམཱུཧནིཏྭཱ. ཝིརཱཛཡནྟི ཝིརཱཛེནྟོ, ཝིརཱཛེཏྭཱ ཝཱ. ‘‘ཝིརཱཛེནྟོ’’ཏི ཧི ཝུཏྟེ མགྒོ ཀཐིཏོ ཧོཏི, ‘‘ཝིརཱཛེཏྭཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ཕལཾ. མུནཱིཏི ཁཱིཎཱསཝམུནི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེཔི གཱཐཱསུཔི ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏནྟི.

བྷཎྜགཱམཝགྒོ པཋམོ.

༢. ཙརཝགྒོ

༡. ཙརསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༡. དུཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཨདྷིཝཱསེཏཱིཏི ཙིཏྟཾ ཨདྷིརོཔེཏྭཱ ཝཱསེཏི. ནཔྤཛཧཏཱིཏི ན པརིཙྩཛཏི. ན ཝིནོདེཏཱིཏི ན ནཱིཧརཏི. ན བྱནྟཱིཀརོཏཱིཏི ན ཝིགཏནྟཾ པརིཙྪིནྣཔརིཝཊུམཾ ཀརོཏི. ན ཨནབྷཱཝཾ གམེཏཱིཏི ན ཨནུཨབྷཱཝཾ ཨཝཌྜྷིཾ ཝིནཱསཾ གམེཏི. ཙརམྤཱིཏི ཙརནྟོཔི. ཨནཱཏཱཔཱིཏི ནིབྦཱིརིཡོ. ཨནོཏྟཱཔཱིཏི ཨུཔཝཱདབྷཡརཧིཏོ. སཏཏནྟི ནིཙྩཾ. སམིཏནྟི ནིརནྟརཾ. ཨེཝཾ སབྦཏྠ ཨཏྠཾ ཉཏྭཱ སུཀྐཔཀྑེ ཝུཏྟཝིཔརིཡཱཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ.

གཱཐཱསུ གེཧནིསྶིཏནྟི ཀིལེསནིསྶིཏཾ. མོཧནེཡྻེསཱུཏི མོཧཛནཀེསུ ཨཱརམྨཎེསུ. ཨབྷབྦོཏི ཨབྷཱཛནབྷཱུཏོ. ཕུཊྛུཾ སམྦོདྷིམུཏྟམནྟི ཨརཧཏྟམགྒསངྑཱཏཾ ཨུཏྟམཉཱཎཾ ཕུསིཏུཾ.

༢. སཱིལསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༢. དུཏིཡེ ¶ སམྤནྣསཱིལཱཏི པརིཔུཎྞསཱིལཱ. སམྤནྣཔཱཏིམོཀྑཱཏི པརིཔུཎྞཔཱཏིམོཀྑཱ. པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱཏི ¶ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཱིལེན སཾཝུཏཱ པིཧིཏཱ ཨུཔེཏཱ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཐ. ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣཱཏི ཨཱཙཱརེན ཙ གོཙརེན ཙ སམྤནྣཱ སམུཔཱགཏཱ བྷཝཐ. ཨཎུམཏྟེསུ ཝཛྫེསཱུཏི ཨཎུཔྤམཱཎེསུ དོསེསུ. བྷཡདསྶཱཝིནོཏི ཏཱནི ཨཎུམཏྟཱནི ཝཛྫཱནི བྷཡཏོ དསྶནསཱིལཱ. སམཱདཱཡ སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསཱུཏི སབྦསིཀྑཱཀོཊྛཱསེསུ སམཱདཱཏབྦཾ སམཱདཱཡ གཧེཏྭཱ སིཀྑཐ. ‘‘སམྤནྣསཱིལཱནཾ…པེ… སིཀྑཱཔདེསཱུ’’ཏི ཨེཏྟཀེན དྷམྨཀྑཱནེན སིཀྑཏྟཡེ སམཱདཱཔེཏྭཱ ཙེཝ པཊིལདྡྷགུཎེསུ ཙ ཝཎྞཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཨུཏྟརི ཀཱཏབྦཾ དསྶེནྟོ ཀིམསྶཱཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ཀིམསྶཱཏི ཀིཾ བྷཝེཡྻ.

ཡཏཾ ཙརེཏི ཡཐཱ ཙརནྟོ ཡཏོ ཧོཏི སཾཡཏོ, ཨེཝཾ ཙརེཡྻ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཙྪེཏི ¶ ནིསཱིདེཡྻ. ཡཏམེནཾ པསཱརཡེཏི ཡཾ ཨངྒཔཙྩངྒཾ པསཱརེཡྻ, ཏཾ ཡཏཾ སཾཡཏམེཝ ཀཏྭཱ པསཱརེཡྻ. ཨུདྡྷནྟི ཨུཔརི. ཏིརིཡནྟི མཛ྄ཛྷཾ. ཨཔཱཙཱིནནྟི ཨདྷོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨཏཱིཏཱ པཙྩུཔྤནྣཱ ཨནཱགཏཱ ཙ པཉྩཀྑནྡྷཱ ཀཐིཏཱ. ཡཱཝཏཱཏི པརིཙྪེདཝཙནཾ. ཛགཏོ ¶ གཏཱིཏི ལོཀསྶ ནིཔྥཏྟི. སམཝེཀྑིཏཱ ཙ དྷམྨཱནཾ, ཁནྡྷཱནཾ ཨུདཡབྦཡནྟི ཨེཏེསཾ སབྦལོཀེ ཨཏཱིཏཱདིབྷེདཱནཾ པཉྩཀྑནྡྷདྷམྨཱནཾ ཨུདཡཉྩ ཝཡཉྩ སམཝེཀྑིཏཱ. ‘‘པཉྩཀྑནྡྷཱནཾ ཨུདཡཾ པསྶནྟོ པཉྩཝཱིསཏི ལཀྑཎཱནི པསྶཏི, ཝཡཾ པསྶནྟོ པཉྩཝཱིསཏི ལཀྑཎཱནི པསྶཏཱི’’ཏི ཝུཏྟེཧི སམཔཉྙཱསཱཡ ལཀྑཎེཧི སམྨཱ ཨཝེཀྑིཏཱ ཧོཏི. ཙེཏོསམཐསཱམཱིཙིནྟི ཙིཏྟསམཐསྶ ཨནུཙྪཝིཀཾ པཊིཔདཾ. སིཀྑམཱནནྟི པཊིཔཛྫམཱནཾ, པཱུརཡམཱནནྟི ཨཏྠོ. པཧིཏཏྟོཏི པེསིཏཏྟོ. ཨཱཧཱུཏི ཀཐཡནྟི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ སཱིལཾ མིསྶཀཾ ཀཐེཏྭཱ གཱཐཱསུ ཁཱིཎཱསཝོ ཀཐིཏོ.

༣. པདྷཱནསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༣. ཏཏིཡེ ¶ སམྨཔྤདྷཱནཱནཱིཏི སུནྡརཔདྷཱནཱནི ཨུཏྟམཝཱིརིཡཱནི. སམྨཔྤདྷཱནཱཏི པརིཔུཎྞཝཱིརིཡཱ. མཱརདྷེཡྻཱབྷིབྷཱུཏཱཏི ཏེབྷཱུམཀཝཊྚསངྑཱཏཾ མཱརདྷེཡྻཾ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ སམཏིཀྐམིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེ ཨསིཏཱཏི ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ ཨནིསྶིཏཱ ནཱམ. ཛཱཏིམརཎབྷཡསྶཱཏི ཛཱཏིཉྩ མརཎཉྩ པཊིཙྩ ཨུཔྤཛྫནཀབྷཡསྶ, ཛཱཏིམརཎསངྑཱཏསྶེཝ ཝཱ བྷཡསྶ. པཱརགཱུཏི པཱརངྒཏཱ. ཏེ ཏུསིཏཱཏི ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ ཏུཊྛཱ ནཱམ. ཛེཏྭཱ མཱརཾ སཝཱཧིནིནྟི སསེནཀཾ མཱརཾ ཛིནིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཏེ ¶ ཨནེཛཱཏི ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ ཏཎྷཱསངྑཱཏཱཡ ཨེཛཱཡ ཨནེཛཱ ནིཙྩལཱ ནཱམ. ནམུཙིབལནྟི མཱརབལཾ. ཨུཔཱཏིཝཏྟཱཏི ཨཏིཀྐནྟཱ. ཏེ སུཁིཏཱཏི ཏེ ཁཱིཎཱསཝཱ ལོཀུཏྟརསུཁེན སུཁིཏཱ ནཱམ. ཏེནེཝཱཧ –

‘‘སུཁིཏཱ ཝཏ ཨརཧནྟོ, ཏཎྷཱ ནེསཾ ན ཝིཛྫཏི;

ཨསྨིམཱནོ སམུཙྪིནྣོ, མོཧཛཱལཾ པདཱལིཏ’’ནྟི. (སཾ. ནི. ༣.༧༦);

༤. སཾཝརསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༤. ཙཏུཏྠེ པདྷཱནཱནཱིཏི ཝཱིརིཡཱནི. སཾཝརཔྤདྷཱནནྟི ཙཀྑཱདཱིནི སཾཝརནྟསྶ ཨུཔྤནྣཝཱིརིཡཾ ¶ . པཧཱནཔྤདྷཱནནྟི ཀཱམཝིཏཀྐཱདཡོ པཛཧནྟསྶ ཨུཔྤནྣཝཱིརིཡཾ. བྷཱཝནཱཔྤདྷཱནནྟི སམྦོཛ྄ཛྷངྒེ བྷཱཝེནྟསྶ ཨུཔྤནྣཝཱིརིཡཾ. ཨནུརཀྑཎཱཔྤདྷཱནནྟི སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཨནུརཀྑནྟསྶ ཨུཔྤནྣཝཱིརིཡཾ.

ཝིཝེཀནིསྶིཏནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཝེཀོ, ཝིརཱགོ, ནིརོདྷོཏི ཏཱིཎིཔི ནིབྦཱནསྶ ནཱམཱནི. ནིབྦཱནཾ ཧི ཨུཔདྷིཝིཝེཀཏྟཱ ཝིཝེཀོ, ཏཾ ཨཱགམྨ རཱགཱདཡོ ཝིརཛྫནྟཱིཏི ཝིརཱགོ, ནིརུཛ྄ཛྷནྟཱིཏི ནིརོདྷོ. ཏསྨཱ ཝིཝེཀནིསྶིཏནྟིཨཱདཱིསུ ཨཱརམྨཎཝསེན ཝཱ ཨདྷིགནྟབྦཝསེན ཝཱ ནིབྦཱནནིསྶིཏནྟི ཨཏྠོ.

ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིནྟི ཨེཏྠ དྭེ ཝོསྶགྒཱ – པརིཙྩཱགཝོསྶགྒོ ཙ པཀྑནྡནཝོསྶགྒོ ཙ. ཏཏྠ ཝིཔསྶནཱ ཏདངྒཝསེན ཀིལེསེ ཙ ཁནྡྷེ ཙ རཱགཾ པརིཙྩཛཏཱིཏི པརིཙྩཱགཝོསྶགྒོ. མགྒོ ཨཱརམྨཎཝསེན ནིབྦཱནཾ པཀྑནྡཏཱིཏི པཀྑནྡནཝོསྶགྒོ. ཏསྨཱ ཝོསྶགྒཔརིཎཱམིནྟི ཡཐཱ བྷཱཝིཡམཱནོ ¶ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ ཝོསྶགྒཏྠཱཡ པརིཎམཏི, ཝིཔསྶནཱབྷཱཝཉྩ མགྒབྷཱཝཉྩ པཱཔུཎཱཏི, ཨེཝཾ ཏཾ བྷཱཝེཏཱིཏི ཨཡམེཏྠ ཨཏྠོ. སེསཔདེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. བྷདྡཀནྟི ¶ ལདྡྷཀཾ. སམཱདྷིནིམིཏྟཾ ཝུཙྩཏི ཨཊྛིཀསཉྙཱདིཝསེན ཨདྷིགཏོ སམཱདྷིཡེཝ. ཨནུརཀྑཏཱིཏི སམཱདྷིཔཱརིཔནྠིཀདྷམྨེ རཱགདོསམོཧེ སོདྷེནྟོ རཀྑཏི. ཨེཏྠ ཙ ཨཊྛིཀསཉྙཱདིཀཱ པཉྩེཝ སཉྙཱ ཝུཏྟཱ, ཨིམསྨིཾ པན ཋཱནེ དསཔི ཨསུབྷཱནི ཝིཏྠཱརེཏྭཱ ཀཐེཏབྦཱནི. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརོ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༠༢ ཨཱདཡོ) ཝུཏྟོཡེཝ. གཱཐཱཡ སཾཝརཱདིནིཔྥཱདཀཾ ཝཱིརིཡམེཝ ཝུཏྟཾ. ཁཡཾ དུཀྑསྶ པཱཔུཎེཏི དུཀྑཀྑཡསངྑཱཏཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎེཡྻཱཏི.

༥. པཉྙཏྟིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༥. པཉྩམེ ཨགྒཔཉྙཏྟིཡོཏི ཨུཏྟམཔཉྙཏྟིཡོ. ཨཏྟབྷཱཝཱིནནྟི ཨཏྟབྷཱཝཝནྟཱནཾ. ཡདིདཾ རཱཧུ ཨསུརིནྡོཏི ཡོ ཨེས རཱཧུ ཨསུརིནྡོ ཨཡཾ ཨགྒོཏི. ཨེཏྠ རཱཧུ ཀིར ཨསུརིནྡོ ཙཏྟཱརི ཡོཛནསཧསྶཱནི ཨཊྛ ཙ ཡོཛནསཏཱནི ཨུཙྩོ, བཱཧནྟརམསྶ དྭཱདསཡོཛནསཏཱནི, ཧཏྠཏལཔཱདཏལཱནཾ པུཐུལཏཱ ཏཱིཎི ཡོཛནསཏཱནི. ཨངྒུལིཔབྦཱནི པཎྞཱས ཡོཛནཱནི, བྷམུཀནྟརཾ པཎྞཱསཡོཛནཾ, ནལཱཊཾ ཏིཡོཛནསཏཾ, སཱིསཾ ནཝཡོཛནསཏཾ. ཀཱམབྷོགཱིནཾ ཡདིདཾ རཱཛཱ མནྡྷཱཏཱཏི ཡོ ཨེས རཱཛཱ མནྡྷཱཏཱ ནཱམ, ཨཡཾ དིབྦེཔི མཱནུསཀེཔི ཀཱམེ པརིབྷུཉྫནཀཱནཾ ¶ སཏྟཱནཾ ཨགྒོ ནཱམ. ཨེས ཧི ཨསངྑེཡྻཱཡུཀེསུ མནུསྶེསུ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ ཧིརཉྙཝསྶཾ ཝསྶཱཔེནྟོ མཱནུསཀེ ཀཱམེ དཱིགྷརཏྟཾ པརིབྷུཉྫི. དེཝལོཀེ ¶ པན ཡཱཝ ཚཏྟིཾསཱཡ ཨིནྡཱནཾ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, ཏཱཝ པཎཱིཏེ ཀཱམེ པརིབྷུཉྫཱིཏི ཀཱམབྷོགཱིནཾ ཨགྒོ ནཱམ ཛཱཏོ. ཨཱདྷིཔཏེཡྻཱནནྟི ཨདྷིཔཏིཊྛཱནཾ ཛེཊྛཀཊྛཱནཾ ཀརོནྟཱནཾ. ཏཐཱགཏོ ཨགྒམཀྑཱཡཏཱིཏི ལོཀིཡལོཀུཏྟརེཧི གུཎེཧི ཏཐཱགཏོ ཨགྒོ སེཊྛོ ཨུཏྟམོ ཨཀྑཱཡཏི.

ཨིདྡྷིཡཱ ཡསསཱ ཛལནྟི དིབྦསམྤཏྟིསམིདྡྷིཡཱ ཙ པརིཝཱརསངྑཱཏེན ཡསསཱ ཙ ཛལནྟཱནཾ. ཨུདྡྷཾ ཏིརིཡཾ ཨཔཱཙཱིནནྟི ཨུཔརི ཙ མཛ྄ཛྷེ ཙ ཧེཊྛཱ ཙ. ཡཱཝཏཱ ཛགཏོ གཏཱིཏི ཡཏྟཀཱ ལོཀནིཔྥཏྟི.

༦. སོཁུམྨསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༦. ཚཊྛེ ¶ སོཁུམྨཱནཱིཏི སུཁུམལཀྑཎཔཊིཝིཛ྄ཛྷནཀཱནི ཉཱཎཱནི. རཱུཔསོཁུམྨེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏཱིཏི རཱུཔེ སཎྷསུཁུམལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀེན ཉཱཎེན སམནྣཱགཏོ ཧོཏི. པརམེནཱཏི ཨུཏྟམེན. ཏེན ཙ རཱུཔསོཁུམྨེནཱཏི ཏེན ཡཱཝ ཨནུལོམབྷཱཝཾ པཏྟེན སུཁུམལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀཉཱཎེན. ན སམནུཔསྶཏཱིཏི ནཏྠིབྷཱཝེནེཝ ན པསྶཏི. ན པཏྠེཏཱིཏི ནཏྠིབྷཱཝེནེཝ ན པཏྠེཏི. ཝེདནཱསོཁུམྨཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ.

རཱུཔསོཁུམྨཏཾ ཉཏྭཱཏི རཱུཔཀྑནྡྷསྶ སཎྷསུཁུམལཀྑཎཔརིགྒཱཧཀེན ཉཱཎེན སུཁུམཏཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཝེདནཱནཉྩ སམྦྷཝནྟི ཝེདནཱཀྑནྡྷསྶ ཙ པབྷཝཾ ཛཱནིཏྭཱ. སཉྙཱ ཡཏོ སམུདེཏཱིཏི ཡསྨཱ ཀཱརཎཱ སཉྙཱཀྑནྡྷོ སམུདེཏི ནིབྦཏྟཏི, ཏཉྩ ཛཱནིཏྭཱ. ཨཏྠཾ ¶ གཙྪཏི ཡཏྠ ཙཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ ནིརུཛ྄ཛྷཏི, ཏཉྩ ཛཱནིཏྭཱ. སངྑཱརེ པརཏོ ཉཏྭཱཏི སངྑཱརཀྑནྡྷཾ ཨནིཙྩཏཱཡ ལུཛྫནབྷཱཝེན པརཏོ ཛཱནིཏྭཱ. ཨིམིནཱ ཧི པདེན ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ ཀཐིཏཱ. དུཀྑཏོ ནོ ཙ ཨཏྟཏོཏི ཨིམིནཱ དུཀྑཱནཏྟཱནུཔསྶནཱ. སནྟོཏི ཀིལེསསནྟཏཱཡ སནྟོ. སནྟིཔདེ རཏོཏི ནིབྦཱནེ རཏོ. ཨིཏི སུཏྟནྟེ ཙཏཱུསུ ཋཱནེསུ ཝིཔསྶནཱཝ ཀཐིཏཱ, གཱཐཱསུ ལོཀུཏྟརདྷམྨོཔཱིཏི.

༧. པཋམཨགཏིསུཏྟཝཎྞནཱ

༡༧-༡༩. སཏྟམེ ¶ ཨགཏིགམནཱནཱིཏི ནགཏིགམནཱནི. ཚནྡཱགཏིཾ གཙྪཏཱིཏི ཚནྡེན ཨགཏིཾ གཙྪཏི, ཨཀཏྟབྦཾ ཀརོཏི. སེསེསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཚནྡཱ དོསཱ བྷཡཱ མོཧཱཏི ཚནྡེན, དོསེན, བྷཡེན, མོཧེན. ཨཏིཝཏྟཏཱིཏི ཨཏིཀྐམཏི. ཨཊྛམཾ ཨུཏྟཱནམེཝ. ནཝམེ ཏཐཱབུཛ྄ཛྷནཀཱནཾ ཝསེན དྭཱིཧིཔི ནཡེཧི ཀཐིཏཾ.

༡༠. བྷཏྟུདྡེསཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༠. དསམེ བྷཏྟུདྡེསཀོཏི སལཱཀབྷཏྟཱདཱིནཾ ཨུདྡེསཀོ. ཀཱམེསུ ཨསཾཡཏཱཏི ཝཏྠུཀཱམེསུ ཀིལེསཀཱམེཧི ཨསཾཡཏཱ. པརིསཱཀསཊོ ¶ ཙ པནེས ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཉྩ པན སོ ཨེཝརཱུཔཱ པརིསཱཀཙཝརོ ནཱམ ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཏྠོ. སམཎེནཱཏི བུདྡྷསམཎེན. པརིསཱཡ མཎྜོ ཙ པནེས ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཡཾ ཨེཝརཱུཔཱ པརིསཱ ཝིཔྤསནྣེན པརིསཱམཎྜོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི.

ཙརཝགྒོ དུཏིཡོ.

༣. ཨུརུཝེལཝགྒོ

༡. པཋམཨུརུཝེལསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༡. ཏཏིཡསྶ ¶ ¶ པཋམེ ཨུརུཝེལཱཡནྟི ཨེཏྠ ཨུརུཝེལཱཏི མཧཱཝེལཱ, མཧཱཝཱལིཀརཱསཱིཏི ཨཏྠོ. ཨཐ ཝཱ ཨུརཱུཏི ཝཱལུཀཱ ཝུཙྩཏི, ཝེལཱཏི མརིཡཱདཱ. ཝེལཱཏིཀྐམནཧེཏུ ཨཱཧཊཱ ཨུརུ ཨུརུཝེལཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཏཱིཏེ ཀིར ཨནུཔྤནྣེ བུདྡྷེ དསསཧསྶཱ ཀུལཔུཏྟཱ ཏཱཔསཔབྦཛྫཾ པབྦཛིཏྭཱ ཏསྨིཾ པདེསེ ཝིཧརནྟཱ ཨེཀདིཝསཾ སནྣིཔཏིཏྭཱ ཀཏིཀཝཏྟཾ ཨཀཾསུ – ‘‘ཀཱཡཀམྨཝཙཱིཀམྨཱནི ནཱམ པརེསམྤི པཱཀཊཱནི ཧོནྟི, མནོཀམྨཾ པན ཨཔཱཀཊཾ. ཏསྨཱ ཡོ ཀཱམཝིཏཀྐཾ ཝཱ བྱཱཔཱདཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཝིཧིཾསཱཝིཏཀྐཾ ཝཱ ཝིཏཀྐེཏི, ཏསྶ ཨཉྙོ ཙོདཀོ ནཱམ ནཏྠི. སོ ཨཏྟནཱཝ ཨཏྟཱནཾ ཙོདེཏྭཱ པཏྟཔུཊེན ཝཱལུཀཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨིམསྨིཾ ཋཱནེ ཨཱཀིརཏུ, ཨིདམསྶ དཎྜཀམྨ’’ནྟི. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཡོ ཏཱདིསཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏི, སོ ཏཏྠ པཏྟཔུཊེན ཝཱལུཀཾ ཨཱཀིརཏི, ཨེཝཾ ཏཏྠ ཨནུཀྐམེན མཧཱཝཱལུཀརཱསི ཛཱཏོ. ཏཏོ ནཾ པཙྪིམཱ ཛནཏཱ པརིཀྑིཔིཏྭཱ ཙེཏིཡཊྛཱནམཀཱསི, ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨུརུཝེལཱཏི མཧཱཝེལཱ, མཧཱཝཱལིཀརཱསཱིཏི ཨཏྠོ’’ཏི. ཏམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘ཨཐ ཝཱ ཨུརཱུཏི ཝཱལུཀཱ ཝུཙྩཏི, ཝེལཱཏི མརིཡཱདཱ, ཝེལཱཏིཀྐམནཧེཏུ ཨཱཧཊཱ ཨུརུ ཨུརུཝེལཱཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ’’ཏི.

ནཛྫཱ ནེརཉྫརཱཡ ཏཱིརེཏི ཨུརུཝེལགཱམཾ ནིསྶཱཡ ནེརཉྫརཱནདཱིཏཱིརེ ཝིཧརཱམཱིཏི དསྶེཏི. ཨཛཔཱལནིགྲོདྷེཏི ¶ ཨཛཔཱལཀཱ ཏསྶ ནིགྲོདྷསྶ ¶ ཚཱཡཱཡ ནིསཱིདནྟིཔི ཏིཊྛནྟིཔི, ཏསྨཱ སོ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷོཏྭེཝ སངྑཾ གཏོ, ཏསྶ ཧེཊྛཱཏི ཨཏྠོ. པཋམཱབྷིསམྦུདྡྷོཏི སམྦུདྡྷོ ཧུཏྭཱ པཋམམེཝ. ཨུདཔཱདཱིཏི ཨཡཾ ཝིཏཀྐོ པཉྩམེ སཏྟཱཧེ ཨུདཔཱདི. ཀསྨཱ ཨུདཔཱདཱིཏི? སབྦབུདྡྷཱནཾ ཨཱཙིཎྞཏྟཱ ཙེཝ པུབྦཱསེཝནཏཱཡ ཙ. ཏཏྠ པུབྦཱསེཝནཱཡ པཀཱསནཏྠཾ ཏིཏྟིརཛཱཏཀཾ ཨཱཧརིཏབྦཾ. ཧཏྠིཝཱནརཏིཏྟིརཱ ཀིར ཨེཀསྨིཾ པདེསེ ཝིཧརནྟཱ ‘‘ཡོ ཨམྷཱཀཾ མཧལླཀོ, ཏསྨིཾ སགཱརཝཱ ཝིཧརིསྶཱམཱ’’ཏི ནིགྲོདྷཾ དསྶེཏྭཱ ‘‘ཀོ ནུ ཁོ ཨམྷཱཀཾ མཧལླཀོ’’ཏི ཝཱིམཾསནྟཱ ཏིཏྟིརསྶ མཧལླཀབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཏསྶ ཛེཊྛཱཔཙཱཡནཀམྨཾ ཀཏྭཱ ཨཉྙམཉྙཾ ¶ སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ ཝིཧརིཏྭཱ སགྒཔརཱཡཎཱ ཨཧེསུཾ. ཏཾ ཀཱརཎཾ ཉཏྭཱ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

‘‘ཡེ ཝུཌྜྷམཔཙཱཡནྟི, ནརཱ དྷམྨསྶ ཀོཝིདཱ;

དིཊྛེཝ དྷམྨེ པཱསཾསཱ, སམྤརཱཡེ ཙ སུགྒཏཱི’’ཏི. (ཛཱ. ༡.༡.༣༧);

ཨེཝཾ ཨཧེཏུཀཏིརཙྪཱནཡོནིཡཾ ནིབྦཏྟོཔི ཏཐཱགཏོ སགཱརཝཝཱསཾ རོཙེསི, ཨིདཱནི ཀསྨཱ ན རོཙེསྶཏཱིཏི. ཨགཱརཝོཏི ཨཉྙསྨིཾ གཱརཝརཧིཏོ, ཀཉྩི གརུཊྛཱནེ ཨཊྛཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. ཨཔྤཏིསྶོཏི པཏིསྶཡརཧིཏོ, ཀཉྩི ཛེཊྛཀཊྛཱནེ ཨཊྛཔེཏྭཱཏི ཨཏྠོ. སམཎཾ ¶ ཝཱ བྲཱཧྨཎཾ ཝཱཏི ཨེཏྠ སམིཏཔཱཔབཱཧིཏཔཱཔཱཡེཝ སམཎབྲཱཧྨཎཱ ཨདྷིཔྤེཏཱ. སཀྐཏྭཱ གརུཾ ཀཏྭཱཏི སཀྐཱརཉྩེཝ ཀཏྭཱ གརུཀཱརཉྩ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ.

སདེཝཀེ ལོཀེཏིཨཱདཱིསུ སདྡྷིཾ དེཝེཧི སདེཝཀེ. དེཝགྒཧཎེན ཙེཏྠ མཱརབྲཧྨེསུ གཧིཏེསུཔི མཱརོ ནཱམ ཝསཝཏྟཱི སབྦེསཾ ཨུཔརི ཝསཾ ཝཏྟེཏི, བྲཧྨཱ ནཱམ མཧཱནུབྷཱཝོ, ཨེཀངྒུལིཡཱ ཨེཀསྨིཾ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི, དྭཱིཧི དྭཱིསུ, དསཧི ཨངྒུལཱིཧི དསསུ ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེསུ ཨཱལོཀཾ ཕརཏི. སོ ཨིམིནཱ སཱིལསམྤནྣཏརོཏི ཝཏྟུཾ མཱ ལབྷནྟཱུཏི སམཱརཀེ སབྲཧྨཀེཏི ཝིསུཾ ཝུཏྟཾ. ཏཐཱ སམཎཱ ནཱམ ཨེཀནིཀཱཡཱདིཝསེན བཧུསྶུཏཱ སཱིལཝནྟོ པཎྜིཏཱ, བྲཱཧྨཎཱཔི ཝཏྠུཝིཛྫཱདིཝསེན བཧུསྶུཏཱ པཎྜིཏཱ. ཏེ ཨིམིནཱ སམྤནྣཏརཱཏི ཝཏྟུཾ ¶ མཱ ལབྷནྟཱུཏི སསྶམཎབྲཱཧྨཎིཡཱ པཛཱཡཱཏི ཝུཏྟཾ. སདེཝམནུསྶཱཡཱཏི ཨིདཾ པན ནིཔྤདེསཏོ དསྶནཏྠཾ གཧིཏམེཝ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཨཔིཙེཏྠ པུརིམཱནི ཏཱིཎི པདཱནི ལོཀཝསེན ཝུཏྟཱནི, པཙྪིམཱནི དྭེ པཛཱཝསེན. སཱིལསམྤནྣཏརནྟི སཱིལེན སམྤནྣཏརཾ, ཨདྷིཀཏརནྟི ཨཏྠོ. ཨེཏྠ ཙ སཱིལཱདཡོ ཙཏྟཱརོ དྷམྨཱ ལོཀིཡལོཀུཏྟརཱ ཀཐིཏཱ, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནཾ ལོཀིཡམེཝ. པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎམེཝ ཧེཏཾ. པཱཏུརཧོསཱིཏི ‘‘ཨཡཾ སཏྠཱ ཨཝཱིཙིཏོ ཡཱཝ བྷཝགྒཱ སཱིལཱདཱིཧི ཨཏྟནཱ ཨདྷིཀཏརཾ ཨཔསྶནྟོ ‘མཡཱ པཊིཝིདྡྷནཝལོཀུཏྟརདྷམྨམེཝ སཀྐཏྭཱ ཨུཔནིསྶཱཡ ཝིཧརིསྶཱམཱི’ཏི ཙིནྟེཏི, ཀཱརཎཾ བྷགཝཱ ཙིནྟེཏི, ཨཏྠཾ ཝུཌྜྷིཾ ཝིསེསཾ ¶ ཙིནྟེཏི, གཙྪཱམིསྶ ཨུསྶཱཧཾ ཛནེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ པུརཏོ པཱཀཊོ ཨཧོསི, ཨབྷིམུཁེ ཨཊྛཱསཱིཏི ཨཏྠོ.

ཝིཧཾསུ ¶ ཝིཧརནྟི ཙཱཏི ཨེཏྠ ཡོ ཝདེཡྻ – ‘‘ཝིཧརནྟཱིཏི ཝཙནཏོ པཙྩུཔྤནྣེཔི བཧཱུ བུདྡྷཱ’’ཏི, སོ ‘‘བྷགཝཱཔི བྷནྟེ ཨེཏརཧི ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཙནེན པཊིབཱཧིཏབྦོ.

‘‘ན མེ ཨཱཙརིཡོ ཨཏྠི, སདིསོ མེ ན ཝིཛྫཏི;

སདེཝཀསྨིཾ ལོཀསྨིཾ, ནཏྠི མེ པཊིཔུགྒལོ’’ཏི. (མཧཱཝ. ༡༡; མ. ནི. ༢.༣༤༡) –

ཨཱདཱིཧི ཙསྶ སུཏྟེཧི ཨཉྙེསཾ བུདྡྷཱནཾ ཨབྷཱཝོ དཱིཔེཏབྦོ. ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ སབྦེཔི བུདྡྷཱ སདྡྷམྨགརུནོ, ཏསྨཱ. མཧཏྟམབྷིཀངྑཏཱཏི མཧནྟབྷཱཝཾ པཏྠཡམཱནེན. སརཾ བུདྡྷཱན སཱསནནྟི བུདྡྷཱནཾ སཱསནཾ སརནྟེན.

ཡཏོཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. མཧཏྟེན སམནྣཱགཏོཏི རཏྟཉྙུམཧཏྟཾ ཝེཔུལླམཧཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡམཧཏྟཾ ལཱབྷགྒམཧཏྟནྟི ཨིམིནཱ ཙཏུབྦིདྷེན མཧཏྟེན སམནྣཱགཏོ. ཨཐ མེ སངྒྷེཔི གཱརཝོཏི ཨཐ མཡ྄ཧཾ སངྒྷེཔི གཱརཝོ ཛཱཏོ. ཀིསྨིཾ པན ཀཱལེ བྷགཝཏཱ སངྒྷེ གཱརཝོ ཀཏོཏི? མཧཱཔཛཱཔཏིཡཱ དུསྶཡུགདཱནཀཱལེ. ཏདཱ ཧི བྷགཝཱ ཨཏྟནོ ཨུཔནཱིཏཾ དུསྶཡུགཾ ‘‘སངྒྷེ, གོཏམི, དེཧི, སངྒྷེ ཏེ དིནྣེ ཨཧཉྩེཝ པཱུཛིཏོ བྷཝིསྶཱམི སངྒྷོ ཙཱ’’ཏི ཝདནྟོ སངྒྷེ གཱརཝཾ ཨཀཱསི ནཱམ.

༢. དུཏིཡཨུརུཝེལསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༢. དུཏིཡེ ¶ སམྦཧུལཱཏི བཧུཀཱ. བྲཱཧྨཎཱཏི ཧུཧུཀྐཛཱཏིཀེན བྲཱཧྨཎེན སདྡྷིཾ ཨཱགཏཱ བྲཱཧྨཎཱ. ཛིཎྞཱཏི ¶ ཛརཱཛིཎྞཱ. ཝུཌྜྷཱཏི ཝཡོཝུདྡྷཱ. མཧལླཀཱཏི ཛཱཏིམཧལླཀཱ. ཨདྡྷགཏཱཏི ཏཡོ ཝཡེ ཨདྡྷེ ཨཏིཀྐནྟཱ. སུཏམེཏནྟི ཨམྷེཧི སུཏཾ ཨེཏཾ. ཏཡིདཾ བྷོ, གོཏམ, ཏཐེཝཱཏི བྷོ, གོཏམ, ཨེཏཾ ཨམྷེཧི སུཏཀཱརཎཾ ཏཐཱ ཨེཝ. ཏཡིདཾ བྷོ, གོཏམ, ན སམྤནྣམེཝཱཏི ཏཾ ཨེཏཾ ཨབྷིཝཱདནཱདིཨཀརཎཾ ཨནནུཙྪཝིཀམེཝ.

ཨཀཱལཝཱདཱིཏིཨཱདཱིསུ ཨཀཱལེ ཝདཏཱིཏི ཨཀཱལཝཱདཱི. ཨསབྷཱཝཾ ཝདཏཱིཏི ཨབྷཱུཏཝཱདཱི. ཨནཏྠཾ ཝདཏི, ནོ ཨཏྠནྟི ཨནཏྠཝཱདཱི. ཨདྷམྨཾ ཝདཏི, ནོ དྷམྨནྟི ཨདྷམྨཝཱདཱི. ཨཝིནཡཾ ཝདཏི ¶ , ནོ ཝིནཡནྟི ཨཝིནཡཝཱདཱི. ཨནིདྷཱནཝཏིཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱཏི ན ཧདཡེ ནིདྷེཏབྦཡུཏྟཀཾ ཝཱཙཾ བྷཱསིཏཱ. ཨཀཱལེནཱཏི ཀཐེཏུཾ ཨཡུཏྟཀཱལེན. ཨནཔདེསནྟི ཨཔདེསརཧིཏཾ, སཱཔདེསཾ སཀཱརཎཾ ཀཏྭཱ ན ཀཐེཏི. ཨཔརིཡནྟཝཏིནྟི པརིཡནྟརཧིཏཾ, ན པརིཙྪེདཾ དསྶེཏྭཱ ཀཐེཏི. ཨནཏྠསཾཧིཏནྟི ན ལོཀིཡལོཀུཏྟརཨཏྠནིསྶིཏཾ ཀཏྭཱ ཀཐེཏི. བཱལོ ཐེརོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱིཏི ཨནྡྷབཱལོ ཐེརོཏི སངྑཾ གཙྪཏི.

ཀཱལཝཱདཱིཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཔཊིཔཀྑཝསེན ཝེདིཏབྦཱནི. པཎྜིཏོ ཐེརོཏྭེཝ སངྑཾ གཙྪཏཱིཏི པཎྜིཙྩེན སམནྣཱགཏཏྟཱ ¶ པཎྜིཏོ, ཐིརབྷཱཝཔྤཏྟིཡཱ ཐེརོཏི སངྑཾ གཙྪཏི.

བཧུསྶུཏོ ཧོཏཱིཏི བཧུཾ ཨསྶ སུཏཾ ཧོཏི, ནཝངྒཾ སཏྠུསཱསནཾ པཱལི༹ཨནུསནྡྷིཔུབྦཱཔརཝསེན ཨུགྒཧིཏཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. སུཏདྷརོཏི སུཏསྶ ཨཱདྷཱརབྷཱུཏོ. ཡསྶ ཧི ཨིཏོ གཧིཏཾ ཨིཏོ པལཱཡཏི, ཚིདྡགྷཊེ ཨུདཀཾ ཝིཡ ན ཏིཊྛཏི, པརིསམཛ྄ཛྷེ ཨེཀསུཏྟཾ ཝཱ ཛཱཏཀཾ ཝཱ ཀཐེཏུཾ ཝཱ ཝཱཙེཏུཾ ཝཱ ན སཀྐོཏི, ཨཡཾ ན སུཏདྷརོ ནཱམ. ཡསྶ པན ཨུགྒཧིཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ ཨུགྒཧིཏཀཱལསདིསམེཝ ཧོཏི, དསཔི ཝཱིསཏིཔི ཝསྶཱནི སཛ྄ཛྷཱཡཾ ཨཀརོནྟསྶ ནེཝ ནསྶཏི, ཨཡཾ སུཏདྷརོ ནཱམ. སུཏསནྣིཙཡོཏི སུཏསྶ སནྣིཙཡབྷཱུཏོ. ཡསྶ ཧི སུཏཾ ཧདཡམཉྫཱུསཱཡ སནྣིཙིཏཾ སིལཱཡ ལེཁཱ ཝིཡ སུཝཎྞཔཏྟེ པཀྑིཏྟསཱིཧཝསཱ ཝིཡ ¶ ཙ ཏིཊྛཏི, ཨཡཾ སུཏསནྣིཙཡོ ནཱམ. དྷཱཏཱཏི དྷཱཏཱ པགུཎཱ. ཨེཀཙྩསྶ ཧི ཨུགྒཧིཏབུདྡྷཝཙནཾ དྷཱཏཾ པགུཎཾ ནིཙྩལིཀཾ ན ཧོཏི, ‘‘ཨསུཀཾ སུཏྟཾ ཝཱ ཛཱཏཀཾ ཝཱ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘སཛ྄ཛྷཱཡིཏྭཱ སཾསནྡིཏྭཱ སམནུགྒཱཧིཏྭཱ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཝདཏི. ཨེཀཙྩསྶ དྷཱཏཾ པགུཎཾ བྷཝངྒསོཏསདིསཾ ཧོཏི, ‘‘ཨསུཀཾ སུཏྟཾ ཝཱ ཛཱཏཀཾ ཝཱ ཀཐེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ ཨུདྡྷརིཏྭཱ ཏམེཝ ཀཐེཏི. ཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ ‘‘དྷཱཏཱ’’ཏི. ཝཙསཱ ¶ པརིཙིཏཱཏི སུཏྟདསཀ-ཝགྒདསཀཔཎྞཱསདསཀཝསེན ཝཱཙཱཡ སཛ྄ཛྷཱཡིཏཱ. མནསཱནུཔེཀྑིཏཱཏི ཙིཏྟེན ཨནུཔེཀྑིཏཱ. ཡསྶ ཝཱཙཱཡ སཛ྄ཛྷཱཡིཏཾ བུདྡྷཝཙནཾ མནསཱ ཙིནྟེནྟསྶ ཏཏྠ ཏཏྠ པཱཀཊཾ ཧོཏི, མཧཱདཱིཔཾ ཛཱལེཏྭཱ ཋིཏསྶ རཱུཔགཏཾ ཝིཡ པཉྙཱཡཏི, ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ. དིཊྛིཡཱ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱཏི ཨཏྠཏོ ཙ ཀཱརཎཏོ ཙ པཉྙཱཡ སུཔྤཊིཝིདྡྷཱ.

ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནནྟི ཨབྷིཙེཏོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ ཝིསུདྡྷཾ ཙིཏྟཾ ཝུཙྩཏི, ཨདྷིཙིཏྟཾ ཝཱ, ཨབྷིཙེཏསི ཛཱཏཱནི ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནི, ཨབྷིཙེཏོསནྣིསྶིཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནི. དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནནྟི ¶ དིཊྛདྷམྨེ སུཁཝིཧཱརཱནཾ. དིཊྛདྷམྨོཏི པཙྩཀྑོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཝུཙྩཏི, ཏཏྠ སུཁཝིཧཱརབྷཱུཏཱནནྟི ཨཏྠོ. རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཏཱནི ཧི ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣཱ ཛྷཱཡིནོ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨསཾཀིལིཊྛནེཀྑམྨསུཁཾ ཝིནྡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ནིཀཱམལཱབྷཱིཏི ནིཀཱམེན ལཱབྷཱི, ཨཏྟནོ ཨིཙྪཱཝསེན ལཱབྷཱི, ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ སམཱཔཛྫིཏུཾ སམཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀིཙྪལཱབྷཱིཏི སུཁེནེཝ པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སམཱཔཛྫིཏུཾ སམཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨཀསིརལཱབྷཱིཏི ཨཀསིརཱནཾ ལཱབྷཱི ཝིཔུལཱནཾ, ཡཐཱཔརིཙྪེདེན ཝུཊྛཱཏུཾ སམཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ཨེཀཙྩོ ཧི ལཱབྷཱིཡེཝ ཧོཏི, ན པན ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ སཀྐོཏི སམཱཔཛྫིཏུཾ. ཨེཀཙྩོ སཀྐོཏི ཏཐཱསམཱཔཛྫིཏུཾ, པཱརིཔནྠིཀེ ¶ ཙ པན ཀིཙྪེན ཝིཀྑམྦྷེཏི. ཨེཀཙྩོ ཏཐཱ ཙ སམཱཔཛྫཏི, པཱརིཔནྠིཀེ ཙ ཨཀིཙྪེནེཝ ཝིཀྑམྦྷེཏི, ན སཀྐོཏི ནཱལི༹ཀཡནྟཾ ཝིཡ ཡཐཱཔརིཙྪེདེཡེཝ ཝུཊྛཱཏུཾ. ཡསྶ པན ཨཡཾ ཏིཝིདྷཱཔི སམྤདཱ ཨཏྠི, སོ ‘‘ཨཀིཙྪལཱབྷཱི ཨཀསིརལཱབྷཱི’’ཏི ཝུཙྩཏི. ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟཏྠཱནེཝ. ཨེཝམིདྷ སཱིལམྤི བཱཧུསཙྩམྤི ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ སཱིལཾ བཱཧུསཙྩཉྩ, ཛྷཱནཱནིཔི ཁཱིཎཱསཝསྶེཝ ཝལ༹ཉྫནཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ཀཐིཏཱནི. ‘‘ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱ’’ཏིཨཱདཱིཧི ¶ པན ཨརཧཏྟཾ ཀཐིཏཾ. ཕལེན ཙེཏྠ མགྒཀིཙྩཾ པཀཱསིཏནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཨུདྡྷཏེནཱཏི ཨུདྡྷཙྩསཧགཏེན. སམྥནྟི པལཱཔཀཐཾ. ཨསམཱཧིཏསངྐཔྤོཏི ཨཊྛཔིཏསངྐཔྤོ. མགོཏི མགསདིསོ. ཨཱརཱཏི དཱུརེ. ཐཱཝརེཡྻམྷཱཏི ཐཱཝརབྷཱཝཏོ. པཱཔདིཊྛཱིཏི ལཱམཀདིཊྛི. ཨནཱདརོཏི ཨཱདརརཧིཏོ. སུཏཝཱཏི སུཏེན ཨུཔགཏོ. པཊིབྷཱནཝཱཏི དུཝིདྷེན པཊིབྷཱནེན སམནྣཱགཏོ. པཉྙཱཡཏྠཾ ཝིཔསྶཏཱིཏི སཧཝིཔསྶནཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ ཨཏྠཾ ཝིནིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ པསྶཏི. པཱརགཱུ སབྦདྷམྨཱནནྟི སབྦེསཾ ཁནྡྷཱདིདྷམྨཱནཾ ¶ པཱརཾ གཏོ, ཨབྷིཉྙཱཔཱརགཱུ, པརིཉྙཱཔཱརགཱུ, པཧཱནཔཱརགཱུ, བྷཱཝནཱཔཱརགཱུ, སཙྪིཀིརིཡཱཔཱརགཱུ, སམཱཔཏྟིཔཱརགཱུཏི ཨེཝཾ ཚབྦིདྷེན པཱརགམནེན སབྦདྷམྨཱནཾ པཱརཾ པརིཡོསཱནཾ གཏོ. ཨཁིལོཏི རཱགཁིལཱདིཝིརཧིཏོ. པཊིབྷཱནཝཱཏི དུཝིདྷེནེཝ པཊིབྷཱནེན སམནྣཱགཏོ. བྲཧྨཙརིཡསྶ ཀེཝལཱིཏི སཀལབྲཧྨཙརིཡོ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི.

༣. ལོཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༣. ཏཏིཡེ ལོཀོཏི དུཀྑསཙྩཾ. ཨབྷིསམྦུདྡྷོཏི ཉཱཏོ པཙྩཀྑོ ཀཏོ. ལོཀསྨཱཏི ¶ དུཀྑསཙྩཏོ. པཧཱིནོཏི མཧཱབོདྷིམཎྜེ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎེན པཧཱིནོ. ཏཐཱགཏསྶ བྷཱཝིཏཱཏི ཏཐཱགཏེན བྷཱཝིཏཱ.

ཨེཝཾ ཨེཏྟཀེན ཋཱནེན ཙཏཱུཧི སཙྩེཧི ཨཏྟནོ བུདྡྷབྷཱཝཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི ཏཐཱགཏབྷཱཝཾ ཀཐེཏུཾ ཡཾ, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དིཊྛནྟི རཱུཔཱཡཏནཾ. སུཏནྟི སདྡཱཡཏནཾ. མུཏནྟི པཏྭཱ གཧེཏབྦཏོ གནྡྷཱཡཏནཾ རསཱཡཏནཾ ཕོཊྛབྦཱཡཏནཾ. ཝིཉྙཱཏནྟི སུཁདུཀྑཱདི དྷམྨཱརམྨཎཾ. པཏྟནྟི པརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ཝཱ པཏྟཾ. པརིཡེསིཏནྟི པཏྟཾ ཝཱ ཨཔྤཏྟཾ ཝཱ པརིཡེསིཏཾ. ཨནུཝིཙརིཏཾ མནསཱཏི ཙིཏྟེན ཨནུསཉྩརིཏཾ.

ཏཐཱགཏེན ¶ ཨབྷིསམྦུདྡྷནྟི ཨིམིནཱ ཨེཏཾ དསྶེཏི – ཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ ནཱིལཾ པཱིཏཀནྟིཨཱདི རཱུཔཱརམྨཎཾ ཙཀྑུདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཁཎེ ཨིམཾ ནཱམ རཱུཔཱརམྨཎཾ ¶ དིསྭཱ སུམནོ ཝཱ དུམྨནོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཛཱཏོ’’ཏི སབྦཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏཐཱ ཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ བྷེརིསདྡོ མུདིངྒསདྡོཏིཨཱདི སདྡཱརམྨཎཾ སོཏདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, མཱུལགནྡྷོ ཏཙགནྡྷོཏིཨཱདི གནྡྷཱརམྨཎཾ གྷཱནདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, མཱུལརསོ ཁནྡྷརསོཏིཨཱདི རསཱརམྨཎཾ ཛིཝ྄ཧཱདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ཀཀྑལ༹ཾ མུདུཀནྟིཨཱདི པཐཝཱིདྷཱཏུཏེཛོདྷཱཏུཝཱཡོདྷཱཏུབྷེདཾ ཕོཊྛབྦཱརམྨཎཾ ཀཱཡདྭཱརེ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཁཎེ ཨིམཾ ནཱམ ཕོཊྛབྦཱརམྨཎཾ ཕུསིཏྭཱ སུམནོ ཝཱ དུམྨནོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཛཱཏོ’’ཏི སབྦཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཏཐཱ ཡཾ ཨཔརིམཱཎཱསུ ལོཀདྷཱཏཱུསུ ཨིམསྶ སདེཝཀསྶ ལོཀསྶ སུཁདུཀྑཱདིབྷེདཾ དྷམྨཱརམྨཎཾ མནོདྭཱརསྶ ཨཱཔཱཐཾ ཨཱགཙྪཏི, ‘‘ཨཡཾ སཏྟོ ཨིམསྨིཾ ཁཎེ ཨིམཾ ནཱམ དྷམྨཱརམྨཎཾ ཝིཛཱནིཏྭཱ སུམནོ ཝཱ དུམྨནོ ཝཱ མཛ྄ཛྷཏྟོ ཝཱ ཛཱཏོ’’ཏི སབྦཾ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཝཾ ཨབྷིསམྦུདྡྷཾ. ཡཉྷི, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེསཾ སབྦསཏྟཱནཾ དིཊྛཾ སུཏཾ མུཏཾ ཝིཉྙཱཏཾ, ཏཏྠ ཏཐཱགཏེན ཨདིཊྛཾ ཝཱ ཨསུཏཾ ཝཱ ཨམུཏཾ ཝཱ ཨཝིཉྙཱཏཾ ཝཱ ནཏྠི, ཨིམསྶ པན མཧཱཛནསྶ པརིཡེསིཏྭཱ ཨཔྤཏྟམྤི ཨཏྠི, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ཨཔྤཏྟམྤི ཨཏྠི, པརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི ཨཏྠི, ཨཔརིཡེསིཏྭཱ པཏྟམྤི ཨཏྠི, སབྦམྤི ཏཐཱགཏསྶ ཨཔྤཏྟཾ ནཱམ ནཏྠི ཉཱཎེན ཨསཙྪིཀཏཾ.

ཏསྨཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཡཾ ཡཐཱ ལོཀེན གཏཾ, ཏསྶ ཏཐེཝ ¶ གཏཏྟཱ ཏཐཱགཏོཏི ཝུཙྩཏི ¶ . པཱལི༹ཡཾ པན ‘‘ཨབྷིསམྦུདྡྷ’’ནྟི ཝུཏྟཾ, ཏཾ གཏསདྡེན ཨེཀཏྠཾ. ཨིམིནཱ ནཡེན སབྦཝཱརེསུ ཏཐཱགཏོཏི ནིགམསྶ ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཏསྶ ཡུཏྟི ཨེཀཔུགྒལཝཎྞནཱཡཾ ཏཐཱགཏསདྡཝིཏྠཱརེ ཝུཏྟཱཡེཝ. ཨཔིཙེཏྠ ཨཉྙདཏྠཱུཏི ཨེཀཾསཏྠེ ནིཔཱཏོ. དཀྑཏཱིཏི དསོ. ཝསཾ ཝཏྟེཏཱིཏི ཝསཝཏྟཱི.

སབྦཾ ལོཀཾ ཨབྷིཉྙཱཏི ཏེདྷཱཏུཀཾ ལོཀསནྣིཝཱསཾ ཛཱནིཏྭཱ. སབྦཾ ལོཀེ ཡཐཱཏཐནྟི ཏསྨིཾ ཏེདྷཱཏུཀལོཀསནྣིཝཱསེ ཡཾཀིཉྩི ནེཡྻཾ, སབྦཾ ཏཾ ཡཐཱཏཐཾ ཨཝིཔརཱིཏཾ ཛཱནིཏྭཱ. ཝིསཾཡུཏྟོཏི ཙཏུནྣཾ ¶ ཡོགཱནཾ པཧཱནེན ཝིསཾཡུཏྟོ. ཨནཱུཔཡོཏི ཏཎྷཱདིཊྛིཨུཔཡེཧི ཝིརཧིཏོ. སབྦཱབྷིབྷཱུཏི རཱུཔཱདཱིནི སབྦཱརམྨཎཱནི ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ ཋིཏོ. དྷཱིརོཏི དྷིཏིསམྤནྣོ. སབྦགནྠཔྤམོཙནོཏི སབྦེ ཙཏྟཱརོཔི གནྠེ མོཙེཏྭཱ ཋིཏོ. ཕུཊྛསྶཱཏི ཕུཊྛཱ ཨསྶ. ཨིདཉྩ ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ. པརམཱ སནྟཱིཏི ནིབྦཱནཾ. ཏཉྷི ཏེན ཉཱཎཕུསནེན ཕུཊྛཾ. ཏེནེཝཱཧ – ནིབྦཱནཾ ཨཀུཏོབྷཡནྟི. ཨཐ ¶ ཝཱ པརམཱསནྟཱིཏི ཨུཏྟམཱ སནྟི. ཀཏརཱ སཱཏི? ནིབྦཱནཾ. ཡསྨཱ པན ནིབྦཱནེ ཀུཏོཙི བྷཡཾ ནཏྠི, ཏསྨཱ ཏཾ ཨཀུཏོབྷཡནྟི ཝུཙྩཏི. ཝིམུཏྟོ ཨུཔདྷིསངྑཡེཏི ཨུཔདྷིསངྑཡསངྑཱཏེ ནིབྦཱནེ ཏདཱརམྨཎཱཡ ཕལཝིམུཏྟིཡཱ ཝིམུཏྟོ. སཱིཧོ ཨནུཏྟརོཏི པརིསྶཡཱནཾ སཧནཊྛེན ཀིལེསཱནཉྩ ཧིཾསནཊྛེན ཏཐཱགཏོ ཨནུཏྟརོ སཱིཧོ ནཱམ. བྲཧྨནྟི སེཊྛཾ. ཨིཏཱིཏི ཨེཝཾ ཏཐཱགཏསྶ གུཎེ ཛཱནིཏྭཱ. སངྒམྨཱཏི སམཱགནྟྭཱ. ཏཾ ནམསྶནྟཱིཏི ཏཾ ཏཐཱགཏཾ ཏེ སརཎཾ གཏཱ ནམསྶནྟི. ཨིདཱནི ཡཾ ཝདནྟཱ ཏེ ནམསྶནྟི, ཏཾ དསྶེཏུཾ དནྟོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ. ཏཾ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༤. ཀཱལ༹ཀཱརཱམསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༤. ཙཏུཏྠཾ ཨཏྠུཔྤཏྟིཡཾ ནིཀྑིཏྟཾ. ཀཏརཱཡ ཨཏྠུཔྤཏྟིཡནྟི? དསབལགུཎཀཐཱཡ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀསྶ ཀིར དྷཱིཏཱ ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱ ‘‘སཱཀེཏནགརེ ཀཱལ༹ཀསེཊྛིཔུཏྟསྶ གེཧཾ གཙྪིསྶཱམཱི’’ཏི སཏྠཱརཾ ཨུཔསངྐམིཏྭཱ, ‘‘བྷནྟེ, ཨཧཾ མིཙྪཱདིཊྛིཀཀུལཾ གཙྪཱམི. སཙེ ཏཏྠ སཀྐཱརཾ ལབྷིསྶཱམི, ཨེཀསྨིཾ པུརིསེ པེསིཡམཱནེ པཔཉྩོ བྷཝིསྶཏི, མཾ ཨཱཝཛྫེཡྻཱཐ བྷགཝཱ’’ཏི པཊིཉྙཾ གཧེཏྭཱ ཨགམཱསི. སེཊྛི ‘‘སུཎིསཱ མེ ཨཱགཏཱ’’ཏི མངྒལཾ ཀརོནྟོཝ བཧུཾ ཁཱདནཱིཡབྷོཛནཱིཡཾ པཊིཡཱདེཏྭཱ པཉྩ ཨཙེལཀསཏཱནི ནིམནྟེསི. སོ ཏེསུ ནིསིནྣེསུ ‘‘དྷཱིཏཱ ¶ མེ ཨཱགནྟྭཱ ཨརཧནྟེ ཝནྡཏཱུ’’ཏི ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ པེསེསི. ཨཱགཏཕལཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱ ཨརཧནྟེཏི ¶ ཝུཏྟམཏྟེཡེཝ ‘‘ལཱབྷཱ ཝཏ མེ’’ཏི ཨུཊྛཧིཏྭཱ གཏཱ ཏེ ནིསྶིརིཀདསྶནེ ཨཙེལཀེ དིསྭཱཝ ‘‘སམཎཱ ནཱམ ན ཨེཝརཱུཔཱ ཧོནྟི, ཏཱཏ, ཡེསཾ ནེཝ ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཧིརཱི, ན བཧིདྡྷཱ ཨོཏྟཔྤཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ‘‘ན ཨིམེ སམཎཱ, དྷཱིདྷཱི’’ཏི ཁེལ༹ཾ པཱཏེཏྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཨཏྟནོ ཝསནཊྛཱནམེཝ གཏཱ.

ཏཏོ ¶ ཨཙེལཀཱ ‘‘མཧཱསེཊྛི ཀུཏོ ཏེ ཨེཝརཱུཔཱ ཀཱལཀཎྞཱི ལདྡྷཱ, ཀིཾ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨཉྙཱ དཱརིཀཱ ནཏྠཱི’’ཏི སེཊྛིཾ པརིབྷཱསིཾསུ. སོ ‘‘ཨཱཙརིཡཱ ཛཱནིཏྭཱ ཝཱ ཀཏཾ ཧོཏུ ཨཛཱནིཏྭཱ ཝཱ, ཨཧམེཏྠ ཛཱནིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙེལཀེ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ སུབྷདྡཱཡ སནྟིཀཾ གནྟྭཱ ‘‘ཨམྨ, ཀསྨཱ ཨེཝརཱུཔཾ ཨཀཱསི, ཀསྨཱ ཨརཧནྟེ ལཛྫཱཔེསཱི’’ཏི ཨཱཧ. ཏཱཏ, ཨརཧནྟཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཱ ན ཧོནྟཱིཏི. ཨཐ ནཾ སོ ཨཱཧ –

‘‘ཀཱིདིསཱ སམཎཱ ཏུཡ྄ཧཾ, བཱལ༹ྷཾ ཁོ ནེ པསཾསསི;

ཀིཾསཱིལཱ ཀིཾསམཱཙཱརཱ, ཏཾ མེ ཨཀྑཱཧི པུཙྪིཏཱ’’ཏི.

སཱ ཨཱཧ –

‘‘སནྟིནྡྲིཡཱ སནྟམནཱ, སནྟཏེཛཱ གུཎམགྒསཎྛིཏཱ;

ཨོཀྑིཏྟཙཀྑཱུ མིཏབྷཱཎཱི, ཏཱདིསཱ སམཎཱ མམ.

‘‘ཝསནྟི ཝནམོགཡ྄ཧ, ནཱགོ ཚེཏྭཱཝ བནྡྷནཾ;

ཨེཀཀིཡཱ ཨདུཏིཡཱ, ཏཱདིསཱ སམཎཱ མམཱ’’ཏི.

ཨེཝཉྩ ¶ པན ཝཏྭཱ སེཊྛིསྶ པུརེ ཋཏྭཱ ཏིཎྞཾ རཏནཱནཾ གུཎཾ ཀཐེསི. སེཊྛི ཏསྶཱ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཡདི ཨེཝཾ, ཏཝ སམཎེ ཨཱནེཏྭཱ མངྒལཾ ཀརོམཱ’’ཏི. སཱ པུཙྪི ‘‘ཀདཱ ཀརིསྶཐ, ཏཱཏཱ’’ཏི. སེཊྛི ཙིནྟེསི – ‘‘ཀཏིཔཱཧཙྩཡེནཱཏི ཝུཏྟེ པེསེཏྭཱ པཀྐོསཱཔེཡྻཱ’’ཏི. ཨཐ ནཾ ‘‘སྭེ ཨམྨཱ’’ཏི ཨཱཧ. སཱ སཱཡནྷསམཡེ ཨུཔརིཔཱསཱདཾ ཨཱརུཡ྄ཧ མཧནྟཾ པུཔྥསམུགྒཾ གཧེཏྭཱ སཏྠུ གུཎེ ཨནུསྶརིཏྭཱ ཨཊྛ པུཔྥམུཊྛིཡོ དསབལསྶ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཡ྄ཧ ནམསྶམཱནཱ ཨཊྛཱསི. ཨེཝཉྩ ཨཝཙ – ‘‘བྷགཝཱ སྭེ པཉྩཧི ¶ བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི. ཏཱནི པུཔྥཱནི གནྟྭཱ དསབལསྶ མཏྠཀེ ཝིཏཱནཾ ཧུཏྭཱ ཨཊྛཾསུ. སཏྠཱ ཨཱཝཛྫེནྟོ ཏཾ ཀཱརཎཾ ཨདྡས. དྷམྨདེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཨནཱཐཔིཎྜིཀམཧཱསེཊྛི དསབལཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘སྭེ, བྷནྟེ, པཉྩཧི བྷིཀྑུསཏེཧི སདྡྷིཾ མམ གེཧེ བྷིཀྑཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ ནིམནྟིཏམྷ སེཊྛཱིཏི. ན, བྷནྟེ, ཀཉྩི ཨཱགཏཾ པསྶཱམཱཏི. ཨཱམ, སེཊྛི, སདྡྷཱ པན ཨུཔཱསིཀཱ དཱུརེ ཡོཛནསཏམཏྠཀེཔི ཡོཛནསཧསྶམཏྠཀེཔི ཋིཏཱ ཧིམཝནྟོ ཝིཡ པཉྙཱཡཏཱིཏི ཝཏྭཱ –

‘‘དཱུརེ ¶ སནྟོ པཀཱསེནྟི, ཧིམཝནྟོཝ པབྦཏོ;

ཨསནྟེཏྠ ན དིསྶནྟི, རཏྟིཾ ཁིཏྟཱ ཡཐཱ སརཱ’’ཏི. (དྷ. པ. ༣༠༤) –

ཨིམཾ གཱཐམཱཧ. ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ ‘‘བྷནྟེ, མམ, དྷཱིཏུ སངྒཧཾ ཀརོཐཱ’’ཏི ཝནྡིཏྭཱ པཀྐཱམི.

སཏྠཱ ཨཱནནྡཏྠེརཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཨཧཾ, ཨཱནནྡ, སཱཀེཏཾ གམིསྶཱམི, པཉྩནྣཾ ¶ བྷིཀྑུསཏཱནཾ སལཱཀཾ དེཧི. དདནྟོ ཙ ཚལ༹བྷིཉྙཱནཾཡེཝ དདེཡྻཱསཱི’’ཏི. ཐེརོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱ རཏྟིབྷཱགསམནནྟརེ ཙིནྟེསི – ‘‘བུདྡྷཱ ནཱམ བཧུཀིཙྩཱ བཧུཀརཎཱིཡཱ, མཾ སལླཀྑེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ, ཀིཾ ནུ ཁོ ཀརིསྶཱམཱི’’ཏི. ཏསྨིཾ ཁཎེ ཝེསྶཝཎོ མཧཱརཱཛཱ ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ ཀཐེསི – ‘‘བྷདྡེ, མཱ ཁོ ཏྭཾ ཝིམནཱ ཨཧོསི, མཱ དུམྨནཱ. ཨདྷིཝུཏྠཾ ཏེ བྷགཝཏཱ སྭཱཏནཱཡ བྷཏྟཾ སདྡྷིཾ བྷིཀྑུསངྒྷེནཱ’’ཏི. སཱ ཏུཊྛཔཧཊྛཱ དཱནམེཝ སཾཝིདཧི. སཀྐོཔི ཁོ དེཝརཱཛཱ ཝིསྶཀམྨཾ ཨཱམནྟེསི – ‘‘ཏཱཏ, དསབལོ ཙཱུལ༹སུབྷདྡཱཡ སནྟིཀཾ སཱཀེཏནགརཾ གཙྪིསྶཏི, པཉྩ ཀཱུཊཱགཱརསཏཱནི མཱཔེཧཱི’’ཏི. སོ ཏཐཱ ཨཀཱསི. སཏྠཱ པཉྩཧི ཚལ༹བྷིཉྙསཏེཧི པརིཝུཏོ ཀཱུཊཱགཱརཡཱནེན མཎིཝཎྞཾ ཨཱཀཱསཾ ཝིལིཁནྟོ ཝིཡ སཱཀེཏནགརཾ ཨགམཱསི.

སུབྷདྡཱ བུདྡྷཔྤམུཁསྶ བྷིཀྑུསངྒྷསྶ དཱནཾ དཏྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ སསུརཔཀྑོ མིཙྪཱདིཊྛིཀོ, སཱདྷུ ཏེསཾ ཨནུཙྪཝིཀདྷམྨཾ ཀཐེཐཱ’’ཏི. སཏྠཱ དྷམྨཾ དེསེསི. ཀཱལ༹ཀསེཊྛི སོཏཱཔནྣོ ཧུཏྭཱ ཨཏྟནོ ཨུཡྻཱནཾ དསབལསྶ ཨདཱསི. ཨཙེལཀཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ པཋམཾ དིནྣ’’ནྟི ནིཀྑམིཏུཾ ན ཨིཙྪནྟི. ‘‘གཙྪཐ ནཱིཧརིཏབྦནིཡཱམེན ཏེ ནཱིཧརཐཱ’’ཏི སབྦེ ནཱིཧརཱཔེཏྭཱ ཏཏྠེཝ སཏྠུ ཝིཧཱརཾ ཀཱརེཏྭཱ བྲཧྨདེཡྻཾ ཀཏྭཱ ¶ ཨུདཀཾ པཱཏེསི ¶ . སོ ཀཱལ༹ཀེན ཀཱརིཏཏཱཡ ཀཱལ༹ཀཱརཱམོ ནཱམ ཛཱཏོ. བྷགཝཱ ཏསྨིཾ སམཡེ ཏཏྠ ཝིཧརཏི. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱཀེཏེ ཝིཧརཏི ཀཱལ༹ཀཱརཱམེ’’ཏི.

བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསཱིཏི པཉྩསཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱམནྟེསི. ཏེ ཀིར སཱཀེཏནགརཝཱསིནོ ཀུལཔུཏྟཱ སཏྠུ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ སཏྠུ སནྟིཀེ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔཊྛཱནསཱལཱཡ ནིསིནྣཱ ‘‘ཨཧོ བུདྡྷགུཎཱ ནཱམ མཧནྟཱ, ཨེཝརཱུཔཾ ནཱམ མིཙྪཱདིཊྛིཀཾ ཀཱལ༹ཀསེཊྛིཾ དིཊྛིཏོ མོཙེཏྭཱ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ པཱཔེཏྭཱ ¶ སཀལནགརཾ སཏྠཱརཱ དེཝལོཀསདིསཾ ཀཏ’’ནྟི དསབལསྶ གུཎཾ ཀཐེནྟི. སཏྠཱ ཏེསཾ གུཎཾ ཀཐེནྟཱནཾ ཙིཏྟཾ ཨུཔཔརིཀྑིཏྭཱ – ‘‘མཡི གཏེ མཧཏཱི དེསནཱ སམུཊྛིསྶཏི, དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙ ཨིམེ པཉྩསཏཱ བྷིཀྑཱུ ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིསྶནྟི, མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཀམྤིསྶཏཱི’’ཏི དྷམྨསབྷཾ གནྟྭཱ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཏེ བྷིཀྑཱུ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཾ, བྷིཀྑཝེ, སདེཝཀསྶ ལོཀསྶཱཏི ཨིམཾ དེསནཾ ཨཱརབྷི. ཨེཝམིདཾ སུཏྟཾ གུཎཀཐཱཡ ནིཀྑིཏྟནྟི ཝེདིཏབྦཾ.

ཏཏྠ ‘‘ཏམཧཾ ཛཱནཱམཱི’’ཏི པདཔརིཡོསཱནེ མཧཱཔཐཝཱི ཨུདཀཔརིཡནྟཾ ཀཏྭཱ ཨཀམྤིཏྠ. ཨབྦྷཉྙཱསིནྟི ཨབྷིཨཉྙཱསིཾ, ཛཱནིནྟི ཨཏྠོ. ཝིདིཏནྟི པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཉཱཏཾ. ཨིམིནཱ ཨེཏཾ དསྶེཏི – ཨཉྙེ ཛཱནནྟིཡེཝ, མཡཱ པན པཱཀཊཾ ཀཏྭཱ ཝིདིཏནྟི. ཨིམེཧི ཏཱིཧི པདེཧི སབྦཉྙུཏབྷཱུམི ནཱམ ཀཐིཏཱ. ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱིཏི ཏཾ ཚདྭཱརིཀཾ ཨཱརམྨཎཾ ཏཐཱགཏོ ཏཎྷཱཡ ཝཱ དིཊྛིཡཱ ཝཱ ན ཨུཔཊྛཱསི ན ཨུཔགཉྪི. ཨཡཉྷི པསྶཏི བྷགཝཱ ཙཀྑུནཱ རཱུཔཾ, ཚནྡརཱགོ ¶ བྷགཝཏོ ནཏྠི, སུཝིམུཏྟཙིཏྟོ སོ བྷགཝཱ. སུཎཱཏི བྷགཝཱ སོཏེན སདྡཾ. གྷཱཡཏི བྷགཝཱ གྷཱནེན གནྡྷཾ. སཱཡཏི བྷགཝཱ ཛིཝ྄ཧཱཡ རསཾ. ཕུསཏི བྷགཝཱ ཀཱཡེན ཕོཊྛབྦཾ. ཝིཛཱནཱཏི བྷགཝཱ མནསཱ དྷམྨཾ, ཚནྡརཱགོ བྷགཝཏོ ནཏྠི, སུཝིམུཏྟཙིཏྟོ སོ བྷགཝཱ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ཏཾ ཏཐཱགཏོ ན ཨུཔཊྛཱསཱི’’ཏི. ཨིམིནཱ པདེན ཁཱིཎཱསཝབྷཱུམི ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

ཏཾ མམསྶ མུསཱཏི ཏཾ མེ ཝཙནཾ མུསཱཝཱདོ ནཱམ བྷཝེཡྻ. ཏཾ པསྶ ཏཱདིསམེཝཱཏི ཏམྤི མུསཱཝཱདོ བྷཝེཡྻ. ཏཾ མམསྶ ཀལཱིཏི ཏཾ ཝཙནཾ མཡ྄ཧཾ དོསོ བྷཝེཡྻཱཏི ཨཏྠོ. ཨེཏྟཱཝཏཱ སཙྩབྷཱུམི ནཱམ ཀཐིཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ.

དཊྛཱ ¶ དཊྛབྦནྟི དིསྭཱ དཊྛབྦཾ. དིཊྛཾ ན མཉྙཏཱིཏི ཏཾ དིཊྛཾ རཱུཔཱཡཏནཾ ‘‘ཨཧཾ མཧཱཛནེན དིཊྛམེཝ པསྶཱམཱི’’ཏི ཏཎྷཱམཱནདིཊྛཱིཧི ན མཉྙཏི. ཨདིཊྛཾ ན མཉྙཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ མཧཱཛནེན ཨདིཊྛམེཝ ཨེཏཾ པསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམྤི ཏཎྷཱདཱིཧི མཉྙནཱཧི ན མཉྙཏི. དཊྛབྦཾ ན མཉྙཏཱིཏི ‘‘མཧཱཛནེན དིཊྛཾ པསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝམྤི ཏཱཧི མཉྙནཱཧི ན མཉྙཏི. དཊྛབྦཉྷི ཨདིཊྛམྤི ཧོཏིཡེཝ. ཨེཝརཱུཔཱནི ཧི ཝཙནཱནི ཏཱིསུཔི ཀཱལེསུ ལབྦྷནྟི, ཏེནསྶ ཨཏྠོ ཝུཏྟོ. དཊྛཱརཾ ¶ ན མཉྙཏཱིཏི པསྶིཏཱརཾ ¶ ཨེཀསཏྟཾ ནཱམ ཏཱཧི མཉྙནཱཧི ན མཉྙཏཱིཏི ཨཏྠོ. སེསཊྛཱནེསུཔི ཨིམིནཱཝ ནཡེན ཨཏྠོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམིནཱ ཨེཏྟཀེན ཋཱནེན སུཉྙཏཱབྷཱུམི ནཱམ ཀཐིཏཱ.

ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེཏི ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ. ཏཱདཱིཡེཝ ཏཱདཱིཏི ཏཱདིཏཱ ནཱམ ཨེཀསདིསཏཱ. ཏཐཱགཏོ ཙ ཡཱདིསོ ལཱབྷཱདཱིསུ, ཏཱདིསོཝ ཨལཱབྷཱདཱིསུ. ཏེན ཝུཏྟཾ – ‘‘ལཱབྷེཔི ཏཱདཱི, ཨལཱབྷེཔི ཏཱདཱི. ཡསེཔི ཏཱདཱི, ཨཡསེཔི ཏཱདཱི. ནིནྡཱཡཔི ཏཱདཱི, པསཾསཱཡཔི ཏཱདཱི. སུཁེཔི ཏཱདཱི, དུཀྑེཔི ཏཱདཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༣༨, ༡༩༢). ཨིམཱཡ ཏཱདིཏཱཡ ཏཱདཱི. ཏམྷཱ ཙ པན ཏཱདིམྷཱཏི ཏཏོ ཏཐཱགཏཏཱདིཏོ ཨཉྙོ ཨུཏྟརིཏརོ ཝཱ པཎཱིཏཏརོ ཝཱ ཏཱདཱི ནཏྠཱིཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཏཱདིབྷཱུམི ནཱམ ཀཐིཏཱ. ཨིམཱཧི པཉྩབྷཱུམཱིཧི དེསནཾ ནིཊྛཱཔེནྟསྶ པཉྩསུཔི ཋཱནེསུ མཧཱཔཐཝཱི སཀྑིབྷཱཝེན ཨཀམྤིཏྠ. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏེ པཉྩསཏེ ཨདྷུནཱཔབྦཛིཏེ ཀུལཔུཏྟེ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཏཾ ཋཱནཾ པཏྟཱནཾ དེཝམནུསྶཱནཾ ཙཏུརཱསཱིཏི པཱཎསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ.

བྷགཝཱཔི སུཏྟཾ ནིཊྛཱཔེཏྭཱ གཱཐཱཧི ཀཱུཊཾ གཎྷནྟོ ཡཾཀིཉྩཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ ¶ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཾ སཙྩམུཏཾ པརེསནྟི པརེསཾ སདྡྷཱཡ པརཔཏྟིཡཱཡནཱཡ སཙྩམུཏནྟི མཉྙིཏྭཱ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཾ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཱཔེཏྭཱ གཧིཏཾ. སཡསཾཝུཏེསཱུཏི སཡམེཝ སཾཝརིཏྭཱ པིཡཱཡིཏྭཱ གཧིཏགཧཎེསུ, དིཊྛིགཏིཀེསཱུཏི ཨཏྠོ. དིཊྛིགཏིཀཱ ཧི སཡཾ སཾཝུཏཱཏི ཝུཙྩནྟི. སཙྩཾ མུསཱ ཝཱཔི པརཾ དཧེཡྻཱཏི ཏེསུ སཡཾ སཾཝུཏསངྑཱཏེསུ དིཊྛིགཏིཀེསུ ཏཐཱགཏོ ཏཱདཱི ཏེསཾ ཨེཀམྤི ཝཙནཾ ‘‘ཨིདམེཝ སཙྩཾ མོགྷམཉྙ’’ནྟི ཨེཝཾ སཙྩཾ མུསཱ ཝཱཔི པརཾ ཨུཏྟམཾ ཀཏྭཱ ན ཨོདཧེཡྻ, ན སདྡཧེཡྻ, ན པཏྟིཡཱཡེཡྻ. ཨེཏཉྩ སལླནྟི ཨེཏཾ དིཊྛིསལླཾ. པཊིཀཙྩ དིསྭཱཏི པུརེཏརཾ བོདྷིམཱུལེཡེཝ དིསྭཱ. ཝིསཏྟཱཏི ལགྒཱ ལགིཏཱ པལིབུདྡྷཱ. ཛཱནཱམི པསྶཱམི ཏཐེཝ ཨེཏནྟི ཡཐཱཡཾ པཛཱ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཱ གིལིཏྭཱ པརིནིཊྛཱཔེཏྭཱ ཝིསཏྟཱ ལགྒཱ ལགིཏཱ, ཨེཝཾ ཨཧམྤི ¶ ཛཱནཱམི པསྶཱམི. ཏཐཱ ཨེཝཾ ཡཐཱ ཨེཏཱཡ པཛཱཡ གཧིཏནྟི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷོསིཏཾ ནཏྠི ཏཐཱགཏཱནནྟི ཨཏྠོ.

༥. བྲཧྨཙརིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༥. པཉྩམེ ¶ ཛནཀུཧནཏྠནྟི ཏཱིཧི ཀུཧནཝཏྠཱུཧི ཛནསྶ ཀུཧནཏྠཱཡ. ན ཛནལཔནཏྠནྟི ན ཛནསྶ ཨུཔལཱཔནཏྠཾ. ན ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀཱནིསཾསཏྠནྟི ན ཙཱིཝརཱདིཐུཏིཝཙནཏྠཾ. ན ཨིཏིཝཱདཔྤམོཀྑཱནིསཾསཏྠནྟི ན ཏེན ཏེན ཀཱརཎེན ¶ ཀཏཝཱདཱནིསཾསཏྠཾ, ན ཝཱདསྶ པམོཀྑཱནིསཾསཏྠཾ. ན ཨིཏི མཾ ཛནོ ཛཱནཱཏཱུཏི ན ‘‘ཨེཝཾ ཀིར ཨེས བྷིཀྑུ, ཨེཝཾ ཀིར ཨེས བྷིཀྑཱུ’’ཏི ཛནསྶ ཛཱནནཏྠཱཡ. སཾཝརཏྠནྟི པཉྩཧི སཾཝརེཧི སཾཝརཎཏྠཱཡ. པཧཱནཏྠནྟི ཏཱིཧི པཧཱནེཧི པཛཧནཏྠཱཡ. ཝིརཱགཏྠནྟི རཱགཱདཱིནཾ ཝིརཛྫནཏྠཱཡ. ནིརོདྷཏྠནྟི ཏེསཾཡེཝ ནིརུཛ྄ཛྷནཏྠཱཡ. ཨནཱིཏིཧནྟི ཨིཏིཧཔརིཝཛྫིཏཾ, ཨཔརཔཏྟིཡནྟི ཨཏྠོ. ནིབྦཱནོགདྷགཱམིནནྟི ནིབྦཱནསྶ ཨནྟོགཱམིནཾ. མགྒབྲཧྨཙརིཡཉྷི ནིབྦཱནཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀརིཏྭཱ ནིབྦཱནསྶ ཨནྟོཡེཝ ཝཏྟཏི པཝཏྟཏི. པཊིཔཛྫནྟཱིཏི དུཝིདྷམྤི པཊིཔཛྫནྟི. ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐེཏྭཱ གཱཐཱསུ ཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༦. ཀུཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༦. ཚཊྛེ ཀུཧཱཏི ཀུཧཀཱ. ཐདྡྷཱཏི ཀོདྷེན ཙ མཱནེན ཙ ཐདྡྷཱ. ལཔཱཏི ཨུཔལཱཔཀཱ. སིངྒཱིཏི ‘‘ཏཏྠ ཀཏམཾ སིངྒཾ, ཡཾ སིངྒཾ སིངྒཱརཏཱ ཙཱཏུརཏཱ ཙཱཏུརིཡཾ པརིཀྑཏྟཏཱ པཱརིཀྑཏྟིཡ’’ནྟི (ཝིབྷ. ༨༥༢) ཨེཝཾ ཝུཏྟེཧི སིངྒསདིསེཧི པཱཀཊཀིལེསེཧི སམནྣཱགཏཱ. ཨུནྣལཱ༹ཏི ཨུགྒཏནལཱ༹ ཏུཙྪམཱནཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཋིཏཱ. ཨསམཱཧིཏཱཏི ཙིཏྟེཀགྒམཏྟསྶཱཔི ཨལཱབྷིནོ. ན ¶ མེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ མཱམཀཱཏི ཏེ མཡ྄ཧཾ བྷིཀྑཱུ མམ སནྟཀཱ ན ཧོནྟི. ‘‘ཏེ མཡ྄ཧ’’ནྟི ཨིདཾ པན སཏྠཱརཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏཏྟཱ ཝུཏྟཾ. ཏེ ཁོ མེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ མཱམཀཱཏི ཨིདྷཱཔི མེཏི ཨཏྟཱནཾ ཨུདྡིསྶ པབྦཛིཏཏྟཱ ཝདཏི, སམྨཱཔཊིཔནྣཏྟཱ པན ‘‘མཱམཀཱ’’ཏི ཨཱཧ. ཝུདྡྷིཾ ཝིརཱུལ༹ྷིཾ ཝེཔུལླཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི སཱིལཱདཱིཧི གུཎེཧི ཝཌྜྷནཏོ ཝུདྡྷིཾ, ནིཙྩལབྷཱཝེན ཝིརཱུལ༹ྷིཾ, སབྦཏྠ པཏྠཊཏཱཡ ཝེཔུལླཾ པཱཔུཎནྟི. ཏེ པནེཏེ ཡཱཝ ¶ ཨརཧཏྟམགྒཱ ཝིརུཧནྟི, ཨརཧཏྟཕལཾ པཏྟེ ཝིརཱུལ༹ྷཱ ནཱམ ཧོནྟི. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེཔི གཱཐཱསུཔི ཝཊྚཝིཝཊྚམེཝ ཀཐིཏཾ.

༧. སནྟུཊྛིསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༧. སཏྟམེ ¶ ཨཔྤཱནཱིཏི པརིཏྟཱནི. སུལབྷཱནཱིཏི སུཁེན ལདྡྷབྦཱནི, ཡཏྠ ཀཏྠཙི སཀྐཱ ཧོནྟི ལབྷིཏུཾ. ཨནཝཛྫཱནཱིཏི ནིདྡོསཱནི. པིཎྜིཡཱལོཔབྷོཛནནྟི ཛངྒྷཱཔིཎྜིཡབལེན ཙརིཏྭཱ ཨཱལོཔམཏྟཾ ལདྡྷཾ བྷོཛནཾ. པཱུཏིམུཏྟནྟི ཡཾཀིཉྩི མུཏྟཾ. ཡཐཱ ཧི སུཝཎྞཝཎྞོཔི ཀཱཡོ པཱུཏིཀཱཡོཏི ཝུཙྩཏི, ཨེཝཾ ཨབྷིནཝམྤི མུཏྟཾ པཱུཏིམུཏྟམེཝ.

ཝིགྷཱཏོཏི ཝིགཏགྷཱཏོ, ཙིཏྟསྶ དུཀྑཾ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. དིསཱ ¶ ནཔྤཊིཧཉྙཏཱིཏི ཡསྶ ཧི ‘‘ཨསུཀཊྛཱནཾ ནཱམ གཏོ ཙཱིཝརཱདཱིནི ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིཏྟཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ དིསཱ པཊིཧཉྙཏི ནཱམ. ཡསྶ ཨེཝཾ ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ནཔྤཊིཧཉྙཏི ནཱམ. དྷམྨཱཏི པཊིཔཏྟིདྷམྨཱ. སཱམཉྙསྶཱནུལོམིཀཱཏི སམཎདྷམྨསྶ ཨནུལོམཱ. ཨདྷིགྒཧིཏཱཏི སབྦེཏེ ཏུཊྛཙིཏྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཨདྷིགྒཧིཏཱ ཧོནྟི ཨནྟོགཏཱ ན པརིབཱཧིརཱཏི.

༨. ཨརིཡཝཾསསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༨. ཨཊྛམསྶ ཨཛ྄ཛྷཱསཡིཀོ ནིཀྑེཔོ. ཨིམཾ ཀིར མཧཱཨརིཡཝཾསསུཏྟནྟཾ བྷགཝཱ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརེ དྷམྨསབྷཱཡཾ པཉྙཏྟཝརབུདྡྷཱསནེ ནིསིནྣོ ཨཏྟནོཔི པརཔུགྒལཱནམྤི ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན པརིཝཱརེཏྭཱ ནིསིནྣཱནི ཙཏྟཱལཱིས བྷིཀྑུསཧསྶཱནི, ‘‘བྷིཀྑཝེ’’ཏི ཨཱམནྟེཏྭཱ ཙཏྟཱརོམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨརིཡཝཾསཱཏི ཨཱརབྷི. ཏཏྠ ཨརིཡཝཾསཱཏི ཨརིཡཱནཾ ཝཾསཱ. ཡཐཱ ཧི ཁཏྟིཡཝཾསོ བྲཱཧྨཎཝཾསོ ཝེསྶཝཾསོ སུདྡཝཾསོ སམཎཝཾསོ ཀུལཝཾསོ རཱཛཝཾསོ, ཨེཝཾ ཨཡམྤི ཨཊྛམོ ཨརིཡཝཾསོ ཨརིཡཏནྟི ཨརིཡཔཝེཎཱི ནཱམ ཧོཏི. སོ ཁོ པནཱཡཾ ཨརིཡཝཾསོ ཨིམེསཾ ཝཾསཱནཾ མཱུལགནྡྷཱདཱིནཾ ཀཱལཱ༹ནུསཱརིགནྡྷཱདཡོ ཝིཡ ཨགྒམཀྑཱཡཏི.

ཀེ པན ཏེ ཨརིཡཱ, ཡེསཾ ཨེཏེ ཝཾསཱཏི? ཨརིཡཱ ཝུཙྩནྟི བུདྡྷཱ ཙ པཙྩེཀབུདྡྷཱ ཙ ཏཐཱགཏསཱཝཀཱ ཙ, ཨེཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསཱཏི ཨརིཡཝཾསཱ. ཨིཏོ པུབྦེ ཧི སཏསཧསྶཀཔྤཱདྷིཀཱནཾ ¶ ཙཏུནྣཾ ཨསངྑྱེཡྻཱནཾ མཏྠཀེ ཏཎྷངྐརོ, མེདྷངྐརོ ¶ , སརཎངྐརོ, དཱིཔངྐརོཏི ཙཏྟཱརོ ¶ བུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེ ཨརིཡཱ, ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསཱཏི ཨརིཡཝཾསཱ. ཏེསཾ བུདྡྷཱནཾ པརིནིབྦཱནཏོ ཨཔརབྷཱགེ ཨསངྑྱེཡྻཾ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཀོཎྜཉྙོ ནཱམ བུདྡྷོ ཨུཔྤནྣོ…པེ… ཨིམསྨིཾ ཀཔྤེ ཀཀུསནྡྷོ, ཀོཎཱགམནོ, ཀསྶཔོ, ཨམྷཱཀཾ བྷགཝཱ གོཏམོཏི ཙཏྟཱརོ བུདྡྷཱ ཨུཔྤནྣཱ, ཏེསཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསཱཏི ཨརིཡཝཾསཱ. ཨཔིཙ ཨཏཱིཏཱནཱགཏཔཙྩུཔྤནྣཱནཾ སབྦབུདྡྷ-པཙྩེཀབུདྡྷ-བུདྡྷསཱཝཀཱནཾ ཨརིཡཱནཾ ཝཾསཱཏི ཨརིཡཝཾསཱ.

ཏེ ཁོ པནེཏེ ཨགྒཉྙཱ ཨགྒཱཏི ཛཱནིཏབྦཱ, རཏྟཉྙཱ དཱིགྷརཏྟཾ པཝཏྟཱཏི ཛཱནིཏབྦཱ, ཝཾསཉྙཱ ཝཾསཱཏི ཛཱནིཏབྦཱ. པོརཱཎཱ ན ཨདྷུནུཔྤཏྟིཀཱ. ཨསཾཀིཎྞཱ ཨཝིཀིཎྞཱ ཨནཔནཱིཏཱ. ཨསཾཀིཎྞཔུབྦཱ ཨཏཱིཏབུདྡྷེཧིཔི ན སཾཀིཎྞཔུབྦཱ, ‘‘ཀི ཨིམེཧཱི’’ཏི ན ཨཔནཱིཏཔུབྦཱ. ན སཾཀཱིཡནྟཱིཏི ཨིདཱནིཔི ན ཨཔནཱིཡནྟི. ན སཾཀཱིཡིསྶནྟཱིཏི ཨནཱགཏབུདྡྷེཧིཔི ན ཨཔནཱིཡིསྶནྟི. ཡེ ལོཀེ ཝིཉྙཱུ སམཎབྲཱཧྨཎཱ, ཏེཧི ཨཔྤཊིཀུཊྛཱ, སམཎེཧི བྲཱཧྨཎེཧི ཝིཉྙཱུཧི ཨནིནྡིཏཱ ཨགརཧིཏཱ.

སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི པཙྩཡསནྟོསཝསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི. ཨིཏརཱིཏརེནཱཏི ན ཐཱུལསུཁུམལཱུཁཔཎཱིཏཐིརཛིཎྞཱནཾ ཡེན ཀེནཙི, ཨཐ ཁོ ཡཐཱལདྡྷཱདཱིནཾ ཨིཏརཱིཏརེན ཡེན ཀེནཙི སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཙཱིཝརསྨིཉྷི ཏཡོ སནྟོསཱ ¶ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ཡཐཱབལསནྟོསོ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོཏི. པིཎྜཔཱཏཱདཱིསུཔི ཨེསེཝ ནཡོ. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ‘‘སནྟུཊྛསྶ, བྷིཀྑཝེ, ཨནུཔྤནྣཱ ཙེཝ ཀུསལཱ དྷམྨཱ ཨུཔྤཛྫནྟཱི’’ཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏི ཨིམེ ཏཡོ སནྟོསེ སནྡྷཱཡ ‘‘སནྟུཊྛོ ཧོཏི ཨིཏརཱིཏརེན ཙཱིཝརེན, ཡཐཱལདྡྷཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཙཱིཝརེན སནྟུཊྛོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨེཏྠ ཙ ཙཱིཝརཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཙཱིཝརཀྑེཏྟཾ ཛཱནིཏབྦཾ, པཾསུཀཱུལཾ ཛཱནིཏབྦཾ, ཙཱིཝརསནྟོསོ ཛཱནིཏབྦོ, ཙཱིཝརཔྤཊིསཾཡུཏྟཱནི དྷུཏངྒཱནི ཛཱནིཏབྦཱནི. ཏཏྠ ཙཱིཝརཾ ཛཱནིཏབྦནྟི ཁོམཱདཱིནི ཚ ཙཱིཝརཱནི དུཀཱུལཱདཱིནི ཚ ཨནུལོམཙཱིཝརཱནི ཛཱནིཏབྦཱནི. ཨིམཱནི དྭཱདས ཀཔྤིཡཙཱིཝརཱནི. ཀུསཙཱིརཾ, ཝཱཀཙཱིརཾ, ཕལཀཙཱིརཾ, ཀེསཀམྦལཾ, ཝཱལ༹ཀམྦལཾ, པོཏྠཀོ, ཙམྨཾ, ཨུལཱུཀཔཀྑཾ, རུཀྑདུསྶཾ, ལཏཱདུསྶཾ, ཨེརཀདུསྶཾ, ཀདལིདུསྶཾ, ཝེལུ༹དུསྶནྟི ཨེཝམཱདཱིནི པན ཨཀཔྤིཡཙཱིཝརཱནི.

ཙཱིཝརཀྑེཏྟནྟི ¶ ¶ ‘‘སངྒྷཏོ ཝཱ གཎཏོ ཝཱ ཉཱཏིཏོ ཝཱ མིཏྟཏོ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ དྷནེན, པཾསུཀཱུལཾ ཝཱ’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔྤཛྫནཏོ ཚ ཁེཏྟཱནི, ཨཊྛནྣཉྩ མཱཏིཀཱནཾ ཝསེན ཨཊྛ ཁེཏྟཱནི ཛཱནིཏབྦཱནི.

པཾསུཀཱུལནྟི སོསཱནིཀཾ, པཱཔཎིཀཾ, རཐིཡཾ, སངྐཱརཀཱུཊཀཾ, སོཏྠིཡཾ, སིནཱནཾ, ཏིཏྠཾ, གཏཔཙྩཱགཏཾ, ཨགྒིདཌྜྷཾ, གོཁཱཡིཏཾ, ཨུཔཙིཀཁཱཡིཏཾ, ཨུནྡཱུརཁཱཡིཏཾ ¶ , ཨནྟཙྪིནྣཾ, དསཙྪིནྣཾ, དྷཛཱཧཊཾ, ཐཱུཔཾ, སམཎཙཱིཝརཾ, སཱམུདྡིཡཾ, ཨཱབྷིསེཀིཡཾ, པནྠིཀཾ, ཝཱཏཱཧཊཾ, ཨིདྡྷིམཡཾ, དེཝདཏྟིཡནྟི ཏེཝཱིསཏི པཾསུཀཱུལཱནི ཝེདིཏབྦཱནི. ཨེཏྠ ཙ སོཏྠིཡནྟི གབྦྷམལཧརཎཾ. གཏཔཙྩཱགཏནྟི མཏཀསརཱིརཾ པཱརུཔིཏྭཱ སུསཱནཾ ནེཏྭཱ ཨཱནཱིཏཙཱིཝརཾ. དྷཛཱཧཊནྟི དྷཛཾ ཨུསྶཱཔེཏྭཱ ཏཏོ ཨཱནཱིཏཾ. ཐཱུཔནྟི ཝམྨིཀེ པཱུཛིཏཙཱིཝརཾ. སཱམུདྡིཡནྟི སམུདྡཝཱིཙཱིཧི ཐལཾ པཱཔིཏཾ. པནྠིཀནྟི པནྠཾ གཙྪནྟེཧི ཙོརབྷཡེན པཱསཱཎེཧི ཀོཊྚེཏྭཱ པཱརུཏཙཱིཝརཾ. ཨིདྡྷིམཡནྟི ཨེཧིབྷིཀྑུཙཱིཝརཾ. སེསཾ པཱཀཊམེཝཱཏི.

ཙཱིཝརསནྟོསོཏི ཝཱིསཏི ཙཱིཝརསནྟོསཱ – ཙཱིཝརེ ཝིཏཀྐསནྟོསོ, གམནསནྟོསོ, པརིཡེསནསནྟོསོ, པཊིལཱབྷསནྟོསོ, མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ, ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ, ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ, ཡཐཱབལསནྟོསོ, ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ, ཨུདཀསནྟོསོ, དྷོཝནསནྟོསོ, ཀརཎསནྟོསོ, པརིམཱཎསནྟོསོ, སུཏྟསནྟོསོ, སིབྦནསནྟོསོ, རཛནསནྟོསོ, ཀཔྤསནྟོསོ, པརིབྷོགསནྟོསོ, སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ, ཝིསྶཛྫནསནྟོསོཏི.

ཏཏྠ སཱདཀབྷིཀྑུནཱ ཏེམཱསཾ ནིབདྡྷཝཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཨེཀམཱསམཏྟཾ ཝིཏཀྐེཏུཾ ཝཊྚཏི. སོ ཧི པཝཱརེཏྭཱ ཙཱིཝརམཱསེ ཙཱིཝརཾ ཀརོཏི, པཾསུཀཱུལིཀོ ཨཌྜྷམཱསེནེཝ ཀརོཏི. ཨིདཾ མཱསཌྜྷམཱསམཏྟཾ ཝིཏཀྐནཾ ཝིཏཀྐསནྟོསོ ནཱམ. ཝིཏཀྐསནྟོསེན པན སནྟུཊྛེན བྷིཀྑུནཱ པཱཙཱིནཁཎྜརཱཛིཝཱསིཀཔཾསུཀཱུལིཀཏྠེརསདིསེན ¶ བྷཝིཏབྦཾ.

ཐེརོ ཀིར ‘‘ཙེཏིཡཔབྦཏཝིཧཱརེ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱགཏོ ཙེཏིཡཾ ཝནྡིཏྭཱ ཙིནྟེསི – ‘‘མཡ྄ཧཾ ཙཱིཝརཾ ཛིཎྞཾ, བཧཱུནཾ ཝསནཊྛཱནེ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི. སོ མཧཱཝིཧཱརཾ གནྟྭཱ སངྒྷཏྠེརཾ དིསྭཱ ཝསནཊྛཱནཾ པུཙྪིཏྭཱ ཏཏྠ ཝུཏྠོ པུནདིཝསེ ཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ཨཱགནྟྭཱ ཐེརཾ ཝནྡི. ཐེརོ ‘‘ཀིཾ ¶ , ཨཱཝུསོ’’ཏི ཨཱཧ. གཱམདྭཱརཾ, བྷནྟེ, གམིསྶཱམཱིཏི. ཨཧམྤཱཝུསོ, གམིསྶཱམཱིཏི ¶ . སཱདྷུ, བྷནྟེཏི གཙྪནྟོ མཧཱབོདྷིདྭཱརཀོཊྛཀེ ཋཏྭཱ ‘‘པུཉྙཝནྟཱནཾ ཝསནཊྛཱནེ མནཱཔཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཔརིསུདྡྷོ མེ ཝིཏཀྐོ’’ཏི ཏཏོཝ པཊིནིཝཏྟི. པུནདིཝསེ ཨམྦངྒཎསམཱིཔཏོ, པུནདིཝསེ མཧཱཙེཏིཡསྶ ཨུཏྟརདྭཱརཏོ ཏཏྠེཝ པཊིནིཝཏྟིཏྭཱ ཙཏུཏྠདིཝསེ ཐེརསྶ སནྟིཀཾ ཨགམཱསི. ཐེརོ ‘‘ཨིམསྶ བྷིཀྑུནོ ཝིཏཀྐོ ན པརིསུདྡྷོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཙཱིཝརཾ གཧེཏྭཱ ཏེན སདྡྷིཾཡེཝ པཉྷཾ པུཙྪམཱནོ གཱམཾ པཱཝིསི. ཏཉྩ རཏྟིཾ ཨེཀོ མནུསྶོ ཨུཙྩཱརཔལིབུདྡྷོ སཱཊཀེཡེཝ ཝཙྩཾ ཀཏྭཱ ཏཾ སངྐཱརཊྛཱནེ ཚཌྜེསི. པཾསུཀཱུལིཀཏྠེརོ ཏཾ ནཱིལམཀྑིཀཱཧི སམྤརིཀིཎྞཾ དིསྭཱ ཨཉྫལིཾ པགྒཧེསི. མཧཱཐེརོ ‘‘ཀིཾ, ཨཱཝུསོ, སངྐཱརཊྛཱནསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷཱསཱི’’ཏི. ནཱཧཾ, བྷནྟེ, སངྐཱརཊྛཱནསྶ ཨཉྫལིཾ པགྒཎྷཱམི, མཡ྄ཧཾ པིཏུ དསབལསྶ པགྒཎྷཱམི, པུཎྞདཱསིཡཱ སརཱིརཾ པཱརུཔིཏྭཱ ཚཌྜིཏཾ པཾསུཀཱུལཾ ཏུམྦམཏྟེ པཱཎཀེ ཝིདྷུནིཏྭཱ སུསཱནཏོ གཎྷནྟེན དུཀྐརཏརཾ ཀཏཾ ¶ , བྷནྟེཏི. མཧཱཐེརོ ‘‘པརིསུདྡྷོ ཝིཏཀྐོ པཾསུཀཱུལིཀསྶཱ’’ཏི ཙིནྟེསི. པཾསུཀཱུལིཀཏྠེརོཔི ཏསྨིཾཡེཝ ཋཱནེ ཋིཏོ ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཏཱིཎི ཕལཱནི པཏྟོ ཏཾ སཱཊཀཾ གཧེཏྭཱ ཙཱིཝརཾ ཀཏྭཱ པཱརུཔིཏྭཱ པཱཙཱིནཁཎྜརཱཛིཾ གནྟྭཱ ཨགྒཕལཾ ཨརཧཏྟཾ པཱཔུཎི.

ཙཱིཝརཏྠཱཡ གཙྪནྟསྶ པན ‘‘ཀཏྠ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེནེཝ གམནཾ གམནསནྟོསོ ནཱམ. པརིཡེསནྟསྶ པན ཡེན ཝཱ ཏེན ཝཱ སདྡྷིཾ ཨཔརིཡེསིཏྭཱ ལཛྫིཾ པེསལཾ བྷིཀྑུཾ གཧེཏྭཱ པརིཡེསནཾ པརིཡེསནསནྟོསོ ནཱམ. ཨེཝཾ པརིཡེསནྟསྶ ཨཱཧརིཡམཱནཾ ཙཱིཝརཾ དཱུརཏོ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མནཱཔཾ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏཾ ཨམནཱཔ’’ནྟི ཨེཝཾ ཨཝིཏཀྐེཏྭཱ ཐཱུལསུཁུམཱདཱིསུ ཡཐཱལདྡྷེནེཝ སནྟུསྶནཾ པཊིལཱབྷསནྟོསོ ནཱམ. ཨེཝཾ ལདྡྷཾ གཎྷནྟསྶཱཔི ‘‘ཨེཏྟཀཾ དུཔཊྚསྶ བྷཝིསྶཏི, ཨེཏྟཀཾ ཨེཀཔཊྚསྶཱ’’ཏི ཨཏྟནོ པཧོནཀམཏྟེནེཝ སནྟུསྶནཾ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ནཱམ. ཙཱིཝརཾ པརིཡེསནྟསྶ པན ‘‘ཨསུཀསྶ གྷརདྭཱརེ མནཱཔཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ དྭཱརཔཊིཔཱཊིཡཱ ཙརཎཾ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ.

ལཱུཁཔཎཱིཏེསུ ཡེན ཀེནཙི ཡཱཔེཏུཾ སཀྐོནྟསྶ ཡཐཱལདྡྷེནེཝ ཡཱཔནཾ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ནཱམ. ཨཏྟནོ ཐཱམཾ ཛཱནིཏྭཱ ཡེན ཡཱཔེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏེན ཡཱཔནཾ ཡཐཱབལསནྟོསོ ནཱམ. མནཱཔཾ ཨཉྙསྶ ¶ དཏྭཱ ཨཏྟནཱ ཡེན ཀེནཙི ཡཱཔནཾ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ ནཱམ.

‘‘ཀཏྠ ཨུདཀཾ མནཱཔཾ, ཀཏྠ ཨམནཱཔ’’ནྟི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ ཡེན ཀེནཙི དྷོཝནཱུཔགེན ཨུདཀེན ¶ དྷོཝནཾ ཨུདཀསནྟོསོ ནཱམ. པཎྜུམཏྟིཀགེརུཀཔཱུཏིཔཎྞརསཀིལིཊྛཱནི པན ཨུདཀཱནི ཝཛྫེཏུཾ ཝཊྚཏི. དྷོཝནྟསྶ པན མུགྒརཱདཱིཧི ཨཔཧརིཏྭཱ ¶ ཧཏྠེཧི མདྡིཏྭཱ དྷོཝནཾ དྷོཝནསནྟོསོ ནཱམ. ཏཐཱ ཨསུཛ྄ཛྷནྟཾ པཎྞཱནི པཀྑིཔིཏྭཱ ཏཱཔིཏཨུདཀེནཱཔི དྷོཝིཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨེཝཾ དྷོཝིཏྭཱ ཀརོནྟསྶ ‘‘ཨིདཾ ཐཱུལཾ, ཨིདཾ སུཁུམ’’ནྟི ཨཀོཔེཏྭཱ པཧོནཀནཱིཧཱརེནེཝ ཀརཎཾ ཀརཎསནྟོསོ ནཱམ. ཏིམཎྜལཔཏིཙྪཱདནམཏྟསྶེཝ ཀརཎཾ པརིམཱཎསནྟོསོ ནཱམ. ཙཱིཝརཀརཎཏྠཱཡ པན མནཱཔཾ སུཏྟཾ པརིཡེསིསྶཱམཱིཏི ཨཝིཙཱརེཏྭཱ རཐིཀཱདཱིསུ ཝཱ དེཝཊྛཱནེ ཝཱ ཨཱཧརིཏྭཱ པཱདམཱུལེ ཝཱ ཋཔིཏཾ ཡཾཀིཉྩིདེཝ སུཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཀརཎཾ སུཏྟསནྟོསོ ནཱམ.

ཀུསིབནྡྷནཀཱལེ པན ཨངྒུལམཏྟེ སཏྟ ཝཱརེ ན ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ ཧི ཡོ བྷིཀྑུ སཧཱཡོ ན ཧོཏི, ཏསྶ ཝཏྟབྷེདོཔི ནཏྠི. ཏིཝངྒུལམཏྟེ པན སཏྟ ཝཱརེ ཝིཛ྄ཛྷིཏབྦཾ. ཨེཝཾ ཀརོནྟསྶ མགྒཔྤཊིཔནྣེནཱཔི སཧཱཡེན བྷཝིཏབྦཾ. ཡོ ན ཧོཏི, ཏསྶ ཝཏྟབྷེདོ. ཨཡཾ སིབྦནསནྟོསོ ནཱམ. རཛནྟེན པན ཀཱལ༹ཀཙྪཀཱདཱིནི པརིཡེསནྟེན ན ཙརིཏབྦཾ, སོམཝཀྐལཱདཱིསུ ཡཾ ལབྷཏི, ཏེན རཛིཏབྦཾ. ཨལབྷནྟེན པན མནུསྶེཧི ཨརཉྙེ ཝཱཀཾ གཧེཏྭཱ ཚཌྜིཏརཛནཾ ཝཱ བྷིཀྑཱུཧི པཙིཏྭཱ ཚཌྜིཏཀསཊཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ རཛིཏབྦཾ. ཨཡཾ རཛནསནྟོསོ ནཱམ. ནཱིལཀདྡམཀཱལ༹སཱམེསུ ཡཾཀིཉྩི གཧེཏྭཱ ཧཏྠིཔིཊྛེ ནིསིནྣསྶ པཉྙཱཡམཱནཀཔྤཀརཎཾ ཀཔྤསནྟོསོ ནཱམ.

ཧིརིཀོཔཱིནཔྤཊིཙྪཱདནམཏྟཝསེན པརིབྷུཉྫནཾ པརིབྷོགསནྟོསོ ནཱམ. དུསྶཾ པན ལབྷིཏྭཱ སུཏྟཾ ཝཱ སཱུཙིཾ ཝཱ ཀཱརཀཾ ཝཱ ཨལབྷནྟེན ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི, ལབྷནྟེན ན ཝཊྚཏི. ཀཏམྤི སཙེ ཨནྟེཝཱསིཀཱདཱིནཾ ¶ དཱཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏེ ཙ ཨསནྣིཧིཏཱ, ཡཱཝ ཨཱགམནཱ ཋཔེཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨཱགཏམཏྟེསུ དཱཏབྦཾ. དཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟེན ཨདྷིཊྛཱཏབྦཾ. ཨཉྙསྨིཾ ཙཱིཝརེ སཏི པཙྩཏྠརཎམྤི ཨདྷིཊྛཱཏུཾ ཝཊྚཏི. ཨནདྷིཊྛིཏམེཝ ཧི སནྣིདྷི ¶ ཧོཏི, ཨདྷིཊྛིཏཾ ན ཧོཏཱིཏི མཧཱསཱིཝཏྠེརོ ཨཱཧ. ཨཡཾ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ. ཝིསྶཛྫེནྟེན པན ན མུཁཾ ཨོལོཀེཏྭཱ དཱཏབྦཾ, སཱརཎཱིཡདྷམྨེ ཋཏྭཱ ཝིསྶཛྫེཏབྦནྟི ཨཡཾ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོ ནཱམ.

ཙཱིཝརཔྤཊིསཾཡུཏྟཱནི དྷུཏངྒཱནི ནཱམ པཾསུཀཱུལིཀངྒཉྩེཝ ཏེཙཱིཝརིཀངྒཉྩ. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༤-༢༥) ཝེདིཏབྦཱ. ཨིཏི ཙཱིཝརསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཾ པཱུརཡམཱནོ ¶ བྷིཀྑུ ཨིམཱནི དྭེ དྷུཏངྒཱནི གོཔེཏི. ཨིམཱནི གོཔེནྟོ ཙཱིཝརསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཝསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏཱིཏི.

ཝཎྞཝཱདཱིཏི ཨེཀོ སནྟུཊྛོ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ན ཀཐེཏི. ཨེཀོ ན སནྟུཊྛོ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི. ཨེཀོ ནེཝ སནྟུཊྛོ ཧོཏི, ན སནྟོསསྶ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི. ཨེཀོ སནྟུཊྛོ ཙེཝ ཧོཏི, སནྟོསསྶ ཙ ཝཎྞཾ ཀཐེཏི. ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱ ཙ ཝཎྞཝཱདཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ.

ཨནེསནནྟི དཱུཏེཡྻཔཧིནགམནཱནུཡོགཔབྷེདཾ ནཱནཔྤཀཱརཾ ཨནེསནཾ. ཨཔྤཏིརཱུཔནྟི ཨཡུཏྟཾ. ཨལདྡྷཱ ¶ ཙཱཏི ཨལབྷིཏྭཱ. ཡཐཱ ཨེཀཙྩོ ‘‘ཀཐཾ ནུ ཁོ ཙཱིཝརཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི པུཉྙཝནྟེཧི བྷིཀྑཱུཧི སདྡྷིཾ ཨེཀཏོ ཧུཏྭཱ ཀོཧཉྙཾ ཀརོནྟོ ཨུཏྟསཏི པརིཏསྶཏི, སནྟུཊྛོ བྷིཀྑུ ཨེཝཾ ཨལདྡྷཱ ཙཱིཝརཾ ན པརིཏསྶཏི. ལདྡྷཱ ཙཱཏི དྷམྨེན སམེན ལབྷིཏྭཱ. ཨགདྷིཏོཏི ཝིགཏལོབྷགིདྡྷོ. ཨམུཙྪིཏོཏི ཨདྷིམཏྟཏཎྷཱཡ མུཙྪཾ ཨནཱཔནྣོ. ཨནཛ྄ཛྷོཔནྣོཏི ཏཎྷཱཡ ཨནོཏྠཏོ ཨཔརིཡོནདྡྷོ. ཨཱདཱིནཝདསྶཱཝཱིཏི ཨནེསནཱཔཏྟིཡཉྩ གེདྷིཏཔརིབྷོགེ ཙ ཨཱདཱིནཝཾ པསྶམཱནོ. ནིསྶརཎཔཉྙོཏི ‘‘ཡཱཝདེཝ སཱིཏསྶ པཊིགྷཱཏཱཡཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ནིསྶརཎམེཝ པཛཱནནྟོ.

ཨིཏརཱིཏརཙཱིཝརསནྟུཊྛིཡཱཏི ཡེན ཀེནཙི ཙཱིཝརེན སནྟུཊྛིཡཱ. ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏཱིཏི ‘‘ཨཧཾ པཾསུཀཱུལིཀོ, མཡཱ ཨུཔསམྤདམཱལེ༹ཡེཝ པཾསུཀཱུལིཀངྒཾ གཧིཏཾ, ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨཏྟུཀྐཾསནཾ ན ཀརོཏི. ནོ པརཾ ཝམྦྷེཏཱིཏི ‘‘ཨིམེ པནཉྙེ བྷིཀྑཱུ ན པཾསུཀཱུལིཀཱ’’ཏི ཝཱ, ‘‘པཾསུཀཱུལིཀངྒམཏྟམྤི ཨེཏེསཾ ནཏྠཱི’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ པརཾ ན ཝམྦྷེཏི. ཡོ ཧི ཏཏྠ དཀྑོཏི ཡོ ཏསྨིཾ ཙཱིཝརསནྟོསེ ཝཎྞཝཱདཱདཱིསུ ཝཱ དཀྑོ ཚེཀོ ¶ བྱཏྟོ. ཨནལསོཏི སཱཏཙྩཀིརིཡཱཡ ཨཱལསིཡཝིརཧིཏོ. སམྤཛཱནོ པཊིསྶཏོཏི སམྤཛཱནཔཉྙཱཡ ཙེཝ སཏིཡཱ ཙ ཡུཏྟོ. ཨརིཡཝཾསེ ཋིཏོཏི ཨརིཡཝཾསེ པཏིཊྛིཏོ.

ཨིཏརཱིཏརེན ¶ པིཎྜཔཱཏེནཱཏི ཡེན ཀེནཙི པིཎྜཔཱཏེན. ཨེཏྠཱཔི པིཎྜཔཱཏོ ཛཱནིཏབྦོ, པིཎྜཔཱཏཀྑེཏྟཾ ཛཱནིཏབྦཾ, པིཎྜཔཱཏསནྟོསོ ཛཱནིཏབྦོ, པིཎྜཔཱཏཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ དྷུཏངྒཾ ཛཱནིཏབྦཾ ¶ . ཏཏྠ པིཎྜཔཱཏོཏི ཨོདནོ ཀུམྨཱསོ སཏྟུ མཙྪོ མཾསཾ ཁཱིརཾ དདྷི སཔྤི ནཝནཱིཏཾ ཏེལཾ མདྷུ ཕཱཎིཏཾ ཡཱགུ ཁཱདནཱིཡཾ སཱཡནཱིཡཾ ལེཧནཱིཡནྟི སོལ༹ས པིཎྜཔཱཏཱ.

པིཎྜཔཱཏཀྑེཏྟནྟི སངྒྷབྷཏྟཾ ཨུདྡེསབྷཏྟཾ ནིམནྟནཾ སལཱཀབྷཏྟཾ པཀྑིཀཾ ཨུཔོསཐིཀཾ པཱཊིཔདིཀབྷཏྟཾ ཨཱགནྟུཀབྷཏྟཾ གམིཀབྷཏྟཾ གིལཱནབྷཏྟཾ གིལཱནུཔཊྛཱཀབྷཏྟཾ དྷུརབྷཏྟཾ ཀུཊིབྷཏྟཾ ཝཱརབྷཏྟཾ ཝིཧཱརབྷཏྟནྟི པནྣརས པིཎྜཔཱཏཀྑེཏྟཱནི.

པིཎྜཔཱཏསནྟོསོཏི པིཎྜཔཱཏེ ཝིཏཀྐསནྟོསོ གམནསནྟོསོ པརིཡེསནསནྟོསོ པཊིལཱབྷསནྟོསོ པཊིགྒཧཎསནྟོསོ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ཡཐཱལཱབྷསནྟོསོ ཡཐཱབལསནྟོསོ ཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསོ ཨུཔཀཱརསནྟོསོ པརིམཱཎསནྟོསོ པརིབྷོགསནྟོསོ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོཏི པནྣརས སནྟོསཱ.

ཏཏྠ སཱདཀོ བྷིཀྑུ མུཁཾ དྷོཝིཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏི. པིཎྜཔཱཏིཀེན པན གཎེན སདྡྷིཾ ཙརཏཱ སཱཡཾ ཐེརཱུཔཊྛཱནཀཱལེ ‘‘སྭེ ཀཏྠ པིཎྜཱཡ ཙརིསྶཱམཱཏི? ཨསུཀགཱམེ, བྷནྟེ’’ཏི ཨེཏྟཀཾ ཙིནྟེཏྭཱ ཏཏོ པཊྛཱཡ ན ཝིཏཀྐེཏབྦཾ. ཨེཀཙཱརིཀེན ཝིཏཀྐམཱལ༹ཀེ ཋཏྭཱ ཝིཏཀྐེཏབྦཾ. ཏཏོ པཊྛཱཡ ཝིཏཀྐེནྟོ ཨརིཡཝཾསཱ ཙུཏོ ཧོཏི པརིབཱཧིརོ. ཨཡཾ ¶ ཝིཏཀྐསནྟོསོ ནཱམ.

པིཎྜཱཡ པཝིསནྟེན ‘‘ཀུཧིཾ ལབྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཀམྨཊྛཱནསཱིསེན གནྟབྦཾ. ཨཡཾ གམནསནྟོསོ ནཱམ. པརིཡེསནྟེན ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ཨགྒཧེཏྭཱ ལཛྫིཾ པེསལམེཝ གཧེཏྭཱ པརིཡེསིཏབྦཾ. ཨཡཾ པརིཡེསནསནྟོསོ ནཱམ. དཱུརཏོཝ ཨཱཧརིཡམཱནཾ དིསྭཱ ‘‘ཨེཏཾ མནཱཔཾ ¶ , ཨེཏཾ ཨམནཱཔ’’ནྟི ཙིཏྟཾ ན ཨུཔྤཱདེཏབྦཾ. ཨཡཾ པཊིལཱབྷསནྟོསོ ནཱམ. ‘‘ཨིམཾ མནཱཔཾ གཎྷིསྶཱམི, ཨིམཾ ཨམནཱཔཾ ན གཎྷིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཙིནྟེཏྭཱ ཡཾཀིཉྩི ཡཱཔནམཏྟཾ གཧེཏབྦམེཝ. ཨཡཾ པཊིགྒཧཎསནྟོསོ ནཱམ.

ཨེཏྠ པན དེཡྻདྷམྨོ བཧུ, དཱཡཀོ ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཔྤཾ གཧེཏབྦཾ. དེཡྻདྷམྨོཔི བཧུ, དཱཡཀོཔི བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, པམཱཎེནེཝ གཧེཏབྦཾ. དེཡྻདྷམྨོ ན བཧུ, དཱཡཀོཔི ཨཔྤཾ དཱཏུཀཱམོ, ཨཔྤཾ གཧེཏབྦཾ. དེཡྻདྷམྨོ ན བཧུ, དཱཡཀོ པན བཧུཾ དཱཏུཀཱམོ, པམཱཎེན གཧེཏབྦཾ ¶ . པཊིགྒཧཎསྨིཉྷི མཏྟཾ ཨཛཱནནྟོ མནུསྶཱནཾ པསཱདཾ མཀྑེཏི, སདྡྷཱདེཡྻཾ ཝིནིཔཱཏེཏི, སཱསནཾ ན ཀརོཏི, ཝིཛཱཏམཱཏུཡཱཔི ཙིཏྟཾ གཧེཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨིཏི མཏྟཾ ཛཱནིཏྭཱཝ པཊིགྒཧེཏབྦནྟི ཨཡཾ མཏྟཔཊིགྒཧཎསནྟོསོ ནཱམ. ཨཌྜྷཀུལཱནིཡེཝ ཨགནྟྭཱ དྭཱརཔཊིཔཱཊིཡཱ གནྟབྦཾ. ཨཡཾ ལོལུཔྤཝིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ. ཡཐཱལཱབྷསནྟོསཱདཡོ ཙཱིཝརེ ཝུཏྟནཡཱ ཨེཝ.

པིཎྜཔཱཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ ‘‘སམཎདྷམྨཾ ཨནུཔཱལེསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨུཔཀཱརཾ ཉཏྭཱ པརིབྷུཉྫནཾ ཨུཔཀཱརསནྟོསོ ནཱམ. པཏྟཾ པཱུརེཏྭཱ ཨཱནཱིཏཾ ན པཊིགྒཧེཏབྦཾ. ཨནུཔསམྤནྣེ སཏི ཏེན གཱཧཱཔེཏབྦཾ, ཨསཏི ཧརཱཔེཏྭཱ པཊིགྒཧཎམཏྟཾ གཧེཏབྦཾ. ཨཡཾ པརིམཱཎསནྟོསོ ¶ ནཱམ. ‘‘ཛིགྷཙྪཱཡ པཊིཝིནོདནཾ ཨིདམེཏྠ ནིསྶརཎ’’ནྟི ཨེཝཾ པརིབྷུཉྫནཾ པརིབྷོགསནྟོསོ ནཱམ. ནིདཧིཏྭཱ ན པརིབྷུཉྫིཏབྦནྟི ཨཡཾ སནྣིདྷིཔརིཝཛྫནསནྟོསོ ནཱམ. མུཁཾ ཨནོལོཀེཏྭཱ སཱརཎཱིཡདྷམྨེ ཋིཏེན ཝིསྶཛྫེཏབྦཾ. ཨཡཾ ཝིསྶཛྫནསནྟོསོ ནཱམ.

པིཎྜཔཱཏཔྤཊིསཾཡུཏྟཱནི པན པཉྩ དྷུཏངྒཱནི པིཎྜཔཱཏིཀངྒཾ སཔདཱནཙཱརིཀངྒཾ ཨེཀཱསནིཀངྒཾ པཏྟཔིཎྜིཀངྒཾ ཁལུཔཙྪཱབྷཏྟིཀངྒནྟི. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༢༦-༣༠) ཝུཏྟཱ. ཨིཏི པིཎྜཔཱཏསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཾ པཱུརཡམཱནོ བྷིཀྑུ ཨིམཱནི པཉྩ དྷུཏངྒཱནི གོཔེཏི, ཨིམཱནི གོཔེནྟོ པིཎྜཔཱཏསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི. ཝཎྞཝཱདཱིཏིཨཱདཱིནི ཝུཏྟནཡེནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི.

སེནཱསནེནཱཏི ཨིདྷ སེནཱསནཾ ཛཱནིཏབྦཾ, སེནཱསནཀྑེཏྟཾ ཛཱནིཏབྦཾ, སེནཱསནསནྟོསོ ཛཱནིཏབྦོ, སེནཱསནཔྤཊིསཾཡུཏྟཾ དྷུཏངྒཾ ¶ ཛཱནིཏབྦཾ. ཏཏྠ སེནཱསནནྟི མཉྩོ པཱིཋཾ བྷིསི བིམྦོཧནཾ ཝིཧཱརོ ཨཌྜྷཡོགོ པཱསཱདོ ཧམྨིཡཾ གུཧཱ ལེཎཾ ཨཊྚོ མཱལོ༹ ཝེལུ༹གུམྦོ རུཀྑམཱུལཾ ཡཏྠ ཝཱ པན བྷིཀྑཱུ པཊིཀྐམནྟཱིཏི ཨིམཱནི པནྣརས སེནཱསནཱནི.

སེནཱསནཀྑེཏྟནྟི སངྒྷཏོ ཝཱ གཎཏོ ཝཱ ཉཱཏིཏོ ཝཱ མིཏྟཏོ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ དྷནེན པཾསུཀཱུལཾ ཝཱཏི ཚ ཁེཏྟཱནི.

སེནཱསནསནྟོསོཏི སེནཱསནེ ཝིཏཀྐསནྟོསཱདཡོ པནྣརས སནྟོསཱ. ཏེ པིཎྜཔཱཏེ ཝུཏྟནཡེནེཝ ¶ ཝེདིཏབྦཱ. སེནཱསནཔྤཊིསཾཡུཏྟཱནི པན པཉྩ དྷུཏངྒཱནི ཨཱརཉྙིཀངྒཾ རུཀྑམཱུལིཀངྒཾ ཨབྦྷོཀཱསིཀངྒཾ སོསཱནིཀངྒཾ ཡཐཱསནྠཏིཀངྒནྟི. ཏེསཾ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༣༡-༣༥) ཝུཏྟཱ. ཨིཏི ¶ སེནཱསནསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསཾ པཱུརཡམཱནོ བྷིཀྑུ ཨིམཱནི པཉྩ དྷུཏངྒཱནི གོཔེཏི. ཨིམཱནི གོཔེནྟོ སེནཱསནསནྟོསམཧཱཨརིཡཝཾསེན སནྟུཊྛོ ཧོཏི.

གིལཱནཔཙྩཡོ པན པིཎྜཔཱཏེཡེཝ པཝིཊྛོ. ཏཏྠ ཡཐཱལཱབྷཡཐཱབལཡཐཱསཱརུཔྤསནྟོསེནེཝ སནྟུསྶིཏབྦཾ. ནེསཛྫིཀངྒཾ བྷཱཝནཱརཱམཨརིཡཝཾསཾ བྷཛཏི. ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ –

‘‘པཉྩ སེནཱསནེ ཝུཏྟཱ, པཉྩ ཨཱཧཱརནིསྶིཏཱ;

ཨེཀོ ཝཱིརིཡསཾཡུཏྟོ, དྭེ ཙ ཙཱིཝརནིསྶིཏཱ’’ཏི.

ཨིཏི བྷགཝཱ པཐཝིཾ པཏྠརམཱནོ ཝིཡ སཱགརཀུཙྪིཾ པཱུརཡམཱནོ ཝིཡ ཨཱཀཱསཾ ཝིཏྠཱརཡམཱནོ ཝིཡ ཙ པཋམཾ ཙཱིཝརསནྟོསཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཙནྡཾ ཨུཊྛཱཔེནྟོ ཝིཡ སཱུརིཡཾ ཨུལླངྒྷེནྟོ ཝིཡ ཙ དུཏིཡཾ པིཎྜཔཱཏསནྟོསཾ ཀཐེཏྭཱ སིནེརུཾ ཨུཀྑིཔནྟོ ཝིཡ ཏཏིཡཾ སེནཱསནསནྟོསཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི སཧསྶནཡཔཊིམཎྜིཏཾ ཙཏུཏྠཾ བྷཱཝནཱརཱམཾ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེཏུཾ པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱརཱམོ ཧོཏཱིཏི དེསནཾ ཨཱརབྷི.

ཏཏྠ ཨཱརམཎཾ ཨཱརཱམོ, ཨབྷིརཏཱིཏི ཨཏྠོ. བྷཱཝནཱཡ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི བྷཱཝནཱརཱམོ. བྷཱཝནཱཡ རཏོཏི བྷཱཝནཱརཏོ. པཉྩཝིདྷེ པཧཱནེ ཨཱརཱམོ ཨསྶཱཏི པཧཱནཱརཱམོ. ཨཔིཙ བྷཱཝེནྟོ ¶ རམཏཱིཏི བྷཱཝནཱརཱམོ. པཛཧནྟོ རམཏཱིཏི པཧཱནཱརཱམོཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨཡཉྷི ཙཏྟཱརོ སཏིཔཊྛཱནེ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, རཏིཾ ཝིནྡཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཏཐཱ ཙཏྟཱརོ སམྨཔྤདྷཱནེ. ཙཏྟཱརོ ཨིདྡྷིཔཱདེ, པཉྩིནྡྲིཡཱནི, པཉྩ བལཱནི, སཏྟ བོཛ྄ཛྷངྒེ, སཏྟ ཨནུཔསྶནཱ, ཨཊྛཱརས མཧཱཝིཔསྶནཱ, སཏྟཏིཾས བོདྷིཔཀྑིཡདྷམྨེ, ཨཊྛཏིཾས ¶ ཨཱརམྨཎཝིབྷཏྟིཡོ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, རཏིཾ ཝིནྡཏི. ཀཱམཙྪནྡཱདཡོ པན ཀིལེསེ པཛཧནྟོ རམཏི, རཏིཾ ཝིནྡཏི.

ཨིམེསུ པན ཙཏཱུསུ ཨརིཡཝཾསེསུ པུརིམེཧི ཏཱིཧི ཏེརསནྣཾ དྷུཏངྒཱནཾ ཙཏུཔཙྩཡསནྟོསསྶ ཙ ཝསེན སཀལཾ ཝིནཡཔིཊཀཾ ཀཐིཏཾ ཧོཏི, བྷཱཝནཱརཱམེན ཨཝསེསཾ པིཊཀདྭཡཾ. ཨིམཾ པན བྷཱཝནཱརཱམཾ ¶ ཨརིཡཝཾསཾ ཀཐེནྟེན བྷིཀྑུནཱ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ ནེཀྑམྨཔཱལི༹ཡཱ ཀཐེཏབྦོ, དཱིགྷནིཀཱཡེ དསུཏྟརསུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཀཐེཏབྦོ, མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཀཐེཏབྦོ, ཨབྷིདྷམྨེ ནིདྡེསཔརིཡཱཡེན ཀཐེཏབྦོ.

ཏཏྠ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ ནེཀྑམྨཔཱལི༹ཡཱཏི –

‘‘ནེཀྑམྨཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, ཀཱམཙྪནྡཾ པཛཧནྟོ རམཏི. ཨབྱཱཔཱདཾ, བྱཱཔཱདཾ… ཨཱལོཀསཉྙཾ… ཐིནམིདྡྷཾ… ཨཝིཀྑེཔཾ, ཨུདྡྷཙྩཾ… དྷམྨཝཝཏྠཱནཾ… ཝིཙིཀིཙྪཾ… ཉཱཎཾ… ཨཝིཛྫཾ… པཱམོཛྫཾ… ཨརཏིཾ… པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ, པཉྩ ནཱིཝརཎེ… དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ… ཝིཏཀྐཝིཙཱརེ… ཏཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ… པཱིཏིཾ… ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནཾ… སུཁདུཀྑེ… ཨཱཀཱསཱནཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, རཱུཔསཉྙཾ པཊིགྷསཉྙཾ ནཱནཏྟསཉྙཾ པཛཧནྟོ རམཏི. ཝིཉྙཱཎཉྩཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ…པེ… ནེཝསཉྙཱནཱསཉྙཱཡཏནསམཱཔཏྟིཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, ཨཱཀིཉྩཉྙཱཡཏནསཉྙཾ པཛཧནྟོ རམཏི.

‘‘ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, ནིཙྩསཉྙཾ པཛཧནྟོ རམཏི. དུཀྑཱནུཔསྶནཾ… སུཁསཉྙཾ… ཨནཏྟཱནུཔསྶནཾ… ཨཏྟསཉྙཾ… ནིབྦིདཱནུཔསྶནཾ… ནནྡིཾ… ཝིརཱགཱནུཔསྶནཾ… རཱགཾ… ནིརོདྷཱནུཔསྶནཾ… སམུདཡཾ… པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཾ… ཨཱདཱནཾ… ཁཡཱནུཔསྶནཾ ¶ … གྷནསཉྙཾ… ཝཡཱནུཔསྶནཾ… ཨཱཡཱུཧནཾ… ཝིཔརིཎཱམཱནུཔསྶནཾ… དྷུཝསཉྙཾ… ཨནིམིཏྟཱནུཔསྶནཾ ¶ … ནིམིཏྟཾ… ཨཔྤཎིཧིཏཱནུཔསྶནཾ… པཎིདྷིཾ… སུཉྙཏཱནུཔསྶནཾ… ཨབྷིནིཝེསཾ… ཨདྷིཔཉྙཱདྷམྨཝིཔསྶནཾ… སཱརཱདཱནཱབྷིནིཝེསཾ… ཡཐཱབྷཱུཏཉཱཎདསྶནཾ… སམྨོཧཱབྷིནིཝེསཾ… ཨཱདཱིནཝཱནུཔསྶནཾ… ཨཱལཡཱབྷིནིཝེསཾ… པཊིསངྑཱནུཔསྶནཾ… ཨཔྤཊིསངྑཾ… ཝིཝཊྚཱནུཔསྶནཾ… སཾཡོགཱབྷིནིཝེསཾ… སོཏཱཔཏྟིམགྒཾ… དིཊྛེཀཊྛེ ཀིལེསེ… སཀདཱགཱམིམགྒཾ… ཨོལཱ༹རིཀེ ཀིལེསེ… ཨནཱགཱམིམགྒཾ… ཨནུསཧགཏེ ཀིལེསེ… ཨརཧཏྟམགྒཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, སབྦཀིལེསེ པཛཧནྟོ རམཏཱི’’ཏི (པཊི. མ. ༡.༤༡,༩༥).

ཨེཝཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ ནེཀྑམྨཔཱལི༹ཡཱ ཀཐེཏབྦོ.

དཱིགྷནིཀཱཡེ ¶ དསུཏྟརསུཏྟནྟཔརིཡཱཡེནཱཏི –

‘‘ཨེཀཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, ཨེཀཾ དྷམྨཾ པཛཧནྟོ རམཏི…པེ… དས དྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ རམཏི, དས དྷམྨེ པཛཧནྟོ རམཏི. ཀཏམཾ ཨེཀཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི? ཀཱཡགཏཱསཏིཾ སཱཏསཧགཏཾ, ཨིམཾ ཨེཀཾ དྷམྨཾ བྷཱཝེནྟོ རམཏི. ཀཏམཾ ཨེཀཾ དྷམྨཾ པཛཧནྟོ རམཏི? ཨསྨིམཱནཾ, ཨིམཾ ཨེཀཾ དྷམྨཾ པཛཧནྟོ རམཏི. ཀཏམེ དྭེ དྷམྨེ…པེ… ཀཏམེ དས དྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ རམཏི? དས ཀསིཎཱཡཏནཱནི, ཨིམེ དས དྷམྨེ བྷཱཝེནྟོ རམཏི. ཀཏམེ དས དྷམྨེ པཛཧནྟོ རམཏི? དས མིཙྪཏྟེ, ཨིམེ དས དྷམྨེ པཛཧནྟོ རམཏི. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱརཱམོ ཧོཏཱི’’ཏི (དཱི. ནི. ༣.༣༥༡-༣༦༠).

ཨེཝཾ དཱིགྷནིཀཱཡེ དསུཏྟརསུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཀཐེཏབྦོ.

མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནྟཔརིཡཱཡེནཱཏི –

‘‘ཨེཀཱཡནོ ཨཡཾ, བྷིཀྑཝེ, མགྒོ…པེ… ཡཱཝདེཝ ཉཱཎམཏྟཱཡ པཊིསྶཏིམཏྟཱཡ. ཨནིསྶིཏོ ཙ ཝིཧརཏི, ན ཙ ཀིཉྩི ¶ ལོཀེ ཨུཔཱདིཡཏི. ཨེཝམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱརཱམོ ཧོཏི བྷཱཝནཱརཏོ. པཧཱནཱརཱམོ ཧོཏི པཧཱནརཏོ. པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ གཙྪནྟོ ཝཱ གཙྪཱམཱིཏི པཛཱནཱཏི…པེ… པུན ཙཔརཾ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སེཡྻཐཱཔི པསྶེཡྻ སརཱིརཾ སིཝཐིཀཱཡ ཚཌྜིཏཾ…པེ… པཱུཏཱིནི ཙུཎྞཀཛཱཏཱནི. སོ ཨིམམེཝ ཀཱཡཾ ¶ ཨུཔསཾཧརཏི ‘ཨཡམྤི ཁོ ཀཱཡོ ཨེཝཾདྷམྨོ ཨེཝཾབྷཱཝཱི ཨེཝཾཨནཏཱིཏོ’ཏི. ཨིཏི ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཝཱ ཀཱཡེ ཀཱཡཱནུཔསྶཱི ཝིཧརཏི…པེ… ཨེཝམྤི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱརཱམོ ཧོཏཱི’’ཏི (མ. ནི. ༡.༡༠༦ ཨཱདཡོ).

ཨེཝཾ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡེ སཏིཔཊྛཱནསུཏྟནྟཔརིཡཱཡེན ཀཐེཏབྦོ.

ཨབྷིདྷམྨེ ནིདྡེསཔརིཡཱཡེནཱཏི སབྦེཔི སངྑཏེ ‘‘ཨནིཙྩཏོ དུཀྑཏོ རོགཏོ གཎྜཏོ ¶ …པེ… སཾཀིལེསིཀདྷམྨཏོ པསྶནྟོ རམཏི, ཨེཝཾ ཁོ བྷིཀྑུ བྷཱཝནཱརཱམོ ཧོཏཱི’’ཏི (མཧཱནི. ༡༣; ཙཱུལ༹ནི. ཨུཔསཱིཝམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༣༩, ནནྡམཱཎཝཔུཙྪཱནིདྡེསོ ༥༡). ཨེཝཾ ནིདྡེསཔརིཡཱཡེན ཀཐེཏབྦོ.

ནེཝཏྟཱནུཀྐཾསེཏཱིཏི ‘‘ཨཛྫ མེ སཊྛི ཝཱ སཏྟཏི ཝཱ ཝསྶཱནི ཨནིཙྩཾ དུཀྑཾ ཨནཏྟཱཏི ཝིཔསྶནཱཡ ཀམྨཾ ཀརོནྟསྶ ཀོ མཡཱ སདིསོ ཨཏྠཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྟུཀྐཾསནཾ ན ཀརོཏི. ནོ པརཾ ཝམྦྷེཏཱིཏི ‘‘ཨནིཙྩཾ དུཀྑནྟི ཝིཔསྶནཱམཏྟཀམྤི ནཏྠི, ཀིཾ ཨིམེ ཝིསྶཊྛཀམྨཊྛཱནཱ ཙརནྟཱི’’ཏི ཨེཝཾ པརཝམྦྷནཾ ན ཀརོཏི. སེསཾ ཝུཏྟནཡམེཝ.

ཨིམེ ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཙཏྟཱརོ ཨརིཡཝཾསཱཏི, བྷིཀྑཝེ, ཨིམེ ཙཏྟཱརོ ཨརིཡཝཾསཱ ཨརིཡཏནྟིཡོ ཨརིཡཔཝེཎིཡོ ཨརིཡཉྫསཱ ཨརིཡཝཊུམཱནཱིཏི སུཏྟནྟཾ ཝིནིཝཊྚེཏྭཱ ཨིདཱནི མཧཱཨརིཡཝཾསཔརིཔཱུརཀསྶ ¶ བྷིཀྑུནོ ཝསནདིསཱ དསྶེནྟོ ཨིམེཧི ཙ པན, བྷིཀྑཝེཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ སྭེཝ ཨརཏིཾ སཧཏཱིཏི སོཡེཝ ཨརཏིཾ ཨནབྷིརཏིཾ ཨུཀྐཎྛིཏཾ སཧཏི ཨབྷིབྷཝཏི. ན ཏཾ ཨརཏི སཧཏཱིཏི ཏཾ པན བྷིཀྑུཾ ཡཱ ཨེསཱ པནྟེསུ སེནཱསནེསུ ཨདྷིཀུསལཱནཾ དྷམྨཱནཾ བྷཱཝནཱཡ ཨརཏི ནཱམ ཧོཏི, སཱ སཧིཏུཾ ཨདྷིབྷཝིཏུཾ ན སཀྐོཏི. ཨརཏིརཏིསཧོཏི ཨརཏིཉྩ པཉྩཀཱམགུཎརཏིཉྩ སཧཏི, ཨདྷིབྷཝིཏུཾ སཀྐོཏི.

ཨིདཱནི གཱཐཱཧི ཀཱུཊཾ གཎྷནྟོ ནཱརཏཱིཏིཨཱདིམཱཧ. ཏཏྠ དྷཱིརནྟི ཝཱིརིཡཝནྟཾ. ནཱརཏི དྷཱིརཾ སཧཏཱིཏི ཨིདཾ པུརིམསྶེཝ ཀཱརཎཝཙནཾ. ཡསྨཱ སཱ དྷཱིརཾ ན སཧཏི ནཔྤཧོཏི དྷཱིརཾ སཧིཏུཾ ཨདྷིབྷཝིཏུཾ ན སཀྐོཏི, ཏསྨཱ ནཱརཏི ¶ སཧཏི དྷཱིརཾ. དྷཱིརོ ཧི ཨརཏིསྶཧོཏི ཨརཏིསཧཏྟཱ ཧི སོ དྷཱིརོ ནཱམ, ཏསྨཱ ཨརཏིཾ སཧཏཱིཏི ཨཏྠོ. སབྦཀམྨཝིཧཱཡཱིནནྟི སབྦཾ ཏེབྷཱུམཀཀམྨཾ ཙཛིཏྭཱ པརིཙྪིནྣཾ པརིཝཊུམཾ ཀཏྭཱ ཋིཏཾ. པནུཎྞཾ ཀོ ནིཝཱརཡེཏི ཀིལེསེ པནུདིཏྭཱ ཋིཏཾ ཀོ ནཱམ རཱགོ ཝཱ དོསོ ཝཱ ནིཝཱརེཡྻ. ནེཀྑཾ ¶ ཛམྦོནདསྶེཝ, ཀོ ཏཾ ནིནྡིཏུམརཧཏཱིཏི ཛམྦོནདསངྑཱཏསྶ ཛཱཏིརཏྟསུཝཎྞསྶ ནིཀྑསདིསཾ གརཧིཏབྦདོསཝིམུཏྟཾ ཀོ ཏཾ པུགྒལཾ ནིནྡིཏུཾ ཨརཧཏི. བྲཧྨུནཱཔི པསཾསིཏོཏི མཧཱབྲཧྨུནཱཔི ཨེས པུགྒལོ པསཾསིཏོཡེཝཱཏི. དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཙཏྟཱལཱིས བྷིཀྑུསཧསྶཱནི ཨརཧཏྟེ པཏིཊྛཧིཾསུ.

༩. དྷམྨཔདསུཏྟཝཎྞནཱ

༢༩. ནཝམེ ¶ དྷམྨཔདཱནཱིཏི དྷམྨཀོཊྛཱསཱ. ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱཏིཨཱདཱིསུ ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཔཊིཀྑེཔེན ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱ, བྱཱཔཱདཔཊིཀྑེཔེན ཨབྱཱཔཱདོ, མིཙྪཱསཏིཔཊིཀྑེཔེན སམྨཱསཏི, མིཙྪཱསམཱདྷིཔཊིཀྑེཔེན སམྨཱསམཱདྷི ཝེདིཏབྦོ.

ཨནབྷིཛ྄ཛྷཱལཱུཏི ནིཏྟཎྷོ ཧུཏྭཱ. ཨབྱཱཔནྣེན ཙེཏསཱཏི སབྦཀཱལཾ པཀཏིབྷཱཝཾ ཨཝིཛཧནྟེན ཙིཏྟེན. སཏོ ཨེཀགྒཙིཏྟསྶཱཏི སཏིཡཱ སམནྣཱགཏོ ཨཱརམྨཎེ ཨེཀགྒཙིཏྟོ ཨསྶ. ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ སུསམཱཧིཏོཏི ནིཡཀཛ྄ཛྷཏྟེ སུཊྛུ ཋཔིཏཙིཏྟོ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེཔི གཱཐཱཡཔི ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ.

༡༠. པརིབྦཱཛཀསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༠. དསམེ ཨབྷིཉྙཱཏཱཏི ཉཱཏཱ པཱཀཊཱ. ཨནྣབྷཱརོཏིཨཱདཱིནི ཏེསཾ ནཱམཱནི. པཊིསལླཱནཱ ཝུཊྛིཏོཏི ཕལསམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛིཏོ. སཱ ཧི ཨིདྷ པཊིསལླཱནནྟི ཨདྷིཔྤེཏཱ. པཙྩཀྑཱཡཱཏི པཊིཀྑིཔིཏྭཱ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱལུནྟི སཏཎྷཾ. ཀཱམེསུ ¶ ཏིབྦསཱརཱགནྟི ཝཏྠུཀཱམེསུ བཧལརཱགཾ. ཏམཧཾ ཏཏྠ ཨེཝཾ ཝདེཡྻནྟི ཏཾ ཨཧཾ ཏསྨིཾ ཀཱརཎེ ཨེཝཾ ཝདེཡྻཾ. པཊིཀྐོསིཏབྦཾ མཉྙེཡྻཱཏི པཊིཀྐོསིཏབྦཱནི པཊིབཱཧིཏབྦནི ཝཱ མཉྙེཡྻ. སཧདྷམྨིཀཱཏི སཀཱརཎཱ. ཝཱདཱནུཔཱཏཱཏི དྷམྨིཀཝཱདེ གྷཊྚཡམཱནཱ ཨདྷམྨིཀཝཱདཱནུཔཱཏཱ, ཝཱདཔྤཝཏྟིཡོཏི ཨཏྠོ. གཱརཡ྄ཧཱ ཋཱནཱཏི གརཧིཏབྦཡུཏྟཀཱ པཙྩཡཱ. ཨཱགཙྪནྟཱིཏི ཨུཔགཙྪནྟི.

ཨུཀྐལཱཏི ¶ ཨུཀྐལཛནཔདཝཱསིནོ. ཝསྶབྷཉྙཱཏི ཝསྶོ ཙ བྷཉྙོ ཙཱཏི དྭེ ཛནཱ. ཨཧེཏུཀཝཱདཱཏི ‘‘ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོ སཏྟཱནཾ ཝིསུདྡྷིཡཱ’’ཏིཨེཝམཱདིཝཱདིནོ. ཨཀིརིཡཝཱདཱཏི ‘‘ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔ’’ནྟི ཨེཝཾ ཀིརིཡཔཊིཀྑེཔཝཱདིནོ. ནཏྠིཀཝཱདཱཏི ‘‘ནཏྠི དིནྣ’’ནྟིཨཱདིཝཱདིནོ. ཏེ ཨིམེསུ ཏཱིསུཔི དསྶནེསུ ཨོཀྐནྟནིཡཱམཱ ཨཧེསུཾ. ཀཐཾ པན ཏེསུ ནིཡཱམོ ཧོཏཱིཏི? ཡོ ཧི ཨེཝརཱུཔཾ ལདྡྷིཾ གཧེཏྭཱ རཏྟིཊྛཱནདིཝཱཊྛཱནེསུ ནིསིནྣོ སཛ྄ཛྷཱཡཏི ཝཱིམཾསཏི, ཏསྶ ‘‘ནཏྠི ཧེཏུ ནཏྠི པཙྩཡོ ཀརོཏོ ན ཀརཱིཡཏི པཱཔཾ…པེ… ནཏྠི དིནྣཾ…པེ… ཀཱཡསྶ བྷེདཱ ཨུཙྪིཛྫཏཱི’’ཏི ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ¶ མིཙྪཱསཏི སནྟིཊྛཏི, ཙིཏྟཾ ཨེཀགྒཾ ཧོཏི, ཛཝནཱནི ཛཝནྟི. པཋམཛཝནེ སཏེཀིཙྪོ ཧོཏི, ཏཐཱ དུཏིཡཱདཱིསུ, སཏྟམེ བུདྡྷཱནམྤི ཨཏེཀིཙྪོ ཨནིཝཏྟི ཨརིཊྛཀཎྚཀསདིསོ ཧོཏི ¶ . ཏཏྠ ཀོཙི ཨེཀཾ དསྶནཾ ཨོཀྐམཏི, ཀོཙི དྭེ, ཀོཙི ཏཱིཎིཔི. ནིཡཏམིཙྪཱདིཊྛིཀོཝ ཧོཏི, པཏྟོ སགྒམགྒཱཝརཎཉྩེཝ མོཀྑམགྒཱཝརཎཉྩ, ཨབྷབྦོ ཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝསྶ ཨནནྟརཾ སགྒམྤི གནྟུཾ, པགེཝ མོཀྑཾ. ཝཊྚཁཱཎུཀོ ནཱམེས སཏྟོ པཐཝིགོཔཀོ, ཡེབྷུཡྻེན ཨེཝརཱུཔསྶ བྷཝཏོ ཝུཊྛཱནཾ ནཏྠི. ཝསྶབྷཉྙཱཔི ཨེདིསཱ ཨཧེསུཾ. ནིནྡཱབྱཱརོསནཨུཔཱརམྦྷབྷཡཱཏི ཨཏྟནོ ནིནྡབྷཡེན གྷཊྚནབྷཡེན ཨུཔཝཱདབྷཡེན ཙཱཏི ཨཏྠོ. ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིནཡེ སིཀྑནྟི ཨབྷིཛ྄ཛྷཱཝིནཡོ ཝུཙྩཏི ཨརཧཏྟཾ, ཨརཧཏྟེ སིཀྑམཱནོ ཨཔྤམཏྟོ ནཱམ ཝུཙྩཏཱིཏི སུཏྟནྟེ ཝཊྚཝིཊྚཾ ཀཐེཏྭཱ གཱཐཱཡ ཕལསམཱཔཏྟི ཀཐིཏཱཏི.

ཨུརུཝེལཝགྒོ ཏཏིཡོ.

༤. ཙཀྐཝགྒོ

༡. ཙཀྐསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༡. ཙཏུཏྠསྶ ¶ པཋམེ ཙཀྐཱནཱིཏི སམྤཏྟིཡོ. ཙཏུཙཀྐཾ ཝཏྟཏཱིཏི ཙཏྟཱརི སམྤཏྟིཙཀྐཱནི ཝཏྟནྟི གྷཊིཡནྟིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ. པཏིརཱུཔདེསཝཱསོཏི ཡཏྠ ཙཏསྶོ པརིསཱ སནྡིསྶནྟི, ཨེཝརཱུཔེ ཨནུཙྪཝིཀེ དེསེ ཝཱསོ. སཔྤུརིསཱཝསྶཡོཏི བུདྡྷཱདཱིནཾ སཔྤུརིསཱནཾ ཨཝསྶཡནཾ སེཝནཾ ¶ བྷཛནཾ, ན རཱཛཱནཾ. ཨཏྟསམྨཱཔཎིདྷཱིཏི ཨཏྟནོ སམྨཱ ཋཔནཾ, སཙེ པུབྦེ ཨསྶདྡྷཱདཱིཧི ¶ སམནྣཱགཏོ ཧོཏི, ཏཱནི པཧཱཡ སདྡྷཱདཱིསུ པཏིཊྛཱཔནཾ. པུབྦེ ཙ ཀཏཔུཉྙཏཱཏི པུབྦེ ཨུཔཙིཏཀུསལཏཱ. ཨིདམེཝ ཙེཏྠ པམཱཎཾ. ཡེན ཧི ཉཱཎསམྤཡུཏྟཙིཏྟེན ཀུསལཀམྨཾ ཀཏཾ ཧོཏི, ཏདེཝ ཀུསལཾ ཏཾ པུརིསཾ པཏིརཱུཔདེསེ ཨུཔནེཏི, སཔྤུརིསེ བྷཛཱཔེཏི, སོ ཨེཝ ཙ པུགྒལོ ཨཏྟཱནཾ སམྨཱ ཋཔེཏི. པུཉྙཀཏོཏི ཀཏཔུཉྙོ. སུཁཉྩེཏཾདྷིཝཏྟཏཱིཏི སུཁཉྩ ཨེཏཾ པུགྒལཾ ཨདྷིཝཏྟཏི, ཨཝཏྠརཏཱིཏི ཨཏྠོ.

༢. སངྒཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༢. དུཏིཡེ སངྒཧཝཏྠཱུནཱིཏི སངྒཎྷནཀཱརཎཱནི. དཱནཉྩཱཏིཨཱདཱིསུ ཨེཀཙྩོ ཧི དཱནེནེཝ སངྒཎྷིཏབྦོ ཧོཏི, ཏསྶ དཱནམེཝ དཱཏབྦཾ. པེཡྻཝཛྫནྟི པིཡཝཙནཾ. ཨེཀཙྩོ ཧི ‘‘ཨཡཾ དཱཏབྦཾ ནཱམ དེཏི, ཨེཀེཀེན པན ཝཙནེན སབྦཾ མཀྑེཏྭཱ ནཱསེཏི, ཀིཾ ཏསྶ དཱན’’ནྟི ཝཏྟཱ ཧོཏི. ཨེཀཙྩོ ‘‘ཨཡཾ ཀིཉྩཱཔི དཱནཾ ན དེཏི, ཀཐེནྟོ པན ཏེལེན ཝིཡ མཀྑེཏི. ཨེས དེཏུ ཝཱ མཱ ཝཱ, ཝཙནམེཝསྶ སཧསྶཾ ཨགྒྷཏཱི’’ཏི ཝཏྟཱ ཧོཏི. ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ དཱནཾ ན པཙྩཱསཱིསཏི, པིཡཝཙནམེཝ པཙྩཱསཱིསཏི. ཏསྶ པིཡཝཙནམེཝ ཝཏྟབྦཾ. ཨཏྠཙརིཡཱཏི ཨཏྠཝཌྜྷནཀཐཱ. ཨེཀཙྩོ ཧི ནེཝ དཱནཾ, ན པིཡཝཙནཾ པཙྩཱསཱིསཏི, ཨཏྟནོ ཧིཏཀཐཾ ཝཌྜྷིཀཐམེཝ པཙྩཱསཱིསཏི. ཨེཝརཱུཔསྶ པུགྒལསྶ ‘‘ཨིདཾ ཏེ ཀཱཏབྦཾ, ཨིདཾ ན ཀཱཏབྦཾ, ཨེཝརཱུཔོ པུགྒལོ སེཝིཏབྦོ, ཨེཝརཱུཔོ ན སེཝིཏབྦོ’’ཏི ཨེཝཾ ཨཏྠཙརིཡཀཐཱཝ ཀཐེཏབྦཱ. སམཱནཏྟཏཱཏི ¶ སམཱནསུཁདུཀྑབྷཱཝོ. ཨེཀཙྩོ ཧི དཱནཱདཱིསུ ཨེཀམྤི ན པཙྩཱསཱིསཏི ¶ , ཨེཀཱསནེ ནིསཛྫཾ, ཨེཀཔལླངྐེ སཡནཾ, ཨེཀཏོ བྷོཛནནྟི ཨེཝཾ སམཱནསུཁདུཀྑཏཾ པཙྩཱསཱིསཏི. སོ སཙེ གཧཊྛསྶ ཛཱཏིཡཱ པབྦཛིཏསྶ སཱིལེན སདིསོ ཧོཏི, ཏསྶཱཡཾ སམཱནཏྟཏཱ ཀཱཏབྦཱ. ཏཏྠ ཏཏྠ ཡཐཱརཧནྟི ཏེསུ ཏེསུ དྷམྨེསུ ཡཐཱནུཙྪཝིཀཾ སམཱནཏྟཏཱཏི ཨཏྠོ. རཐསྶཱཎཱིཝ ཡཱཡཏོཏི ཡཐཱ རཐསྶ གཙྪཏོ ཨཱཎི སངྒཧོ ནཱམ ཧོཏི, སཱ རཐཾ སངྒཎྷཱཏི, ཨེཝམིམེ སངྒཧཱ ལོཀཾ སངྒཎྷནྟི. ན མཱཏཱ པུཏྟཀཱརཎཱཏི ཡདི མཱཏཱ ཨེཏེ སངྒཧེ པུཏྟསྶ ན ཀརེཡྻ, པུཏྟཀཱརཎཱ མཱནཾ ཝཱ པཱུཛཾ ཝཱ ན ལབྷེཡྻ. སངྒཧཱ ¶ ཨེཏེཏི ཨུཔཡོགཝཙནེ པཙྩཏྟཾ. སངྒཧེ ཨེཏེཏི ཝཱ པཱཋོ. སམཝེཀྑནྟཱིཏི སམྨཱ པེཀྑནྟི. པཱསཾསཱ ཙ བྷཝནྟཱིཏི པསཾསནཱིཡཱ ཙ བྷཝནྟི.

༣. སཱིཧསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༣. ཏཏིཡེ སཱིཧོཏི ཙཏྟཱརོ སཱིཧཱ – ཏིཎསཱིཧོ, ཀཱལ༹སཱིཧོ, པཎྜུསཱིཧོ, ཀེསརསཱིཧོཏི. ཏེསུ ཏིཎསཱིཧོ ཀཔོཏཝཎྞགཱཝིསདིསོ ཏིཎབྷཀྑོ ཙ ཧོཏི. ཀཱལ༹སཱིཧོ ཀཱལ༹གཱཝིསདིསོ ཏིཎབྷཀྑོཡེཝ. པཎྜུསཱིཧོ པཎྜུཔལཱསཝཎྞགཱཝིསདིསོ མཾསབྷཀྑོ. ཀེསརསཱིཧོ ལཱཁཱཔརིཀམྨཀཏེནེཝ མུཁེན ཨགྒནངྒུཊྛེན ཙཏཱུཧི ཙ པཱདཔརིཡནྟེཧི སམནྣཱགཏོ, མཏྠཀཏོཔིསྶ པཊྛཱཡ ལཱཁཱཏཱུལིཀཱཡ ཀཏཱ ཝིཡ ཏིསྶོ རཱཛིཡོ པིཊྛིམཛ྄ཛྷེན གནྟྭཱ ཨནྟརསཏྠིམྷི དཀྑིཎཱཝཏྟཱ ཧུཏྭཱ ཋིཏཱ. ཁནྡྷེ པནསྶ སཏསཧསྶགྒྷནིཀཀམྦལཔརིཀྑེཔོ ཝིཡ ཀེསརབྷཱརོ ཧོཏི, ཨཝསེསཊྛཱནཾ པརིསུདྡྷསཱལིཔིཎྜསངྑཙུཎྞཔིཎྜཝཎྞཾ ཧོཏི. ཨིམེསུ ཙཏཱུསུ སཱིཧེསུ ཨཡཾ ཀེསརསཱིཧོ ཨིདྷ ཨདྷིཔྤེཏོ.

མིགརཱཛཱཏི ¶ སབྦམིགགཎསྶ རཱཛཱ. ཨཱསཡཱཏི ཝསནཊྛཱནཏོ, སུཝཎྞགུཧཏོ ཝཱ རཛཏམཎིཕལིཀམནོསིལཱགུཧཏོ ཝཱ ནིཀྑམཏཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི. ནིཀྑམམཱནོ པནེས ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནིཀྑམཏི ཨནྡྷཀཱརཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨཱལོཀཏྠཱཡ, ཨུཙྩཱརཔསྶཱཝཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཏེསཾ ཝིསྶཛྫནཏྠཱཡ, ཛིགྷཙྪཱཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ གོཙརཏྠཱཡ, སམྦྷཝཔཱིལི༹ཏོ ཝཱ ཨསྶདྡྷམྨཔཊིསེཝནཏྠཱཡ. ཨིདྷ པན གོཙརཏྠཱཡ ནིཀྑམནྟོ ཨདྷིཔྤེཏོ.

ཝིཛམྦྷཏཱིཏི སུཝཎྞཏལེ ཝཱ རཛཏམཎིཕལིཀམནོསིལཱཏལཱནཾ ཝཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ དྭེ པཙྪིམཔཱདེ སམཾ པཏིཊྛཱཔེཏྭཱ པུརིམཔཱདེ པུརཏོ པསཱརེཏྭཱ སརཱིརསྶ པཙྪཱབྷཱགཾ ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ པུརིམབྷཱགཾ ¶ ཨབྷིཧརིཏྭཱ པིཊྛིཾ ནཱམེཏྭཱ གཱིཝཾ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨསནིསདྡཾ ཀརོནྟོ ཝིཡ ནཱསཔུཊཱནི པོཐེཏྭཱ སརཱིརལགྒཾ རཛཾ ཝིདྷུནནྟོ ཝིཛམྦྷཏི. ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཉྩ པན ཏརུཎཝཙྪཀོ ཝིཡ ཨཔརཱཔརཾ ཛཝཏི, ཛཝཏོ པནསྶ སརཱིརཾ ཨནྡྷཀཱརེ པརིབྦྷམནྟཾ ཨལཱཏཾ ཝིཡ ཁཱཡཏི.

ཨནུཝིལོཀེཏཱིཏི ¶ ཀསྨཱ ཨནུཝིལོཀེཏི? པརཱནུདྡཡཏཱཡ. ཏསྨིཾ ཀིར སཱིཧནཱདཾ ནདནྟེ པཔཱཏཱཝཱཊཱདཱིསུ ཝིསམཊྛཱནེསུ ཙརནྟཱ ཧཏྠིགོཀཎྞམཧིཾསཱདཡོ པཱཎཱ པཔཱཏེཔི ཨཱཝཱཊེཔི པཏནྟི, ཏེསཾ ཨནུདྡཡཱཡ ཨནུཝིལོཀེཏི. ཀིཾ པནསྶ ལུདྡསྶ པརམཾསཁཱདིནོ ཨནུདྡཡཱ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི? ཨཱམ ཨཏྠི. ཏཐཱ ཧི ‘‘ཀིཾ མེ བཧཱུཧི གྷཱཏིཏེཧཱི’’ཏི ཨཏྟནོ ¶ གོཙརཏྠཱཡཱཔི ཁུདྡཀེ པཱཎེ ན གཎྷཱཏི. ཨེཝཾ ཨནུདྡཡཾ ཀརོཏི, ཝུཏྟམྤི ཙེཏཾ – ‘‘མཱཧཾ ཁུདྡཀེ པཱཎེ ཝིསམགཏེ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཱདེསི’’ནྟི (ཨ. ནི. ༡༠.༢༡).

སཱིཧནཱདཾ ནདཏཱིཏི ཏིཀྑཏྟུཾ ཏཱཝ ཨབྷཱིཏནཱདཾ ནདཏི. ཨེཝཉྩ པནསྶ ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ ནདནྟསྶ སདྡོ སམནྟཱ ཏིཡོཛནཔདེསཾ ཨེཀནིནྣཱདཾ ཀརོཏི, ཏམསྶ ནིནྣཱདཾ སུཏྭཱ ཏིཡོཛནབྦྷནྟརགཏཱ དྭིཔདཙཏུཔྤདགཎཱ ཡཐཱཋཱནེ ཋཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི. གོཙརཱཡ པཀྐམཏཱིཏི ཨཱཧཱརཏྠཱཡ གཙྪཏི. ཀཐཾ? སོ ཧི ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ དཀྑིཎཏོ ཝཱ ཝཱམཏོ ཝཱ ཨུཔྤཏནྟོ ཨུསབྷམཏྟཾ ཋཱནཾ གཎྷཱཏི, ཨུདྡྷཾ ཨུཔྤཏནྟོ ཙཏྟཱརིཔི ཨཊྛཔི ཨུསབྷཊྛཱནཱནི ཨུཔྤཏཏི, སམེ ཋཱནེ ཨུཛུཀཾ པཀྑནྡནྟོ སོལ༹སཨུསབྷམཏྟམྤི ཝཱིསཏིཨུསབྷམཏྟམྤི ཋཱནཾ པཀྑནྡཏི, ཐལཱ ཝཱ པབྦཏཱ ཝཱ པཀྑནྡནྟོ སཊྛིཨུསབྷམཏྟམྤི ཨསཱིཏིཨུསབྷམཏྟམྤི ཋཱནཾ པཀྑནྡཏི, ཨནྟརཱམགྒེ རུཀྑཾ ཝཱ པབྦཏཾ ཝཱ དིསྭཱ ཏཾ པརིཧརནྟོ ཝཱམཏོ ཝཱ དཀྑིཎཏོ ཝཱ ཨུདྡྷཾ ཝཱ ཨུསབྷམཏྟཾ ཨཔཀྐམཏི. ཏཏིཡཾ པན སཱིཧནཱདཾ ནདིཏྭཱ ཏེནེཝ སདྡྷིཾ ཏིཡོཛནེ ཋཱནེ པཉྙཱཡཏི, ཏིཡོཛནཾ གནྟྭཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཋིཏོ ཨཏྟནོཝ ནཱདསྶ ཨནུནཱདཾ སུཎཱཏི. ཨེཝཾ སཱིགྷེན ཛཝེན པཀྐམཏི.

ཡེབྷུཡྻེནཱཏི པཱཡེན. བྷཡཾ སནྟཱསཾ སཾཝེགནྟི སབྦཾ ཙིཏྟུཏྲཱསསྶེཝ ནཱམཾ. སཱིཧསྶ ཧི སདྡཾ སུཏྭཱ བཧཱུ བྷཱཡནྟི, ཨཔྤཀཱ ན ¶ བྷཱཡནྟི. ཀེ པན ཏེཏི? སམསཱིཧོ ཧཏྠཱཛཱནཱིཡོ ཨསྶཱཛཱནཱིཡོ ཨུསབྷཱཛཱནཱིཡོ པུརིསཱཛཱནཱིཡོ ཁཱིཎཱསཝོཏི. ཀསྨཱ པནེཏེ ན བྷཱཡནྟཱིཏི? སམསཱིཧོ ཏཱཝ ‘‘ཛཱཏིགོཏྟཀུལསཱུརབྷཱཝེཧི སམཱནོསྨཱི’’ཏི ན བྷཱཡཏི, ཧཏྠཱཛཱནཱིཡཱདཡོ ཨཏྟནོ ¶ སཀྐཱཡདིཊྛིབལཝཏཱཡ ན བྷཱཡནྟི, ཁཱིཎཱསཝོ སཀྐཱཡདིཊྛིཡཱ པཧཱིནཏྟཱ ན བྷཱཡཏི.

བིལཱསཡཱཏི ¶ བིལེ སཡནྟཱ བིལཝཱསིནོ ཨཧིནཀུལགོདྷཱདཡོ. ཨུདཀཱསཡཱཏི ཨུདཀཝཱསིནོ མཙྪཀཙྪཔཱདཡོ. ཝནཱསཡཱཏི ཝནཝཱསིནོ ཧཏྠིཨསྶགོཀཎྞམིགཱདཡོ. པཝིསནྟཱིཏི ‘‘ཨིདཱནི ཨཱགནྟྭཱ གཎྷིསྶཏཱི’’ཏི མགྒཾ ཨོལོཀེཏྭཱ པཝིསནྟི. དལ༹ྷེཧཱིཏི ཐིརེཧི. ཝརཏྟེཧཱིཏི ཙམྨརཛྫཱུཧི. མཧིདྡྷིཀོཏིཨཱདཱིསུ ཝིཛམྦྷནབྷཱུམིཡཾ ཋཏྭཱ དཀྑིཎཔསྶཱདཱིཧི ཨུསབྷམཏྟཾ, ཨུཛུཾ ཝཱིསཏིཨུསབྷམཏྟཱདིལངྒྷནཝསེན མཧིདྡྷིཀཏཱ, སེསམིགཱནཾ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན མཧེསཀྑཏཱ, སམནྟཱ ཏིཡོཛནཊྛཱནེ སདྡཾ སུཏྭཱ པལཱཡནྟཱནཾ ཝསེན མཧཱནུབྷཱཝཏཱ ཝེདིཏབྦཱ.

ཨེཝམེཝ ཁོཏི བྷགཝཱ ཏེསུ ཏེསུ སུཏྟནྟེསུ ཏཐཱ ཏཐཱ ཨཏྟཱནཾ ཀཐེསི. ‘‘སཱིཧོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ ཨརཧཏོ སམྨཱསམྦུདྡྷསྶཱ’’ཏི (ཨ. ནི. ༥.༩༩; ༡༠.༢༡) ཨིམསྨིཾ ཏཱཝ སུཏྟེ སཱིཧསདིསཾ ཨཏྟཱནཾ ཀཐེསི. ‘‘བྷིསཀྐོ སལླཀཏྟོཏི ཁོ, སུནཀྑཏྟ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (མ. ནི. ༣.༦༥) ཨིམསྨིཾ ¶ ཝེཛྫསདིསཾ, ‘‘བྲཱཧྨཎོཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (ཨ. ནི. ༨.༨༥) ཨིམསྨིཾ བྲཱཧྨཎསདིསཾ, ‘‘པུརིསོ མགྒཀུསལོཏི ཁོ, ཏིསྶ, ཏཐཱགཏསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙན’’ནྟི (སཾ. ནི. ༣.༨༤) ཨིམསྨིཾ མགྒདེསཀཔུརིསསདིསཾ, ‘‘རཱཛཱཧམསྨི, སེལཱ’’ཏི (སུ. ནི. ༥༥༩; མ. ནི. ༢.༣༩༩) ཨིམསྨིཾ རཱཛསདིསཾ. ཨིམསྨིཾ པན སུཏྟེ སཱིཧསདིསམེཝ ཀཏྭཱ ཨཏྟཱནཾ ཀཐེནྟོ ཨེཝམཱཧ.

ཏཏྲཱཡཾ སདིསཏཱ – སཱིཧསྶ ཀཉྩནགུཧཱདཱིསུ ཝསནཀཱལོ ཝིཡ ཧི ཏཐཱགཏསྶ དཱིཔངྐརཔཱདམཱུལེ ཀཏཱབྷིནཱིཧཱརསྶ ཨཔརིམིཏཀཱལཾ པཱརམིཡོ པཱུརེཏྭཱ པཙྪིམབྷཝེ པཊིསནྡྷིགྒཧཎེན ཙེཝ མཱཏུཀུཙྪིཏོ ནིཀྑམནེན ཙ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ ཀམྤེཏྭཱ ཝུདྡྷིམནྭཱཡ དིབྦསམྤཏྟིསདིསཾ སམྤཏྟིཾ ཨནུབྷཝམཱནསྶ ཏཱིསུ པཱསཱདེསུ ནིཝཱསཀཱལོ དཊྛབྦོ. སཱིཧསྶ ཀཉྩནགུཧཱདིཏོ ནིཀྑནྟཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཨེཀཱུནཏིཾསསཾཝཙྪརེ ཝིཝཊེན དྭཱརེན ཀཎྜཀཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཚནྣསཧཱཡསྶ ནིཀྑམིཏྭཱ ཏཱིཎི རཛྫཱནི ཨཏིཀྐམིཏྭཱ ཨནོམཱནདཱིཏཱིརེ བྲཧྨུནཱ དིནྣཱནི ཀཱསཱཡཱནི པརིདཧིཏྭཱ པབྦཛིཏསྶ སཏྟམེ དིཝསེ རཱཛགཧཾ གནྟྭཱ ¶ ཏཏྠ ¶ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཎྜཝགིརིཔབྦྷཱརེ ཀཏབྷཏྟཀིཙྩསྶ སམྨཱསམྦོདྷིཾ པཏྭཱ པཋམམེཝ མགདྷརཊྛཾ ཨཱགམནཏྠཱཡ ཡཱཝ རཉྙོ པཊིཉྙཱདཱནཀཱལོ.

སཱིཧསྶ ཝིཛམྦྷནཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ དིནྣཔཊིཉྙསྶ ཨཱལཱ༹རཀཱལཱམཨུཔསངྐམནཾ ཨཱདིཾ ཀཏྭཱ ཡཱཝ སུཛཱཏཱཡ ¶ དིནྣཔཱཡཱསསྶ ཨེཀཱུནཔཎྞཱསཱཡ པིཎྜེཧི པརིབྷུཏྟཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ. སཱིཧསྶ སརཱིརཝིདྷུནནཾ ཝིཡ སཱཡནྷསམཡེ སོཏྟིཡེན དིནྣཱ ཨཊྛ ཏིཎམུཊྛིཡོ གཧེཏྭཱ དསསཧསྶཙཀྐཝཱལ༹དེཝཏཱཧི ཐོམིཡམཱནསྶ གནྡྷཱདཱིཧི པཱུཛིཡམཱནསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ བོདྷིཾ པདཀྑིཎཾ ཀཏྭཱ བོདྷིམཎྜཾ ཨཱརུཡ྄ཧ ཙུདྡསཧཏྠུབྦེདྷེ ཋཱནེ ཏིཎསནྠརཾ ཨཏྠརིཏྭཱ ཙཏུརངྒཝཱིརིཡཾ ཨདྷིཊྛཱཡ ནིསིནྣསྶ ཏཾཁཎཉྙེཝ མཱརབལཾ ཝིདྷམེཏྭཱ ཏཱིསུ ཡཱམེསུ ཏིསྶོ ཝིཛྫཱ ཝིསོདྷེཏྭཱ ཨནུལོམཔྤཊིལོམཾ པཊིཙྩསམུཔྤཱདམཧཱསམུདྡཾ ཡམཀཉཱཎམནྠནེན མནྠེནྟསྶ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎེ པཊིཝིདྡྷེ ཏདནུབྷཱཝེན དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཀམྤནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

སཱིཧསྶ ཙཏུདིསཱཝིལོཀནཾ ཝིཡ པཊིཝིདྡྷསབྦཉྙུཏཉྙཱཎསྶ སཏྟསཏྟཱཧཾ བོདྷིམཎྜེ ཝིཧརིཏྭཱ པརིབྷུཏྟམདྷུཔིཎྜིཀཱཧཱརསྶ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷམཱུལེ མཧཱབྲཧྨུནོ དྷམྨདེསནཱཡཱཙནཾ པཊིགྒཧེཏྭཱ ཏཏྠ ཝིཧརནྟསྶ ཨེཀཱདསམེ དིཝསེ ‘‘སྭེ ཨཱསཱལ༹ྷིཔུཎྞམཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི པཙྩཱུསསམཡེ ‘‘ཀསྶ ནུ ཁོ ཨཧཾ པཋམཾ དྷམྨཾ དེསེཡྻ’’ནྟི ཨཱལཱ༹རུདཀཱནཾ ཀཱལཀཏབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ དྷམྨདེསནཏྠཱཡ པཉྩཝགྒིཡཱནཾ ཨོལོཀནཾ དཊྛབྦཾ. སཱིཧསྶ གོཙརཏྠཱཡ ཏིཡོཛནཾ གམནཀཱལོ ཝིཡ ཨཏྟནོ པཏྟཙཱིཝརཾ ཨཱདཱཡ ‘‘པཉྩཝགྒིཡཱནཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསྶཱམཱི’’ཏི ¶ པཙྪཱབྷཏྟེ ཨཛཔཱལནིགྲོདྷཏོ ཝུཊྛིཏསྶ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ གམནཀཱལོ.

སཱིཧསྶ སཱིཧནཱདཀཱལོ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཨཊྛཱརསཡོཛནམགྒཾ གནྟྭཱ པཉྩཝགྒིཡེ སཉྙཱཔེཏྭཱ ཨཙལཔལླངྐེ ནིསིནྣསྶ དསཧི ཙཀྐཝཱལ༹སཧསྶེཧི སནྣིཔཏིཏེན དེཝགཎེན པརིཝུཏསྶ ‘‘དྭེམེ, བྷིཀྑཝེ, ཨནྟཱ པབྦཛིཏེན ན སེཝིཏབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ནཡེན དྷམྨཙཀྐཔྤཝཏྟནཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ. ཨིམསྨིཾ ཙ པན པདེ དེསིཡམཱནེ ཏཐཱགཏསཱིཧསྶ དྷམྨགྷོསོ ཧེཊྛཱ ཨཝཱིཙིཾ ཨུཔརི བྷཝགྒཾ གཧེཏྭཱ དསསཧསྶིལོཀདྷཱཏུཾ པཊིཙྪཱདེསི. སཱིཧསྶ སདྡེན ཁུདྡཀཔཱཎཱནཾ སནྟཱསཱཔཛྫནཀཱལོ ¶ ཝིཡ ཏཐཱགཏསྶ ཏཱིཎི ལཀྑཎཱནི དཱིཔེཏྭཱ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སོལ༹སཧཱཀཱརེཧི སཊྛིཡཱ ཙ ནཡསཧསྶེཧི ཝིབྷཛིཏྭཱ དྷམྨཾ ཀཐེནྟསྶ དཱིགྷཱཡུཀཱནཾ དེཝཱནཾ ཉཱཎསནྟཱསསྶ ཨུཔྤཏྟིཀཱལོ ཝེདིཏབྦོ.

ཨཔརོ ¶ ནཡོ – སཱིཧོ ཝིཡ སབྦཉྙུཏཾ པཏྟོ ཏཐཱགཏོ, ཨཱསཡབྷཱུཏཱཡ ཀནཀགུཧཱཡ ནིཀྑམནཾ ཝིཡ གནྡྷཀུཊིཏོ ནིཀྑམནཀཱལོ, ཝིཛམྦྷནཾ ཝིཡ དྷམྨསབྷཾ ཨུཔསངྐམནཀཱལོ, དིསཱཝིལོཀནཾ ཝིཡ པརིསཱཝིལོཀནཾ, སཱིཧནཱདནདནཾ ཝིཡ དྷམྨདེསནཱཀཱལོ, གོཙརཱཡ པཀྐམནཾ ཝིཡ པརཝཱདནིམྨདྡནཏྠཱཡ གམནཾ.

ཨཔརོ ནཡོ – སཱིཧོ ཝིཡ ཏཐཱགཏོ, ཧིམཝནྟནིསྶིཏཱཡ ཀཉྩནགུཧཱཡ ནིཀྑམནཾ ཝིཡ ཨཱརམྨཎཝསེན ནིབྦཱནནིསྶིཏཱཡ ¶ ཕལསམཱཔཏྟིཡཱ ཝུཊྛཱནཾ, ཝིཛམྦྷནཾ ཝིཡ པཙྩཝེཀྑཎཉཱཎཾ, དིསཱཝིལོཀནཾ ཝིཡ ཝེནེཡྻསཏྟཝིལོཀནཾ, སཱིཧནཱདོ ཝིཡ སམྤཏྟཔརིསཱཡ དྷམྨདེསནཱ, གོཙརཱཡ པཀྐམནཾ ཝིཡ ཨསམྤཏྟཱནཾ ཝེནེཡྻསཏྟཱནཾ སནྟིཀཱུཔསངྐམནཾ ཝེདིཏབྦཾ.

ཡདཱཏི ཡསྨིཾ ཀཱལེ. ཏཐཱགཏོཏི ཧེཊྛཱ ཝུཏྟེཧི ཨཊྛཧི ཀཱརཎེཧི ཏཐཱགཏོ. ལོཀེཏི སཏྟལོཀེ. ཨུཔྤཛྫཏཱིཏི ཨབྷིནཱིཧཱརཏོ པཊྛཱཡ ཡཱཝ བོདྷིཔལླངྐཱ ཝཱ ཨརཧཏྟམགྒཉཱཎཱ ཝཱ ཨུཔྤཛྫཏི ནཱམ, ཨརཧཏྟཕལེ པན པཏྟེ ཨུཔྤནྣོ ནཱམ. ཨརཧཾ སམྨཱསམྦུདྡྷོཏིཨཱདཱིནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ (ཝིསུདྡྷི. ༡.༡༢༤ ཨཱདཡོ) བུདྡྷཱནུསྶཏིནིདྡེསེ ཝིཏྠཱརིཏཱནི.

ཨིཏི སཀྐཱཡོཏི ཨཡཾ སཀྐཱཡོ, ཨེཏྟཀོ སཀྐཱཡོ, ན ཨིཏོ བྷིཡྻོ སཀྐཱཡོ ཨཏྠཱིཏི. ཨེཏྟཱཝཏཱ སབྷཱཝཏོ སརསཏོ པརིཡནྟཏོ པརིཙྪེདཏོ པརིཝཊུམཏོ སབྦེཔི པཉྩུཔཱདཱནཀྑནྡྷཱ དསྶིཏཱ ཧོནྟི. ཨིཏི སཀྐཱཡསམུདཡོཏི ཨཡཾ སཀྐཱཡསྶ སམུདཡོ ནཱམ. ཨེཏྟཱཝཏཱ ‘‘ཨཱཧཱརསམུདཡཱ རཱུཔསམུདཡོ’’ཏིཨཱདི སབྦཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི. ཨིཏི སཀྐཱཡསྶ ཨཏྠངྒམོཏི ཨཡཾ སཀྐཱཡསྶ ཨཏྠངྒམོ. ཨིམིནཱཔི ‘‘ཨཱཧཱརནིརོདྷཱ རཱུཔནིརོདྷོ’’ཏིཨཱདི སབྦཾ དསྶིཏཾ ཧོཏི.

ཝཎྞཝནྟོཏི ¶ སརཱིརཝཎྞེན ཝཎྞཝནྟོ. དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱཏི པཉྩསུ ཁནྡྷེསུ པཎྞཱསལཀྑཎཔྤཊིམཎྜིཏཾ ཏཐཱགཏསྶ དྷམྨདེསནཾ སུཏྭཱ. ཡེབྷུཡྻེནཱཏི ¶ ཨིདྷ ཀེ ཋཔེཏི? ཨརིཡསཱཝཀེ དེཝེ. ཏེསཾ ཧི ཁཱིཎཱསཝཏྟཱ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡམྤི ན ཨུཔྤཛྫཏི, སཾཝིགྒསྶ ཡོནིསོ པདྷཱནེན པཏྟབྦཾ པཏྟཏཱཡ ཉཱཎསཾཝེགོཔི. ཨིཏརཱསཾ པན དེཝཏཱནཾ ‘‘ཏཱསོ ཧེསོ, བྷིཀྑཝེ, ཨནིཙྩ’’ནྟི མནསིཀརོནྟཱནཾ ཙིཏྟུཏྲཱསབྷཡམྤི, བལཝཝིཔསྶནཱཀཱལེ ཉཱཎབྷཡམྤི ཨུཔྤཛྫཏི. བྷོཏི དྷམྨཱལཔནམཏྟམེཏཾ. སཀྐཱཡཔརིཡཱཔནྣཱཏི པཉྩཀྑནྡྷཔརིཡཱཔནྣཱ. ཨིཏི ཏེསཾ སམྨཱསམྦུདྡྷེ ¶ ཝཊྚདོསཾ དསྶེཏྭཱ ཏིལཀྑཎཱཧཏཾ ཀཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟེ ཉཱཎབྷཡཾ ནཱམ ཨོཀྐམཏི.

ཨབྷིཉྙཱཡཱཏི ཛཱནིཏྭཱ. དྷམྨཙཀྐནྟི པཊིཝེདྷཉཱཎམྤི དེསནཱཉཱཎམྤི. པཊིཝེདྷཉཱཎཾ ནཱམ ཡེན ཉཱཎེན བོདྷིཔལླངྐེ ནིསིནྣོ ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི སོལ༹སཧཱཀཱརེཧི སཊྛིཡཱ ཙ ནཡསཧསྶེཧི པཊིཝིཛ྄ཛྷི. དེསནཱཉཱཎཾ ནཱམ ཡེན ཉཱཎེན ཏིཔརིཝཊྚཾ དྭཱདསཱཀཱརཾ དྷམྨཙཀྐཾ པཝཏྟེསི. ཨུབྷཡམྤེཏཾ དསབལསྶ ཨུརེ ཛཱཏཉཱཎམེཝ. ཏེསུ དྷམྨདེསནཱཉཱཎཾ གཧེཏབྦཾ. ཏཾ པནེས ཡཱཝ ཨཊྛཱརསབྲཧྨཀོཊཱིཧི སདྡྷིཾ ཨཉྙཱཀོཎྜཉྙཏྠེརསྶ སོཏཱཔཏྟིཕལཾ ན ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཱཝ པཝཏྟེཏི ནཱམ. ཏསྨིཾ ཨུཔྤནྣེ པཝཏྟིཏཾ ནཱམ ཧོཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཾ. ཨཔྤཊིཔུགྒལོཏི སདིསཔུགྒལརཧིཏོ. ཡསསྶིནོཏི པརིཝཱརསམྤནྣཱ. ཏཱདིནོཏི ¶ ལཱབྷཱལཱབྷཱདཱིཧི ཨེཀསདིསསྶ.

༤. པསཱདསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༤. ཙཏུཏྠེ ཨགྒེསུ པསཱདཱ, ཨགྒཱ ཝཱ པསཱདཱཏི ཨགྒཔྤསཱདཱ. ཡཱཝཏཱཏི ཡཏྟཀཱ. ཨཔདཱཏི ནིཔྤདཱ ཨཧིམཙྪཱདཡོ. དྭིཔདཱཏི མནུསྶཔཀྑིཨཱདཡོ. ཙཏུཔྤདཱཏི ཧཏྠིཨསྶཱདཡོ. བཧུཔྤདཱཏི སཏཔདིཨཱདཡོ. ནེཝསཉྙིནཱསཉྙིནོཏི བྷཝགྒེ ནིབྦཏྟསཏྟཱ. ཨགྒམཀྑཱཡཏཱིཏི གུཎེཧི ཨགྒོ ཨུཏྟམོ སེཊྛོཏི ཨཀྑཱཡཏི. ཨསངྑཏཱཏི ནིབྦཱནམེཝ གཧེཏྭཱ ཝུཏྟཾ. ཝིརཱགོཏིཨཱདཱིནི ནིབྦཱནསྶེཝ ནཱམཱནི. ཏཉྷི ཨཱགམྨ སབྦཀིལེསཱ ཝིརཛྫནྟི, སབྦེ རཱགམདཱདཡོ མདཱ ནིམྨདཱ ཧོནྟི, ཨབྷཱཝཾ གཙྪནྟི, སབྦཱ པིཔཱསཱ ཝིནཡཾ ཨུཔེནྟི, སབྦེ ཨཱལཡཱ ¶ སམུགྒྷཱཏཾ གཙྪནྟི, ཝཊྚཱནི ཨུཔཙྪིཛྫནྟི, ཏཎྷཱ ཁཱིཡནྟི, ཝཊྚདུཀྑཱ ནིརུཛ྄ཛྷནྟི, སབྦེ པརིལཱ༹ཧཱ ནིབྦཱཡནྟི. ཏསྨཱ ཨེཏཱནི ནཱམཱནི ལབྷཏི. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནཏྠམེཝཱཏི.

༥. ཝསྶཀཱརསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༥. པཉྩམེ ཨནུསྶརིཏཱཏི ཨནུགནྟྭཱ སརིཏཱ, ཨཔརཱཔརཾ སརིཏུཾ སམཏྠོཏི ཨཏྠོ. དཀྑོཏི ཚེཀོ. ཏཏྲུཔཱཡཱཡཱཏི ‘‘ཨིམསྨིཾ ཀཱལེ ཨིམཾ ནཱམ ཀཏྟབྦ’’ནྟི ཨེཝཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཨུཔཱཡབྷཱུཏཱཡ ¶ པཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ. ཨནུམོདིཏབྦནྟི ཨབྷིནནྡིཏབྦཾ. པཊིཀྐོསིཏབྦནྟི པཊིཀྑིཔིཏབྦཾ. ནེཝ ཁོ ཏྱཱཧནྟི ནེཝ ཁོ ཏེ ཨཧཾ. ཀསྨཱ པནེཏཾ བྷགཝཱ ནཱབྷིནནྡཏི, ནཔྤཊིཀྑིཔཏཱིཏི? ལོཀིཡཏྟཱ ནཱབྷིནནྡཏི ¶ , ལོཀིཡཾ ཨཏྠཾ གཧེཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ནཔྤཊིཀྐོསཏི. བཧུསྶ ཛནཏཱཏི བཧུ ཨསྶ ཛནཏཱ. ཨིདཉྩ ཀརཎཏྠེ སཱམིཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ. ཨརིཡེ ཉཱཡེཏི སཧཝིཔསྶནཀེ མགྒེ. ཀལྱཱཎདྷམྨཏཱ ཀུསལདྷམྨཏཱཏིཔི ཏསྶེཝ ནཱམཱནི. ཡཾ ཝིཏཀྐནྟི ནེཀྑམྨཝིཏཀྐཱདཱིསུ ཨཉྙཏརཾ. ན ཏཾ ཝིཏཀྐཾ ཝིཏཀྐེཏཱིཏི ཀཱམཝིཏཀྐཱདཱིསུ ཨེཀམྤི ན ཝིཏཀྐེཏི. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཝིཏཀྐཔཐེཏི ཨེཏྠ ཝིཏཀྐོཡེཝ ཝིཏཀྐཔཐོ. ཨཧཉྷི བྲཱཧྨཎཱཏིཨཱདཱིསུ པཋམནཡེན ཁཱིཎཱསཝསྶ སཱིལཉྩེཝ བཱཧུསཙྩཉྩ ཀཐིཏཾ, དུཏིཡཏཏིཡེཧི ཁཱིཎཱསཝསྶ ཀིརིཡཝིཏཀྐཱནི ཙེཝ ཀིརིཡཛ྄ཛྷཱནཱནི ཙ, ཙཏུཏྠེན ཁཱིཎཱསཝབྷཱཝོ ཀཐིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ.

མཙྩུཔཱསཔྤམོཙནནྟི མཙྩུཔཱསཱ པམོཙནཀཾ མགྒཾ. ཉཱཡཾ དྷམྨནྟི སཧཝིཔསྶནཀཾ མགྒཾ. དིསྭཱ ཙ སུཏྭཱ ཙཱཏི ཉཱཎེནེཝ པསྶིཏྭཱ ཙ སུཎིཏྭཱ ཙ. སེསམེཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝ.

༦. དོཎསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༦. ཚཊྛེ ཨནྟརཱ ཙ ཨུཀྐཊྛཾ ཨནྟརཱ ཙ སེཏབྱནྟི ཨེཏྠ ཨུཀྐཊྛཱཏི ཨུཀྐཱཧི དྷཱརཱིཡམཱནཱཧི མཱཔིཏཏྟཱ ཨེཝཾལདྡྷཝོཧཱརཾ ནགརཾ. སེཏབྱནྟི ཨཏཱིཏེ ཀསྶཔསམྨཱསམྦུདྡྷསྶ ཛཱཏནགརཾ. ཨནྟརཱསདྡོ པན ཀཱརཎཁཎཙིཏྟཝེམཛ྄ཛྷཝིཝརཱདཱིསུ ཝཏྟཏི. ‘‘ཏདནྟརཾ ཀོ ཛཱནེཡྻ ཨཉྙཏྲ ཏཐཱགཏཱ’’ཏི ¶ (ཨ. ནི. ༦.༤༤; ༡༠.༧༥) ཙ, ‘‘ཛནཱ ¶ སངྒམྨ མནྟེནྟི, མཉྩ ཏཉྩ ཀིམནྟར’’ནྟི ཙ ཨཱདཱིསུ (སཾ. ནི. ༡.༢༢༨) ཀཱརཎེ. ‘‘ཨདྡསཱ མཾ, བྷནྟེ, ཨཉྙཏརཱ ཨིཏྠཱི ཝིཛྫནྟརིཀཱཡ བྷཱཛནཾ དྷོཝནྟཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (མ. ནི. ༢.༡༤༩) ཁཎེ. ‘‘ཡསྶནྟརཏོ ན སནྟི ཀོཔཱ’’ཏིཨཱདཱིསུ (ཨུདཱ. ༢༠) ཙིཏྟེ. ‘‘ཨནྟརཱཝོསཱནམཱཔཱདཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ ཝེམཛ྄ཛྷེ. ‘‘ཨཔིཙཱཡཾ ཏཔོདཱ དྭིནྣཾ མཧཱནིརཡཱནཾ ཨནྟརིཀཱཡ ཨཱགཙྪཏཱི’’ཏིཨཱདཱིསུ (པཱརཱ. ༢༣༡) ཝིཝརེ. སྭཱཡམིདྷ ཝིཝརེ ཝཏྟཏི. ཏསྨཱ ཨུཀྐཊྛཱཡ ཙ སེཏབྱསྶ ཙ ཝིཝརེཏི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ དཊྛབྦོ. ཨནྟརཱསདྡེན པན ཡུཏྟཏྟཱ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ཀཏཾ. ཨཱིདིསེསུ ཙ ཋཱནེསུ ཨཀྑརཙིནྟཀཱ ‘‘ཨནྟརཱ གཱམཉྩ ནདིཉྩ ཡཱཏཱི’’ཏི ¶ ཨེཝཾ ཨེཀམེཝ ཨནྟརཱསདྡཾ པཡུཉྫནྟི, སོ དུཏིཡཔདེནཔི ཡོཛེཏབྦོ ཧོཏི, ཨཡོཛིཡམཱནེ ཨུཔཡོགཝཙནཾ ན པཱཔུཎཱཏི. ཨིདྷ པན ཡོཛེཏྭཱ ཨེཝ ཝུཏྟོ.

ཨདྡྷཱནམགྒཔྤཊིཔནྣོ ཧོཏཱིཏི ཨདྡྷཱནསངྑཱཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣོ ཧོཏི, དཱིགྷམགྒནྟི ཨཏྠོ. ཀསྨཱ པཊིཔནྣོཏི? ཏཾ དིཝསཾ ཀིར བྷགཝཱ ཨིདཾ ཨདྡས ‘‘མཡི ཏཾ མགྒཾ པཊིཔནྣེ དོཎོ བྲཱཧྨཎོ མམ པདཙེཏིཡཱནི པསྶིཏྭཱ པདཱནུཔདིཀོ ཧུཏྭཱ མམ ནིསིནྣཊྛཱནཾ ཨཱགནྟྭཱ པཉྷཾ པུཙྪིསྶཏི. ཨཐསྶཱཧཾ ཨེཀཾ སཙྩདྷམྨཾ དེསེསྶཱམི ¶ . བྲཱཧྨཎོ ཏཱིཎི སཱམཉྙཕལཱནི པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ དྭཱདསཔདསཧསྶཔརིམཱཎཾ དོཎགཛྫིཏཾ ནཱམ ཝཎྞཾ ཝཏྭཱ མཡི པརིནིབྦུཏེ སཀལཛམྦུདཱིཔེ ཨུཔྤནྣཾ མཧཱཀལཧཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ བྷཱཛེསྶཏཱི’’ཏི. ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན པཊིཔནྣོ. དོཎོཔི སུདཾ བྲཱཧྨཎོཏི དོཎོ བྲཱཧྨཎོཔི ཏཡོ ཝེདེ པགུཎེ ཀཏྭཱ པཉྩསཏེ མཱཎཝཀེ སིཔྤཾ ཝཱཙེནྟོ ཏཾདིཝསཾ པཱཏོཝ ཨུཊྛཱཡ སརཱིརཔཊིཛགྒནཾ ཀཏྭཱ སཏགྒྷནཀཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཉྩསཏགྒྷནཀཾ ཨེཀཾསཝརགཏཾ ཀཏྭཱ ཨཱམུཏྟཡཉྙསུཏྟོ རཏྟཝཊྚིཀཱ ཨུཔཱཧནཱ ཨཱརོཧིཏྭཱ པཉྩསཏམཱཎཝཀཔརིཝཱརོ ཏམེཝ མགྒཾ པཊིཔཛྫི. ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ.

པཱདེསཱུཏི པཱདེཧི ཨཀྐནྟཊྛཱནེསུ. ཙཀྐཱནཱིཏི ལཀྑཎཙཀྐཱནི. ཀིཾ པན བྷགཝཏོ གཙྪནྟསྶ ཨཀྐནྟཊྛཱནེ པདཾ པཉྙཱཡཏཱིཏི? ན པཉྙཱཡཏི ¶ . ཀསྨཱ? སུཁུམཏྟཱ མཧཱབལཏྟཱ མཧཱཛནཱནུགྒཧེན ཙ. བུདྡྷཱནཉྷི སུཁུམཙྪཝིཏཱཡ ཨཀྐནྟཊྛཱནཾ ཏཱུལཔིཙུནོ པཏིཊྛིཏཊྛཱནཾ ཝིཡ ཧོཏི, པདཝལ༹ཉྫོ ན པཉྙཱཡཏི. ཡཐཱ ཙ བལཝཏོ ཝཱཏཛཝསིནྡྷཝསྶ པདུམིནིཔཏྟེཔི ཨཀྐནྟམཏྟམེཝ ཧོཏི, ཨེཝཾ མཧཱབལཏཱཡ ཏཐཱགཏེན ཨཀྐནྟཊྛཱནཾ ཨཀྐནྟམཏྟམེཝ ཧོཏི, ན ཏཏྠ པདཝལ༹ཉྫོ པཉྙཱཡཏི. བུདྡྷཱནཉྩ ཨནུཔདཾ མཧཱཛནཀཱཡོ ¶ གཙྪཏི, ཏསྶ སཏྠུ པདཝལ༹ཉྫཾ དིསྭཱ མདྡིཏུཾ ཨཝིསཧནྟསྶ གམནཝིཙྪེདོ བྷཝེཡྻ. ཏསྨཱ ཨཀྐནྟཨཀྐནྟཊྛཱནེ ཡོཔི པདཝལ༹ཉྫོ བྷཝེཡྻ, སོ ཨནྟརདྷཱཡཏེཝ. དོཎོ པན བྲཱཧྨཎོ ཏཐཱགཏསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན པསྶི. བྷགཝཱ ཧི ཡསྶ པདཙེཏིཡཾ དསྶེཏུཀཱམོ ཧོཏི, ཏཾ ཨཱརབྦྷ ‘‘ཨསུཀོ ནཱམ པསྶཏཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཱཏི. ཏསྨཱ མཱགཎྜིཡབྲཱཧྨཎོ ཝིཡ ཨཡམྤི བྲཱཧྨཎོ ཏཐཱགཏསྶ ཨདྷིཊྛཱནཝསེན ཨདྡས.

པཱསཱདིཀནྟི པསཱདཛནཀཾ. ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ. ཨུཏྟམདམཐསམཐམནུཔྤཏྟནྟི ཨེཏྠ ཨུཏྟམདམཐོ ནཱམ ཨརཧཏྟམགྒོ, ཨུཏྟམསམཐོ ནཱམ ཨརཧཏྟམགྒསམཱདྷི, ཏདུབྷཡཾ པཏྟནྟི ཨཏྠོ ¶ . དནྟནྟི ནིབྦིསེཝནཾ. གུཏྟནྟི གོཔིཏཾ. སཾཡཏིནྡྲིཡནྟི རཀྑིཏིནྡྲིཡཾ. ནཱགནྟི ཚནྡཱདཱིཧི ཨགཙྪནཏོ, པཧཱིནཀིལེསེ པུན ཨནཱགཙྪནཏོ, ཨཱགུཾ ཨཀརཎཏོ, བལཝནྟཊྛེནཱཏི ཙཏཱུཧི ཀཱརཎེཧི ནཱགཾ.

དེཝོ ནོ བྷཝཾ བྷཝིསྶཏཱིཏི ཨེཏྠ ‘‘དེཝོ ནོ བྷཝ’’ནྟི ཨེཏྟཱཝཏཱཔི པུཙྪཱ ནིཊྛིཏཱ བྷཝེཡྻ, ཨཡཾ པན བྲཱཧྨཎོ ‘‘ཨནཱགཏེ མཧེསཀྑོ ཨེཀོ དེཝརཱཛཱ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཨནཱགཏཝསེན པུཙྪཱསབྷཱགེནེཝ ཀཐེནྟོ ཨེཝམཱཧ. བྷགཝཱཔིསྶ པུཙྪཱསབྷཱགེནེཝ ཀཐེནྟོ ན ཁོ ཨཧཾ, བྲཱཧྨཎ, དེཝོ བྷཝིསྶཱམཱིཏི ཨཱཧ. ཨེས ནཡོ སབྦཏྠ. ཨཱསཝཱནནྟི ¶ ཀཱམཱསཝཱདཱིནཾ ཙཏུནྣཾ. པཧཱིནཱཏི བོདྷིཔལླངྐེ སབྦཉྙུཏཉྙཱཎཱདྷིགམེནེཝ པཧཱིནཱ. ཨནུཔལིཏྟོ ལོཀེནཱཏི ཏཎྷཱདིཊྛིལེཔཱནཾ པཧཱིནཏྟཱ སངྑཱརལོཀེན ཨནུཔལིཏྟོ. བུདྡྷོཏི ཙཏུནྣཾ སཙྩཱནཾ བུདྡྷཏྟཱ བུདྡྷོ ཨིཏི མཾ དྷཱརེཧི.

ཡེནཱཏི ཡེན ཨཱསཝེན. དེཝཱུཔཔཏྱསྶཱཏི དེཝཱུཔཔཏྟི ཨསྶ མཡ྄ཧཾ བྷཝེཡྻ. ཝིཧངྒམོཏི ཨཱཀཱསཙརོ གནྡྷབྦཀཱཡིཀདེཝོ. ཝིདྡྷསྟཱཏི ¶ ཝིདྷམིཏཱ. ཝིནལཱི༹ཀཏཱཏི ཝིགཏནལཱ༹ ཝིགཏབནྡྷནཱ ཀཏཱ. ཝགྒཱུཏི སུནྡརཾ. ཏོཡེན ནུཔལིཔྤཏཱིཏི ཨུདཀཏོ རཏནམཏྟཾ ཨཙྩུགྒམྨ ཋིཏཾ སརཾ སོབྷཡམཱནཾ བྷམརགཎཾ ཧཱསཡམཱནཾ ཏོཡེན ན ལིཔྤཏི. ཏསྨཱ བུདྡྷོསྨི བྲཱཧྨཎཱཏི དེསནཱཔརིཡོསཱནེ ཏཱིཎི མགྒཕལཱནི པཱཔུཎིཏྭཱ དྭཱདསཧི པདསཧསྶེཧི དོཎགཛྫིཏཾ ནཱམ ཝཎྞཾ ཀཐེསི, ཏཐཱགཏེ ཙ པརིནིབྦུཏེ ཛམྦུདཱིཔཏལེ ཨུཔྤནྣཾ མཧཱཀལཧཾ ཝཱུཔསམེཏྭཱ དྷཱཏུཡོ བྷཱཛེསཱིཏི.

༧. ཨཔརིཧཱནིཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༧. སཏྟམེ ནིབྦཱནསྶེཝ སནྟིཀེཏི ནིབྦཱནསནྟིཀེཡེཝ ཙརཏི. སཱིལེ པཏིཊྛིཏོཏི པཱཏིམོཀྑསཱིལེ པཏིཊྛིཏོ. ཨེཝཾ ¶ ཝིཧཱརཱིཏི ཨེཝཾ ཝིཧརནྟོ. ཨཱཏཱཔཱིཏི ཨཱཏཱཔེན ཝཱིརིཡེན སམནྣཱགཏོ. ཡོགཀྑེམསྶཱཏི ཙཏཱུཧི ཡོགེཧི ཁེམསྶ ནིབྦཱནསྶ. པམཱདེ བྷཡདསྶིཝཱཏི པམཱདཾ བྷཡཏོ པསྶནྟོ.

༨. པཏིལཱིནསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༨. ཨཊྛམེ ¶ པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩོཏི ‘‘ཨིདམེཝ དསྶནཾ སཙྩཾ, ཨིདམེཝ སཙྩ’’ནྟི ཨེཝཾ པཱཊིཨེཀྐཾ གཧིཏཏྟཱ པཙྩེཀསངྑཱཏཱནི དིཊྛིསཙྩཱནི པནུཎྞཱནི ནཱིཧཊཱནི པཧཱིནཱནི ཨསྶཱཏི པནུཎྞཔཙྩེཀསཙྩོ. སམཝཡསཊྛེསནོཏི ཨེཏྠ ཨཝཡཱཏི ཨནཱུནཱ, སཊྛཱཏི ཝིསྶཊྛཱ, སམྨཱ ཨཝཡཱ སཊྛཱ ཨེསནཱ ཨསྶཱཏི སམཝཡསཊྛེསནོ, སམྨཱ ཝིསྶཊྛསབྦཨེསནོཏི ཨཏྠོ. པཏིལཱིནོཏི ནིལཱིནོ ཨེཀཱིབྷཱཝཾ ཨུཔགཏོ. པུཐུསམཎབྲཱཧྨཎཱནནྟི བཧཱུནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱནཾ. ཨེཏྠ ཙ སམཎཱཏི པབྦཛྫཱུཔགཏཱ, བྲཱཧྨཎཱཏི བྷོཝཱདིནོ. པུཐུཔཙྩེཀསཙྩཱནཱིཏི བཧཱུནི པཱཊེཀྐསཙྩཱནི. ནུཎྞཱནཱིཏི ནཱིཧཊཱནི. པནུཎྞཱནཱིཏི སུཊྛུ ནཱིཧཊཱནི. ཙཏྟཱནཱིཏི ཝིསྶཊྛཱནི. ཝནྟཱནཱིཏི ཝམིཏཱནི. མུཏྟཱནཱིཏི ཚིནྣབནྡྷནཱནི ཀཏཱནི. པཧཱིནཱནཱིཏི པཛཧིཏཱནི. པཊིནིསྶཊྛཱནཱིཏི ཡཐཱ ན པུན ཙིཏྟཾ ཨཱརོཧནྟི, ཨེཝཾ པཊིནིསྶཛྫིཏཱནི. སབྦཱནེཝེཏཱནི ¶ གཧིཏགཧཎསྶ ཝིསྶཊྛབྷཱཝཝེཝཙནཱནི.

ཀཱམེསནཱ པཧཱིནཱ ཧོཏཱིཏི ཨནཱགཱམིམགྒེན པཧཱིནཱ. བྷཝེསནཱ པན ཨརཧཏྟམགྒེན པཧཱིཡཏི. ‘‘བྲཧྨཙརིཡཾ ཨེསིསྶཱམི གཝེསིསྶཱམཱི’’ཏི ཨེཝཾ ¶ པཝཏྟཛ྄ཛྷཱསཡསངྑཱཏཱ བྲཧྨཙརིཡེསནཱཔི ཨརཧཏྟམགྒེནེཝ པཊིཔྤསྶདྡྷིཾ ཝཱུཔསམཾ གཙྪཏི. དིཊྛིབྲཧྨཙརིཡེསནཱ པན སོཏཱཔཏྟིམགྒེནེཝ པཊིཔྤསམྦྷཏཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ. ཨེཝཾ ཁོ, བྷིཀྑཝེཏི ཨེཝཾ ཙཏུཏྠཛ྄ཛྷཱནེན པསྶདྡྷཀཱཡསངྑཱརོ ཝཱུཔསནྟཨསྶཱསཔསྶཱསོ ནཱམ ཧོཏི. ཨསྨིམཱནོཏི ཨསྨཱིཏི ཨུཔྤཛྫནཀོ ནཝཝིདྷམཱནོ.

གཱཐཱསུ ཀཱམེསནཱ བྷཝེསནཱཏི ཨེཏཱ དྭེ ཨེསནཱ, བྲཧྨཙརིཡེསནཱ སཧཱཏི ཏཱཧིཡེཝ སཧ བྲཧྨཙརིཡེསནཱཏི ཏིསྶོཔི ཨེཏཱ. ཨིདྷ ཋཏྭཱ ཨེསནཱ པཊིནིསྶཊྛཱཏི ཨིམིནཱ པདེན སདྡྷིཾ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཨིཏི སཙྩཔརཱམཱསོ, དིཊྛིཊྛཱནཱ སམུསྶཡཱཏི ‘‘ཨིཏི སཙྩཾ ཨིཏི སཙྩ’’ནྟི གཧཎཔརཱམཱསོ ཙ དིཊྛིསངྑཱཏཱཡེཝ དིཊྛིཊྛཱནཱ ཙ ཡེ སམུསྶིཏཏྟཱ ཨུགྒནྟྭཱ ཋིཏཏྟཱ སམུསྶཡཱཏི ཝུཙྩནྟི, ཏེ སབྦེཔི. ཨིདྷ ཋཏྭཱ དིཊྛིཊྛཱནཱ སམཱུཧཏཱཏི ཨིམིནཱ པདེན སདྡྷིཾ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ. ཀསྶ པན ཨེཏཱ ཨེསནཱ པཊིནིསྶཊྛཱ, ཨེཏེ ཙ དིཊྛིཊྛཱནཱ སམཱུཧཏཱཏི? སབྦརཱགཝིརཏྟསྶ ཏཎྷཱཀྑཡཝིམུཏྟིནོ. ཡོ ཧི སབྦརཱགེཧིཔི ཝིརཏྟོ, ཏཎྷཱཀྑཡེ ཙ ནིབྦཱནེ པཝཏྟཱཡ ¶ ཨརཧཏྟཕལཝིམུཏྟིཡཱ སམནྣཱགཏོ, ཨེཏསྶ ཨེསནཱ པཊིནིསྶཊྛཱ, དིཊྛིཊྛཱནཱ ཙ སམཱུཧཏཱ ¶ . ས ཝེ སནྟོཏི སོ ཨེཝརཱུཔོ ཀིལེསསནྟཏཱཡ སནྟོ. པསྶདྡྷོཏི དྭཱིཧི ཀཱཡཙིཏྟཔསྶདྡྷཱིཧི པསྶདྡྷོ. ཨཔརཱཛིཏོཏི སབྦཀིལེསེ ཛིནིཏྭཱ ཋིཏཏྟཱ ཀེནཙི ཨཔརཱཛིཏོ. མཱནཱབྷིསམཡཱཏི མཱནསྶ པཧཱནཱབྷིསམཡེན. བུདྡྷོཏི ཙཏྟཱརི སཙྩཱནི བུཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཋིཏོ. ཨིཏི ཨིམསྨིཾ སུཏྟེཔི གཱཐཱསུཔི ཁཱིཎཱསཝོཝ ཀཐིཏོཏི.

༩. ཨུཛྫཡསུཏྟཝཎྞནཱ

༣༩. ནཝམེ སངྒྷཱཏཾ ཨཱཔཛྫནྟཱིཏི ཝདྷཾ མརཎཾ ཨཱཔཛྫནྟི. ནིཙྩདཱནནྟི སལཱཀབྷཏྟཾ. ཨནུཀུལཡཉྙནྟི ཨམྷཱཀཾ པིཏཱུཧི པིཏཱམཧེཧི དིནྣཏྟཱ ཨེཝཾ ཀུལཱནུཀུལཝསེན ཡཛིཏབྦཾ, དཱཏབྦནྟི ཨཏྠོ. ཨསྶམེདྷནྟིཨཱདཱིསུ ཨསྶམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི ཨསྶམེདྷོ, དྭཱིཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ ཨེཀཝཱིསཏིཡཱུཔསྶ ཋཔེཏྭཱ བྷཱུམིཉྩ པུརིསེ ཙ ཨཝསེསསབྦཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. པུརིསམེཏྠ མེདྷནྟཱིཏི པུརིསམེདྷོ, ཙཏཱུཧི ¶ པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. སམྨམེཏྠ པཱསནྟཱིཏི སམྨཱཔཱསོ, དིཝསེ དིཝསེ སམྨཾ ཁིཔིཏྭཱ ཏསྶ པཏིཏོཀཱསེ ཝེདིཾ ཀཏྭཱ སཾཧཱརིམེཧི ཡཱུཔཱདཱིཧི སརསྶཏིནདིཡཱ ནིམུགྒོཀཱསཏོ པབྷུཏི པཊིལོམཾ གཙྪནྟེན ཡཛིཏབྦསྶ སབྦཡཱགསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ཝཱཛམེཏྠ པིཝནྟཱིཏི ཝཱཛཔེཡྻཾ, ཨེཀེན པརིཡཉྙེན སཏྟརསཧི པསཱུཧི ཡཛིཏབྦསྶ བེལུཝཡཱུཔསྶ སཏྟརསཀདཀྑིཎསྶ ཡཉྙསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. ནཏྠི ¶ ཨེཏྠ ཨགྒལཱ༹ཏི ནིརགྒལོ༹. ནཝཧི པརིཡཉྙེཧི ཡཛིཏབྦསྶ སདྡྷིཾ བྷཱུམིཡཱ པུརིསེཧི ཙ ཨསྶམེདྷེ ཝུཏྟཝིབྷཝདཀྑིཎསྶ སབྦམེདྷཔརིཡཱཡནཱམསྶ ཨསྶམེདྷཝིཀཔྤསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ. མཧཱརམྦྷཱཏི མཧཱཀིཙྩཱ མཧཱཀརཎཱིཡཱ. ཨཔིཙ པཱཎཱཏིཔཱཏསམཱརམྦྷསྶ མཧནྟཏཱཡཔི མཧཱརམྦྷཱཡེཝ. ན ཏེ ཧོནྟི མཧཔྥལཱཏི ཨེཏྠ ནིརཝསེསཏྠེ སཱཝསེསརཱུཔནཾ ཀཏཾ. ཏསྨཱ ཨིཊྛཕལེན ནིཔྥལཱཝ ཧོནྟཱིཏི ཨཏྠོ. ཨིདཉྩ པཱཎཱཏིཔཱཏསམཱརམྦྷམེཝ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ. ཡཾ པན ཏཏྠ ཨནྟརནྟརཱ དཱནཾ དིཡྻཏི, ཏཾ ཨིམིནཱ སམཱརམྦྷེན ཨུཔཧཏཏྟཱ མཧཔྥལཾ ན ཧོཏི, མནྡཕལཾ ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ. ཧཉྙརེཏི ཧཉྙནྟི. ཡཛནྟི ཨནུཀུལཾ སདཱཏི ཡེ ཨཉྙེ ཨནུཀུལཾ ཡཛནྟི, པུབྦཔུརིསེཧི ཡིཊྛཏྟཱ པཙྪིམཔུརིསཱཔི ཡཛནྟཱིཏི ཨཏྠོ. སེཡྻོ ཧོཏཱིཏི ཝིསེསོཝ ཧོཏི. ན པཱཔིཡོཏི པཱཔཾ ཀིཉྩི ན ཧོཏི.